مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۸
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۱۸۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۲۷) خرداد ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر عدل طباطبایی - دکتر الموتی
۳- تصویب صورت جلسه.
۴- تقدیم یک فقره طرح به وسیله آقای فخرطباطبایی.
۵- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به توسعه صنایع پتروشیمی و ارسال به مجلس سنا.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای نخست وزیر
۷- طرح و تصویب فوریت پیشنهادی نمایندگان در لایح مربوط به تعیین تکلیف مشمولین خدمت وظیفه عمومی متولد سالهای ۱۳۱۳ تا پایان ۱۳۳۴.
۸- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی.
۹- اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.
۱۰- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده - ختم جلسه.
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج شنبه (۲۷) خرداد ماه ۱۳۴۴
مجلس ساعت نه صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس – اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه – آقایان:
مهندس ارفع - امیر احمدی - ایلخان – شفیعی پور – کرمانی – مهندس مالک – مبارکی – مهندس معینی – بانوتربیت
غائبین بی اجازه – آقایان:
دکتر مصباح زاده – روحانی – سیفی – فیصلی.
غائبین مریض – آقایان:
بختیار بختیاریها – اوزار – دکتر حاتم – دکتر غنی - مصطفوی نائینی – موسوی کبیری - تیمسار سرلشکر همایونی – کیهان یغمائی.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان:دکتر عدل طباطبائی – دکتر الموتی
رئیس – نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای دکتر عدل طباطبائی تشریف بیاورید.
دکتر طباطبائی – چنانکه نمایندگان محترم در این چند روز اخیر مشاهده فرمودند احساسات شورانگیز مردم در مورد فرمان ملوکانه دائر به دستور بدولت برای تقلیل هزینه زندگی و مبارزه با افزایش بی دلیل قیمتها و تدبیری که در مجلسین از طرف نمایندگان محترم منعکس شد. وسعت و عمق این احساسات بنده را نیز بر آن داشت که چند کلمه‌ای عرض بکنم مسئله جلوگری از ترقی مصنوعی قیمتها و مبارزه با گرانفروشی موضوعی است که همواره مورد توجه شاهنشاه ما بوده و در این باره همواره دستورات موکدی به دولتها صادر می‌فرمودند (صحیح است) و اینک جای خوشوقتی است که دولت به متابعت از منویات ملوکانه مطالعاتی کرده و نتیجه مطالعات خود را طی گزارشی عرضه داشته و اقداماتی دراین زمینه آغاز کرده است منویات ملوکانه در این مورد فقط یک فلسفه نوع پروری و انسان دوستی و خاصه ملت نوازی ندارد بلکه نوع فلسفه عمیق اقتصادی نیز دارد بنده توضیح می‌دهم در کشوری که در حال رشد و توسعه است و انواع سرمایه گذاریها بعمل می‌آید یک نوع تمایل طبیعی قیمتها بسوی ترقی همواره وجود دارد ولی اگر در نتیجه نامنظم بودن مدارهای توزیع و بی ترتیبی بازرگانی داخلی و اجحاف فروشندگان و واسطه‌ها یک نوع افزایش مصنوعی و سفته بازی در مورد کالاها و قیمتها بعمل آید علت نیز مزیرد بر علت اول خواهد شد و یکنوع فشار تورمی شدید ایجاد خواهد کرد که باعث اختلافات مالی و اقتصادی نیز داشته است که فرمان ملوکانه نه فقط یک فلسفه نوع پرورانه و ملت نوازی داشته است بلکه یک فلسفه عمیق اقتصادی نیز داشته است و لازم است که دولت آینده توجهات کاملی به آن موضوعات بنماید و تدابیر مؤثر وعمیق برای مهار کردن پدیده‌های اقتصادی و کنترل و نظارت بر امور اقتصادی اتخاذ بکند بنده وظیفه خود می دانم دراین مورد مطالبی را متذکر بدهم جلوگیر از ترقی قیمتها و افزایش مصنوعی هزینه زندگی باید نتیجه اقدامات همه جانبه‌ای باشد اقداماتیکه یک طرف آن خود اصناف و فروشندگان کالاها هستند دراین مورد لازم است از همکاری اصناف با دولت تشکر بکنم بنده دیروز اعلامیه شواریعالی اصناف را خواندم که مؤکداً توصیه کرده بود به صنفهای مختلف که در اجرای منویات ملوکانه دائر به مبارزه با گرانفروشی و تقلیل بهای کالاهای مصرفی مجدانه اقدام بکنند (صحیح است) این امر مایه تشکر است و نشان می‌دهد که اصناف نه فقط سازمانهای شغل هستند که حقوق حقه افراد و اعضای خود را حفظ می‌کنند بلکه به وظیفه اجتماعی که دارند نیز کاملاً واقف هستند بنده توصیه می‌کنم که دولت توجه کافی مبذول بدارد به اینکه بعد از سیاست ارشادی خود را در شئون مختلف بازرگانی و اقتصادی و تولیدی و غیره از مجرای سازمانها و تشکیلات اعمال بکند تا اینکه موثر واقع بشود (صحیح است) جنبه دیگر و طرف دیگر موضوع مبارزه با گرانی هزینه زندگی و قیمتها خود مردم هستند لازم است که مردم کوشش و مجاهدت کافی و همکاری بنمایند همه افراد ملت بعنوان مصرف کننده در امر مبارزه با گرانفروشی و جلوگیری از ترقی بی دلیل قیمتها سهیم و ذینفع هستند بنده تصور می‌کنم که در این مورد نیز باید تشکیلاتی بوجود آید یا اینکه از تشکیلات موجود حسن استفاده بشود مثلاً انجمن‌های محلی ممکن است تشکیلات موثری برای مبارزه با گران فروشی و کنترل قیمتها باشد شاید بتوان اتحادیه‌هایی از مصرف کنندگان تشکیل داد این مسائلی است که باید مورد توجه دولت قرار بگیرد و در صورت امکان عملی بشود طرف دیگر و موثرتر این موضوع یعنی موضوع مبارزه با گرانی هزینه زندگی خود دولت است همانطور که قبلا عرض کردم یک نوع تمایل طبیعی ترقی قیمتها در جریان رشد و توسعه اقتصادی وجود دارد و نباید دولت با تدابیر نامناسب و بی موقع این تمایل طبیعی را به یک تمایل مصنوعی و غیر قابل کنترل و غیر قابل قبول تبدیل کند عدم توجه به ترکیب متناسبی که بین سرمایه گذاریهای مختلف باید وجود داشته باشد یکی از عللی است که سیر تورمی می‌کنم که تجربیات گذشته و حسن تدبیر دولت فعلی ضامن این هستند که نهایت مراقبت بعمل خواهد آمد که قیمتها مهار بشود و هزینه زندگی به نحوی ترقی بکند که باعث اختلالات مالی و اقتصادی بشود و مردم را
ناراضی بنماید تصور می‌کنم این احساسات شورانگیز که مردم این روزها ابراز می‌کنند و درمطبوعات و مجلسین و محافل اقتصادی منعکس شده است بسیار بموقع و بجا است دولت نهایت مراقبت را در آینده بعمل خواهد آورد خاصه که مراقبت و نظارت عالی شاهنشاه در امور بنحوی مداوم و دقیق است که بنده تصور می‌کنم که دیگر جای نگرانی باشد همانطور که عرض کردم عواطفی که شاهنشاه در هر مورد نسبت به امور ملت ابراز می‌فرمایند یک عواطف عمیق انسان دوستی و بشر دوستی است (صحیح است) و همانطور که ملاحظه فرمودید این عواطف نه فقط جنبه ملی دارد و درحدود مرزهای کشور نسبت به مردم این مملکت ابراز می‌شود بلکه یک جنبه بین المللی و بشسر دوستی عمیق نیز دارد (صحیح است) سیاست اعلیحضرت همایونی و نظرات معظم له در امور مختلف بین المللی حاکی ازاین معنی است چون کنفرانس الجزیره نزدیک است بنده لازم میدانم به این مناسبت از سیاست اعلیحضرت همایونی دائر به لزوم تأمین همکاری و نزدیکی و حسن تفاهم و همبستگی بین الملل آفریقائی و آسائی نکاتی بعرض برسانم همانطور که استحضار دارید در سال ۱۹۵۵ کنفرانس باندونگ از ملل آسیائی و آفریقائی تشکیل شد دراین کنفرانس اصولی که باید حاکم بر روابط این ملل باشد مورد تصویب قرار گرفت چندی پیش بمناسبت دهمین سالگرد این کنفرانس کنفرانسی تشکیل شد که والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی به نمایندگی از طرف اعلیحضرت همایونی در آن شرکت کردند و پیامی از طرف اعلیحضرت شاهنشاه قرائت فرمودند بنده چند قسمت از آن پیام را قرائت می‌کنم ملاحظه خواهید فرمود که چگون احساسات نوع پرورانه و بشر دوستانه اعلیحضرت همایونی و توجه معظم له به امور جهانی و تفاهم بین ملل و افراد جلوه گر می‌شود اعلیحضرت در این پیام فرمودنده‌اند که «ده سال پی وقتی که نمایندگان ایران از کنفرانس باندونگ مراجعت کردند با کمال مسرت مشاهده کردیم که اصول دهگانه باندونگ از هر لحاظ بیان کننده آزمانها دیرین سیاست ملی ما می‌باشد بنابراین وفاداری ما نسبت به این اصول در روابط ما با ملل صلح دوست عالم امری بس عادی و طبیعی بود حتی در آن لحظات سختی که پاره‌ای از کشورها بخود حق می‌دادند بعضی از این اصول و مخصوصاً اصل خودداری از مداخله در امور داخلی سایر کشورها را رعایت نکنند با کمال مباهات باید بگویم که ایران مفهوم همبستگی و تعاون آسیا و آفریقا را کماکان مافوق سایر نظریات زود گذر قرار داده است سیاست ما در سازمان ملل متحد نیز بر همین پایه استوار بود به نمایندگانا ایران در سازمان ملل متحد همواره دستور داده می‌شد که پیوسته از مسائل عمومی و مشترک ملل آفریقائی و آسیائی با در نظر گرفتن روح همبستگی و تعاون موجود بین این دو قاره دفاع بکنند مخصوصاً ایران افتخار می‌کند که بعنوان یکی از فعال ترین پشتیبانان قطعنامه تاریخی الغای رژیم استعماری قلمداد گردیده و از حامیان سرسخت اجرای فوری آن بوده است» این عبارات از پیام شاهنشاه حاکی از عواطف عمیق شاهنشاه نسبت به افراد بشر و حل معضلات و مشکلات بین المللی می‌باشد برای اینکه کلیه افراد بشر بتوانند در صلح و دوستی زندگی بکنند (احسنت) لازم است بنده این موضوع را متذکر بشوم که کنفرانس اول آفریقائی و آسیائی تحت شعار مبارزه علیه استعمار تشکیل گردیدو همانطور که اعلیحضرت همایونی در پیام خود بمناسبت دهمین سالگرد آن کنفرانس متذکر شده‌اند از آن تاریخ به بعد بیشتر از ۴۰ کشور مستقلی در آسیا و آفریقا بمقام حقه خویش در جامعه جهان رسیده‌اند و بدین ترتیب رژیم کهنه و ظالمانه استعمارگری را معناً در جهان خاتمه داده‌اند اعلیحضرت همایونی در این پیام بطور ضمنی اشاره فرموده‌اند که اینک مبارزه با استعمار نسبتاً پیشرفت کرده است مهمترین مسئله‌ای که مطرح می‌شود مسئله توسعه اقتصادی و اجتماعی است. ملل آسیائی و آفریقائی که در نتیجه مجاهدات و همبستگی خود توانسته‌اند مقام حقیقی را خود در میان جامعه ملل آزار احراز بکنند اینک با مشکل اساسی پیشرفت سریع اجتماعی و اقتصادی مواجه شده‌اند بدون تردید تجربیات ایران دراین مورد بسیار ارزنده است و بنده تصور
می‌کنم که بر نمایندگان ایران که در کنفرانس الجزیره شرکت می‌کنند فرض است که بنحو روشن نتایج حاصل از فرامین شاهنشاه دائر به تشکیل سپاه دانش و سپاه بهداشت، سپاه ترویج و آباداین وسایر تدابیری که برای اصلاحات اساسی وتأمین توسعه سریع و رشد هم آهنگ اقتصادی کشور درکشورما اتخاذ شده است برای نمایندگان کشورهای آسیائی و آفریقائی بیان و تشریح بکنند تا تجربه ایران بنحو کامل و صحیحی سرمشق و مورد استفاده سایر کشورها قرار بگیرد دراین مورد لازم است که بنده تکیه بکنم به مسئله مبارزه با بیسوادی. بیسوادی دراین کورها همانطور که اطلاع دارید قسمت مهمی از جمعیت را فرا گرفته بطوریکه تعداد کثیری از افراد این ملل در تیره‌گیهای جهل و بیسوادی غوطه ور هستند. بنده تصور می‌کنم که تجربه ایران در مورد سپاه دانش سرمشق بسیار ارزنده‌ای برای این ملل خواهد بود و همانطوریکه استحضار دارید امیدوارم که کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی که در شهریور ماه تصور می‌کنم در ایران تشکیل خواهد شد اثرا نیکو و ثمر بخش تشکیل سپاه دانش را برای جهانیان بنحو روشنی اجراز بکند و این تجربه ایران سرمشق سایر دولتها قرار بگیرد ملاحظه میفرمائید در حقیقت این مسئله سپاه دانش که در ایران بمرحله اجرا درآمده نه فقط یک تدبیری بود که شاهنشاه برای باسواد کردن ملت خویش اجرا فرمودند بلکه در حقیقت یک خدمت بزرگی بود که شاهنشاه بعالم بشریت فرمودند و با اتخاذ این روش و ترتیبت جدید یعنی تشکیل سپاه دانش جهانیان خواهند توانست بنحو مؤثر و صحیحی با جهل و بسوادی مبارزه کنند یک چنین شاهنشاه بشر دوست و نوع پرور و ملت نوازی در روزهای آینده با تحاد جماهیر شوری سفر خواهند فرمود و تأییدی که ملت ایران با احساسات شور انگیز خود همیشه نسبت به شاهنشاه معظم ما به نحو کامل بتوانند دراین سفر مبشر احساسات حسن همسایگی و حسن تفاهم بین ملت ما و ملل اتحاد جماهیر شوری باشند و ترقیاتی که ایران در این سالهای اخیر کرده است واقعاً نمونه بارزی از یگانگی و وحدتی است که ملت ایران همراه شاهنشاه برای پیشرفت و نیل بدرجات عالیه دارند بنده از فرصت استفاده می‌کنم و تشریف فرمائی تیمسار سپهبد انور آکا رئیس مجلس سنای ترکیه را به مجلس شورای ملی تبریک عرض می‌کنم (صحیح است) و روابط حسن همجواری و دوستی که همواره از دیرباز و تاریخ گذشته تاکنون بین ترکیه و ایران وجود داشته است بهترین بشارت دهنده این امر است که در آینده نیز این حسن تفاهم و دوستی ادامه خواهد داشت (صحیح است) و خاصه روابطی که اصولاً در زمینه همکاریهای فنی و اقتصادی با دولت ترکیه داشته‌ایم بدون تردید در آینده ثمرات نیکو و مؤثری در پیشرفتهای اجتماعی و اقتصادی وهمکاری دو ملت در عرصه سیاست بین المللی و در رشته‌های مختلف و برای نیل بهدف‌های عالیه انسانی که هر دو ملت از آن پیروی می‌کنند خواهد داشت (صحیح است) بنده مجدداً ورود آقای انوآکا را تبریک عرض می‌کنم و امیدوارم که همانطویکه ملاحظه خواهند فرمود مجلس ایران یک مجلسی است که یک پارچه و یکصدا همراه با شاهنشاه معظم خود برای ترقی و پیشرفت هر گونه همکاری با ملت ترکیه استقبال می‌کند و همکاریهای منطقه‌ای را که بین دو ملت برقرار است کاملاً تأیید می‌کند و از بذل هرگونه مساعی برای توسعه این همکاری و حسن تفاهم خودداری نخواهد کرد (احسنت)
رئیس ـ آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی ـ با اجازه مقام محترم ریاست و همکاران عزیز بنده خواستم از این فرصتی که حضرت آقای انورآکار رئیس مجلس سنای ترکیه بخانه ملت ایران تشریف آورده‌اند استفاده نموده خیر مقدم عرض کنم (صحیح است) تصور می‌کنم همه نمایندگان محترم ملت با من همصدا باشند (صحیح است) و به رئیس سنای کشور دوست و برادر عزیز ما ملت ترکیه خیر مقدم بگویند (صحیح است، صحیح است) بنده مخصوصاً از
سرکار خانم تربیت تقاضا می‌کنم عرایض بنده را برای ایشان ترجمه بکنند تا ایشان که امروز درخانه ملت ایران هستند احساسات پاک و عمیق ملت ایران را برای برادران و خواهران ترک ما به کشور خود به ارمغان ببرند و بدانند که در سایة اتحاد مقدسی که بدست رهبران سه کشور ایران و ترکیه و پاکستان بوجود آمده است سه ملت دوشادوش هم قرار دارند در تمام جریانات باهم همگام و همقدم هستند (صحیح است) البته پایه اتحاد دو ملت ایران و ترک از زمان سلطنت رضا شاه کبیر براساس بسیار مستحکمی استوار شد وقتی رضا شاه کبیر به ترکیه رفته بودند آتاتورک پدر ملت ترک که حق بزرگی واقعاً به گردن ملت دارد در خیر مقدمی که به رضا شاه کبیر گفته بود یک جمله‌ای داشت این جمله بسیار جالب بود و آن جمله این است که: «هرزمان که روابط ایران وترکیه صمیمانه بود این دو ملت به سرعت پیشر رفته بودند و هر وقت از راه دوستی و مودت منحرف شده‌اند دچار مشکلترین ساعات حیات خود شده‌اند». من با استفاده از این گفته آتا تورک می‌خواهم به رئیس مجلس سنای ترکیه بعنوان یک عضو قوه مقننه ایران عرض کنم که خوشبختانه این آرزوی بزرگ آتاتورک امروز بدست توانای رهبران سه ملت عملی شده و این روابط دوستی طوری عمیق شده که امروز در دنیا این سه ملت را مثل یک ملت می‌شناسند (صحیح است) در وقایعی که همین سالهای اخیر پیش آمده در موضوع خلیج فارس، اسکندرون وقبرس نمایندگان سه ملت در مجامع بین المللی خیلی خواب نشان دادند که چطور از منافع حقه و ملی این سه کشور دوشادوش هم دفاع می‌کنند (صحیح است) بنابراین این روابط صمیمانه و برادرانه مبشر وضع فوق العاده خوبی برای هر سه ملت خواهد بود (صحیح است) ملت‌های خوشبختانه از هر جهت دارند جلو می‌روند از نظر اجتماعی و اقتصادی توانائی دارند و می‌توانند از وجود هم استفاده کنند ما بایستی برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی خودمان را طوری درست تنظیم بکنیم که از هرجهت بتوانیم برای هر سه ملت ترک و پاکستان و ایران مفید باشیم و از جهت دیگر آنها برای ما مفید باشند. برنامه‌های اقتصادی سه ملت مثل این است که برای یک ملت تنظیم می‌شود. ما تازمانی که می‌توانیم کالا بکشورهای مشابه صادر کنیم چه بهتر به ترکیه و پاکستان صادر بکنیم چه بهتر وقتی می‌خواهیم کالائی از کشور دیگر بخریم از ترکیه و پاکستان بخریم جناب آقای دکتر یگانه مطلبی است که باید این جا در بارة عوارض گذرنامه عرض بکنم. ما چون با ملت ترکیه و پاکستان برادر هستیم بایستی رفت و آمد بین این سه کشور طوری باشد که دیگر مشمول پرداخت ۱۰۰۰ تومان گذرنامه نباشد این خود وسیله بسیار صحیحی است که اگر یک ایرانی می‌خواهد بخارج از مملکت برود، برود از نزدیک وضع ملت ترکیه را ببیند برعکس اگر افراد ملت ترک می‌خواهند به ایران بیایند از تسهیلات زیادتری برخوردار بشوند تا بدانند اولاً برادران ایرانی آنها نسبت به آنها چه احساسات پاک و عمیقی دارند همانطور در واقعه قبرس یک فرد ترک فکر می‌کرد یک فرد ایرانی فکر می‌کرد و همان احساسات را داشت و همانطور در واقعه خلیج فارس در سفری که به ترکیه رفته بودم می‌دیدم که نسبت بما و چطور بدبین بودند به آن صداهای ناهنجار و درست مثل ملت ایران با ما هم آهنگ و هم آواز بودند بنابراین این فرصت برای هر سه ملت بسیار ارزنده است خوشبختانه بحث در بارة روابط ایران و ترکیه طوری است که امروزهر فرد ملت ایران میداند که این مرحله از دوستی کاملاً بمرحله برادری رسیده است (صحیح است) و ما خواهان سعادت و ترقی دولت و ملت ترک هستیم و آرزومندیم همانطور که ملت قهرمان ایران به رهبری پادشاه انقلابی و متفکر خود به جلو می‌رود ملت ترک هم به رهبری حضرت جمال گورسل و رهبران آن کشور روز به روز جلوتر برود و ملت ترک از مزایان بهتری در زندگی سیاسی و اجتماعی خودش بهره مند بشود. بنده در باره سفری که به ترکیه رفته بودم مطالبی دراین جا عرض کردم ولی واقعاً لذت می‌بردم وقتی که می‌دیدم در ترکیه یک تلاش همه جانبه در راه صنعتی شدن کشور وجود دارد از زمان آتاتورک سعی شده که مکانیزم اقتصادی ترکیه از کشاورزی تبدیل
به صنعتی شدن بشود یعنی همانطوریکه سعی می‌کنند مزارع خودشان را مکانیزه کنند و مقدار زیادی تراکتور در مزارع بکار بیندازند شاید رقمش درحدود ۶۰ – ۷۰ هزار عدد است همانطور سعی کرده‌اند کشورشان را صنعتی بکنند در ترکیه یک کارخانه ذوب آهن شاید سی سال پیش تأسیس شده و وقتی که من در ترکیه بودم دیدم دومین کارخانه ذوب آهن در ترکیه درحال تأسیس است برای من بعنوان یک ایرانی، یک برادر ملت ترک مایه کمال خرسندی بود که می‌دیدم دولت و ملت ترکیه در راه صنعتی شدن تا چه اندازه قدم برمیدارند باز یک مطلب بود که برای خودم جالب بود این جا آقای رئیس مجلس ترکیه هم هستند عرض بکنم بنده می‌دیدم در مغازه‌های ترکیه کالاهای خارجی به چند برابر قیمت بود مثلاً تیغ ناست فرض بفرمائید ۵ تومان بود ولی تیغی که در ترکیه می‌ساختند دو ریال بود برای اینکه ملت تشویق بشود از محصول وطن خودش استفاده بکند تمام مغازه‌ها پر بود از محصول ترکیه و هیچکس سراغ کالاهای خارجی نمی‌رفت ملت ترک در راه صنعتی شدن کشور خودش فداکاری کرده است شاید از چند سال قبل صنعتشان به اندازه امروز پیش نرفته بود ولی این ملت تحمل کرد و اگر محصول بدی هم داشت خرید ولی امروز ترکیه جزو یکی از کشورهای پیشرفته صنعتی است بنابراین برای خود من این مطلب جالب بود برای اینکه می‌دیدم ترکها آنقدر به پیشرفت کارهای صنعتی مملکتشان علاقمند هستند و کار می‌کنند بهمین دلیل آمارهایی را می‌دیدم که دراین آمارها درآمد سرانه شان در ظرف چند سال اخیر خوشبختانه بالا رفته و طبق آمار خودشان به ۱۸۰ دلار رسیده بدو البته بایستی این روابط دوستانه و برادرانه که بین ملت ایران و ترکیه هست روزبروز توسعه پیدا بکند بایستی هیئت‌ها پارلمانی دربین کشورها مبادله شود از ایران به ترکیه، از ترکیه به ایران، هیئت‌های مطبوعاتی فرهنگی و سایر هیئت‌ها خوشبختانه بطوریکه مقام محترم ریاست می‌فرمودند از طرف پارلمان ایران از پارلمان ترکیه دعوت شده و امیدوارم بزودی هیئت پارلمانی ترکیه به ایران بیایند تا از نزدیک برنامه‌های مترقی و انقلابی ما را ببینند که در این مملکت برنامه‌های مختلف مثل سپاه دانش و بهداشت داریم که صد در صد جلو رفتیم (یکی از نمایندگان - اصلاحات ارضی) اصلاحات ارضی، سهیم شدن کارگران در سود کارخانه‌ها (مهندس صائبی – ملی شدن جنگلها) و قس علیهذا دراین مورد همه‌تان به اصطلاح مواد انقلابی را خوب میدانید و این شعار اصل ماست (یکی از نمایندگان همه دنیا میدانند) مخصوصاً من می‌خواهم عرض کنم که خانم تربیت هم ترجمه کنند برای آقای رئیس مجلس سنای ترکیه در حوزه انتخابیه خود بنده قبل از برنامه‌های انقلابی دراین ۵۰۰ ده ماه فقط ۱۰ مدرسه داشتیم آماری که در چندی قبل داشتیم در حدود ۲۰۰ مدرسه داریم یعنی الان وضع طوری است است که دولت می‌تواند سپاهی دانش بفرستد ولی ببخشید دهات ما استعداد پذیرش اینها را ندارد یعنی جائی است که در آن ۱۰ خانواده هستند سپاهی بهداشت که رفت بقدری این سپاهیان مجهز هستند که دهقانان و کشاورزان از صبح با غروب پشت در صف می‌کشند و آنها با وسایل مجهز و کافی آنها را معالجه می‌کنند یا برنامه‌های دیگری که در مبارزه با فئودالیسم ما داشتیم اکنون به نتیجه قطعی رسیده است در گذشته ما فئودالهائی داشتیم که آنجا روزگار را بمردم سیاه کرده بودند ولی امور کشاورزان و دهقانان ما مانند هر فرد زنده و مترقی دنیا زندگی می‌کنند و از مظاهر زندگی نوین بهره مند هستند (ارسنجانی - انشاء الله پنج سال دیگر) البته زندگی امروزشان آقای ارسنجانی برای ما ایده آل نیست که یک ساله دو ساله نتیجه بگیرند راه الموت را نمی‌شود دو ساله ساخت ۵ و ۶ سال طول می‌کشد که بتوانند مردم بروند و کالاهایی که در آنجا دارند بیاورند و راه خلخال را که امروز جز سوژه مجلس شده و آقای خواجه نوری امروز می‌فرمودند که انشاءالله راه خلخال باید درست بشود (مهندس والا – انشاءالله درست می‌شود) بنابراین ما نمایندگان دوره بیست و یکم قانونگذاری که ثمره این انقلاب هستیم خیلی خوب به مظاهر این انقلاب واقف هستیم و تلاش و کوشش شبانه روزی م این است که ما بتوانیم این انقلاب را زودتر
وسریع تر و عمیق تر و بهتر به نتیجه برسانیم برای اینکه سعادت ملت ایران در به ثمر رساندن قاطع این انقلاب است (صحیح است – احسنت) تشکر می‌کنم بنده یادم می‌آید روزی که پیمان ایران و ترکیه و پاکستان در استانبول به امضا می‌رسید و شاهنشاه رهبر بزرگ ما تشریف برده بودند بنده همینجا عرض کردم بنظر من این یک پیمان مقدسی است شاید جزو یکی از پیمانهای نادری باشد که منحصراً براساس منافق ملی سه ملت منعقد شده درش هیچ نظر سیاسی به آن مبنائی که یک دولتی بخواهد بر دولت دیگر تفوق پیدا کند مطلقاً وجود نداشته مادر دنیای خودمان دیدیم کشورهائی بودند که با همدیگر پیمان داشتند ولی یک ملت بر ملت دیگر مسلط می‌شد نمونه اش چندسال پیش این جناب آزادیخواه عبدالناصر بود و سوریه که دیدیم ملت سوریه با قیام خود آنها را بیرون کردند (ارسنجانی – اسمش را نبرید) ایرادی ندارد آقای ارسنجانی ولی پیمان ایران و ترکیه و پاکستان یک پیمان مقدسی است که رهبران سه ملت نشسته‌اند مطالعه کرده‌اند متخصصین اقتصادی بررسی کردند که اگر این سه ملت باهم اتحاد داشته باشند و روابط خود را حفظ کنند مثل یک واحد اقتصادی باهم همکاری بکنند این همکاری خیلی زود موجب خواهد شد که سطح درآمد ملی در این مملکت زودتر بالا برود و هر سه ملت از مزایای حقیقی و واقعی این اتحاد به معنای واقعی کلمه بهره مند بشوند خوشبختانه امروز می‌بینیم روز بروز مظاهر این اتحاد مقدس آشکارتر می‌شود و بایستی دولتها و متخصصین این سه کشور در اجرای این برنامه‌ها سرعت بخرج بدهند، صحبت از برنامه‌های هوائی و برنامه‌ها ی کشتیرانی هست اتفاقاً بند ه دیروز رادیو گوش می‌کردم شنیدم که مشغول طرح برنامه برای کشتیرانی بین سه کشور ایران و ترکیه و پاکستان هستند که سه کشور قوایمان را با هم متمرکز کنیم همینطور دریک واحد هوائی چون ممکن است برای یک کشور ایران یا ترکیه یا پاکستان خیلی مشکل باشد ولی اگر سه کشور و سه ملت همآهنگ باشند یک واحد ۱۵۰ میلیونی زودتر و صحیح تر وسریع تر می‌توانند تصمیم بگیرند بخصوص که در دنیای امروز هرچه کارها وسعت پیدا می‌کند در میزان هزینه‌ها صرفه جوئی می‌شود بنابراین من از دولت می‌خواهم و تصور می‌کنم خواسته تمام نمایندگان باشد که در اجرای این پیمان مقدس که منعقد شده سرعت بیشتری بخرج بدهند و کارها را سریع تر پیش ببرند (صحیح است) که انشاءالله نتیجه بهتری گرفته شود بنده چون در دفعه قبل بطور کلی راجع به ترقیات ملت ترک صحبت کردن و همکاران مطلع شدند دیگر وارد آن بحث نمی‌شوم همین قدر عرض می‌کنم که خوشبختانه ملت ایران و ملت ترک و ملت پاکستان سه ملتی هستند که سعی می‌کنند به سرعت بجلو بروند این سه کشور از آرامش و امنیت کامل برخوردار هستند هر سه کشور تلاش می‌کنند برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی آنها به سرعت جلو برود برنامه‌های ۵ ساله پاکستان برنامه‌های ۵ ساله ترکیه و برنامه‌های ایران بهترین نمودار این ترقیات می‌باشد البته این برنامه‌ها همه خالی از نقص نیست نواقصی دارد ولی در حدود مقدورات وامکانات کشورهای تهیه می‌گردد و تلاش می‌شود که این سه کشور جلو بروند و زودتر پیشرفت بکنند بنابراین ماخواهان موفقیت و پیشرفت هر سه ملت هستیم (صحیح است – احسنت) بار دیگر از همکاران معظم اجازه می‌خواهم که از طرف نمایندگان محترم ملت ایران به رئیس سنای ترکیه که امروز به مجلس شورای ملی تشریف آورده‌اند خیر مقدم عرض بکنم (صحیح است – صحیح است) و به ایشان بگویم از طرف ملت ایران این پیام را با خودشان ببرند و به ملت ترک بفرمایند که ملت ایران برادران صمیمی آنها هستند (صحیح است) و آرزوی سعادت و موفقیت دولت و ملت ترک را دارند امیدوار هستند که در سایه هدایت رهبران خردمند و دور اندیش خود هر سه ملت بیش از پیش بجلو بروند (احسنت)
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس – راجع به صورت جلسه دفعه قبل نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
رئیس – آقای دکتر بقائی یزدی.
