مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۷
جلسه ۱۷۷
صورت مذاکرات روز پنجشنبه ۱۴ شهر ذیقعده الحرام ۱۳۲۸
مجلس دو ساعت و ۲۰ دقیقه قبل از عروب بریاست آقای ذکاء الملک تشکیل شده صورت مجلس روز سه شنبه را آقای معاضدالملک قرائت نموده ( غائبین جلسه قبل ) قوام الاسلام – حاج مرزا آقا - نوبری – آقای سید محمد رضا _ سردار اسعد _ آقا سید علی آقا ( بی اجازه ) .
ار باب کیخسرو _ ناصر الاسلام _ حاج محمد کریمخان _ با اجازه غائب .
حاج امام جمعه . متین السلطنه . مستشار الدوله دکتر اسمعیل خان . وکیل ارعایا . حاج آقا . حاج سید ابراهیم . دهخدا . بهجت . سپهدار اعظم . آقا میرزا ابراهیم قمی بموقع مقرره حاضر شدند
رئیس _ رد باب صورت مجلس ملاحظاتی که هست بفرمائید .
حاج سید ابراهیم _ بنده را نوشته اند که درجلسه گذشته دیرآمده ام در صورتیکه بنده آن روز برای ترتیب امور فارس در کمیسیون تفتیش امر جنوب بودم آنروز هم عرض کردم در کمیسیون هم از آقای رئیس هم ا جازه خواستم .
دکتر اسمعیل خان _ بنده را هم جزء دیر آمده نوشته بودند در صورتیکه بنده و آقای عزالممالک و حاج وکیل ارعایا در آن اطاق مشغول نوشتن راپورت کمیسیون جنوب بودیم و به اینجه دیر آمدیم ( دیگر اظهاری نشده رئیس صورتمجلس را امضاء نمود ) راپورت کمیسیون فراید عامه راجع بماده پنجم و دهم امتیاز کارخانه چرمسازی و صابون پزی ربیع زاده و شرکاء قرائت شد کمیسیون دو ماده مزبوره را بعبارت ذیل پیشنهاد کرده بود ماده(۵) در صورتیکه مالیات تمتع و مالیاتی جهه کارخانهجات در مملکت وضع شود این کارخانه ها مدت ۲۰ سال از این تاریخ از ادای این دو فقره مالیات معاف خواهند بود ولی هرگاه مثل صابون و چرمهای داخله که اکنون معمول است از همان قسم بسازد مثل سایر اصناف مالیات صنفی را خواهد پرداخت .
حاج شیخ علی _ در عباراتیکه متضمن امور سیاسی یا قراردادی است یا قانونگذاری است یک نظر فلسفی لازم است اگر بنظر سطحی نظر شود بساهست از یک عبارت ( قلمبه ) ما یک فایده بزرگی را ترک کنیم یا اینکه از یک عبارت سهل و ساده مورد یک خسارت بزرگی بشویم در آن لایحه که قبل پیشنهاد شده بود برای اینکار خانه خیلی فایده اش از این پیشنهادی که شده است از برای دولت بهتر بود و نظریاتیکه آن روز در ماده پنج اظهار شد از بعضی از آقایان و بکمیسیون رجوع شد از نتیجه نداده و همان حاصل و نتیجه را که در آن دفعه کمیسیون اظهار کرده بود این دفعه هم همان را پیشنهاد کرده است آقایان خوبست قدری دقت بفرمایند که آن مواد سابق را با این مواد مقایسه بکنند و به بینند در آن مواد چقدر فوائد برای دولت مترتب بود و حال چقدر خسارت در این است بنده متعجبم از آقایان اعضاء کمیسیون فوائد عامه که آن فایده را که بنا بود ملاحظه کنند و مطابق آن پیشنهاد نمایند برعکس یک ماده را پیشنهاد کرده اند که خیلی ضرر وارد خواهد آورد فایده این چرخ و ماشین که وارد میشود برای دولت و ملت چیست آب که از دولت زمین که از دولت گمرک را هم که دولت نگیرد و مالیات را هم که هیچ ندهد پس این چه فایده برای ماخواهد داشت با اینکه احتمال دارد بواسطه این کار خانه مالیات صنف دباغ و صابون سازها متزلزل شود آقایان خواهند فرمود که اینکار یک منفعت تجارتی خواهد داشت و آن این است که صابون از خارج وارد نخواهد شد و صابون د اخله معمول خواهد بود عرض میکنم د رمقابل آن ببهی که بخارج میرفت بعد از آنکه اینکار خانه دایر شد دیگر نخواهد رفدت و ضرریکه بر ما وارد خواهد شد این است که چنانچه عرض کردم مالیات صنف دباغ و صابون سازها متزلزل خواهد شد باینجهه بعقیده بنده بعتر این است که همان سه ماده را که قبل کمیسیون فوائد عامه پیشنهاد کرده بود باز پیشنهاد شود که همان ۳ ماده تصویب شود این لفظ انحصار یک لفظ بدی نیست که ۷ ساله در بعضی از شهرها انحصار در این مدت داده شود و اطمینان میدهم که تا ده سال دیگر در این حدود این نوع کارخانه وارد نشود و اگر بیاورند هم کارخانه چرمسازی یا کارخانه های دیگر خواهند آورد لازم نیست از همین کارخانه بیاورند در آذربایجان و فارس و خراسان خواهند آورد و آن پیشنهاد سابق فایده اش خیلی برای دولت و ملت بهتر بوده بنده آن ۳ ماده را بادداشت کرده ام که اینجا بخوانم تا این آقایان درست ملتفت شوند ( پیشنهاد مزبور را مشتمل بر ۳ ماده قرائت نمود ) و در صورتی که ما از منافع او یک ده یک میبریم و از محصول آنهم مالیات میگرفتیم و در عوض باو چه میدادیم در عوض باو در این نقاط معینه امتیاز یک کارخانه چرمسازی و صابون سازی را در مدت هفت سال می دادیم پس چه ما را واداشته است که این فایده را ترک کنیم و مالیات این کار را متزلزل کنیم با وجود اینکه ممکن است یک لفظ انحصار را برداریم و همین ۳ ماده را تصویب کنیم د رصورتیکه بنده اطمینان میدهم که تا ۱۲ سال دیگر این انحصار را خواهند داشت حالا دیگر آقایان خودشان یک قدری بهتر دقت بفرمایند گول نخورند .
