مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۵۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۶ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۵۰
فهرست مطالب:
مشروح مذاكرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۲۵۰
صورت مشروح مذاكرات مجلس روز پنجشنبه ۲۶ اسفند ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: رامبد- مهندس والا
۳- تصویب صورت¬جلسه
۴- تقدیم یك فقره لایحه به وسیله آقای وزیر كشاورزی
۵- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه ۱۳۴۴ به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۶- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ
۷- بقیه مذاكره و تصویب گزارش شور دوم كمیسیون راه راجع به اجازه تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران و ارسال به مجلس سنا
۸- اخذ رأی نهایی و تصویب گزارش كمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ كل كشور و ابلاغ به دولت
۹- طرح گزارش كمیسیون آب و برق راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی
۱۰- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه به وسیله آقای معاون وزارت فرهنگ‌وهنر
۱۱- تقدیم یك فقره طرح به وسیله جمعی از نمایندگان
۱۲- اعلام وصول گزارش نمایندگان مجلس در هیئت نظارت اندوخته اسكناس و گزارش ماهیانه كمیسیون‌ها برای چاپ در صورت¬جلسه
۱۳- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشكیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان:
مهندس ارفع- دكتر اسدی- دكتر اسفندیاری- دكتر امین- اولیاء- پاینده- جاوید- سرتیپ‌پور- شفیعی‌پوركرمانی- مهندس صدقیانی- محدث‌زاده- نوربخش.
غائبین مریض- آقایان:
ادیب‌سمیعی- فولادوند- مهندس كمانگر- دکتر مصباح¬زاده- دكتر موثقی- موقر- نصیری- نیری- سرلشگر همایونی- بانو ابتهاج سمیعی.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: رامبد- مهندس والا.
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم. آقای رامبد تشریف بیاورید.
رامبد- ریاست معظم، نمایندگان محترم در موقع طرح لایحه بودجه سال ۴۵ اقلیت با كمال حسن‌نیت تذكر داد در این امر طبق قانون اساسی و آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی كه در واقع رویه لازم¬الرعایه قانونگذاری است، عمل نگردیده و با این بی‌رویه¬گی موجبات دقت و وقت قرائت لایحه از نمایندگان ملت سلب گردیده، لذا تقاضا كردیم كه با این ترتیب رسیدگی به دخل و خرج مملكت را كه از اهم وظایف نمایندگی ملت و اساس رسیدگی به كار دولت است مانع نگردیده و با قیام و قعود برخلاف رسوم اصول مشروطیت را لوث نكنند.
با كمال تأسف و تأثر طبق معمول نامعقول نزد اشخاص مسئول مقبول نیفتاد و كیفیت افكار فدای كمیت افراد گردید. آنچه گفته شد و عمل شد در صورت مذاكرات مجلس موجود و احتیاج به تذكر نیست.
آنچه دولت در تحریف این اخبار تبلیغ نمود، روشن و محتاج به تكرار نیست. به هرحال لایحه بودجه سال ۴۵ بدون شور از مجلس شورا گذشت (نیری- صحیح است). در این فاصله كوتاه فراكسیون پارلمانی و كمیسیون بودجه و مالی حزب مردم با مطالعه بودجه متوجه گردید نواقص و معایب به‌اندازه‌ای است كه با وجود اطلاع دولت از سابقه عمل و نحوه رأی اكثریت چاره منحصر به فرد همان بوده است كه رأیدهندگان از مفاد آن مطلع نگردند (صحیح است). باید توجه داشت حزب مردم همواره به منظور تشویق متصدیان از كوچك‌ترین كار نیك بزرگ¬ترین تجلیل را نموده (آفرین). كما آن كه مساعدت دولت در كار تولیت مسجد سپهسالار اعم از آن كه مبتنی بر حسن‌نیت و اصالت عقیدت یا مصلحت سیاست در تظاهر به دیانت هرچه بود معهذا به انطباق نصب چراغ به رواق شبستان آن چنان بیان را هم¬مسلك ما جناب علامه وحیدی عنوان نمود و یقین است این مطالعه و امعان‌نظر هم با همان انصاف و بی‌نظری انجام گردید و اگر نكته شایان تقدیری می¬داشت باز هم تجلیل می¬نمودیم. باری چون هیچ¬راهی برای بیان مطلب باقی نگذاردند، ناچار ضمن نطق قبل از دستور مختصری از نتیجه بررسی این لایحه به اختصار توسط جناب آقای مهندس والا همكار محترم به اطلاع مجلس شورا می‌رساند تا باز هم اگر باشند كسانی كه بخواهند به چنین بودجه‌ای رأی موافق بدهند، قدری هم به نتایج ترك مسئولیت وجدانی خود بیندیشند و به یاد آورند كه ما همه می‌رویم ولی آثار این افكار و گفتار در این دیار به یادگار باقی خواهد ماند. اكنون اجازه می‌خواهم كه آقای مهندس والا از بقیه وقت بنده استفاده كنند.
رئیس- آقای مهندس والا بفرمایید.
مهندس والا- همان طور كه لیدر فراكسیون حزب مردم عنوان كردند مسئله بودجه یكی از مهم‌ترین وظایف خطیر قانونی است و تصور می‌کنم اگر تنها موضوعی مصداق واقعی برای انجام وظیفه نمایندگی پیدا بكند امعان نظر و رسیدگی به بودجه است. متأسفانه به علت ضیق‌وقت، این فرصت نصیب نشد و اینك به صورت گزارش مطالب به استحضار نمایندگان محترم می‌رسد. البته در هر كدام از این فصولی كه عرض خواهد شد محل صحبت و ادای مطلب به حد كفایت وجود دارد. اگر قرار باشد در این باره صحبت شود، شاید ساعت‌های زیادی محتاج تشریح این مسایل باشیم (صحیح است) ولی فهرست¬وار به عرض می¬رسانیم.
گزارش كمیسیون بودجه و مالی حزب مردم
الف- وضع پولی و بانكی و مالی دولت.
عدم هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی و بازرگانی خارجی دولت در سال‌های اخیر مشكلات و مسایلی را طبعاً در اقتصاد كشور به وجود آورده است كه چنانچه در اسرع وقت نسبت به حل آنها اقدام نشود و سیاست پولی و مالی و بازرگانی خارجی كشور هماهنگ نگردد باعث عدم پیشرفت طرح‌های عظیم صنعتی و برنامه‌های عمرانی خواهد شد (صحیح است).
در سال ۱۳۴۳ (دكتر عدل‌طباطبایی- در چه سالی فرمودید؟) در سال ۱۳۴۳ و همان اوایل سال ۱۳۴۴ تمایلات تورمی در اقتصاد كشور پدیدار گردید و همان عوامل در سال ۱۳۴۴ نیز منابع ارزی را تحت فشار قرار داد
و مقررات جدید ارز موجب كاهش مخارج ارزی نشد و با وجود كسری قابل ملاحظه در موازنه پرداخت‌های خارجی در دو سال گذشته كه با دریافت ۱۹۰ میلیون دلار پذیره نفت جبران گردید معهذا دولت را متوجه اهمیت موضوع نساخت و چنانچه مشاهده می‌شود در بودجه سال ۱۳۴۵ كوچك‌ترین اقدامی برای حل این مشكل بزرگ كه ممكن است باعث تورم شدید و سرانجام ركود اقتصادی گردد به عمل نیاورده است (نیری- صحیح است).
در سال ۱۳۴۴ دولت در اجرای اوامر مبارك ملوكانه دایر به تقلیل هزینه زندگی در حدی كه انتظار می‌رفت توفیق كاملی به دست نیاورد (چند نفر از نمایندگان- صحیح است) زیرا تنزل قیمت‌ها در نیمه اول سال به علت ازدیاد سطح تولیدات داخلی و در اثر مكانیزم طبیعی عرضه و تقاضا بود و به جای كوشش در ازدیاد سطح تولیدات داخلی با پایین آوردن بهای كالا‌های انحصاری سعی شد اثرات تورمی بودجه را در سال جاری خنثی نماید ولی اثرات بودجه تورمی سال ۱۳۴۴ در جهت افزایش واردات و فشار بر وضع ارزی مملكت به نحو بارزی ظاهر گردید و چنانچه موجودی ارزی كشور با دریافت ۱۹۰ میلیون دلار پذیره نفت در روز‌های آخر سال ۱۳۴۳ تقویت نمی‌شد و قسمتی از تقاضای اضافی جهت ورود كالای خارجی خنثی نمی¬گردید سطح قیمت‌ها با سرعت بالا می‌رفت و به طوری كه عملاً مشاهده گردید سیر نزولی قیمت‌ها در شش ماهه اول سال جاری شروع شد ولی متأسفانه در نیمه دوم سال متوقف گردید و سیر صعودی را آغاز كرد.
عملیات مالی دولت در سال ۱۳۴۴ كلاً اثرات انبساطی و تورمی داشته است و سیاست پولی بانك مركزی با محدود كردن اعتبارات بخش خصوصی و افزایش نسبت سپرده قانونی بانك‌ها نیز نتوانست اثرات ناشی از عملیات دولت را خنثی نماید (نیری- صحیح است). ادامه این عدم هماهنگی سیاست مالی و پولی دولت باعث خواهد شد فعالیت بخش خصوصی كه برای رونق اقتصادی هر كشور از مسایل غیرقابل انكار است تحت فشار قرارگیرد. تردید نیست در طی سنوات اخیر بعضی از برنامه‌ها تا حدودی متضمن پیشرفت و توسعه در رشته‌های مختلف اقتصادی و صنعتی بوده است ولی با توجه به امكانات قابل توجه دولت‌ها از هر جهت آن چنانچه انتظار می‌رفته است توفیق كامل به دست نیامده است.
گرچه تهیه آمار و ارقامی كه مؤید این مطالب باشد دشوار نیست و شاید ضمن مطالبی كه بانك مركزی و سازمان برنامه منتشر كرده‌اند، به عدم توفیق برنامه‌های اقتصادی اشاره شده است ولی با نظر اجمالی به افزایش سرسام¬آور بدهی دولت به بانك مركزی و پشتوانه اسكناس (جمعاً در حدود ۴۰ میلیارد ریال) و افزایش نامناسب هزینه¬های دولتی ایجاب می‌كند كه در طرح برنامه‌های عمرانی و نحوه مصرف وجوه مملکتی و هماهنگ كردن دستگاه‌های مالی تجدید نظر فوری به عمل آید (صحیح است).
آمار مختصری از میزان اسكناس منتشره و بدهی دولت و درآمدهای ارزی و واردات و صادرات از سال ۱۳۴۰ به بعد كه اكنون قرائت می‌شود، می‌تواند رشد سریع اقتصادی و مسایلی كه در این زمینه از جهت اجرای طرح‌های عمرانی عنوان گردیده است مورد تردید قرار گیرد (صحیح است). اسفند سال ۱۳۴۰ مبنای تنظیم این جدول است - اسفند سال ۱۳۴۰ میزان اسكناس منتشره ۲۰۳۲۰ میلیون ریال بوده، اسفند سال ۱۳۴۱- ۲۳۳۲۰ میلیون ریال، اسفند سال ۱۳۴۲- ۲۶۳۲۰ میلیون ریال بوده، اسفند سال ۱۳۴۳- ۲۸۳۲۰ میلیون ریال بوده، بهمن سال ۱۳۴۴- ۲۸۸۲۰ میلیون ریال، ملاحظه بفرمایید میزان اسكناس منتشره از اسفند ۴۰ تا بهمن ۴۴ از ۲۰۳۲۰ میلیون ریال به ۲۸۸۲۰ میلیون ریال رسیده (یك نفر از نمایندگان- مهم نیست). هیچ مهم نیست درست است یعنی میزان اسكناس منتشره در ظرف ۴ سال بیشتر از ۴۵ درصد موجودی اسكناس در سال ۱۳۴۰ افزایش پیدا كرده اما در مقابل این افزایش ببینیم بدهی دولت چی شده؟ بدهی دولت به قسمت پشتوانه در اسفند سال ۱۳۴۰- ۸۸۲۲ میلیون ریال بوده، در سال ۱۳۴۱- ۱۰۶۲۲ میلیون ریال، در سال۱۳۴۲- ۱۲۴۲۲ میلیون ریال، در سال ۱۳۴۳- ۱۶۶۹۰ میلیون ریال، در بهمن ۱۳۴۴- ۱۷۲۹۰ میلیون ریال، در ظرف ۴ سال متجاوز از ۱۲۹۰ میلیون اضافه
شده (دكتر جعفری- این علامت رشد است!) بدهی دولت به قسمت بانكی در سال ۱۳۴۰- ۱۸۳۵۴ میلیون ریال بوده یا ۱۸ میلیارد و ۳۵۴ میلیون، در سال ۴۱- ۱۵۲۰۵ میلیون، در سال ۴۲- ۱۸۱۱۵ میلیون، در سال ۴۳- ۱۸۶۹۶ میلیون، در بهمن ۴۴- ۲۰۰۰۰ میلیون شده، وام خارجی در اسفند سال ۱۳۴۰- ۱۲۲ میلیون دلار، اسفند ۴۱- ۵۴ میلیون، سال ۴۲- ۱۵ میلیون، اسفند ۴۳- ۳۲ میلیون، بهمن ۴۴- ۱۸ میلیون، درآمد ارزی در اسفند ۴۰- ۲۵۰ میلیون، اسفند ۴۱- ۲۳۱ میلیون، اسفند ۴۲- ۲۳۵ میلیون، اسفند ۴۳- ۲۳۶ میلیون، بهمن ۴۴- ۲۶۷ میلیون، اما عوایدی كه از نفت نصیب دولت شده در اسفند ۴۰- ۲۹۱ میلیون دلار، در اسفند ۴۱- ۳۴۲ میلیون، در اسفند ۴۳- ۴۸۰ به اضافه ۱۸۵ میلیون دلار پذیره بود، در بهمن ۴۴- ۵۱۲ میلیون دلار بابت عواید نفتی نصیب خزانه دولت شده به اضافه ۵ میلیون دلار پذیره. ملاحظه بفرمایید از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۴۴ تقریباً درآمد دولت به میزان دو برابر عواید دلاری بوده، یعنی ارز خارجی زیادتر وارد مملكت شده، این امكانات برای دولت‌های گذشته به هیچ‌وجه موجود نبوده (صحیح است) و اما جمع درآمد ارزی اسفند سال ۴۰- ۶۹۳ میلیون دلار، در اسفند سال ۴۱- ۶۲۶ میلیون دلار، سال ۴۲- ۶۳۸ میلیون دلار و سال ۴۳- ۹۳۳ میلیون دلار و تا بهمن سال ۴۴- ۸۰۲ میلیون دلار. حالا ببینیم واردات چی بوده؟ این ارز‌ها باید یك‌جا مصرف می‌شده، واردات ما در اسفند سال ۳۴۰- ۳۷۲۵۷ میلیون ریال، سال ۱۳۴۱- ۴۱۹۰۵ میلیون ریال، سال ۴۲- ۳۹۲۸۸ میلیون ریال، سال ۴۳- ۵۶۷۷۸ میلیون ریال تا بهمن ۱۳۴۴- ۵۳۸۵۰ میلیون ریال بوده یعنی در ظرف ۴ سال تقریباً ۳۵ و ۳۶درصد واردات ما زیادتر بوده (صدری كیوان- صادرات را هم بفرمایید). صادرات را هم عرض می‌کنم، صادرات در اسفند سال ۱۳۴۰- ۹۵۹۳ میلیون ریال، در اسفند سال ۱۳۴۱- ۸۶۰۲ میلیون ریال، در ۴۲- ۹۶۸۶ میلیون ریال، در سال ۴۳، ۱۱۴۸۵ میلیون ریال، در بهمن سال ۱۳۴۴- ۸۳۴۳ میلیون ریال یعنی چه؟ یعنی اگر میزان مقایسه واردات و صادرات را در سال ۴۰ ملاك قرار دهیم در مقابل ۳۷۲۵۷ میلیون ریال واردات‌مان، ۹۵۹۳ میلیون ریال صادرات بیشتر نداریم. در صورتی كه در سال ۱۳۴۴ واردات ما رسیده به ۵۳۸۵۰ میلیون ریال و صادراتمان ۸۳۴۳ میلیون ریال بیشتر نبوده (نیری- باعث تأسف است) و اما بررسی درآمد و هزینه دولت در امر بودجه بدون تردید بزرگ¬ترین عامل جلب اعتماد مردم به منظور همكاری با دولت اطلاع صحیح همگان از وضع دریافت و پرداخت و سیاست مالی و اقتصادی دولت‌ها می‌باشد (صحیح است) و به پیروی از همین اصل است كه دول مترقی سعی دارند بودجه جامع و كامل و قابل فهم برای مردم تهیه نمایند به طوری كه كلیه منابع درآمد دولت مشخص و رسیدگی و بررسی هر نوع خرج در فعالیت‌های مختلف و اقصی نقاط كشور امكان¬پذیر باشد (صحیح است). در صورتی كه در بودجه تنظیمی سال ۱۳۴۵ آن طور كه باید و شاید رعایت این اصل به عمل نیامده (چند نفر از نمایندگان- صحیح است) (دكتر زعفرانلو- در نظر حزب مردم صحیح است)
۲- بودجه نمودار فعالیت دولت و دارای اثرات اجتماعی و اقتصادی و پولی است ولی در تركیب بودجه سال ۴۵ اثرات تورمی كاملاً مشهودی باشد زیرا اگر مخارج جاری بیش از حد متعارف باشد و برای تأمین آن ناگزیر از اعتبارات عمرانی استفاده شود مسلماً اثرات نامطلوبی خواهد داشت.
۳- بودجه سال ۴۵ ظاهراً با كسر در حدود ۱۶۰۰ میلیون ریال تنظیم شده است در صورتی كه با فرض وصول درآمدهای پیش‌بینی شده در همین بودجه، كسر واقعی بودجه تنظیمی دولت بالغ بر ۳۸ میلیارد ریال است و این واقعاً باعث ناراحتی است (مهندس بهبودی- چقدر است؟) ۳۸ میلیارد ریال (دكتر عدل طباطبایی- چطور؟) این عدد است بحث و فحص و یا مغالطه و یا سفسطه نیست.
وام خارجی كه در بودجه جزو ارقام درآمد دولت آمده قرض خارجی جزو عواید خزانه است؟ (یكی از نمایندگان- این طور نیست). پس وقتی قرض خارجی جزء درآمد نباشد نمی‌شود به عنوان درآمد آورد و اما وام
خارجی ۲۲۸۰۰ میلیون ریال، وام داخلی از بانك مركزی ۳۶۰۰ میلیون ریال، اسناد خزانه ۳۰۰۰ میلیون ریال، كسر موازنه بودجه سال ۱۳۴۵، ۱۶۰۰ میلیون ریال، باقی‌مانده تعهدات سال ۴۴ كه در سال ۴۵ باید پرداخت شود ۷۰۰۰ میلیون ریال، جمع ۳۸۰۰۰ میلیون ریال اما تنخواه‌گردان كه برای سهولت در امر پرداخت‌ها میزان آن را از ۳۵۰۰ میلیون ریال به ۶۰۰۰ میلیون ریال افزایش داده‌اند. این تنخواه‌گردان خیلی ساده است ولی در عرف تجارت تنخواه‌گردان این است كه صاحب كار یك بودجه‌ای در اختیار حسابدار می¬گذارد می‌گوید آقا شما این هزار تومان را بگیرید خرج‌های ضروریت را بده و مسلماً این كه برای دولت باید یك تنخواه‌گردان بزرگ¬تری باشد حرفی نیست اما آن تنخواه¬گردانی معقول است كه قبلاً پولش را داه باشد، نه آنكه بگوید اعتبار به من بده یعنی به من بدون بهره قرض بده. بنابراین تنخواه¬گردانی كه در اختیار دولت هست از بودجه‌ای نیست كه درآمدی داشته باشد و در اختیار خزانه بگذارد، یك اعتبار اضافی است و اگر فرصت بود بنده خوب تجزیه و تحلیل می‌كردم و نشان می‌دادم كه این تنخواه‌گردان هم استفاده از اعتبار است یعنی یك قرض است كه بر گردن دولت است كه اگر آخر سال نتوانست بدهد، به رقم كسری بودجه‌اش اضافه می‌شود.
۴- اما جمع هزینه‌های كل كشور ۶۶۶۸۶ میلیون ریال و هزینه‌های سازمان برنامه ۶۴۰۰۰ میلیون ریال در خود بودجه هست كه جمعاً ۱۳۰۶۸۶ میلیون ریال است، یعنی بودجه‌ای كه تنظیم شده است ۳۴درصد كسری دارد نه ۱۶۲ میلیون ریال، ۳۴درصد نسبت به بودجه كل كشور. (دكتر عدل طباطبایی- ۳۴درصد مربوط به درآمد است یا هزینه یا كل درآمد و هزینه؟) آن صورتی كه به عنوان بودجه كل كشور دادند آن كسری كه منظور شده مربوط به هزینه است یا درآمد؟ (دكتر عدل طباطبایی- از آن كسانی كه این صورت را برایتان نوشتند بپرسید.) آقای دكتر آن روزی كه در حزب مردم بودید این چیز‌ها را به‌تان یاد دادند، اگر یاد نگرفتید آدم بی‌استعدادی بودید (دكتر عدل طباطبایی- من از شما سؤال نمی‌كنم می‌گویید ۳۴ درصد كسری، مبنای صد چیست؟ هزینه‌ها یا درآمدها یا جمع کل هزینه درآمدها؟ ولی شما جواب به سؤال من نمی¬دهید.)
۵- از جمع كل هزینه‌های جاری كشور معادل ۹۰۰۰ میلیون ریال پرداختی سازمان برنامه به عنوان طرح‌های مستمر عمرانی است و هرگاه به سهم دولت از درآمد نفت كه معادل ۱۱۳۲۵ میلیون ریال است این رقم اضافه شود، مجموع استفاده از عواید نفت در بودجه جاری در حدود ۲۰۰۰۰ میلیون ریال است و سهم سازمان برنامه از عوائد نفت ۲۵۰۰۰ میلیون ریال خواهد بود. منظور نمودن ۹۰۰۰ میلیون ریال به جمع دریافتی‌های سازمان برنامه و كسر مجدد این رقم و برگشت آن به خزانه برای پرداخت هزینه‌های جاری مغایر با اصل واقعیت بودجه می‌باشد.
۶- برآورد هزینه طرح‌های عمرانی و سایر هزینه‌های سازمان برنامه به میزان ۵۵۰۰۰ میلیون ریال در مقابل ۲۵۰۰۰ میلیون ریال درآمد از عواید نفت و موكول نمودن آن به دریافت مبلغ ۳۰۰۰۰ میلیون ریال وام برای هزینه اجرای طرح‌های عمرانی و غیره موحب اختلال و از هم‌گسیختگی برنامه‌های عمرانی و بلاتكلیفی در مصرف درآمدهای واقعی می‌گردد.
۷- درصد (پورسانتاژ) افزایش اجرای طرح‌های عمرانی سال ۴۵ به مأخذ درآمد واقعی سازمان برنامه ده‌درصد است در صورتی كه درصد افزایش هزینه‌های جاری سال ۴۵ با توجه به اقدامی كه در بودجه سال ۴۴ مورد خرج پیدا نكرده و حذف شده است در حدود ۱۶ درصد می‌باشد.
۸- عدم تناسب درصد (پورسانتاژ) افزایش هزینه‌های جاری و عمرانی مغایر با اوامر شاهنشاه آریامهر در جهت پیشرفت رشد اقتصادی بوده و موجب ازدیاد اثرات تورمی خواهد بود. این هم جواب آقای دكتر عدل‌طباطبایی در جواب پورسانتاژ (دكتر عدل طباطبایی- یاداشت به دست¬تان رسید؟)
۹- در بودجه سال ۴۵ كل كشور به منظور مقایسه اعتبارات بودجه سال ۴۴ اقلامی قید شده كه با قانون بودجه سال مزبور اختلاف دارد از آن جمله رقم ۲۱۶۰ میلیون ریال اعتبار انتقالی مصوب سال ۴۴ فقط ۱۶۰ میلیون ریال منظور شده است.
در موقعی كه دولت لایحه‌ای آورد به عنوان اضافه كردن اعتبار انتقالی و تقاضای اعتبار اضافی كرد ما هر چه گفتیم این ۲۰۰ میلیون تومان عبارت از كسر بودجه و كسر تعهدات است گفتند اعتبار انتقالی است و مجلس تصویب كرد لااقل بایستی همین مصوبه را در ارقام بیاورید. بودجه را ملاحظه بفرمایید رقم نوشته شده در بودجه به جای ۲۱۶ میلیون تومان همان ۱۶ میلیون تومان است.
۱۰- صورت درآمد و هزینه سازمان برنامه و قسمت اعظم از درآمدهای بازرگانی و انتفاعی مؤسسات وابسته به دولت كلی نوشته شده و متضمن توضیحات و فعالیت‌های كافی نیست تا بتوان مورد بررسی قرار داد. خود دولت هم نمی‌داند، خود دولت هم از مورد مؤسسات بازرگانی اطلاعات دقیق و صحیحی ندارد.
۱۱- تغییر مواد هزینه در داخل فصل و تغییر برنامه‌ها تا میزان ده درصد در اختیار نخست‌وزیر اساس برنامه‌ها و بودجه را متزلزل می‌نماید (صحیح است).
۱۲- درآمد مؤسسات انتفاعی دولت در سال ۱۳۴۵ در حدود ۴۷۰۰ میلیون ریال اضافه شده است و همچنین در حدود ۴۰۰ میلیون ریال پیش‌بینی دریافت وام بیشتری را نموده‌اند كه جمعاً افزایش دریافت‌های این قبیل مؤسسات در حدود ۵۰۰۰ میلیون ریال نسبت به سال ۴۴ می‌باشد و متقابلاً هزینه تأسیساتی و سرمایه‌گذاری مؤسسات انتفاعی دولت در حدود ۱۷۰۰ میلیون ریال و استرداد وام در حدود ۱۰۰۰ میلیون ریال كاهش داده و بالمآل افزایش درآمد از یك طرف و تقلیل هزینه از طرف دیگر، امكان اضافه نمودن رقم قابل توجهی به درآمد سال ۴۵ را می‌دهد در صورتی كه فقط ۶۰۰ میلیون ریال اضافه درآمد پیش‌بینی شده و ۲۵۰۰ میلیون ریال به مخارج جاری این دستگاه‌ها اضافه شده است. بنده قبلاً عرض كردم هر كدام از این پاراگراف‌ها محتاج چند ساعت بحث و توضیح مفصل است، چون بنده به عنوان نطق قبل از دستور عرض می‌کنم اگر اجازه داده بشود در هر موردی بیان مطلب خواهد شد.