دکتر بقائی یزدی – عریضه‌ای است از طرف نمایندگان ثبت راجع به رفع تبعیض تقدیم می‌شود.
رئیس – آقای البرزی.
البرزی – شکایتی است تقدیم می‌کنم
رئیس – آقای کبیری.
کبیری - چند فقره شکایت است برای رسیدگی تقدیم می‌کنم.
رئیس – به کمیسیون عرایض فرستاده می‌شود.
۴- تقدیم یک فقره طرح بوسیله آقای فخر طباطبائی
رئیس – آقای فخر طباطبائی.
فخر طباطبائی – طرحی است تهیه شه راجع به محکومین بیش از دو ماه نصب مدت محکومیت اجرا شده بتوانند بقیه مدت را خریداری کنند تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۵- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به توسعه صنایع پتروشیمی و ارسال به مجلس سنا
رئیس – وارد دستور می‌شویم گزارش یک فوریتی راجع به توسعه صنایع پتروشیمی مطرح است قرائت می‌شود:
(بشرح زیر قرائت شد)
گزارش کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
گزارش شمارة۳۸ /۲ - ۴۴/۳/۱۹ کمیسیون اقتصاد راجع به لایحه شماره ۱۱۸۶۴ دولت در مورد توسعه صنایع پتروشیمی در جلسه علنی یکشنبه ۴۴/۳/۲۳ مجلش شورای ملی مطرح و پس از تصویب یک فوریت آن با رأی مجلس به کمیسیون دادگستری ارجاع گردید.
کمیسیون دادگستری در جلسه دوشنبه ۴۴/۳/۲۴ با حضور آقای وزیر اقتصاد لایحه مزبور را مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتیکه در تبصره‌های ۱ و ۲ و ۳ و ۵ ماده واحده بعمل آورد تصویب کرد.
اینک گزارش آن به شرح ذیل تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد:
ماده واحده – به شرکت ملی صنایع پتروشیمی که بموجب تبصره ۶۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور تأسیس شده است اجازه داده می‌شود با مشارکت مؤسسات و شرکتهای ایرانی یا خارجی که واجد صلاحیت فنی و مالی باشند برای تولید محصولات پتروشیمی مشتق از گازهای طبیعی و سایر هیدور کربورها و پخش و فروش و حمل و نقل و صدور محصولات مزبور اقدام نماید.
موافقتنامه‌ها و قراردادهائیکه دراجرای این منظور منعقد می‌شود پس از تأئید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
تبصره ۱ – هرگونه تغییر و تبدیل در شرایط موافقتنامه‌ها قراردادها موضوع این قانون که به مصلحت کشور باشد و نیز موجب تحصیل شرایط بهتر برای کشور ایران گردد با پیشنهاد شورای عالی صنایع پتروشیمی و تصویب هیأت وزیران معتبر خواهد بود و دولت ملکف است تغییرات مزبور را حداکثر ظرف یکماه برای اطلاع به کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین گزارش نماید.
تبصرة ۲- شرکتها و مؤسسات خارجی که بمنظور فوق با شرکت ملی صنایع پتروشیمی مشارکت می‌نمایند از شمول تبصرة ۲ ماده ۳ قانون جلب و حمایت سرمایه‌های جارجی بند ج مادة ۱ آئین نامه مربوط به آن مستثنی خواهند بود در کلیه موافقت نامه‌ها و قراردادهائی که به استناد این قانون با شرکتها و مؤسسات خارجی منعقد می‌شود باید قید گردد که شریک خارجی حق ندارد بدون موافقت قبلی و کتبی طرف ایرانی تمام یا قسمتی از سهامی را که در شرکت مشترک دارد بدیگری منتقل نماید ضمانت اجرای این شرط اختیار فسخ یک جانبه قرارداد از طرف شریک ایرانی خواهد بود.
تبصره ۳ – شرکتهائی که برطبق این قانون با مشارکت ملی صنایع پتروشیمی ایجاد می‌شوند از معافیتها و مزایای قانونی که بموجب مواد ۷ – ۹ و ۱۰ و سایر مواد اساسنامه شرکت ملی نفت ایران برای شرکت مذکور مقرر است و نیز از کلیه مزایا و معافیتهائی که بر طبق قوانین موضوعه برای مؤسسات تولیدی داخلی مقرراست استفاده خواهند نمود.
تبصره ۴ – استفاده از مزایای تبصره ۲ و ۳ فوق مشروط به این خواهد بود که سهم شرکت ملی صنایع
پتروشیمی درمورد هر مشارکت از ۵۰% کل سرمایه کمتر نباشد.
تبصره ۵ – شرکت ملی صنایع پتروشیمی در موافقت نامه‌ها و قراردادهائی که برای ایجاد این قبیل مشارکتها منعقد می‌کند و طبق این قانون باید بتصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین برسد می‌تواند ترتیباتی برای حل و فصل اختلافات از طریق سازش و داوری پیش بینی نماید.
مخبر کمیسیون دادگستری – دکتر حسینی
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه دوشنبه ۴۴/۳/۲۴ با حضور آقای دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد لایحه دولت راجع به توسعه صنایع پتروشیمی را رسیدگی و اصلاحات کمیسیون دادگستری را تأیید و لایحه مزبور را تصویب کرد.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
رئیس کمیسیون دارائی – خواجه نوری
گزارش از کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی
کمیسیون اقتصاد در جلسه دوشنبه ۴۴/۳/۲۴ با حضور آقای دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد لایحه دولت راجع به توسعه صنایع پتروشیمی را مورد رسیدگی قرارداد و اصلاحاتی را که در کمیسیون دادگستری در تبصره‌های ۱ و ۲ و ۳ و ۵ گزارش قبلی این کمیسیون بعمل آورده بود تأیید و لایحه را تصویب کرد.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون اقتصاد – دکتر رضوانی
رئیس – کلیات لایحه مطرح است. آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر قراگزلو – نوبت بنده که از جلسه پیش بعنوان مخالف تقاضا کرده بودم محفوظ است.
رئیس – ایشان در ورقه ثبت نام کرده‌اند جنابعالی هم بعداً صحبت بفرمائید.
دکتر مبین – با اجازه مقام ریاست و همکاران محترم بنده باید اول توضیح بدهم که اصل مطلب یعنی توسعه صنایع پتروشیمی بهیچوجه بنده خیال نمی‌کنم دراین مجلس مخالفی داشته باشد (دکتر الموتی – در مملکت مخالف ندارد) برای این که در سال ۱۳۳۶ ضمن مادة ۲ قانون نفت پیش بینی شده و بعد در اساسنامه شرکت ملی صنایع پتروشیمی پیش بینی شده که توسط صنایع پتروشیمی در آینده مقدور باشد بنابراین مخالفتی در اصل مطلب یعنی توسعه صنایع پتروشیمی نیست مخالفت بنده راجع به روش و طرز کار و طرز قانونگذاری است لایحه‌ای که دولت تقدیم کرده چهار نظر از آن استنباط می‌شود نظر اولی که استنباط می‌شود این است که دولت عاشق افکار خود می‌باشد بخلاف آنچه در موقع طرح لایحه بودجه گفته شد که دولت عاشق افکار خود نیست از تبصرة یک اینطور استنباط می‌شود که دولت عاشق افکار خود هست برای اینکه می‌گوید تغییراتی که بعداً من در قرارداد می‌دهم با تصویب هیأت وزیران معتبر باشد و احتیاجی به آوردن به مجلس و کمیسیونهای مشترک نیست منظور این است که فکر ما بهترین فکر است وقتی که در هیأت دولت وزیران تصویب شد کافی است بنابراین همانطور که عرض کردم اینطور نشان داده می‌شود که دولت عاشق افکار خودهست. مطلب دیگر که استنباط می‌شود این است که دولت به ارشاد و راهنمائی نمایندگان نیازی ندارد قبلاً گفته بود که مارا ارشاد و راهنمائی بکندی ولی حالا در تبصره یک می‌گوید چیزی که من تصویب کردم پیش شما نمیاورد و احتیاجی به ارشاد و راهنمائی شما ندارم. مطلب دیگر که استنباط می‌شود این است که قبلاً گفته ماهیچ مطلبی را از ملت و از نمایندگان ملت مخفی نمی‌کنیم موقعیکه بودجه را مطرح کردند گفتند ارقام را آوردیم نشان بدهیم پس جرا قرارداد را نمی‌خواهید نشان بدهید مطلب دیگری که استنباط می‌شود این است که مجلس اجازه بدهد به دولت که با تصویب هیأت وزیران قرارداد را بدون اینکه در معرض تصویب نمایندگان مجلسین بگذارد اجرا بکند. مطلب دیگری که استنباط می‌شود این است که دولت برعایت قانون اساسی توجهی ندارد اصل ۲۱ قانون اساسی می‌گوید: «هرگاه در قوانین اساسی وزارتخانه‌ها قانونی جدید با تغییر و نسخ قوانین مقرره لازم شود باتصویب مجلس شورای ملی
صورت خواهد گرفت». شما درتبصره یک این اختیار را بدولت دادید که تغییر و تبدیلی که در قراردادهای مصوبه کمیسیونهای مشترک اقتصاد و دارائی لازم باشد با تصویب هیأت وزیران باشد مصوبه کمیسیونهای مشترک قانون است شما وقتی اختیار می‌دهید به کمیسیونهای خودتان مصوبه این کمیسیونها قانون است تغییرش هم تغییر قانوناست چطور تغییر قانونرا اجازه می‌دهیم به هیأت وزیران برخلاف اصل ۲۱ قانون اساسی اصل ۲۲ قانون اساسی می‌گوید«مواردی که قسمتی از عایدات یا دارائی دولت و مملکت منتقل یا فروخته می‌شود ... با تصویب مجلس شورای ملی است» شما فکر می‌کنید دراین لایحه توسعه صنایع پتروشیمی قسمتی از عایدات دولت فروخته نمی‌شود؟ قسمتی از عایدات دولت منتقل نمی‌شود؟ پس بایستی به تصویب مجلس شورای ملی برسد.
اصل ۲۴ قانون اساسی می‌گوید«بستن عهدنامه‌ها و مقاوله‌ها اعطای امتیازات (انحصار) ... اعم از اینکه طرف داخله باشد یا خارجه باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد» مگر این قراردادها مقاوله نامه نیست؟ مگر دولت، جناب دکتر یگاتنه در جلسه ۱۸ خرداد نفرمودند که «بنده امروز احساس می‌کنم نماینداگن محترم مایلند که قراردادها به مجلسین داده شود در آینده این ترتیب رعایت خواهد شد سعی خواهد شد که اینطور بشود و عین قراردادها برای تصویب تقدیم بشود کما اینکه در بعضی موارد در همین دوره ۲۱ عین قرارداد تقدیم شده و مطرح شده آنچه لازم بود به اطلاع دولت بود از استقبالی که قوه مقننه خواهند فرمود و چون اینطور استنباط شد که شاید در بسیاری از موارد عین قراردادها ضرورت دارد این است که دولت در آینده سعی می‌کند که عین قراردادها را تقدیم بکند» این صحبت ۹ روز پیش است روز پیشتر گفته شده که ما قراردادها را میاوریم پس چرا نیاوردند اصل ۳۳ قانون اساسی می‌گوید «قوانین جدید که محل حاجت باشد در وزارت خانه‌های مسئول انشاء و نتقیح یافته بتوسط وزراء مسول یا از طرف صدر اعظم به مجلس شورای ملی اظهار خواهد شد و پس از تصویب بصحه همایونی موشح گشته بموقع اجرا گذاشته می‌شود» تبصره یک چه می‌گوید؟ می‌گوید پس از تغییری که ما دادیم در قرارداد در مصوبه کمیسیون مشترک مجلسین پس از تصویب هیأت وزیران اجرا می‌کنیم یعنی لزومی ندارد به مجلس داده شود بشود اصل ۲۷ متمم قانون اساسی می‌گوید «قوای مملکت به شعبه تجزیه می‌شود اول قوه مقننه که مخصوص است بوضع و تهذیب قوانین و این قوه ناشی می‌شود از اعلیحضرت شاهنشاهی و مجلس شورای ملی و مجلس سنا و هریکا از این سه منشأ حق انشاء قانون را دارد ولی استقرار آن موقوف است بعدم مخالفت با موازین شرعیه و تصویب مجلسین و توشیح صحه همایونی ...» تشریفاتی برای اینکه یک قانونی بصورت قانون در بیاید گذارده شده مصوبه کمیسیون مشترک دارائی و اقتصاد قانون می‌شود تغییرش هم تغییر قانون است بایستی تشریفات قانونی خودش را طی بکند که بصورت قانون در بیاید تصویب نامه هیأت وزیران نمی‌تواند ناقض قانون باشد مگر اینکه تشریفاتش را طی بکند و بصورت قانون ناقص قانون قبل در بیاید بنده نمی دانم در تبصره یک شما توجه داشتید؟ اصل ۹۴ متمم قانون اساسی می‌گوید«هیچ قسمت مالیات برقرارنمی شود مگر بحکم قانون» شما در تبصره یک گفتید اگر شرایط بهتری ما توانستیم تحصیل بکنیم با تصویب هیأت وزیران اجرا کنیم یکی از شرایط بهتر، بالا بردن مالیات است شما می‌توانید چنین کاری بکنید؟ با استفاده از تبصره یک می‌توانید مالیات را اضافه بکنید؟ مالیاتی که برای شرکت برقرار خواهد شد (مرتضوی – تابع قانون مالیات بر درآمد خواهد بود) اصل ۹۴ می‌گوید «هیچ قسم مالیات برقرار نمی‌شود مگر بحکم قانون» شما در تبصره یک گفتید که شرایط بهتر را ما باید قبول کنیم یکی از شرایط بهتر بالا بردن مالیات است اگر مالیات بیشتری بشما خواستند بدهند شما می‌توانید قبول کنید یا برخلاف اصل ۹۴ متمم قانون اساسی نمی‌توانید قبول کنید اگر نمی‌توانید قبول کنید چرا در تبصره گذاشتید بنابراین بنده نتیجه می‌گیرم از عرایضم که ببینید این لایحه مقصودش چیست و تقدیم این لایحه چرا بود بنظر بنده لازم نبود این لایحه تقدیم مجلس شورای ملی بشود چون در مادة ۲
قانون نفت مصوب ۱۳۳۶ گفته شده که شرکت ملی نفت ایران می‌تواند بمنظور اجرای مقررات این قانون که مقررات این قانون در تبصره ماده یک آن قید شده منظور عبارت از توسعه در مورد نفت است شرکت ملی نفت ایران می‌تواند بمنظور اجرای مواد این قانون با هر شخصی اعم از ایرانی یا خارجی که صلاحیت مالی و فنی او محرز شده باشد مذاکره و هرگونه توافقی را که مقتضی بداند براساس مقررات و مصرحات این قانون و سایر شرایط که مخالف با قوانین کشور نباشد بعمل آورد و موافقت نامه مربوطه را تنظیم و امضاء کند و به هیأت وزیران تقدیم گردد. قبلاً گفته شده که دولت موظف است براساس ماده ۲ قانون نفت اگر خواست اقداماتی در جهت توسعه صنایع نفتی از هر قبیل بکند باید این تشریفات را طی بکند دولت چنین اجازه‌ای را داشته باشد بنابراین تقدیم این لایحه به چه مناسبت است؟ بنده علتش را مجدداً عرض خواهم کرد در بند ۳ از ماده ۴ اساسنامه پتروشیمی همین اجازه مجدداً تأیید شده می‌گوید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تصویب مجمع عمومی به تنهائی یا از طریق مشارکت داخلی و خارجی شرکتهای فرعی در زمینه‌های مختلف پتروشیمی و صنایع وابسته به آن تأسیس نماید. خوب بنابراین ما به این نتیجه می‌رسیم که دولت وقتی ماده ۲ قانون نفت را داشته و بند ۳ از ماده ۴ اساسنامه را داشته تقدیم این لایحه برای چیست در ماده ۲ قانون نفت و بند ۳ اساسنامه گفته شده دولت مجاز است قراردادهائی ببندد با رعایت قانون اساسی یعنی پس از اینکه قراردادها را هیأت وزیران تصویب کرد بیاورند به مجلس لایحه‌ای که دولت داده می‌گوید اجازه بدهید من این قراردادها را ببندم بدون رعایت قانون اساسی یعنی بعداً اگر خودم در هیأت وزیران تغییری دادم پیش شما نمی‌آوردم تفاوتش فقط همین است اجازه قبلی اجازه داده بود اجازه عقد قرارداد داده بود در حدود رعایت قانون اساسی بنده تقاضا می‌کنم این را مجلس کاملاً متوجه باشد دولت در کمیسیون گفت ما منظورمان این که کار سرعت داشته باشد سرعت بیشتر از این ؟که سه کمیسیوه گزارش کارش را ظرف یکروز داده هیأت وزیران هم در کارهایشان چنین سرعتی ندارد سه کمیسیون مجلس در یک روز لایحه دولت را رسید گی و تصویب کرده وقتیکه مجلس شب و روز و نصف شب می‌نشیند و به لوایح دولت رسیدگی می‌کند شما دیگر از این مجلس چه توقعی دارید؟ شما توقع دارید که اختیار قانون گذاریش را از خودش بگیرد و بدهد بدولت؟ اینکه صحیح نیست (خواجه نوری – چنین توقعی هیچکس ندارد و چنین اختیاری هم مجلس به دولت نمی‌دهد) توجه بفرمائید تکلیف مجلس اینست که اصل ۱۱ را از یادنبرد اصل ۱۱ می‌گوید «اعضای مجلس بدواً که داخل مجلس می‌شوند باید به ترتیب ذیل قسم خورده و قسم نامه را امضا کنند ما اشخاصیکه در ذیل قسم یاد کرده‌ایم خداوند را بشهادت می‌طلبیم و به قرآن قسم یاد می‌کنیم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق نظامنامه محفوظ و مجری است تکالیفی را که بما رجوع شده است مهما مکن با کمال راستی و درستی و جد جهد انجام بدهیم» مهما امکن یعنی چه؟ یعنی قانونگذاری رااز گردن خودمان برداریم و بدهیم به هیأت وزیران؟ خیر مهما امکن اینست که بدولت اعلام کنیم که تابستان هم ما هستیم قراردادها و لوایحی که دارید بیاورید تصویب کنیم این مهما امکن نیست که ما مسئولیت را از سر خود برداریم، در تبصره یک اختیار تغییر قانون داده شده به هیأت وزیران و این بهیچ وجه صحیح نیست چه آن تغییر به مصلحت کشور باشد و چه نباشد، تغییر قانون با مجلس است و باهیئت وزیران نمی‌تواند باشد، بنظر بنده اگر چنین اجازه‌ای رامجلس بدهد وظیفه خودش رامهما امکن انجام نداده است، مهما امکن اینست که قراردادها از دولت بخواهید لااقل اگر اختیار می‌دهید برطبق سنت پارلمانی که کمیسیونها یک مطلبی را تصویب بکنند تغییر در آن مصوبه‌ها هم باید با نظر همان کمیسیونها باشد، تغییر در مصوبات کمیسیونها مشترک دارائی و اقتصاد مجلسین که صورت قانونی دارد باهیأت ویزران دست نیست بنده نمی دانیم مطلب را توانستم به آقایان حالی بکنم یا نه بهرحال نظر بنده اینست که تبصره یک بهیچوجه خوب تنظیم نشده اگر همکاران عزیز بنده با این فرمول موافق
هستند که اختیار تصویب قراردادها را به کمیسیونها باید بدهند بنده هم مخالف نیستم مشروط بر اینکه اختیار تغییر در مفاد قراردادها را هم بهمان کمیسیونها بدهند و اختیار تغییر در موارد قراردادها را بهیچوجه نمی‌شود به هیأت وزیران داد.
رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری – قبل از اینکه به فرمایشات جناب آقای دکتر مبین مطالبی عرض کنم ضروری میدانم که یک کلیاتی در باره صنعت پتروشیمی بعرض مجلس شورای ملی برسانم البته در جلسه قبل جناب آقای دکتر الموتی شرح مفصلی راجع به اهمیت این صنعت و امکاناتی که در آتیه از لحاظ اقتصادی وتوسعه صنایع فرعی متفرع از این صنعت فراهم می‌شود بعرض مجلس شورای ملی رساندند و اهمیت این موضوع را که کلیه نمایندگان به ان وافقت هستند بیان فرمودند و بنده از تکرار مکررات خودداری می‌کنم و لیکن یک نکته را ناچار هستم یادآور شوم و آن راجع به نو بودن این صنعت است و سیر ترقی که این صنعت طی می‌کند و رویه‌ها و روشهای نوی که بر این صنعت هر روز وهرماه و هرسال متداول می‌شود ما وقتی می‌خواهیم مملکت را صاحب چنین صنتعی بکنیم جناب آقای دکتر مبین باید متوجه این امر بشوند که قدرت عمل به مسئولین امر بدهیم که با سرعتی که علم و رویه پیشرفت می‌کند با همان سرعت هم بتوانند طرق کار و رویه کار را دراین مملکت تغییر بدهند ما اگر مسئولیتی از متصدیان امور می‌خواهیم درمقابل باید به آنها قدرت عمل بدهیم و اگر در مقابل این قدرت عمل که به اینها دادیم خطائی دیدیم در آن موقع قوه مقننه باز خواست می‌کند، اگر بکسی مسئولیتی می‌دهیم بگوئیم ما بشما اطمینان نمی‌کنیم و قدرت عمل نمی‌دهیم اگر روزی هم نتوانستند صنعت ما را آنطوریکه باید و شاید با صنعت دنیا پیش بروند و نتوانند در موقع مقرر و درزمان معین تصمیمات متقتضی اتخاذ کنند آنموقع دیگر آنها مسئول نیستند، مسئول ما هستیم که کت انها را قبلاً بسته‌ایم جناب آقای دکتر مبین از لحاظ حقوقی مطالبی فرمودندو اشاره به قانون اساسی فرمودند و به سوگندی که همة ما در روز اول دراین ساحت مقدس مجلس یاد کردیم، جناب آقای دکتر مبین بنده می‌خواهم این نکته را برای یکمرتبه و انشاءالله برای دفعه آخر عرض کنم و امیدوارم دیگر ضرورتی پیدا نشود تکرار کنم که هیچکس مجلس وفادارتر از دیگر نیست (صحیح است) هیچکس دراین مجلس وطی پرست تر از دیگری نیست (صحیح است) هیچکس دراین مجلس شاه دوست تر از دیگری نیست، ماهمه یا یک نیت پاک وارد مجلس شده‌ایم (احسنت) و ما همه آمده‌ایم که همانطور که فرمودید از مشروطیت و از قانون اساسی مملکت دفاع کنیم (صحیح است) و از هیچ چیز هم کوتاهی نخواهیم کرد (صحیح است) ولیکن استدلالهائی که راکه فرمودید بنده یک بیک پاسخ می‌گویم و دوستان عزیز بنده آقایان مخبرین کمیسیونها هم مفصل تر پاسخ خواهند گفت که به چه ترتیب بوده است که در سه کمیسیون ۱۸ نفری که ۵۴ نفر می‌شوند ۵۴ نفر از وکلای مجلس نشستند و غیر از شما همه به اتفاق آراء رأی دادند که این گزارش به این ترتیب در مجلس مطرح بشود و این باز علامت اینست که در این مملکت مردمی هستند که بدون لجاج و بدون اینکه بخواهند واقعاً منحصراً فکر خودشان را به کرسی بنشانند و همانطور که فرمودید بدون اینکه عاشق فکر خودشان باشند مصالح مملکت را مقدم برعقاید شخصی بدانند (صحیح است) ما باید در این محل که هستیم یک مقدار زیادی مصالح مملکت را در نظر بگیریم و از این مصالح به بهترین وجه دفاع کنیم و اگر نکنیم کوتاهی کرده‌ایم، اگر بنده مطلبی را یکبار در مجلس عرض کنم و بعد هم بمن ثابت شد که این مطلب صحیح نیست یا خلاف مصلحت ممکلت است اگر در آن امر لجاج کنم و پافشاری کنم مرتکب گناه شده‌ام، من باید تابع رأی اکثریت مجلس باشم (صحیح است) من باید تابع مصلحت مملکت باشم تا آنکه امور مملکت به بهترین وجه پیشرفت کند (دکتر الموتی – ما همیشه مدافع قانون اساسی بوده‌ایم و از مصالح مملکت دفاع کرده‌ایم) (دکتر مبین – باید مشورت هم بشود) مشورت هم شد جناب آقای دکتر مبین در مورد لزوم طرح این لایحه در کمیسیونها مفصل بحث شد، مطالبی که جناب آقای دکتر مبین فرمودند که شرکت نفت می‌تواند خودش
قرارداد ببندد راجع به این مطلب همه متفق القول بودند ولیکن یک مطلب توجه همه ما را جلب کرد و آن این بود که برای تأسیس این صنعت نوبنیاد ما ناچار هستیم برای اینکه سرمایه‌های خارجی به این مملکت بیاید و بخصوص اینکه بازارهای بین المللی برای ما فراهم بشود و بتوانیم اجناس فوق العاده زیادی که تولید می‌کنیم و خیلی از حدود مصرف این مملکت تجاوز می‌کند در بازارهای دنیا بفروشیم و از این همکاری استفاده بکنیم ناچار هستیم یک مزایائ برای جلن سرمایه‌های خارجی که ضروری است بطور منجز و مسلم در این قانون بیان کنیم یکی از عللی که این لایحه به مجلس آمدهاست اینستکه این اطمینان را به سرمایه گذاران خارجی بدهیم که بیایند باما همکاری کنند (صحیح است) مطلب دیگری که ضرورت داشت که ما این لایحه را در مجلس مطرح کنیم و به تصویب برسانیم اینستکه در قانون نفت پیش بینی شده است که هرکجا که بعداً شرکت نفت یا شرکتهای طرف قرارداد شرکت نفت بخواهد تأسیساتی بوجود بیاورد طبق یک مقرراتی می‌تواند اراضی آنجا را بخرد اگر آن مقررات مشمول این مورد پتروشیمیم نشود فرض کنیم که ما شرکتی تأسیس کنیم و بخواهیم کارخانه‌ای را در بندر معشور و یا یکی دیگر از بنادر و شهرهای ساحلی خیلج فارس بوجود بیاوریم در آن موقع از لحاظ تهیه زمین ممکن است از لحاظ ارجاع بمردم و خواهش از آنها که زمین را بخریم و آنها بخواهند بقیمت سرسام آور بما زمین بفروشیند و نخواهند تابع شرایط موجود در شرکت نفت شوند دچار اشکال و تأخیر شویم از این جهت خواستیم که همان اصلی را که برای صنعت نفت برقرار است که بچه شرایطی زمین از مردم خریداری بشود در این لایحه هم برای صنعت نوبنیاد پتروشیمی که انشاءالله اهمیتش روزی از صنعت نفت هم بالا تر خواهد رفت همان شرایط را فراهم سازیم. مطلب دیگری که لازم بود در این لایحه بگوئیم موضوع معافیت ماشین آلاتی است که برای این صنعت باید بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد شود این هم ضرورت داشت و ما متوجه شدیم که اگر ما این کار را نکنیم کشورهای دیگر هستند در ساحل جنوب خلیج فارس که آرزو دارند صنعت پتروشیمی در آن ممالک فراهم شود و شاید هم حاضر باشند با شرایط بهتری از لحاظ فروش گاز و غیره هم عهد بشوند با شرکتهای خارجی و ما دیدیم اگر چنین امتیازاتی قائل نشویم از این رقابتی که در خلیج فارس هست از لحاظ فروش گاز ما ممکن است این فرصت را از دست بدهیم اینجا بعرض شما کارشناسان رساندند که چه مقدار گاز روزانه در این مملکت بهدر می‌رود و این صنعت پتروشیمی که می‌خواهیم ایجاد کنیم یک مقدار جزئی را فعلاً در این کار بمصرف خواهد رساند و ما باید کاری بکنیم که صنعت پتروشیمی و صنعت لوله کشی گاز در این مملکت بقدری توسعه پیدا کند که این منبع انرژی که در این مملکت ضایع می‌شود بهدر نرود و این ثروت ما از بین نرود این بصلاح مملکت است و ما نباید کاری بکنیم که این فرصت فوت شود (صحیح است) جناب آقای دکتر مبین جنابعالی راجع به تبصره یک فرموددی و این اصل را قبول کردید که در کارهای فنی درکارهائی که جنبه علمی دارد و این کار را بنده بشما به ضرس قاطع عرض می‌کنم در تمام پارلمان‌های ممالک دیگر دنیا این عمل رایج شده است که کارهای فنی و تحقیق بشتر در کمیسیونها مطرح می‌شد و در اختیار کمیسیونهاست یکی از مسائلی که درهمین کنفرانس بین المجالس مطرح است همین مطلب را تأیید کردند که علم درحال پیشرفت است، دولتها فقط وظایف حکومت دیگر ندارند، در امور صنعتی و اقتصادی ناچار تمام ممالک پیشرفت می‌کنند و قوای مقننه باید وسایل کار را در اختیار قوه‌های اجرائیه بگذارند و اگر یک قوه مقننه‌ای بخواهد صحیح تشخیص بدهد که تا چه حد باید در اختیار بدهد و چه قراردادهائی را منعقد بکند این قوه مقننه ناچار است از راهنمائی‌ها و مشورت با متخصصین بهره مند شد (صحیح است) و این کار فقط در کمیسیونهای تخصصی امکان پذیر است این یک اصلی است که در دنیا پذیرفته شده و از جنابعالی استدعا می‌کنم که صورت مذاکرات کنفرانس بین المجالس
را مطالعه بفرمائید ببینید دمکرات ترین ممالک دنیا نمایندگانشان نسبت به این اصل و موافقت دارند، از فرانسه، انگلستان آمریکا همه آمدند و گفتند که کارهای تخصصی باید در کمیسیونها تخصصی و با مشورت مشاورین امر انجام بگیرد و این امر را هم خوشبختانه خود جنابعالی پذیرفته‌اید ولی راجع به تبصره یک ایراد گرفتید، این تبصره یک را استدعا می‌کنم یکبار دیگر با دقت بخوانید و بدانید ما برای چه منظوری این اختیار را در ید دولت و قوه مجریه گذاشتیم این اختیار را برای این نگذاشتیم که امروز قراردادی با مشورت و یا تصویب کمیسیون مشترک دارائی و اقتصاد مجلسین تصویب بشود و فردا بروند این قرارداد را خدای نکرده تعویض کنند یا تغیر بدهند ما چنین بی اعتماد نسبت به دولت و دستگاه مجریه مان نیستیم آنها هم از ما هستند آنها هم اهل این مملکت هستند می‌خواهند وظایف خودشان را به بهترین وجه انجام بدهند توضیح بما دادند گفتند ما این اختیارات برای این موارد می‌خواهیم بنده عرض می‌کنم اگر انصاف است که این اختیارات را ندهیم تبصره را حذف کنید اگر شما می‌خواهید که صنعت پتروشیمی در نطقه خفه بشود تبصره ۱ را حذف بفرمائید و این اختیارات را برای این خواستید برای سه مورد بخصوص یکی اینکه گفتید این کار پتروشیمی یک کار علمی است که درحال پیشرفت است هرروز اختراعات جدیدی می‌شود امروز ممکن است که ماده کاربن بلاک که ماده اصلی پلاستیک مصنوعی است بفرمی که امروز در دنیا ساخته می‌شود مصرف داشته باشد اما ممکن است که ششماه دیگر فرمول دیگری اختراع بشود که از این کار بن بلاک نشود استفاده کرد در این قراردادها یکی از اصولی که گنجانده می‌شود همان اختراعاتی است که امروز رایج است اگر در حین عمل یک روزی طرفین معامله و آن شرکتی که طرف مأمور این کار است متوجه بشود که تا ششماه دیگر کار بن بلاکش ادامه بدهد و کاربن بلاک بسازد آیا ما نباید اختیار بدهیم که خودش به جای آن پاتنت، پاتنت دیگری بسازد ما نباید این اختیار را به دولت بدهیم و این اعتماد را به دستگاههای فنی خودمان داشته باشیم آیا این اختیار را نباید بدهیم؟ و مجبور بکنیم یک کارخانه‌ای برخلاف مصلحت مملکت بکار خودش ادامه بدهد این سؤال رامن از مجلس می‌کنم مطلب دیگری که گفتند این بود که گفتند چون امروز گاز ما مصرف ندارد ارزش تجارتی روی عرضه و تقاضا کم است در این قراردادها ناچار هستند نسبتاً قیمت نازلی تقریباً نظیر همان قیمتی که الان در پالایشگاه آبادان بابت فروش گاز به کنسرسیوم محاسبه می‌شود و منظور بدارید اما اگر انشاءالله همانطوریکه دولت در نظر دارد لوله کشی گاز بشود به اصفهان و از گاز ما برای امور صنعتی استفاده بکنند این گاز ارزش پیدا بکند ودر آن موقع شرکت ایران بخواهد با پارتنر خارجی و طرف خارجی صحبت بکند و بگوید من دیگر گازم مجانی نسیت و باید قیمت بیشتری بمن بدهید آن موقع حق ندارد که تجدید نظر در قرارداد بکند، (دکتر مبین – یک طرفه که نمی‌شود) اگر قبول نکرد که حرفی نیست اجازه بفرمائید اما اگر ما یک سنگر قانونی بدهیم بطرف قرارداد که بگوید بموجب این قرارداد توحق تجدید نظر در قرارداد نداری حتی نمی‌توانی صحبت بکنی باما بر تجدید نظر در قیمت گازت آیا خدمت کرده‌ایم؟(دکتر مبین - وقتی تصویب شد قراردادش هست) بنده عرض می‌کنم قراردادی منعقد می‌شود و ماهم در کمیسیونهای مختلف مشترک این را تصویب می‌کنیم ولکن ما اجازه می‌دهیم که در موادی که به مصلحت و نیز بموجب ... الان خود عبارت لایحه را می‌خواهیم که توجه داشته باشید «هرگونه تغییر و تبدیل در شرایط موافقت نامه‌ها و قراردادهای موضوع این قانون که به مصلحت کشور باشد و نیز موجب تحصیل شرایط بهتر برای کشرو ایران گردد با پیشنهاد شورای عالی صنایع پتروشیمی و تصویب هیئت وزیران معتبر خواهد بود و دولت مکلف است تغییرات مذکور را حداکثر ظرف یک ماه برای اطلاع به کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین گزارش نماید» اگر چنین توافقی برخلاف مصلحت مملکت باشد ویا نفع بیشتری برای مملکت حاصل نکند و گزارشش را به مجلس بدهد این مجلس استیضاح خواهد کرد دولت را که تو حق نداری که برخلاف مصلحت مملکت قرارداد ببندی ما که نمردیم آنموقع (صحیح است) این مطلب مطلبی است که اساسی است
ما اگر بخواهیم به قوة مجریه مان خودمان توانائی کار بدهیم باید اعتماد بکنیم که مطالبی که به نفع و مصلحت مملکت است بتواند برود تجدید نظر بکند اگراین اختیار را ندهیم طرف قرارداد می‌گوید قراردادی بسته‌ای و بموجب قانون مسجل شده است و تو نمی‌توانی دبه بکنی و نمی‌توانی تغییری بدهی موارد دیگری در امور تجارت پیش می‌آید از قبیل نمایندگی فروش از قبیل ایجاد دفاتر فروش در خارج اگر ما اختیارات ندهیم که در باره این گونه امور کوچک که هریک ممکن است میلیونها تومان برای مملکت ما نفع داشته باشد تجدید نظر بکنند و از حالا دست مأمورین خودمان را ببندیم آقای دکتر مبین اینها هم ایرانی هستند اینها هم برادران ما هستند اینها به این مقاماتی که رسیده‌اند مفت نرسیده‌اند همانطوریکه بنده افتخار می‌کنم که یک جریانی را طی کرده‌ام تا بمقام وکالت مجلس رسیده‌ام آنها هم در موقع خودشان افتخار می‌کنند تا شده‌اند مدیر عامل یک شرکت پتروشیمی یا عضو هیئت مدیره شرکت پتروشیمی شده‌اند اینها تحصیلاتی کرده‌اند خدماتی برای مملکت کرده‌اند اطمینان مقامات بالاتر این مملکت را جلب کرده‌اند که یک چنین مقامات و کارهای مهم و خطیر را بدستشان سپرده‌اند پس قوه مقننه هم همانطوریکه بخودش اطمینان دارد به این اشخاص هم باید اعتماد بکند یکی از وکلای کارگر خوزستان آقای البرزی پیشنهاد می‌کنند به آقای دکتر مبین که یک روز سوار طیاره بشوند و بروند برفراز مناطق نفت خیز ایران شب پرواز بکنند و آنوقت آن آتشی که دارد گازهای ما را می سوزاند اگر در قبلشان اثر نکرد آنوقت بیایند این حرفها را بزنند (دکتر مبین – بنده چندین سال در خوزستان خدمت کرده‌ام این حرفها چیست که می‌زنید متوجه صحبت هایتان باشید) بنده قصد توهین به شما را ندارم بنده تقاضا کردم که تشریف ببرید و تشکیلات مملکت را ببینید وامکاناتی که در این مملکت وجود دارد ببیند و قضاوت بکنید که بچه ترتیب ما باید برای این مملکت خط مشی تعیین بکنیم چگونه باید در قسمت برنامه‌های سازنده این مملکت جنبه مثبت را در پیش بگیریم باید رأی مثبت همیشه بدهیم (صحیح است) برای اینکه کارهای مهم در این مملکت انجام بپذیرد. منفی بافی اشکال تراشی و عوام فریبی دیگر گذشت. فرمودید که دراین مجلس کار سریع می‌شود یکی از افتخارات ما همین است و لکن در نتیجه کار مداوم و طولانی اینکار می‌شود ساعات‌ها ما می‌نشینیم در کمیسیونها کار می‌کنیم بشهادت صورت جلساتی که دراین پرونده‌ها موجود است ما مردم تن پروری نیستیم (صحیح است) ما ایمان داریم که برای مملکت کار بکنیم و کار هم می‌کنیم و باید هم موجبات پیشرفت کار را برای دولت فراهم بکنیم (صحیح است – احسنت) بنده راجع به اینکار پتروشیمی بواسطه اینکه مؤمن هستیم و ایمان داریم که این صنعت درمدت کوتاهی به بهترین وجهی در این مملکت ایجاد خواهد شد (صحیح است) و مطابق نظریه‌ای که کارشناسان امر می‌دهند و خود آقای کورس دیروز فرمودند طبق اطلاعاتی که از کارشناسان کسب کرده‌اند به بنده گفتید یکی از سودمند ترین صنایعی است که ممکن است در دنیا بوجود بیاید هیچ صنعتی در دنیا نیست که مثل صنعت پتروشیمی سرمایه اش را مستهلک بکند هیچ صنعتی نیست که صنایع فرعی کوچک مانند پتروشیمی پیدا بکند و به مملکت ما امکان ایجادش را بدهد وقتی که ما یک مقدار مواد اولیه شیمیائی در این مملکت بوجود آوردیم صنایع کوچکی از قبیل رنگ سازی از قبیل فیبر سازی نخ‌های نایلونی و غیره در این مملکت ایجاد خواهد شد در همین رشته نساجی و رشته‌های دیگر ما پیشرفتهای سریعی خواهیم کرد (صحیح است) این ثروتی را که الان می سوزانیم این ثروت را باید به بهترین وجه بهره برداری کنیم نباید مجال بدهیم که این فرصت از دست ما برود و سایر ممالکی که درخط رقابت با ما هستند ازاین فرصت استفاده کنند (صحیح است) علت اینکه تا بحال سرمایه گذاران خارحی نسبت به ایران یک رجحان قائل شده‌اند به چند دلیل است دلیل اول این است که الحمدالله مملکت ایران میان تمام کشورهای نفت خیز خاورمیانه دارای ثبات سیاسی است دارای ثبات اجتماعی است (صحیح است) و رهبر
عالیقدری داریم که شاهنشاه که اعتبار شخص ایشان در دنیا اثرش همین است که تمام سرمایه گذاران پتروشیمی سرو دست می‌شکنند که دردرجه اول در ایران سرمایه گذاری کنند (صحیح است) علت دوم این است که در ایران جوانهای تحصیل کرده داریم عده‌ای مهندسین شیمی و مکانیک و برق داریم که الان بیکار هستند و این اربابان صنایع دنیا الان می دانند که می‌توانند از این عوامل خوب و مؤثر به بهترین وجه استفاده کنند ماهم درجهت پیدا کردن کار برای جوانان همگام و همقدم باشیم (آفرین - احسنت) دلیل سوم این است که مملکت ایران استعداد توسعه فنی و صنعتی دارد خود کشور ایران می‌تواند در آتیه انشاءالله مصرف کننده بزرگی از همین مواد اولیه باشد که در مرحله اولیه در پتروشیمی تولید می‌شود به این سه دلیل است که ما فعلاً نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه که دارای گاز نفت هستندمرجح شناخته شده‌ایم و حاضر هستند با ما قرارداد ببندند استدعا می‌کنم که یک کاری نکنید که این فرصت مناسب فوت بشود یک کاری نکنید شانسی را که ما داریم برای اینکه صنعت بزرگی در این مملکت ایجاد بشود این شانس را از دست بدهیم بنده قبل از اینکه تریبون را ترک کنم به جناب آقای دکتر مبین عرض کنم که بنده به ایشان قصد توهین نداشتم اگر مطالبی را با صدای بلند گفتم برای این بود که قلبم مجروح است برای اینکه مربینم کاری که می‌خواهیم بکنیم خدای نکرده پاره‌ای اشخاص غلط می‌فهمند یا اشتباه می‌کنند افکار عمومی باید پشتیبان این پروژه باشد ما یک دست و متفق باید به تمام مردم این مملکت بفهمانیم که الان تحصیل بکنند دراین رشته به سرمایه گذاران بهمانیم که مطالعه بکنند دراین رشته و سرمایه گذاری بکنند این است که بنده استدعا می‌کنم شورای ملی با یک قوت قلب و اراده قطعی نسبت به این لایحه رأی بدهیم و موجب اتلاف وقت نشویم (احسنت) خیلی هم متشکرم (احسنت).
رئیس – آقای دکتر مبین فرمایشی داشتید؟ بفرمائید.
دکتر مبین – چون اسم بنده را بردند مطابق آئین نامه می‌توانم جواب بدهم عرض کنم بنده هیچ موقع از جاده اعتدال خارج نمی‌شوم (احسنت) و هیچ وقت به فرمایشات دوست عزیزم که دوستی شان را فراموش کردند در مورد عناد و منفی بافی و لجاج و اشکال تراشی جواب نمی‌دهم خودتان بنده می‌شناسید بعد در صحبتی که کردم اگر توانستم جوابتان می‌دهم اگر نتوانستم که هیچ نمی‌دهم مطالبی گفتند که باید تابع اکثریت بود مگر من گفتم تابع اکثریت نباید بود بنده چقدر پیشنهاد دادم که در موقع رأی فقط خودم بلند شدم مگر از کسی گله کردم که چرا رأی ندادی من همیشه تبعیت از اکثریت می‌کنم ولی قبل از اینکه مطلبی به رأی گذاشته بشود و رأی اکثریت معلوم بشود بنده نظر خودم را مطرح می‌کنم مگر این جای شور نیست مگر این دو آیه را برای چه زده‌اند آنجا باید، شور و مداقه بشود وقتی که شور شد هرکس نظرش را داد بعد به رأی گذاشته می‌شود وقتی که اکثریت با یک مطلبی توافق کرد آنوقت تبعیت از رأی نظر اکثریت برهمه ما لازم است ولی قبل از رأی بنده نباید قبول بکنم حرف کسی را بنده هم نظرم را استدلال می‌کنم شما هم (دکتر الموتی – یک مطلب را عرض کنم ما همه مدافع قانون اساسی هستیم) بقول شما بله مضافاً بر یانکه بنده در اول مطلب عرض کردم که راجع به توسعه صنایع پتروشیمی کسی مخالف نیست چندین دفعه تکرار کردم مخالفت بنده راجع به این روش است برای اینکه عرض کردم مصوبه کمیسیونهای مشترک اقتصاد و دارائی قانون است تغییرش با هیئت وزیران ممکن نیست تمام صحبت من در این مطلب است شما راجع به اینکه این گاز دارد هدر می‌رود و این صنعت باید توسعه پیدا بکند صحبت کردید اینها که جواب بنده نیست بنده که راجع به این مورد صحبت نکردم.
رئیس – آقای دکتر مبین شما که درکلیات صحبت کردید در ماده واحده بعد پیشنهاد بفرمائید.
دکتر مبین – بنده جواب ایشان را باید بدهم برای اینکه اسم بنده را بردند و نسبت هائی دادند راجع به تبصره یک قرارداد
شما فرمودید تغییر بدهند مصوبات کمیسیون را و بدهند دست طرف، یک طرفه چطور شما می‌توانید تغییر بدهید باید طرف را راضی کنید اگر تغییر بنفع طرف باشد قبول می‌کند و راضی کنید اگر به ضررش باشد که قبول نمی‌کند از تبصره یک شما چه استفاده می‌توانید بکنید جز اینکه شرایط بدتر بگذارید شرایط بهتر را که طرف موافقت نمی‌کند راجع به اینکه بقوه مجریه اطمینان باید کرد بنده که می‌گویم اطمینان نباید کرد قوای سه گانه کارشان مجزا است کار شما قانونگذاری است کار دولت و هیأت وزیران قانونگذاری نیست شما در تغییر قانون اختیار قانوگذاری را داده‌اید به هیأت وزیران و این صحیح نیست.
کیوان – عبارت اخیر تبصره حل کرده است آقای دکتر مبین.
رئیس – آقای دکتر قراگزلو بفرمائید.
دکتر قراگزلو – بنده بعد از استدلال دقیق و قوی جناب آقای دکتر مبین و فرمایشات مستدلی که توأم با احساسات بود و جناب آقای خواجه نوری ایراد فرمودند در این باره زیاد نمی‌خواهم حرف بزنم اولا در جلسه پیش بین بنده و جناب آقای دکتر الموتی سوء تفاهمی در گفتاری که بنده کردم پیش آمده خواستم رفع آن سوء تفاهم را بکنم ایشان تصور فرمودند که بنده با اصل لایحه از اینکه ما از مواد نفتی و قراردادها و فرآورده‌های آن استفاده بکنیم من مخالفتی دارم اگر انیطور باشد جناب آقای دکتر، بایستی گفت من ایرانی نیستم. محال است که یک ایرانی بیاید و بگوید که ما گاز نفت را در سراچه و در جنوب ایران بسوزانیم و بنفع ملت ایران استفاده نکنیم (صحیح است) این محال است صحبت ما آنروز در باره شور اول و در اینکه فوریتی در کار هست یا نیست بود بنده آمدم گفتم همانطوریکه الان جریان تصادفاً و خوشبختانه بنفع دولت و بنفع ملت شور اول خوشبختانه تبدیل به شور دوم شد بنده نظرم این بود که شوردوم را از ابتدایش بشکل شور دوم اجرا بکنیم بنابراین بنده با مختصر عرضی که در باره این سوء تفاهم که آنروز پیش آمد بین من و آقای دکتر الموتی انشاءالله این سوء تفاهم رفع بشود و اما خود لایحه اصولا در کمیسیون دادگستری بنده نمیدانم از نظر قوانین و آئین نامه داخلی مجلس آیا کمیسیون دادگستری در مواردیکه مربوط به کمیسیون دادگستری نیست می‌تواند اصلاحاتی بدهد یا نه اگر به اینصورت باشد که میفرمائید مادة واحده را بنده در اینجا می‌خوانم که کمیسیون دادگستری در این گزارش اصلاحی خودش نوشته با اصلاحاتیکه در تبصره‌های ۱-۲-۳ و ۵ مادة واحده بعمل آورد تصویب کرده در حالیکه شما می‌خوانید در تبصرة ۳ اصلا تغییراتی داده نشده پس بنده استدعا می‌کنم از مقام ریاست محترم دستور بدهند تقریباً آنچنان که تصویب می‌شود در اینجا نوشته شود.