دکتر حیدر میرزا _ بنده با اکثر از فرمایش آقای حاج شیخعلی موافقم و اما در این ماده که می گویند و چرمهای داخلی که الان مسئول است اگر مثل آن بسازند مثل سایر اصناف مالیات صنفی را خواهند پرداخت بنده عرض میکنم که لازم نیست اگر بر نک دیگر لازم نیست بعین بسازد اگر برنک دیگر هم مثل اینکه ( زرد ) باشد که هیچ شباهت بچرم همدان ندارد بسازد و یکقران از آن ارزانتر بفروشد تمام کارخانه ه مدان میشکند پس خوب است بنویسد ( اگر متاع این کارخانه رقابت با صابون و چرم خارجه نکرد ضرر مالیاتی و عوارض و شکست تجار جزء را از عهده برآید ) و اگر با آنها رقابت نکرد و رقابتش با تجار خارجه شد التبه زیادتر از این هم باو معافیت میدهند و الا اینکه چرم ( زرد ) مثلا بسازند و بگویند که مثل چرم همدان یا چرمهای داخلی نیست و یک اندازه ارزانتر بفروشد تمام صابون پزخانه ها که برهم می خورد اسباب یک بلوای عمومی هم خواهد شد مقصود بنده این است که در این نکته که این جا نوشته شده است قدری دقت بفرمائید .
منتصر السلطان _ عرض میکنم از این لفظ مثل که در این جا ذکر شده مقصود این است که این چرم نمی سازد این همین چرمهای همدان و سایر جاها را میخرد و اینها را می آورد د ر کارخانه و بعضی روعنها بآنها میزند و بعضی مالشها میدهند و در آن حوضها که در کارخانه خودش دارد در آن آبیکه با بعضی دواها و محلول ساخته شده می اندازد و از آن بعضی چرم هائی که به ( برفی ) و ( فرانسیس ) معروف است از این قبیل چرمها درست میکند نه از قبیل چرمهای معموله و بهمین جهه هم احتیاط ذکر کردیم که اگر بخواهد از این چرمها بسازد باید مالیات آنرا بدهد یعنی چرمیکه روی آن هنوز ان مویها را دارد و هنوز برداشته نشده است و الا کارخانه این راجع باین کار نیست فقس راجع بچرم فرنگی درست کردن است که باید چرمهای معمولی را بخرد و بسازد و اما این مسئله را که مذاکره فرمودند که بان ترتیب ضرر بدولت وارد آمده است برای دولت هیچ ضرری نشده است چیزیکه هست آنوقت یک انحصاری را میدادیم که مخالف قانون شرع و مشروطیت بود بآن لحاظ گفتیم که از این قسم کارها را نباید انحصار داد مگر در کارهای خیلی مهم که خسارتهای خیلی بزرگ برای کمپانی پیدا میشود که آنجا باید انحصار داد و در اینجا دولت تا این اندازه با این کمپانی مساعدت کرده است چنانکه در تمام ممالک اروپ همه قسم مساعدت های پولی با کمپانی هائیکه تشکیل داده میشود و با کمپانی هائی که راه آهن و غیره میکشه مینمایند لکن ما چون مساعدت پولی نمی کنیم ذکر کردیم که اگر یک وقتی مالیاتی بر این قبیل چیزهابسته شده تافلان مدت این کارخانه ازدادن مالیات معاف باشدبرای اینکه این یک تشویقی بشودکه سایرین هم اینطوراقدامات بکنندوازاین قبیل کارخانجات واردنمایند.
حاج سید ابراهیم_این فرمایش مخبررابنده ملتفت نشدم برای اینکه مناط مافعلااین قانونی است که میگذاریم کارنداریم باینکه اینکارخانه کارش چیست وچه شکل چرم درست میکندوبعدچه شکل میشودمابایدملاحظه کنیم که ازاین عبارت چه فهمیده میشودازاین عبارت همچه فهمیده میشودکه این کمپانی میتواندهم چرم برقی بسازدهم غیربرقی حالابرفرض ماآمدیم بااوهمراهی کردیم آب دادیم زمین دادیم ازمالیات معافش نمودیم وترویجش دادیم واداره اش راتوسعه دادیم اینکارباعث این میشودکه صنفهای کوچک راکه مردم دردست دارندصعیف میشودوروبه انحطاطا میرودآنوقت این مالیاتی راکه میدهندنخواهنددادواینکارخانه هم که معاف است پس یک ضرری بدولت خواهدخوردبلکه اگرمابخواهیم ازکارخانهامالیات بگیریم ممکن است که بگوئیم یک کارخانه تاده سال مالیات ندهداما مالیات صنفی رابدهدوشریک ضعفا باشدبرای اینکه ماهیچ جهتی سراغ نداریم که رعایت این شخص رابکنیم.
محمدهاشم میرزا_نظرهاکم کم خیلی وسیع شده وتصورمیکننداگراینکارخانه بیایدنبایدمکتی درکارسایرین پیداشودالبته همان اندازه که اوچرم درست کندوبفروشدبهمان اندازه ازفروش بسایرچرمهاکسرخواهدشدولی این چندان اهمیت نداردبرای اینکه مطلب باین مهمی وکارخانه باین بزرگی که واردمیشودوصنعت مملکت راترویج میکنداگرضررکمی ازاوواردشودچندان اهمیت نداردوبنده موافقم باپیشنهادکمیسیون وعرض میکنم که دراین باب مذاکرات ازسابق ولاحق بقدرکافی شده است خوبست رای بگیریدکه زودتربگذردثانیاپیشنهادآقای حاج شیخ علی قرائت شد.
رئیس_حالابایددرقابل توجه بودن این پیشنهادرای بگیریم.
منتصرالسلطان_مجلس این راردکرده است چطورمیشوددرآن رای گرفت.
رئیس_فقط چیزیکه هست این است که این انحصاررامجلس ردکرده است ولی حالابایددرقابل توجه بودن آن پیشنهادرای گرفت_پیشنهادآقای موتمن الملک بعبارت ذیل قرائت شد
ماده(۵)درصورتی که راجع بمحصول این کارخانه مالیاتی درمملکت وضع شودکارخانجات مزبوره تاپنجسال ازادای مالیات معاف خواهندبودولی مالیات صنفی معموله رابایدبپردازند.
موتمن الملک_بنده عرض میکنم که این فقط تمتع معنی نداردبرای اینکه ماتابحال مالیاتی وضع نکرده ایم که اسمش راتمتع بگذاریم ودیگرمالیات کارخانه نوشته شده است آنهم موضوع نداردبرای اینکه بریک بنائی که مالیات نمیبندندواگردرجاهای دیگربسته اندمقصودامتعه آن بوده امتعه یعنی مال التجاره که ازکارخانه بیرون میآیددیگراینکه اینجاازتشویق گفتگوشدخیلی صحیح است که ازصنایع بایدتشویق کرداماتشویق یک حدی دارداگربنابشودکه مابرای هرصنعتی ازبیست سال سی سال معافیت حرف بزنیم این برای مملکت خیلی ضررداردبرای اینکه تاده سال دیگرمسلماکارخانجات دایرخواهدشدآن وقت بعدازده سال ملتفت میشویم ومیبینیم که مبلغ معتنابهی بربودجه مملکت ضررواردآمده است پس بایدیک حدی ازبرایش معین کردازبیست الی پانزده که مسلمانمیشودوازآنطرف هم بایدتشویقی بشودبرای اینکه این صنایع درواقع مثل انسان میباشند وتایک سال دوسال سه سال اول بایدمثل اینکه یک طفل رامواظبت میکنندکه بااوهم چشمی میکنداسباب ضررآنکارخانه نشودوازاین جهت بنده پیشنهادکردم که یک حدی ازبرایش قراربدهیم حالااگرپنجسال کم است شش سال بکنیداگرچه همان پنجسال کافی است پیشنهادآقای حاجی سیدابراهیم قرائت شدکه این ما ده بکلی حذف شود.