۱۳- مؤسسات انتفاعی دولت به دو دسته تقسیم می‌شوند:
یكم- انحصارات مانند دخانیات- غله- چای- قند و شكر.
دوم- شركت¬ها- مؤسسات- بنگاه¬ها- سازمان¬ها.
هریك از دو دسته فوق با سرمایه عظیم و صرف مبالغ هنگفت، مبالغی بدون تناسب سرمایه فقط از نظر انحصاری بودن كالا‌ها سود به خزانه دولت می¬پردازند (مثل دخانیات- قند و شكر و چای) و یا این كه اساساً سودده نیستند (مثل بنگاه دارویی- مؤسسه راه‌آهن دولتی - سازمان پنبه) و یا ضرر می‌دهند (مانند سازمان مسكن- سازمان مدیریت- سازمان شركت‌های صنعتی و معدنی- سازمان آب و برق آذربایجان) و یا آنهایی كه سود ناچیزی دارند ولی به خزانه دولت نمی¬پردازند مانند (سازمان آب و برق خوزستان كه ۷۶ میلیون ریال سود سال ۴۵ قلمداد شده و عیناً همین مبلغ برای پاداش هیئت مدیره و كاركنان سازمان اختصاص داده شده است) (رامبد- چقدر پاداش؟) ۷۶ میلیون ریال بیلان سود این سازمان است سازمان آب و برق خوزستان (رامبد- رویه عمومی مؤسسات بازرگانی وابسته همین است). عیناً در مقابلش نوشته برای پاداش هیئت مدیره و تقسیم بین كاركنان ۷۶ میلیون ریال.
۱۴- سازمان مدیریت صنعتی مبلغ ۱۰۶ میلیون ریال در ستون درآمد از محل طرح‌های سازمان برنامه به عنوان درآمد به جمع عایدات سال ۴۵ خود اضافه نموده و در ستون سود ویژه ۶۶۰ هزار ریال سود ویژه نشان داده است، یعنی از یك طرف از سازمان برنامه یك پولی گرفته‌اند عیناً این قسمت از پول را كه به عنوان كمك گرفته‌اند به عنوان سود نشان می‌دهند این تجارت خوبی است (صحیح است).
۱۵- آزمایشگاه فنی و مكانیك خاك ۵/۸۴ میلیون ریال ضمن بودجه سال ۴۵ سود منظور كرده‌اند ولی دیناری از این مبلغ به خزانه دولت كمك نمی‌شود در صورتی كه یك میلیون ریال به عنوان پاداش كاركنان و هیئت مدیره منظور شده است. بنده اینجا باید یك توضیحی عرض كنم حتی جملاتی كه در مقابل ارقام بودجه تقدیم شده بعد از تصویب حكم قانون را پیدا می‌كند یعنی وقتی نوشتند جلوش پاداش، پاداش است اگر نوشتند كار عمرانی، كار عمرانی است یعنی
وقتی كه رقمی جلویش پاداش نوشته شد مثل این است كه دولت آن را داده (صحیح است).
۱۶- شركت‌های صنعتی و معدنی متشكل از كارخانه‌جات سیمان لوشان- قند ممسنی- كنسرو مشهد- كشمش تاكستان- روغن جیرفت كه هر كدام با سرمایه عظیم تأسیس یافته است و ضمن بودجه ۴۴ و ۴۵ نیز مبالغ قابل توجهی از اعتبارات سازمان برنامه استفاده می‌کنند، جمعاً در حدود ۱۹ میلیون ریال سود پیش‌بینی نموده‌اند كه این مبلغ را هم به خزانه دولت نمی¬پردازند.
۱۷- سازمان نقشه¬برداری از ۸۰ میلیون ریال سود دیناری به خزانه دولت نمی¬پردازد.
۱۸- سازمان آب و برق آذربایجان- منطقه تهران با سرمایه عظیم و استفاده از اعتبارات عمرانی و سال‌ها فعالیت یا سودده نیستند و یا سود مختصر قلمدادی را نیز به خزانه نمی¬پردازند. در نتیجه از ۳۲۶۰۰ میلیون ریال جمع درآمد مؤسسات انتفاعی دولت فقط در حدود ۶۰۰۰ میلیون ریال (قند و شكر ۲۰۰۰ میلیون ریال- دخانیات ۳۱۵۴ میلیون ریال- چای ۵۰۰ میلیون ریال- تسلیحات ۵۰ میلیون ریال) بیشتر به خزانه دولت تأدیه نمی‌شود و همین سازمان‌ها معادل ۸۰۰۰ هزار میلیون ریال از اعتبارات عمرانی استفاده می¬نمایند.
بنابراین جا دارد كه مؤسسات انتفاعی دولت هم از نظر كیفیت و هم از جهت طبقه¬بندی در بودجه كل كشور مورد تجدید قرار گیرند. یك توضیحی بدهم ۳۲۶۰۰ میلیون ریال درآمدی است كه خود دولت نشان داده می‌گوید بابت ۳۲۶۰۰ میلیون ریال ۶۰۰۰ میلیون ریال بیشتر نمی‌دهم اما در مقابلش ۸۰۰۰ میلیون از سازمان برنامه می‌گیرد بنابراین جا دارد كه مؤسسات انتفاعی دولت هم از نظر كیفیت هم از نظر طبقه¬بندی مورد توجه قرار گیرد.
۱۹- در بخش مؤسسات بازرگانی وابسته به دولت شركت ملی نفت و بانك‌ها به جمع كل فعالیت‌ها اضافه شده كه از لحاظ تركیب بودجه صحیح به نظر نمی‌رسد. حال چنانچه از این بخش ۶۵۶۰ میلیون ریال فعالیت بانك‌ها و ۲۸۶۰۰ میلیون ریال فعالیت شركت نفت كسر شود، فعالیت سایر مؤسسات بازرگانی وابسته به دولت در سال ۴۵ معادل ۱۶۲۰۰ میلیون ریال خواهد بود كه از مجموع این فعالیت عظیم فقط ۲۶۷ میلیون ریال به خزانه دولت كمك می‌نماید (رامبد- از چقدر، چقدر؟) از ۱۶۲۰۰ میلیون ریال فقط ۲۶۷ میلیون ریال كمك می‌شود، در جمع شركت‌های بازرگانی دولت مؤسسات و شركت‌های ضررده در پوشش سود كارخانه‌جات سودده سال‌ها باعث زیان و تقلیل درآمد دولت شده‌اند مثلاً بنگاه توسعه ماشین‌های كشاورزی ضرر می‌دهد. همچنین شركت سهامی كل معادن متشكل از معادن ذغال سنگ خوزستان- كرمان- كاجره- الیكا- سرب نخلك- خامه سرمه- مس رشیدآباد- مزرعه- طالسی- خاك¬سرخ هرمز جمعاً معادل ۵ میلیون ریال ضرر می‌دهند.
شركت‌های بیمه ایران- فرش- تلفن و شیلات سود ناچیزی منظور نموده‌اند.
شركت سهامی كارخانه‌جات ایران متشكل از كارخانه‌جات قند- نساجی- شیمیایی- مواد غذایی بهره‌برداری از کارخانه‌جات مصالح ساختمانی - بهره‌برداری از واحد‌های نوغان پنبه با درآمدی معادل ۴۹۸۷ میلیون ریال در سال فقط ۵۰ میلیون ریال سود بدون اندوخته‌ها و استهلاكات منظور نموده‌اند كه از این مبلغ هم بیش از ۳۰ میلیون ریال به درآمد دولت كمك نمی‌شود. آخر این قابل مقایسه نیست. این دستگاه‌ها را چرا درش را نمی‌بندید؟
شركت معاملات خارجی- شركت فروشگاه فردوسی- شركت واحد اتوبوسرانی- كارخانه‌جات ونك- شركت برق منطقه‌ای یا سودده نیستند و یا سودی بسیار ناچیز كه با بازده سرمایه‌گذاری دولت در این قبیل فعالیت‌ها منطبق نیست.
بنابراین مؤسسات بازرگانی مانند مؤسسات انتفاعی دولت هم از نظر بازده سرمایه و سود قابل توجه كه بتواند به بودجه كل كشور كمك مؤثر بنماید و ارشاد صنایع داخلی را برعهده گیرد وظیفه بسیار مهم و حساسی را برعهده گرفته‌اند كه در انجام آن توفیق نیافته‌اند. از این مطالبی كه عرض شد یك نتیجه مختصری گرفته می‌شود كه به عرض می‌رسد.
نتیجه- از آنجایی كه بودجه‌های تفصیلی سازمان‌های دولتی و دستگاه‌های وابسته به دولت اعم از انتفاعی و بازرگانی و همچنین بودجه عملیاتی سازمان برنامه ضمیمه بودجه تقدیمی به مجلس شورای ملی نبوده و نیز مقدار استفاده از وام‌های خارجی و بدهی دستگاه‌های دولتی به بانك‌ها و باقی¬مانده تعهدات و بالنتیجه وضع مالی مشخص
هیچ یك از این سازمان‌ها در اختیار نیست طبعاً بررسی ارقام و رسیدگی به فعالیت سنوات گذشته و نتیجه¬گیری از صرف وجوه و میزان نیل به اهداف مقدور نمی‌باشد بنابراین نمی‌توان منجزاً رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری و بالنتیجه افزایش ثروت ملی را تا حدودی كه متصدیان و مسئولان امور مدعی آن هستند مشخص كرد.
با توجه به این كه مسایل قابل تجزیه و تحلیل از نظر وظایف مشابه و تشكیلات زاید و مخارج بیهوده كه در هر یك از دستگاه‌های مستقل دولتی در پناه مقررات و تشریفات خاص خود انجام می‌گیرد بسیار است باید اقرار نمود كه نكات حساس زیادی در این گزارش ملحوظ نگردیده است و چنانچه امعان‌نظر بیشتری به عمل آید مسلم می‌گردد كه چنین بودجه‌ای با نقایص بسیار كه مواردی از آن عنوان شد نمی‌تواند با تحولات سریع مملكت در رشد اقتصادی و سیاست سالم مالی و پولی كشور مطابقت كند و منویات شاهنشاه آریامهر را در جهت انقلاب سفید شاه و ملت تأمین نماید (صحیح است- احسنت).
این گزارش مختصر و فشرده و كوتاهی بود از قسمتی از نظرات فراكسیون حزب مردم كه در امر بودجه به صورت اختصار آن هم متأسفانه با استفاده از نطق قبل از دستور به عرض نمایندگان محترم رسید. یادداشت‌هایی كه در مورد بودجه تهیه شده محتاج زمان فوق‌العاده زیادتری است. من نمی‌دانم اگر جناب آقای رئیس مجلس و اكثریت محترم اجازه بفرمایند مطالب بسیاری وجود دارد (عده‌ای از نمایندگان- بفرمایید همین حالا بفرمایید ما رأی می‌دهیم كه دو ساعت اضافه بشود). بسیار خوب به طوری كه به عرض رسید اصولاً بودجه به خصوص بودجه برنامه‌ای نمودار فعالیت هر دولتی است و در این سند كه به عنوان موازنه دخل و خرج است، باید واقعاً جوری نوشته شده باشد كه از هر جهت برای افراد قابل فهم باشد. خدا رحمت كند ذكر خیری از مرحوم منصور بشود، وقتی بودجه را به مجلس تقدیم كرد، عنوان مطلب كرد كه ما باید بودجه‌ای تقدیم مجلس بكنیم كه حتی یك شاهی درآمد با محل خرجش معلوم باشد اما آنچه كه از این بودجه استنباط می‌شود، بنده به جرأت می‌توانم عرض كنم كه حتی یكی دو نفر از رفقا كه در كمیسیون بودجه تشریف داشتند عنوان كردند كه ما خواهش داریم ترتیبی داده بشود كه لااقل خواندن این بودجه برای ما قابل تفهیم باشد. من در اینجا نمی‌خواهم مرحله آزمایشی به میان بیاورم اما اطمینان دارم اگر از خود وزیر دارایی راجع به یك قلم بنده سئوال بكنم اطمینان دارم جواب نمی‌دهند (وزیر دارایی- استدعا دارم بفرمایید). حالا عرض می‌کنم جناب آقای وزیر دارایی، به من بفرمایید در بودجه دولت‌تان كه مبلغ ۱۰۸۴۲۴۰۶۰۰۰ ریال عواید نفت را جزو درآمدتان آوردید در كجا منعكس كردید؟ اینجا نوشته كمك به درآمد عمومی دولت بر اساس ۶۶۴۰ میلیون دلار ۱۱۳۲۵ میلیون این در کجا منعكس شده و اصولاً عواید شركت نفت كه باید به خزانه دولت بیاید در كجا است؟ همان طور كه عرض كردم آن رقم ۲۱۶ میلیون ریال اعتبار انتقالیتان كجا است؟ از این گذشته در خود بودجه یک رقمی است به عنوان ۱۵۰۰ میلیون ریال از پذیره نفت. شما پذیره نفت را كه تمام كردید دیگر چیزی ندارید. این ۱۵۰۰ میلیون ریال‌تان كجا است؟ از كدام محلی پرداخت می‌کنید؟
رئیس- آقای مهندس والا وقت قبل از دستور شما تمام شد.
مهندس والا- چشم قربان. در سال ۴۴ پیش‌بینی كسری موازنه پرداخت‌ها در حدود ۱۳۰ میلیون دلار بوده، یعنی درآمد دلاری كمتر بوده، ۱۸۵ میلیون دلار پذیره نفت، یك پولی بود كه استثنائاً عاید خزانه شده و این ۱۸۵ میلیون دلار باید واقعاً به عنوان پشتوانه و ذخیره قرار می‌گرفت، نه این كه كلاً قرض بكنیم و آن را جزو درآمد بیاوریم و این آوردن ۱۸۵ میلیون دلار جزو درآمد دولت در سال ۴۳ یك امر استثنایی بوده، پس این نمی‌تواند جزو درآمدهای دولت باشد. در صورتی كه این را جزو درآمدهای‌مان آوردید، مثل این كه هر سال ۱۸۵ میلیون دلار نصیب‌مان می‌شود و خرجش می‌کنیم. در بودجه سال ۱۳۴۴ در حدود دوازده میلیارد و سیصد و شصت هزارو هفتصد و شش میلیون ریال ما خرج داشتیم كه طبق صورتی كه عرض كردم در ارقام بودجه سال ۱۳۴۵ وجود ندارد (خواجه نوری- با ارادتی كه بنده به
جنابعالی دارم اگر می¬خواستید این ۱۸۵ میلیون را در بودجه بیاورید چه جوری می‌آوردید؟) چشم عرض می‌کنم همان طوری که عرض كردم یك مخارجی بوده بودجه سال ۱۳۴۴ كه محل خرجش در بودجه سال ۴۵ وجود نداشته، مثلاً بازپرداخت سازمان برنامه به دانشگاه پهلوی ۳۵۰ میلیون مطالبات شركت نفت بابت تفاوت بهای نرخ بنزین، بازپرداخت دولت به كنسرسیوم نفت، مطالبات كارخانه‌جات ونك، غرامت شركت نفت سابق این ارقام همان طور كه عرض كردم یك كسر خرجی بود كه در بودجه سال ۴۴ وجود داشته در سال ۴۵ نیست پس می‌شود گفت این یك محل درآمدی است اما در صورتی كه ۲۰درصد به بودجه هزینه جاری مملكت اضافه شده درحالی‌كه یكی از سیاست‌هایی كه دولت آقای هویدا همیشه عنوان می‌فرمایند كه ما دستگاه‌های دولتی‌مان را بیشتر از پنج‌درصد افزایش ندادیم (وزیر دارایی- سه درصد) و اما در مورد اثرات تورمی ارزی كه بنده عنوان كردم بهتر این است كه توضیحی بدهم. متأسفانه دولت گرفتار آن چنان اثرات تورمی شده كه ناگزیر به جذب سرمایه‌های اشخاص گردید. طبق تصمیمی كه در چند ماه قبل به عمل آمده، بانك مركزی سپرده‌های بانك‌ها را زیاد كرد. این سپرده‌های بانك‌ها را زیادتر كردن به این معنی است كه اعتبارات بخش‌های خصوصی كم بشود چرا؟ وقتی پول اضافی در دست مردم بود اعتباری وجود داشت ناگزیر برای واردات مصرف می‌شد و این واردات همان طور كه ارقام را بنده خواندم و نشان دادم این واردات ما آن طوری كه انتظار می‌رود تمامش سرمایه‌گذاری نیست مقادیر زیادش به جای ماشین‌آلات و كارخانه‌جات و مواردی كه باید تولید بكند، موارد مصرفی است. حتی ارقامی كه در لیست واردات وجود دارد، اگر ملاحظه بكنیم می‌بینیم كه ما اعتبار برای وارد كردن كره داریم، واردكردن گوسفند، حتی واردكردن گندم از خارج اگر جذب كند درآمدهای دلاری ما را این در اثر عدم سیاست دولت است در ایجاد تولیدات چرا؟ برای این كه وقتی ما نتوانیم در اثر تولیدات كشاورزی، تولیدات صنعتی، جوری اینها را بالا ببریم كه محتاج به ورود اشیای مشابه نشویم، بنابراین رشد مداوم اقتصادی كه مورد توجه دولت است و فلسفه استفاده از برنامه‌ها تبلیغاتی دولت است از هر جهت متزلزل است. دولت از یك طرف بخش دولتی را در بودجه‌اش بالا می¬برد و از طرف دیگر بانك‌ها اعتبارات خصوصی را كم می‌کنند.
رئیس- آقای مهندس والا وقت جنابعالی تمام شده.
مهندس والا- بنده همان طوری که عرض كردم مطالبی كه راجع به بودجه باید عرض بشود حساسیت دارد و این بودجه با وضعی كه عنوان شد با ۳۸۰۰ میلیون تومان كسر بودجه یعنی ۳۴درصد كل بودجه، من نمی‌دانم چطور قابل توجیه است؟ اگر آن روزی كه ما استدعا كردیم كه فرصت زیادتری بدهید تا بتوانیم صحبت كنیم فرصت داده شده بود، ما حرف¬هایمان را زده بودیم و حالا اگر اجازه می‌فرمایید ما صحبت كنیم مطالب خیلی روشن می‌شود، این بستگی به نظر مجلس و نظر ریاست محترم دارد.
جمعی از نمایندگان- بفرمایید ما رأی می‌دهیم.
رئیس- آقای مهندس والا یك ساعت بیشتر وقت نطق قبل از دستور نمی‌شود كرد و یك ساعت هم تمام شده.
مهندس والا- اگر این یك ساعت تمام شده اجازه بفرمایید و فرصتی بدهید كه قبل از این كه بودجه دومرتبه عنوان بشود، مطالبی ادا بشود. این بستگی به نظر اكثریت و به میزان علاقه اكثریت محترم نسبت به طرح مسایل و تشریح آنها دارد. البته ما مطیع نظر اكثریت هستیم چون عدد حكمفرما است بنابراین اینها یاداشت‌های من است. این مطالبی است كه هر كدام همان طور كه عرض كردم شاید برای بحث و توجیهش مدت‌ها وقت لازم باشد. علت این كه در بودجه هم وقت نامحدود معین كرده‌اند، برای این است كه این مطالب توجیه بشود (عده‌ای از نمایندگان- استفاده نكردید). بنابراین تقاضای دیگر ممكن است بكنیم و آن این است كه اگر اكثریت محترم اجازه بدهند لایحه متمم بودجه را كه در آنجا امكان صحبت برای كسانی كه می‌خواهند صحبت بكنند وجود دارد آن را مطرح بكنند و واقعاً اگر متمم بودجه‌ای وجود دارد و متمم سال ۴۴ باشد نه سال ۴۵ اگر شما می‌خواهید اعتباری بگیرید، مصوبه خرجی بگیرید، باید قبل از پایان
سال باشد. آن را مطرح بكنید و ما حاضر هستیم كه صحبت¬هایمان را بكنیم. به هر صورت بنده مطیع هستم. اگر اجازه بفرمایید صحبت می‌کنم.
۳- تصویب صورت¬جلسه
رئیس- راجع به صورت¬جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ آقای توسلی بفرمایید.
توسلی- در عرایض بنده اشتباهاتی است كه تقدیم می‌کنم.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای كبیری بفرمایید.
كبیری- اصلاح مختصری هست كه تقدیم می‌کنم.
رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت¬جلسه تصویب می‌شود.
رئیس- آقای دكتر یگانگی بفرمایید.
دكتر یگانگی- استدعایی است از طرف اهالی همدان برای تأسیس دانشگاه در شهرستان همدان كه تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس- آقای معتمدی بفرمایید.
معتمدی- طومار واصله از اصفهان راجع به تأسیس دفتر پست‌وتلگراف در قریه محمدآباد همچنین تأسیس شهرداری در آن قریه است كه تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای پروین بفرمایید.
پروین- از طرف اهالی بلوكات اراك تقاضایی شده تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس- آقای توسلی بفرمایید.
توسلی- عریضه‌ای است از طرف كارمندان روزمزد كارخانه سیمان لوشان واصل شده كه تقدیم مقام ریاست می‌نمایم.
رئیس- آقای حق‌شناس بفرمایید.
حق‌شناس- نامه‌ای از عاملین قندوشكر آذربایجان رسیده است تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای صائب بفرمایید.
صائب- چند نامه رسیده است كه برای رسیدگی تقدیم مقام ریاست می‌نمایم.
رئیس- آقای كبیری بفرمایید.
كبیری- شكایات و طومار‌هایی است تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای دكتر رهنوردی بفرمایید.
دكتر رهنوردی- نامه¬ای است تقدیم مقام ریاست می‌کنم مخصوصاً راجع به راه فولادمحله به ساری كه اهالی شكایت كرده‌اند.
رئیس- آقای مهندس جلالی بفرمایید.
مهندس جلالی- طوماری است از طرف اهالی همدان كه تقاضای تأسیس دانشگاه نموده‌اند تقدیم می‌کنم.
۴- تقدیم یك فقره لایحه به وسیله آقای وزیر كشاورزی
رئیس- وارد دستور می‌شویم. تیمسار سپهبد ریاحی فرمایشی دارید بفرمایید.
سپهبد ریاحی (وزیر كشاورزی)- با اجازه مقام ریاست مجلس شورای ملی به طوری كه خانم‌ها و آقایان استحضار دارند برابر تبصره ۴۵ قانون بودجه سال ۴۴ دولت مكلف بود كه در سال ۱۳۴۴ در قانون تأسیس بنگاه خالص¬جات تجدید نظر بكند و لایحه انحلال این بنگاه را تقدیم مجلس محترم بكند و تكلیف وظایفی را كه تاكنون به عهده این بنگاه بوده و در آینده آنچه كه به توسط چه سازمانی عملی و اجرا خواهد شد، تعیین كند. برای این منظور لایحه‌ای است تهیه شده تقدیم مقام ریاست می‌کنم (احسنت).
۵- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه ۱۳۴۴ به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای قوام‌صدری بفرمایید.
قوام‌صدری (معاون وزارت دارایی)- تقاضای اصلاح بودجه‌ای است مربوط به وزارت كشاورزی راجع به بودجه سال ۱۳۴۴ كه با اجازه مقام ریاست برای ارجاع به كمیسیون بودجه تقدیم می‌کنم.
دكتر مهندس بهبودی- گزارش این اصلاح بودجه‌ها تهیه شده باز هم اصلاح بودجه؟
۶- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ
رئیس- تیمسار سپهبد شكیبی بفرمایید.
سپهبد شكیبی (معاون وزارت جنگ)- ضرورت
پیدا كرد كه در بعضی از برنامه‌های بودجه از وزارت جنگ در سال ۱۳۴۴ اصلاحاتی بشود چون در تبصره یك بودجه سال ۱۳۴۴ اجازه و اختیار تصویب به عهده كمیسیون بودجه مجلس شورای ملی است، بنابراین این اصلاح تقدیم می‌شود و تقاضای تصویب آن را دارم.
رئیس- به كمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.
۷- بقیه مذاكره و تصویب گزارش شور دوم كمیسیون راه راجع به اجازه تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران و ارسال به مجلس سنا
رئیس- دنباله بحث در لایحه شركت هواپیمایی ملی ایران مطرح است. ماده ۱۲ قرائت شده است، نظری در ماده ۱۲ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد آقای دكتر مبین مطرح است. آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مهندس بهبودی- بفرمایید پیشنهاد را بخوانند.