رئیس – در آن تبصره یک کلمه تغییر کرده است.
دکتر قراگزلو - در مادة واحده بطوریکه ملاحظه میفرمائید صحبت از وقت و مدت نیست در واقع ما نمیدانیم این قراردادی که ما خواهیم بست بادول خارجی یا شرکتهای خارجی این مدتش ده سال است یا ۲۰ سال یا ۵۰ سال یا الی الابد است بنده در این باره پیشنهادی دارم البته صحبت خواهد شد که در اینجا نوشته شود و در مادة واحده که از ۲۵ سال تجاوز نکند بعد از ۲۵ سال اگر بیایند... چون در تبصرة یک ماده واحده قید شده که دولت و هیأت وزیران در تغییر مواد ...
رئیس – آقای دکتر قراگزلو فعلا کلیات لایحه مطرح است اگر در کلیات موافقید در مواد بعداً بحث خواهیم کرد.
دکتر قراگزلو – بنابراین در کلیات لایحه از نظر وقت و مدت اسمی برده نشده در تبصره یک که تقریباً این مطلب را آقای دکتر مبین ادا کردند در آنجا نوشته شده حداکثر ظرف یک ماه برای اطلاع به کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین گزارش نماید در صورتیکه در تبصرة ۵ ملاحظه میفرمائید نوشته شده طبق این قانون باید بتصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین برسد اطلاع با تصویب دو مطلب مخالف همدیگر است و از طرف دیگر می‌خواهم عرض کنم مطابق قانون اساسی دولت تغییراتی که در لوایح می‌دهد هیچوقت حق ندارد که کمیسیونها را مطلع بکند برای اینکه کمیسیونها
خودشان قوانین را انشاء می‌کنند و در واقع قوانین را می‌نویسند پس بنابراین این سطر آخر تبصرة یک با قسمتی از تبصرة پنج کاملا مغایر است در اینجا نوشته‌ایم برای اطلاع در حالیکه در تبصرة ۵ نوشته‌ایم به تصویب باید برسد و اما تبصرة ۲ در تبصرة ۲ نوشته است که، تبصرة ۲ مادة سه قانون جلب سرمایه‌های خارجی را در واقع کان لم یکن فرض می‌کنیم یعنی این شرکت را ما مستثنی می‌کنیم بنده این موضوع را نفهمیدم که ما قراردادهایمان با شرکتهای خارجی است یا با دول است اگر با شرکتهای خارجی است چطور مجلس بیست و یکم این حق را می‌دهد به دولتها که بیایند از شرکتهائیکه با ما شریک هستند یک حقی از شرکتهای خارجی بگیرند بعید نیست این شرکت خارجی بیاید حق خودش را به شرکتهای خارجی دیگر واگذار کند من به دولت پیشنهاد نمی‌کنم ولی اگر نظرش این است که ما در این لایحه پتروشیمی با دول طرف باشیم خیلی بهتر است که یک لایحه‌ای بیاورد و شرکتها را با دولتها بالصراحه بنویسد فرض کنید دولت فرانسه، دولت سوئد، دولت نروژ یا هر دولتی که مورد نظر است چون من می‌ترسم پس از مدتی خدای نکرده اگر ما شرکت خارجی ممکن است سهم خودش را به دول دیگری که مورد نظر ما نیست بدهد و ما را در مقابل کار انجام شده‌ای قرار بدهد (خواجه نوری – در تبصرة ۲ پیش بینی شده) بله دیدم ولی بنده در واقع این استثناء را قائل نشوید (خواجه نوری – در تبصرة ۲ پیش بینی شده که حق ندارند سهام خودشان را واگذار کنند) و اما صحبت ۵۰ در ۵۰ که در تبصرة ۴ ذکر شده است به عقیده بنده بعد از این ابتکار شاهانه که اعلیحضرت همایونی در باره قرارداد نفت فرمودند که واقعاً ابتکار شاهانه‌ای بود دیگر بهم زدن این اصل ۷۵- ۲۵ گناه است از نظر ملت و مجلس (مرتضوی – مشارکت ۵۰ – ۵۰ است آن منافع است که ۷۵ – ۲۵ است) بنده عقیده‌ام این است که بجای این ۵۰-۵۰، باشد ۷۵ – ۲۵، یعنی ما اولا از این راه می‌توانیم دست کار تلهای نسبتاً بزرگ را کوتاه کنیم (مرتضوی – مشارکت ۵۰ –۵۰ است) بنده عرض خواهم کرد (دکتر الموتی – حالا این زحمت را شما بکشید و ۷۵ و ۲۵ را پیدا کنید متأسفانه قبول نمی‌کنند اگر ۹۰ درصدش راهم بما بدهند زهی افتخار است) نه متأسفانه بعد هم بطوریکه آقایان می‌بینند سرمایه‌های کسانیکه سرمایه متوسطی دارند اینها متأسفانه در جاهای دیگر بغیر از صنایع مصرف می‌شود مثل خرید و فوش زمین که اینروزها صحبت در این است که این موضوع خرید و فروش زمین را بکا بیندازیم و وضع را بهتر بکنیم بنده فکر می‌کنم از نظر اقتصاد اگر صحیح باشد از نظر انحراف اشخاص از حرف خودشان گناهی است غیر قابل بخشش برای اینکه شما تمام صاحبان حرف بطرف زمین و معاملات آن می‌کشید آیا بهتر نیست که اینگونه سرمایه‌ها را در سهام شرکتهائی مثل پتروشیمی و ذوب آهن و نظایر آن سوق بدهید البته فکر می‌کنم هم از نظر اقتصادی خیلی خوب است و هم از نظر اینکه اشخاص مثل طبیب، مهندس یا حرف دیگر اینها از حرف خودشان منحرف نمی‌شوند (خواجه نوری – شما اگر بخواهید سهم بخرید کسی مانعتان نمی‌شود) ببینید جناب آقای خواجه نوری فرمایشتان کاملا صحیح است ولی الان منافعی که اشخاص از زمین دارند این قابل قیاس با شرکت در کارخانه‌ها نیست برای اینکه کارخانه‌ها یا شرکتهای بزرگ اینقدر منفعت به اشخاص نمی‌دهند (دکتر الموتی – بانک توسعه صنعتی دارد سهم مفروشد باید مردم بخرند) و اینها منحرف می‌شوند به خرید و فروش زمین که این عیب یک مملکتی است که سرمایه اش را روی شن و خاک و این طور چیزها که آینده اش معلوم نیست بگذارد (دکتر الموتی – فکر حضرتعالی صحیح است ولی مردم استقبال نمی‌کنند از خرید سهام) پس بنابراین اولا بنده با تبصره ۲ اصلاً موافق نیستم ثانیاً عقیده دارم که در این لایحه حد اقل یا حد اکثر مدت قرارداد باید ذکر شود از همه اینها مهمتر این موضوع تأسیسات است که الان معلوم نیست تکلیف تأسیسات این شرکتی که پتروشیمی دست روی کار خواهد آورد این معلوم نیست که آینده اش دست که خواهد بود البته در آن فرآورده‌ها ممکن است ذکر بشود که این تأسیسات را پس از انقضای مدت قرارداد بدولت
ایران بدهد بنده پیشنهاد می‌کنم و کرده‌ام که در موقع خودش طرح خواهد شد و آن در اصل یلایحه است که بشکل تبصرة ۶ اضافه بشود و آن عبارت از این است که کلیه تأسیساتی که در این مدت قرارداد در ایران تأسیس می‌شود پس از انقضای مدت قرارداد برایگان دراختیار دولت ایران گذاشته شود این عرض مختصر بنده بود برای اینکه واقعاً همانطوریکه عرض کردم بعد از فرمایشات مستدل این دو نفر مرد شریف و وارد در مجلس حقش این بود که بنده صحبتی نکنم ولی چون اجازه صحبت خواسته بودم این بود که بطور اختصار خدمتتان عرض کردم (یکنفر از نمایندگان، بسیار خوب بود).
رئیس - آقای مرتضوی بفرمائید.
مرتضوی (مخبر کمیسیون دارائی) – بنده مطالبی را که بعرض همکاران عزیز میرسانم بنا بوظیفه مخبری است که در کمیسیون دارائی دارم و این استنباط را می‌کنم که از مصوبات کمیسیون بعد از مدتها و ساعتها صرف وقت تعاطب افکار و شور و بحث وحتی تزاحم افکار و مجادله افکار باهمدیگر نتیجه می‌گیریم و بتصویب کمیسیون میرسانیم و بنده موظف هستم که از مصوبات کمیسیون دفاع کنم اینجا مطالبی را بعرض همکاران عزیز برسانم بنده درعین حال بسیار از جناب آقای دکتر مبین متشکر هستم که ایشان مسائلی را عنوان می‌کنند که اگر هم بنده به آن اعتقاد نداشته باشم ولی شاید در ذات خود بی نتیجه نباشد برای اینکه عنوان کردن یک چنین مسئله‌ای فرصت آنرا خواهد داد که در باره آن توضیحاتی داده بشود استدلالاتی بشود و اذهانن که احیاناً بدون شنیدن جواب آن مطلب ممکن است دچار انحراف فکری جلوگیری خواهد شد و مسائل هم روشن خواهد شد این گزارش که امروز خدمت همکاران عزیز رسیده و ملاحظه میفرمائید مصوبه سه کمیسیون مجلس است یعنی سه ۱۸ نفر از نمایندگان منتخب مجلس که دراین سه کمیسیون انجام وظیفه می‌کنند. این مسائل را بررسی کردند و مطالعه کردند و تصویب کردند همانطور که جناب آقای خواجه نوری اشاره فرمودند مسلماً آن سوگندی که ما در حفظ قانون اساسی اینجا یاد کرده‌ایم و هر آینه یاد نمی‌کردیم بنده عرض می‌کنم این سوگند جزء فطرت هر ایرانی است یعنی هر ایرانی که متولد شد بالذات سوگند یاد کرده است که به قانون اساسی احترام بگذارد خلاف تفسیر این مطلب نیست که اگر کسی اینجا سوگند یاد نکرده مجاز است که برخلاف قانون اساسی رفتار بکند بنده علاوه براینکه سوگند یاد کرده‌ام که قانون اساسی را احترام بگذارم این جزء ذات ایرانیت من هست که قانون اساسی را محترم بشمارم (احسنت) بنابراین بنده می‌خواهم عرض کنم آقایان حریم قانون اساسی آنقدر محترم عرض کنم آقایان حریم قانون اساسی آنقدر محترم و مقدس است که ما نبایستی هر آن را متزلزل کنیم اگر این دیوارهای مجلس و این صندلیهای مجلس زبان داشتند بشما می‌گفتند اشخاصی بودند درهمین مجلس برای موضوعهای خاصی یقه درانی می‌کردند که این مسائل خلاف قانون اساسی است ولی وقتی پشت میز قرار گرفتند خلاف آن مسائل را خواستند بدون هیچ ارائه و نظری. بنابارین ما برای بالابردن قانون اساسی بایستی قدری احتیاط کنیم و هر مسئله‌ای را در مظان این قرار ندهیم که احیاناً خلاف قانون اساسی است و این یک مسأله‌ای است که بنده از نظر شخصی خودم و یک کسی که نه بعنوان سوگندی که یاد کردم تکرار می‌کنم ما سوگند یاد کرده‌ایم که بقانون اساسی احترام بگذاریم بنده عرض کردم با فطرت من با تولد من این سوگند در ذات من هست چه نماینده مجلس باشم چه نباشم چه اینجا سوگند یاد کرده باشم و چه نکرده باشم من موظف به احترام به قانون اساسی هستم و موظف هستم این قانون را با بذل جان خودم حفظ کنم (آفرین - احسنت) مابرای خود نفت سه قانون داریم قانون اساسی یک ضابطه کلی است برای خط مشی قانونگذاری و اداره مملکت قوانینش لایتغیر است و تفسیر پذیر نیست مگر طبق قانونی که معین شده ما براساس رعایت همین مقررات است که قوانین مملکت را بوجود می‌آورد یعنی اگر یک قانون بدون رعایت قوانین اساسی وجود پیدا کرده باشد بالذات و بخودی خود قانون نیست و نمی‌تواند وجود خارجی داشته باشد در مملکتمان یکروزی یک مسئله سیاسی غامضی بود بنام نفت امروز مسئله نفت یک مسأله اقتصادی است و بهیچوجه من الوجوه جنبه سیاسی ندارد بنابراین این همانطوریکه ما در شرکت نامه‌ها
موضوع شرکت را معین می‌کنیم بنده معتقدم یک قانونی هم که می‌آید به مجلس باید موضوع آن قانون هم معین بشود اگر موضوع قانون راجع به حق حاکمیت مملکت است بایستی طرز تفکر ما در همین زمینه دور بزند اگر در مورد مسائل اقتصادی است باید مصالح اقتصادی را در آن قانون رعایت بکنیم برای این که ما در عرصه اقتصاد و سیاست اگر با سلاح متساوی به جنگ نرویم شکست خواهیم خورد امروز موضوع نفت یک موضوع اقتصادی است بنابراین بایستی طرز تفکر ما بر محور اقتصادی بچرخد که می بتوانیم حداکثر استفاده را بکنیم هیچ مبارزه‌ای هیچ مجادله‌ای در دنیا بیشتر از مسائل اقتصادی نیست و اینجا عرض می‌کنم در بازار اقتصاد و در میدان اقتصاد کسانی که می‌خواهند مبارزه کنند می‌بایستی مسلح بسلاحی باشند که طرفهای مقابل ما در اختیار دارند. وقتیکه یک نفر می‌خواهد در یک بازاری رخنه بکند یکی آزادی عمل دارد و یکی آزادی عمل ندارد آن کسیکه آزادی عمل ندارد شکست خواهد خورد بنابراین بنده خواستم به همکاران عزیر عرض بکنم که مادر بادی امر موضوع قانون را باید توجه داشته باشیم که راجع بچه مسئله ایست راجع به قانون نفت و قانون اساسی همان طوریکه عرض کردم ما برای بهره برداری از منابع نفتی مملکت اساسنامه شرکت ملی نفت ایران که بتصویب مجلس ایران رسیده است و یک قانونی است و بعد هم یک قانون نفت به تصویب مجلس ایران رسیده که در آن حدود عملیات شرکت ملی نفت را متعدل می‌کند و اختیاراتی را که شرکت ملی نفت در بهره برداری از منابع نفت دارد در چهار چوب آن قانون معین کرده است، بعد آمده‌اند در تبصرة ۶۴ بودجه سال ۱۳۴۳ با استفاده اختیاری که ما در قانون اساسنامه شرکت ملی نفت داشتیم آمدیم برای صنعت پتروشیمی یک شرکت فرعی مستقلی بوجود آوردیم اینجا راجع به اهمیت پتروشیمی صحبت شد بنده بعنوان اینکه کلام ملوکانه ملوک الکلام است عین فرمایشات ملوکانه را که راجع به پتروشیمی ایراد فرمودند خدمت همکاران عریز می‌خوانم: «موضوعی که خیلی می‌توانیم روی آن حساب کنیم صنعت مشتقات نفت است که شاید از خود نفت مهمتر باشد صنعتی که امروز در دنیا از مشتقات نفت بوجود آمده در آتیه وسیع ترین میدان نفتی است که ممکن است وجود داشته باشد و روز بروز دراین رشته مهمتر می‌شود خوشبختانه ما مواد اولیه این صنعت عظیم را به فراوانی داریم و چیزی که دراین مورد برای ما بسیار خوب است این است که شاید این تنها صنعتی است که ما در آن نسبت به دیگران عقب نیستیم زیر این صنعت جدیدی است که ده پانزده سال بیشتر از عمر آن نمی‌گذرد» ولی بنده می‌خواهم عرض کنم که این اظهار مسرتی را که اعلیحضرت همایونی راجع به این که ما در این صنعت عقب نیستیم فرمودند این یک صنعتی است که همیشگی نمی‌تواند باشد و این یک شرطی دارد و آن شرطش هم این است که ما زود بجنبیم و فرصت را از دست ندهیم که رقبای ما در این بازار از ما پیشی بگیرند و جلو بروند و ما عقب بمانیم با توجه به اینکه صنعت امروز، تکنیک امروز، زمان امروز با گذشته خیلی فرق کرده ما نبایستی اجازه بدهیم حتی یکدقیقه از وقت مملکت تلف بشود با این مسابقه‌ای که برای پیشرفت هست ما اگر یک روز دست بدست هم بمالیم و کاری انجام ندهیم درحقیقت به نسل امروز و آینده صدمه زده‌ایم قانون اساسی برای انعقاد تشکیل شرکتها و همچنین انعقاد قراردادها مقاوله نامه‌ها در اصل ۲۳ و اصل ۲۴ تکلیف را معین کرده است و بنده هرچه مطالعه کردم در قانون اساسی موردی موجود باشد وجودندارد اصل ۲۳ می‌گوید «هرکس که تحصیل امتیاز می‌کند برای یکی از منابع مملکت بایستی به تصویب مجلسین برسد» این کار انجام شده است قانون ملی شدن نفت و قانون اساسنامه شرکت ملی نفت در اجرای اصل ۲۳ قانون اساسی انجام شده است و بوجود آمده این شرکت در محدوده خودش همانطور که عرض کردم یک قانونی است بسیار محترم وصنعت پتروشیمی به همان ترتیبی که عرض کردم با توجه به اساسنامه شرکت ملی نفت و با توجه به قانون نفت می‌تواند از منابع پتروشیمی مملکت استفاده بکند چند مطلب بخصوص در این زمینه گنجانده شده یکی برای استفاده از بعضی تسهیلاتی است که شرکت ملی نفت در اساسنامه اش ذکر شده است ولی در اساسنامه شرکت پتروشیمی نیست برای اینکه در پیشرفت این صنایع و تجهیز این شرکتها برای بهره برداری کامل دست شرکت پتروشیمی
باز باشد دراین تبصره‌ها این مواد گنجانده‌اند که بتوانند از این مقررات استفاده بکنند در موضوعی که جناب آقای دکتر قراگزلو فرمودند راجع به موضوع ۵۰ – ۵۰، (فولادوند – چرا در کلیات بحث نمی‌شود بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم).
رئیس – آقای مرتضوی کلیات لایحه مطرح است در مواد بعداً بحث خواهد شد.
مرتضوی – بنده خواستم جواب آقای دکتر قراگزلو را بدهم چون ایشان در کلیات راجع به اصل ۵۰ – ۵۰ صحبت فرمودند بنده باید عرض کنم که مشارکت برپایه ۵۰ – ۵۰ است عرض دیگری ندارم.
فولادوند- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - آقای فولادوند بفرمائید.
فولادوند – معذرت می‌خواهم از لحاظ اینکه بنده نمی‌توانستم عرایضی کنم، با اجازه مجلس شورای ملی خواستم عرض کنم هر مذاکره‌ای در آئین نامه مجلس برایش یک ترتیبی ذکر گردیده در کلیات باید کلیات گفت اگر بلد نیستیم باید یاد بگیریم تمام فرمایشاتی که گفته شد مربوط بماده است یعنی هر وقت نمایندگان محترم تشریف آوردند اینجا و وارد در شور ماده واحده شدیم و مطرح شد آنوقت می‌شود در باره مادة واحده صحبت کرد و می‌توانید همین فرمایشاتی را که در کلیات فرمودید در ماده بگوئید و وقت مجلس هم تلف نشود و بنده می‌خواهم عرض کنم که ما باید برای افرادی مثل آقای دکتر مبین احترام بسیار قائل باشیم ایشان مردی است که گاهی به تنهائی با کمال شرافت، شهامت و شجاعت با تکیه بقسمی که اینجا خورده حرفهایش را همیشه برای مملکتش می‌زند (صحیح است) و ما برای این شخص بسیار ارزش قائل هستیم (صحیح است).
دکتر معتمد وزیری - این مربوط به اخطار نظامنامه‌ای نیست.
مرتضوی- از اخطار نظامنامه‌ای خارج شدید.
فولادوند – جناب آقای دکتر مخالفت کردند نسبت به این لایحه ولی بدولت اعتماد ندارند ولی اینجا گفته شد که ما قاعده را درست انجام داده‌ایم بکمیسیون رجوع کردیم سه کمیسیون تعیین کردم اینها قربان جواب ایشان نیست دلیل اینکه می‌خواهیم وارد این ماده بشویم همانطوریکه عرض کردم این نیست چرا بایستی اختیار مجلس را داد بدست دولت، معذرت می‌خواهم جناب آقای نخست وزیر متوجه نشدم تشریف آوردید سلام عرض می‌کنم (قراچورلو – سلام روستائی نیست؟). بنده روستائی هستم ولی این سلام شهری است آقای مرتضوی شما در اخطار صحبت بفرمائید نه در کلیات بنده هم دراخطار دارم صحبت می‌کنم اجازه بفرمائید دوست عزیز شما یک ساعت صحبت کردید اینکه عرض می‌کنم بدانید این موضوع برای مجلس و مشروطه است استدعا می‌کنم امعان نظر بفرمائید این لطف را بمجلس بفرمائید همچو چیزی نمی‌شود که مجلس اختیارش را بدهد (صحیح است) این را نباید گفت که به این دلیل به آن دلیل ولی یک وقتی مجلس تصمیم بگیرد یک اختیاراتی بدهد این بسته به نظر مجلس است بسته به شأن مجلس است بنده اینجا مختصراً عرض می‌کنم اکثریت بدولت اعتماد داریم بدلیل اینکه اکثریت رأی دهنده اعتماد درد بشرکت نفت به آقای دکتر اقبال، بکارمندان شرکت نفت، به این دلیل است و ما مطمئن هستیم که کار عیب ندارد و هروقت عیبی کرد خودشان می‌آیند متشبث به همین مجلس می‌شوند از حقوق خودش صرف نظر بکند (خواجه نوری – دلیل دیگری دارد که مجلس همیشه حق نظارت بر همه این افراد را دارد) و اینهم در کلیات بود جناب خواجه نوری تشکر می‌کنم.
رئیس - نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) بو رود در شور مادة واحده رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانمها و آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد مادة واحده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مادة واحده – به شرکت ملی صنایع پتروشیمی که بموجب تبصرة ۵۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور تأسیس شده است اجازه داده می‌شود با مشارکت مؤسسات و شرکتهای ایرانی یا خارجی که واجد صلاحیت فنی و مالی باشند برای تولید محصولات پتروشیمی مشتق
از گازهای طبیعی و سایر هیدرو کربورها و پخش و فروش و حمل و نقل و صدور محصولات مزبور اقدام نماید.
موافقتنامه‌ها و قراردادهائیکه در اجرای این منظور منعقد می‌شود پس از تائید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شکرت ملی نفت ایران و هیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصادی و دارائی مجلسین به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
تبصرة ۱ – هرگونه تغییر و تبدیل در شرایط موافقتنامه‌ها و قراردادهای موضوع این قانون که به مصلحت کشور باشد و نیز موجب تحصیل شرایط بهتری برای کشور ایران گردد با پیشنهاد شورای عالی صنایع پتروشیمی و تصویب هیئت وزیران معتبر خواهد بود و دولت مکلف است تغییرات مزبور را حداکثر ظرف یکماه برای اطلاع به کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین گزارش نماید.
تبصرة ۲ – شرکتها و مؤسسات خارجی که بمنظور فوق با شرکت ملی صنایع پتروشیمی مشارکت می‌نمایند از شمول تبصرة ۲ مادة ۳ قانون جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی بند ج مادة ۱ آئین نامه مربوط به آن مستثنی خواهند بود در کلیه موافقت نامه‌ها و قراردادهائی که به استناد این قانون با شرکتها و مؤسسات خارجی منعقد می‌شود باید قید گردد که شریک خارجی حق ندارد بدون موافقت قبلی و کتبی طرف ایرانی تمام یا قسمتی از سهامی را که در شرکت مشترک دارد بدیگری منتقل نماید ضمانت اجرای این شرط اختیار فسخ یک جانبه قرارداد از طرف شرکت ایرانی خواهد بود.
تبصرة ۳ – شرکتهائی که برطبق این قانون با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایجاد می‌شوند از معافیتها و مزایای قانونی که بموجب مواد ۷-۹ و ۱۰ و سایر مواد اساسنامه شرکت ملی نفت ایران برای شرکت مذکور مقرر است و نیز از کلیه مزایا و معافیتهائی که بر طبق قوانین موضوعه برای مؤسسات تولیدی داخلی مقرر است استفاده خواهند نمود.
تبصرة ۴ – استفاده از مزایای تبصرة ۲ و ۳ فوق مشروط به این خواهد بود که سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد هر مشارکت از ۵۰% کل سرمایه کمتر نباشد.
تبصرة ۵ – شرکت ملی صنایع پتروشیمی در موافقت نامه‌ها و قراردادهائیکه برای ایجاد این قبیل مشارکتها منعقد می‌کند و طبق این قانون باید بتصویب کمیسیون مشترک اقتصادی و دارائی مجلسین برسد می‌تواند ترتیباتی برای حل و فصل اختلافات از طریق سازش و داوری پیش بینی نماید.
رئیس – آقای پاینده بفرمائید.