دکتراسمعیل خان_ بنده باجمله اول فرمایشات آقای موتمن الملک شریکم ولی باجمله آخرش شرکت نداریم بجهه اینکه کمپانی میگیویدکه من این چرمهاوصابونهائی راکه درمملکت رواج داردنمیسازم ولی کمیسیون باومیگویدبلکه ساختی باین جهت بودکه دراینجاقیدشده است که هرگاه مثل آنهاراساخت مالیات صنفی رابایدبدهدوازجمله چیزهائی که مجلس درآن نظرداشت اگرخاطرآقایان باشداین بودکه انحصاررابرداشت وازطرق دیگرتشویقی فراهم نیاوردکه اسباب این بشودکه مال التجاره رواج پیداکندواگراین آدم بگویدکه من بهیچوجه ضدیت ورقابت بامال التجارخ داخلی نمیکنم زحمت میکشم برای رقابت بامال التجاره خارجی دراین صورت مانبایدراضی بشویم که مال التجاره خارجی که وارداین مملکت میشوداوراشکست بدهدونمیتوانیم بگوئیم که بامال التجاره داخلی خودمان این کاررانمیکنیم وبایدمثل معمولی همه جامالیات رابدهیدبله اگرمثل چرمهای معمولی ساخت که چنانچه ذکرشده است مالیات صنفی راخواهدپرداخت ولی اگرخواست که چنانکه عرض کردم بامنابع خارجی ضدیت کندبنده تصورمیکنم که مجلس شورای ملی این اندازه همراهی بکندوالااگرتااین اندازه هم مساعدت نشودگمان میکنم یک قدری اسباب زحمت فراهم خواهدآمد.
کاشف_ چندین مرتبه اینجادرموضوع این کارخانه چرمسازی مذاکرات شدچون این کارخانه تقریبامشروع است واین شخص موسس است وهرکاریکه دراین مملکت نبوده است یک جمعیتی یایک شخصی که میخواهداقدام کندآنشخص یااشخاص بعلاوه زحمت یک امتیازی بایدداشته باشدباینکه اساسی راآنهاگذاشته اندودرواقع موسس میباشندوبنده عرض میکنم آن کسانی که میخواهندبرای ازدیادثروت مملکت اقدامی بکنندآنهارابایدتشویق کردویک اختصاصی داردبردیگران برای اینکه بعدازاین که این شخص اینکارخانه رادائرکرددیگران میبینندکه اینکارضررکردیامنفعت کردوازروی آن نقشه حرکت خواهندکردولی کارخانه که بدوادرمملکت نبوده است کسی که میخواهدواردکندودرصورتیکه راه هم نداریم باید یک مبلغی سرمایه در اینکار میگذارد البته تشویقات
یک مبلغی سرمایه دراینکاربگذاردالبته تشویقات
یک مبلغی سرمایه دراینکاربگذاردالبته تشویقات
خیلی بیش از این برای او لازم است باینجهه عقیده ام این است که بیست سالی که نوشته شده هیچ زیاد نیست برای این که باید از این آدم تشویق و همراهی کنید تا این که این اسباب تشویق دیگران که میتوانند سایر کارخانجات را وارد کنند بشود و این آقای موتمن الملک فرمودند در خصوص مالیات تمتع و کارخانجات ممکن است دولت یک مالیاتی وضع کند مثل سایر ممالک بعنوان تمتع یعنی بجهه فایده آنکارخانه بدینجهه برای تشویق این آدم گفته شد که دولت اگر یک وقتی بخواهد مالیاتی وضع کند این کارخانه تااینمدت معاف باشد و اما آقایانیکه در خصوص گمرک اینجا مذاکره میکنند که این امتعه از گمرک معاف خواهد بود اولا می دانند که این امتعه رقابت با مال التجاره خارجی میکنند و هیچ ربطی بامتمه داخلی ندارد و چیزیکه جلوگیری میکند از واردات باید با آن همراهی کرد والا در این مملکت هیچ کارخانه نباید احداث شود و هیچ صنعتی نباید اختراع شود باینملاحظه که مار از ادارات خارجه گمرک میگیریم آن اشخاص که این را ملتفت نیستند بجهه این که اگر بنا باشد که این مسلک را تعقیب کنیم هیچوقت مملکتی از حیث ثروت و صنعت ترفی نخواهد کرد از این جهه بنده مطلب گمرک را هیچ نمیتوانم تصدیق کنم و درخصوص صابونها و چرمی که در داخله ساخته میشود اولا آقایان باید ملتفت باشند که چنانچه یک کارخانه بخواهد رقابت کند با امتعه داخلی که امروز ساخته میشود و همه کس درست میکند این هیچ معنی ندارد که مخارج زیادی بکنند و یک اساب و لوازمی تهیه کنند از برای اینکه با صابون داخله و یا اینکه با چرم همدان رقابت کند واگر این کار را بکنند هیچوقت نخواهد توانست از اینکار فایده ببرند و هرگز اینکار را نخواهند کرد اینکارخانه برای ساختن چرم و صابون خارجه است این چرم یک چرم علیحده و یک چرم فرنگی هست که دایر میشود و چرمهای داخلی را بانصورت درمیاورند و هیچ ربطی بچرم داخلی ندارد و بنده عقیده ام این است که اینکار خیلی ترویج میکند صنعت داخلی را برای اینکه چرمهائیکه مصرفش کمتر است و در حمل بخارجه مصارف حمل و نقل برمیدارد در اینجا اصلاخ میشود و خیلی بجهه صنعت صابون هم دخل است و اما آنچه آنجا نوشته شده است در خصوص صابون اسن آدم بهیچوجه حاضر نشده است از برای ساختن صابون رخت شوئی ولی بجهه اینکه مبادا اینکارخانه آن صابونهائی را که در داخله مشغول هستند میسازند بسازد بجهه این که جلوگیری از این خیال بکند نوشته اند که اگر یک وقتی اینکارخانه یک چرم یا یک صابون را بسازد که در داخله باشد از مالیات معاف نباشد ویک وقتی اگر مالیات کسر شد بتوان گفت که همان اندازه که سایرین مالیات میدهند این هم میدهد و اگر چنانچه بگویند که مثل این چرم یا صابون داخلی را این کارخانه ساخته است هیچ اشکالی نداشته باشد واز این گذشته اصلا این حارخانه صابون رخت شوئی نخواهد ساخت این کارخانه برای ساختن صابونهای عطری دائر میشود و ممکن است در اینجا یک کلمه اظافه کنند که صابونهای عطری رفع این اشکال بشودو چون این مطالب مدتی است پیشنهادشده است و مکرر بمجالس آمده است و برگشته است وخیلی طول کشیده است که از مجلس بگذرد استدعا میکنم که زودتر این مسئله را بگذرانید برای اینکه خیلی از اشخاص منتظرندکه به بینند ترتیب این اول امتیاز صنعتی که میخواهد از مچلس بگذرد بترتیب جدید بچه قسم خواهد گشت و چه قسم تسهیلات در حق او خواهند کرد و خیلی بموقع است که این را بگذارانیم و بیش از این در ایتنخصصو مذکره نکنیم برای اینکه بنده میدانم و چون درکمیسیون مذاکره شده است البته آقایان هم مسبوقند و میدانند که اگر بغیر از اینطور باشد کمپانی هم اقدام نخواهد کرد واین رحمات و صرف وقت بی فایده خواهد بود ثانیا پیشنهاد آقای حاج سید ابراهیم قرائت شد .
رئیس _ آقای آقا سید حسین اردبیلی هم همین طور یک پیشنهادی کرده اند حالا اول رای میگیریم به پیشنهاد آقای حاج سید ابراهیم .
آقا سید حسین اردبیلی _ بنده گمان میکنم حذف کردن اینماده یعنی بکلی این مضمون را در این راپورت مسکوت عنه گذاشتن و اکتفا کردن بده ماده اصلح باشد برای اینکه در آن راپورت سابق یک چیزی داشت که باید از منافع خالص ودش این کمپانی در سالی صدی ده بدهد و ما آن را برداشتیم چرا بواسطه اینکه امتیاز رد شد بنده عرض میکنم اینکه امتیاز نیست ولی بالطبع امتیاز هست برای اینکه در این رشته کسی با او رقابت نمیکند و یک کارخانه دیگری دائر نخواهد کرد و فقط محصور خواهد شد این صنعت باین آدم و صاحبان کارخانه پس اگر اسما امتیاز حذف شده باشد واقعا هست برای اینکه کسان دیگر در مملکت این رقم کارخانه وارد نخواهند کرد اینکارخانه منحصر بخودش خواهد شد پس در این صورت ما اگر صدی ده از او مداخل نخواهیم و یک تحقیقی فوق العاده باو بدهیم گمان میکنم که این صحیح نباشد میفرمایند تشویق البته خیلی لازم است دولت تجار خودش را تشویق کند که سرمایه خودشان رابکار بیندازند و تا این اندازه که همراهی و مساعدت شود بهترین تشویقی است که برای یک کارخانه می شود ما نباید فراموش کنیم حال دیگران را باید این صنفی که در طهران خیلی هستند و تقریبا یک قسمت بزرگی میباشند رعایت حال اینها هم بشود باری اینکه اینکارخانه تا یک اندازه دایره تجارت سایرین را که تا بحال میساخته اند محدود خواهد کرد و الیاتی هم که از این راه بدولت میرسیده است کم کم رو به انحطاط خواهد گذاشت از اینجهه عقیده بنده این است که هم رعایت حال دولت لازم است وهم رعایت حال اصناف و از این راه هم لازم است یک منافعی بدولت برسد و اینکه نوشته شده است مالیاتی اگر وضع شد تا فلان مدت معاف باشد نوشته نشده و بکلی اینماده مسکوت عنه بماند شاید بعدها طور دیگر مقتضی شد این است که بنده موافقم در این ماده با آقای حاج سید ابراهیم و پیشنهاد میکنم که اینماده بکلی حذف شود کسانیکه جحذف این ماده را تصویب میکنند قیام نمایند ( اغلب قیام نکردند و رد شد )
پیشنهادی از آقای حاج فاتح الملک بمضمون ذیل فرائت شد(( بنده پیشنهاد میکنم که از ابتدای تاسیس اینکارخانه تاده سال از مالیات معاف باشد و بعد از ده سال چنانچه مالیاتی از برای این قسم کارخانه ها وضع شد بدهد . ))
رئیس _ حالا اول رای میگیریم به پیشنهاد آقای موتمن المک _ ثانیا پیشنهاد مزبور اصلاح شده بعبارت ذیل خوانده شد .
ماده ( ۵) در صورتیکه راجع به منافع این کارخانه مزبوره از تاریخ اینقرار داد از ادای مالیات تا پنج سال معاف خواهد بود ولی مالیات صنفی معمولی را باید بدهد .
رئیس _ رای میگیریم به پیشنهاد آقاسی موتمن الملک بطوریکه خوانده شد _ کسانیکه تصویب میکنند قیام نمایند ( اغلب قیام نمودند و باکثریت تصویب شد ) ماده دهم فرائت شد این اختصاصات و تخصیصات برای ربیع زاده و شرکاء مادامیکه مستقر است که تمام شرکاء تبعه داخله باشند هرگاه مادامیکه مستقر است که تمام شرکاء تبعه داخله باشند هر گاه بنحوی از اتباع خارجه در این شرکت دخالت پیدا کنند از آن ببعد این اختصاصات از شرکاء سلب خواهد شد .
محمد هاشم میرزا _ لفظ اختصاصات و تخصیصات یک معنی دارد واینکه اینجا هر دو را نوشته اند نمیدانم اصطلاح هست یا اینکه بملاحظه دیگری نوشته شده بعقیده بنده هر دو را نوشتن لازم نبوده .
حاج سید ابراهیم _ بنده هم می خواستم عرض کنم اگر معنی اختصاصات و تخصیصات همان انحصار باشد خوب است لفظ دیگری بجایش بگذراند .
افتخارالواعظین _ ینده میخواستم عرض کنم که این از دو حال بیرون نیست بجهه اینکه این شرکاء یا با اتباع خارجه خواستند شراکت و دخالت پیدا کنند از این معافیاتی که منجلس شورای ملی داده است بی بهره خواهند بود ومراد از این تخصیصات و اختصاصات هم همان معافیت است .
آقا سید حسین اردببلی _ اگر عوض تخصیصات معافیات نوشته شود کافی است دیگر اینکه بعضی از این اختصاصات یک طوری است که ممکن نیست سلب شود بجهه اینکه بعضی چیزها است که موقع او می گذرد از قبیل حقوق گمرکی آنوقت دیگر اختصاص نیست که از او سلب شود .
منتصر السلطان _ مقصود از این اختصاصات که در اینجا نوشته شده است فرق دارد با معافیاتی که آقایان میفرمایند معافیات از قبیل مالیات و گمرک است ولی اختصاصات و تخصیصات عبارت از
آن زمین جاجرود و کرج است که اگر مهندس دید و پسند کرد داده میشود و اگر با اتباع خارجه شرکت کنند اینها منتظر نخواهند شد و بدولت بر می گردد.
کاشف _ این ماده بطور واضح اجازه میدهد باین کمپانی که شرکت کند با اتباع خارجه برای اینکه می توسد د رصورتیکه شرکت کرد ما می گوئیم که از این معافیات واختصاصات محروم است و در خصوص تاریخ بنده عرض میکنم که قانون بچیزیکه نیست تعلیق نمی گیرد و یا وفتیکه قانون دولت وضع کرده است یا هیچ مهنی ندارد که مارای بگریم که از تاریخی که دولت مالیات وضع میکند .
معزز الملک _ بنده با اینت ماده کلی مخالف هستنم بجهه اینکه اینماده میگوید که این اختصاصات بشخص داده نمی شود دولت برای تشویق این چیزها را میدهد پس چه فرق میکند برای مجلس شورای ملی که اینکار را که انجام میدهد ربیع زاده باشد یا غیر ربیع زاده حالا چنانکه هست بدبختانه در مجلس شورای ملی دو نظر دیده می شود که ما نظرمان در این است که منفعت در این است که که سد بکنیم جلوی پولهای خارجه را و نگذاریم وارد مملکت ما بشود و می خواهیم محدود بکنیم بقوه خودمان و این را بنده عرض میکنم که نظر صحیحی نسیت و چنانچه تاریخ بما نشان میدهد اغلب جاها با پول خارج ترفی کرده اند و و ضعیتیشان راترویج نموده اند چنانکه انگلستان ترقی کردند پس اگر ماهم نظر صحیح داشته باشم باید هیچ ضدیت نکنیم یااینکه یکی از کمپانیهای ما یا با اتباع خارجه برای ترویج صنعت داخلی و در کارهای تجارتی خودمان هیچ این نظر را نباید داشته باشیم که پول خارج نباید وارد مملکت ما بشود و نباید داخل سرمایه تجارتی ما بشود پس اگر این نظر را داشته باشیم باید ضدیت کنیم با این ماده و اگر یک تخصیصاتی دادیم بیک کاری دیگر لازم نیست که همین اداره کنند آن کار تغییر کرد آن تخصیصات سلب میشود باید بگوئیم هر کسیکه می خواهد در اینکار مداخله کند باید دارای آن اختصاصات و امتیازات باشد .
بهجت _ چون لفظ اختصاصات و تخصیصات محل توجه شد اول آنراعرض میکنم بعد جواب آقای معزز الملک را عرض میکنم تخصیصات عبارت از این است که یک چیزهائی را باو واگذار کنید مثلا از قبیل اینکه از حقوق گمرکی معاف کنیدمالیات دادن را از او بردارید بعارت آخری یک قاعده عامیکه دارید در این مورد د رحق او استثناء میکنید اختصاصات این است که اراضی باو میدهید و آب میدهید و غیر ذالک این دو تا دو چیز است چنانکه عرض کردم اختصاصات این است که بعضی چیزها باو داده میشود تخصص این است که یک چیز عمومی در حق او استثناء میشود و اما در باب فرمایش آقای معززالملک عرض میکنم که ما هیچ مانع نیستم از اینکه پولهای خارجه وارد مملکت ما شود واز همین جا به آواز بلند می گوئیم که ما درهای ایران را باز کردیم از برای اینکه اتباع خارجه پولهای خودشان را وارد کنند و ترفی بدهند تجارت مملکت را و ما با آنها همراهی داریم ولی آقای معزز الملک باید بدانند نظریکه با باتباع خارجه داریم و این معافیاتی را که دادیم که گفتیم از یک قسم از مالیات معاف است و زمین دادیم دواها وارداتی را که وارد میکند از ستون گمرکی معاف کردیم اگر ما خواسته باشیم اینها را نسبت باشخاص خارجی ملاحظه کنیم فرق میکند ما این تشویقات را نسبت باتباع داخلی خودمان میکنیم که بدانند با آنها همراهیم و ثروتشان را روی هم بریزند و صنعت داخلی را ترویج کنند نه نسبت باتباع خارجی به جهه اینکه آنها الحمد اله درسهاشانرا خوانده اند و قایده خودشان را برده اند و صنایع خودشان را محکم نموده اند و بنده همانطور عرض کردم تکرار میکنم که مادرهای ایران را برای آنها باز کرده ایم که بیایند و تجارت کنند لکن نه اینکه معافیت بآنها بدهیم برای اینکه این با الفصل یعنی بنطریکه ما نگاه میکنیم می بینیم که یک ضرری از این را عاید دولت خواهد شد پس بهتر این است که این اختصاصات و تخصیصات نسبت باتباع داخلی باشد و نسبت بآنها که از خارجه می آیند یک مساعدتی خواهیم کرد اما نه باین اندازه .
حاج آقا _ اما اختصاصات و تخصیصات راکه بیان کردند گمان میکنم یکی باشد بواسطه اینکه این یک مطلب لغوی است و تخصیص همانطور که گفتند اگر استثنا از یک اتمامی باشد اختصاص هم همان معنی را دارد و برای اینکه تمام آنها درمعنی دادن یک چیزی است بیک شخص یا یک کمپانی و ما بالنسبه بتجار و شرکاء خارجه اگر بخواهیم جلو گیری کنم از یک کمپانی که می خواهد شرکت با آنها بکند ابدا نمیتوانیم جریان بدهیم امور تجارتی خودمان را و یک صنعتی را رواج بدهیم بجهه اینکه هر چه باشد باز محتاجند بخارجه هم بجهه سرمایه و هم بجهت تعلیم و غیر اینها و مااگر یک امتیازی را بیک نفر ایرانی بدهیم و شرط کنیم که اگر شرکت با دیگران آن معافیات از او برداشته شود نه اینکه بنظر معاندت و ضدیت با ابتاع خارجه باشد بلکه بنظر این است که این فقط تشویقی است از شعبه داخلی ومن نمی بینم که دراین مقام یک تشویقی از اینها کرده باشیم اگر این تخصیصات و معافیت مخصوص باتباع داخلی میباشد و این فرمایشی را که آقای معزز الملک می فرمایند تصور میکنم در این جمله اش بنده مخالف باشم که این اختصاص را دولت باید به اینکارخانه میدهد دیگر داره کننده او هر کس میخواهد باشد .
رییس- حالا رای می گیریم در این ماده یک مرتبه خوانده ممی شود- ماده ۱۰ این تخصیصات برای ربیع زاده و شرکا مادامی مقرر است که تمام شرکا تبعه داخله باشند- هرگاه به نحوی از اتباع خارجه در این شرکت دخالت پیدا کنند از آن تاریخ به بعد این اختصاصات از شرکا سلب خواهد شد.
رئیس _ رای میگیریم کسانیکه این ماده را بطوریکه اصلاح و خوانده شد تصویب میکنند قیام نمایند اغلب قیام نمودند .
رئیس _ حالا رای میگیریم بر کلیه اینقرارداد
حاج شیخعلی _ چون سابق در این قرارداد یک ماده بود که اگر این کمپانی در ظرف یک سال و نیم اقدام نکرد این امتیاز ازدرجه اعتبار ساقط خواهد بود حالا خوبست یک ماده باین مضمون د راینجا زیاد شود ( گفتند آن انحصار بود که این ماده را لازم داشت ) .
رئیس _ رای میگیریم کسانیکه کلیه اینقرارداد را بطوریکه مواد آن خوانده شده و رای گرفته ایم تصویب میکنند قیام نمایند ( اغلب قیام نمودند و قرارداد نامه کارخانه صابون سازی و چرم سازی به اکثریت از مجلس شورای ملی گذشت ) شروع به شور در بقیه قانون محاسبات عمومی گردید محاسبات وزراء _ ماده ۴۴ وزیر قرائت شد کمیسیون اسن طور پیشنهاد کرده بود ( ماده ۴۱ وزراء د رآخر هر سنه مالیه حسابهای ذیل را باید بطبع رسانیده به وکلا توزیع در خارج منتشر نمایند .)
حاج سید ابراهیم _ این ماده درست از برای اینکه صفحه بعد که به ماده ۴۵ یا ۴۶ میرسد د رآنجا حساب مخارج دو ماده است و حساب عایداتش هم دو ماده است پس ای بهتر است برای تمام هیئت وزراء هر کدام دخل و خرج خودشانرا در آخر هر سال طبع کنند همین طوریکه باید بودجه شان را در آخر سال به مجلس شورای ملی بیاورند باید اینها هم این صورت را معین کنند و به وزارت مالیه بدهند که وزارت مالیه با محاسبات خود وزارت مالیه به مجلس و دیگران حساب بدهد دیگر اینکه بوکلا توزیع کنند معنیش این است که بدون عنوان آنکه بمجلس بیاورند د رخارج باید بوکلا بدهند و منتشر سازند و این هیچ لزومی ندارد باید بوزارت مالیه بدهند .
فهیم الملک _ اولا عرض میکنم که پیشنهاد شدن حساب وزراء در لایحه وزیر خیلی مختصر و بی ترتیب و غیر مفید بود یعنی آن چیزهائیکه لازم بوده نوشته نشده بوده و تشریح و توضیح در آن بعمل نیامده بود و چند سطری را هم نوشته شده بود کافی نبود که مجددا آنرا تکمیل کرده و توضیح کردیم و در ضمن این پیشنهاد تقدیم کردیم و گفتیم که ما یک سنه مالیه داریم و یک دوره عمل تا آخر سال است یعنی دو سال پس در وقتیکه دو سال گذشت سنه مالیه ختم میشود و وزراء هم دو قسم است یک حساب حساب دوره عمل خواهد بود یکی هم حساب سنه مالیه وزیر مالیه هر دو حساب را باید بدهد ولی سایر وزراء فقط حساب خرجیکه خواهند داد حساب دوره عمل است کحالا اینها شرحش بعد می آید و این حسابها را که می نویسند باید قبل از وقت بوکلا بدهند که وکلا هم قبل از وقت مرور کرده باشند و بدانند وزراء چه حسابی رادر حساب خودشان آورده اند و مالیه هم بداند چه چیز را از حساب خودش آورده است و حساب مالیه را که وزارت مالیه میدهد او را تصدیق یا رد کنند و این نه ففقط رای مجلی و وزارت مالیه خواهد بود حساب مملکت همیشه باید بشود در تمام جاها که تمام بدانند که مملکت دخل و خرجش
چیست حالادراین ماده فقط نوشته شده است وزرابایدبدانندکه ۳حساب بایدبدهندیکی مخارج ویکی هم محاسبات کل مالیه است وآن محاسبات کل مالیه منتشرخواهدشدتااینکه بتوان صحت وزارتخانه هارابایکدیگرمقایسه کرد.
محمدهاشم میرزا_دراین تفضیلی که نوشته شئه است بوکلاتوزیع شده خوب است چون دراین دوره نماینده اصطلاح قرارداده اید اینجاهم خوب است بجای وکل نماینده شود.
عزالملک_بعقیده بندع چون این ۳فقره است که دراینجانوشته شده است وشرح آنهادرموادعلیحده میآیدخوب است این ۳قسمت هم درجزءماده۴۱نوشته شودوالااین که درماده دیگرباشدواینجا نوشته شودصحیح نمیدانم ودیگراینکه بطبع رسانیده بنمایندگان توزیع ودرخارج منتشرمینمایند)منتشرمیشود)نوشته شود.
حاج شیخعلی _این عبارت بهتراین است که نوشته شودهرساله تقدیم مجلس کنندبواسطه اینکه وقتیکه بمجلس آمدآن وقت بنمایندگان هم توزیع میشود.
مشیرالدوله_ازاینکه آقای مخبرتوضیح دادمفهوم شدکه عایدات راجع است بوزیرمالیه ولی درماده۴۱مطلق است باینجهه بنده پیشنهاد میکنم برای اینکه سوءتفسیرنشودبنویسدبطوری که درموادذیل نوشته میشود.
آقامیرزااحمد_این ماده مشتمل است برفهرست ۳مطلب که بعدمیآیدکه یکی مخارج ویکی عایدات ویکی محاسبات ومعلوم نیست حال فصولیکه بعدمیآیدومربوط باینهااست که آیاآنهاقبول میشودیاردمیشودپس بایدمذاکره کرددر هرسه آنهاوبعدرای گرفت والااگردرموادیکه بعدمیآیدتغییر داده شدآنوقت رای اولی غلط میشوداینرابایدگذاشت که بعداز رای درآن موادتصویب شد.
رئیس_رای میگیریم کسانیکه موافقندباماده۴۱بطریقیکه خوانده شدقیام(اغلب قیام نمودند و باکثریت تصویب شد)ماده۴۳وزیرقرائت شدکمیسیون اینطورپیشنهادکرده بودوماده۴۲دراول هرسال هریک ازوزراءصورتی ازمخارج عمل معینه خودترتیب میدهنداین حساب شامل کافه عملیاتی خواهدبودکه ازاتتاح تااختتام دوره بعمل آمده است ومطالب ذیل رامندرج خواهدبود۱اعتبارات معینه۲مخارجیکه ازبابت حقوق دائنتین دولت موقع خرج پیداکرده است ۳وجوهی که بموجب حواله پرداخته شده است۴تتمه مخارج که بایدپرداخته شود۵ فاضل اعتبارات برمخارج ۶اعتباراتیکه کل یاجزءآن مصرف نشده وبایدبرگشت ویابسال بعدمنتقل شودمطابق ماده پنجم ۷مقایسه مخارج مشروجه در فصول وموادعمل منقضیه یامخارج دوره قبل ازآن وتعیین اختلاف یاذکرسبب آن ۸اعتبارات قطعی دوره عمل.
حاجی سید ابراهیم_اینجامیگوید(دراول هرسال چون دوره عمل رااین طوریکه آقای مخبربیان کردنددوسال است وبنابراین دروسط سال که نمیتوانیم بگوئیم مخارج سال دوره منقضیه پس بایداینطورنوشته شوداول سال هردوره منقضیه راترتیب بدهد.
افتخارالواعظین_اینجانوشته است که صورتی ازمخارج دوره عمل منقضیه خودوزیرکه معزول شددیگری بجای اومیآیدو این که آمدصورت دوره عمل منقضیه دیگری راکه رفته است که نبایدبدهدبایدنوشته شودصورت عمل منقضیه وزارتخانه
محمدهاشم میرزا_(مطالب ذیل رامندرج خواهدبود)فصیح نیست بایدبنویسد(مطالب ذیل درآن مندرج خواهد بود)ودیگراینکه(مخارجیکه ازبابت حقوق دائنتین دولت موقع خرج پیداکرده است)(فصیح نیست بایدگفت)مخارجیکه ازبابت حقوق دائنتین دولت پرداخته شده است
فهبم الملک_موقع خرج پیداکردن غیرنمیشودبجهت اینکه مثلاده هزار تومان قرارداده شده است وموقع خرج پیدانکرده است حالاممکن است تمام وجه آن پرداخته شده باشدعبارت بهترازایم نمیشود.
عزالملک_اینجاکه فرمودندموقع خرج پیدانکرده است یاتخصیص وحواله نشده است منتقل بسال میشود.
فهیم الملک_اینکه درآخراضافه شده است مطالبشان شرحش درآنجاذکرشده است که آنچه ترک میکندازحساب بودجه هاوآنچه درمواعدمقرره حواله نمیشودبرمیگرددآن دوره عمل نشده است.
آقامیرزابراهیم قمی_اینجامیگویدکه دراول هرسال وزراصورتی ازدوره عمل خودرامیدهندخوب نیست بایدنوشته شود(اول هرسال دوره عمل هریک ازوزارتخانها)
شیبانی_(ومطالب ذیل رامندرج خواهدبود)غلط است و(مطالب ذیل رامشتمل خواهدبوددرج میشود)نوشته شود.
فهیم الملک_بجای منقضیه گذشته بگذاریم ماده مزبوربعدازتصحیح مجددابطوری ذیل قرائت شد(ماده۴۲)دراول هرسال هریک ازوزراءصورتی ازمخارج عمل منقضیه وزارتخانه راترتیب میدهنداین حساب شامل کافه عملیاتی خواهدبودکه ازافتتاح تااختتام دوره بعمل آمده است ومطالب ذیل درآن مندرج خواهدبود(۱)اعتبارات معینه(۲)مخارجیکه ازبابت حقوق دولت موقع خرج پیداکرده است(۳)وجوهیکه بموجب حواله پرداخته شده است(۴)تتمه مخارج که بایدپرداخته شود(۵)فاضل اعتبارات برمخارج(۶)اعتباراتیکه کل یاجزءآن مصرف نشده وبایدبرگشت ویابسال بعدمنتقل شودمطابق ماده پنجم(۷)مقایسه مشروحه درفصول وموادبودجه دوره عمل منقضیه یامخارج مشروحه درموادبودجه دوره قبل ازآن و تعیین اختلاف یاذکرسبب آن(۸)اعتبارات قطعی دوره عمل رئیس_رای میگیریم برماده۴۲کمیسیون بطریقی که خوانده شدن کسانیکه موافقندباماده مزبوره قیام نمایند(اغلب قیام نمودندوباکثریت تصویب شد)ماده۴۵وزیرقرائت شدکمیسیون باینطریق پیشنهادکرده بودماده۴۳حسابهای دوره عمل وزرابایدبیک خط ازروی یک قاعده ترتیب شده وعین تقسیمات فصول وموادبودجه رابنمایددراین ماده اظهاری نشد.
رئیس_پس رای میگیریم کسانیکه بااینماده بطریقی که کمیسیون پیشنهادکرده است موافقندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)ماده(۴۳)وزیرمالیه علاوه برصورت مخارج وزارت مالیه که مطابق دوماده فوق سایروزراترتیب میدهدصورت کلیه عایدات دولتی راکه حاوی فقرات ذیل میباشدترتیب خواهدنمود (۱)برآوردعایدات(۲)حقوق تحقیقی دولت ازبابت عایدات ومالیات عمومی (۳)وجوهیکه وصول شده است(۲۴)تتقه عایدات که بایدوصول شودوجوهیکه ازبابت عایدات دوره عمل منقضیه وصول میشودبایددرجزءعایدات دوره عمل جاریه محسوب شود.
افتخارالواعظین_مرتب خواهدنمودقانونی نیست مرتب مینماید.
مشیرالدوله_ازتوضیحیکه مخبرداده معلوم میشودکه صورت حسابیکه وزیرمالیه خواهددادراجع بدوره عمل است برای اینکه سوءتفاهم نشود اینطور نوشته شودکه صورت کلیه عایدات دولتی که حاوی فقرات ذیل باشدازبابت عمل گذشته مرتب خواهدنمود.
موتمن الملک_ درکمیسیون قراربوده است که هرجاتحقیقی است مقابل آن تخمین بنویسنداینجاهم بایدبنویسندحقوق تحقیقی وتخمینی پس ازاصلاح ماده مزبوره مجددابعبارت ذیل قرائت شدماده۴۴وزیرمالیه علاوه برماده فوق مثل سایروزراءترتیب میدهد صورت کلیه عایدات دولتی راحاوی فقرات ذیل باشدازبابت دوره عمل گذشته مرتب مینماید(۱)برآوردمالیات(۲)حقوق تحقیقی دولت ازبابت عایدات ومالیات عمومی (۳)وجوهیکه عایدشده است(۴)تتمه عایدات که بایدوصول شود وجوهیکه ازبابت عایدات دوره عمل گذشته وصول میشودبایددرجزءعایدات دوره عمل جاریه محسوب شود.
رئیس_ رای میگیریم براین ماده بطوری که قرائت شدکسانیکه باماده۴۴موافقندبطریقی که پیشنهادشده است قیام نمایند(اغلب قیام نمودندوباکثریت تصویب شد)
رئبس_بقیه شوراین قانون میماندبجلسه آتیه(راپورت کمیسیون عرایض قرائت شد بدین مضمون)روزپنجشنبه۱۴کمیسیون عرایض فوق العاده منعقدگردیده وعریضه جناب عزالملک نماینده کردستان مشتمل برمرخصی دوماده از۲۰ذیقعده الی۲۰محرم۱۳۲۹قرائت گردیدنظربدلایل که جناب معزی الیه اقامه کردندکمیسیون مرخصی ایشان راباکثریت تصویب مینمایدمابقی
بسته برای نمایندگان است .
ادیب التجار _ آقای عزالاملک چنیدین مرتبه تشر یف آوردند و معاذیر صحیحه خودشان را اظهار کردند ولی تا این ساعت که زنگ زدند و ما حاضر شدیم بنده اطلاع ندارم که اکثریت کمیسیون رای به تشریف بردن ایشان داده باشد و اما عقیده ام در باب آقای عزالملک این است که عرض میکنم چندین نفر دیگر هم از وکلا هستند که استدعای مرخصی کرده اند از مجلس و اگر اینها را تصویب کنیم دچار اشکال خواهد شد برای کافی شدن عده و آقایان نمایندگان هم تشریف داشتن ایشانرا در مجلس خیلی اهمیت میدهند وگمان میکنم که ا یشان هم با عقیده بنده شریک باشندو اگر هم ضررهای فوق العاده بایشان میخورد در اینموقع از مجلس تخلفی نکنند .
سلیمان میرزا _ در صورتی که مخبر کمیسیون عرائض اظهار کردند که نمی دانم این عریضه در کمیسیون با اکثریت گذشته است یا خی راین چه راپورتی است که داده شده است .
رئیس _ اشان مخبر نیستند .
سلیمان میرزا _بعلاوه بنده یادآوری میکنم محظوراتیکه ما هر روز پدچار هستیم و آن تکمیل نشدن عده است با آن سختیکه د رقانون اساسی نوشته شده است که باید عده اشخاصی که عضو مجلس هستند و موقع مذاکره و اخذ رای بدو ثلث سه ربع برسد و یکعده ما نداریم مثل آقا سید علی آقا و بعضی آقایان دیگر و مثل آقا شیخ جعفر مازندرانی که عضو هستند و هنز تشریف نیاورده اند و ما مجبوریم که آنها را جزء اشخاص حاضر مجلس فرض کنیم و دو ثلث و سه ربع را با آنها محسوب کنیم این است که یک اشکالی پیدا میشود در صورتیکه ما این محضور را داریم و اینعده هم که لاعلاج حاضره حساب کنیم حالا برفرض یک ساعتی هم بواسطه مرخصی بر آنها بیفزائیم وقتیکه افزودیم آنوقت باید روزها رئیس ساعت سه قبل از غروب که وقت انعقاد را معین میکند و با اینکه یک جماعتی تا ساعت دو و نیم حاضر شوند و عده کافی شود بواسطه یک نفر .
بهجت _ روز یکشنبه آقای عزالملک تشریف آوردند بکمیسیون عرائض آقای ادیب التجار هم تشریف داشته و دلایل خودشان را دکر کردند وحتی اینکه برای اینکه مطلب خوب خاطرنشان آقایان شود میخواستند تقاضای مجلس خصوصی کنند وامروز صبح که این راپورت نوشته شده بود کمیسیون فوق العاده تشکیل شد چون کمیسیون فوق العاده شد چون کمیسیون فوق العاده شده بود و بنده مسبوق نبودم بعد آقای رئیس کمیسیون به بنده نوشتند کمیسیون فوق العاده تشکیل و در باب مرخصی آقای عزالملک گفتگو شده و باکثریت تصویب شد راپورتش را بدهید و خودم هم عقیده ام این است که مرخصی ایشان را تصویب نمایند .
عزالملک _ باز بدبختانه مثل اکثری از موارد مجبور شدم اعتراض نمایم در موقعیکه راپورت کمیسیون عرایض راجع بمرخصی نماینده بمجلس می آید چرا باید مثل یک ماده قانون بسیار مهمی مطرح مذاکره شود اگر بنده توضیحی ندهم و شرح حال خودرا عرض ننمایم کدام یک از آقایان نمایندگان در دهای بنده را میدانند بنده وقتیکه بنمایندگی انتخاب شدم کراهای شخصیم خیلی پریشان بود ولی عشق زیادی داشتم که زودتر به این مکان مقدس شریفیاب شوم و از مرکز هم تاکید میشد که نمایندگان زودتر در مرکز حاضر شوند برای اینکه مجلس افتتاح شود بایتجهه بنده هیچ چیز را مانع قرار ندادم و باکمال عجله و شتاب آمدم وازآنوقت تاکنون هرقدراهتمام کردم کارهای شخصیتم اصلاح شودنشدواگرچه نمیخواهم عرض کنم که مجبورم نمودیدلابدم مکنون خاطرخودم راعرض نمایم بنده اینطوراستنباط میکنم که یکوقتی بااستعفاازمجلس بیرون میروم وچون پس ازاستعفانمیتوانم بکردستان بروم بجهت اینکه موکلین بنده ازمن جهه استعفارامیپرسنداگرموانع ومعایب کاررابیان بکنم خیانت است زیراکه خیال صاف آنهامشوب میشودواگرمعایب وجهت استعفارانگویم درواقع مثل این است که خودراتخطئه کرده باشم ونیزنمیتوانم درجای دیگرتعیین نمایم زیراامورات شخصیتم تصفیه نشده است پس مجبورم که اجازه مرخصی ازمجلس مقدس خواسته بولایت رفته کارهای شخصی رااصلاح کرده معجلامراجعت نمایم آنوقت حال ازسه فقره خارج نیست یاوضع رابهترازحالیه میبینم یامثل حالایاخدای نکرده بدتردرصورت اول که منتهای خودش بختی است بنده وهمکارانم دوره وکالت رابآخررسانده نام بزرگی تحصیل مینمائیم درصورت دوم مثل حالاکه مایوس نیستم مشغول خدمت میشویم درصورت سیم هروقت دیدم به منتهی درجه یاس رسیدم باکمال بدبختی وتاسف استعفامیدهم وچون روی برگشتن کردستان راندارم میروم دریک جای دنیازندگی مینمایم.
رئیس_رای میگیریم کسانیکه باراپورت کمیسیون که مرخصی دوماهه آقای عزالملک راتصویب کرده موافقندقیام نمایند(اغلب قیام نمودندوباکثریت تص.یب شد)
رئیس_جلسه آتیه روزشنبه ودستورآن ازاینقراراست_شوردربقیه قانون محاسبات عمومی_شورثانی درامتیازطلاشوئی کوه زر_اگروقت باشدراپورت کمیسیون خارجه راجع به استخدام بلژیکی.
مجلس نیمساعت بغروب مانده ختم شد