دكتر مبین- در لایحه مربوط به هواپیمایی كشوری مطالبی بود كه بنده در شور اول هم عرض كردم ۴ مورد بود كه دو موردش در كمیسیون‌ها اصلاح شده و یك موردش در جلسه قبل و یك موردش باقی‌مانده كه در ماده ۱۲ می‌باشد و تقاضای عطف توجه همكاران محترم را دارم و آن این است كه در تصویب‌نامه ۴۰۴۴۰ مورخ ۳۰/۶/۴۲ تحت ماده چهارم آن تصویب‌نامه قید شده بود كه شركت ملی نفت ایران مكلف است هر نوع بنزین و روغن و متانول و هر نوع مواد سوختنی را به شركت هواپیمایی ملی ایران بدهد به نرخ فروش داخلی آذرماه ۳۶ تا پایان سال ۴۳ یعنی به موجب همان تصویب‌نامه زمان فترت كه فعلاً نفوذ قانونی دارد شركت ملی نفت ایران مكلف بوده تا اول سال ۴۴ به شركت هواپیمایی ملی ایران مواد سوختنی را به نرخ آذر ۳۶ بدهد ولی در این ماده ۱۲ آمده‌اند گفته‌اند شركت ملی نفت ایران مكلف است از اول فروردین ۴۴ هم این مواد را به همان نرخ بدهد. معنی این چیست؟ معنی آن این است كه اگر شركت ملی نفت ایران برخلاف تصویب‌نامه جایگزین قانون كه الان نافذ است آمده باشد از اول سال ۴۴ تا امروز مواد سوختنی را به نرخ فروش داخلی سال ۳۶ حساب كرده باشد، این عمل خلاف است و خلاف تصویب‌نامه جایگزین قانون است ما اگر بیاییم بگوییم از اول سال ۴۴ این عمل ادامه داشته باشد، یعنی چه؟ یعنی عمل خلاف را ما قبول داریم. این صحیح نیست، باید از تاریخ تصویب این قانون ملاك عمل قرار بگیرد. بنده در جلسه قبل هم عرض كردم، به كرات هم عرض كرده‌ام، احترام به قانون باید حفظ بشود. این تصویب‌نامه‌ای كه در تاریخ ۳۰/۶/۴۲ گذشته و تصویب‌نامه قانونی است، باید به آن احترام گذاشته بشود. در تصویب‌نامه قانونی اجازه این ارفاق را تا اول سال ۴۴ داده، بنابراین از اول سال ۴۴ تا امروز حق چنین ارفاقی به موجب همان قانون نبوده است، بنابراین ما نمی‌توانیم بگوییم مطلبی كه خلاف قانون اگر عمل شده باشد و می¬بایست توضیح خواسته بشود، حالا به آن جنبه قانونی بدهیم. بنده پیشنهادم این است كه از اول فروردین سال ۴۴ برداشته بشود یعنی پیشنهاد گذشته خودم را تجدید می‌کنم و به جای آن گذاشته شود از تاریخ تصویب این قانون البته ممكن است اینجا گفته شود كه این عمل شده است یعنی مفاد تصویب‌نامه ۴۰۴۴۰ ادامه داده شده باشد تا امسال اما تبصره یك همین ماده ۱۲ رفع اشكال از دولت خواهد كرد در تبصره یك گفته است شركت ملی نفت ایران مكلف است از دریافت تفاوت گذشته مصارف شركت هواپیمایی ایران و سرویس فرودگاه به نفع شركت هواپیمایی ملی ایران صرف¬نظر نماید. بنده تقاضا می‌کنم جناب آقای قوام‌صدری كه بعد می‌آیند جواب می‌دهند و آن جواب بنده نیست توجه بفرمایند چون بعد كه من می¬نشینم جواب بنده را چیز دیگری می‌دهند. شما در تبصره یك ماده ۱۲ كه جلوی‌تان هست اجازه دادید كه شركت ملی نفت ایران از تفاوت مصارف گذشته صرف‌نظر كند بنابراین حالا كه چنین اجازه‌ای به شركت ملی نفت ایران دادید چه تاریخ اول فروردین بگذارید چه تاریخ تصویب این قانون از نظر شما هیچ تفاوتی ندارد و شما می‌توانید از مسئله تفاوت استفاده كنید و به شركت ملی نفت ایران پول نپردازید ولی چرا اصرار دارید كه عمل خلافی را قانونی بكنید؟ به نظر بنده
اگر به این صورت باشد یعنی اگر بنویسند كه از اول فروردین ماه ۴۴ برخلاف تصویب‌نامه جایگزین قانون است كه الان نفوذ قانونی دارد و اگر چنین ارفاقی قائل شده باشد به نظر بنده صحیح نیست (دكتر معتمدوزیری- این پیشنهاد شما كه مورد تأیید و قبول اعضای كمیسیون قرار نگرفت علتش چیست؟) از خود اعضای كمیسیون بپرسید از بنده چرا می¬پرسید؟
رئیس- آقای خواجه‌نوری بفرمایید.
خواجه‌نوری- نكته بسیار دقیق را جناب آقای دكتر معتمدوزیری تذكر فرمودند. فرمایشات آقای دكتر مبین حقیقتاً طوری نشان داده می‌شود كه جای شبهه ایجاد می‌كند كه این كمیسیون¬هایی كه مامورند به لوایح رسیدگی كنند به فرمایشات ایشان توجه نكرده‌اند و رفقای دیگر مطالعه نكرده‌اند و این امر مطالعه نشده به مجلس آمده، در صورتی كه چنین چیزی نیست، این فرمایشاتی كه ایشان در شور اول هم فرمودند و پیشنهاد‌هایی كه مرحمت می‌کنند همیشه در كمیسیون‌ها بحث می‌شود و ایشان هم با همین پشتكاری كه دارند كه مطلبی را ده مرتبه در جلسه علنی تكرار می‌فرمایند، در هر كمیسیونی صد دفعه تكرار می‌کنند و بنده هیچ¬وقت هم ندیده‌ام كه ایشان قانع بشوند و همیشه درخواست كرده‌اند كه پیشنهادشان به رأی گذاشته شود. پاره‌ای اوقات فرمایشات ایشان قابل قبول است كه رأی موافق می‌دهند و متأسفانه گاهی اوقات فرمایشات ایشان قابل قبول نیست و رأی مخالف می‌دهند، باز ایشان در جلسه علنی تشریف می‌آورند و می‌فرمایند چون من پیشنهاد داده‌ام و كمیسیون مخالفت كرده است، بنابراین پیشنهادم را تكرار می‌کنم، در صورتی كه ایشان هر دفعه پیشنهاد منطقی داده‌اند ما در كمیسیون به آن ترتیب اثر داده¬ایم، و اگر توجه بفرمایید در همین لایحه كه در جلسه قبل مطرح بود پیشنهاد دیگری دادند كه ما همه رأی دادیم و همین عمل نشان می‌دهد كه هیچ عنادی در مجلس نیست و اگر هم هست خدای نكرده، شاید از طرف اكثریت نباشد (دكتر الموتی- هیچ¬كس عناد ندارد). در مورد این لایحه به خصوص یك نرخ فروش جنس را بین شركت هواپیمایی ملی و شركت ملی نفت دولت به موجب تصویب‌نامه قانونی تعیین كرده بود كه انتهای این نرخ¬گذاری تا اول فروردین ۱۳۴۴ بود، برای چه انتها را گذاشته بودند؟ برای این كه فكر می‌كردند تا آن موقع مجلسی هست و به این تصویب‌نامه‌های متعددی كه ما به این صورت درآورده‌ایم و ادغام كرده‌ایم و به صورت این لایحه درآوردیم رسیدگی خواهد كرد و تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد كرد. متأسفانه توجه می‌فرمایند به واسطه همین مانور‌هایی كه داده شد که چندین مرتبه این لایحه به کمیسیون ارجاع شد و تصمیم قطعی مجلس شورای ملی اتخاذ نكرد و موجب اتلاف وقت شد در اتخاذ تصمیم قطعی توسط مجلس تأخیر شد، ولیكن شركت هواپیمایی ملی ایران كه یك عمل تجارتی می‌كند و مطابق یك نرخ معین مواد سوختی می‌گیرد و مصرف می‌كند وسط عمل نمی‌تواند تفاوت نرخی برایش حاصل شود و اگر این تفاوت نرخ حاصل می‌شد، ناچار می‌شد قیمت بلیط‌های مسافربری را بالا ببرد و نظم بهره‌برداری خودش را به هم بزند و این از لحاظ افكار عمومی مصلحت نبود، بنابراین دو شركت دولتی كه سرمایه‌اش متعلق به دولت است و ما نباید فراموش كنیم كه شركت هواپیمایی ملی سهامش متعلق به دولت است و سهام شركت ملی نفت هم متعلق به دولت است، و این دو شركت دولتی از لحاظ مصالح عمومی و از لحاظ حفظ منافع مصرف¬كننده ایرانی كه سوار این هواپیما‌ها می‌شوند و نباید نرخ بالاتری بدهند و پول بیشتری بابت بهای بلیط بپردازند این دو شركت نشستند و توافق كردند كه با نرخ سابق این مواد را می¬فروشیم به شرط آن كه شما مجوز قانونی آن را از قوه قانونگذاری تحصیل كنید و مابه‌التفاوت را هم به عنوان سپرده و حساب موقت و بدهكار شركت هواپیمایی ملی ایران به شركت ملی نفت منظور شد بنابراین از نظر دادوستد و معامله هیچ نوع عمل خلافی نشده است كه آقای دكتر مبین می‌فرمایند عمل خلاف شده است. پس اگر ما امروز مصلحت ندانیم كه چنین نرخی رعایت بشود شركت هواپیمایی ملی ملزم است مطابق دفاتر خودش این مابه¬التفاوت را
یك¬جا به شركت ملی نفت بپردازد و عكس¬العمل این كار چه خواهد شد؟ شركت ملی هواپیمایی درآمدش از كجا است؟ از فروش بلیط به مسافرین، اگر ما چنین تحمیلی به شركت هواپیمایی بكنیم كه مابه¬التفاوت از اول سال ۱۳۴۴ تا تاریخ تصویب این قانون را بپردازد، ناچار است برای پرداخت چنین پولی نرخ بلیط‌های خودش را تغییر بدهد و نرخ قیمت‌های مسافربری را در ایران بالا ببرد، شركت كه درآمد دیگری ندارد و در نتیجه مصرف¬كننده در مضیقه واقع می‌شود، بنابراین این استدلال‌ها در كمیسیون‌ها به دفعات شد و جناب آقای دكتر مبین توجه نفرمودند و مجدداً تشریف آوردند و این مطلب را طوری عنوان فرمودند مثل این كه كمیسیون‌ها به فرمایشات ایشان توجه نكرده‌اند و بنده مطمئن هستم با وجود این تذكراتی كه بنده امروز دادم ایشان باز پیشنهادشان را پس نخواهند گرفت و تقاضای رأی خواهند كرد، بنده به روحیه ایشان وارد هستم.
رئیس- همین‌طور است آقای دكتر مبین؟
دكتر مبین- بله، پیشنهاد بنده را دستور بفرمایید قرائت كنند (پیشنهاد آقای دكتر مبین به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم ماده ۱۲ لایحه تأسیس شرکت هواپیمایی ایران به این صورت اصلاح شود:
ماده ۱۲- شركت ملی نفت ایران مكلف است از تاریخ تصویب این قانون هر نوع مواد سوختنی و متانول مورد نیاز هواپیما‌های شركت هواپیمایی ملی ایران را به نرخ فروش داخلی آذرماه ۱۳۲۶ محاسبه نماید.
تبصره- شركت سهامی سرویس فرودگاه مهرآباد از تاریخ تصویب این قانون در مورد هر نوع مواد سوختنی و متانول مصرف فرودگاه از نرخ مذكور در این ماده استفاده خواهند نمود. دكتر مبین
رئیس- آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مبین- بنده البته از این همه اظهار لطفی كه جناب آقای خواجه‌نوری نسبت به بنده فرمودند تشكر می‌کنم، اگر بنده در كمیسیون صد دفعه مطلبی را عرض می‌کنم یا در اینجا، اینها برای خودم نیست، بنده نه در شركت هواپیمایی ملی ایران سهمی دارم و نه قوم و خویشی كه در آنجا سهم داشته باشد، هیچ¬كدام از آقایان هم مسلماً ندارند و اگر صحبتی می‌شود مسلماً در جهت مصالح مملكت و مردم است منتهی اختلاف سلیقه و اختلاف تشخیص در بین است، مجلس شورا یعنی جای مشورت و صحبت، اگر قرار باشد یك نفر هر چه گفت دیگری هم بپذیرد، پس مشورتی به وجود نیامده، مشورت همین است كه یك مطلبی بحث شود، اما برویم سر مطلب، تصویب‌نامه‌های زمان فترت را خود خانم‌ها و آقایان آمدید و نشستید و نفوذ قانونی دادید، بنده تكرار می‌کنم، خود همكاران محترم نشستند و به آن تصویب‌نامه‌ها نفوذ قانونی دادند تا تاریخ اصلاح (دكتر معتمد وزیری- همه نفوذ قانونی دادیم). بگذارید حرفم را بزنم، بله همكاران محترم نفوذ قانونی دادید به تصویب‌نامه‌های زمان فترت تا تاریخ اصلاح و در ماده‌واحده ۲۰ آذر گفتید كه از تاریخ اصلاح به طریق اصلاح شده باید عمل بشود یعنی قبل از اصلاح به طریقی كه تصویب شده باید اجرا شود، یعنی قبل از اصلاح به طریقی كه تصویب شده صورت قانونی دارد و باید به آن احترام گذاشته شود، در تصویب‌نامه ۴۰۴۴۰ كه نفوذ قانونی دارد در تبصره ماده ۳ گفته شده است معافیت و در خود ماده ۴ گفته است شركت ملی هواپیمایی مكلف است مواد سوختنی مورد نیاز هواپیما‌ها را تا پایان سال ۱۳۴۳ به نرخ فروش داخلی آذر ۱۳۳۶ حساب كند (خواجه‌نوری- بنده توضیح دادم الان مابه¬التفاوت هست و اگر ما این مجوز را به آنها ندهیم، مابه¬التفاوت را خواهند پرداخت اما این به ضرر مصرف¬كننده است، به ضرر مردمی است كه سوار طیاره می‌شوند، یعنی این كه ۲۰% به قیمت بلیط‌های طیاره اضافه می‌شود، اگر صلاح هست اضافه بشود مخالفت بفرمایید بنده كه توضیح دادم پشت تریبون) (دكتر بهبودی- یك دفعه هم نشسته توضیح دادند)
دكتر مبین- ما به صلاح شخصی و به تفسیر شخصی هیچ¬توجهی نداریم؛ شما صلاح این جور می‌دانید، به بنده
ربطی ندارد آن موقع كه نشستند و این تصویب‌نامه را تصویب كردند خودشان گفتند كه از اول ۴۴ نباید عمل بشود. بنده عرضم این است كه به قانون همیشه احترام باید گذاشته شود، به خصوص اشخاصی كه خودشان قانون می¬گذرانند باید پیشقدم بشوند. در خود تصویب‌نامه جایگزین قانون ۴۰۴۴۰ گفته شده از اول سال ۴۴ نباید این رسم عمل شود. شما حالا آمدید می‌گویید مطلبی را كه الان قانون است و نافذ است، نفوذش را از دست بدهد چرا؟ چه اصراری دارید؟ شما می‌گویید اگر شركت هواپیمایی ملی ایران بدهی دارد این بدهی را معاف كنید، این مسئله راه‌حل دارد اما هیچ‌وقت نباید این اصل را به وجود بیاورید كه احترام به قانون نباید گذاشته شود، تمام مطلب بنده این است و نه یك مرتبه، نه ده مرتبه، نه صد مرتبه می‌گویم. مگر این حرف بدی است كه می‌گویم به قانونی كه خودتان تصویب كردید، احترام بگذارید. آیا این حرف بدی است؟
رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) به پیشنهاد آقای دكتر مبین رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (چند نفری برخاستند) تصویب نشد. به ماده ۱۲ رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۱۳ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۳- دولت مسئول و مامور اجرای این قانون می‌باشد.
رئیس- در ماده ۱۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده ۱۳ رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. در كلیات لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به لایحه رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
معتمدی- مبارك است.
۸- اخذ رأی نهایی و تصویب گزارش كمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ كل كشور و ابلاغ به دولت
رئیس- گزارش كمیسیون بودجه راجع به اصلاحات پیشنهادی مجلس سنا در لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ كل كشور مطرح است قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از كمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
- كمیسیون بودجه در جلسه ۲۳ اسفندماه ۱۳۴۴ با حضور آقای قوام‌صدری معاون وزارت دارایی لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ كل كشور را كه در مجلس سنا اصلاحاتی در آن به عمل آمده بود مورد رسیدگی قرار داده و اصلاحات مجلس سنا را به شرح پیوست عیناً تأیید نمود.
اینك گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر كمیسیون بودجه- كریم اهری
اصلاحاتی كه نسبت به بودجه سال ۱۳۴۵ كل كشور در مجلس سنا به عمل آمده و مورد تأیید كمیسیون بودجه قرار گرفته است:
۱- صفحه ۵ در تبصره ۱ سطر هفتم (مواد و هزینه) به (موادهزینه) تبدیل گردیده است.
۲- صفحه ۵ در تبصره ۳ سطر چهارم (و طرز عمل سال ۱۳۴۴) حذف گردیده است.
۳- صفحه ۶ در تبصره ۹ سطر دوم (تبصره ۱۲) به (تبصره ۱۳) تبدیل گردیده است.
۴- صفحه ۶ در تبصره ۱۱ پرانتز جمله آخر حذف گردید و جمله بدون پرانتز شده است.
۵- صفحه ۳۰ در شماره ۳۱۰۱ كلمه (كمك) به (سهم) تبدیل شده است.
۶- صفحه ۳۶ در شماره ۳۶۰۶ جمله (وزارت اقتصاد از محل یک‌دوم معادن) حذف شده است.
۷- صفحه ۳۹ در شماره ۴۱۰۲ عبارت بین¬الهلالین از (فروش تمبر و اخذ جرائم و اضافه درآمد حاصل از اجرای تصویب‌نامه ۲۷۳۶ مورخ ۲۴/۲/۴۲) به (فروش تمبر و اخذ جرایم و اضافه درآمد حاصل از هزینه دادرسی) تبدیل گردیده است.
۸- صفحه ۴۲ در شماره ۴۳۱۶ جمله (دانشكده تبریز) به (دانشگاه تبریز) تبدیل شده است.
۹- صفحه ۴۲ در شماره ۴۳۱۷ در مقابل دانشكده صنعتی جمله (پلی¬تكنیك تهران) اضافه گردیده است.
۱۰- صفحه ۴۳ در شماره ۴۴۰۰ ستون پنجم عدد (۴۲۷۴۵۰) به (۴۲۹۰۵۰) تبدیل شده است.
۱۱- صفحه ۴۵ شماره ۵۱۰۰ به طور كلی حذف گردیده است.
۱۲- صفحه ۴۵ شماره ۵۹۰۰ اعداد ستون‌های ۴ و ۵ و ۸ از (۷۳۰۸۳۲۰- ۱۱۱۲۴۳۹۳- ۱۱۱۲۴۳۹۳) به (۷۳۳۰۳۲۰- ۱۱۱۶۸۸۹۳- ۱۱۱۶۸۸۹۳) تبدیل گردیده است.
۱۳- صفحه ۴۶ به صفحه ۴۸ ضمیمه گردیده است و شماره ستون طبقه¬بندی آنها از (۵۱۰۱ و ۵۱۰۲) به (۵۹۰۱ و ۵۹۰۲) تبدیل شده است.
۱۴- صفحه ۴۸ اعداد ستون‌های ۴ و ۵ و ۸ از (۷۳۰۸۳۲۰- ۱۱۱۲۴۳۹۳- ۱۱۱۲۴۳۹۳) به (۷۳۳۰۳۲۰- ۱۱۱۶۸۸۹۳- ۱۱۱۶۸۸۹۳) تبدیل گردیده است.
۱۵- صفحه ۵۱ ردیف ۱/ ۱۰۲ عدد ستون هفتم به (۵۰۰۰۰) تصحیح گردیده است.
۱۶- صفحه ۵۱ ردیف ۱۰۸ در ستون ۲ كلمه (كمك) در آخر جمله اضافه گردیده است.
۱۷- صفحه ۵۴ سطر آخر (صفحات ۷ و ۸ و ۹) به (صفحات بعد) تبدیل شده است.
۱۸- صفحه ۵۵ ردیف ۵۱۰۴ ستون ۲ جمله (مطالبات شركت سهامی فرش ایران از وزارت امور خارجه) به (پرداخت بهای فرش خریداری شده برای وزارت امور خارجه) تبدیل گردیده است.
۱۹- صفحه ۵۵ ردیف ۵۱۰۷ ستون ۲ جمله (بازپرداخت وام) به (پرداخت بهای قیر) تبدیل شده است.
۲۰- صفحه ۵۵ ردیف ۵۱۱۴ ستون ۲ جمله (بازپرداخت وام‌های داخلی) به (بازپرداخت وام‌ها به بانك مركزی ایران) تبدیل گردیده است.
۲۱- صفحه ۵۵ ردیف ۵۲۰۱ ستون ۲ بعد از كلمه كارمزد كلمه (بهره) اضافه شده است.
۲۲- صفحه ۱۰۲ ردیف ۵۱۰۴ ستون ۲ جمله (مطالبات شركت فرش ایران از وزارت امور خارجه) به (پرداخت بهای فرش خریداری شده برای وزارت امور خارجه) تبدیل گردیده است.
۲۳- صفحه ۱۰۳ ردیف ۵۱۰۷ ستون ۲ جمله (بازپرداخت وام) به (پرداخت بهای قیر) تبدیل شده است).
۲۴- صفحه ۱۰۴ ردیف ۵۱۱۴ ستون ۲ جمله (بازپرداخت وام‌های داخلی) به (بازپرداخت وام‌ها به بانك مركزی ایران) تبدیل گردیده است.
۲۵- صفحه ۱۰۵ ردیف ۵۲۰۱ ستون ۲ كلمه بهره بعد از كارمزد اضافه شده است.
۲۶- صفحه ۱۷۷ بعد از صفحه ۱۲۹ آورده شده و به صفحه ۱۳۰ تبدیل گردیده است.
۲۷- صفحه ۱۷۷ كه تبدیل به صفحه ۱۳۰ شده است عنوان بالای صفحه از (برنامه‌ها و فعالیت‌های اصلی بودجه سال ۱۳۴۵ وزارت جنگ) به (برآورد هزینه برنامه‌ها و فعالیت‌های اصلی وزارت جنگ از محل درآمدهای عمومی) تبدیل شده است.
۲۸- صفحه ۱۷۷ ردیف ۲ جمله (كمك دولت) به (كمك به صندوق بازنشستگی و مستمری¬بگیران و غیره) تبدیل شده است.
۲۹- صفحه ۱۷۷ ردیف ۱۲ كلمه (تهیه) به (تهیه وسایط نقلیه و وسایل مخابرات و غیره) تبدیل شده است.
۳۰- صفحه ۱۷۷ ردیف ۱۳ كلمه (تولید) به (تولید لاستیك و مهمات و غیره) تبدیل گردیده است.
۳۱- صفحه ۱۷۷ ردیف ۱۴ جمله (بازرسی اساسی و نوسازی) به (بازرسی فنی اساسی و نوسازی) تبدیل شده است.
۳۲- صفحه ۱۷۷ ردیف ۱۵ جمله (اموال غیرمنقول) به (اموال غیرمنقول و ساختمان) تبدیل گردیده است.
رئیس- اصلاحات مجلس سنا مطرح است، آقای رامبد با اصلاحات مجلس سنا مخالفید؟
رامبد- بله مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
رامبد- مخالفت مطالعه شده، اصولی و به اصطلاح بعضی دوستان كه در این مجلس شنیدیم نظر اكسپرت¬وار یعنی كارشناس¬واری آقای مهندس والا در اینجا بیان كردند بنابراین تكلیف بودجه برای هر كسی كه به سرنوشت این مملكت علاقه‌مند است منصفانه روشن شد (صحیح است) ولی وقتی كه صحبت آقای مهندس والا تمام شد اكثریت محترم ابراز علاقه فرمودند كه تا هر وقت میل دارید توضیحات مفصل و اثرات ناشی از این گونه بودجه‌نویسی كه در سرنوشت مملكت دارد در اینجا بیان بشود. مقام محترم ریاست فرمودند در اصلاحات ۵ دقیقه می‌شود صحبت كرد. قصد بنده تصحیح عبارات یا تعیین و تكلیف برای مجلس سنا نیست، اما اگر اكثریت محترم علاقه‌مندند آنچه در مورد بودجه باید بشنوند، بنده اینجا عرض می‌کنم (دكتر یزدان‌پناه- چرا در آن موقع نفرمودید؟) تشریف نداشتید، اول صبح اگر تشریف می‌آوردید، عرض بنده را می¬شنیدید، بنابراین بنده تسلیم نظر مجلس و مقام معظم ریاست مجلس هستم.
رئیس- آقای رامبد فعلاً اصلاحات مجلس سنا مطرح است.
دكتر جعفری- اكثریت گفتند، وقت می‌دهیم.
رامبد- پس اكثریت حرف خودشان را پس گرفتند.
مهندس آصفی- مقرراتی هست و باید رعایت شود.
رئیس- نظر دیگری در اصلاحات مجلس سنا نیست، آقای پروین جنابعالی مخالفید؟
پروین- بنده از مخبر كمیسیون خواهش می‌کنم توضیحی بدهند در قسمت ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ این گزارش.
رئیس- آقای اهری بفرمایید.
اهری (مخبر كمیسیون بودجه)- عرض كنم اصلاحاتی كه در مجلس سنا روی لایحه بودجه سال ۴۵ به عمل آمده در كمیسیون بودجه به دقت رسیدگی شد اكثراً اینها اصلاح عبارتی بوده و اكثراً در اعداد كه تصحیحی شده است در اصل جمع‌های صفحات قبل به صفحات بعد بوده است كه صحیح هر كدام از این ارقام را بنده خدمتتان عرض خواهم كرد. جناب آقای پروین در شماره ۱۰ صفحه ۴۳ شماره ۴۴۰۰ در ستون پنج رقم ۴۲۷۴۵۰ به ۴۲۹۴۰۵۰ تصحیح شده اگر كه صفحه قبل را مطالعه بفرمایید جمع همین بوده ولی در انتقال به صفحه بعد این اشتباه چاپی شده است كه با تذكر دولت اصلاح شده است. عرض می‌کنم در صفحه ۱۲ تحت عنوان وام‌های داخلی بابت پیش‌پرداخت وام به شركت واحد اتوبوسرانی قید شده بود كه این البته تحت عنوان وام و بنابراین وقتی که تحت عنوان وام داخلی قید كرده‌اند و به نظر ما هم صحیح نبود و بعد از بحث قبول كردیم اقساطی كه از بابت این وام‌ها وصول می‌شود، قاعدتاً باید جزو درآمد متفرقه دولت منظور شود، نه تحت عنوان وام‌های داخلی این رقم كسر شد از جمع آن صفحه این مبلغ كم می‌شود و به جمع ستون درآمدهای متفرقه اضافه می‌شود كه به همین صورت اصلاح شده، دیگر اگر مطلبی دارید بفرمایید بنده به عرض‌تان برسانم (دكتر مهذب- راجع به اصلاح ۲۱ توضیح بفرمایید كه كارمزد بهره شده است). عرض می‌کنم جناب آقای دكتر مهذب راجع به كارمزد و بهره اسناد خزانه و حق¬العمل سئوالی فرمودند، البته اینجا منظور شده در لایحه بودجه سود اسناد خزانه ولی چون امكان دارد كه برای بعضی از این اسناد بهره‌ای هم تعلق بگیرد بنابراین مجلس سنا كلمه بهره را كه در آن تیتر بهره هم گذاشته‌اند اضافه كرده‌اند و هیچ فرق دیگری ندارد (دكتر مهذب- به كارمزد تبدیل شده است) هم سود هست و هم بهره.
رئیس- نظر دیگری در اصلاحات مجلس سنا نیست؟ آقای حاذقی بفرمایید.
حاذقی- من با دقت اصلاحات عبارتی مختصری كه همكاران محترم ما در مجلس سنا نسبت به لایحه بودجه دولت كرده بودند بررسی كردم و انصافاً هیچ‌گونه تغییری در معنی و اساس آن چیزی كه مصوب مجلس شورای ملی بود داده نشده و این عباراتی كه اضافه كردند خود نمایندگان دولت هم با تصحیحش موافقت كرده‌اند، بنابراین در تصویب این اصلاحات جای هیچ‌گونه نگرانی نیست، فقط یك نكته‌ای كه من می‌خواستم عرض كنم این بود كه یكی از همكاران محترم ما در مجلس سنا تذكر داده بودند كه رأی مجلس سنا درباره بودجه و لوایح مالی دولت به طور كلی...
رئیس- فعلاً فرمایشات آقایان در اینجا مطرح نیست.
حاذقی- صحیح است كه مطرح نیست ولی این مطلب یك
مطالب اساسی است اگر اجازه بفرمایید عرض كنم (خواجه‌نوری- از نظر رعایت قانون اساسی اشكالی ندارد). تصور فرموده بودند قانون اساسی كه تصویب بودجه مملكت را از اختصاصات مجلس شورای ملی قرار داده است به نظر ایشان نقیصه-ای است كه اشاره كرده بودند امكان تجدیدنظر در این قانون اساسی باید مطالعه شود. من می‌خواهم عرض كنم اولا قانون اساسی مملكت یكی از مقدس¬ترین مسایل و اصولی است كه تمام ملت به آن ایمان دارد و صحبت درباره تغییر قانون اساسی در مواقع بسیار ضروری و حساسی كه حیات مملكت به آن بستگی دارد ممكن است بشود والا در این گونه مسایل ما كه توجه به نظریات همكاران مجلس سنا داریم و نظرات مشورتی آقایان را در اینجا با دقت بررسی می‌کنیم بنابراین هیچ فوتی از نظر مصالح مملكتی پیش نمی¬آید و ما خواستیم اطمینان بدهیم به همكاران محترم كه در مجلس شورای ملی نظرات آنها را با دقت مورد بررسی قرار می‌دهند و چنانچه مصلحت بدانند هر كدام را كه به صلاح مملكت دیدند آن را بدون هیچ‌گونه تبعیضی تصویب می‌کنند و جای نگرانی نیست و بودجه دولت هم معلوم می‌شود با بررسی‌هایی كه شده است در این مجلس و آن مجلس، بهترین بودجه-ای است كه با شرایط حاضر برای این مملكت ممكن بوده (احسنت).
رئیس- نظر دیگری نیست؟ آقای دكتر اسفندیاری بفرمایید.
دكتر اسفندیاری- اگر آقایان در نظر داشته باشند وقتی كه لایحه بودجه مطرح شد به علت ضیق وقت آقایان عضو فراكسیون حزب مردم و سایر آقایان كه اسم نوشته بودند و در اقلیت بودند صحبتی نكردند (خواجه‌نوری- ما در اختیارتان بودیم خودتان صحبت نكردید) ولی در موقعی كه امروز صبح آقای مهندس والا صحبت كردند اكثریت موافقت كرد كه مدت بیشتری به ایشان یا آقای رامبد یا هر كدام كه می‌خواهند صحبت بكنند در لایحه بودجه داده شود این قسمت مطرح شد و آقایان اكثریت هم اكثراً فرمودند كه ما موافقیم و مهم‌تر آنچه گفته شده دولت هنوز جوابی نگفته از این جهت من از طرف فراكسیون حزب مردم یك ماموریتی دارم كه حضور جناب آقای نخست‌وزیر و آقایان عرض كنم در صورتی كه وقت داده بشود كه حزب مردم اقلاً یك¬صدم از آنچه كه باید بگوید، بگوید، این امكان رأی برای ما بیشتر خواهد بود. اگر به ما وقت بیشتری بدهند و اگر نظریاتی داشته باشیم اعلام نكنیم، در این صورت امكان رأی موافق خیلی كم خواهد بود در هر صورت اگر اكثریت موافقت بكنند و جناب آقای نخست‌وزیر هم موافقت بفرمایند كه یكی دو نفر از فراكسیون حزب ما صحبت بكنند بسیار به¬جا خواهد بود بسته به نظر آقایان است.
خواجه‌نوری- اختیار مجلس با آقای رئیس مجلس است.
رئیس- فعلاً اصلاحات مجلس سنا مطرح است و موقع صحبت در كلیات بودجه نیست بعداً اگر آقایان خواستند صحبت بكنند. نظر دیگری نسبت به گزارش كمیسیون بودجه نیست؟ آقای اهری بفرمایید.
اهری (مخبر كمیسیون بودجه)- عرض كنم باز در نقل جمع صفحه قبل به صفحه بعد در قمت سوم صفحه یك ستون هفت عدد ۱۶۲۸۷۰ اشتباه چاپ شده و رقم ۱۱۶۲۶۷ صحیح است و یكی هم در صفحات ۵۱ و ۵۲ و ۵۳ و ۵۴ كلمه عمومی حذف شود زیرا كه هزینه‌های كشور از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای طبقه الف تأمین می‌شود نه منحصراً از درآمد عمومی بنابراین نظر بنده است كه كلمه عمومی اصلاح شود.
رئیس- آقای اهری حالا كه موقع پیشنهاد نیست، نسبت به گزارش كمیسیون نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به گزارش كمیسیون، خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. حالا نسبت به لایحه بودجه سال ۴۵ كل كشور با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد.)
آقایان: دكتر عدل‌طباطبایی- پزشكی- مهندس اسدی¬سمیع- مهندس ریاحی- صدری‌كیوان- دكتر یگانگی-
دكتر كلالی- خواجه‌نوری- دكتر شفیع‌امین- دكتر عدل- دكتر مهندس بهبودی- مهندس عطایی- آقایان- سرتیپ‌پور- سرتیپ حكیمیان- مرتضوی- دكتر الموتی- بوشهری- دكتر غنی- دكتر یزدان‌پناه- معتمدی- ارسنجانی- دكتر جعفری- روستا- اوزار- مهندس مالك- سیفی- مهندس اخوان- موسوی- دكتر مبین- رضوی- دكتر ضیایی- بانو ابتهاج سمیعی- بانو دكتر دولتشاهی- بانو تربیت- محدث‌زاده- امیراحمدی- حكمت¬یزدی- حیدرصائبی- باغمیشه- دكتر اسفندیاری- رهبر- حاذقی- كورس- ظفر- مهندس كیا- دكتر پورهاشمی- صائب- دكتر رهنوردی- دكتر رمضانی- علی مرادی- مصطفوی¬نایینی- نیری- دكتر قراگزلو- دكتر حاتم- میرافضل- رجایی- بانو جهانبانی- دكتر نجیمی- مهندس جلالی- مهدی¬زاده- ریگی- ضابطی- قراچورلو- دكتر حكیم¬شوشتری- البرزی- لفوطی- پاك‌ذات- غلام‌نیاكان- ابراهیمی- ذبیحی- زرگرزاده- كشفی- دكتر موثقی- مهندس والا- دكتر اعتمادی- ساگینیان- بالاخانلو- رامبد- مهندس آراسته- كنگرلو- زند- ثامنی- مافی- دكتر فربود- مهندس برومند- دكتر حكمت- دكتر رضوانی- دكتر معتمدوزیری- جهانگیری- طالب‌زاده- شیخ‌الاسلامی- میرهادی- میرزاختایی- صادق احمدی- اقبالی- دكتر حسینی- حبیبی- ملك‌زاده¬آملی- امینی‌خراجی- بدرصالحیان- جهانشاهی- دكتر صاحب‌قلم- متولی‌باشی- اهری- مهندس زنجانچی- مهندس جلالی¬نوری- مهندس مجتهدی- پژند- دكتر زعفرانلو- دكتر مدنی- مهندس عدلی- مهندس آصفی- دیهیم- موسوی‌ماكویی- هیراد- صفی‌پور- زهتاب‌فرد- فخرطباطبایی- كشفی- پاینده- امام‌مردوخ- مهندس بهبودی- پروین- توسلی- پورادبی- بهادری- قاسم¬مرادی- تبریزی- فهیمی- مهندس انصاری- جاوید- عبدالحسین طباطبایی- طهماسبی- آموزگار- كلانترهرمزی- مهندس زرآور- شاخویی- مجید محسنی- كمالوند- دكتر سامی‌راد- نارویی- سلیمانی- مكی‌فیصلی- حق‌شناس- سرلشگر نكوزاد- كیهان یغمایی- مهندس معینی‌زند- دكتر صالحی- شكیبا- دكتر كیان- دكتر امامی- مهندس ریاضی- مهندس پروشانی- مهندس صائبی- دكتر مهذب- موسوی¬كبیری- مجد- كسرایی- روحانی- مباركی- اولیاء- ادیب سمیعی.
(آرای مأخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
آرای موافق ۱۳۳ رأی.
آرای سفید به علامت امتناع ۱۲ رأی.
آرای مخالف ۱۸ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۳۳ رأی موافق تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.
مهندس والا- آرای مخالف و ممتنع را هم اعلام بفرمایید.
رئیس- با ۱۲ رأی ممتنع و ۱۸ رأی مخالف.
روحانی- این افتخار هم نصیب اقلیت گردید.
موافقین- آقایان: رهبر- مصطفوی‌نایینی- اولیاء- كسرایی- زند- اقبالی- صائب- دكتر سعید- مهندس جلالی¬نوری- كنگرلو- دكتر عدل‌طباطبایی- قاسم مرادی- مهندس اخوان- مرتضوی- رضوی- مهندس جلالی- متولی‌باشی- مباركی- موسوی- میرهادی- مجد- دكتر مدنی- ملك‌زاده¬آملی- مهندس مجتهدی- سرلشگر نكوزاد- حكمت¬یزدی- غلام‌نیاكان- دكتر یزدان‌پناه- مهندس ریاحی- رایی¬باغمیشه- روستا- زرگرزاده- مهندس اسدی‌سمیع- امیراحمدی- دكتر شفیع‌امین- ارسنجانی- دكتر الموتی- مهندس انصاری- مهندس برومند- بوشهری- بانو تربیت- بانو دكتر دولتشاهی- پزشكی- بانو جهانبانی- دكتر امامی- پورادبی- بهادری- پاینده- پروین- ذبیحی¬سلطان¬احمدی- ثامنی- پژند- محسنی‌مهر- دكتر معتمدوزیری- دكتر حاتم- دكتر حكیم¬شوشتری- دكتر موثقی- مهندس آراسته- ابراهیمی- البرزی- میرافضل- علی مرادی- مهندس مالك- مافی- دكتر یگانگی- دكتر نجیمی- كمالوند- كلانترهرمزی- كورس- بانو ابتهاج سمیعی-
مهندس آصفی- ادیب‌سمیعی- اهری- دكتر اعتمادی- پاك‌ذات- حق‌شناس- شاخویی- مهندس پروشانی- امینی¬خراجی- دكتر غنی- حبیبی- آقایان- مهندس زنجانچی- دكتر زعفرانلو- زهتاب‌فرد- روحانی- مهندس زرآور- دكتر رهنوردی- دكتر رضوانی- ریگی- مهندس ریاضی- اوزار- دیهیم- سرتیپ حكیمیان- قراچورلو- توسلی- هیراد- دكتر ضیایی- مهندس كیا- صدری‌كیوان- دكتر مهذب- مهندس عطایی- دكتر فربود- فهیمی- تبریزی- دكتر مهدی‌زاده- كشفی- صائبی- مهندس صائبی- دكتر صاحب‌قلم- ختایی‌قلعه‌جوقی- جهانشاهی- بدرصالحیان- لفوطی- خواجه‌نوری- حاذقی- محدث‌زاده- سیفی- یعقوب تهرانی- دكتر كلالی- فیصلی- دكتر كیان- دكتر صالحی- مهندس معینی¬زند- سلیمانی- موسوی‌ماكویی- مهندس عدلی- شكیبا- دكتر سامی‌راد- كیهان یغمایی- نارویی- مهندس پرویز بهبودی- دكتر عدل- ضابطی.
مخالفین- آقایان: طهماسبی- رامبد- نیری- دكتر اسفندیاری- مهندس والا- دكتر مهندس بهبودی- دكتر جعفری- ساگینیان- دكتر حكمت- معتمدی- امام‌مردوخ- رجایی- دكتر رمضانی- دكتر حسینی- دكتر پورهاشمی- ظفر- فخرطباطبایی.
ممتنعین- آقایان: آموزگار- صادق احمدی- بالاخانلو- جاوید- جهانگیری- سرتیپ‌پور- شیخ‌الاسلامی- صفی‌پور- طالب‌زاده- طهماسبی- دكتر قراگزلو- دكتر مبین- موسوی‌كبیری.
رئیس- آقای نخست‌وزیر فرمایشی دارید بفرمایید.
نخست‌وزیر (امیرعباس هویدا)- جناب آقای دكتر اسفندیاری در موقعی كه راجع به اصلاحات مجلس سنا نكاتی می‌فرمودند گفتند كه چرا دولت درباره فرمایشاتی كه امروز صبح آقایان كردند جواب ندادند، مسلماً دولت در موقعی كه اجازه دارد صحبت كند عرایضش را می‌كند، بنده خیلی متأسفم كه در بدو امر اینجا نبودم كه بیانات شیرین (مثل همیشه) آقای رامبد را گوش بدهم ولی در موقعی وارد شدم كه جناب آقای مهندس والا فرمایشات¬شان را قرائت می‌كردند، همیشه ایشان با لحن بسیار شیرین و بدون رسیدگی یا بدون این كه به یادداشتی هم نگاه كنند، صحبت می‌كردند اما چون این دفعه نكات مهمی بود و ارقام زیادی بود یادداشت‌هایی احتیاج داشتند. در هر صورت بسیار خوشوقتم كه ایشان بعد از این كه در كمیسیون بودجه مجلس نكاتی فرمودند، ارقام را موشكافی كردند. بنده هم آنجا در حضورشان پاسخ دادم و خیلی خوشوقت شدم در جلسه علنی از این موقعیت استفاده كردند و فرمایشات‌شان را گفتند و دولت و همین‌طور خیال می‌کنم مردم مستفیض شدند و بنده در اطلاعات و معلومات دوست عزیزم آقای مهندس والا ایمان دارم و می‌دانم در خیلی از قسمت‌ها تبحر دارند، مهندس هستند، صاحب یكی از مجلات بسیارخوب ایران هستند (صحیح است) ولی هنوز نمی‌دانستم كه از اقتصاددان‌های معروف مملكت هم هستند و الان خیلی خوشوقت شدم و حتما بعد از این از معلومات ایشان بهره‌برداری خواهیم كرد و به ایشان تبریك عرض می‌کنم و دولت حتماً از آنچه كه ایشان از وضع ایران فرمودند كه برای من هم تازگی داشت، استفاده خواهد كرد و خیلی خوشوقتم در بیاناتی كه فرمودند این طور به نظرم آمد كه بودجه، بودجه صوری است، ارقام ناصحیح بود و فرم بودجه صحیح نیست، دولت كاری انجام نداده، جاده‌ای ساخته نشده، برق كشیده نشده، برنامه‌های عمرانی انجام نگرفته، به خصوص در خلخال اطمینان دارم هیچ¬كاری نشده، و وجهی هم از درآمدهای عمرانی خرج نشده، امیدوارم كه به حساب خصوصی كسی نرفته باشد، این روز‌ها مردم ناراحتند، ایشان این طور گفتند و اطلاع دادند در این ایام عید كسی در بازار‌ها نمی‌رود و خرید نمی‌كند! خیابان‌ها خلوت است و كسی مسافرت نمی‌كند، اینها مسلماً برای من تازگی داشت و مسلماً بررسی خواهم كرد. به خاطر این كه اطلاعاتی به دست بیاورم آنجا كه فرمودند دولت كاری انجام نداده، می‌بایستی عرض كنم دولت وظیفه‌ای دارد، وظیفه‌اش را انجام می‌دهد، برنامه‌ای دارد می‌آورد در مجلس تصویب می‌شود یا نمی‌شود و طبق آن عمل می‌كند. مسلماً از لحاظ وضع زندگی مردم و وضع كنونی مملكت و فرمایشات ایشان اینجا ثبت شده، در روزنامه‌ها ثبت می‌شود، در رادیو
می‌گویند و حتما شاهنشاه هم از این فرمایشات مطلع خواهند شد و دولت را مؤاخذه خواهند فرمود كه چرا اطلاع ناصحیح به عرض¬شان رسانیده‌ام. وقتی كه خود آقایان و خانم‌های نمایندگان مجلس شرفیاب شدند، از وضع مملكت شاهنشاه، از برنامه‌های عمرانی فرمایشاتی كردند، از نارضایتی كه از لحاظ زندگی مردم داشتند فرمودند و ما خیال می‌كردیم فرمایشات ایشان كافی بود و یك پاداشی بود (نمایندگان- همین طور هم هست) مسلماً عرایض بنده اینجا جنبه غلو داشت. بنده بدیهی است در این روز‌هایی كه سال تمام می‌شود و سال جدیدی شروع می‌شود، همان طور كه همیشه عرض كرده‌ام، هر كسی، هر فردی، باید صاحب¬نظر باشد، هر نظری هم محترم است و اگر اكثریتی هست و اقلیتی هست برای این كه اكثریت از دولت حمایت بكند و اقلیت واقعا برای این است كه از دولت پشتیبانی نكند، انتقاد بكند و این دولت به‌هیچ‌وجه از هیچ‌گونه انتقادی صحیح یا ناصحیح فرار نمی‌كند، استقبال می‌كند و تشكر هم می‌كند (احسنت). قضاوت با بنده نیست، قضاوت با مردم ایران است. از امواج رادیو فرمایشات جناب آقای مهندس والا پخش می‌شود، عرایض بنده هم پخش می‌شود، خیال می‌کنم حق بنده و ایشان است كه اینجا نظریاتی بدهیم و ملت ایران است كه باید قضاوت بكند (صحیح است) ولی یك نكته را اینجا بایستی عرض بكنم، احیاناً اگر راجع به آن فرمایشی نكرده بودید، بنده جوابم خیلی مختصر بود. سال‌های پیش در این مملكت مجلس نبود كه از پشت تریبون مجلس صحبت كنند ولی خارج از مجلس یك ناقوس‌هایی می¬شنیدیم، صحبت از ورشكستگی مملكت شد، صحبت از بین رفتن مملكت بود (دكتر معتمدوزیری- خیانت بود) (دكتر الموتی- كاملاً صحیح است خیانت بود). صحبت از تورم بود، در آن زمان اشخاصی با ارقام بازی كردند، شعبده¬بازی كردند، مملكتی كه در حال توسعه بود، مملكتی كه با سرعت پیش می‌رفت، با الهام از تئوری‌های خارجی در این مملكت وضعی را ایجاد كردند كه مواجه با ركود شدیم، مواجه با روز‌های سیاهی شدیم (دكتر الموتی- باید تعقیب شوند آنهایی كه این كار را كردند) و با كمك همین مجلس بود كه قوانینی گذشت و دولت قبل از دولت منصور كه یكی از دوستان شما و یكی از اشخاص محترم این كشور و از دوستان بنده بود شروع كرد به از بین بردن این ناقوس‌های شوم (صحیح است) و امكان دادن به كشور برای پیشرفت دولت منصور و دولت من از همان سیاست كه از شاهنشاه الهام گرفته شده بود پیروی كردیم و یك بیلانی این دولت تقدیم كرد. بنده خیال نمی‌كنم ما اطلاعات و ارقامی از مقامات مسئول غیرمسئول یا غیرمسئول مسئول بگیریم كه آن اطلاعات ناصحیح باشد، امروز بنده چون ارقام را گوش ندادم و نمی‌دانم این ارقامی كه شما خواندید تا چه حدی با اطلاعات بنده مطابقت دارد ولی بنده نمی‌دانم از روی چه ارقامی گفته شده بود كه مملكت دارد می‌رود به طرف تورم و مملكت ارز ندارد. هر كسی این رقم را داده به جز دولت حق ندارد راجع به این صحبت كند، برای این كه مملكت ما آقای مهندس والا وضع اقتصادی‌اش خوب است، وضع پولی‌اش درست است (صحیح است). هستند مردمی در خارج از این مملكت كه می‌گویند برنامه‌‌‌هایی كه ایران دارد خیلی خوش¬بینانه است، هستند مردمی در این مملكت و در خارج از این مملكت كه معتقد هستند كه ما امید‌های زیادی داریم، هستند اشخاصی كه می‌خواهند كار‌های ایران به دست ایرانی انجام نشود ولی من و شما آقای مهندس والا در یك جهت هستیم و همه معتقد هستیم كه كار ایرانی باید به دست ایرانی در ایران و با فكر ایرانی انجام پذیرد (احسنت). در اینجا صحبت اقلیت و اكثریت نیست، در اینجا ما همه موافق هستیم و در یك جهت هستیم (احسنت). لذا ارقامی كه گرفته می‌شود و گفته می‌شود و خوانده می‌شود و در دسترس همه گذاشته می‌شود، بایست ارقام صحیحی باشد. ما سعی نكرده‌ایم با ارقام بازی كنیم، دلیلیش این است كه جنابعالی توانستید راجع به خیلی از این قسمت‌ها انتقاد كردید و انتقاد صحیح كنید. صحبت از مؤسسات دولتی كردید، همین مؤسسات دولتی كه امروز می‌گویید، صدوهفتاد میلیون تومان اضافی درآمد دارند. همین مؤسسات بودند كه در بودجه‌های چند سال پیش درآمدی نداشتند و درآمدی نبود. این یك قدم است، حق هم دارید از ما انتظار داشته باشید ما با سرعت بیشتر وضع اینها را روشن كنیم. حق هم دارید كه ما با متد‌های بهتری به بودجه اینها رسیدگی
كنیم. ما قبول داریم ولی آنجایی كه گفته شد مملكت دارد به طرف تورم می‌رود، مملكت دارد به طرف یك توسعه غلطی می‌رود، بنده برای اطلاع جنابعالی اعلام می‌کنم مملكتی كه سطح قیمت¬هایش ثابت مانده، هزینه زندگی پایین رفته و این قدر هم بخش خصوصی و دولتی سرمایه‌گذاری كرده این تورم نیست (صحیح است). تورم قیمت‌ها را بالا می¬برد به طور سرسام¬آور. هستند اشخاصی كه معتقد هستند كه باید در مملكت ما كه بند‌ها را سفت بكنیم (خواجه‌نوری- از این سفت‌تر نمی‌شود) تا مملكت توسعه پیدا كند، كدام كمربند‌ها سفت شود؟ مردم وطن¬پرست هستند، هم بنده و هم شما به مملكت‌مان علاقه داریم ولی امروز اگر در مملكت‌مان بخواهیم برنامه‌ای را شروع كنیم می‌گویند جلوی واردات را بگیرید. مملكتی كه شصت و پنج‌درصد وارداتش، واردات سرمایه است، جلوی چی را بگیریم؟ جلوی ماشین‌آلات را بگیریم؟ جلوی ماشین‌آلات كشاورزی را بگیریم؟ فرمودید رشد اقتصادی ده‌درصد نیست. بنده می‌گویم در این مملكت دستگاه‌هایی هستند كه حساب می‌کنند، یكی وزارت اقتصاد است، یكی بانك مركزی است، از كی سئوال كنم؟ اگر بنده از این دو مقام سئوال نكنم، از یك سفارت خارجی سئوال كنم؟ (یكی از نمایندگان- از مسئولین حزب مردم). این را خودتان می‌دانید رقم (۱۰%) ده‌درصد را مقام و دستگاه‌های دولتی می‌دهند، لذا بنده اینجا اعلام می‌کنم رشد اقتصادی ما ده‌درصد بود، حداقل ده‌درصد بود، حساب كنید. مجلسین نماینده دارند در كمیسیون هیئت نظارت بر پول و اندوخته اسكناس، آن طور كه می‌فرمایید اسكناس چاپ نمی‌کنند كه ما برویم به طرف تورم، این رقم‌ها را بگذارید ملاحظه بفرمایید كه این رقم‌ها چه نظری دارد؟ فرمودید عواید دولت در سال ۴۴ از نفت ۵۱۲ میلیون شده، بله خیلی كم است، انتظار داریم از یك میلیارد بیشتر بشود (انشاءالله). می‌گوییم برای این كار شركت ملی نفت دارد اقدام می‌كند (روحانی- مجلس و مردم هم پشت سرتان هستند). مسلماً واردات كالایی و صادرات ما بیشتر خواهد شد. مملكت مملكت عظیمی است، توسعه‌اش هم باید با سرعت باشد، چطور كاری كنیم كه توسعه مملكت جلویش گرفته شود؟ جلوی چی را بگیریم، جلوی واردات كارخانه‌جات را بگیریم؟ قیمت‌ها می‌رود بالا چرا؟ اقتصادی است صحیح، اقتصادی است سالم، سرمایه‌گذاری هم درست، مسلماً ایراد هم می‌شود گرفت و باید گرفت، اگر ما شایسته خدمتگزاری نیستیم، ما را مرخص خواهند كرد، افراد شایسته‌تر خواهند آمد. مملكت خدمتگزار دارد، بنده هم عرض كردم به‌هیچ‌وجه خدمتگزاری كه انحصاری نیست برای بنده یا همكاران بنده یا عده دیگری. در خدمتگزاری برای همه باز است و باز خواهد بود. كسری بودجه فرمودید ۳۸ میلیارد است، ۳۸ میلیارد از كجا می‌آید؟ بله ۳۸ میلیارد، جمع ۱۰ میلیارد به اضافه ۱۰ میلیارد به اضافه ۱۰ میلیارد، به اضافه ۸ میلیارد می‌شود ۳۸ میلیارد جمع خیلی ارقام است كه ۳۸ میلیارد می‌شود. جنابعالی كه مهندس هستید، از بنده واردتر هستید و مسلماً اطلاعات شما بیشتر است ولی ارقام را از كجا می‌آورید و جمع می‌کنید؟ آقای مهندس والا ارقامی كه جمع می‌کنید بایستی ارقام صحیحی باشد. بنده اینجا اعلام می‌کنم كسری ما همان ۱۶۰ میلیون تومان است. ارقام را جمع می‌کنید، مال سال گذشته را به آن اضافه می‌کنید كه پرداخت شود تا آخر سال برای این كه مثل بعضی از دولت‌های سابق نكنیم كه ما دیون مردم را اجازه گرفتیم از مجلس برای سال آینده، ما پول‌ها را پرداخت كردیم و اجازه گرفتیم تا آخر امسال پرداخت شود (احسنت). می‌فرمایید درآمد نفت چرا این قدر بالا رفته و این كار‌های عمرانی را چرا انجام داده¬اید؟ (مهندس والا- هیچ وقت چرا نبود آقای نخست¬وزیر) بنده چه كار كنم؟ وجوه نفت و وجوه دیگر طبق همین بودجه خرج شده؟ جنابعالی می‌توانید ثابت كنید برعكس بوده، بفرمایید. در كمیسیون بودجه تشریف داشتید و وقت هم داشتید و حق جنابعالی بود. امروز هم بنده و دولت آماده هستیم كه هر روز كه خود جنابعالی و دوستان مایل باشید بیایید با ما در یك جلسه بنشینیم. بنده این قدر شهامت دارم اگر درست نباشد، بگویم درست نیست و شما هم شهامتش را دارید كه بفرمایید قانع شدم در اختیار شما هستم (احسنت). فرمودید راجع به تنخواه‌گردان بدون بهره است
كدام تنخواه‌گردان بدون بهره است؟ چرا تنخواه‌گردان ششصد میلیون تومان شده؟ قانون بانكی و اعتباری است، قرائت بفرمایید. چی نوشته است مملكتی با یك بودجه نوزده میلیارد تومانی صحیح است كم است باید بیشتر باشد. فرمودید كه دولت در اینجا گفته بود كه مخارج اداری بالا نمی‌رود، مخارج اداری ۳/۳ رفته بالا، بقیه مربوط به سیاست دفاعی است، می‌فرمایید مرزهای¬مان را باز بگذاریم؟ (یكی از نمایندگان- ابداً). می‌فرمایید نیرو‌های مسلح شاهنشاهی تقویت نشود؟ موشك نداشته باشیم؟ كشتی جنگی نداشته باشیم؟ بودجه اداری‌مان ۳/۳ بالا رفته و صحیح است، بقیه‌اش را در بودجه ملاحظه بفرمایید تقویت نیرو‌های مسلح شاهنشاهی است. جنابعالی در موقعی كه بنده این لایحه دویست میلیون دلاری را آوردم خودتان دفاع كردید، باشهامت پا شدید و حتی فرمودید دیر است. جناب آقای رامبد با سخنان شیرین‌شان از پشت این تریبون دولت را ملامت فرمودند كه چرا دیر آوردید (مهندس والا- هنوز هم همین عقیده را داریم). پس قبول كنید كه بودجه مستمر ما ۳/۳ رفته بالا، نه آن قدر كه فرمودید اینجا. بنده استدعا می‌کنم سعی كنیم اسم شاهنشاه برده نشود، شاهنشاه خودشان می‌توانند تصمیم بگیرند كه خدمات این دولت به نفع ملت ایران است و این دولت خدمتگزار است نسبت به برنامه‌های شاهنشاه همان طوری که شاهنشاه می‌خواهند. اگر ما خوب اجرا می‌کنیم مربوط به كسی نیست (صحیح است). بنده هیچ¬وقت اینجا عرضی راجع به این كار نكردم. بنده همیشه می‌گویم ما خدمتگزار هستیم و سعی می‌کنیم رضامندی خاطر شاهنشاه و ملت ایران را فراهم كنیم (احسنت) و شاهنشاه است كه می‌توانند تصمیم بگیرند و نباید گفته شود كه ایشان برنامه‌هایشان عملی نمی‌شود. روزی این دولت یا هر دولت دیگر نتواند برنامه‌های ایشان را عملی بكند، آن دولت مرخص می‌شود. ما هم مرخص می‌شویم بنده اطمینان دارم. اگر این عرایض را كه خدمتتان كردم و با لحن قوی هم عرض كردم، برای این نیست كه فرمایشات جنابعالی یا عرایض من باید در یك حدی باشد، برای این كه شما كه با خلوص نیت صحبت می‌کنید، من هم كه با خلوص نیت صحبت می‌کنم، اشخاص مغرض در ایران از اینها بهره‌برداری غلط می‌کنند (احسنت). آن درست نیست وگرنه ما و شما چه فرقی داریم؟ ما و شما برای پیشرفت مملكت كار می‌کنیم. همه شما خدمتگزارید، در این قسمت بین ما فرقی نیست، لذا بنده چون از رادیو‌های خارجی می‌شنوم و می‌دانم چطور بهره‌برداری می‌کنند، خود جنابعالی فرداشب گوش بدهید این نطق‌تان پخش می‌شود، ببینید چه جور بهره‌برداری خواهند كرد؟ در مجلس سنا صحبت شد، در مجلس شورای ملی صحبت شد، ببینید به چه نحو بهره‌برداری می‌کنند؟ آنها نمی‌دانند كه جنابعالی با خلوص نیت نظر می‌دهید، آنها نمی‌دانند كه ما اینجا راجع به ارقامی صحبت می‌کنیم. اگر این ارقام را كه جنابعالی می‌فرمایید صحیح است، دولت دولت خائنی است به خاطر این كه دولت آمده ارقام دروغ داده به مجلس، در شأن این دولت نیست. مسلماً شما منظوری نداشتید ولی دشمنان ایران منظور دارند. باید در این قسمت ما و شما همكاری كنیم چون همیشه در موقعی كه مسایلی مربوط است به سرنوشت ایران، به آتیه ایران، به بزرگی ایران، اكثریت و اقلیت در این مجلس موجود نیست (صحیح است) همه یك‌صدا هستیم و همیشه یك‌صدا بودیم. از پشت این تریبون، آقای رامبد و تمام همكاران¬شان یك‌صدا فرمودند، نطق‌های پرحرارتی كردند، انتقاد صحیح است، من به انتقاد علاقه دارم، بیایید به ما بگویید، ثابت كنید رقمش درست نیست ولی طوری نشود كه از عرایض بنده یا فرمایشات شما بهره-برداری غلطی از طرف اشخاص ناشایستی در خارج از مملكت شود.... (دكتر رهنوردی- آنها در هر صورت بد خواهند گفت به آنها تكیه نكنید) ملاحظه می‌فرمایید نكاتی فرمودید بنده یادداشت كردم جواب می‌دهم. صادراتمان را گفتید در ۴۴ پایین رفته، ملاحظه بفرمایید در سال ۴۲- ۹ میلیارد، در ۴۳- ۱۱ میلیارد و در سال ۴۴- ۱۲ میلیارد و امیدواریم در ۴۵ خیلی بیشتر از این باشد. نكاتی راجع به هیئت مدیره آب و برق خوزستان گفتید كه پاداش گرفتند، قبول دارم كه گرفتند ولی هیئت مدیره‌اش كجا است؟ هیئت مدیره دارد؟ (چند نفر از نمایندگان- ندارد) هیئت مدیره ندارد، اگر هیئت مدیره آب و برق خوزستان را قرائت می‌فرمایید، آن اطلاعاتی كه به شما داده‌اند صحیح نبوده و مسلماً شما مقصر نیستید، به شما اطلاع داده‌اند و صحیح نبوده است. بنگاه دارویی را فرمودید، بنگاه دارویی درآمد ندارد. مؤسسه‌ای است غیرانتفاعی، خودتان تصویب كردید و در این مجلس تصویب شده. مؤسسات دولتی را فرمودید، در سابق بنده خدمتتان عرض كردم مؤسسات دولتی ما درآمدشان در سال‌های قبل چه بود؛ ما قدم به قدم پیش می‌رویم اگر سرمایه‌گذاری لازم بشود به آنها ما سرمایه می‌دهیم، اگر سرمایه‌گذاری نكنیم این صحیح است، نه باید سرمایه‌گذاری كنیم. در حال حاضر شما چه انتظاری دارید از مؤسسه آب و برق آذربایجان كه پولی دریافت كنید؟ مؤسسه آب و برق آذربایجان دارد زیربنای این مملكت را درست می‌كند (صحیح است). مؤسسه سد سفیدرود باعث شد كه برنج ما از ۴۰۰ هزارتن برسد به ۶۵۰ هزار تن امسال، این قدم اولش بود. این است درآمد مملكت كه خزانه دولت نیست، درآمد مملكت جیب مردم است (دكتر مهذب- درآمد ملی است كه بعضی‌ها نمی‌توانند بفهمند). گفتید پاداش، باید پاداش داد به اشخاصی كه خوب كار می‌کنند، مگر دستگاه‌های خصوصی این كار را نمی‌کنند ولی امسال متأسفانه وزیر دارایی جلاد... (خنده نمایندگان)، ماكزیمم پاداش را به ۱۵۰۰ تومان رسانده است. سئوالاتی فرمودید راجع به درآمد نفت، درآمد نفت جزو كدام درآمد عمومی آمده است؟ صفحه ۱۲ بند ۳۱۰۱ را ملاحظه بفرمایید، درآمد نفت جزو درآمد عمومی اضافه شده، فرمودید كه ۱۵۰ میلیون تومان چه بود كه اضافه شده؟ چرا ما ۳۷ میلیون را در بودجه امسال گذاشتیم؟ وجهی بود كه از شركت نفت ایران و آلمان به دست‌مان آمده، افزایش بودجه مستمر را عرض كردم علایم تورمی را نمی‌دانم. ممكن است علایم تورمی در مملكت وجود داشته باشد، بنده كه ندیدیم. اگر بفرمایید زندگی بهتر برای مردم، امكان خرج بیشتر برای مردم و این كه هركس برود دنبال امكان ساختن یك منزل و در عید خرید چند قواره پارچه، اگر این نشانه تورم در مملكت است كه انشاءالله در مملكت‌مان تورم باشد، اگر تورم روی تئوری‌های كتابی است چون جناب آقای مهندس والا، الحمدلله عده متخصصین اقتصاد هم در دستگاه دولتی كم نیستند، یك عمل در كشور می‌شود، یكی راجع به تورم صحبت می‌كند، شخص دیگر راجع به همان وضع اقتصادی كه ركود است صحبت می‌كند، گاه می‌رسد كه آدم مغزش یك انجماد ركودی و تورمی پیدا می‌كند ولی این تئوری‌هایی كه در كتاب نوشته شده و گاهی هم هنوز ترجمه نشده، این تئوری‌ها از لحاظ مملكت و پیشرفت مملكت ما معنی ندارد (خواجه‌نوری- قابل انطباق است). ما باید وضع مملكت‌مان را ببینیم، امكانات را بینیم، جناب آقای مهندس والا بنده اینجا عرض كردم ما باید با كشور‌های مترقی به هزاره سوم برسیم شوخی نیست، ۳۵ سال وقت در پیش داریم، ۳۵ سال بعد مملكت ما باید مانند یك مملكت اروپایی پیشرفته باشد (احسنت). بله باید اقدام كنیم كار كنیم، باید راه¬حل‌های ایرانی پیدا كنیم، باید راه میان¬بر پیدا كنیم. ما یا آنهایی كه بعد از ما می‌آیند و هستند پیدا خواهند كرد. فرمودید چرا كره و گوسفند وارد می‌شود؟ بله كره هم وارد می‌شود، برای این كه محصول مملكت‌مان كم است، روزی كه محصول مملكت‌مان به این حد رسید، آن وقت كره وارد نمی‌کنیم، اگر الان جلوی كره را بگیریم، به شما قول می‌دهم یك عده ایرانی كه امروز كره می¬خورند دیگر آن روز نخواهند توانست بخورند، قیمت‌ها می‌رود بالا و اما گندم چرا وارد می‌کنیم؟ بله راه خیلی هست یكی هم این است كه مردم نان نخورند. ماری انتوانت هم گفته بود یك روزی اگر نان نمی‌خورند بروند نان شیرینی بخورند (خنده نمایندگان). من نمی‌دانم خود جنابعالی در اینجا موافقت كردید كه گندم وارد كنیم، باید گندم وارد كنیم وقتی گندم نداریم، باید سیاستی را شروع می‌كردیم و شروع هم كردیم. امیدواریم تا ۵ سال دیگر احتیاجی به واردات گندم نباشد ولی سیاستی كه امروز انجام بشود همان طوری که بنده سابقاً هم عرض كردم جناب آقای مهندس والا ما سعی می‌کنیم، بدیهی است اگر بنده خودم اینجا بخواهم عرض كنم كه ما از كار خودمان راضی هستیم (خواجه‌نوری- ملت هم راضی است) من می‌گویم راضی نیستیم، ما باید بیشتر كار كنیم خیلی بیشتر. مسلماً می‌دانم كه الان در نظامنامه داخلی مجلس دارید یك ماده‌ای را پیدا می‌کنید كه جواب بنده را بدهید. صحیح است بنده حرفی
ندارم، اگر فرمایشات خود را در جلسه دیگر هم كرده بودید، همین جواب‌ها را به شما می‌دادم. این را خرده نگیرید به¬هیچ‌وجه من نمی‌خواهم خدای نكرده عرضی كرده باشم كه كسی را تخطئه كنم (مصطفوی- ایشان هم خدمات شما را تخطئه نكردند آقای نخست¬وزیر) و به‌هیچ‌وجه بنده احتیاج ندارم برای خاطر این كه من خدمتگزارم، سعی می‌کنیم گاهی موفق می‌شویم، گاهی موفق نمی‌شویم و خوشوقتیم رضامندی خاطر شاهنشاه و ملت ایران را به دست آورده‌ایم، موفق نمی‌شویم سعی می‌کنیم بهتر كار كنیم. در مجلس سنا شخص بسیار محترم از دوستان شما كه رئیس كنگره حزب شما بود و در پشت تریبون گفت باید انصاف داشت و انصاف داد كه این بودجه، بودجه بسیار خوبی است. اطمینان دارم شما هم انصاف دارید، و البته اینجا هم موقعش نیست كه بنده راجع به ارقام صحبت كنم ولی از پشت این تریبون اعلام می‌کنم كه دولت در اختیار شما و متخصصین شما هست كه قبل از عید و یا بعد از سال و یا در موقع تعطیلات هرطور كه مایل هستید، دعوت‌مان كنید می‌آییم خلخال، میزگرد را تشكیل می‌دهیم در اختیارتان هستم (مهندس والا- به خلخال كه تشریف نیاوردید) و با شهامت عرض می‌کنم اگر ارقام ما غلط است، می‌آییم پشت همین تریبون می‌گوییم ولی باید ملت ایران بداند كه فرمایشات جنابعالی با خلوص نیت بوده و به¬جز این كه آن وظایف اقلیت كه باید در كار دولت انتقاد كند، نظر دیگری نبوده (دكتر الموتی- حتی با خلوص نیت بوده). بنده این عرض را كنم كه در رادیو هم گفته شود كه رادیوی بی‌نام (صادق احمدی- آقا این قدر رادیوی بی‌نام را نام نبرید مملكت ما به‌اندازه كافی قوی هست كه به این مهملات ترتیب اثر ندهد). اجازه بفرمایید تكرار كنم قطعاً روی مصلحت است (صادق احمدی- اگر روی مصلحت است تكرار بفرمایید ولی مملكت ما تحت رهبری اعلیحضرت همایونی به‌اندازه كافی قوی هست) (معتمدی- نظر اشخاص ناشایست برای ما و دنیا ارزش ندارد). از موقعیت استفاده می‌کنم چون آخرین روزی است كه دولت بعد از مدت سه هفته كه راجع به این بودجه در مجلسین صحبت شده، در كمیسیون‌ها مذاكره كردیم، امیدوارم كه این سال نو برای همه ایرانیان میمون باشد. امیدوارم كه این سال نو تا آن حدودی كه این دولت خدمتگزار باشد مورد تأیید همه باشد. امیدوارم آنجا كه قصوری از ما بوده ما را ببخشید، سعی می‌کنیم سال دیگر و سال‌های دیگر خدمتگزاران بهتری باشیم (انشاءالله). سعی می‌کنم از پشتیبانی اكثریت بهره‌مند باشم و از نصایح و انتقادات اقلیت الهام بگیرم. بنده با تشكر از جناب آقای رئیس كه با حوصله تمام به مطالبی كه گفته شد گوش دادند و با نهایت درایت و اطلاع كامل ما را اداره كردند انشاءالله سال خوش و خرمی باشد و همیشه موفقیت نصیب همه باشد كه نه‌تنها رضامندی خاطر شاهنشاه آریامهر از دولت فراهم باشد، بلكه عموم مردم این مملكت از ما راضی باشند (احسنت).
رامبد- اجازه می‌فرمایید چند كلمه‌ای عرض دارم.
رئیس- راجع به چه موضوعی است؟
رامبد- راجع به ماده ۷۴ و همان ماده‌ای كه آقای نخست‌وزیر صحبت كردند و همان آئین‌نامه‌ای كه شما باید اجرا فرمایید.
رئیس- آقای نخست‌وزیر هر وقت بخواهند می‌توانند صحبت كنند.
رامبد- پس اگر مایل نیستید كه صحبت كنیم تمام فرمایشات آقای نخست‌وزیر از بدو تا ختم تكذیب می‌کنم. تمام آمار طبق مندرجات نشریه‌های رسمی دولت بوده و ممكن است تمام اشتباه باشد ولی آنچه بوده است كه دستگاه‌های خودشان چاپ كرده‌اند.
مهندس والا- طبق ماده ۷۴ بنده اجازه می‌خواهم كه می‌گوید «اگر در ضمن مذاكره صریحاً یا تلویحاً نسبت سویی به یكی از نمایندگان داده شود یا عقیده و اظهار او برخلاف واقع جلوه دهند و نماینده مذكور برای رد آن نسبت یا رفع اشتباه در همان جلسه اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت به او اجازه داده می‌شود و نطق او نباید از پانزده دقیقه تجاوز نماید» در آئین‌نامه نوشته در همان جلسه این آیین‌نامه¬ای است كه تصویب شده، باید به من اجازه بدهید و باید در همین جلسه رفع اشتباه بشود.
قراچورلو- عصبانی نشوید عصبانیت برای شما خوب نیست.
حاذقی- جناب آقای نخست‌وزیر در بیانات‌شان خیلی به شما احترام گذاشتند.
رئیس- آقای مهندس والا بفرمایید.
مهندس والا- بنده تصور نمی‌كردم همان طوری كه جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند بیانات مستدل و منطقی و حتی نوشته شده بنده برای ایشان ایجاد سوءتفاهم بكند و تا این اندازه در ایشان ناراحتی به وجود بیاورد. جناب آقای نخست‌وزیر افتخاری كه شما دارید این است كه می¬گویید من آماده شنیدن انتقاد هستم ولی متأسفانه من در اینجا دیدم كه بعضی از فرمایشات جنابعالی درست عكس این مطلب را ثابت می‌كرد. به بنده می‌فرمایید از كجا این ارقام به دست آمده؟ از جایی به دست آمده كه خودتان در اختیار ملت ایران گذاشته‌اید. می‌فرمایید راجع به پاداش هیئت مدیره شركت آب و برق خوزستان جعل رقم كرده‌ام. این بودجه شما صفحه ۱۱۰ شماره ۵۲۰۰ كد ۲۲۲ نوشته شده پاداش هیئت مدیره و كاركنان شركت آب و برق خوزستان ۷۶۷۷۹ هزار ریال است، در صورتی كه نوشته شده سود ویژه/ ۷۶۷۷۹ ریال این كجایش اشتباه است؟ به من فرمودید كه ارقام واهی در اینجا تذكر دادم، كجای این رقم واهی است؟ بنده از روی خود لایحه بودجه كه تقدیم مجلس كردید درآوردم و ثابت كردم. فرض بفرمایید ما می‌خواهیم قرض بگیریم یا به عنوان كمك به دستگاه‌های اجرایی اعتباری بگیریم، این اعتبار قرض است، وام است، وامی كه ملت ایران باید بپردازد و وامی است كه با بهره ۵/۶% و ۵/۷% باید از خارج بگیریم. ۲۲۸۰۰ میلیون ریال كه نوشته‌اند به عنوان اعتبار خارجی این وام است، نه درآمد دولت. آن وقت می‌گویید من جعل رقم كرده‌ام. این ارقامی كه شما می‌فرمایید جعل رقم كردم، این ارقامی كه عرض كردم از خود لایحه بودجه¬تان استفاده شده و اگر واقعاً این طور است و من جعل رقم كرده‌ام، همین حالا من استعفا می‌دهم. همین الان حاضرم بروم كنار اما وظیفه مجلس است، وظیفه نمایندگان است و نماینده مجلس حق دارد در رقم دخل و خرج نظارت بكند (رامبد- آقای مهندس والا بنده جسارت نمی‌كنم، حضرتعالی عصبانی نشوید ولی به استناد صورت¬جلسه مجلس بی‌اساس صحبت كردن رویه نمایندگان دولت شده است). پیش‌بینی درآمد دولت و پرداخت‌های آن در سال ۴۵، سهم سازمان برنامه عمران ۷۵% نفت ۳۴ هزار میلیون ریال بعد استفاده از وام‌های داخلی سه هزار میلیون ریال كه وجوه اسناد خزانه است ۳۶۰۰ میلیون ریال از بانك مركزی از وام‌های خارجی ۲۲۸۰۰ میلیون خوب قربان این عدد است، این رقم است، من كه از خودم درنیاوردم، آن روزی كه شاه¬پرستی در این مملكت در نظر بیگانه¬پرستان جرم بود، آن روزی كه وطن¬پرستان را ترور می‌كردند (رضوی- چنین چیزی نیست) (همهمه نمایندگان) (رامبد- آقای مهندس والا این حرف‌ها را نفرمایید كه پرونده بعضی‌ها باز می‌شود و خوششان نمی‌آید)، آن روز بنده با توده¬ای‌ها مبارزه كردم و جان خودم را در مقابل انجام وظیفه هیچ گرفتم. جناب آقای هویدا بنده نهایت ارادت را به شما دارم و امیدوارم كه دولت شما به نام یك دولت حزبی توفیق پیدا كند اما امكاناتی كه امروز در اختیار دولت شما است در تاریخ این مملكت بی‌سابقه بوده، درآمد نفت شما دوبرابر شده، امنیت این مملكت به حمدالله زیر سایه شاهنشاه آریامهر هیچ¬وقت ما چنین امنیتی نداشتیم (صحیح است). مجلس ما به جای این كه چوب لای چرخ دولت بگذارد، در جهت رسیدن به هدف‌های ملی كوشا است (صحیح است). همان طور كه فرمودید در تمام امور اصولی ما دنبال شما هستیم، نه شما هر دولتی كه مورد اعتماد و عنایت اعلیحضرت همایونی باشد، ما از جان و دل او را تقویت می‌کنیم (صحیح است). چرا شما می¬آیید می‌گویید باید بحث اصولی شود و بعد هم بحث اصولی را خدای ناكرده به جنبه شخصی برمی¬گردانند. ما در این مملكت علاقه داریم، استخوان پدرم، استخوان مادرم، استخوان تمام فامیل من در این مملكت است، من نرفته‌ام به كشور دیگر بعد به عنوان قباسه چاكی برگردم، بعد بخواهم حكومت را در دست بگیرم. شما وارث دولتی هستید كه آمد از پشت همین تریبون به عنوان این كه سرمایه خصوصی را به كار بیندازد قند و شكر را آزاد گذاشت، ۳۰۰ میلیون ضرر كرد
و آن وقت شما نگاه كنید در سال ۱۳۴۳ درآمد ملی از قند و شكر ۳۰ میلیون بوده، در سال گذشته ۱۰۰ میلیون به حساب آوردند، در سال آینده می‌خواهند ۲۰۰ میلیون به حساب آورند، آن وقت این مابه¬التفاوتی كه در اینجا پیدا می‌شود جبرانش با چه كسی است؟
دكتر معتمدوزیری- درآمد ملی قند و شكر چه معنی دارد؟
مهندس والا (با عصبانیت)- شما چه می‌گویید آقای دكتر معتمدوزیری؟ (همهمه نمایندگان).
دكتر معتمدوزیری- بنده می‌گویم ارقامی را كه می‌دهید به‌هیچ‌وجه صحیح نیست.
رامبد- چرا معاملات بانك توسعه صنعتی را آقای مهندس والا نمی‌فرمایید (زنگ رئیس).
دكتر مهذب- شما معنی درآمد ملی را نمی¬دانید (زنگ رئیس).
رامبد- آقای مهندس والا شما نباید اینها را بگویید چون موضوع شكر وقتی به میان می‌آید آقایان عصبانی می‌شوند (همهمه نمایندگان).
مهندس والا- این عدد و رقم است و همان طور كه گفتم هیچ¬وقت این امكانات نبوده است (همهمه نمایندگان).
دكتر معتمدوزیری- بنده هم همان طور كه گفتم مطالبی كه می‌گویید و ارقامی كه شما می‌دهید صحیح نیست. شما حق ندارید توهین كنید به آنهایی كه خارج رفته‌اند (و با حالت عصبانی از جای خود بلند شده به سمت تریبون آمدند).
رئیس- آقای دكتر معتمدوزیری بفرمایید بنشینید.
دكتر سعید- آقای مهندس والا سفسطه نكنید (همهمه نمایندگان).
رئیس- این وضع به‌هیچ‌وجه صحیح نیست چند دقیقه تنفس اعلام می‌شود.
(در ساعت یازده و پنجاه دقیقه صبح جلسه به عنوان تنفس تعطیل و در ساعت یازده و پنجاه و پنج دقیقه مجدداً تشكیل گردید).
۹- طرح گزارش كمیسیون آب و برق راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی.
رئیس- گزارش یك فوریتی راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از كمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی
كمیسیون آب و برق در جلسه ۱۷ اسفندماه ۱۳۴۴ با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه شماره ۴۸۰۴۸- ۲۲/۱۱/۱۳۴۲ دولت راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی (لتیان) را كه فوریت آن در جلسه ۱۳/۱۱/۴۲ مجلس شورای ملی تصویب شده به شماره ۴۷۸ چاپ گردیده است، مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود. اینك گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
قانون طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی (لتیان)
ماده ۱- تملك و تصرف اراضی و باغ‌ها و بیدستان‌ها و قلمستان‌ها و مستحدثات و همچنین استفاده از حقوق ارتفاقی مورد نیاز برای ساختمان سد فرحناز پهلوی (لتیان) و تأسیسات مربوط و بهره‌برداری از آنها به پیشنهاد سازمان آب منطقه‌ای تهران و تصویب وزیران آب و برق و كشاورزی و مدیر عامل سازمان برنامه صورت خواهد گرفت و بهای آنچه كه به ترتیب فوق به تصرف سازمان آب منطقه‌ای تهران درآمده طبق مقررات این قانون پرداخت می‌گردد.
ماده ۲- تعیین درآمد و تشخیص ضرایب ارزیابی به منظور تقویم اراضی و باغ‌ها و زمین‌های مشجر و كلیه مستحدثات به وسیله هیئتی مركب از وزیر آب و برق و وزیر كشاورزی و دادستان كل و مدیر عامل سازمان برنامه و مدیر كل ثبت یا نمایندگان آنان با توجه به نظر كارشناس یا كارشناسانی كه به وسیله هیئت مزبور تعیین می‌شوند
طبق مقررات و ضوابط مندرج در این قانون به عمل می‌آید و نظر هیئت به اكثریت آرا قطعی است.
تبصره- هیئت مذكور در فوق باید به مالك هر ملك مورد ارزیابی اعلام نماید كه در مدت معینی خود یا نماینده وی در جلسه هیئت حضور به هم رساند و هیئت پس از استماع اظهارات مالك یا نماینده او نظر خود را به طور قطع اعلام می‌دارد.
در صورت عدم حضور مالك یا نماینده او بدون عذر موجه هیئت می‌تواند تصمیم نهایی را اتخاذ نماید و تشخیص عذر موجه نیز به عهده هیئت مذكور می‌باشد.
ماده ۳- اگر املاكی مشمول مراحل اول و دوم قانون اصلاحات ارضی بوده ولی به عللی تاكنون قانون در مورد آنها اجرا نشده باشد، سازمان اصلاحات ارضی بلافاصله اجرای قانون اصلاحات ارضی را در آن ملك خاتمه خواهد داد و سپس سازمان آب منطقه‌ای تهران طبق مقررات این قانون اقدام خواهد نمود.
ماده ۴- ارزیابی اراضی و باغ‌های میوه و قلمستان‌ها و زمین‌های مشجر و دیمزار و بایر و كلیه مستحدثات با توجه به نكات زیر به عمل خواهد آمد:
الف- در مورد اراضی مأخذ ارزیابی برای هر هكتار زمین زراعتی آبی با توجه به موقعیت و نوع زراعت و مدت آیش و فاصله آن با جاده‌های موجود قبل از تاریخ شروع طرح‌های ساختمان سد و بدون در نظر گرفتن تأثیر عملیات عمرانی كه به منظور احداث سد در این منطقه صورت گرفته حداكثر تا ۱۵ برابر معدل درآمد خالص واقعی سالانه آن در سه سال اخیر خواهد بود.
ب- ملاك ارزیابی قلمستان و بیدستان و زمین‌های مشجر مشروط به این كه تاریخ احداث آنها قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد با توجه به نوع و تعداد و سن درخت‌ها تعیین می‌شود، مشروط به این كه حداكثر بهای آن از یك‌ونیم برابر بهای مرغوب¬ترین زمین زراعتی مندرج در بند الف این ماده تجاوز نكند. اشجار موجود در قلمستان و بیدستان متعلق به مالكین خواهد بود ولی مالكین مكلفند ظرف دو ماه از تاریخ اخطار سازمان كه به وسیله آگهی در محل و جراید و رادیو به اطلاع آنها می‌رسد از زمین خلع¬ید بكنند در غیر این صورت سازمان بدون هیچ‌گونه تشریفات قانونی مبادرت به قطع اشجار خواهد نمود.
سازمان آب منطقه‌ای تهران مسئول اشجار قطع شده نیست.
پ- ملاك ارزیابی باغ‌های میوه مشروط به این كه تاریخ احداث آنها قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد با توجه به نوع و تعداد و سن درخت‌ها و میزان محصول تعیین می‌شود مشروط به این كه حداكثر بهای تعیین شده از سه برابر بهای مرغوب¬ترین زمین زراعتی مندرج در بند الف این ماده تجاوز نكند. اشجار موجود در باغات میوه متعلق به مالكین بوده و تا موقعی كه زمین مورد استفاده سد و تأسیسات آن قرار نگرفته می‌توانند از آن بهره‌برداری كنند ولی مالكین مكلفند ظرف دو ماه از تاریخ اخطار سازمان آب منطقه‌ای تهران كه به وسیله آگهی در محل و جراید و رادیو به اطلاع آنها می‌رسد از زمین خلع¬ید كنند و در غیر این صورت سازمان بدون هیچ‌گونه تشریفات قانونی رأساً مجاز به قطع اشجار و استفاده از زمین خواهد بود.
سازمان آب منطقه‌ای تهران مسئول نگهداری اشجار قطع شده نیست.
ت- مأخذ ارزیابی اراضی دیمزار برای هر هكتار حداكثر ده هزار ریال و اراضی بایر هر هكتار یكصد ریال خواهد بود.
ث- ارزیابی عرصه و اعیانی ساختمان‌ها و انبار و اصطبل و نظایر آن با توجه به مصالح و موقعیت محل بدون در نظر گرفتن تأثیر عملیات عمرانی سد به نرخ عادلانه خواهد بود.
ولی بهای اعیانی ساختمان‌های غیرروستایی به شرطی پرداخت می‌شود كه تاریخ احداث آن قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد.
ماده ۵- نحوه پرداخت بهای اراضی زراعی و باغ‌های میوه و قلمستان‌ها و بیدستان‌ها و زمین‌های مشجر و دیمزار و بایر و مستحدثات به شرح زیر خواهد بود:
الف- چنانچه ملك متعلق به اشخاصی باشد كه در اثر اجرای مراحل اول و دوم قانون اصلاحات ارضی مالك شده باشند، با توجه به تبصره ۲ ماده ۱۹ قانون اصلاحات
ارضی پس از كسر بدهی زارع بابت بهای ملك، مازاد بها به آن پرداخت می‌شود.
ب- املاكی كه در اجازه زارعین می‌باشد، هیئت ارزیابی حق¬السعی و حقوق زارعانه را تعیین خواهد نمود تا به زارعین ذیحق پرداخت گردد.
پ- حقوق زارعین اعم از حق ریشه- بهای شخم و كود و ارزش زحماتی كه زارع برای آباد كردن زمین مورد نیاز متحمل شده است، برآورد و به زارعین پرداخت و از بهای تعیین شده جهت مالكین كسر می‌شود.
ت- در مورد باغ‌های میوه و قلمستان‌ها و بیدستان‌‌هایی كه بعد از تاریخ ۲۸/۲/۳۷ احداث شده‌اند، ارزیابی بر اساس اراضی مشابه زراعتی به ترتیب مقرر در این قانون صورت خواهد گرفت.
ولی حقوق زارعین طبق بند پ این ماده محاسبه و اضافه بر بهای فوق به زارعین مربوطه پرداخت خواهد شد.
ث- در صورتی كه اعیانی باغ‌های میوه و قلمستان‌ها و بیدستان‌ها و اراضی مشجر متعلق به زارع باشد و یا مالک و زارع طبق قرارداد‌های خاصی در اعیانی شریك و سهیم باشند، ارزش اعیانی بر اساس مقررات این قانون به زارع و یا مالك و زارع به میزان سهم هر یك پرداخت خواهد شد.
ج- بهای كلیه ساختمان‌های روستایی كه طبق ماده ۳۱ قانون اصلاحات ارضی به زارعین تعلق یافته است به آنها پرداخت خواهد شد.
ماده ۶- چنانچه مساحت كل زمین زراعتی یا باغ میوه و قلمستان و بیدستان و اراضی مشجر متعلق به یك مالك در تاریخ تقدیم این لایحه از ۵ هكتار بیشتر باشد (به استثنای تقسیم قهری از طریق ارث) مأخذ پرداخت بهای ملك نسبت به مازاد ۵ هكتار به قرار زیر خواهد بود.
مازاد بر ۵ هكتار تا ده هكتار هفتاد و پنج‌درصد نرخ ارزیابی و از ده هكتار به بالا نسبت به مازاد شصت‌درصد نرخ ارزیابی مقرر در این قانون می‌باشد و انتخاب ۵ هكتار و ۱۰ هكتار اولیه از پرارزش¬ترین اراضی مالك به عمل خواهد آمد.
ماده ۷- در صورتی كه مالك یا مالكین از انجام معامله و امضای اسناد انتقال خودداری نمایند دادستان شهرستان تهران یا نماینده او باید به جای مالك یا مالكین اسناد انتقال قطعی و دفاتر مربوط را امضا نموده و ثمن معامله در صندوق ثبت به -نام مالك یا مالكین سپرده شود.
ماده ۸- پرداخت بهای اراضی و املاك مالك یا مالكینی كه قبلاً از طرف سازمان آب تهران تملك و عملاً تصرف شده ولی هنوز سند انتقال قطعی تنظیم نگردیده است، مشمول مقررات این قانون خواهد بود و چنانچه وجوهی كه مالكین مذكور به طور علی¬الحساب دریافت داشته‌اند از مأخذ ارزیابی كه بر اساس این قانون به عمل می‌آید بیشتر باشد مابه‌التفاوت قابل استرداد نخواهد بود.
ماده ۹- از تاریخ تصویب این قانون سایر قوانین و مقرراتی كه مغایر این قانون باشد ملغی است.
ماده ۱۰- دولت مامور اجرای این قانون است.
مخبر کمیسیون آب و برق - کسرایی
گزارش از كمیسیون كشاورزی به مجلس شورای ملی
كمیسیون كشاورزی در جلسه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای مهندس ظهیری، معاون وزارت آب و برق لایحه دولت راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی (لتیان) را كه فوریت آن در جلسه ۱۳/۱۱/۴۲ مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود، مورد رسیدگی قرار داد و گزارش كمیسیون آب و برق را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینك گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر كمیسیون كشاورزی- مهندس عباس اخوان
گزارش از كمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
كمیسیون دارایی در جلسه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای مهندس ظهیری، معاون وزارت آب و برق لایحه
دولت راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی (لتیان) را كه فوریت آن را در جلسه ۱۳/۱۱/۴۲ مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود، مورد رسیدگی قرار داد و گزارش كمیسیون آب و برق را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینك گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر كمیسیون دارایی- عزت¬الله اوزار
گزارش از كمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
كمیسیون دادگستری با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه دولت راجع به طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی (لتیان) را كه فوریت آن را در جلسه ۱۳/۱۱/۴۲ مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود، مورد رسیدگی قرار داد و گزارش كمیسیون آب و برق را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینك گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
نائب رئیس كمیسیون دادگستری- هاجر تربیت
رئیس- كلیات این لایحه مطرح است آقای دكتر مبین تشریف بیاورید.
دكتر مبین- بنده می‌خواستم به طور مختصر ذهن نمایندگان محترم را روشن بكنم راجع به این كه ببینم بعضی قسمت‌های این لایحه با قوانین اساسی و مصوبات ملی مغایر هست یا نیست. در ماده ۳ گفته شده است كه «اگر املاكی مشمول مراحل اول و دوم اصلاحات ارضی بوده ولی به عللی تاكنون قانون در مورد آنها اجرا نشده باشد، سازمان اصلاحات ارضی بلافاصله اجرای قانون اصلاحات ارضی را در آن ملك خاتمه خواهد داد» اینجا مقصود این است كه خاتمه خواهد داد یعنی كارش را متوقف می‌كند یا سعی می‌كند كه كار را در آنجا تمام بكند، اگر قرار است كه آن كار را تمام كند، باید بنویسد كار را تسریع خواهد كرد به طوری كه اجرای قانون اصلاحات ارضی در آنجا تمام شده تلقی بشود ولی اگر منظور این است كه كار متوقف بشود، معنی¬اش این است كه قانون اصلاحات ارضی در آنجا عمل نشود، مطلب دیگر راجع به نوع ارزیابی است، ارزیابی طبق قانون اصلاحات ارضی كه به تصویب ملی رسیده نوع به خصوصی است، شما وقتی كه نوع جدیدی از ارزیابی برای اراضی برقرار كردید، بالنتیجه در قسمتی از اراضی مغایر با قانون اصلاحات ارضی است (مهندس جلالی- چه ارزیابی، یك فرمی دارد كه طبق آن عمل می‌كند). اگر منظور از ماده ۳ این است كه كار اصلاحات ارضی در آنجا تمام شود، پس ارزیابی جدیدی مورد پیدا نمی‌كند. شما طبق قانون اصلاحات ارضی ارزیابی را می‌کنید و حساب‌تان را می¬پردازید و كارتان را تمام می‌کنید. ارزیابی این است كه در آنجا كار اصلاحات ارضی تمام بشود یا متوقف بشود. نوع جدید به نظر بنده مغایر است با قانون اصلاحات ارضی، مطلب دیگر ماده ۹ است، در ماده ۹ شما گفتید «از تاریخ تصویب این قانون سایر قوانین و مقرراتی كه مغایر این قانون باشد ملغی است» یكی از آن قوانین هم قانون اصلاحات ارضی است (خواجه‌نوری- مغایر با قانون اصلاحات ارضی نیست)، عرض كردم شما تشریف نداشتید، نوع ارزیابی جدید مغایر با ارزیابی قانون اصلاحات ارضی است (خواجه‌نوری- این اراضی مشمول اصلاحات ارضی نیست) (مهندس جلالی- ارزیابی ندارد یك ضریب ضرب در مالیات می‌شود قیمت) (دكتر اسفندیاری- در مورد سایر سد‌ها كه ساخته شده چنین چیزی نخواستند این یكی چطور شده؟) مطلب دیگر ماده ۶ است، شما یك نوع ارزیابی معین كردید برخلاف ارزیابی قانون اصلاحات ارضی و می‌خواهید آن را اعمال كنید. خیلی خوب همین را چرا در ماده ۶ عوض می‌کنید؟ در ماده ۶ گفتید مازاد بر ۵ هكتار یك نوع دیگر ارزیابی شود، مازاد بر ۵ هكتار تا ۱۰ هكتار ۷۵% نرخ ارزیابی قبلی و نسبت به كمتر از ۵ هكتار با در نظر گرفتن بالاترین قیمت، یعنی چه؟ یعنی آن كسی كه زمین كم دارد، قیمتش را بگیرد ولی كسی كه زمین زیاد دارد، در قسمت‌های آباد، قیمت‌های صحیحش را بگیرد و در قسمت‌های بایر بیاید ۷۵% قیمت زمین‌های دایر را بگیرد (خواجه‌نوری- این طور نیست). بنده شعورم این طوری می‌رسد كه این معنی را دارد. بنده
خواستم همكاران محترم توجه داشته باشند كه ما به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم برخلاف قانون اصلاحات ارضی نوع جدید ارزیابی معین كنیم یا بگوییم طبق این قانون مصوبات قانون اصلاحات ارضی ملغی است یا بگوییم كه در قسمتی از این اراضی كه در زیر آب قرار خواهد گرفت، قانون اصلاحات ارضی اجرا نشود.
رئیس- آقای مهندس آراسته بفرمایید.
مهندس آراسته- بنده توضیحاتی را به استحضار همكاران می‌رسانم. مطلب بسیار روشن و ساده است، در مورد ماده ۳ اگر نظر این بود كه اجرای قانون اصلاحات ارضی در موقعی كه این املاك را سازمان آب می‌خواهد تصرف بكند نشود كلمه متوقف می¬گذاشتیم «عملیات اصلاحات ارضی متوقف می‌شود». متوقف یعنی در هر كجا هست و در هر مرحله‌ای است می¬بریم، نوشته شده است كه خاتمه پیدا می‌كند، اجرای قانون اصلاحات ارضی چه در مرحله اول و چه در مرحله دوم اگر شروع شده باشد خاتمه پیدا نکرده باشد، اصلاحات ارضی كارش را خاتمه بدهد كه از لحاظ سازمان آب منطقه‌ای تهران روشن بشود مالك كیست، در مرحله دوم معلوم نیست، مالك چه رویه‌ای را انتخاب می‌كند، ملك را به اجاره می‌دهد، تقسیم می‌كند، می¬فروشد، یكی از شقوق سه¬گانه را باید انتخاب كند، وقتی كه انتخاب كرد و گفت كه آقا من ملك را بر اساس سهم زراعتی تقسیم می‌کنم، سازمان آب می‌داند كه این صد هكتار متعلق به مالك است و این ۲۰۰ هكتار متعلق به زارع برای صد هكتار با ایشان معامله می‌كند و برای ۲۰۰ هكتار با ایشان، منظور از خاتمه متوقف كردن نیست، خاتمه دادن در اجرای قانون اصلاحات ارضی است. در مورد ماده ۴ كه در مورد ارزیابی كه فرمودند ارزیابی جدیدی عنوان شده است به استحضار می‌رسانم كه در قانون اصلاحات ارضی ارزیابی نداریم، ارزیابی عبارت است از مالیات ضرب در ضریب منطقه‌ای و این اسمش ارزیابی نیست به موجب ماده ۱۰ قیمت ملك را به این ترتیب معلوم می‌كند، ارزیابی مطلقاً نمی‌شود ولی آنچه در اینجا گفته شده است ارزیابی نبود از لحاظ رعایت حقوق مكتسبه زارعین یا مالكین است كه احیاناً بعد از اجرای قانون، اراضی را به اختیار خواهند داشت، گفته شده است این ملك را به قیمت اصلاحات ارضی از آنها می‌گیریم، گفته شده است كه این بار ارزیابی می‌کنیم یعنی ممكن است كه اگر این ملك را به طریق اصلاحات ارضی تقسیم می‌كردیم، صدهزارتومان می‌شد ولی در مرحله اجرای این قانون برای تصرف اراضی زمینی را ارزیابی می‌کنیم، كاری به مالیات و ضریب نداریم، یك هیئتی می‌رود به طور عادلانه‌ای ارزیابی می‌كند و هر چه قیمتش بود می¬پردازد و این را باید عرض كنم كه اتفاقاً موردی است كه ارزیابی مورد پیدا می‌كند، چون اگر ارزیابی نمی¬كردیم شاید این ایراد به ما وارد بود كه آقا ملكی را كه در مرحله دوم قانون اصلاحات ارضی به این اشخاص داده شده شما چرا قیمت¬گذاری می‌کنید؟ قانون اصلاحات ارضی فقط در مورد قیمت¬گذاری ملك مشمول مرحله اول است، نه مرحله دوم. ملك مشمول مرحله هم قیمت‌گذاریش جور دیگر است، این هم حساب‌های دیگری دارد. در مورد ماده ۹ جناب آقای دكتر فرمودند كه اینجا ننویسیم سایر قوانین مغایر با این قانون ملغی است. منظور ما این بود كه قوانین مغایر با این لایحه تقدیمی یعنی ما در اینجا گفتیم اراضی سد لتیان را به این كیفیت می¬خریم، به دلیل این كه مواد ۳ و ۴ و ۵ آن تطبیق داده شده با اصول قانون اصلاحات ارضی اگر تطبیق نمی‌دادند غلط بود، اینها كاملاً تطبیق داده شده اگر تطبیق داده نمی‌شد و این قوانین اجرا نمی‌شد به ضرر دولت بود. در مورد دیگر فرمودند كه چرا قیمت-گذاری اراضی در ماده ۶ طور دیگری شده است. این ۷۵ درصدی كه در اینجا ذكر شده منظور این نیست كه ۷۵% قیمت زمین آبی و مرغوب، اگر توجهی به وضع زمین‌ها بفرمایید اراضی عادی و مرغوب از ۵ هكتار برای یك زارع امكان عقلی ندارد كه تجاوز كند، یك هكتار است، دو هكتار است و سه هكتار است كه برای او می‌ماند یك مقدار اراضی بایر كه در محدوده است، این اراضی از سر كوه می‌گیرد تا آبریز رودخانه. باید این ارضی سنگلاخ بالای كوه كه نه تصرفی درش هست نه زراعتی درش هست به حكم احترام به سند مالكیتی كه در
دست مالك است باید پولش را به او داد ولی پول سنگلاخ باید داد نه پول زمین بایر (دكتر جعفری- ثبتش صحیح نبوده برای این كه طبق قانون بایستی از كسی ثبت بپذیرند كه در تصرفش باشد) اگر ثبت هم درست نیست به حكم قانون یك سند مالكیت در دست مالك هست كه لازم است رعایت شود و به این مالك چیزی بابت این سنگلاخ كه به حق یا به ناحق به ثبت رسانیده داده شود. در اینجا گفته شده است كه یك ۲۵ درصدی اگر از ده هكتار بیشتر بود، پول كم می‌کنیم یعنی اگر ارایه بدهد صد هكتار سنگلاخ و كوه را ما ۵ هكتار قیمت آبی به او می‌دهیم ۹۵ هكتار بقیه را به او می‌گوییم ۲۵درصد از آن قیمت بایر از تو كم می‌کنیم، كمتر داشت، كمتر كم می‌كردیم چون مالك بیش از این سنگلاخ هستند. همین‌طور كه جناب آقای دكتر می‌فرمایند سندش را هم به ناحق گرفته ما جریمه نمی‌کنیم، پولش را می‌دهیم منتهی یك قدری كمتر می¬دهیم، بنده عرض دیگری ندارم.
رئیس- نظر دیگری در كلیات لایحه نیست؟ آقای دكتر اسفندیاری فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
دكتر اسفندیاری- البته آقایان نمایندگان فرمایشاتی فرمودند كه سند مالكیت روی كوه‌ها داده شده و برای آن قیمتی تعیین كردند و برای آن گفتند كه دولت باید پولی پرداخت كند (خواجه‌نوری- كوه‌ها نیست). بنده كار به این كه به چه صورت هست و به چه صورت باید پولی پرداخت بشود و به این جمله‌هایی كه گفته شد ندارم، فقط استدعایم این است كه برای خرید اراضی كه بعد از ایجاد سد باید به دولت تعلق بگیرد و زیر آب برود و حتی اراضی كه در اطراف آنها قرار گرفته، دولت طبق یك مقررات خاصی اعمالی انجام بدهد، خواستم استدعا كنم از معاون محترم وزارت آب و برق یا معاون محترم وزارت كشاورزی كه تشریف بیاورند اینجا، شأن نزول این كه این قانون با این خصوصیات آمده برای ما تشریح كنند تا ما بتوانیم بعد به آن رأی بدهیم.
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- با كسب اجازه از مقام ریاست مجلس و نمایندگان محترم بنده در پاسخ فرمایشات جناب آقای دكتر اسفندیاری باید به عرض¬شان برسانم كه شأن نزول این قانون این است كه اكثر آقایان طرح سد لتیان را كه فعلاً مجری این طرح سازمان آب منطقه‌ای تهران است ملاحظه فرمودند، برای این تأسیسات مقداری زمین مورد احتیاج بود كه طبق قوانین موضوعه در دست سازمان آب منطقه‌ای می‌بایستی این اراضی خریداری شود چون این قوانینی كه در اختیار سازمان آب تهران بود ناظر به قانون توسعه معابر بود و چون این اراضی هم در خارج از شهر واقع شده اگر قرار بود بر این اساس این اراضی خریداری شود ناگزیر می‌بایستی مبالغ گزافی به صاحبان این اراضی پرداخت بشود، روی این منظور دولت لایحه‌ای تهیه كرد (دكتر اسفندیاری- اگر نظر كارشناس انجام می‌شود شما اجبار ندارید قانون بگذرانید). آنچه كه در این قانون هست ضوابطی است كه كارشناسان بدانند چگونه این اراضی را تقویم بكنند چون اراضی است كه در ۳۳ كیلومتری شهر است، اراضی زراعی را نمی‌شود اطلاق كرد، از طرف دیگر مالكین آنجا طمع كرده بودند و قصد داشتند پول گزافی از دولت بگیرند، برای این منظور بود كه این قانون تهیه شد و تقدیم شد.
رئیس- آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- غیر از سد لتیان سد‌های متعدد دیگری هم در كشور داریم (صحیح است) طبعاً بعد از بستن سد و بالا آمدن آب یك مقداری اراضی زیر آب قرار می‌گیرد، همچنین برای استفاده از این آب تأسیساتی در کنار این سد لازم است به وجود بیاید كه اینها هم مقداری اراضی دارند و این مطلب فصل مشترك تمام سدهایی است كه در ایران و در تمام دنیا می‌سازند. جناب آقای معاون وزارت آب و برق این نكته را نفرمودند كه فرق سد لتیان در مورد این اراضی مورد نیاز با تمام سد‌های دیگری كه اشاره شد و در این مملكت هست و متصرفین آن اراضی اهالی این مملكت هستند و تبعه این مملكت هستند و دارای همان حقوق متساوی هستند چه فرقی دارد؟ فقط فرق سد لتیان و
سد‌های دیگر را بفرمایید تا وارد بحث شویم.
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- بنده خیلی متأسفم كه نمی¬توانم در مقابل بیان خیلی سلیس و روان جناب آقای رامبد مطالبی بیان كنم ولی آنچه كه فرمودند بایستی به عرض برسانم كه اولا سد كرج قانون خاصی داشت و بر اساس آن قانون خاص، اراضی سد كرج خریداری شد. در مورد سد لتیان هم اصولاً ملاحظه فرمودید، سد لتیان بعد از تصویب قانون الغای رژیم ارباب و رعیتی ساخته می‌شود ولی سدهایی كه قبلاً ساخته شد بر اساس ماده ۳۳ قانون برنامه عمرانی سوم و ماده ۱۶ از قانون برنامه عمرانی دوم اراضی آنجا خریداری شد، اگر بر آن اساس بخواهیم بخریم عرض كردم بعد از آن در این مملكت یك تحولی پیدا شد، بنابراین قیمت‌های زمین خیلی پایین آمد، این بود كه نمی‌توانستیم الان به همان طریق انجام بدهیم، قانون اصلاحات ارضی را هم اگر ما بخواهیم ملاك عمل بگیریم، همان طور كه آقای مهندس آراسته فرمودند در مورد اراضی زراعی ضوابطی ندارند. ما آنچه كه تقدیم مجلس كردیم و استدعای تصویب آن را در مجلس شورای ملی داریم تعیین ضوابطی است برای خرید این اراضی.
رئیس- نظر دیگری در كلیات این لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱- تملك و تصرف اراضی و باغ‌ها و بیدستان‌ها و قلمستان‌ها و مستحدثات و همچنین استفاده از حقوق ارتفاقی مورد نیاز برای ساختمان سد فرحناز پهلوی (لتیان) و تأسیسات مربوط و بهره‌برداری از آنها به پیشنهاد سازمان آب منطقه‌ای تهران و تصویب وزیران آب و برق و كشاورزی و مدیر عامل سازمان برنامه صورت خواهد گرفت و بهای آنچه كه به ترتیب فوق به تصرف سازمان آب منطقه‌ای تهران درآمده طبق مقررات این قانون پرداخت می‌گردد.
رئیس- نسبت به ماده اول نظری نیست؟ آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مبین- بنده مقصودم این بود كه توضیح مختصری داده بشود راجع به اضافه شدن كلمه تملك در ماده یک چون در اصل لایحه تقدیمی دولت كلمه تملك وجود نداشت، می‌شود گفت با تصویب چند نفر بروند یك مقدار اراضی را تصرف بكنند اما تملكش یك تشریفاتی دارد و به موجب تصویب چند نفر، تملك نمی‌تواند احراز شود. این را می‌خواستم توضیح بدهند به چه مناسبت در كمیسیون كلمه تملك اضافه شد؟
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- بنده توجه جناب آقای دكتر مبین را به تیتر قانون جلب می‌کنم و آن این است كه قانون طرز تقویم و تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی و منظور از ذكر تملك نحوه تملك است، دقت فرمودند آقای دكتر مبین خود ماده را هم اگر دقیقاً ملاحظه بفرمایند، این موضع روشن می‌شود نحوه و طرز تملك كما این كه در بالا و تیتر قانون این موضوع ذكر شده است.
دكتر مبین- این تیتری كه جنابعالی می‌فرمایید در لایحه تقدیمی دولت نیست، در لایحه تقدیمی دولت گفته شده است قانون اراضی سد‌های لار، بنابراین در كمیسیون اگر تملك اضافه شده بنده نمی‌دانم و این جواب بنده نبود.
بدرصالحیان- دوبار در كمیسیون برای ایشان تشریح شد.
رئیس- به ماده اول مواد رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲- تعیین درآمد و تشخیص ضرایب ارزیابی به منظور تقویم اراضی و باغ‌ها و زمین‌های مشجر و كلیه
مستحدثات به وسیله هیئتی مركب از وزیر آب و برق و وزیر كشاورزی و دادستان كل و مدیر عامل سازمان برنامه و مدیر كل ثبت یا نمایندگان آنان با توجه به نظر كارشناس یا كارشناسانی كه به وسیله هیئت مزبور تعیین می‌شوند طبق مقررات و ضوابط مندرج در این قانون به عمل می‌آید و نظر هیئت به اكثریت آرا قطعی است.
تبصره- هیئت مذكور در فوق باید به مالك هر ملك مورد ارزیابی اعلام نماید كه در مدت معینی خود یا نماینده وی در جلسه هیئت حضور به هم رساند و هیئت پس از استماع اظهارات مالك یا نماینده او نظر خود را به طور قطع اعلام می‌دارد.
در صورت عدم حضور مالك یا نماینده او بدون عذر موجه هیئت می‌تواند تصمیم نهایی را اتخاذ نماید و تشخیص عذر موجه نیز به عهده هیئت مذكور می‌باشد.
رئیس- نسبت به ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده دوم رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- اگر املاكی مشمول مراحل اول و دوم قانون اصلاحات ارضی بوده ولی به عللی تاكنون قانون در مورد آنها اجرا نشده باشد، سازمان اصلاحات ارضی بلافاصله اجرای قانون اصلاحات ارضی را در آن ملك خاتمه خواهد داد و سپس سازمان آب منطقه‌ای تهران طبق مقررات این قانون اقدام خواهد نمود.
رئیس- آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مبین- تقاضا دارم آقای معاون وزارتخانه این تعریفی را كه آقای مهندس آراسته كردند بفرمایید در صورت‌جلسه نوشته شود كه كار اصلاحات ارضی در آنجا تا آخر عمل شود و متوقف نشود.
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- منظور این است كه در انجام كار اصلاحات ارضی در آنجا تسریعی شود نه این كه متوقف شود.
رئیس- نظر دیگری نسبت به ماده سوم نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده سوم رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۴- ارزیابی اراضی و باغ‌های میوه و قلمستان‌ها و زمین‌های مشجر و دیمزار و بایر و كلیه مستحدثات با توجه به نكات زیر به عمل خواهد آمد:
الف- در مورد اراضی مأخذ ارزیابی برای هر هكتار زمین زراعتی آبی با توجه به موقعیت و نوع زراعت و مدت آیش و فاصله آن با جاده‌های موجود قبل از تاریخ شروع طرح‌های ساختمان سد و بدون در نظر گرفتن تأثیر عملیات عمرانی كه به منظور احداث سد در این منطقه صورت گرفته حداكثر تا ۱۵ برابر معدل درآمد خالص واقعی سالانه آن در سه سال اخیر خواهد بود.
ب- ملاك ارزیابی قلمستان و بیدستان و زمین‌های مشجر مشروط به این كه تاریخ احداث آنها قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد با توجه به نوع و تعداد و سن درخت‌ها تعیین می‌شود، مشروط به این كه حداكثر بهای آن از یك‌ونیم برابر بهای مرغوب¬ترین زمین زراعتی مندرج در بند الف این ماده تجاوز نكند. اشجار موجود در قلمستان و بیدستان متعلق به مالكین خواهد بود ولی مالكین مكلفند ظرف دو ماه از تاریخ اخطار سازمان كه به وسیله آگهی در محل و جراید و رادیو به اطلاع آنها می‌رسد از زمین خلع¬ید بكنند در غیر این صورت سازمان بدون هیچ‌گونه تشریفات قانونی مبادرت به قطع اشجار خواهد نمود.
سازمان آب منطقه‌ای تهران مسئول نگهداری اشجار قطع شده نیست.
پ- ملاك ارزیابی باغ‌های میوه مشروط به این كه تاریخ احداث آنها قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد، با توجه به نوع و تعداد و سن درخت‌ها و میزان محصول تعیین می‌شود، مشروط به این كه حداكثر بهای تعیین شده از سه برابر بهای مرغوب¬ترین زمین زراعتی مندرج در بند الف این ماده تجاوز نكند. اشجار موجود در باغات میوه متعلق به مالكین بوده و تا موقعی كه زمین مورد استفاده سد و تأسیسات آن قرار نگرفته می‌توانند از آنها بهره‌برداری كنند ولی مالكین مكلفند ظرف دو ماه از تاریخ اخطار سازمان آب منطقه‌ای
تهران كه به وسیله آگهی در محل و جراید و رادیو به اطلاع آنها می‌رسد، از زمین خلع¬ید كنند و در غیر این صورت سازمان بدون هیچ‌گونه تشریفات قانونی، رأساً مجاز به قطع اشجار و استفاده از زمین خواهد بود.
سازمان آب منطقه‌ای تهران مسئول نگهداری اشجار قطع شده نیست.
ت- مأخذ ارزیابی اراضی دیمزار برای هر هكتار حداكثر ده هزار ریال و اراضی بایر هر هكتار یكصد ریال خواهد بود.
ث- ارزیابی عرصه و اعیانی ساختمان‌ها و انبار و اصطبل و نظایر آن با توجه به مصالح و موقعیت محل بدون در نظر گرفتن تأثیر عملیات عمرانی سد به نرخ عادلانه خواهد بود.
ولی بهای اعیانی ساختمان‌های غیرروستایی به شرطی پرداخت می‌شود كه تاریخ احداث آن قبل از ۲۸/۲/۳۷ باشد.
رئیس- آقای آموزگار بفرمایید.
آموزگار- بنده راجع به ماده ۴ در بند ت عرض دارم كه لازم آمد به استحضار همكاران محترم برسانم. دولت در لایحه‌ای كه به مجلس داده بود قیمت زمین‌های دیمی این منطقه را از ۱۵۰ تومان تا ۲۵۰ تومان پیشنهاد كرده بود یعنی پیشنهاد دولت این است كه هر هكتار از ۱۵۰- ۲۵۰ تومان ارزیابی بشود و بخرد اما در اینجا و در این گزارش قیمت این زمین‌های دیمی هر هكتار ۱۰۰۰ تومان نوشته شده و غیردیمی ۱۰ تومان، ۱۰ تومان همان ۱۰ تومانی بود كه برای زمین‌های بایر نوشته بودند. آقایان می‌دانند كه تبدیل اراضی بایر به دیمی خیلی آسان است یعنی با انداختن یك تراكتور و تخم پاشیدن می‌شود اراضی دیم¬كار و با این ترتیب این ده تومان به ۱۰۰۰ تومان تبدیل می‌شود، به این ترتیب بسیار آسان است. یك دفعه می‌بینید كه خیلی تفاوت خواهد كرد. بنده در پرونده مربوطه كه در كمیسیون دادگستری مطرح بود رسیدگی كردم، پیشنهادی هم از هیچ¬یك آقایان ندیدم كه ۱۵۰ یا ۲۵۰ تومان بشود ۱۰۰۰ تومان، شاید رقم زیادی باشد. به این جهت بنده معتقدم كه این ۱۰۰۰ تومان خیلی زیاد است و به چه جهت این رقم نوشته، این ده هزار ریال به چه نحو به این صورت درآمده، یك چیزی كه دولت حداكثر گفته ۲۵۰ تومان و پیشنهادی هم نبوده، یك دفعه شده ۱۰۰۰ تومان، ده هزار ریال و حال آن كه غیردیمی ۱۰ تومان است. به این جهت خواهش می‌کنم مخبر كمیسیون یا نماینده دولت در این باب توضیحی بدهند و اگر ممكن است كه همان پیشنهاد دولت و همان لایحه دولت را تصویب كنیم بهتر خواهد بود.
دكتر اسفندیاری- لابد نظر خاصی بوده، اگر نظر خاصی نباشد كه فرق نمی‌كند.
معتمدی- كاملاً صحیح است.
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- همان طور كه جناب آقای آموزگار فرمودند در لایحه‌ای كه در سال ۴۲ دولت به مجلس شورای ملی تقدیم كرد ضوابطی كه برای خرید اراضی دیم و اراضی بایر قائل شده بودیم همان مبلغ بود بعداً در كمیسیون كه مطرح شد توضیح دادند كه اراضی دیمی كه در سد لتیان ۳۳ كیلومتری تهران واقع شده خیلی فرق دارد با اراضی دیمی كه فرض بفرمایید در لوشان یا كتار سفیدرود واقع شده، این اراضی به واسطه این كه نزدیك شهر است و ۳۳ كیلومتر بیشتر با شهر فاصله ندارد بایستی یك تفاوتی با اراضی كه ۳۰۰ كیلومتر ۴۰۰ كیلومتر با شهر تهران فاصله دارد داشته باشد، روی این منظور بود كه دولت قبول كرد، دولت در كمیسیون‌ها با این اضافه قیمتش كه در اینجا منظور شده موافقت كرد و بنده به عرض‌تان می‌رسانم موقعی كه كارشناسان را اعزام می‌کنیم دقت می‌کنیم حتی یك صورتی برداشته شده كه اگر بخواهید در اختیارتان می‌گذارم كه چه مقدار اراضی دیم در كنار سد لتیان وجود دارد. اشخاص دیگر را نمی‌گذارند كه بروند آنجا شخم بزنند و بگویند دیم داریم. طبق آمار و اطلاعات دقیق كه از قبل به دست آورده‌ایم و نقشه¬برداری كرده‌ایم، متراژ اراضی دیم تعیین شده، به عقیده بنده پرداخت هر متری یك قران برای اراضی دیمی كه در ۳۳ كیلومتر تهران واقع شده است قیمت زیادی نیست، اراضی بایر هم قیمت خیلی پایین است. اجازه بفرمایید این كمك
به زارعینی كه در اطراف تهران سكونت دارند شود.
رئیس- آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مبین- اینجا جناب آقای مهندس ظهیری استدلال فرمودند علت این كه ما از قانون قبلی در مورد اراضی كه در زیر آب سد‌ها قرار می‌گیرد استفاده نكردیم و قانون به خصوصی آوردیم، علتش این است كه آن برای ما گران تمام می‌شد، این برای ما ارزان تمام می‌شود و باز می‌آیند اینجا در ماده ۴ استدلال می‌کنند كه از سال ۴۲ تا امسال چون اراضی گران شده بنابراین ما تقویم‌مان را ده برابر كردیم. ۱۵۰۰ ریال را كه شما كردید ۱۰۰۰۰ ریال یعنی ۶ برابر سال ۱۳۴۲ كه شما لایحه را تقدیم كردید. شما در لایحه خودتان گفته¬اید از ۱۵۰۰ ریال تا ۲۵۰۰ ریال یعنی حداكثر ۲۵۰۰ ریال اما اینجا به طور قطع تعیین كردید كه ده هزار ریال یعنی از ۴ برابر تا ۶ برابر اولا در مدت دو سال این چه جور تقویمی است كه در ظرف دو سال یك مرتبه می‌شود ۴ برابر تا ۶ برابر و ثانیاً شما استدلال كردید از جهت كم كردن خرج دولت در این اراضی از قوانین قدیم ما استفاده نكردیم و قانون جدید آوردیم و در قانون جدید ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ ریال معین كردید، اگر یك مرتبه بكنید ۴ برابر و ۶ برابر پس صد رحمت به قانون قدیم شما برای این كه یك مرتبه قیمتش را ارائه می‌کنید كه معلوم نیست روی چه ضابطه‌ای است، اگر چنین پیشنهاد‌هایی بشود (دكتر حسینی- پیشنهاد خرج است) همه ایستادگی می‌کنند و می‌گویند پیشنهاد خرج است، مگر این پیشنهاد مرج است؟ به چه مناسبت تصویب شده؟ بنده پیشنهاد می‌کنم مجدداً چون این لایحه یك فوریتی است و نمایندگان حق تقدیم پیشنهاد را دارند، بنده پیشنهاد می‌کنم ماده ۴ در قسمت بند ت ۱۰۰۰۰ ریال به همان فرمی كه دولت تقدیم كرده بشود یعنی ۱۵۰۰ ریال تا ۲۵۰۰ ریال بشود. مطلب دیگری كه شما در ماده ۴ عوض كردید و اسمش را گذاشته¬اید در راه كم كردن خرج دولت، تبدیل كلمه محصول به واقعی است. آمدید در بند الف ماده ۴ (در سطر سوم از صفحه سوم) گفته¬اید معدل درآمد خالص واقعی در صورتی كه در لایحه دولت بوده، معدل درآمد خالص محصول وقتی که معدل خالص محصول شد یعنی اگر بایر شد شاملش نمی‌شود، چون محصول ندارد ولی اگر شما درآمد خالص واقعی گذاشتید، هر زمینی را می‌توان درآمدی برایش تصور كرد، این را بایستی توجه بفرمایید در راه كم كردن خرج دولت است یا بالا بردن خرج دولت؟ درآمد محصول در جایی كه محصول داشته باشد برایش هست و در كلمه واقعی مستتر است و در جایی كه بایر باشد شامل نخواهد شد، بنابراین منظورتان در این تبدیل كم كردن خرج دولت است یا بیشتر كردن آن، اگر در راه بیشتر كردن است پیشنهاد خرج است، بنده فكر می‌کنم قابل ترتیب اثر دادن نبوده، اگر در راه كم كردن است، تشریف بیاورید توضیح بیشتری بفرمایید كه چطور اگر شما معدل درآمد خالص محصول را تبدیل كنید به درآمد خالص واقعی، این خرج دولت كم می‌شود؟ بنده پیشنهاد كردم چون لایحه یك شوری است واقعی تبدیل بشود به محصول طبق لایحه سابق، مطلب دیگر كه در ماده ۴ نظر دولت تبدیل شده این است كه تاریخ ۱۷/۴/۳۷ تبدیل شده به ۲۸/۲/۳۷ (خواجه‌نوری- تاریخ تسلیم لایحه نه تصویب آن). مطلبی كه در لایحه دولت داده شده تاریخ ۱۷/۴/۳۷ بوده و دولت وقتی لایحه را داده گفته از تاریخ ۱۷/۴/۳۷ می¬بایست تاریخ احداث قلمستان‌ها و بیدستان‌ها حساب شود یعنی قبل از ۱۷/۴/۳۷ اگر احداث شده باشد قبول هست ولی بعد اگر باشد قبول نیست علت این كه تبدیل كردید به ۲۸/۲/۳۷ می‌خواستم ببینم به نظر دولت چه بوده؟ برای این فاصله یعنی ۲۸/۲/۳۷ تا ۱۷/۴/۳۷ چه دلیلی و چه موجباتی بوده كه این تاریخ را عوض كرده¬اید؟ بنده مجدداً پیشنهاد می‌کنم این تاریخ را عوض كنند و تبدیل بشود به تاریخی كه دولت تقدیم كرده.
رئیس- آقای مهندس ظهیری بفرمایید.
مهندس ظهیری- بنده در جواب جناب آقای دكتر مبین آنچه كه مربوط به تقویم اراضی دیم است باید به استحضارشان برسانم كه این رقم بر اساس تشخیص یك عده از متخصصین كشاورزی و مهندسین كشاورزی بوده كه به محل رفته‌اند و برای اراضی دیم متری یك قران مبلغ گزافی نیست به خصوص كه معمولا تقویم اراضی را بر اساس
درآمد آن اراضی ضرب در ده سال محاسبه می‌کنند، اساس تقویم اراضی مزروعی برای این است و متری یك قران برای اراضی دیم مبلغ گزافی نیست به خصوص كه بنده اینجا عرض می‌کنم كه تمام اراضی دیمی كه در حوزه آبگیر سد لتیان واقع شده بیش از ۱۵۰۰۰۰ متر نیست یعنی ۱۵۰۰۰۰ مترمربع از قرار متری یك قران می‌شود ۱۵۰۰۰ تومان و به عقیده بنده این مبلغی نیست كه با این ترتیب یك عده‌ای را از خود ناراضی كینم اما آنچه كه فرمودید در مورد تغییر این تاریخ وقتی كه این لایحه در كمیسیون مطرح شد، در كمیسون‌ها بحث زیادی شد، عرض كردم در كمیسیون‌ها تغییرات زیادی داده شد از جهت اصلاح این لایحه، موضوع تاریخ ۱۷/۴/۳۷ را هم تبدیل كردند به ۲۸/۲/۳۷ دلیلش هم این بود كه گفتند تاریخی كه لایحه احداث تأسیسات سد لار و لتیان تقدیم مجلس شورای ملی شده است منظور بشود، چه بسا كه از آن تاریخ تغییر و تبدیلات و نقل و انتقالاتی داده بشود.
رئیس- آقای حبیبی جنابعالی مخالفید؟
حبیبی- بنده با فرمایشات آقای دكتر مبین مخالفم.
رئیس- آقای مهندس انصاری جنابعالی مخالفید؟
مهندس انصاری- بنده با فرمایشات آقای دكتر مبین مخالفم.
رئیس- بعد از آقای حبیبی صحبت بفرمایید. آقای حبیبی بفرمایید.
حبیبی- به مناسبت سوگندی كه در پشت این تریبون خوردیم نمی‌توانیم آنچه كه در این مملكت واقعاً دیده می‌شود انسان انكار بكند و حرف‌ها و كار‌های حقیقی را به موقع به دولت یا همكاران عزیز تذكر ندهد، به عقیده بنده این ماده‌ای كه برای زارعین یعنی آن عده‌ای كه زمین دارند در اطراف سد لتیان گذاشته شده است كه ده هزار ریال حداكثر به آنان داده شود حتی كم است (صحیح است) دلیل دارم از آبعلی به آن طرف بنده صحبت می‌کنم اگر اطلاعاتی از این طرف ندارم. همكاران محترم انشاءالله بنده را می‌بخشند چون بنده از طرف مازندران و از آبعلی به آن طرف صحبت می‌کنم. زارعین آن طرف یك هكتار الی پنج هكتار بیشتر زمین ندارند، شما می‌خواهید كه یك خانواده ۵ نفری یا ۶ نفری كه یك هكتار زمین بیشتر ندارد ۱۰ هزار ریال بهش بدهند مطابق این لایحه‌ای كه آوردید، این ده هزار ریال را این زارع بدبخت چطوری می‌تواند ۸ نفر و ۶ نفر، ۵ نفر خانواده را اداره بكند؟ اینجا جناب آقای دكتر مبین همكار عزیزم كه اینجا می‌نشینند چرا این جور فكر می‌کنند كه بایستی ۲۰۰ تومان یا ۱۵۰ تومان به یك زارع بدهند؟ این زارع ۱۵۰ تومان را چه بكند؟ اگر این دوغ¬فروشی بكند كه دوغ¬فروش نیست، اگر بخواهد كار دیگری بكند با ۱۵۰ تومان نمی‌شود كاری كرد. بنده پیشنهاد می‌کنم پس شما بیایید به جای این كه ۱۰ هزار ریال به زارع بدهید، در برابرش زمین بدهید كه بتواند زندگی خودش را اداره بكند (صحیح است) والا با پرداخت دو هزار تومان یا سه هزار تومان یا پنج هزار تومان یك زارع و یك كشاورز خوشبخت نخواهد شد (صحیح است) زیرا كه زندگی او بر اساس یك هكتار زمین گذاشته شده و شما می‌خواهید یك هكتار زمین را بگیرید و در برابرش ده هزار ریال بدهید، خودتان وجداناً قضاوت بكنید. من تعجب می‌کنم كه شما چه جوری این پیشنهاد را كردید و اگر مالكی صد هكتار دویست هكتار سیصد هكتار زمین داشته باشد، آن مشمول قانون اصلاحات ارضی است، هرچقدر مالیات پرداخت كرده برمبنای پرداخت مالیاتی خودش می‌آید پولش را می‌گیرد، پس بنابراین بنده می‌خواستم خواهش كنم تمام ما كه اینجا نشسته‌ایم باید واقعاً به فكر آن دسته از ۷۵درصد از مردم مملكت باشیم و یك ترتیبی بدهیم كه این مبلغ ناچیز را به این زارعین پرداخت بكنند (احسنت).
دكتر مبین- بنده راجع به این پیشنهادی كه تقدیم كردم یعنی راجع به ده هزار ریال با این كه مطمئن هستم در اطراف سد لتیان كه نزدیك تهران است زارع آن چنانی كه جناب آقای حبیبی فرمودند نیست (خواجه‌نوری- شما اطلاع ندارید) معذلك چون فرمودند بنده اطلاع ندارم این پیشنهادم را پس می‌گیرم (احسنت).
رئیس- در دو پیشنهاد دیگر باقی هستید؟
دكتر مبین- بنده راجع به تبدیل كلمه محصول به واقعی نمی‌توانم پس بگیرم و تقاضا می‌کنم رأی بگیرید.
رئیس- پیشنهاد آقای دكتر مبین قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم در بند الف ماده ۴ كلمه واقعی به محصول تبدیل شود. دكتر مبین
رئیس- نظر مخالفی نیست؟ آقای مهندس انصاری بفرمایید.
مهندس انصاری- بنده البته اجازه خواسته بودم درباره مطالبی كه آقای دكتر مبین فرمودند و مقایسه كردند این لایحه را با لایحه قبلی مطالبی به عرض¬شان برسانم كه اصلاً لایحه قبلی قانع¬كننده نبود از لحاظ نمایندگان مجلس، ایشان اگر می¬بینند در اینجا ضابطه جدید و تسهیلات بیشتری برای زارعین و افراد و ساكنین این ناحیه هست باید حمل بر این بكنید كه نمایندگان ملت بهتر به وظایف خودشان توجه كرده‌اند بنابراین بنده توضیح بیشتری نمی‌دهم چون خودشان توجه كردند و اشاره می‌کنند كه پیشنهادشان را پس می‌گیرند. بنده فقط این نكته را می‌خواهم اضافه كنم كه كوشش شده برای ساكنین ناحیه از لحاظ امكانات زراعتی ترتیبی فراهم بشود كه آنها بتوانند در جای دیگری این وسایل را برای خودشان فراهم بكنند. هر راهی كه برای رسیدن به این منظور هست خیال می‌کنم مورد توجه تمام نمایندگان باشد كه تصویب بفرمایند امكانات بهتر و بیشتری برای زارعین و ساكنین آن ناحیه فراهم بشود.
رئیس- آقای دكتر مبین پیشنهادتان را پس گرفتید؟
دكتر مبین- پس گرفتم.
رئیس- پیشنهاد دیگر را هم پس گرفتید؟
دكتر مبین- خیر.
رئیس- بنابراین پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تاریخ ۲۸/۲/۳۷ در ماده ۴ و مواد دیگر به ۱۷/۴/۳۷ تبدیل شود. دكتر مبین
رئیس- آقای دكتر مبین بفرمایید.
دكتر مبین- دفاعی كه جناب آقای مهندس ظهیری فرمودند مثل این كه وارد نبود تاریخ تقدیم لایحه ۱۲/۱۱/۴۲ است (خواجه‌نوری- لایحه تقدیم پروژه سد است) ولی لایحه قانون تقویم اراضی مورد نیاز سد‌های لار و لتیان درش اشاره شده به قانون ساختمان و بهره‌برداری سد‌های لار و لتیان مصوب تیرماه ۳۷ شما هر قانونی را كه می‌خواهید بگذرانید از تاریخ تصویب باید مورد ملاك عمل قرار بگیرد نه از تاریخ تقدیمش به مجلس شورای ملی، شب هیئت وزیران نشسته، تصویب‌نامه گذرانده، مجلس قبل از این كه آن تصویب‌نامه به صورت قانون دربیاید كه نباید قوه اجرایی به آن بدهد. شما در همین لایحه‌ای كه آوردید تقدیم كردید به لایحه لار و لتیان مورخ تیرماه ۳۷ شما خودتان می‌گویید در آن تاریخ تصویب شده، آن وقت تاریخ اجرایی این لایحه را چسباندید به آن لایحه ولی تاریخ اجرا را می¬گذارید دو ماه جلوتر، این صحیح نیست. به مناسبت این كه تصویب‌نامه هیئت وزیران دو ماه جلوتر صادر شده اگر تصویب‌نامه را بگوییم جایگزین قانون بوده كه قانون است، اگر تصویب¬نامه جایگزین قانون نبود و تصویب‌نامه عادی بود كه نمی‌بایست تاریخ تصویبش مورد نظر قرار بگیرد بلكه باید ملاك تاریخ قانونی شدن آن باشد.
خواجه‌نوری- پروژه را چون آن موقع اعلام كردند ممكن است مردم بروند سوء‌استفاده بكنند برای جلوگیری از سوء‌استفاده است.
دكتر مبین- چون می‌فرمایند برای جلوگیری از سوء‌استفاده است این پیشنهادم را نیز پس گرفتم.
رئیس- به ماده چهارم رأی می‌گیریم. خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد. چون وقت دیر است با اجازه خانم‌ها و آقایان بقیه این لایحه را به جلسه بعد موكول می‌کنیم.
۱۰- تقدیم یك فقره اصلاح بودجه به وسیله آقای معاون وزارت فرهنگ و هنر
رئیس- آقای زمانی بفرمایید.
زمانی (معاون وزارت فرهنگ و هنر)- با كسب اجازه از مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی نظر به این كه وزارت فرهنگ و هنر در سال اول فعالیتش بود بالطبع سال گذشته
هم بودجه‌اش قابل توجه نبود، پنج‌درصد هم كسر شده بود، به این جهت بودجه تنظیمی نیازمندی‌های ما را تأمین نمی‌كند. حالا با كسب اجازه اصلاح بودجه سال ۴۴ وزارت فرهنگ‌وهنر را تقدیم می‌کنم.
رئیس- به كمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.
۱۱- تقدیم یك فقره طرح به وسیله جمعی از نمایندگان
رئیس- طرحی است از طرف عده‌ای از نمایندگان كه برای اطلاع قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
از نظر كمك به ایتام بی‌بضاعت ما امضاكنندگان طرح ماده‌واحده زیر را برای تصویب تقدیم می¬داریم.
ماده‌واحده- وزارت دارایی مكلف است برای نگهداری ایتام بی‌بضاعت تحت نظر اداره امور سرپرستی وزارت دادگستری لایحه جامع¬الاطرافی ظرف سه ماه از تاریخ تصویب ماده‌واحده تهیه و به مجلسین تقدیم نماید. دكتر مبین- تقی زند- محسن خواجه‌نوری- دكتر سعید، مهندس جلالی- شوكت ملك¬جهانبانی- محمود توسلی- مافی- بانو تربیت- بانو دكتر دولتشاهی- مجید موسوی- مهندس برومند- دكتر نجیمی- مهندس زرآور- دكتر غنی- دكتر رهنوردی- دكتر ضیایی- دكتر فربود- مهندس جلالی- نوری- رضوی- دكتر یزدان‌پناه.
رئیس- به كمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
۱۲- اعلام وصول گزارش نمایندگان مجلس در هیئت نظارت اندوخته اسكناس و گزارش ماهانه كمیسیون‌ها برای چاپ در صورت‌جلسه
رئیس- گزارش هیئت نظارت اندوخته اسكناس و همچنین گزارش ماهیانه كمیسیون‌ها هم رسیده است كه با اجازه خانم‌ها و آقایان در صورت‌جلسه چاپ می‌شود.
۱۳- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه روز سه‌شنبه ۲۳/۱/۱۳۴۵
۱- گزارش كمیسیون راجع به متمم بودجه سال ۱۳۴۴ كل كشور. شماره چاپ ۱۷۸۵.
۲- گزارش كمیسیون راجع به افزایش هزینه دادرسی و سایر هزینه‌های منظور در قانون آیین دادرسی مدنی و امور حسبی. شماره چاپ ۱۷۷۹.
رئیس- چون طبق آئین‌نامه مجلس شورای ملی از بیست‌و‌هشتم اسفند به مدت بیست روز باید تعطیل داشته باشد با اجازه خانم‌ها و آقایان از امروز به بعد جلسه معمولی نخواهیم داشت مگر این كه تشكیل جلسه فوق‌العاده لازم شود. جلسه را امروز ختم می‌کنیم. جلسه آینده روز بیست‌وسوم فروردین ساعت ۹ صبح خواهد بود.
(یك ساعت بعداز ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی
گزارش هیئت نظارت اندوخته اسكناس
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
برای استحضار خاطر محترم گزارش ماموریت خودمان را در هیئت نظارت اندوخته اسكناس به شرح زیر از نظر عالی می¬گذرانیم.
بر طبق صورت¬جلسات هیئت نظارت كه در بانك مركزی بایگانی است، هیئت نظارت بر اندوخته اسكناس كه جمعاً هفت نفر می¬باشند: آقای دادستان كل كشور- دو نفر سناتور- دو نفر نماینده مجلس شورای ملی- خزانه¬دار كل و نماینده دولت در بانك مركزی در هر مرحله برحسب اطلاع قبلی دعوت گردیده و در بانك مركزی در قسمت‌های مختلف طبق احتیاج حضور به هم رسانیده‌اند مانند رسیدگی به مسایل مربوط به سیاست ارزی كشور، اسكناس‌سوزانی (یعنی معدوم ساختن اسكناس‌های فرسوده در برابر اسكناس نو كه در زیر كلید هیئت نظارت بیرون آمده در اختیار بانك مركزی قرار می‌گیرد) خزانه اسكناس جهت تحویل گرفتن و یا تحویل دادن اسكناس نو، خزانه جواهرات به منظور رسیدگی به امهار ویترین‌های جواهرات و یا تحویل دادن و تحویل گرفتن جواهرات خاندان سلطنتی در مواقع مهمانی‌های رسمی دربار شاهنشاهی.
نتیجه کار این جلسات به شرح زیر به عرض آن مقام محترم می‌رسد.
اقداماتی كه از تاریخ یكم اردیبهشت تا ۱۷ اسفند ماه ۱۳۴۴ با نظر اعضای هیئت نظارت اندوخته اسكناس در بانك مركزی به عمل آمده است.
۱- طی ۵۸ جلسه اسكناس‌سوزانی تعداد ۴۶۶۶۲۷۶۴ قطعه به مبلغ ۴۶۹۷۷۳۸۵۴۳ ریال اسکناس فرسوده و ناقص در کوره اسكناس‌سوزانی معدوم و در مقابل اسكناس نو به اداره نشر اسكناس تحویل شده است.
۲- مبلغ پانصد میلیون ریال در تاریخ ۱۵ آبان‌ماه و مبلغ یك هزار ریال در تاریخ ۱۵ اسفند ماه و مبلغ یك هزار میلیون ریال در تاریخ ۱۶ اسفندماه ۴۴ در مقابل دریافت ۴۰% طلا و ۶۰% اسناد بدهی دولت منتشر گردیده است.
۳- به موجب صورت¬جلسه ۷۴۰ مورخ ۱۳ آبان ماه ۴۴ مقرر گردید مبلغ دو هزار و پانصد میلیون ریال اسكناس در صورت احتیاج بانك تدریجاً در مقابل پشتوانه قانونی منتشر گردد.
۴- اسكناس‌های نو چاپ شده كه از خارج رسیده بود طی ۱۱ جلسه تحویل وزیر كلید هیئت نظارت گذارده شده است.
۵- در هر ماه یك دفعه آقایان اعضای هیئت نظارت در خزانه جواهرات حاضر شده و از امهار ویترین‌های خزانه بازدید به عمل آورده‌اند.
۶- مقدار ۱۴۳/۸۵۷/۳۹۲ اونس طلا معادل ۰۰۰/۷۵۰/۱۳ دلار بابت یك‌چهارم ۰۰۰/۰۰۰/۵۵ دلار ازدیاد سهمیه دولت ایران در صندوق بین¬المللی به صندوق مزبور پرداخت شده است.
۷- مبلغ ۰۰۰/۳۸۶ دلار به طلا معادل ۷۵۲/۰۲۸/۱۱ اونس بابت یك‌درصد ۰۰۰/۶۰۰/۳۸دلار ازدیاد سهمیه دولت ایران در بانك بین¬المللی ترمیم‌وتوسعه در مقابل دریافت سفته از دولت به بانك مزبور پرداخت شد.
۸- معادل ۵۵۰۰۰۰ دلار هم‌ارز ۴۱۶۶۲۵۰۰ ریال بابت یك‌درصد ۵۵۰۰۰۰۰۰ دلار افزایش سهمیه جدید دولت ایران در صندوق بین¬المللی به حساب صندوق مزبور پرداخت شد.
۹- معادل ۶۸۴۰۰۰ دلار به مبلغ ۵۱۸۱۳۰۰۰ ریال در مقابل سفته دولت بابت قسمتی از ۱۸درصد سهمیه بانك بین¬المللی به حساب ریالی بانك مزبور پرداخت شد.
عنایت¬الله نصیری - دكتر محمد‌علی رشتی
گزارش ماهیانه كمیسیون¬ها
گزارش یك¬ ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون فرهنگ و هنر
تاریخ تشكیل روز ۲۱/۱۱/۱۳۴۴
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- شور اول لایحه دولت راجع به اهدای یك نمونه از سرستون‌های كاخ آپادانا و چند قطعه از سنگ تخت جمشید.
۲- شور اول لایحه دولت راجع به موافقت¬نامه فرهنگی ایران و اسپانیا.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
۱- شور اول لایحه دولت راجع به موافقت¬نامه فرهنگی ایران و اسپانیا.
۲- شور دوم لایحه دولت راجع به اخذ یك ریال عوارض از هر كیسه سیمان به نفع انجمن آثار ملی.
۳- لایحه دولت راجع به استخدام آقای رائول كودیه ال تبعه دولت فرانسه به سمت مدیر كل باستان¬شناسی.
نائب رئیس كمیسیون فرهنگ‌وهنر- كورس
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون آموزش‌وپرورش
تاریخ تشكیل روز‌های ۵/۱۱ و ۱۰/۱۱ و ۱۴/۱۱ و ۱۷/۱۱ و ۱۹/۱۱ و ۲۴/۱۱/۱۳۴۴.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- شور اول موافقت¬نامه فرهنگی بین ایران و اسپانیا.
۲- آئین‌نامه شورای عالی آموزش‌وپرورش.
۳- اصلاحات مجلس سنا راجع به ترخیص اتومبیل فولكس واگن اهدایی دولت آلمان غربی.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۳۴۹ و ۹۳ و ۹۸ و ۳۵۵ و ۱۲۰۰ و ۱۰۵ و ۱۰۶ و ۱۲۲۵ و ۳۵۶.
رئیس كمیسیون آموزش‌وپرورش- جهانبانی
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون اقتصاد
تاریخ تشكیل روز‌های سه‌شنبه ۵/۱۱/۴۴ - سه‌شنبه ۱۹/۱۱/۴۴ - چهارشنبه ۲۰/۱۱/۴۴.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه اداره دانشكده صنعتی زیر نظر هیئت امنا.
۲- لایحه موافقت¬نامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به تأسیس ذوب‌آهن و نصب لوله گاز و كارخانه ماشین¬سازی.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های (۱۶۷۸ و پیشنهادات ۱۶۹۷) ۴۳۷- ۳۸۴- ۲۸۲- ۱۵۹- ۱۳۶.
رئیس كمیسیون اقتصاد- دكتر عدل طباطبایی
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون كشاورزی
تاریخ تشكیل روز‌های شنبه ۹/۱۱/۴۴ چهارشنبه ۱۳/۱۱/۴۴ دوشنبه ۱۸/۱۱/۴۴ ۲۳/۱۱/۴۴ دوشنبه ۲۵/۱۱/۴۴ شنبه ۳۰/۱۱/۴۴
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه تقویم اراضی مورد نیاز سد‌های لار و لتیان.
۲- لایحه واگذاری كارخانه‌جات تعمیراتی و مكانیكی ونك به شركت كارخانه‌جات ایران.
۳- لایحه انستیتو بررسی بیماری‌های گیاهی (اصلاحی مجلس سنا).
۴- لایحه تشكیل سازمان دامپروری و اساسنامه آن.
۵- لایحه ثبت املاك در مناطق عشایری (اصلاحی مجلس سنا).
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
شماره‌های چاپ (۱۶۶۲ و پیشنهادات ۱۶۸۳ و ۱۷۱۵)- (۱۴۹۳ و پیشنهادات ۱۵۰۴ و ۱۶۸۱ و ۱۷۰۱)- ۱۴۰۹- ۱۵۴۶- ۹۶۷.
رئیس كمیسیون كشاورزی- مهندس برومند
گزارش یك¬ماهه بهمن ۱۳۴۴ كمیسیون دادگستری
تاریخ تشكیل روز‌های ۷/۱۱ و ۱۱/۱۱ و ۱۸/۱۱ و ۱۹/۱۱ و ۲۰/۱۱ و ۲۵/۱۱/۱۳۴۴.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- تمدید مهلت تقدیم دادخواست به هیئت سه نفری اصلاحات مجلس سنا.
۲- لایحه دولت راجع به ذوب‌آهن.
۳- لایحه دولت راجع به سیل¬برگردان تهران و ادامه خیابان پرزیدنت كندی به هتل هیلتن اصلاحات مجلس سنا.
۴- ثبت املاك در مناطق عشایری اصلاحات مجلس سنا.
۵- اراضی مستحدثه ساحلی شور اول.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۶۲۵ و ۱۴۷۶ و ۴۲۰ و ۵۱ و ۳۷۵ و ۴۱۹ و ۱۲۷ و ۱۴۷۵ و ۸۳۸ و ۹۲۴ و ۵۴ و ۱۴۵۰ و ۱۴۶۹ و ۴۹۶ و ۶۱۱.
رئیس كمیسیون دادگستری- صادق‌احمدی
گزارش یك¬ماهه بهمن ۱۳۴۴ كمیسیون برنامه
تاریخ تشكیل سه‌شنبه ۵/۱۱/۴۴ - سه‌شنبه ۱۲/۱۱/۴۴ - سه‌شنبه ۱۹/۱۱/۴۴ - چهارشنبه ۲۰/۱۱/۴۴ - سه‌شنبه ۲۶/۱۱/۴۴ و پنجشنبه ۲۸/۱۱/۴۴
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- شور دوم لایحه سازمان نقشه¬برداری.
۲- لایحه موافقت¬نامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به تأسیس ذوب‌آهن و كارخانه ماشین‌سازی و نصب لوله گاز و تحصیل اعتبار اجرای مقاصد مزبور.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
شماره‌های چاپ ۲۲- (۲۲۷ و ۲۵۵ و پیشنهادات ۱۵۸۲ و ۱۶۴۰)- ۱۵۹۴.
رئیس كمیسیون برنامه- دكتر الموتی
گزارش یك¬ماهه بهمن ۱۳۴۴ كمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری
تاریخ تشكیل یكشنبه ۱۰- یكشنبه ۱۷- سه‌شنبه ۱۹- پنجشنبه ۲۸.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران.
۲- لایحه اصلاح ماده ۸۵ قانون استخدام نیرو‌های مسلح شاهنشاهی (اصلاحی مجلس سنا).
۳- لایحه مربوط به فارغ¬التحصیلان آموزشگاه عالی درجه¬داری نیروی هوایی شاهنشاهی (اصلاحی مجلس سنا).
۴- لایحه مربوط به تمدید مدت خدمت كارشناسان امریكایی وزارت راه.
۵- آئین‌نامه شورای عالی اوقاف.
۶- آئین‌نامه هم¬ردیفان شهربانی.
۷- اصلاح قانون بیمه‌های اجتماعی.
۸- لایحه حق فنی درجه¬داران كادر ثابت رسته موزیك (اصلاحی مجلس سنا).
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
چاپی شماره‌های ۱۱۳۲- ۱۰۶۵- ۴۳۹- ۵۰۸- ۱۴۸۸- ۱۵۹۶.
رئیس كمیسیون- مجید موسوی
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون آب و برق
تاریخ تشكیل پنجشنبه ۷- سه‌شنبه ۱۲- دوشنبه ۲۵.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- اساسنامه شركت ساختمان سد و تأسیسات آبیاری.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
چاپی شماره‌های ۲۸۱- ۴۷۸.
رئیس كمیسیون آب و برق- محمداسماعیل انصاری
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون پست‌وتلگراف‌وتلفن
تاریخ تشكیل چهارشنبه ۱۳- چهارشنبه ۲۰
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه دولت راجع به نحوه استفاده از بی‌سیم اختصاصی و آماتوری.
۲- لایحه راجع به وصول درآمد اختصاصی پست و تلگراف.
۳- لوایح و كارهایی كه در دستور است:
چاپی شماره‌های ۱۷۰۴- ۲۶۷.
رئیس كمیسیون پست و تلگراف و تلفن- زند
گزارش یك ¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون نظام
تاریخ تشكیل شنبه ۹/۱۱/۱۳۴۴- یكشنبه ۱۷/۱۱/۱۳۴۴- پنجشنبه ۲۸/۱۱/۱۳۴۴.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران.
۲- لایحه برقراری مستمری درباره وراث مرحوم بهمن بهمنی¬قشقایی.
۳- لایحه اصلاح ماده ۸۵ قانون استخدام نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
۴- لایحه مربوط به فارغ¬التحصیلان آموزشگاه‌های كمك مهندسی نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
۵- اصلاح ماده ۴۰ و تبصره‌های ۱ و ۲ و ۳ و ۴ آئین‌نامه هزینه سفر و فوق‌العاده افسران و كارمندان نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
نائب رئیس كمیسیون نظام- سرلشگر نكوزاد
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون راه
تاریخ تشكیل دوشنبه ۱۸- شنبه ۲۳- دوشنبه ۲۵- سه‌شنبه ۲۶.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه راجع به حفظ علایم و نشانه‌های مربوط به نقشه¬برداری و تحدید حدود و حریم.
۲- شور دوم لایحه تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
۱- لایحه راجع به ضمیمه شدن ادارات پلیس انتظامی راه‌آهن و هواپیمایی كشوری و اداره انتظامی و نگهبانی گمركات وزارت اقتصاد به شهربانی كل كشور.
رئیس كمیسیون راه- پزشكی
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون كشور
تاریخ تشكیل ۴/۱۱/۱۳۴۴- ۹/۱۱/۱۳۴۴- ۱۱/۱۱/۱۳۴۴- ۱۳/۱۱/۱۳۴۴- ۱۶/۱۱/۱۳۴۴- ۱۷/۱۱/۱۳۴۴- ۲۰/۱۱/۱۳۴۴- ۲۴/۱۱/۱۳۴۴- ۲۶/۱۱/۱۳۴۴
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه مجازات استفاده از پلاك‌های تقلبی وسایط نقلیه موتوری.
۲- رد لایحه اساسنامه اتحادیه شهرداری‌های تهران.
۳- لایحه اجازه قبول عضویت سازمان دفاع غیرنظامی در سازمان بین¬المللی دفاع غیرنظامی جهان.
۴- لایحه سیل¬برگردان و ادامه خیابان كندی به هتل هیلتن.
۵- لایحه تغییر عنوان استخدامی افراد و درجه¬داران و افسران مأمور انتظامی و نگهبانی واحد‌های انحصاری مامورین گارد شهری.
۶- آئین‌نامه تعیین وزن و تبدیل استخدامی هم¬ردیفان فعلی شهربانی كل كشور به درجه هم¬ردیفی نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
۷- شور دوم لایحه اجازه قبول عضویت سازمان دفاع غیرنظامی ایران در سازمان بین¬المللی دفاع غیرنظامی.
۸- شور دوم لایحه تغییر عنوان استخدامی افراد و درجه¬داران و افسران مامور انتظامی و نگهبانی واحد‌های انحصاری مامورین گارد شهری.
۹- لایحه مقررات مرزنشینان کشور.
۱۰ شور دوم لایحه مؤسسات حمل¬ونقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژ‌های عمومی.
۱۱- رد لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح بند ۲۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری و تبصره ذیل آن.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
چاپی شماره‌های: ۱۶۶۵- ۱۳۴۲- ۲۰- ۱۴۶۳- ۱۲۸۴- ۱۶۴۸- ۱۶۵۹- ۲۷۸- ۱۰۳- ۱۸- ۴۲- ۴۷- ۱۵۸۶.
رئیس كمیسیون كشور- روحانی
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون دارایی
تاریخ تشكیل سه‌شنبه ۵/۱۱/۱۳۴۴- پنجشنبه ۷/۱۱/۱۳۴۴- دوشنبه ۱۱/۱۱/۱۳۴۴- شنبه ۱۶/۱۱/۱۳۴۴- سه‌شنبه ۱۹/۱۱/۱۳۴۴- چهارشنبه ۲۰/۱۱/۱۳۴۴- شنبه ۲۳/۱۱/۱۳۴۴- پنجشنبه ۲۸/۱۱/۱۳۴۴.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه شكار و صید.
۲- لایحه تأسیس شركت هواپیمایی ملی ایران.
۳- لایحه تمدید مدت خدمت كارشناسان امریكایی وزارت راه.
۴- لایحه وصول درآمد اختصاصی وزارت پست‌وتلگراف‌وتلفن.
۵- لایحه مربوط به مقررات مرزنشینان كشور.
۶- شور دوم لایحه تشكیل سازمان‌های كشاورزی منطقه¬ای.
۷- لایحه راجع به پرداخت وام از محل فروش اسناد خزانه به مبلغ شصت میلیون ریال به شركت تلفن و ده میلیون ریال به شركت واحد اتوبوسرانی.
۸- لایحه فروش تنباكوی اصفهان.
۹- لایحه تقویم اراضی سد لتیان (فرحناز پهلوی).
۱۰- لایحه موافقت¬نامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به تأسیس ذوب‌آهن و نصب لوله گاز و كارخانه ماشین¬سازی.
۱۱- لایحه اجازه استرداد املاك و اماكن مسكونی آن عده از متجاسرین آذربایجان و كردستان كه به وضع آنها رسیدگی و آزاد شده‌اند.
۱۲- لایحه مؤسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی.
۱۳- شور دوم لایحه اجازه قبول عضویت سازمان دفاع غیرنظامی ایران در سازمان بین‌المللی دفاع غیرنظامی جهانی.
۱۴- لایحه مربوط به افزایش هزینه‌های دادرسی و سایر هزینه‌های منظور در قانون آیین دادرسی مدنی و امور حسبی و سایر هزینه‌های دادگستری.
لوایح و كارهایی كه در دستور است:
تعداد بیست و هفت فقره لوایح مالیاتی و چهار فقره لوایح مربوط به آئین‌نامه معاملات دولتی و لوایح شماره چاپ ۲۰۱- ۶۲- ۴۲۲- ۳۸۱- ۳۱۲- ۳۰۴- ۶۴۶- ۱۴۱۶- ۱۵۹۵- ۱۶۰۵- ۱۶۲۱- ۱۷۲۲- ۱۷۲۱.
ملاحظات:
ضمناً در روز‌های چهارشنبه ۱۳/۱۱/۱۳۴۴ و دوشنبه ۱۸/۱۱/۱۳۴۴ در كمیسیون مشترك دارایی مجلسین لایحه تحصیل اعتبار از مؤسسه جی‌آی‌ای ایتالیایی برای توسعه برق اصفهان و آئین‌نامه اجرایی قسمت اول تبصره ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ كل كشور به تصویب رسیده است. با این ترتیب ملاحظه خواهند فرمود كمیسیون دارایی در یك¬ماه ده جلسه تشكیل داده كه هر سه روز یك جلسه داشته است.
با احترام رئیس كمیسیون دارایی- بدرصالحیان
گزارش یك¬ماهه بهمن سال ۱۳۴۴ كمیسیون بودجه
تاریخ تشكیل شنبه ۹ بهمن- چهارشنبه ۱۳ بهمن- چهارشنبه ۲۰ بهمن- شنبه ۳۰ بهمن.
لوایح و كار‌های خاتمه یافته:
۱- لایحه دولت راجع به برقراری مستمری درباره وراث مرحوم بهمن بهمنی قشقایی.
۲- شور دوم لایحه دولت راجع به اجازه قبول عضویت و پرداخت حق عضویت كنگره بین¬المللی راه.
۳- لایحه دولت راجع به اداره دانشكده صنعتی زیر نظر هیئت امنا.
۴- نامه شماره ۳۱۰۸۴- ۲۲/۹/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ هیئت بازرسی عالی مرزی.
۵- نامه شماره ۲۴/۱۲۹۸۲- ۱۵/۱۰/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد تقاضای مبلغ ۵۰/۳۰۳۹۷۷ ریال اعتبار از محل ردیف ۵۹۰۱ بودجه كل كشور (هزینه‌های پیش‌بینی نشده) برای وزارت فرهنگ‌وهنر.
۶- لایحه برگشتی از مجلس سنا راجع به اصلاح بند یك ماده اول و سوم قانون اعزام محصلین ایرانی به خارجه.
۷- نامه شماره ۲۴/۱۸۷۹۴- ۱۹/۱۰/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ سازمان تربیت معلم.
۸- نامه شماره ۳۱۸۳۲- ۱۸/۱۰/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد تقاضای ۹۵۰۰۰۰۰ ریال اضافه اعتبار
مؤسسه استاندارد ایران و مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۳ ریال اضافه اعتبار سازمان زمین-شناسی از محل اعتبار ردیف ۵۹۰۱ بودجه كل كشور (هزینه‌های پیش‌بینی نشده).
۹- نامه شماره ۳۱۸۹۴- ۲۰/۱۰/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح بودجه سال ۱۳۴۴ اداره كل ثبت اسناد و املاك.
۱۰- نامه شماره ۵۱۶۰۰- ۱۶/۱۱/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح بودجه سال ۱۳۴۴ وزارت دارایی.
۱۱- لایحه برگشتی از مجلس سنا راجع به اصلاح ماده ۸۵ قانون استخدام نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
۱۲- اصلاح ماده ۴۰ و تبصره‌های ۱ و ۲ و ۳ و ۴ آئین‌نامه هزینه سفر و فوق‌العاده افسران و كارمندان نیرو‌های مسلح شاهنشاهی.
۱۳- نامه شماره ۳۳۲۷۰- ۱۲/ ۱۱/ ۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه سال ۱۳۴۴ سازمان بنادر و كشتیرانی.
۱۴- نامه شماره ۳۱۸۲۸- ۱۵/۱۰/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ دانشگاه تهران.
۱۵- نامه شماره ۳۳۲۶۸- ۱۲/۱۱/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ انستیتو مالاریالوژی.
۱۶- نامه شماره ۳۲۰۰۸- ۱۶/۱۰/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ وزارت راه.
۱۷- نامه شماره ۲۴/۱۱۴۵۰- ۱۹/۱۱/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ وزارت كشور.
۱۸- نامه شماره ۲۴/۱۶۶۱۱- ۳۰/۱۰/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ وزارت راه.
۱۹- نامه شماره ۵۳۴۱۴- ۱۹/۱۱/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ وزارت كشور.
۲۰- نامه شماره ۲۸۸۲۷- ۲۵/۱۱/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد قسمتی از صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ وزارت پست و تلگراف و تلفن.
۲۱- نامه شماره ۲۴/ ۲۸۸۲۵- ۲۵/۱۱/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ انستیتو بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی.
۲۲- نامه شماره ۳۳۷۲۶- ۱۶/۱۱/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ شهربانی كل كشور.
۲۳- نامه شماره ۲۴/۱۹۲۲۳- ۴/۱۱/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد تقاضای پنج میلیون ریال اضافه اعتبار از محل اعتبار ردیف ۵۹۰۱ هزینه‌های پیش‌بینی نشده بودجه كل كشور برای ژاندارمری كل كشور.
۲۴- نامه شماره ۲۴/۱۸۸۱۷- ۳۰/۱۰/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ شهربانی كل كشور.
ملاحظات لوایح و كارهایی كه در دستور است:
۴۲ لایحه مربوط به تصویب‌نامه‌های برقراری مستمری.
رئیس كمیسیون بودجه- مرتضوی