پاینده – بنده خیلی خوشحالم که در اینجا مذاکرات پرحرارت و گرمی که شایسته اهمیت چنین لایحه‌ای بود شد بنده یک بار عرض کردم مثل اینکه نه مصحح صورت مجلس نه تند نویسها آنقدر دقت می‌کند که بنده آنچه را که گفتم خودم بفهمم چه گفته‌ام بنده عرض کردم که مخالفت نبایستی به این صورت باشد که بنده با اصل مطلب مخالفم بنده می‌گویم این فرم را یک کمی خرده کاریهایش رعایت بفرمائید در اصل مطلب هم، موافق هستم من مخلص هم تان هستم راجع به گزارش کمیسیون دادگستری خود شما بدون اینکه بنده توضیح بدهم متوجه می‌شوید که یک اصلاح بسیار مهمی را وزارت دادگستری کرده (فولادوند – کمیسیون دادگستری) بنده چه گفتم؟ (نمایندگان - وزارت دادگستری) (فولادوند – پس تقصیر تند نویسها نیست) واصلاح بسیار لازمی بوده و دولت باید از این که شده است تشکر کند که مشکل احتمالی نباید پیش آید دراین جا می‌بینم کمیسیون دادگستری با اصلاحاتی که در تبصره‌های یک و دو سه و چهار و پنج بعمل آورده است تبصرة ۳ هست در متن سابق و متن لاحق بنده اگر لازم باشد می‌خوانم هیچ تغییری داده نشد.
رئیس – آقای پاینده یک کلمه تغییر داده شده حقوق تبدیل به مزایا شده است.
پاینده - بسیار خوب بنده یک بار دیگر اشتباه کردم و معذرت می‌خواهم (حبیبی – اینهم از پیری است) اشتباه چیز عادی است ولی اصرار در اشتباه چیز بسیار بدی است (دکتر الموتی – اینهم تقصیر تند نویسی است؟) بهرحال همانطور که عرض کردم پیشنهاد تقدیم کرده‌ام اجازه بفرمائید که بروم بنشینم.
رئیس - آقای سعید وزیری بفرمائید.
سعید وزیری – در موضوع پتروشیمی همان اندازه که موضوع، موضوع جدید و تازه‌ای است خوشبختانه
ناطقین جدید و طرز مدافعات جدید در اطرافش دیده می‌شود که همین قابل استفاده است منظورم فقط اشاره به جناب آقای دکتر قراگزلو است وبرای بنده خیلی قابل توجه بود و بایستی عرض کنم بیانات ایشان صحبتهای ایشان خیلی توأم با علاقه بمقدرات مملکتی است (دکتر بقائی – علاقه به قم است) علاقه به قم و حاشیه کویر (خواجه نوری - و سوهان) و سوهان عرض کنم دفاع بنده خیلی جالب است از این جهت بنده در آن جلس مسائلی برایم تاریک بود و جزء مخالفین این مطلب بودم به آقای خواجه نوری عرض می‌کردم که این چه جوری است که مجلس یا یک قیاه بسیار قاطع بین و واقع بینانه و با قیافه بسیار بسیار منصفانه و عادلانه و عاقلانه با کمال شهام حیت رائی راکه بفوریت مطرح شدن داده بود یکدفعه متوجه شد که نه هیچ اشکالی ندارد که یک قدری بررسی دقیق تر و بیشتری بشود برای اینکه این کاری که خودش می‌کند به آن ایمان به تصویب صحیح و تصمیم عادلانه و منصفانه پدرانشان افتخار بکنند و با خیال راحت حتی در زمانهای آینده تسلیم عوامفریبان و اخلالگران نشوند (احسنت) این در شأن مجلس است حتی زمانی که در همین مجلس آنوقتی که گویا خیال میشده است و گویا می‌گفتند آزادتر بودند با امروز از بعضی‌ها اسم می‌برند که جای کی‌ها نشسته‌ایم آن کی‌ها راجع به نفت خوریان که می‌خواستند صحبت کند نمی‌توانست صحبت کند و می‌گفت من خواب دیدم بعدهم به او گفتند که بی خود خواب دیدی مسئله بسیار بسیار مهم واقع بینانه و اثر کیفیت صحبت می‌کنند دکتر مبین با کمال شهامت مخالفت می‌کند و در آن جلسه بنده و آن دیگری، و این از علائم رشد یک ملت و از علائم وجود یک آزادی کاملاً منطقی است (صحیح است) و هیچ یک از این مخالفتها همانطوریکه در یکی از این جلسات عرض کردم جای مخالفتها و موافقت‌ها به آسانی قابل عوض شد ن است یعنی آن مخالفت برای وطن و آن موافقت برای وطن است و همانطوریکه عرض کردم هیچ نفع شخصی، عرض خصوصی مطلقاً وجود ندارد (صحیح است) در شأن دموکراسی مجلس است که موافقت و مخالفت بشود بحدی که بنده قبلا اجازه خواسته بودم از امقام ریاست بعد از شنیدن صحبتهای جناب آقای مرتضوی و آقایان دیگر و مخالفیتی تصمیم گرفتم بیایم پیشنهاد در کفایت مذاکرات بنده که الان دارم موافق صحبت می‌کنم بعد از جر و بحث زیاد در کمیسیون که بعنوان مخالف صحبت می‌کردم و آقای وزیر دفاع می‌کردند دیدم من قانع شدن و موافقم برای اینکه فی المجلس دراینجا من به آقای وزیر و آقایان کارشناسانی که دفاع می‌کردند عرض کردم بهتر از این نمی‌شد توضیح داد مسئله این است که یک مطلب بسیار مهمی مطرح است که باید هم با این اهمیت تلقی بشود و به دلیل همین اهمیت و تازه گی می‌بایستی تبصره‌ها و نقطه نظرهای تازه‌ای وجود داشته باشد در زمانی که پتروشیمی مطرح است در زمانی که با این آزادی‌ها با این تخصص‌ها و شهامت‌ها می‌شود صحبت کرد قطعاً بایستی خصوصیات خاص این مطلب را رعایت کرد مسئله کاملاً صحیح است نتها این با کجای قانون اساسی تضاد دارد یا ندارد این جا مجلس شورای ملی است آن چیزی را که مخالفت می‌کند رد می‌شود و آن چیزی را که تصویب می‌کند قانون می‌شود هیچ یک از این قوانین که در اینجا تصویب می‌شود شأن آن از هیچ قانونی کمتر نیست که این جا تصویب شده (شیخ الاسلامی- جز قانون اساسی) اینها شأن قانونی دارد و تمام متکی است به قانون اساسی (شیخ الاسلامی – مغایر نمی‌تواند باشد) عرض کنم در دوسه تا قسمت که بحث شده است صحبت شده یکی تبصرة یک بود که تغییرات آن به اطلاع مجلس برسد یا به اطلاع کمیسیون برسد اولاً این قید این مطلب که بنابه مصلحت کشور باید اصلاً این نکته بنظر من ذکر بدیهیات است بنده این را عرض می‌کنم که ممکن است مفهوم مخالفت داشته باشد وزیری که این قرارداد را امضاء می‌کند تا هست موظف است و طبیعی است که طبق مصلحت مملکت عمل می‌کند البته کار از محکم کاری عیب
نمی‌کند بنده قطع دارم که یک ماده از این قرارداد را اگر خواستند تغییر بدهند به مصلحت مملکت توجه دارند بقول آقای خواجه نوری کسانی که وزیر هستند، مدیر کل هستند نمایندگان اجرائی هستند نماینده مجلس هستند چه دلیلی هست که کسی بگوید من از دیگران وطن پرست تر هستم اصل قطعاً این است که همه وطن پرستند و مملکت را دوست دارند (صحیح است) منتهی مجلس یک نظارتی دارد از این جهت که می‌تواند هرجا که تخلفی و کمترین لغزشی دید آنجا استیضاح می‌کند معنی کلمه مشروطه این است که آنجا که احساس لغزش هست تخلف است برخلاف مصلحت است در آن جا استیضاح می‌کند در آن جا سؤال می‌کند در آن جا دولت را ساقط می‌کند و قصاص قبل از جنایت اصلاً در شأن مشروطیت نیست در شأن افراد مقتدر ریش گرو گرفتن نیست در شأن قدرت و آزادی دادناست که بروند کارشان را انجام بدهند اگر خوب انجام دادند البته وظیفه شان را انجام داده‌اند و قابل قدردانی است اگر بد انجام دادن مردان بیداری دراین جا نشسته‌اند چه در حال و چه در آینده و چه در این دوره و چه در دوره‌های آینده چون اصل بر این است که مردان بیداری در این جا نشسته‌اند و این قدرت برای مجلس هست برای این مجلس و هر مجلس مشروطه که هر وقت احساس کردند تخلفی شدها ست استیضاح بکند و بگوید این تخلفی که شده قابل عدول است و به اصطلاح تخلفی که شده لغو نمی‌کند و آن متخلف و خاطی را مجازات می‌کند این است که بنده فکر می‌کنم این همه مته به خشخاس گذاشتن درست نیست البته بحث کردن لازم است از علائم وطی پرستی و از علایق مجلس است و لیکن این در شأن قدرت مندی نیست پارلمان مقتدر مردان مقتدر قانونگذار مقتدر همیشه پیش بینی می‌کند همیشه قدرت باید باشد که متخلف را بیاورد این جا و تنبیه بکند این است که با کمال سعه صدر باید این را تصویب کرد با کمال آزادمنشی این را باید تصویب کرد بخصوص که وزیر مربوطه در کمیسیون توضیح می‌داد خیلی جالب بود می‌گفت وقتی تصویب شده همین فردا ما می‌توانیم چه زمینه بین المللی و چه داخلی من بطرف قرارداد خود می‌گویم از نظر رشته بخصوص صنایع از فردا می‌خواهیم اینها را تغییر بدهیم خوب اگر بگوئید باید از مجلس اجازه بگیرید اگر یک روز طول بکشد من تحمل نیم کنم نوشته را می‌گیرم و بعد میایم گزارش می‌کنم و شما هم هر وقت دیدید نمی‌توانم خدمت بکنم بگوئید برو عقب کارت واقعاً استدلال جالبی بود من قانع شدم و همان جا گفتم که من پشتیبانی خواهم کرد از این لایحه و اما اصل مطلب که بنده اگر اجازه صحبت در کلیات داشتم عرض می‌کردم حقیقت این است که یکی از پیروزیهای این دوره از قانونگذاری است (صحیح است) که یک مطلب به این مهمی را ما توفیق پیدا می‌کنیم که بیاوریم بمرحله اجرا بگذاریم و من فکر می‌کنم که با توضحی که جنابان آقایان نمایندگان محترم همکاران عزیر دادن در اهمیت موضوع بنده که بنده بی نیاز از آن بعلاوه اطلاعات من خیلی کمتر از آقایان است که در حقیقت یک جزئی هستم در مقابل کل و بنده لازم ندیدم راجع بضرورت موضوع بحث صحبت کنم و همه میدانند و اظهر من الشمس است و تظاهر ندارد و جزو افتخارات ما باید باشد که بتصویب برسانیم مطلبی است که در همه جای دنیا پرچمدار انقلاب ما این را یکی از مسائل مهم برنامه انقلابی خودش ذکر کرده است و همین طور که آقای مرتضوی فرمودند یکی از شاه بیت‌های فرمایشات همایونی است و واقعاً هم از شاه بیت هاست و من فکر می‌کنم که دفاع از این لایحه تسریح در اجرای کار یکی از افتخارات و ضروریات افرادی است که متعقد به انقلاب شاه و مردم و سنت‌های آن هستند و چه به علت وجود نمایندگان متخصص و مطلع و چه بعلت وجود کارشناسان در دستگاههای دولت و از همه بالاتر وجود نظارت عالیه‌ای که در کارها می‌شود و واقعاً مارا مستغنی می‌کند که وقت بیشتری صرف بکنیم هرچه زودتر بهتر و اینکه فرمودند یک طرفه نمی‌توانید شما بهتر میدانید وقتی که طرف قرارداد بموجب این قانون یعنی این قانون حکم است بین ما و طرف قرارداد و ما بموجب این قانون به او گفته‌ایم که ما این قرارداد را باید ببندیم یعنی او دیده است که بموجب همین قرارداد دولت ما می‌تواند بدون اینکه احتیاج داشته باشد از مجلس اجازه بگیرد و مجلس تصمیم بگیرد خواهد توانست و یکطرفه هم
می‌تواند (مرتضوی – شرکت پتروشیمی نه دولت) دولت خیر شرکت پتروشیمی بعد قسمت‌های دیگر این مطلب خیلی مهم است که طبق آن قانون جلب سرمایه‌های خارجی که ما نمی‌توانستیم‌ایم که اینها تمامشان را بدیگری اعم از هر مقام یا هر موقعیت یا هر وضع اجتماعی یا سیاسی داشته باشند واگذار بکنند از طرف دیگر می‌خواستیم حمایت بکنیم و اینها بهره مند بشوند از قدرت ما و بهترین نمونه آن در کمیسیون با بی نظری قابل تقدیس نمایندگان دولت موافقت کردند حتی من دیدم وزیر اقتصاد قدردانی می‌کند از جناب آقا پزشکی که با کمال واقع بینی این مطلب را تذکر دادند که این مصلحت نیست وزیر اقتصاد گفت من کاملاً متشکرم از شما که یادآوری فرمودید و گفت خوب بیائید یک فرمولی پیدا کنیم و فرمولش را هم پیدا کردند و گفتند که حق ندارد بدون موافقت قبلی یعنی طرف ایرانی دست بهیچیک از این کارها بزند حالا به آن طرفی که می‌خواهد واگذار کند هر کسی باشد در این تبصره جامع و مانع است بنده فکر می‌کنم مطلب دیگری ضرورت نداشته باشد که بنده عرض کنم و از حوصله‌ای که خانمها و آقایان بخرج دادند خیلی متشکرم.
رئیس – نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده به طریق زیر اصلاح شود:
مادة واحده - به شرکت ملی صنایع پتروشیمی اجازه داده می‌شود قراردادهائی را که براساس مادة ۲ قانون نفت مصوب مرداد ماه ۳۶ و بنده ۳ از مادة ۴ اساسنامه شرکت مزبور منعقد می‌نماید پس از تائید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیئت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین بموقع اجرا بگذارد.
تبصرة ۱ – هرگونه تغییر و تبدیل در مفاد قراردادهای موضوع این قانون با پیشنهاد طرفین قرارداد و تأیید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیئت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین میسور خواهد بود.
تبصرة ۲ – مصوبات کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین تا تصویب نهائی آن در مجلسین لازم الاجرا خواهد بود. دکتر مبین.
رئیس – آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین – پیشنهاد بنده سه قسمت دارد اصل ماده واحده که همان ماده واحده ایست که دولت خودش درخواست کرده البته بنده اشاره کردم بماده دو در قانون نفت اساسنامه شرکت ملی پتروشیمی چون آن دو لازم الاجرا است ولی در این لایحه می‌گوید که اگر قراردادی منعقد کرد به تصویب کمیسیونهای اقتصاد و دارائی مجلسین باید برسد در ماده دو قرارداد نفت می‌گوید اگر چنین قراردادهائی بسته شد به تصویب مجلسین باید باشد حالا مجلس اجازه می‌دهد که با تصویب خودمان در اختیار کمیسیونهای دارائی و اقتصاد بگذاریم تا اینجا به نظر بنده زیاد اشکالی ندارد. در تبصرة ۱، پیشنهاد بنده اصلاح تبصرة یک دولت است یعنی تغییر و تبدیلی هم که داده می‌شود در قراردادهای مصوب کمیسیونهای مشترک چون دستبردن در مصوبات کمیسیونها است، چون تغییر در قانون است بایستی مجدداً همان تشریفات را طی بکند یعنی باید به تصویب کمیسیونها برسد پیشنهاد بنده بنظر خودم صحیح است البته ممکن است آقایان قبول نداشته باشند بنده عرض می‌کنم اگر قراردادی را باید کمیسیون تصویب کند و اجراء بشود بعدش بایستی همان تشریفات را طی کند نمی‌شود که تغییراتش هرچه می‌خواهد باشد یا شرایط هرچه می‌خواهد باشد درهیئت وزیران باشد. تبصرة ۲ که بنده پیشنهاد کردم فرمول قانونی است که در گذشته در مجلس رویه شده است مجلس هرموقع اختیار خودش را اختیار قانونگذاریش را داده است بکمیسیونهای خاص و کمیسیونهای مشترک همیشه یک چنین فرمولی آمده است خودش اضافه کرده یعنی هیچ وقت نگفته است که مصوبات کمیسیونهای خاص یا کمیسیونهای مشترک مجلسین مصوبه نهائی مجلسین است بهیچوجه یک
چنین چیزی رانگفته است من اجازه می‌دهم کمیسیونهای مجلس که جزئی از مجلس هست قانون را تصویب کند بعنوان آزمایش اجرا بکند بعد به اطلاع من برساند و من حق دارم تغییری درش بدهم اساس کار قوه قانونگذاری است پیشنهادی که بنده دادم که به تبصره دو اضافه بشودبر این اساس است البته قبل از اینکه مجلس تغییری بدهد در مصوبات کمیسیونهای دارائی و اقتصاد مفاد آن قراردادها لازم الاجرا است اما راجع به تبصره‌های دیگر وقتی قرار شد اصل قرارداد بیاید در کمیسیونها تصویب بشود پس دیگر ذکرش در اینجا معنی ندارد که در فلان تبصره پیش بینی بشود، در فلان تبصره گفته بشود که از پنجاه درصد کمتر نباشد اینها صحیح نیست شما وقتی اجازه می‌دهید به کمیسیونهای اقتصاد و دارائی که قراردادی را رسیدگی بکنند و تصویب بکنند خوب همین شرایطی را که در تبصره‌های اضافه گذاشته‌اید این شرایط را در قرارداد و مواد آن بگذارید همینطوریکه دولت پیش بینی کرده بنده آنرا در پیشنهاد حفظ کردم با اشاره بماده ۲ قانون نفت و بند ۳ اساسنامه شرکت و تبصره ۲ را هم بنده پیش بینی کرده‌ام که مصوبات کمیسیونهای مشترک دائر به تغییر و تبدیل در مفاد قراردادها باید بتصویب مجلس برسد چون مصوبات کمیسیونها صورت قانون یدارد هیأت وزیران نمی‌توانند تغییر بدهد بدون اجازه کمیسیونهااین را بنده خواهش می‌کنم توجه بفرمائید کمیسیونها در اختیار شما هستند، بنده جناب آقای هویدا را مدت زیادی نیست می‌شناسم ولی در مدتی که می‌شناسم میدانم که اصولی فکر می‌کنند جناب آقای دکتر یگانه یک مرد مبرزی هستند بنده تقاضا می‌کنم توجه بفرمائید بنده که یک مطلب خارق العاده‌ای از شما نمی‌خواهم مصوبات کمیسیونهای دارائی و اقتصاد مجلسین که صورت قانونی دارد. هیأت وزیران که نباید لغزش کند و تغییرش دهد و این را تقاضا می‌کنم اجازه بفرمائید نرمش نشان بدهید در مقابل من که تقاضا می‌کنم اکثریت جبهه نگیرد بنده جزو منفردین هستم تقاضا می‌کنم به مطلب توجه بفرمائید اگر درست است قبول بفرمائید ولی اینکه جزو حرب نباشم ولی اگر صحیح نیست قبول نکنید بنده هیچوقت بعنوان اینکه مطلب بنده را قبول نکردید کوچکترین گله‌ای از هیچ کس ندارم (احسنت) تقاضا می‌کنم این را توجه بفرمائید چون تغییر و تبدیل در مصوبات کمیسیونها بوسیله هیأت وزیران صحیح نیست اجازه بفرمائید همین تغییر و تبدیل وسیلة کمیسیونها باشد کمیسیونها همیشه در اختیار دولت هستند شب و روز و نصب شب کارتان را انجام می‌دهند آنقدر ایستادگی در این مطلب نکنید.
رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری – متاسفانه جناب آقای دکتر مبین به مطالبی که حضورشان عرض کردم توجه نفرمودند و مجدداً مطلع شد عرض می‌کنم راجع به اینکه عرض کردم حضور ایشان این تصمیمی که در تبصره یک اجازه داده شده که شورایعالی صنایع پتروشیمی و هیأت وزیران بتوانند تجدید نظرهائی در قراردادها بکنند بشرط اینکه به مصلحت کشور و نیز موجب تحصیل شرایط بهتری باشد این اجازه را بهشان دادیم برای اینکه از این سنگر قانونی یعنی قراردادی که ما منعقد کردیم طرف مقابل قرارداد بتواند بنفع خودش استفاده بکند و اینها مجال این را داشته باشند که در مواقع خاص که پیش می‌آید در شرایط خاصی که در آتیه پیش می‌آید بتوانند از آن شرایط خاص استفاده کنند و بنفع مملکت مایک تجددی نظرهائی بکنند و علت اینکه پیش بینی کردیم که بفاصله یکماه پس از انعقاد به اطلاع کمیسیون مشترک برساند برای این است که به اطلاع مجلس برسد این درش مستتر است که مجلس در آنموقع تشخیص خواهد داد که آیا این شرایطی که ما در تبصره یک قائل شده‌ایم از لحاظ اینکه به مصلحت کشور باشد و در این تجدید نظر این شرایط حاصل شده است نا نه اگر چنین شرطی حاصل نشده باشد همانطوریکه عرض کردم در آن موارد مجلس حق دارد از دولت سوال کند و حتی کنترل دولت هیچوقت ساقط نمی‌شود مطلب دیگری که فرمودند که تبصره‌های دیگر ضرورت ندارد اتفاقاً توجه نفرمودید که آنچه مربوط به معافیت‌های گمرکی است و سایر مقررات این در اختیار کمیسیون مشترک مجلسین نیست که این مطالب را تصویب
بکنند و این ضرورت دارد اگر مجلسین مصلحت می دانند خود مجلسین این مطالب را تصویب بکنند و چهارچوبی برای انعقاد قرارداد برای شرکت پتروشیمی قائل بشود که در حدود آن چهارچوب بتوانند قراردادش را منعقد بکند و بخصوص آن قسمتی را که آقای سعید وزیری توضیح دادند و همانطوریکه آقای پزشکی فرمودند و پیشنهاد دادند که واگذار کردن سهام شرت طرف قرارداد بدون موافقت ایران مقدور نباشد این توجه را مجلس کرد و توجه بسیار صحیحی بود برای اینکه هم جنبه اقتصادی دارد و جنبه سیاسی ممکن است چنین قائل نباشیم به اینکه با یک شرکت معینی شریک و سهیم باشیم ممکن است یک شرکت معظمی نباید و سهم شرکت طرف قرارداد ما را بقیمت دوبرابر قیمت واقعی بخرد برای اینکه صنعت پتروشیمی را بخواهد در ایران خراب کند برای و مانع پیشرفت صنعت پتروشیمی دراین مملکت بشوند (صحیح است) دوستان ما میدانند و در این تبصره ملحوظ شده است یکی از پیش بینی‌های خوب این قانون است و ماهم اصرار داریم که بتصویب برسد که ما هم تضمینی داشته باشیم که شرکاء آینده ما بدون اطلاع ما سهام خودشان را بدیگری واگذار نکنند این مطالبی که در تبصره‌ها پیش بینی شده است ضرورت دارد که در قانون پیش بینی شود در قراردادها درحدود اختیارات کمیسیون مشترک نخواهد بود که تصویب بکند و بازکارها بتعویق خواهد افتاد و با توضیحاتی که خدمت آقای دکتر مبین عرض کردم امیدوارم قانع شوند.
رئیس – آقای دکتر مبین رأی بگیریم؟ (درکتر مبین – خواهش می‌کنم رأی بگیرید) پیشنهاد آقای دکتر مبین یکباردیگر قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده بطریق زیر اصلاح شود:
ماده واحده به شرکت ملی صنایع پتروشیمی اجازه داده می‌شود قراردادهائی را که براساس مادة ۲ قانون نفت مصوب مرداد ماه ۳۶ و بند ۳ از مادة ۴ اساسنامه شرکت مزبور منعقد می‌نماید پس از تأئید شورایعالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران وهیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین بموقع اجراء بگذارد.
تبصرة ۱ – هرگونه تغییر تبدیل در قراردادهای موضوع این قانون با پیشنهاد طرفین قرارداد و تأیید شورایعالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک اقتصاد و دارائی مجلسین میسور خواهد بود.
تبصرة ۲ – مصوبات کمیسیون مشترک اقتصاد ودارائی مجلسین تا تصویب تهائی آن در مجلسین لازم الاجراء خواهد بود. دکتر مبین.
رئیس – به پیشنهاد آقای دکتر مبین رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در آخر ماه ماده اول عبارت کمیسیون مشترک به مجلسین و در تبصره اول عبارت هیئت وزیران به مجلسین تبدیل شود. پاینده
رئیس – آقای پاینده بفرمائید.
پاینده – معمولاً این را دو جور می‌شود بحث کرد که من مکرر عرض کرده‌ام که کار پارلمان بحث کردن است و گفتگو کردن است که معمولاً به بسیاری از آن توجه نمی‌شود و بعد بما میگویند حق با ما بوده است ولی وقتی معلوم شد که حق با ما بوده تشکر نمی‌کنند میگویند از کجا فهمیدند اینکه گفته شد دو جور می‌شود بحث کرد یکی بحث عمیق است برای کشف حقیقت این بحثی است که پارمان برای این ساخته شده است یکی بحث مبنی بر تعرض و کلماتی که بنده نمی‌خواهم تکرار کنم لجاج یا عوام فریبی این مسائلی است که الحمدالله و خدارا شکر که از مجلس انقلاب رفته است چون بنده فکر نمی‌کنم که در مجلس انقلاب حتی یکنفر راه یافته است که با کلماتی از این قبیل و از این قبیل افکار توجه
عامه را بخودش جلب کند و اگر احیاناً یک کسی باشد افکار عامه را نمی‌تواند بخودش جلب کند این مورد مفروق منه است و کسی را نداریم مسئله این که در اینجا مطرح شد که ما به دولت اعتماد داریم ما همه به دولت اعتماد داریم ولی هر کسی باید کار خودش را بکند اعتماد داشتن اعتماد داشتن است ولی ترتیبات مجلس محفوظ ماندن باب جدائی است بنده همانطوری که قبلا عرض کردم حالا هم خیلی کوتاه عرض می‌کنم چون این لایحه بیش از این نباید معطل بماند و امروز بایستی تکلیفش معلوم بشود تا بیشتر از این نماند و آقای خواجه نوری از اینکه گازهائی قرن هاست می‌سوزد اقلا نصف روز بیشتر بسوزد و آزرده خاطر بشوند و ما هم مثل ایشان از این جهت متأثریم و به این قرار موافقت می‌کنند که قراردادهائی بیاورند به مجلس هم نشان داده است که معمولا در این قبیل مسائل با سهولت و با سرعت کار می‌کند و حتی فکر نمی‌کنم دولت حتی یک بار گله‌ای در مجلس بکند که فلان کار مانده برای اینکه مجلس انقلاب در همه مورد نشان داده است که حتی با نشستن تا چهار و پنج بعد از نصف شب لوایح دولت را تصویب می‌کند مسئله دوم مسئله اصلاح قراردادها است بوسیله کمیسیونها چون مطلبی که در اینجا مطرح شده است تغییر دادن یک قانون یک مطلب قانونی را با نظر هیأت وزیران گذاشتند چون همانطوری که آقای دکتر مبین فرمودند آن مطلب را اگر یک صورتی پیدا کند با قانون اساسی ظاهراً و اگر چیزی هست در این مورد با رأی مجلس قابل حل است اما این مطلب که یک مرجع پائین تر آنرا تغییر بدهد برای بنده قابل قبول نیست و بنده تصور نمی‌کنم هیچ یک از موالید گرامی که در مسائل حقوقی وارد هستند و حتی خود آقای دکتر یگانه که در این گونه مواقع سنگر می‌گیرند و می‌خواهند بهر صورتی هست مطلب خودشان را توجیه بکنند قطعاً این مطلب را توجیه نمی‌توانند بکنند اگر ایشان که بنده به حق بهشان اعتقاد دارم و عرض کردم به بسیاری از استدلالاتشان اعتقاد ندارم همنقدر که فرمودند این فرمول را که یک قانونی تصویب بشود و یا قراردادی را مرجع قانونگذاری تصویب بکند مقام پائین تر بتواند آنرا تغییر دهد اگر ایشان توضیح بدهند که از نظر سوابق حقوقی چنین چیزی می‌شود بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم ولی ایشان نه بعنوان خود دکتر یگانه وزیر مشاور بعنوان یک حقوق دان توضیح بفرمایند خود بخود پیشنهاد بنده پس گرفته است ولی اگر نگفتند لااقل می‌خواهم با نیمه دوم پیشنهاد بنده موافقت بفرمایند (بدرصالحیان – چانه چرا می‌زنید؟) چون راجع به نیمه اول معتقدم که موافقت نخواهند کرد چون آقای وزیر در کمیسیون گفته‌اند ما حتی یک روز هم نمی‌خواهیم مذاکراتش تعطیل بشود و تشریف بردند موفقیتهائی که در مذاکرات نفت همین دولت و دولت سابق به دست آوردند این مسائل قانونی بوده است دولت رفته مذاکراتی کرده و روی کاغذ آورده و آمده است این مسائل قانونی را هم گفته است و آورده بصورت یک قرارداد بمجلس، بودن یک ترتیب قانونی بودن این ترتیبات صحیح مانع از این نیست که دولت هر وقت خواست برود حق ملت ایران را تحصیل بکند جز احسنت و آفرین چیزهائی نخواهد دید بنده یکبار دیگر عرض می‌کنم و امیدوارم دولت حاضر هیچوقت در این فکر نباشد که در مورد یک مطلب به این مهمی که ما همه به اهمیتش وافقیم و بدولت هم چنین موفقیتی را مبارک باد میگوئیم در یک چنین موردی پیش نیاید که ما برخلاف تمام سوابق حقوقی بیائیم بیک مرجع پائین تر حق بدهیم قانون تصویب شده مرجع بالاتری را بیاورد و تغییر بدهد بنده هم مصلحتی بشود باز جای گفتگو بود نه مصلحتی است نه دلیلی بنده باز عرض می‌کنم اگر ایشان معنوان آقای دکتر یگانه تشریف آوردند و فرمودند این کار صحیح است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس – آقای مرتضوی بفرمائید.
مرتضوی – پیشنهاد جناب آقای دکتر مبین که تصویب نشد و پیشنهاد جناب آقای پاینده که در معرض شور و رأی است در حقیقت از نظر ذات یکی است اینجا بنده می‌توانم عرض کنم که مقصود این است که تقاضا و پیشنهاد قبلی هردو در حقیقت در یک محوری دور می‌زند
یکی است و بنده اینجا توضیحاً عرض می‌کنم خدمت همکاران عزیز که طرف انعقاد این قراردادها شرکت سهامی پتروشیمی ایران است یعنی یک شخصیت حقوقی مستقلی که طبق قانون بوجود آمده و حدود در شخصیت او برای خودش طبق قانون یک اختیارات و امکاناتی را فراهم کرده است اگر ما مادة ۲ قانون نفت را نمی‌دانستیم هر آینه این شرکت پتروشیمی می‌توانست هر قراردادی را برای بهره برداری از منابع نفتی منعقد بکند ولی چون مادة ۲ قانون نفت که حکومت می‌کند بر عملیات شرکت ملی نفت و شرکت پتروشیمی آنجا موظف کرده است که این نوع قرار دادها بایستی به تصویب مجلسین ایران برسد اینجا با یک مصلحت اندیشی آمده‌اند این را تعدیلش کرده‌اند بکمیسیونهای دارائی و اقتصاد این به اصطلاح یک وجه قانونی است که در مجلسین بوجود آمده اما تبصره یک که همه بحث و ایراد آقایان روی آن است بنده فرمایش آقایان را قبول دارم که این قانون به تصویب نرسیده بود والا همانطوریکه آقای سعید وزیری فرمودند این قانون با همین صورت وقتی تصویب شد حکم قانون پید می‌کند و قابل اجرا است اما بحثی که میفرمائید که یک مرجع دیگر نمی‌تواند یک قانونی را که کمیسیون اقتصاد تصویب کرده تغییر بدهد بنده عرض می‌کنم وقتی شما این اختیار را به آن مرجع دادید آن مرجع این امکان را پیدا می‌کند که این تغییرات را بدهد و بسیار هم سابقه دارد شما بارها شده است که بشخص اختیار قانونگذاری داده‌اید یعنی آمده قوانین سابق را که مجلس شورای ملی وضع کرده تغییر داده یا لغو کرده و یک قانون دیگر جایش گذاشته (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) (رامبد – آن غلط بوده است) (دکتر بهبودی – همان اشتباه بوده است) در هر صورت مصوب مجلس بوده و این اختیار که بتصویب مجلس شورای ملی می‌رسد این اختیار قبلی را می‌دهد به آن مرجعی که این اسامی آنجا ذکر شده و بعقیده بنده همانطور که آقای سعید وزیری فرمودند بمحض اینکه به تصویب مجلس رسید و مجلس مصلحت دید که به تصویب برسد این در حقیقت صورت قانونی پیدا می‌کند و این اختیار قانونی است که شما به آن مرجع می‌دهید و بنده فکر می‌کنم از نظر حقوقی و از نظر مقررات و از نظر قانون گذاری مغایرتی به آن ترتیب که آقایان می‌فرمایند نداشته باشد بخصوص که ما در این تبصره هم مصرحاً ذکر کردیم نسبت به تغییر شرایطی که بموجب ازدیاد درآمد و به مصلحت مملکت باشد اینها حق دارند تغییراتی بدهند و همانطور که آقای خواجه نوری فرمودند مجلس شورای ملی همیشه نظارت عالیه بر کار اجرائی دستگاههای مملکت دارد و بمحض اینکه احساس بکند یک شرایطی برخلاف آنچه که در این قانون اختیار داده‌ایم پذیرفته و عوائد بیشتری را بوجود نیاورند این مجلس است که می‌تواند وظیفه اش را انجام بدهد (صحیح است) و آنها را استیضاح کند و از آنها بازخواست بکند.
رئیس – نظر دیگری در پیشنهاد آقای پاینده نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد ایشان بار دیگر قرائت می‌شود.
پاینده – استدعا مکنم دولت توضیح بدهد آقای دکتر یگانه وزیر مشاور توضیح بفرمایند اگر بنظر ایشان صحیح است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس – اجازه بفرمائید پیشنهاد شما یک بار دیگر قرائت می‌شود تا رأی بگیریم.
(بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در آخر مادة اول عبارت کمیسیون مشترک به مجلسین و در تبصرة اول عبارت هیئت وزیران به مجلسین تبدیل شود. پاینده.
رئیس – به این پیشنهاد رأی می‌گیریم ...
دکترمبین – بنده بعنوان موافق با پیشنهاد می‌خواهم صحبت کنم.
رئیس – اعلام رأی شده، خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهادی بعدی قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نماید جمله زیر به تبصرة ۱ سطر سوم بعد از کلمه شورای عالی پتروشیمی اضافه شود.
(و تأیید هیئت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک دارائی و اقتصاد مجلسین) معتبر خواهد بود. دکتر کیان.
رئیس – آقای دکتر کیان این هم نظیر همان پیشنهاد است.
دکتر کیان – اجازه بفرمائید توضیح عرض کنم.
پاینده – عین آن نیست عبارات قدری شبیه بهم است.
رئیس – آقای دکتر کیان بفرمائید.
دکتر کیان – بنده این پیشنهاد را موقعی تقدیم داشتم که اصلاحات اخیر در کمیسیونهای مشترک دادگستری و دارائی و اقتصاد بعمل نیامده بود اکنون با تغییراتی که بعمل آمد دیگر موردی برای طرح پیشنهاد خودم نمیدانم (احسنت) و بدینوسیله مسترد می‌دارم و لازم میدانم توضیحاً عرض کنم که اهمیت صنایع پتروشیمی و زیانی که از بهدر رفتن گازهای نفتی که ثروت ملی است به ملت ایران وارد می‌شود بر هیچکس پوشیده نیست ۶۰ سال است که این گازها بیهوده می‌سوزد و هر تازه واردی بخوزستان اولین سؤالش این است که چرا این گازها مهار می‌شود بعقیده بنده انهم از نتایج شگرف انقلاب شاه و ملت ایران استفاده می‌شود من این موفقیت را به جناب آقای هویدا و استاد ارجمند و دانشمندم جناب آقای دکتر اقبال تبریک می‌گویم (احسنت).
رییس - پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ۳ به صورتی که دولت ضمن تبصره ۲ لایحه تقدیمی تنظیم نموده است اصلاح گردد.
دکتر مبین.
رئیس - آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین - این که اینجا در تبصرة ۳ مطرح شده دولت در لایحه‌ای که تقدیم کرده این فرمی بود «سازمانهای مشترک و یا دستگاههای مختلطی که بموجب این قانون تشکیل می‌شود از کلیه حقوق و معافیتها و تسهیلاتی که برای مؤسسات تولیدی داخلی طبق قوانین موضوعه موجود است استفاده خواهند نمود» د رکمیسیون‌ها اضافه شده است این شرکتها از معافیتها و مزایای قانونی که به موجب مواد ۷ و ۹ و ۱۰ و سایر مواد اساسنامه شرکت ملی نفت ایران برای شرکت مذکور مقرر است استفاده کند شرکتهائی که جدیداً تأسیس می‌شود برای توسعه صنایع پتروشیمی شرکتی است که نیمه ایرانی است نصف سهامش ایرانی است، مال ما است شرکت پتروشیمی است و نصفش مال یک شرکت خارجی یا دولت خارجی است شرکت ملی نفت ایران یک شرکت صد درصد ایرانی است شما آمده‌اید میگوئید بیک شرکت نیمه ایرانی که نصف سهام آن خارجی است مزایای شرکت صد در صد ایرانی داده بشود؟ متوجه مطلب هستید؟ این را کمیسیونها بچه علت اضافه کرده‌اید؟ دولت تبصرة ۲ را خواسته در همان حدود بهش بدهید (خواجه نوری – تبصره ۲ چه بوده است قربان؟)تبصرة ۲ گزارش اخیرش بود یعنی در سطر ۴ تبصره ۳ «از کلیه مزایا و معافیتهائی که بر طبق قوانین موضوعه برای مؤسسات تولیدی داخلی مقرر است استفاده خواهند نمود» این را دولت خواسته بهش بدهید شما بچه مناسبت اضافه کرده‌اید؟ که مزایای شرکت صد در صد ملی نفت ایران رابیک شرکت نیمه ایرانی بچه مناسبت می‌خواهید بدهید مزایائی ما داریم برای خودمان برای شرکت ملی نفت شرکت که جدیداً تأسیس می‌شود نصفش سهام خارجی دارد شما مزایای این حق را ندارید به آن بدهید (فضل الله پروین – مخبر کمسیون توضیح بدهند) من به توضیح مخبر کمیسیون کاری ندارم توضیح مخبر کمیسیون، اگر برای آقایان قانع کننده بود، باشد بنده می‌گویم همین چیزی که دولت خواسته بهش بدهید، مجلس صحیح نیست چیزی به این اضافه کند آنهم این مطلبی که اصلاً بنظر بنده قابل توضیح نیست (بالا خانلو – این پیشنهاد خرج است) دراین موارد بخصوص خرج تلقی نمی‌شود ولی اگر بنده پیشنهاد کرده بودم خرج تلقی می‌شد این را خواهش می‌کنم توجه بفرمائید صلاح نیست؟ مزایای شرکت صد در صد ایرانی را بدهیم به شرکت نیمه ایرانی (صحیح است).
رئیس – نظری نسبت به پیشنهاد آقای دکتر مبین نیست؟ (خواجه نوری – آقای مخبر توضیح بدهند تا روشن شویم).
آقایان – بنده مخالفم.
رئیس - آقای آقایان بفرمائید.
فلیکس آقایان – سرور بنده جناب آقای دکتر مبین توضیح فرمودند که مابه این شرکتهای مختلف یا
دستگاههای مختلفی که بموجب این قانون ایجاد خواهد شد یک مزایای اضافی می‌دهیم یعنی همان مزایائی را که به شرکت ملی نفت می‌دهیم یعنی همان مزایائی را که به شرکت ملی نفت می‌دهیم به آنها خواهیم داد تمام شرکتهای خارجی که در ایران کار می‌کنند بیشتر از شرکت ملی نفت مزایا دارند (صحیح است) چون در قانون اساسنامه شرکت ملی نفت یک محدودیت هائی قائل شده‌اند و تمام این دستگاههای مختلفی که تاکنون تشکیل شده تمام این مشارکتهائیکه در جنوب داریم و شروع کرده‌اند برای نفت شما این مزایا را بهشان دادید و گرنه کارشنان لنگ می‌شود یک معافیت هائی اینها لازم دارند یک احتیاجاتی دارند که بایستی اینها با معافیت از عوارض و حقوق گمرکی تأمین بشود البته این ابزار کارشان هست ما نمی‌توانیم بگوئیم این حقوق گمرکی را بدهید این جا عوارض بدهید این مشکلات رفع بشود بنابراین شما عین مزایائی را که در پنج قرارداد نفتی بشرکتهای مختلط داده‌اید این جا پیش بینی کرده‌اید در این قانون که در آینده می‌توانند به این شرکتهای پتروشیمی که از مشتقات نفت است بدهند ما مزایای اضافی بهشان نمی‌دهیم این توهم ایجاد نشود به کمپانیهائی که سد می‌سازند ۶ برابر این مزایا را بهشان می‌دهند پس بنابراین کسی که باید شریک بشود و سرمایه بگذارد بایستی عین همان مزایا را داشته باشد و این یک چیز ساده‌ای است من استدعا می‌کنم دوست بنده جناب آقای دکتر مبین این را برای خاطر بنده مسترد دارند.
دکتر اسفند یاری – دولت جواب بدهد.
رئیس – آقای دکتر ضیائی بفرمائید.
دکتر ضیائی (معاون وزرات اقتصاد) – در لایحه‌ای که دولت پیشنهاد گرده بود عین این جمله در مقدمه قانون پیش بینی شده بود در کمیسیونها صلاح دیدند که مقدمه قانون را بردارند و در ماده واحده بگذارند اگر اجازه بفرمائید آن قسمت خوانده شود.
پاینده – بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم (نمایندگان – رأی – رأی).
رئیس – بموجب چه ماده‌ای؟
پاینده – بموجب ماده‌ای که می‌گوید لایحه بدون حضور نماینده دولت قابل طرح نیست.
رئیس – بفرمائید.
پاینده - در آئین نامه که متأسفانه موادش طوری بهم ریخته که من الان نمی‌توانم آن ماده را پیدا کنم که نوشته شده است بک وزیر دولت بایستی در موقع طرح هر لایحه‌ای حضور داشته باشد البته الان هم آقای نخست وزیر هستند و هم آقای وزیر کشاورزی اما این مفاد ماده معنی اش این نیست که هر چه باید وزیر توضیح بدهد دیگران توضیح بدهند این دلالت ضمنی این است که مجلس توضحی خواست وزیر یا مسئول آن لایحه توضیح بدهد آقای مرتضوی دوست عزیز بنده میگویند اینها را وقتی تصویب کردم قانون می‌شود درست است ولی قانون فرمی دارد و قرار نیست هرچه را که نوشته بصورت قانون در بیاید چون مقداری از گرفتاریها برروی همین سوابق است یک آقائی آمد جای بنده ایستاد و گفت اگر این اختیارات را به من ندهید و یعنی چه حالا شما می گوئید که او حق داشت چنین بگوید؟ حق نداشت و بناحق گرفت (صحیح است) توجه بفرمائید بنده استدعا کردم آقای وزیر دولت بیاید بگوید این صحیح است یانه، نه وزیر دولت توجه کردند نه مقام ریاست به عرض بنده توجهی فرمودند مطلب معنی اش شرکت در بحث و مذاکره است نه بعنوان مستمع آزاد نشستن و بنده استدعا می‌کنم وزیر دولت نه مخبر کمیسیون، بنده به ایشان ارادت دارم آنچه را که فرموند شنیدم و دوباره هم بفرمایند می‌شنویم وزیر دولت در این مورد جوابی بدهد.
رئیس – آقای پاینده مخبر کمیسیون در حکم وزیر دولت است می‌تواند توضیح بدهد. آقای دکتر ضیائی بفرمائید.
دکتر ضیائی (معاون وزارت اقتصاد) – در جواب سؤال جناب آقای دکتر مبین راجع به تبصره ۳ که مطرح است اجازه می‌خواهم آنچه را که دولت پیشنهاد کرده است اینجا قرائت بکنم «بمنظور تولید محصولات پتروشیمی مشتق از گازهای طبیعی و سایر هیدرو کروبورها و صدور و پخش و فروش این قبیل محصولات، بشرکت ملی صنایع پتروشیمی اجازه داده می‌شود که با توجه به مفاد تبصره ۶۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور و با استفاده از تمام و یا قسمتی از مقررات قانون نفت مصوب مرداد ۱۳۳۶ و قانون اساسنامه شرکت ملی نفت ایران مصوب اردیبهشت ماه
۳۳۹ و تیرماه ۱۳۴۳ و قانون جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی مصوب آذر ماه ۱۳۳۴ و آئین نامه مربوط به آن، با شرکتهای ایرانی و خارجی که واجد صلاحیت فنی و مالی باشند به تشکیل شرکتهائی بصورت سازمان مشترک و یا دستگاه مختلط مندرج در تبصره ۴ و ۵ ماده اول قانون نفت مبادرت نمایند» همینطور که ملاحظه می‌فرمایید امتیازاتی که در اساسنامه شرکت نفت ملی، نفت ایران داده شده است به آن شرکت دولت از مجلس شورای ملی خواسته است که اجازه بدهند که به این شرکتها هم داده بشود بعد در کمیسیونها آقایان نمایندگان اینطور صلاح دیدند که این امتیازات از مقدمه ماده واحده برداشته بشود و در تبصره‌ای که مشمول امتیازات است گذاشته بشود به این ترتیب تغییر کرد تغییر فرمی است تغییر اساسی نیست.
مرتضوی – اجازه بفرمائید بنده اخطار دارم عرایض بنده تحریف شده نه نمی‌توانم صرف نظر کنم.
دکتر الموت – اجازه بفرمائید توضیح عرض کنم.
رئیس – خیر توضیحی ندارد. ما به جای اینکه کار بکنیم همه اش اخطار نظامنامه‌ای می‌کنیم اینکه درست نیست (نمایندگان – رأی بگیرند، رأی بگیرند) پیشنهاد آقای دکتر مبین یک بار دیگر قرائت می‌شود بعد رأی می‌گیریم.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ۳ بصورتیکه دولت ضمن تبصره ۲ لایحه تقدیمی تنظیم نموده است اصلاح گردد.
دکتر مبین
رئیس – به پیشنهاد آقای دکترمبین رأی می‌گیریم. خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم تبصره ۳ بصورت زیر اصلاح شود:
... معافیتها و مزایای قانونی که بموجب مواد اساسنامه شرکت ملی نفت ... دکتر اسفند یاری
دکتر الموتی – هر دو پیشنهاد یکی بود دولت همان پیشنهاد را کرده در کمیسیون آورد ه‌اند تبصره اش کرده‌اند.
خواجه نوری – اجازه بفرمائید توضیح بدهم.
رئیس – در تبصره ۳ پیشنهاد مشابهی هم آقای پاینده داده‌اند که مواد ۷ و ۹ و ۱۰ و سایر حذف شود آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری – در کمیسیون دادگستری و دارائی و اقتصاد در هر سه کمیسیون راجع به این موضوع که ماده ۷، ۹، ۱۰ نوشتنش ضرورت ندارد برای اینکه وقتی تمام مواد اساسنامه لازم الاجرا باشد نوشتن این سه ماده ضرورت ندارد ولیکن آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد فرمودند اگر صراحت نداشته باشد مامورین گمرک یک طور دیگر قانون را تفسیر خواهند کرد اگر مطلب بالصراحه در صورت مجلس قید بشود که ما منظورمان معافیت گمرکی است مشکل رفع می‌شود و قابل حذف است بنده علت اینکه آمدم پشت تریبون است که استدعا کنم که این مطلب قید بشود و محرض بشود و اگر حذفش هم بکنند اشکالی ندارد این توضیح را جناب آقای دکتر ضیائی باید بدهند.
رئیس – آقای دکتر ضیائی بفرمائید.
دکتر ضیائی (معاون وزارت اقتصاد)- همانطور که جناب آقای خواجه نوری فرمودند اگر در صورت جلسه قید بشود بصورتی که آقای دکتر اسفندیاری پیشنهاد فرمودند دولت موافق است که این تبصره اصلاح بشود.
رئیس – با این ترتیب به پینشهاد آقای دکتر اسفندیاری رأی می‌گیریم. خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست عظمی مجلس شورای ملی
با احترام پیشنهاد می‌نماید درسطر دوم تبصره یک بعد از به مصلحت کشور باشد به جای «و نیز» «درعین حال» نوشته شود. سرتیب پور
مرتضوی - بنده به عنوان مخبر کمیسیون با این پیشنهاد موافقم.
رئیس- آقای سرتیپ پور ونیز ودر عین حال با هم فرق دارد؟
سرتیپ پور – بلی فرق دارد.
رئیس – بفرمائید.
سرتیپ پور – بنده قبلاً باید از مجلس امروز حظی را که برده‌ام در این مقام بگویم برای اینکه، آنکه منتقد بود آنکه مخالف بود آنکه مخالفت با موافقتش کاملاً بر اساس شور وطنی و خدمتگذاری به وطن و پیدا کردن بهترین راه برای پیشرفت مملکت و پیدا کردن بهترین شرایط بوده است از این بابت بنده باید از همه آقایان ناطقین قبلی متشکر باشم (احسنت) در قسمت دوم بنده متشکرم از کسانیکه موجبات احیاء صنعت پتروشیمی را در این مملکت به این زودی فراهم کردند خواه شرکت ملی نفت باشد خواه دولت باشد هر کس که این امر را که متفرع از نیات پادشاه بوده است به مرحله تحقق رسانده و می رساند مورد تحسین و تقدیر ما قرار باید بگیرد و قرار گرفته است (صحیح است) مسئله‌ای را که بنده باید در اینجا عرض بکنم این است که اگر انتقاد می‌شود یا اگر یک کمی ریز بینی می‌شود و درمسئله مطلقاً مربوط به دولت حاضر یا دولتهای که بعداً ممکن است بیایند نیست چون هر مملکت برای خودش سرنوشتی دارد گاهی اقبال است گاهی اتبار است بایستی انسان مواد قانون را جوری منظم بکند که اگر خدای نکرده اوضاع و احوالی پیش بیاید نتوانند معاندین از آن اوضاع و احوال روی یک کلمه لایحه استفاده بکنند به نفع خودشان بنابراین مسئله روی این موضوع دور نمی‌زند بنده بخصوص برای بعضی از دوستانمان که مصر بودند بگویند دولت مورد اعتماد است و دولتها مورد اعتماد هستند این موضوع که اگر دولت مورد اعتماد است چرا شما اینقدر نازک بینی می‌کنید برا ی این است که می گوئیم دولتها مورد اعتماد بوده و هستند ولی زمان مورد اعتماد نیست ما باید با توجه به زمانهای که گاهی فراز و گاهی نشیب به موضوعات نگاه کنیم و سعی کنیم هیچوقت بهانه بدست زمانهای دیگر ندهیم اینکه در اینجا عرض کردم به جای «ونیز» «عین حال» گفته بشود «و نیز» البته می‌توان گفت همان «عین حال» است و عین حال تلفیق است و یک چیز ثابتی است که در عین حال مصلحت کشور باید رعایت بشود باید شرایط بهتر هم همراه باشد بنده کمال تشکر را دارم که هم دولت پذیرفته است و هم مخبر کمیسیون بنابراین عرض دیگری ندارم.
رئیس – پیشنهاد آقای سرتیپ پور رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
مقام ریاست مجلس شورا ی ملی
محترماً پیشنهاد می‌نماید در تبصرة ۴ این جمله اضافه شود سهامداران غیر ایرانی موظفند از سال پنجم بهره برداری برای هر سال ۱% از ۵۰% سهام خود را بر اساس بهای روز سهام به دولت ایران واگذار نمایند بدین معنی که در اول سال ششم بهره برداری سهام دولت ایران در مورد هر مشارکت از شرکتهای وابسته به صنعت پتروشیمی ۱/۲ ۵۰% خواهد بود. بالاخانلو
رئیس – آقای بالاخانلو بفرمائید.
بالاخانلو – عرض کنم که در تبصرة ۶۴ بودجه سال ۴۳ اصولاً صنعت پتروشیمی را به شرکت ملی نفت ایران واگذار کردند بنابراین هیچ این لایحه لازم نبود سؤال کردند این لایحه را چرا آوردید به مجلس گفتند برای رعایت سرمایه گذاری خارجی است بعد این سرمایه گذاری خارجی را آوردند در تبصرة ۴ تفسیرش کردند در تبصرة ۴ (سعید وزیری – عینک آقای رامبد است) اگر می‌خواهید مغلطه کنید و خوشایند عمرو و زید باشد اینجا نیست اینجا مجلس شورای ملی است بگذارید مطالب گفته بشود حقایق گفته بشود شاید من اشتباه بکنم مخالف می‌آید صحبت می‌کند رأی می‌گیرند و رأی اکثریت هم محترم است (احسنت) توجه بفرمائید که در تبصرة ۴ نوشته است استفاده از مزایای تبصرة ۲و۳ فوق مشروط به این خواهد بود که سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد هر مشارکت از ۵۰% کل سرمایه کمتر نباشد حالا آمدیم صاحبان سرمایه‌های خارجی گفتند از مزایا نمی‌خواهیم استفاده کنیم سهم ایران بشود چهل درصد زیرا منافع ده درصد سرمایه گذاری
بمراتب بیشتر از مزایای مذکور در بند ۲ و ۳ لایحه معافیتها از این را جناب آقای نخست وزیر یا جناب آقای وزیر مشاور تشریف بیاورند جواب بدهند و توجیه کنند این تبصره را که منظور از این تبصره چیست بنده برای اینکه سهم ایران را حداقل به ۵۰% تصویب کرده باشیم این پیشنهاد را دادم حق هم همین است بامحاسبه‌ای که بنده کردم تا ۵۰ سال، بعد از پنجاه سال می‌تواند این صنعت متعلق به ایران باشد حتی اگر بناشد در سال ششم نیم درصد ما بیشتر بکنیم این پیشنهاد بنده است می‌خواهید موافقت بفرمائید می‌خواهید نفرمائید.
رئیس – آقای آقایان بفرمائید.
آقایان – عرض کنم از پیشنهاد دوست عزیزم آقای بالاخانلو من اینطور فهمیدم که ایشان مایلند سهم ما بیشتر از ۵۰ درصد بشود بنده شخصاً فکر می‌کنم همه حضار اول بخواهید که ما صد در صد سهم داشته باشیم همه اش باشد بعد ۹۹ درصد اگر ۹۹ درصد نشد لااقل ۹۰ درصد بشود اما در امور بازرگانی یک مشکلی است جناب آقای بالاخانلو در رسیدگی اگر یک کسی ۵۰ درصد به اضافه یک هزارم سهم داشته باشد می‌شود صاحب مطلق این شرکت بهر نحوی بهرطریقی می‌خواهد می‌تواند اداره اش بکند این است که سرمایه گذاری خارجی هیچ وقت نمی‌آید سرمایه گذاری بکند بعد اختیارش را صد در صد بدهد به طرف دیگر شما وقتی پول در یک کاری می‌گذارید باید اختیاری هم داشته باشید ما اگر بیشتر از ۵۰% ازشان سهم بگیریم یعنی ما بشویم ۵۱% و آنها بشوند ۴۹% کار اصلاً عملی نیست منافع چیز دیگری است منافع را می‌شود گفت که ما ۹۰ درصد منافع را بگیریم اما سهام را ممکن نیست که می بتوانیم بیش از ۵۰ درصد بگیریم و منظورتان تامین نمی‌شود برای اینکه از این ماده فقط در مواردی می‌توان استفاده کرد که حداقل ۵۰% درصد سهم مال ایران باشد اگر سهم ایران کمتر از ۵۰ درصد باشد نمی‌توانند از مزایای این تبصره استفاده کنند بنابراین اگر قانع شدید پس بگیرید (با لاخانلو – قانع نشدم) اجازه بدهید تکرار کنم چون زبان من رسا نیست و بیان نیست ناتوان است عرض کردم میسر نیست که یک سرمایه گذار بیاید پولی در کاری بگذارد بدون آنکه در اداره کردن آن کار سهیم باشد اگر آن صاحب سهام کمتر از پنجاه درصد داشته باشد شما می‌توانید از مجمع عمومی بیرونش کنید از اداره کردن بیرونش کنید و بگوئید من چون خودم بیش از ۵۰ درصد از سهام را دارم خودم عمل می‌کنم و خودم اداره می‌کنم و خودم خرج می‌کنم کیست که این کار بکند.
رئیس – آقای رامبد با پیشنهاد موافقید؟
رامبد – موافقم.
رئیس – بفرمائید.
رامبد – نزدیک یک عمر است که بنده با جناب آقای آقایان دوستی دارم ولی چه پیش آمدی کرده که دو جلسه متوالی است فرمایشات ایشان من یکی را به شک می‌اندازد موقعی که آقای بالاخانلو پیشنهاد را دادند بنده جزء مخالفین پیشنهاد بودم چون فکر می‌کردم دولت با توجه به حفظ مصالح مملکت تمام نکات را در نظر گرفته ولی جناب آقای آقایان اینجا طوری توجیه کردند اگر خدائی نکرده سهم ملت ایران ۴۹ درصد نود و نه صدم باشد تمام امتیازات مملکت ما یک قلم در اختیار سرمایه گذاران خارجی است. که این را از گاز که سهل است و از بزرگتر از گاز هم می‌گذریم. (صحیح است) جناب آقای آقایان و زیر بار نمی‌رویم، همانقدر که تعجیل داریم از سرمایه‌های مملکت زودتر استفاده بشود به همان میزان هم امیدوار هستیم که پیشرفتهای ایران بطوریکه روز به روز می‌بینیم آنقدر بشود که اگر یک قدری دیرتر شد خود ایران بتواند استفاده کامل بکند، پس اصلاً حالا که شما اینرا مطرح فرمودید می‌خواستم عرض بکنم باید دراین شرطی که شما میفرمائید اگر یکی از شرکاء پنجاه و یک درصد داشته باشد دیگری که ۴۹% دارد ۴۹% دیگر اصلاً به حساب نمی‌آید باید دراین لایحه تبصره‌ای گذاشته شود با این توضیحی که شما فرمودید به این مضمون که حداقل سهم ایران از ۵۰% کمتر نباشد (صحیح است).
خواجه نوری – آقای رامبد پیشنهاد جنابعالی صحیح است. پیشنهاد آقای رامبد با پیشنهاد آقای بالاخانلو فرق دارد.
رئیس – آقای مرتضوی بفرمائید.
مرتضوی – پیشنهادی اینجا مطرح شده است مخالف و موافق هم صحبت کردند راجب به پیشنهاد فقط اجازه بدهید بنده بعنوان مخبر کمیسیون عرایضی می‌کنم بنده به هیچوجه له یا علیه پیشنهاد صحبت نمی‌کنم و نمی‌توانم صحبتی بکنم فقط بعنوان مخبر کمیسیون توضیحاً عرایضی می‌کنم مقدمتاً در عرایض گذشته خودم عرض کردم برای بهره برداری از منابع نفتی یک قوانینی داریم که در چهارچوب این قرارداد یک آزادی‌های داریم و یک محدودیت‌های، ماده ششم قانون نفت می‌گوید که شرکت ملی نفت ایران باید در هر یک از سازمانهای مشترک یا دستگاههای مختلط لااقل به میزان ۳۰% سهیم باشد بنابراین ماده‌ای که در قانون نفت هست و حکومت می‌کند بر اقدامات ما برای استفاده از منابع نفت این اجازه را به شرکت پتروشیمی هم می‌دهیم که اگر یک مصلحتی اقتضا بکند حداقل ما ۳۰% سهیم باشیم و ۷۰% دیگری اجازه قانونی است ولی ما چون یک مزایای در اینجا برای یک شرکتهائی قائل شدیم میگوئیم این مزایا وقتی قابل استفاده است که حتماً سهم ایران ۵۰% باشد یعنی همان چیزی که شما می‌خواهید یعنی در این مورد بخصوص بایستی سهم ایران ۵۰% بیشتر باشد که ما بتوانیم این امتیازات را بدهیم (موقر – اگر آن امتیازات را نخواست چه می‌شود؟) شرکت پتروشیمی طبق ماده ۶ قانون نفت می‌تواند این شرکت را تشکیل بدهد که حداقل ۳۰% سهیم باشد این قانون است.
رئیس – به پیشنهاد آقای بالاخانلو رأی می‌گیریم از خانمها و آقایانیکه با این پیشنهاد موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (عده‌ای کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد منمایم تبصرة ۴ اینطور اصلاح شود. سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد هر مشارکت از ۵۰% کل سرمایه نباید کمتر باشد. دکتر مبین
رئیس – آقای دکتر مبین.
دکتر مبین – تبصرة ۴ بفرمیکه گزارش شده به مجلس، به نظر بنده شرکتهای را که طرف قرارداد واقع می‌شوند مجبور نخواهد کرد که کمتر از ۵۰% سهم داشته باشند یعنی اگر خواستند از مزایای تبصرة ۲و۳ استفاده نکنند می‌توانند پنجاه و چند درصد داشته باشند و این صحیح نیست اصل فکر این است که هیچ موقع سهم ما کمتر از پنجاه درصد نباشد بنابراین شما مزایا را برای کمتر از ۵۰% که در تبصرة ۲و۳ گذاشته‌اید این را یک رأی قاطع و روشن بدهید که در هر حال سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد هر مشارکت از ۵۰% کمتر نخواهد بود و اگر پیشنهاد جامعتری آقایان داده‌اید بنده هم با نظر آقایان موافقم.
رئیس- پیشنهاد دیگری از آقای سعید وزیری رسیده که آن هم شبیه همین پیشنهاد است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم که تبصره زیر به قانون اضافه شود.
تبصره – سهم شرکت ملی صنایع شرکت پتروشیمی در هر حال در سرمایه گذاریهای موضوع این قانون نباید کمتر از پنجاه درصد سهام باشد. سعید وزیری
رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری – پیشنهادی که آقای سعید وزیری دادند اگر ذیل تبصرة ۴ اضافه شوند (دکتر بهبودی – پیشنهاد آقای دکتر مبین هم همین بود) اجازه بفرمائید جناب آقای دکتر مبین پیشنهاد کردند که تبصرة ۴ حذف بشود و به جای آن این تبصره اضافه شود در صورتیکه آقای سعید وزیری پیشنهاد می‌فرمایند که این تبصره اضافه بشود اگر مجلس موافقت بکند که این تبصره به این صورت اضافه بشود آن نگرانی که مجلس دارد که خدای نکرده وقتی در یکی از این شرکتها سهم دولت ایران کمتر از ۵۰% بشود مرتفع می‌شود و در عین حال این موضوع ثابت می‌شود که این ۵۰% که به شرکتها ی دیگر می‌دهیم در مقابل مزایای است که در تبصرة ۲و۳ قائل شده‌ایم و این را ما مجانی ندادیم اگر هردو باشد بهتر است و این بستگی دارد به نظر مجلس (دکتر بهبودی – توضیح بدهید که ما روشن بشویم دولت که توضیح نمی‌دهد شما اشکال پیشنهاد
آقای دکتر مبین را بفرمائید تاما روشن شویم) توضیحش با دولت است ولیکن به عقیده بنده اگر هردویش باشد رفع اشکال خواهد کرد.
رئیس – آقای نخست وزیر بفرمائید.
نخست وزیر (امیر عباس هویدا) – بنده لایحه‌ای آورده بودم که تقدیم مجلس کنم و مایل نبودم دراین لایجه عرایضی بکنم ولی چون خیال می‌کنم د راین بابت سوء تفاهمی شده، اگر اینجا چند نکته را بعرضتان برسانم حتماً موضع روشن تر می‌شود، منظور از پتروشیمی چیست؟ ما در یک صنعت جدید داریم وارد می‌شویم باید اینجا اذعان کنم که این برای اولین بار است که در ایران در یک صنعتی که روزی از صنعت نفت عظیم تر خواهد شد شروع به اقداماتی می‌کنیم و مسلماً باید همینطوری که امروز در صنعت نفت اطلاعات زیادی داریم و قراردادهائی که اخیراً امضاء شده و قراردادی که انشاءالله تا چند روز دیگر دولت لایحه اش را می‌آورد ملاحظه خواهید فرمود در این قسمت یک پیشرفتهای زیادی نصیب ایران شده در پتروشیمی ما هنوز جوان هستیم و باید فکری بکنیم برای تأسیس یک صنعت عظیم که در سالهای آینده بتواند پا به پا با صنعت پتروشیمی در دنیا پیش برود اگر ما بخواهیم از لحاظ صنعت پتروشیمی امروز درایران مثل آن روزهای اول صنعت نفت کار بکنیم پنجاه سال خواهد گذشت قبل از اینکه ما دارای یک صنعت پتروشیم مهمی باشیم نا نه بخود می‌توانیم اجازه بدهیم و نه مجلس موافق خواهد بود که دولت واقعاً دراین قسمت اهمال بکند و قدم بقدم پیش نرود ما باید جهش داشته باشیم این دو نکته را باید در نظر گفت بخواهیم فکر کنیم که از صنعت پتروشیمی فقط آن موادی که مورد احتیاج ملت ایران است آنرا در نظر بگیریم و قسمت‌های دیگر را فراموش کنیم چون آن دیگر صنعت نخواهد بود و یک صنعت بسیار کوچکی خواهد بود که ارزش زیادی ندارد باید در ماپا در بازارهای خارجی بگذاریم برای این باید شریکی داشته باشیم و این شریک ما اگر شریک خوبی باشد باهم می‌رویم، آن بازار دارد، ما مواد پتروشیمی داریم باهم می‌رویم تا اینکه انشاءالله روزی بتوانیم خودمان بازار در جهان داشته باشیم، همانطور که چند ماه پیش عرصض کردم امروز ایران از لحاظ نفت شریکی است در یک پالایشگاهی درخارج انشاءالله روزی صاحب پالایشگاه بخودی خود در خارج بشود، اگر احیاناً ما بیائیم و بگوئیم که شرکت پتروشیمی تنها می‌تواند شریک بشود اگر ۵۰% یک شرکت دیگر صاحب سهامش ایرانی باشد اشکالش چیست؟ اشکالش اینجاست که ما از لحاظ خودمان داریم فکر می‌کنیم بازار پیدار کنیم، بازار پیدا کردن چیست با این شرکت که شریک می‌شویم یک بازار دارد ولی چرا ما دست خودمان ببندیم، اگر یک روزی شرکت پتروشیمی ما توانست با ده درصد در یک شرکتی در کانادا شریک بشود پائی برای بازار خودش در آنجا پیدا کند چه اشکالی دارد یا در خود ایران فردا خانمها و آقایان بایستی قبول بفرمایند دولت بهیچ وجه علاقه ندارد که تمام صنایع مشتقات گاز دولتی باشد و تمام صنایع پتروشیمی دولتی باشد می‌خواهیم راه باز کنیم برای مردم، مردم سرمایه گذاری کنند، بخش خصوصی وظایفش را انجام بدهد واقعاً بیاید به کمک دولت گاهی می‌شود با شرکت در این سرمایه‌های خصوصی ایرانی و خارجی حاضر هستند بایند ایران علاقه دارند برای تسهیل کارشان دولت توسط همین شرکت پتروشیمی یک سهامی در آنجا داشته باشد که آنها اطمینان داشته باشند و یک نوع بیمه‌ای باشد که کارشنان را انجام بدهند، بنده خودم موقعی شرکتهای ایرانی و خارجی با سرمایه‌های ایرانی و خارجی باهم چون بنده علاقه دارم که همیشه وقتی صحبت از سرمایه خارجی می‌کنیم نباید صحبت از دولت بکنیم ما سعی می‌کنیم اقتصاد آزادی داشته باشیم. لذا ایرانیان خودشان در قسمت بخش خصوصی می‌توانند بروند بخارج و سرمایه خصوصی را جلب کنند و بیایند به کشور ایران وشرکتهائی تشکیل می‌دهند و همیشه علاقه داشته‌اند چون اطمینان ندارند با اشکالات و مقررات معمولاً هم چون تهیه مقررات در دست دولت بوده است دیگر خود دولت تا حدی شرکت باشد در این شرکتها یک بیمه ایست برای آنها که بتوانند کارشان بهتر انجام دهندولی بخود اجازه بدهد اسمش دولت باشد و از منافع مملکت دفاع و حمایت نکند یا حفظ نکند این اسلحه
دست ماست کس دیگری نیست مسلماً همانطوریکه ملاحظه فرمودید در کمیسیون، این قرارداد واقعاً بنفع دولت ایران است در یک زمینه جدیدی شروع بکار می‌کنیم ولی اگر بخواهیم فردا یک شرکت ایرانی تشکیل شود باید این شرکت ۵% سهام داشته باشد پس در آن موقع این صنعت صنعت دولتی خواهد بود و اجازه ندهید که این کار بشود بنده امیدوارم بخش خصوصی ما همانطور که نشان داده توانسته است و قادر است گاهی با زحمت زیاد در این قسمت صنایع که بهتر وسریع تر از دولت کار بکند لذا خیال می‌کنم که با داشتن قرارداد نفت و با عرایضی که بنده این جا کردم اطمینان داشته باشند نفت را ملاحظه بفرمایند آن روزی که باید و لازم بشود ملت ایران سیاستش را عوض بکند از لحاظ نفت ملت ایران برهبری اعلیحضرت همایونی قیام کردند و ما افتخار داریم که امروز شرکت ملی نفت ایران نیست در خارج است ولی صنعت پتروشیمی تازه دارد شروع می‌کند ما باید در عرض دو سال، سه سال بتوانیم صنایع پتروشیمی را به آن حدی برسانیم که امروز صنعت نفت ما رسیده است (احسنت).
رئیس – آقای دکتر مبین.
دکتر مبین – فرمایشات آقای نخست وزیر بنده را قانع کرد پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رییس- آقای سعید وزیری بفرمائید.
سعید وزیری – در حقیقت فرمایشات جناب آقای نخست وزیر فکر بنده را و تصمیم بنده را تأیید فرمودند و به بهترین وجهی تقویت کردن این ریشه فکری را که بنده داشتم و غرض داشتم از تقدیم این پیشنهاد و برای اینکه واقعاً دریک مسیر همانطوریکه فرمودند کامل بشود بنده توضیح عرض می‌کنم که غرض بنده سرمایه گذاری بخش دولتی و خصوصی نیست غرض بنده این است که سهم سرمایه ایرانی اعم از بخش دولتی و خصوصی کمتر از ۵۰% (پنجاه درصد) کل سهام نباشد و با این توضیح استدعا می‌کنم از مقام ریاست اگر ضرورت دارد رأی گرفته یا بنحوی این جا نوشته شود عرض می‌کنم که پیشنهاد بنده این است که مرقوم بفرمایند که در هر صورت سهم خارجی نباید از پنجاه درصد تجاوز بکند.
رئیس – پیشنهاد آقای سعید وزیری این که در هر مشارکت موضوع این قانون سهم خارجی بیش از پنجاه درصد کل سرمایه شرکت نخواهد بود (صحیح است – احسنت) به این پیشنهاد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. آقای پاینده پیشنهادی کرده‌اند که پیشنهاد حذف است آخر رأی می‌گیریم. در کلیات آخر آقای مهندس جلالی نوری قبلاً اسم نوشته‌اند بفرمایند.
مهندس جلالی نوری – با کسب اجازه از مقام ریاست و همکاران عزیز به علت تماسی که بنده با این صنعت در گذشته داشتم وظیفه خود میدانم حضور همکاران عزیزم عرضه بدارم، صنعت پتروشیمی البته امروز یکی از جوانترین و در عین حال پیچیده ترین و پر منفعت ترین صنایع روز بشمار می‌رود برای بنیان این صنعت سرمایه بسیار عظیمی لازم است و همین طور از لحاظ تکنیک و علم تجربیات وسیعی را لازم دارد اگر چه داشتن گاز فراوان و ارزان یکی از عوامل مؤثر اقتصادی این صنعت است ولی در کشورهای در حال توسعه عوامل دیگری هستند که آنها هم نقش بسیار بزرگی در اقتصادی بودن این صنعت بازی می‌کنند عوامل دیگر عبارتند از داشتن سرمایه کافی و بودن بازار داخلی، و همچنین فراهم بودن بازار خارجی و بودن تکنیسین و کارگر فنی و مهندسین لازم و همچنین موجود بودن وسیله حمل ونقل ارزان و بنادر مجهز برای صدور واقعاُ جای بسی خوشوقتی است که امروز کشور ما تحت راهنمائیهای اعلیحضرت همایونی به آن مرحله از قدرت اقتصادی و نیروی انسانی رسیده که کشور ما را در این مورد در میان کشورهای خاور میانه در سطح اولی قرار می‌دهد بطور تحقیق می‌توان گفت که سرمایه گذاری در امر پتروشیمی در ایران با صرفه تر از کشورهای دیگر خاور میانه که آنها هم دارای گاز فراوان می‌باشند هست و آنهم بواسطه دلایلی است که خدمتتان عرض کردم این لایحه واقعاً یکی از لوایح با ارزش و مفید این دولت است و باعث این می‌شود که صنعت پتروشیمی در مملکت ما بوجود بیاید و مطمئناً اثرات مفیدی در آینده کشور ما خواهد داشت در باره این بحث زیادی شده ولی بنده وظیفه خود میدانم
چند نکته‌ای را بعرض همکاران عزیز برسانم مطلبی که بسیار برای ما حائز اهمیت است و هیأت مدیره پتروشیمی و دولت باید فوق العاده دقت کند موضوع قرارداد هاست این موضوع به مجلس نیامده البته بعداً به کمیسیونها خواهد رفت اگر در باره این قراردادها محاسبات اقتصادی دقیق نشود و شرایط کاملی که در مملکت وجود دارد مورد نظر قرار نگیرد نه تنها منفعتی نخواهد داشت بلکه ضرر خواهد داشت برای مثال کارخانه کود شیمیائی شیراز باید با کمال تأسف گفت که در این کارخانه برای اینکه تمام محصولش به خارج صادر می‌شود ضرر می‌دهد یعنی با ضرر محصول کود شیمیائی شیراز را بخارج حمل می‌کنند (یکی از نمایندگان – صادر می‌کنند) صادر می‌کنند بنابراین البته چون این قراردادهای جدید برروی یک سطح بسیار بزرگتری است و مبنای صدور در نظر گرفته شده این مشکل تا اندازهای حل می‌شود و باحسن نیتی که دولت و هیأت مدیره محترم پتروشیمی دارند این مطالب را در نظر خواهند گرفت موضوع دیگری که می‌خواستم خدمت همکاران عزیز عرض کنم بسیار حائز اهمیت است مسأله مازاد این گازهاست که هیچ مورد بحث قرار نگرفته درحال حاضر در حدود یک میلیارد فوت مکعب گاز سوخته می‌شود با تمام این صنایعی که ما می‌خواهیم ایجاد کنیم بیشتر از ۲۰% (بیست درصد) این گاز مورد مصرف قرار نخواهد گرفت و بیش از ۸۰% (هشتاد درصد) این گاز سوخته خواهدشد همینطور که همکار عزیر بنده آقای البرزی فرمودند بازهم آن منظره شعله‌ها را در شب خواهیم داشت اگر بخواهیم تمام این گازها را در نظر بگیریم که مورد استفاده قرار بگیرد شاید ما بتوانیم در حدود هفت میلیون و نیم تن کود شیمیائی تولید بکنیم قیمت این کود شیمیائی در حدود ۵۵۰ میلیون دلار است با قیمتی که امروز در بازارهای اروپا هست مطمئناً ما چنین سرمایه عظیمی نخواهیم داشت که بتوانیم این گازها را مورد استفاده قرار بدهیم و همچنین بازار برای فروش آنها نداریم بنابراین با مقدماتی که عرض کردم و با آنکه هرسال تولید نفت ما روبتزاید است مقدار بیشتری گاز خواهیم داشت ولی متأسفانه نخواهیم توانست مصرف کنیم پس با همه این گازها چه می‌توانیم بکنیم اگر سرمایه نداریم که آنها را بکار ببریم تنها راه دیگر آن برگشت آن گازها به چاه است ما البته قراردادی با کنسرسیوم نفت داریم که آن قرارداد را محترم می شماریم برای آنکه قیمت گازهای سوخته شده را عرض کنم تا چه اندازه است اگر بر مبنای همین قرارداد هر هزار فوت مکعب را در حدود ۲ سنت بگیریم قیمت گازهائی که الان سوخته می‌شود در حدود ۲۰۰ هزار دولار در روز است یعنی ۷۲ میلیون دولار در سال و با پول ما در حدود یک میلیون و ششصد هزار تومان (۱۶۰۰۰۰۰) در روز گاز سوخته می‌شود یا ششصد میلیون تومان در سال مطابق قراردادی که ما با کنسرسیوم داریم مطابق اصل حفاظت انرژی و اصل کامله الوداد آنها را موظف می‌دارد که تایک اندازهای این گازها را به چاه برگردانند همین کار در عربستان سعودی و کویت می‌شود در عربستان سعودی ۳۲۶ میلیون فوت مکعب در سال ۱۹۶۲ بیست هزار میلیون فوت مکعب گاز به چاه برگردانده شده مطابق اصل کامله الوداد هر عملی که آنجا کرده‌اند اینجا هم باید بکنند کنسرسیوم بایستی حسن نیتی بخرج بدهد و بقیه گازها را نگذارد هدر برود چون ماقادر به اینکه بتوانیم تمام این گاز را مورد استفاده قرار بدهیم نخواهیم بود البته کنسرسیوم همیشه با ما همکاری داشته و موجب تقدیر است و امیدوارم که در باره این موضوع هم با شرکت نفت بنشینند و مذاکره کنند و نتایج مثبتی از موضوع به دست بیاورند و چون وقت کم است بنده عرایضم را خاتمه می‌دهم (احسنت).
رئیس – آقای دکتر اسفند یاری بفرمائید.
دکتر اسفندیاری – بنده خیلی معذرت می‌خواهم موظفم یکی دو دقیقه وقت مجلس شورای ملی را بگیرم من وظیفه دارم از طرف حزب مردم یکبار دیگر از اقدامات اعلیحضرت همایون شاهنشاه تشکر کنم و به دولت جناب آقای هویدا این تذکر را بدهم که ما در موردی که لایحه‌ای به مجلس می‌آید وبرای رفاه مردم و بهبود وضع این مملکت باشد بهرصورت با اصول و فروعش در هرحال موافق هستیم و همیشه همانطور که خود آقایان می دانند
در لوایح مفید ما کوشش کرده‌ایم که این لوایح به صورتی در بیاید که هم نظر مردم تأمین بشود و هم دولت در کارش تأخیر نشود بهمین جهت حزب مردم در دو مورد مقدم بود یکی در فوریت که پیشنهاد کرد و با فوریت لایحه موافقت کرد و هم پیشنهاداتی بود که ممکن بود موجب تأخیر لایحه بشود و زودتر به کلیه آنها رسیدگی بشود و در واقع تسریع بشود در کار دولت (صحیح است) در کلیه موارد البته وظیفة حرب مردم است لایحه که بمجلس میاید رأی سفید به لایحه بدهد و دولت را تأیید بکند دست دولت باز باشد و کوشش کنیم دولت را در کارهائی ه می‌خواهد بکند و مفید است با دست باز عمل بکند معذرت می‌خواهم که دو سه دقیقه‌ای وقت آقایان راگرفتم.
رئیس – آقای پاینده پیشنهاد حذب تبصرة ۵ را کرده‌اند اول نسبت به ماده واحده و ۴ تبصره آن با اصلاحاتی که شد رأی می‌گیریم و بعد نسبت به تبصرة ۵ رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه نسبت به لایحه و ۴ تبصره و اصلاحاتی که بعمل آمده موافق هستند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. نسبت به تبصرة ۵ جداگانه رأی می‌گیریم اگر رأی دادند که تصویب می‌شود و اگر رأی ندادند تبصره ۵ حذف می‌شود خانمها و آقایانکه با تبصرة ۵ موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا نسبت با لایحه با ورقه اخذ رأی بعمل می‌آید.
(اسامی نمایندگان بترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد).
آقایان: دکتر یزدان پناه – مهندس کمانگر – رهبر – مهندس جلالی نوری – مهندسی ریاحی – دکتر زعفرانلو – مجد – خواجه نوری – موقر – بوشهری – سعید وزیری – معتمدی – ابراهیمی – دکتر رهنوردی – خانم تربیت – دکتر الموتی – دکتر رضوانی – دکتر عدل – دکتر طباطبائی – مهندس عطائی – دکتر کلالی – پور ادبی – موسوی ماکوئی – ارسنجانی – روستا – حکیمیان – شاخوئی – میرهادی – حکمت یزدی – دکتر یگانگی – دکتر نجیمی – مهندس مالک – زند – دکتر جعفری – مرتضوی – مهندس کیا – دکتر بهبودی – مهندس بهبودی – دکتر امامی خوئی – دکتر مبین – کسرائی – مهندس جلالی – دکتر ضیائی – بانو سمیعی – بانو جهانبانی – بانو دکتر دولتشاهی – مهندس معنی زند – دکتر رشتی – قراچورلو – حیدر صائبی – مهندس والا – حقشناس – صائب – ضابطی – دکتر پورهاشمی – اولیاء – دکتر رمضانی – پاینده – دکتر قرا گزلو – کنگرلو – دکتر اسدی – مهندس برومند – موسوی – مهندس پروشانی – دکتر کیان – پروین – نیری – دکتر اسفند یاری – محدث زاده – امیر احمدی – لفوطی – پاکذات – نیاکان – هیراد اقبالی – ثامنی – دکتر حکیم شوشتری – ذبیحی – زرگر زاده – پژند – پرویزی – البرزی – شفیعی کرمانی – ساگینیان – مبارکی – دکتر وحیدنیا – باغمیشه – زهتاب فرد – خانم نفیسی – توسلی – دکتر فربود – دکتر موثقی – دکتر معتمد وزیری – سرتیپ پور – امینی – دکتر صاحبقلم – دکتر حسینی – حاذقی – ملکزاده – میر افضل – بدر صالحیان – جهانشاهی حبیبی – امام مردوخ – دکتر خطیبی – دکتر مهذب – علی مرادی – متولی باشی – دکتر مدنی – اهری – مهندس زنانچی – ظفر – مهندس فیروز عدلی – مهندس مجتهدی – مهندس آصفی – اراسته – محسنی مهر – ادیب سمیعی – فخر طباطبائی – نکوزاد – رامبد – کورس – فولادوند – بالاخانلو – آموزشگار – نور بخش – بهادری – قاسم مرادی – جهانگیری – مهندس صدیقیانی – مهندس انصاری – مهندس زرآور – احتشامی – مهندس اخوان – امیر احمدی – شیخ الاسلامی – دکتر صالحی – رجائی – موسوی کبیری – جاوید – طباطبائی – مهندس صائبی – دکتر اعتمادی – اوزار – ناروئی – مهندس ریاضی – طهماسبی – صادق احمدی – ختائی – پزشکی.
(آراء مأخوذه شماره شد نتیجه بقرار زیر اعلام گردید)
آراء موافق ۱۵۱ رأی.
آراء سفید بعلامت امتناع ۵ رأی.
آراء مخالف – یک رأی.
رئیس – لایحه با ۱۵۱ رأی موافق تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین – مهندس جلالی نوری – ناصر کنگرلو – غلامرضا عدل – مهندس مالک – مهندس صائبی – دکتر مهذب – دکتر وحیدنیا – کشفی – مهرزاد – ابراهیمی –
حکمت یزدی – دکتر یگانگی – دکتر رهنوردی – شاخوئی – سرتیپ حکیمیان – پور ادبی – دکتر بقائی یزدی – ناروئی – مهندس بهبودی – اقبالی – پاینده – موسوی – ریگی – بانو نیره ابتهاج سمیعی – بانو دکتر دولتشاهی – مهندس برومند – دکتر قراگزلو – مهندس والا – اولیاء – محدث زاده – مهندس پروشانی – دکتر کیان – صفر لفوطی – سعید وزیری – حقشناس – دکتر رشتی – زهتاب فرد – پزشکی – ذبیحی سلطان احمدی – بهادری – ترتیپ پور – ملک زاده آملی – دکتر صاحبقلم – نوربخش – مهندس انصاری – حبیبی – بدر صالحیان – دکتر اسدی – ضابطی طرقی – صائب – دکتر پورهاشمی – مهندس معینی زند – قراچورلو – میرهادی – مهندس جلالی – بانو جهانبانی – دکتر ضیائی – دکتر مهندس بهبودی – دکتر عدل طبا طبائی – موقر – مهندس ریاضی – طهماسبی – ارسنجانی – تقی زند – مافی - دکتر کلالی – خواجه نوری – بانو تربیت – دکتر الموتی – مهندس ریاحی – مهندس کمانگر – معتمدی – پژند – ورستا – حاذقی – امینی خراجی – مرادی - فهیمی – حاج حسن تبریزی – مبارکی مجد – دکتر جعفری – مرتضوی – مهندس صدیقیانی – بوشهری – اوزار – رهبر – دکتر یزدان پناه – دکتر زعفرانلو – احتشامی – پرویزی – صدری کیوان – مهندس زرآور – ساگینیان – مهندس اخوان - شفیعی پور کرمانی – دکتر خطیبی – نفیسی – زرگرزاده – کهزاد البرزی – پاک ذات – غلام نیاکان – کسرائی – موسوی ماکوئی – پروین – یعقوب تهرانی – دکتر نجیمی – دکتر امامی خوئی – اکتر اسفند یاری – مهندس کیا – رامبد – کورس – متولی باشی – ظفر – دکتر اعتمادی – قلعه جوقی – نصیری – هرمزی – مهندس عطائی – دکتر رضوانی – موسوی کبیری – دکتر شوشتری – ثامنی – اهری – فخر طباطبائی – آموزگار – جهانگیری – سرلشکر نکوزاد – امام مردوخ – مهندس آراسته – دکتر فربود – باغمیشه – فولادوند – مرادی – مهندس زنجانچی – مهندس آصفی – دکتر موثقی – بالاخانلو – هیراد – میر افضل – توسلی – دکتر رمضانی – جهانشاهی – دکتر معتمد وزیری – رجائی – دکتر صالحی – مهندس مجتهدی – دیب سمیعی – دکتر مدنی – محسنی مهر – امیر احمدی – مهندس عدلی.
ممتنعین – آقایان:صادق احمدی – جاوید – دکتر حسینی – شیخ الاسلامی – طباطبائی.
مخالف – دکتر مبین.
۶- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای نخست وزیر
رئیس – جناب آقای نخست وزیر فرمایشی دارید؟
بفرمائید.
نخست وزیر – در بدو امر می‌خواهم تشکر کنم از اینکه لایحه دولت تصویب شد امیدوارم که بزودی یک صنعت پتروشیمی بسیار مهمی را با این لایحه ایجاد کرده باشیم (انشاء الله).
بطوریکه نمایندگان محترم استحضار دارند برای یک جامعه مترقی و سعادتمند مؤثرترین عامل پیشرفت و ارزنده ترین ذخائر ملی، نیروی انسانی آن جامعه است که هریک از افراد آن به تناسب استعداد و مقدورات خود در رشته یی از امور اجتماعی اشتغال داشته و بتوانند به سهم خود در اجتماعی که در آن زندگی می‌نمایند به انجام خدمت نائل شوند. در سرآغاز خدمت اجتماعی سهیم شدن نسل جوان کشور در صیانت میهن خود و یا به بیان دیگر خدمت نظام وظیفه عمومی است کشور عزیزمان از روزی در شاه راه استقلال و عظمت شاهنشاهی خود گام برداشت که پس از تصویب قانون نظام وظیفه عمومی ارتش نوین ایران پی ریزی گردید و هر روز در حدود مقدورات مملکتی از نظر آشنائی به فنون جدید نظامی و تکمیل کادر متناسب تکمیل گردید و مخصوصاً از موقعیکه بنابر اراده و ابتکار شاهنشاه سپاههای دانش – بهداشت و آبادانی و ترویج تشکیل گردید خدمت وظیفه جلوه بسیار درخشان تری یافت و جوانان کشور ضمن خدمت مقدس سربازی خود به انجام خدمات اجتماعی دیگری نیز نائل آمدند. در بررسیهائی که در باره تجهیز نیروی جوان کشور برای این وظیفه ملی بعمل آمد ملاحظه گردید که با توجه به ازدیاد جمعیت کشور و مهیا بودن مشمولین هر سال برای خدمت مقدس سربازی، نیازمندیهای ارتش و سپاسهای مزبور ازمشمولین سال کاملاً تأمین می‌گردد و
از تعداد نسبتاً زیادی ازمشمولین سنوات گذشته که گاهی بیش از ده سال از سنین سربازی آنها گذشته است اصولا مورد احتیاج نمی‌باشد چون از یک طرف لازم بود که به اینگونه مشمولین امکان داده شود که در سایر شئون مختلفه اجتماعی خدمت نمایند و نیروی انسانی آنها مورد استفاده کشور قرار گیرد و از طرف دیگر عدالت اقتضاء می‌کرد که اینگونه مشمولین که خدمت وظیفه خود را بموقع انجام داده‌اند ترک این وظیفه را با هرگونه خدمت دیگری جبران نمایند لهذا در نظر گرفته شد که اینگونه مشمولین برحسب وضع خود از حیث اینکه بدون دیپلم و یا دارای درجه دیپلم و یا بالاتر هستند در صورت پرداخت یک مبلغ نقدی احضار به خدمت در زمان صلح معاف گردند (صحیح است – احسنت) بدیهی است در اتخاذ این طریق کسانی که در مهلت‌های مقرره خود را برای خدمت سربازی معرفی نکرده‌اند بجبران قصور خود با پرداخت مبلغ بیشتری از احضار به بخدمت معاف در زمان صلح خواهند گردید (صحیح است).
اینک با بررسیهائی که در این خصوص بعمل آمده چون مشمولین متولد سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۲ زائد بر نیازمندیهای ارتش می‌باشند برای تعیین تکلیف نهائی آنان لایحه‌ای تنظیم گردیده که برای تصویب تقدیم به مجلس محترم شورای ملی می‌گردد (احسنت) و اطمینان دارد با سازمان متناسبی که برای امرنظام وظیفه عمومی ایجاد گردیده و توجه به اینکه نیازمندیهای ارتش و سپاهیان دانش – بهداشت و آبادانی و ترویج در آتیه از مشمولین سال کاملاً تأمین می‌گردد (صحیح است) معافیت مشمولین مزبور در ازاء مبلغی که برای هزینه‌های مملکتی پرداخت خواهند کرد هم از تراکم و کثرت مراجعات در دستگاههای مربوط جلوگیری می‌نماید و هم به آنها این امکان را می‌دهد که آن خدمتی را که هر جوان ایرانی باید در لباس نظامی انجام دهد از طریق مجاهدات و فعالیتهای بیشتردر زمینه امور عمومی مملکت انجام دهد (صحیح است – احسنت) بدیهی است آن عده که مفتخر به انجام و ادامه خدمت سربازی خود هستند پس از انجام و ادامه خدمت سربازی خود هستند پس از انجام خدمت مقدس خود را افتخار بیشتر و اثرات عمیقی که زندگی مقدس سربازی در روحیه آنان به یادگار گذاشته است در آتیه هریک بنوبه خود پیشرو فعالیتهای اجتماعی در رشته مربوط به خود بوده و این امتیاز معنوی برای آنان همیشه باقی خواهد بود (صحیح است – احسنت).
رجاء واثق دارد که با برنامه‌های مترقی شاهنشاه و بنیان استوار و متینی که برای ترقی مملکت و سعادت ملت ایران ترسیم فرموده‌اند این لایحه نیز که مظهری از مظاهر عالیه منویات ملوکانه است در نیل به هدفهای ملی نقش مؤثری را ایفا نماید (احسنت).
رئیس – طبق آئین نامه چون باید مدت جلسه از چهار ساعت بیشتر نباشد ولی عده‌ای از همکاران تقاضای فوریت برای لایحه کرده‌اند در صورتیکه مصلحت میدانید فوریت مطرح شود (صحیح است) پس حالا رأی می‌گیریم به ادامه جلسه خانمها و آقایانیکه موافق با ادامه جلسه هستند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۷- طرح و تصویب فوریت پیشنهادی نمایندگان در لایحه مربوط به تعیین تکلیف مشمولین خدمت وظیفه عمومی متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴
رئیس – پیشنهادی از طرف جمعی از نمایندگان راجع به تقاضای فوریت نسبت به لایحه تعیین تکلیف مشمولین خدمت وظیفه عمومی رسیده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانبان پیشنهاد می نمائیم که لایحه مربوط به تعیین تکلیف مشمولین خدمت وظیفه عمومی متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ (نمایندگان – ۱۳۲۲)
خواجه نوری – ما موافقیم که تا پایان سال ۱۳۲۴ نوشته شود و به اینصورت اصلاح بشود.
رئیس - لایحه دولت را که نمی‌شود اصلاح کرد مگر در کمیسیون بقیه پیشنهاد قرائت می‌شود.
«با قید یک فوریت مطرح گردد – محسن خواجه نوری – نکوزاد – بانو دولتشاهی – بدر صالحیان – مهندس اسماعیل جلالی – دکتر کیان – مهندس کسرائی – دکتر
خطیبی – مهندس صائبی – مهندس آصفی – کریم اهری – قراچورلو – مهندس پروشانی – نیاکان – اقبالی – موسوی – زند – دکتر سعید – مهندس بهبودی – دکتر مدنی – حکیمیان – مهندس انصاری – کمانگر – روستا – مهندس مالک – مبارکی – صدیقیانی – باغمیشه – بانو جهانبانی – مهندس اخوان – دکتر زعفرانلو – ثامنی – حبیبی – مهندس آراسته – اسنجانی – لفوطی – مهندس کیا – امیر احمدی – مرتضوی – محدث زاده – یاکذات – مهندس برومند – دکتر یزدان پناه – دکتر مهذب – پزشکی – صائب.
رئیس – آقای مهندس بهبودی با این پیشنهاد مخالفید؟
دکتر مهندسی بهبودی - فراکسیون ایران نویس به علت اطلاعی که از تقدیم این لایحه داشت تقاضای فوریت کرد من خواستم به اطلاع مجلس برسانم که فراکسیون حزب مردم هم با فوریت این لایحه موافق است (احسنت).
رئیس – به پیشنهاد نمایندگان رأی می‌گیریم خانمهاو آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت لایحه مطرح و قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت می‌شود)
قانون مربوط به تعیین تکلیف مشمولین خدمت وظیفه عمومی متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴.
مادة ۱ – مشمولین متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۴ که تا تاریخ تصویب این قانون در موعد مقرر خود رامعرفی نکرده‌اند با رعایت شرایط مذکور در این قانون غایب محسوب نخواهندشد.
مادة ۲ – مشمولین متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۲ به استثنای فارغ التحصیلان دیپلمه به بالا که خدمت زیر پرچم را انجام نداده و یا معافیت دائم قانونی تحصیل ننموده‌اند در صورت پرداخت مبلغ دو هزار ریال از احضار به خدمت زیر پرچم در زمان صلح معاف می‌گردند.
مشمولین مذکور در این ماده بایستی در ظرف مدت یکسال مبلغ مزبور را به حساب مخصوصی در بانک ملی ایران پرداخت کرده و رسید آنرا در دونسخه دریافت یک نسخه را به ژاندارمری مستقر در مرکز شهرستان یا بخش محل سکونت خود تسلیم نمایند. سازمانهای ژاندارمری مزبور موظفند درعرض یکماه برگ معافیت دائم برای زمان صلح به آنان تسلیم نمایند.
تبصره – مشمولین متولد ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ که تاکنون خود را معرفی نکرده‌اند و غایب می‌باشند در صورتیکه از تاریخ تصویب این قانون تا اولین قرعه کشی سازمان وظیفه عمومی ژاندارمری در شهرستان یا بخش محل سکونت مربوطه خود را معرفی و در قرعه کشی شرکت نمایند از غیبت گذشته آنان صرفنظر خواهد شد.
این قبیل مشمولین چنانچه واجد شرایط کفالت مقرره در قانون نظام وظیفه باشند بدون شرکت در قرعه کشی از کفالت استفاده خواهند نمود.
مادة ۳ – در صورتیکه تعداد مشمولین دیپلمه ببالا متولد سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۳ بیش از تعداد مورد احتیاج ارتش شاهنشاهی و سپاههای دانش، بهداشت، ترویج و آبادانی باشد برای یکبار تعداد مورد احتیاج از بین جوانترین آنها بترتیب سال تولد انتخاب و مازاد آنان بطریق زیر از خدمت پرچم در زمان صلح معاف می‌گردند.
الف – مشولینی که قبل از تصویب این قانون خود را معرفی کرده و برگ آماده بخدمت دریافت کرده باشند دیپلمه‌ها و کسانی که دارای درجه فوق دیپلم باشند با پرداخت پنجهزار ریال و کسانیکه دارای درجه لیسانس یا بالاتر هستند با پرداخت ده هزار ریال.
ب – مشمولینی که تاتاریخ تصویب این قانون خود را معرفی ننموده و غایب بوده‌اند دارندگان دیپلم با پرداخت مبلغ ده هزار ریال و لیسانسیه‌ها به بالا با پرداخت مبلغ بیست هزار ریال.
تبصره - مهلت و ترتیب پرداخت وجوه مقرره در این ماده برطبق مقررات آئین نامه اجرائی قانون معافیت مشمولین مازاد بر احتیاج ارتش خواهد بود.
مادة ۴ – وجود حاصله از اجرای مادة ۲ و ۳ این قانون جرء درآمد عمومی کشور محسوب می‌شود.
مادة ۵ – متولدین سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۳ که در تاریخ تصویب این قانون مشغول انجام خدمت زیر پرچم
می‌باشند کماکان بخدمت زیر پرچم خود ادامه داده می‌شود مزایای زیر خواهند بود.
متولدین سالهای ۱۳۱۲ تا پایان ۱۳۲۳ که در دادگاههای نظام وظیفه به اضافه خدمت محکوم شده‌اند از انجام خدمت اضافی معاف می‌گردند.
مادة ۶ – وزارت کشور مأمور اجراء این قانون است
نخست وزیر از طرف وزیر کشور از طرف وزیر دارائی.
رئیس – آقای رامبد بفرمائید.
رامبد – بزرگترین، بالاترین، پرافتخار ترین خدمت و وظیفه هر فردی نسبت به مملکت و زادگاه خودش خدمت پرافتخار سربازی است (صحیح است) من مایل بودم امروز آقای نخست وزیر ترتیبی می‌دادند تاوسایل فراهم می‌شد که انعکاس این جلسه امروز به داخل ایران و خارج ایران منعکس شود و دنیا بخصوص ۲۲ میلیون ایرانی (چند نفر از نمایندگان – ۲۳ میلیون) بدانند درحالی که همه ما و بالاتر از ما شخص شاهنشاه و بخصوص خود دولت واقف هستند که بزرگترین و واجب ترین خدمات خدمت سربازی است اما از طرف دیگر توجه و حمایت و مساعدت و بازکردن میدان و رفع هرگونه اشکالی برای این طبقه جوانان در این مرحل از تاریخ آنقدر مورد توجه قرار گرفت و شاهنشاه ما که خودشان بزرگ ارتشداران فرمانده این ممکت هستند این عنایت را فرمودند که این جوانان ملکت به بینند که این سرزمین تا چه میزان آماده مساعدت به ایشان است که اگر خدمت سربازی بهرجهتی و بهر سببی قدری تأخیر شد اکنون به آنها امکان داده می‌شود به نحو دیگری برای مملکتتان در امکانات فعلی خودتان خدمت کنید تا جبران آن کوتاهی بشود (احسنت) بنده فکر می‌کنم هر خانواده‌ای که جوانی دارد و هر جوانی که سودای انسانی دارد باید با شنیدن چنین مژده‌ای صمیمانه در درگاه الهی نسبت به شاهنشاه خودمان دعا بکنند (صحیح است) بنده برای اینکه وقت سروران عزیز را نگیرم در دو کلمه به جناب آقای هویدا و دولت ایشان که افتخار تقدیم این لایحه و اثبات اوضاع حاضر ایران در مساعدت به جوانان و عنایت خاص ملوکانه نسبت به این طبقه نصیب دولت ایشان شده صمیمانه تبریک عرض می‌کنم (احسنت).
رئیس – نظر دیگری در فوریت این لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت این لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
۸- تقدیم یک لایحه بوسیله آقای معاون وزارت دارائی
رئیس – آقای قوام صدری بفرمائید.
قوام صدری – با اجازه مقام محترم ریاست خانمها و آقایان استحضار دارند که بموجب قانون محاسبات عمومی حواله جاتی که تا آخر خرداد هر سال حوالجات مربوط به سال گذشته که تا آخر خرداد سال بعد پرداخت نشده آن حوالجات بایستی باطل شود و تجدید بشود و از محل اعتبار جدیدی پرداخت بشود برای این منظور همه ساله معمول است که در بودجه کل اعتباری بنام اعتبار انتقالی منظور می‌شود اعتبار انتقالی که حوالجات سال گذشته را از آن محل بپردازد در سال جاری با اینکه برای پرداخت تعهدات و حوالجات مربوط به سال گذشته منتهای جدیت بعمل آمده منتها چون بعضی از دستگاهها نتوانسته‌اند بموقع حوالجات خود را برسانند و پیش بینی می‌شود که تا آخر خرداد امسال کلیه حوالجات، بمیزانی که در بودجه اعتبار برایش پیش بینی کرده‌ایم باقی بماند و پرداخت نشود لایحه‌ای تهیه شده و تقدیم مقام ریاست می‌شود برای کسب اجازه اینکه اعتبار انتقالی موجود در بودجه را با اجازه مجلس محترم افزایش بدهیم.
رئیس – به کمیسیونهای مربوطه فرستاده می‌شود.
۹- اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
رئیس – لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده است که قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شمارة ۳ مربوط به لایحه شمارة ۴۶۴۴۸- ۴۲/۱۰/۱۷ راجع به تصویب نامه شمارة ۲۵۵۹۸/ت – ۱۳۴۲/۷/۱۰ دولت مربوط به تعیین حریم دریاچه اجداثی در پشت سدها
که ضمن مرقومه شماره۵۶۳۳ /۳۰۴ ل ق ۱۳۴۳/۱۲/۱۳ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز شنبه ۲۴ خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسیده اینکه لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی
رئیس – اصلاحات به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود نظر کمیسیونها بعداً در مجلس مطرح خواهد شد لایحه دیگری است که از مجلس سنا رسیده است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۶ مربوط به لایحه شمارة ۵۵۳۶۲- ۱۳۴۳/۱۱/۲۰ دولت راجع به توسعة مؤسسات برق غیر دولتی که ضمن مرقومه شمارة ۲۴۴۶۱ /۲۶۵ ل‌ق ۱۳۴۴/۱/۱۹ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۲۴ خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید. اینکه لایحه قانون مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی
رئیس - اصلاحات این لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود و نظر کمیسیونها بعداً در مجلس مطرح خواهد شد.
۱۰- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده – ختم جلسه
رئیس – دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۱۸۹
روز سه شنبه اول تیرماه ۱۳۴۴
۱- سؤال خانم شوکت ملک جهانبانی از وزارت آبادانی و مسکن.
۲- گزارش شور اول لایجه الحاقی دولت شاهنشاهی ایران به اتحاد بین المللی سازمانهای رسمی جهانگردی شماره چاپ ۱۴۳۶.
۳- گزارش راجع به استخدام ۵ نفر از اتباع خارجی به سمت گوینده رادیو. شماره چاپ ۱۴۳۷.
۴- گزارش شور دوم و موافقت نامه حمل و نقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی. شماره چاپ ۱۳۴۸.
۵- گزارش شور دوم دریافت شهریه از دانش آموزان دبیرستانهای دولتی. شماره چاپ ۱۴۴۰.
۶- گزارش راجع به تأسیس شرکت سهامی چاپخانه وزارت اطلاعات. شماره چاپ ۱۴۴۲.
۷- گزارش شور دوم فروش تنباکوی اصفهان به دولت لبنان. شماره چاپ ۱۴۴۱.
۸- گزارش راجع به تقلیل هزینه گمرکی گندم شماره چاپ ۱۴۴۴.
۹- گزارش راجع به معافیت گمرکی کالاهای دانشگاهها. شماره چاپ ۱۴۴۵.
رئیس – با اجازه خانمها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه شنبه هفته آینده خواهد بود.
(ساعت یک وبیست دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی