مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ اسفند ۱۳۴۲ نشست ۵۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز دوشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۴۲ نشست ۵۰
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۵۰
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس.
۲- طرح برنامه دولت آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر.
۳- اخذ رأی و تصویب برنامه و ابراز اعتماد به دولت آقای منصور نخست‌وزیر.
۴- اعلام دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه.
| مجلس چهار ساعت و پانزده دقیقه بعد از ظهر به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شو.
غائبین بااجازه-
- آقایان پرویزی، مهندس برومند، جهانگیری، سرتیپ‌پور، دکتر غنی، فیصلی، کورس، مهندس کیا، موسوی کبیری، دکتر صالحی، سعید وزیری.
غائبین بی‌اجازه-
- آقایان مبارکی، مهندس مجتهدی، مهرزاد، امینی خراجی.
غائبین مریض-
- آقایان دکتر سام، تیمسار سرلشگر همایونی.
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ آقای نیاکان.
نیکانان- در لیست هیئت وزیران اسم آقای دکتر هدایتی نوشته نشده است.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای محدث‌زاده.
محدث‌زاده- عرض بنده هم در همین موردی بود که آقای نیاکان فرمودند می‌خواستم خواهش کنم اصلاح شود.
رئیس- دیگر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه دفعه قبل تصویب می‌شود.
- طرح برنامه دولت آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر
۲- طرح برنامه دولت آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر
رئیس- برنامه دولت مطرح است آقای رامبد به عنوان موافق مشروط نام‌نویسی کرده‌اند که تشریف ندارند آقای زهتاب‌فرد تشریف بیاورید.
زهتاب‌فرد- با کسب اجازه از ریاست معظم مجلس: برای بنده نمی‌دانم شانس است یا بدشانسی که در زندگی سیاسی اکثر و یا اگر مبالغه نشود همیشه با دولت‌های وقت مخالف بوده‌ام و این البته واقعیتی است ولو واقعیت تلخ باشد و از این لحاظ که آینده باز متأسفانه نظریات مرا تیأیید کرده است امیدوارم در این مورد که البته مخالفت من مشروط است چون دولت هنوز هیچ کاری نکرده است بی‌انصافی است که کلمه مخالف یا مخالف‌خوانی از حالا عنوان بشود (صحیح است) ولی در هر حال اگر نظریاتی به عنوان مخالف مشروط هم گفته می‌شود امیدوارم آینده مرا متوجه اشتباه خودم بکند و این دولت برخلاف دولت‌های گذشته کاملاً به منویات اعلیحضرت همایونی پی برده و دور از هرگونه تعارف این ملت را از این وضع بد روزافزون نجات بدهد. بنده به ملاحظاتی چند با آقای منصور ارتباطی پیدا کرده‌ام از جمله ارتباط پارلمانی است که برای بنده واقعاً افتخار است و همان‌طور که در چند جلسه گذشته عرض کردم از توجه ایشان به پارلمان و از این که چهار پنج نفر از بهترین و پاک‌ترین و تحصیل‌کرده‌ترین همکارهای ما را به همکاری دعوت کرده‌اند واقعاً نسبت به این دولت مدیون هستیم و بیانات دوساعته ایشان که از لحاظ جمله‌پردازی بسیار خوب بود و در خارج هم به طوری که بنده شنیدم حسن اثر داشته است لااقل می‌گفتند حرف را خوب زده‌اند و آرزومندیم که منبعد اقدام خوب هم پشت سر این حرفهای خوب که بیشتر از ده سر مقاله روزنامه‌های اطلاعات و با مشاد و اتحاد ملی و سایر روزنامه‌های وزین بیشتر از این و بهتر از این نمی‌شود اثر در دل مردم را گذاشت و به نام برنامه به خورد مردم داد و ما آرزومندیم که دولتی که چنین برنامه‌ای را تهیه کرده است فقط قصد انشا مطلب را نداشته باشد بلکه واقعاً منویات خودش را و معتقدات خودش را و استنباطات خودش را که روی کاغذ آورده است و خودش معتقد بوده که این برنامه را به فوریت و به خوبی پیاده کند در کار خودش موفق باشد در این دولت قیافه‌هایی است که من نه تنها نمی‌توانم با آنها مخالفت کنم بلکه دفاع از آنها دفاع از شرفات و حیثیت همه ماست و شاید اسم بردن به ملاحظاتی چند مصلحت نباشد ولی هرگز نمی‌شود اسم معینیان را که عمری را به شرافت و درستی و پاکدامنی صرف خدمت به این مملکت کرده است و همیشه مصدر خدمت بوده است فراموش کرد. همچنین جناب آقای دکتر نصیری که بنده نسبت به ایشان تبریک عرض کردم و بنده این توضیحات را می‌دهم که تصور نشود بنده آدم دو رو و یا خدای نکرده منفی هستم چون مسلم است که دوران منفی‌بافی تمام شده و هرگز ملتی که در راه اجرای منویات اعلیحضرت همایونی به خصوص بعد از ششم بهمن و آن انقلاب و قیام ملی هدف‌هایی را تعقیب می‌کند به منفی بافی قدم نخواهد گذاشت و به خصوص نمایندگان این دوره، نمایندگان کنگره انقلاب سفید هرگز به هیچ کس اجازه نخواهند داد که برای کسب و جاهت ملی منافع عمومی را فدا کند لذا با حس احترام به یکایک شخصیت‌هایی که در هیئت دولت شرکت دارند امیدوارم نظریات من مورد توجه رئیس محترم هیئت دولت قرار بگیرد به عرض آقایان می‌رسانم. مسئله‌ای که ما بیشتر از برنامه و برنامه‌نویسی باید به آن اهمیت بدهیم این است که ما باید متوجه درد مملکت باشیم و درد این مملکت را تشخیص بدهیم با این برنامه‌ها و با این برنامه‌نویسی‌ها و با این اقدامات و با استعمال چند کلمه‌ای مثل تیم، کادر، ارگانیزه، مدیریت، اقتصاد سالم و از این کلماتی که ناشی از حرف‌ها و جملات ماست این ملت به آن مقصد نهایی و عالی نخواهد رسید. به نظر بنده به نام یک نماینده مجلس و به نام یک روزنامه‌نگار و به نام یک مرد محروم، چون اگر خاطر آقایان باشد در مخالفتی که در دولت آقای علم کردم آنجا بیلان زندگی بیست ساله و ۱۴ ساله روزنامه‌نگاری خودم را دادم و به عرض رساندم که منقول و غیرمنقول دارایی من شصت هزار تومان است (چند نفر از نمایندگان- خیلی زیاد است) عرض کنم حضور مبارک‌تان به این لحاظ است که عرض کنم به مردم تعلق دارم و به درد مردم آشنا هستم (یکی از نمایندگان- به شرطی که مالیات خود را بدهید) درد مردم این است انشاءالله مالیات واقعی را وزیر دارایی کنونی طوری خواهد گرفت که مردم ما را در عریضه و شکایات خود نپیچند و ما را هر روز کاغذپیچ نکنند. متأسفانه با تجارب تخلی که از درد مردم داریم این است که به دولت‌های وقت اعتماد ندارند و اگر دولت طوری عمل کند که از اعتماد عمومی بهره‌مند باشد به خودی خود بیش از آنچه آقایان فکر کنند در مدت کمتر از آن دردهای ما درمان خواهد شد و به نظر من دولت فعلی بیش از همه چیز باید در جلب اعتماد مردم کوشش کند، اگر ما توانستیم مردم را هم‌آهنگ کنیم یعنی اگر بخواهیم مردم را هم‌آهنگ کنیم باید مردم بدانند آنچه را که می‌گوییم به آن معتقدیم و مردم باید بدانند که ما تنها ناطق نیستیم یعنی ناطقی نیستیم که تنها مطالب را ردیف کنیم و از نظر نطق و خطابه مطالب را خوب بتوانیم بیان کنیم البته نطق و خطابه یک فنی است و جزو صنایع است ولی نمی‌شود حرف را بدون این که به آن عمل کنیم به خورد مردم داد و متأسفانه از چند سال پیش به این طرف رسم شده است هیئت‌های حاکمه حتی هیئت‌های حاکمه فاسد به جای این که بیایند اذعان کنند به لغزش‌ها و خبطه‌ای خودشان می‌آمدند در مسابقه خوب حرف زدن شرکت می‌کردند و به جای این که از نطق هیئت حاکمه و از چشم هیئت حاکمه مطلبی را بنگرند درد دل مردم را می‌گفتند و این متأسفانه مد شده است «آتش به جان توده فتد کاین بنا نهاد» و این مسابقه بسیار بسیار برای مملکت گران تمام شد هر کس آمده دم از تشکیلات زده دم از ملت زده در مسابقه خوش رقصی شرکت کرده در مسابقه ملت دوستی شرکت کرده از اخلاص به دربار شاهنشاهی و اخلاص به شخصیت اول مملکت دم زده است اما متأسفانه این واقعیت تلخ را باید گفت که کمتر کسی را سراغ داریم که یار واقعی و دلسوز حقیقی ملت باشد و منویات ذات ملوکانه را واقعاً درک کند ما به خوبی می‌دانیم که اگر نیت و اراده آهنین و اعتقاد راسخ اعلیحضرت همایونی نمی‌بود و انقلاب ششم بهمن به وجود نمی‌آمد صفحه‌ای که بعد از ۲۵۰۰ سال ورق خورده هرگز با آن مدعیان اصلاح تغییر پیدا نمی‌کرده. (صحیح است) امروز ملت ایران نیازمند افرادی است و متوجه چنان دولتی است که واقعاً یکایک وزرای آن در تحقق این تز نباخته باشند عنوان نور چشمی‌های دوله‌ها و سلطنه‌ها و ملک‌ها اگر منافع‌شان با پیدا شدن این تز متزلزل شود خانواده‌های‌شان متزلزل شود به نظر ملت ایران نخواهند توانست مجری صدیق منویات شاهنشاه باشند ولو این که برنامه درخشان و امیدبخشی را هم در قالب زیبای کلمات و جملات تحویل ملت ایران بدهند این دولت البته خواهد کوشید یعنی شأن دموکراسی است که اگر یک قدری هم نظریات ناپخته‌ای ابراز داشت آقایان با حوصله این مطالب را بشنوند و من به نوبه خود همیشه مدیون راهنمایی‌ها و حسن‌نیت‌های آقایان در عرض مطالب ناقص خودم بوده‌ام چون اعتراف می‌کنم که این عرایض من ناقص است چون مسائل سیاسی بیش از همه چیز نیازمند زمان است کسانی که می‌خواهند در مقدرات سیاسی یک مملکت مؤثر باشند باید بیوگرافی سیاسی آنها را ما بدانیم باید بدانیم در روزهای سیاه و روزهای بحرانی در روزهایی که مملکت از نظر مصالح ملی در مخاطره بود این مدعیان اصلاح کجا بودند آنهایی که امروز برای ما پروژه می‌آورند آنهایی که امروز برای ما برنامه می‌گویند و مدعی هستند که ما برای نجات این مملکت مطالعه کرده‌ایم به ما بفرمایند یکایک آنها که در گذشته وقتی مصدری از مصادر بودند چه باری از دوش ملت برداشتند همه ما تکیه کلام‌مان این است که اقتصاد مملکت خراب است همه ما تکیه کلام‌مان این است که وضع اقتصادی ما بد است ولی متأسفانه بنده قیافه‌هایی را سراغ دارم که در گذشته در پست‌های حساس اقتصادی بوده‌اند و این ابهامات باید با روشنی حل شود و اگر حل شود در افکار عامه خیلی تأثیر دارد افکار عامه را با چهار جمله یا پنج جمله یا دو کلمه نمی‌شود تغییر داد با یک قطعه شعر یا به استناد گفته فلان شاعر افکار عامه را نمی‌شود تغییر داد به افکار عمومی باید غذای روحی داد ما در حال حاضر در وضعی قرار گرفته‌ایم که این دولت به خصوص نیازمند افکار عمومی است، دولت مدعی است که یک دولت خوبی است اینجا اگر یک مقداری حرفهای بنده تلخ و یا خدای نکرده یک قدری تند جلوه بدهد حمل بر استنباط من نفرمایید دولت حزبی است کدام حزب؟ حزبی که شعباتش در هیچ یک از شهرستان‌ها تشکیل نشده است حزبی که هنوز نتوانسته است چنان که باید و شاید خودش را معرفی کند چگونه مدعی است یک دولت حزبی است جز این که بگوییم یک عده‌ای دوستان آمده‌اند حالا ما به تاریخچه این دوستی نمی‌خواهیم برگردیم من نمی‌خواهم بگویم که جناب آقای منصور پسر جناب آقای منصورالملک از کی وارد فعالیت‌های سیاسی شده‌اند آنچه یادم است از موقعی که وارد شدند خوب وارد شدند در بازی بودند حالا انشاءالله فرصت خواهیم داشت که در این مورد بیشتر با هم صحبت کنیم اما از همان لحظه به فاصله بسیار کمی یک عده دوستانی پیدا شدند این دوستان امروز اینجا به نام دوستان حزبی به ملت ایران معرفی می‌شوند تاریخچه حزب و تحولات فکری هر کدام از اینها بحثی است که باید روزی از نظر ملت ایران مورد توجه قرار بگیرد صحنه‌سازی‌ها را نمی‌شود به اسم حزب بخورد ۱۴ هزار دانشگاهی داد مردم خانه‌ای می‌خواهند که آنجا درددل‌هایشان را بازگو کنند مردم خانه‌ای می‌خواهند که در آنجا عقده‌های‌شان باز بشود مردم جایی می‌خواهند که در آنجا افکارشان را در معرض مطالعه و دید و ارزیابی اجتماع بگذارند مردم جایی می‌خواهند که در آنجا با کسی که حرف می‌زنند او را به عنوان رهبر تشکیلات سیاسی بشناسند و او را دلسوخته تشخیص بدهند او را مربوط و وابسته به اکثریت ملت یعنی طبقه محروم بدانند این که می‌گویم اعلیحضرت همایون شاهنشاهی علاوه بر مقام منیع سلطنت علاوه بر این که موهبت الهی است به نام سلطنت و حافظ چهار چوب مملکتی ماست با این که می‌گویم ایشان رهبر واقعی ما هستند این تملق نیست این را زمان به نام یک رهبر سیاسی نه تنها برای ما بلکه برای خاورمیانه معرفی می‌کند (صحیح است) گو این که در همین بیست و دو سال زندگی پرمشقت خودشان بساطی را پشت سر گذاشته‌اند که در نتیجه رهبری معظم‌له همیشه معتقدین این مطلب رو سفید درآمده معذالک رهبرانی می‌توانند امروز ادعای پیشوایی بکنند که بگویند نسبت به حوادث گذشته چه نطری داشته‌اند از کدام شم و پیش‌بینی حوادث ایشان ملت و مطبوعات و مردم و افکار عامه بهره‌مند شده‌اند، به نظر من تیپی که و یا تیمی که با جناب منصور همکاری می‌کنند مسلم تیپ و تیم سالمی است، یکی از اقبال حکومت ایشان این است که اکثریت اینها افرادی هستند که خوشبختانه سابقه بد در دستگاه دولتی ندارند گواین‌که به مقدار زیادی گمنام هستند یکی از دوستان به من می‌گفت که اینها همه دکتر اقتصاد هستند همه فارغ‌التحصیل در رشته‌های اقتصاد هستند اما این آقایان در جاهای عجیب و غریبی جای گرفته‌اند فلان وزیر اقتصاد رفته است فرض بفرمایید در وزارت بهداری فلان مرد اقتصادی رفته در وزارت فرهنگ که خوشبختانه تقریباً آذربایجانی‌الاصل هستند که از این لحاظ هم خود جناب آقای منصور تقریباً نیمه آذربایجانی هستند او رفته در وزارت فرهنگ یک مثلثی امروز سر ناهار یکی از همکارهای مطبوعاتی می‌زد می‌گفت یک فرد خیلی علاقمند بود به این که در هر جریانی بگوید من خوب تیر و کمان می‌اندازم و او این طور به این مسئله اصرار داشت که روانشناسان او را مریض تشخیص دادند و مدتی فرستادند پیش یک طبیبی و گفتند که باید معالجه بشود بعد از مدتی دکترها گفتند که این آدم معالجه شده است و خوب شده است وقتی که آمدند او را امتحان کنند وقتی که صحبت شد و راجع به پوشش و لباس حرف زد گفتند آقا شما که راجع به لباس و پوشش این قدر تعریف می‌کنید و می‌گویید خوب است چه چیزی دارد که قابل تعریف است گفت بنده در آستین لباسم یک کش مخصوصی گذاشته‌ام که هم لباس مرا محافظت می‌کند و هم هر موقعی خواستم که تیر و کمان در کنم کش این را در می‌آورم تیر و کمان درست می‌کنم، حالا این مسئله اقتصاد آقایان همین طور شده است آقای وزیر فرهنگ تشریف می‌برند در وزارت فرهنگ می‌فرمایند که ما باید سازمان را طوری به وجود بیاوریم که از نظر اقتصادی مفید تشخیص داده شود این کش اقتصادی چیست نمی‌دانم، ما همه به مرض اقتصاد دچار شده‌ایم اما باید راهی پیدا کنیم که ما را از این اقتصاد ناسالم به راه اقتصاد سالم هدایت کند، بنده دیروز به مناسبت تشکیل انجمن آذربایجان و امروز هم در محضر کمیسیون عرایض بودم تا ظهر و از ظهر به بعد هم مجال نداشتم خوب برنامه دولت را مطالعه کنم و کنجکاوی کنم ولی دولت یک جمله‌ای اینجا دارد آنها که مدعی اقتصادند و می‌خواهند به اقتصاد مملکت کمک کنند و ما را از این پاشیدگی نجات بدهند یک جمله‌ای دارند به این که با صراحت می‌گویند که کوشش مستمر دولت در این خواهد بود که حداکثر درآمدهای مملکتی صرف انجام هزینه‌های عمرانی گردد، به نظر من که مدعی اقتصاد نیستم ما هرگز نیازمند به این نیستیم که اکثریت بودجه خودمان را، رقم درشت بودجه خودمان را در مسائل عمرانی مصرف کنیم این مملکت نیازمند تولید است، ما نماینده نهضت ششم بهمن هستیم باید کاری کنیم که ۱۶ میلیون مردم ایران دست‌شان به زمین و آب بند بشود، عمران مخارجی دارد هزینه‌ای دارد پول مملکت ما را به جای این که در ساختمان‌ها و آپارتمان‌های پانصد طبقه‌ای مثل شرکت نفت بریزند چون برنامه عمرانی است صرف آب و خاک کنند مجلس سنا برای ساختمانش ۶۰ میلیون خرج کرده و آجر و مرمرهایش از ایتالیا وارد شده، در صورتی که برای بزرگ‌ترین قصر سعودی از ایران مرمر برده‌اند ولی برای مجلس ما از ایتالیا مرمر آورده‌اند، اگر پول‌های ما را می‌خواهید به این ترتیب صرف این برنامه‌های عمرانی بکنید و تلف بکنید ما از طلا گشتن پشیمان گشته‌ایم مرحمت فرموده ما را مس کنید.
ما نخواسته‌ایم، این برنامه‌های عمرانی ما را به روز سیاه انداخته شما به جای این که سرمایه مملکت را از راه عمرانی نجات دهید بهتر آن است که از راه تولید و انتاج نجات بدهید، چند روز پیش آقای دکتر زاهدی می‌گفتند که ما در این مملکت سه میلیون واحد کشاورزی داریم سه میلیون یعنی ۱۵ میلیون ایرانی در سه میلیون واحد خانواده متشکل است اگر ما بخواهیم به هر کدام از اینها دو هزار تومان کمک بدهیم دست اینها را به بیل و زمین و آب و کود شیمیایی آشنا کنیم ما هم خواهیم توانست از تورم پولی جلوگیری کنیم و هم خواهیم توانست قوه خرید مردم را بالا ببریم و هم خواهیم توانست ریشه هر گونه مفاسد را از بیخ و بن خشک کنیم ما می‌بینیم در روزنامه‌های یومیه می‌نویسند هر روز می‌نویسند که فلان شخص به مناسبت این که یک روز آب دیگری را زودتر برده با بیل زده فلانی را کشته، خوب اگر ما توانستیم همه را صاحب زمین کنیم صاحب بیل کنیم در مقابل اجنبی‌ها ما ۱۶ میلیون مسلح به بیل خواهیم داشت و این مردها به هیچ قیمتی اجازه نمی‌دهند که خدای نکرده افکار مسموم در این مملکت رخنه کند و باید برای پیاده کردن تز اصلاحات ارضی بیش از همه همت گمارد دیده می‌شود که دولت بیشتر افکارش به تشکیلات دادن می‌گذرد و این مملکت مدتی است که به مرض تشکیلات دچار شده است، من با جناب آقای گودرزی هیچ ارتباطی ندارم آنچه که اطلاع دارم به نام یک روزنامه‌نگار ایشان یک آدم سالم و خوب و تحصیل‌کرده هستند ایشان یک لایحه استخدام نوشته‌اند، دولت چه اصراری داشت که ایشان را به نام یک وزیر بیاورد به مجلس معرفی کند در چنین موقعی که وقتی قانون استخدام را در مجلس عنوان کردند افکار عامه به همکاران پارلمانی الهام بخشید که سکوت کند ببیند این قانون در خارج چه انعکاسی پیدا کرده ولی دیدیم بین کارمندان و روشنفکران انعکاس مطلوبی ندارد تا آن که مجبور شدیم ۶ ماه برای مطالعه آن به ملاحظاتی چند فرصت قائل بشویم و به کمیسیون برگردانیم و حتی آن را آن قدر ناقص تشخیص دادیم که نخواستیم با سرعت و به این شکلی که هست مطرح کنیم و حالا ایشان اینجا به عنوان وزیر آمده‌اند که این افراد زحمتکش دوباره به زحمت بیفتند البته من می‌گویم در این که هیچ گونه حقی از آنها ضایع نخواهد شد ولی چرا از او ما بنای دولت را با شرکت افراد خدمتگزاری که به ملاحظاتی چند در افکار کارمندان دولت چندان موقعیت مناسب ندارند متزلزل کنیم مسائل در این برنامه زیاد است البته دولتی که هنوز کاری انجام نداده انصاف نیست که ما درباره آن صحبت کنیم، اما مسئله‌ای که اگر اشتباه نکنم در ردیف آخر صفحه ۲۲ قرار گرفته مسئله دادگستری است، مسئله دادگستری برای مملکت بیش از هر مسئله دیگری مورد توجه است ما بیش از هر چیز به امنیت اجتماعی محتاجیم این خیابان سپه خیابان مخبرالدوله مرکز یک عده افرادی است که یا بلیط بخت‌آزمایی می‌فروشند یا پرتقال می‌فروشند یا سیگار می‌فروشند و از این قبیل کارها که اگر مجموع بساط‌شان را شما چکی معامله کنید همان‌طور که دولت اصرار داشت بساط‌شان را جمع کند چکی معامله کنید شاید تمام سرمایه آنها بیش از ۵۰ تومان نباشد بنابراین، این اشخاص نمی‌توانند کار کنند امنیت اجتماعی نیست که او مجبور بشود زمینش را ول بکند و بیاید اینجا در حالی که این شخص برای عیاشی و خوش‌گذرانی، برای تفنن و برای زندگی مجلل برای تمدد اعصاب و استراحت اینجا نمی‌آید این شخص و یا اشخاص به واسطه فقدان امنیت اجتماعی پا می‌شوند می‌آیند اینجا اگر ما بخواهیم اصلاحات ارضی به مفهوم عالی مرتب بر آن تحقق پیدا کند باید امنیت اجتماعی و عدالت اجتماعی را بیشتر از هر چیز دیگر برقرار کنیم و هنوز هست در دادگستری پرونده‌هایی که سی سال است، چهل سال است بلاتکلیف است من می‌خواهم بدانم دولت برای افکار عمومی مأیوس از همه جا و هر کس غیر از مقام شامخ سلطنت که تنها تکیه‌گاه ملت ایران در همه لحاظ بوده و خواهد بود چه اعتقادی خواهد داشت چه برنامه‌ای خواهد داشت که فردا آن زلفعلی آذربایجانی را با اطمینان خاطر با قوت قلب دوباره برگرداند به نمین و یا خلخال مهندس والا که پیشنهاد کردند راه آنجا را بسازند و جناب آقای منصور قبل از این که نخست‌وزیر بشوند و عده فرمودند راه آنجا را هم درست می‌کنند چه اطمینانی داده خواهد شد (مهندس والا- انشاءالله راه خلخال درست می‌شود) من از این که ایشان می‌فرمایند درست خواهد شد جداً خوشحالم جداً امیدوارم که دولت قدم‌هایی بر دارد که ما در پیشگاه ملت ایران روسفید باشیم، ما حق آب و گل نسبت به این دولت خواهد بود من هرگز این قیافه‌ها را نمی‌توانم فراموش کنم، روز گذشته که جناب آقای دکتر عاملی وزیر دادگستری تشریف برده بودند به وزارت دادگستری با یک استقبال عمومی مواجه شده بودند آنجا جایی است که خوب و بد خیلی زود معلوم می‌شود ملاحظه می‌فرمایید که افکار عمومی اشتباه نمی‌کند (صحیح است) ما که با کسی خرده حساب و غرضی نداریم بنده دکتر عاملی را در همین جا شناختم و آشنا شدم و امروز شخصیت‌های قضایی با یک حس احترام و امیدی به ایشان می‌نگرند و من امیدواریم که ایشان با تجاربی که دارند در تخفیف ناراحتی‌های عمومی گام وسیعی بردارند، درباره سیاست خارجی آرزومندیم که دولت با مهارت کاملی بیش از همه افکار عمومی را مطمئن سازد که دوران آن جمله‌ای که اعلیحضرت همایونی در شرفیابی دولت فرمودند واقعیت خواهد داشت و من بعد رشته هرگونه بند و بست خارجی ریشه هرگونه اتکای خارجی ریشه هرگونه بازدیدهای خارجی ریشه‌کن خواهد شد (یکی از نمایندگان- ریشه کن شده) مثل این که یک مختصری خلاف فرمودید در این سیاست آنچه که در نظر گرفته شده مصلحت کشور بود روح اجنبی پرستی و شناختن قدرت غیرعادی برای بیگانه این واقعیتی است آن واقعیتی که متأسفانه در نتیجه یک گذشته بد گذشت در افکار عامه پیدا شده است که بعضی‌ها بدشان نمی‌آید که یک حساب خارجی هم داشته باشند البته ملت در برابر آنها همان‌طور که در گذشته مقاومت نشان داده در آینده هم خدای نکرده اگر باشند احمق‌های جبهه پنهان به سرنوشت شوم دچار خواهند شد که گذشتگان شده‌اند، چون اعلیحضرت همایون شاهنشاه می‌فرمایند و آخرین آثار خود به خود از بین خواهد رفت و مسلماً هم خواهد رفت و این مسئله‌ای است که باید افکار عامه را از این نظر با عملیات با رفتار با اقدامات به تمام معنی چهارچوبه خودمان روشن کنیم ما آنچه که می‌خواهیم به خاطر این ملت است و الهام از خود ملت است و پشتیبانی شخص اعلیحضرت همایونی است، جناب اقای منصور خود جنابعالی بیشتر از من می‌دانید و خوشبختانه گوینده زبردستی هم هستید و در این مدت کم همیشه بیانات‌تان برای ما آموزنده بوده، کلاسی بوده و امیدوارم همان مطالبی که فرمودید همه‌اش در دوران حکومت جنابعالی تحقق پیدا کند و ما بتوانیم با روسفیدی وقتی که اینجا به هر ملاحظه از ملاحظاتی رأی گرفته می‌شود رأی سفید بدهیم اما می‌دانید ملت ما مشکلات روز افزونی دارد گرفتاری‌ها یکی و دو تا نیست مسئله‌ای که یک روز نمی‌دانم خود جنابعالی وزیر اقتصاد بودید یا نه یک روز سیاست دروازه‌های باز تجویز می‌فرمایند یک روز سیاست دروازه‌های بسته اعلام می‌شود آن روزی که سیاست دروازه‌های باز را بخورد ملت می‌دادند، با عبارات زیبا و عامه‌پسند بخورد مردم داده می‌شد، امروز هم که عکسش را می‌گویند باز با عبارات محکمه‌پسند در اختیار عامه می‌گذارند امروز یکی از آقایان تجار اصفهان به بنده می‌گفت امیدوارم جناب آقای کشفی هم که اینجا تشریف دارند این موضوع را توجه بفرمایند می‌گفت یک نمونه از سیاست اقتصادی ما این است که به ما دستور داده‌اند به اصطلاح عامیانه خودشان می‌گویم، می‌گفت دستور داده‌اند که از ابزارآلات ماشین‌های باری هیچ چیز نگیرند آقایانی که برخلاف بنده ماشین دارند می‌دانند که صدی هشتاد ابزارآلات ماشین‌های باری و شخصی مشابه همدیگر هستند در نتیجه آن که ماشین‌باری می‌آورد ابزارآلاتش را برای این که چهار تا خدای نکرده مأمور منحرف به او برخورد می‌کند به او می‌گوید این ابزار و آلات ماشین شخصی است و برای آن باید پول بدهد آن که برای ماشین‌های شخصی ابزار می‌آورد خدای نخواسته با مأموری بند و بست می‌کند می‌گویند مال ماشین‌های باری است و به این ترتیب می‌شود ساخت و پاخت کرد پس باید جلو این کار را گرفت این یک نمونه بسیار کوچک سیاست اقتصادی مدعیان سیاست اقتصادی مملکت بود گرفتاری‌های مملکت یکی دو تا نیست و بنده از لحاظ نزاکت سیاسی هم که شده باشد تصور می‌کنم بیش از این نباید حرف بزنم و امیدوارم که دیگر وضعی پیش نیاید که من با کمال تأسف بیایم اینجا و حقایق تلخی بگویم انشاءالله امیدوارم این مملکت طوری در مسیر پیشرفت قرار بگیرد که افکار عامه معتقد به این نشود که هر کسی پنج روزه نوبت او است. نگویند که دوران آزمایش نخست‌وزیری جناب منصور است بلکه امیدوارم فرصت آن رسیده باشد که تیم ارگانیزه و اکیپ و تز و حزب و آن حرف‌هایی که آقایان بلدند اینها بر مملکت حکومت کند و ما را از این بی سر و سامانی و از این ناراحتی‌های روزافزون نجات دهد و از این که به هر موکلی که برسیم بگوید چه کرده‌اید بتوانیم جواب بدهیم و فقط نگوییم که تیم می‌آید و این طور ارگانیزه می‌کند، تشکیلاتی سالم و اقتصاد سالمی بر ما حکومت خواهد کرد انشاءالله، علاوه بر اینها اقدامات مثبت آقایان بهتر از جمله‌پردازی‌ها و خدای نکرده بعضی از مطالبی باشد که حق بدهیم توی دلمان که متأسفانه همیشه تشخیص مردم و افکار عامه صحیح است و همان‌طور که جناب آقای علم فرمودند که افکار عامه همیشه خوب قضاوت می‌کند، منظورم حمایت از دولت آقای علم نبود، همچنان که افکار عامه آنچه راجع به دولت آقای علم می‌گفت آن هم صحیح بود. (احسنت).
رئیس- آقای خواجه‌نوری به عنوان موافق صحبت می‌کنند بفرمایید.
خواجه‌نوری- جناب آقای رئیس، همکاران محترم: مطالبی را که جناب آقای زهتاب‌فرد بیان فرمودند البته در درجه اول در وظیفه خود جناب آقای نخست‌وزیر است که پاسخ بدهند ولیکن متأسفانه چون بیشتر بیانات ایشان راجع به برنامه دولت نبود و حتی می‌توانم بگویم خارج از موضوع بود و رفقای ما نهایت شکیبایی را به خرج دادند که تا دقیقه آخر فرمایشات ایشان را بدون هیچ گونه تظاهری گوش دادند و از این بابت هم من از همه ممنون هستم ناچار هستم که ضمن صحبت و در موردی که هر وقت راجع به یک قسمتی از اصول برنامه صحبت می‌کنم اشاره‌ای هم به بیانات جناب ایشان بکنم و رفع نگرانی و اشتباهی که برای ایشان رخ داده است بنمایم. بنده علی‌الاصول آدم زیاد خوش‌بینی نیستم و همیشه بیشتر دوستانم به من این ایراد را می‌گرفتند که تو همیشه کارها را از جنبه منفی قضاوت می‌کنی حالا در این مورد به خصوص به عللی که خدمت دوستانم به عرض خواهم رساند بنده علل موجهی دارم که خوش‌بین باشم و این خوش‌بینی هم که در اکثریت مجلس و بلکه اکثریت به اتفاق سرایت کرده است امیدوارم که به زودی زود به ملت ایران هم سرایت کند و آن حس اعتمادی را که جناب آقای زهتاب‌فرد نظر دارند همان‌طوری که فرمودند با عمل باید به دست آورند نه با حرف. جناب آقای زهتاب‌فرد بگذارید این دولت نقشه‌های خودش را عملی بکند، برنامه خودش را به موقع اجرا بگذارد، آن وقت اگر نتیجه مطلوب به دست نیامد و یا خدای نکرده نتیجه معکوس حاصل شد با بیانات شیرین‌تان از پشت همین تریبون در فرصت مناسبی مطالب را به اطلاع ملت و مجلس شورای ملی برسانید (یکی از نمایندگان- انشاءالله) ولی قصاص قبل از جنایت قدری تند رفتن است (صحیح است) بنده قصد نداشتم راجع به شخص حسنعلی منصور دوست عزیزم صحبت کنم برای این که عادت ندارم مداهنه بکنم و تملق بگویم، ولی چون می‌دانم که ایشان هم راجع به خودشان صحبت نخواهند کرد و آقای زهتاب‌فرد من غیرمستقیم به آقای منصورالملک و به طور مستقیم به خود ایشان از لحاظ شخصیت خانوادگی حمله کردند من ناچارم (دکتر شفیع امین- حمله‌ای نکردند) تذکری دادند بنده ناچار هستم و آنچه درباره ایشان می‌دانم و نمی‌خواستم بگویم حالا به عرض برسانم: حسنعلی منصور جناب آقای نخست‌وزیر برای ما نیست. حسنعلی منصور دوست شفیق چندین ساله ماست (صحیح است) حسنعلی منصور آن چنان کسی است که به فکر این اتفاد که در این مملکت یک خلأی را پر کند. در سه سال قبل ما نشستیم چند نفری بیش نبودیم و فکر کردیم که همان دانشگاهی که شما اسم بردید، بین آن دانشگاه و مردم این مملکت و هیئت حاکمه یک شکاف‌هایی متأسفانه وجود دارد این شکاف را کی باید پر کند؟ یک عده دانشگاه دیده یک عده اشخاصی که در دانشگاه تحصیل کرده‌اند و هم درد آنها را می‌دانند و هم مشکلات مملکت را (صحیح است) به همین دلیل هم دور هم جمع شدیم اول بیست نفر بودیم بعد سی نفر شدیم بعد پنجاه نفر شدیم بعد دویست نفر شدیم و حالا هم به همت خدا هزار نفر استاد دانشگاه، مهندس، طبیب، طبقه تحصیل کرده این مملکت بنیاد این حزب ایران نوین را گذاشته‌اند اگر شما خیال می‌کنید که معنی حزب این است که در هر کوی و برزنی و در هر شهرستانی تابلویی برود بالا بنویسد حزب، این حزب نیست، حزب باید بنیادش به وسیله طبقه تحصیل کرده فهمیده که می‌خواهد درد مملکت را با علم جبران کند تشکیل شود این چنین حزبی معنی دارد (صحیح است) ما نشستیم در مدت این سه سال مطالعه کردیم برای هر یک از مشکلات این مملکت اعم از اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی، درمانی پرونده تنظیم کردیم آمار جمع‌آوری کردیم، کاری کردیم که در همان دانشگاهی که مورد احترام همه مملکت است می‌کردیم، کار دانشگاهی کردیم کار آکادمیک کردیم و به این کاری که کردیم افتخار و مباهات می‌کنیم و اما کار دیگری که کردیم این بود که ما ریشه‌ای هم بین طبقه زحمتکش ایران داشتیم این موی سفید من توی طبقه کارگر سفید شده (صحیح است).
من اشراف‌زاده هستم محسن خواجه‌نوری هستم اما پانزده سال برای طبقه کارگر این مملکت زحمت کشیده‌ام من اولین قانون بیمه‌های اجتماعی را با دست خودم نوشتم (صحیح است) و حق دارم انتظار داشته باشم وقتی با رفقایم حزب درست می‌کنم و سایرین هم که همین طور برای کارگران زحمت کشیده‌اند این توقع را دارند که گروه‌های زیادی به ما بپیوندند و از ما پشتیبانی بکنند همان‌طوری که کردند و اگر تشریف آورده بودید در استادیوم محمدرضا شاه پهلوی با چشم خودتان می‌دیدید (یکی از نمایندگان- سازمان بیمه‌های اجتماعی نواقص زیادی دارد) تصدیق می‌کنم، هر چیزی نقص دارد باید به تدریج اصلاح شود، شما اگر بخواهید هر کاری بدون عیب باشد، سؤالی از بنده کرده‌اید جوابش را هم بشنوید شما اگر بخواهید هر کاری را از روز اول بدون عیب انجام بدهید هیچ وقت نمی‌توانید کاری بکنید. قانون بیمه‌های اجتماعی را تاریخش را به خاطر بیاورید و بدانید در چه موقع و چه زمانی نوشته شد و با چه مشکلات اقتصادی ما در آن موقع مواجه بودیم و بیشتر از این نمی‌توانستیم برای طبقه کارگر امتیازاتی قائل شویم (میرافضل- قوانین متناسب با زمان است) اما بنده متأسفانه چون داشتم به مطالبی که جناب آقای زهتاب‌فرد بیان فرمودند جواب می‌دادم قدری از اصل موضوع خارج شدم، برای این که فرمایشات ایشان خارج از موضوع بود. بنده برمی‌گردم به علل امیدواری خودم به این دولت و علل امیدواری دوستانم به این دولت و این که این دولت مسلماً موفق خواهد شد (انشاءالله). علت اولش این است که این دولت از روز اولی که تشکیل شد و از روز اولی که نخست‌وزیر اینجا آمد و برنامه خودش را بیان کرد قول داد که تماس خودش را با قوه مقننه به وسیله وزرای مشاور خودش و به وسیله معاونین پارلمانی وزراء قطع نکند و نیات و برنامه‌های خودش را با دقت تحت نظر و مطالعه قوه مقننه ایران قرار بدهد (صحیح است) این یکی از بزرگ‌ترین امیدواری‌هایی است که آقای منصور به ما دادند برای این که در مشورت هیچ وقت مملکت ضرر نمی‌کند هر مغزی یک فکری دارد و باید ما به افکار دوستان‌مان حتی دوستانی که انتقاد می‌کنند و انتقاد آنها برای ما ذی‌قیمت است به شرطی که آن انتقادات جنبه سازندگی و مثبت داشته باشد اهمیت بدهیم من معتقد هستم از این لحاظ فرمایشات ایشان بسیار متین بود و اولین نقطه امیدوارکننده‌ای که بنده در برنامه ایشان دیدم این بود که قول دادند با قوه مقننه نهایت همکاری را در اجرای طرح‌های خودشان بکنند (صحیح است) علت دوم این است که این دولت اولین دولتی است که گفته است من کاری که می‌خواهم بکنم، اصلاحاتی که می‌خواهم بکنم وسایل کارم باید متناسب با برنامه باشد. اولین دولتی است که می‌گوید من سازمان‌هایی باید به وجود بیاورم که بتواند این وظایف را انجام بدهد و الان لوایح به وجود آوردن این سازمان‌ها را هم حاضر دارد و تقدیم مجلس می‌کند و فوراً هم عملی خواهد کرد عمل ایشان به هیچ‌وجه خرج‌تراشی و ازدیاد بودجه مملکتی را در بر ندارد، بلکه سازمان‌های موجود مملکت را که متفرق‌اند و در جهات مختلف کار می‌کنند بین این سازمان‌ها می‌خواهند یک همکاری و هم‌آهنگی ایجاد کنند، می‌خواهند یک فرمانی را که می‌دهند به یک مغز بدهند و آن مغز به دستگاه‌های متفاوت دستور صادر کند ایشان می‌خواهند که ارکسترهای متعددی داشته باشند و هر ارکستری یک رئیس به عنوان وزیر داشته باشد و مسلماً یک آهنگ دلنشین از این ارکسترها شنیده خواهد شد مقصود ایشان همین است و علت دیگر که بنده امیدوار هستم این است که ایشان این واقع‌بینی را داشتند که جلو این تفرقه و تشتت و پاشیدن کار را بگیرند مطلب سوم که در بیانات ایشان مستتر بود این بود که در چند مورد در نطق‌شان نظرشان را نسبت به اشخاص ذی‌فن و متخصص بیان کردند و چندین بار این نظر را تکرار کردند که ما موضوع تحزب و رفاقت حزبی را در انتصابات به کار نخواهیم برد و ما سعی خواهیم کرد که اشخاص صالح را به کارهای معینی بگماریم که آن کارها را خوب انجام بدهند (صحیح است) لیاقت اشخاص در درجه اول مورد توجه خواهد بود و همچنین آنها و ایمان به کارشان، و وقتی که یک رئیس‌الوزرایی که خودش را رئیس‌الوزرای حزبی می‌داند و حزبی هم هست این بیان را می‌کند ممکن است در مملکت ما تولید ناراحتی برای رفقای حزبی بکند، ولی در حزب ما تولید نخواهد کرد برای این که ما به این حزب برای کسب مقام و جاه نیامده‌ایم، یک چنین نخست‌وزیری قابل ستایش و احترام است (صحیح است) روز اول صدارت‌شان این مطلب را با کمال صراحت برای اعضای حزبی خودشان بیان می‌کنند که از من توقعی نداشته باشید این شهامت قابل ستایش است (صحیح است) و اما راجع به برنامه اقتصادی که جناب آقای زهتاب‌فرد فرمودند اتفاقاً برنامه این دولت بیشتر برنامه اقتصادی، اجتماعی و مالی است. برای حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و مالی طرح‌های مفصلی در همان موقعی که ما هنوز حزب نشده بودیم و کانون مترقی بودیم تدوین گردید و آنچه ایشان نوشتند عصاره آن چیزی است که رفقای ایشان قبلاً مدون کرده‌اند و برای اجرا حاضر است (صحیح است) سال‌ها در این مملکت صحبت از بحران، ورشکستگی و بی‌اعتباری مملکت ایران در خارج شده بود خوشبختانه در دوره حکومت جناب آقای علم که الحق در راه ترمیم خرابی‌ها نهایت جدیت و صداقت را به کار بردند (صحیح است) و باید ما از ایشان همیشه تمجید بکنیم وضع طوری شد که ما آن شایعات را حالا می‌توانیم تکذیب بکنیم به طوری که امروز اعتبارات دولت ایران در خارج به وجهی است که پیشنهاداتی که امروزه به ایران داده می‌شود حتی در همان اوقاتی که ایران در نهایت پرپولی بود و همه می‌گفتند که ما تورم ارزی داریم و می‌گفتند که دچار تورم شده‌ایم و دچار زیادی پول شده‌ایم در آن موقع نظیر این گونه پیشنهادات داده نشده بود پس این پیشنهادات موافقی که هر روز از ممالک مختلف و از بانک‌های مختلف به دولت ایران و اصل می‌شود این علامت این است که آقای زهتاب‌فرد مملکت در وضعی قرار گرفته از برکت همین مجلس مقننه از برکت سنا از برکت دولت آقای علم از برکت برنامه‌هایی که ما داریم در موقعیتی قرار گرفته است که به ما اعتماد می‌کنند و همین اعتماد است که مقدمه بهبود اوضاع اقتصادی است تا وقتی که اعتماد نباشد بهبود اوضاع اقتصادی میسر نیست و ما وقتی بخواهیم جدا این وضع را اصلاح کنیم باید سعی کنیم که همین طوری که در خارج این وضع را پیدا کردیم در داخل مملکت هم جلوگیری از شایعات مضره بنماییم و تبلیغاتی بکنیم و همین برنامه‌ها را به مردم بفهمانیم توضیح بدهیم تشریح بکنیم و همان‌طور که آقای منصور در برنامه‌شان قید کردند کاری بکنیم که این سرمایه‌های خصوصی که در بانک‌ها یا در خانه‌ها و یا در خارج از مملکت حبس شده است مجدداً به کار مشغول شود. همان وزارت آبادانی و مسکن که شما به عنوان یک مؤسسه جدید به آن حمله می‌کنید این وزارت آبادانی و مسکن همین برنامه را دارد از لحاظ عمران و آبادانی داخل مملکت همان‌طوری که در برنامه ایشان توضیح دادند این وزارتخانه مأمور است که اصولاً این بانک‌ها و مؤسسات موجود را از لحاظ همکاری و هم‌آهنگی با هم تطبیق دهد و بین آنها نظم و یک وضع نوی به وجود بیاورد. گذشته از اینها باید یک قوانین جدیدی از لحاظ شهرسازی از لحاظ آبادانی دهات با سیستم خودیاری به موقع اجرا بگذارند شما مسبوق هستید که در دهات ما متجاوز از ۳-۴ ماه در سال پاره‌ای جاها بیشتر مردم دهات بیکار هستند (صحیح است) اگر در آن ایام به اینها یک کمک‌های مناسبی بشود و بتوانند از قوت بازوی خودشان برای عمران منطقه خودشان از لحاظ ساختن مسکن از لحاظ ساختن طویله و طاحونه از لحاظ ساختن راه ارتباط و ایجاد قنات کار بکنند و من حیث‌المجموع از نوع این فعالیت‌ها با کمک‌هایی که دولت طبق اصول به آنها بکند این آبادی که منظور نظر شماست حاصل خواهد شد و آن چیزی است که وزارت آبادانی و مسکن در برنامه دارد و جزو وظایفش هست. یک دستگاه دیگری که به نظر شما جدیدالتأسیس است وزارت آب و برق است ما می‌دانیم که الان در نقاط مختلف ایران سازمان‌های آبیاری و سازمان آب و برق داریم ولیکن چه بسا ممکن است که سازمان آب و برق خوزستان که امروز که ساختمانی سدش تمام شده یک مقدار ماشین‌آلات در آنجا داشته باشد که برای ساختن یک سد دیگری در نقطه دیگر این مملکت مورد احتیاج باشد چه بسا ممکن است که همان سازمان آب و برق خوزستان بعد از این که شبکه برقش را توسعه داد یک مقداری لوازم کار از لحاظ ایجاد شبکه برق و شبکه آبیاری در خوزستان در اختیار داشته باشد که همین ماشین‌آلات را لازم باشد در جای دیگر و در استفاده قرار دهیم آیا گناه است که یک وزارت آب و برق وجود داشته باشد که فعالیت این دستگاه‌ها را را تلفیق بدهد و وسایلی که در خوزستان مورد احتیاج نیست ببرند به آذربایجان و از آذربایجان به لتیان و از لتیان ببرند به جای دیگر. آیا گناه است بودن یک وزیر در آنجا با چند معاون و مدیر کل این وزارتخانه این خاصیت را خواهد داشت که بین تمام این دستگاه‌هایی که هر کدام مستقلند و به طور متشتت فعالیت می‌کنند بین آنها یک هم‌آهنگی ایجاد کند و نظر ما جز این هم نیست ما که نمی‌خواهیم وزیر بتراشیم معاون بتراشیم ما می‌خواهیم که این کارها را مطابق اصولی که در تمام دنیا انجام می‌دهند انجام بدهیم (صحیح است) و جبران آن ضایعاتی که تا به حال شده است بکنیم و اما راجع به سازمان برنامه، سازمان برنامه‌ای که ما تا به حال داشته‌ایم یک سازمان برنامه‌ای بود که صریح باید گفت دولتی بود در دولت (صحیح است) به هیچ‌وجه هم‌آهنگی بین این سازمان برنامه و دولت نمی‌توانست وجود داشته باشد (صحیح است) امروز ما می‌گوییم که سازمان برنامه تو طرحت را، بودجه‌ات را تصویب کن و به دستگاه‌های اجرایی ذی‌صلاحیت مراجعه کن، کجای این حرف برخلاف اصول و مصلحت است؟ (یکی از نمایندگان- بسیار عالی است). اما راجع به سازمان مرکزی آمار ایران در زندگی مدرن امروز هیچ کاری به طور قطع انجام نمی‌پذیرد بدون آمار. یک طبیب وقتی دوایی تجویز می‌کند به یک مریض برای این که اثرات آن دارو را بفهمد بعد از چند روز خون و ادرار این مریض را می‌دهد تجزیه می‌کنند عکس‌برداری می‌کنند، برای یک ملت مریض وقتی شما یک قانونی درباره‌اش اجرا می‌کنید برای این که بدانید این قانون چه اثرات خوب یا بدی در او بخشیده است آن آمار است که به شما می‌تواند جواب صحیح و مستند بدهد. ما در تمام وزارتخانه‌ها ادارات آمار داریم زحمت زیاد می‌کشند الحق یک عده‌ای در چند سال اخیر متخصص آمار تربیت کرده‌اند ولیکن به واسطه ناهم‌آهنگی بین تمام دستگاه‌ها ما هنوز نتوانسته‌ایم یک آمار صحیح و منظمی داشته باشیم و به خصوص از آن آمار نتیجه‌گیری صحیح بتوانیم بکنیم تنها تهیه ارقام کافی نیست این ارقام را باید تجزیه و تحلیل کرد باید متخصصین باشند که این ارقام را زیر ذره‌بین بگذارند و از آن استفاده و نتیجه بگیرند برای اقدامات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی این مملکت. این سازمان مرکزی آمار ایران برای همین است که این هم‌آهنگی را بین دستگاه‌های مختلف آمارگیری مملکت به وجود بیاورد. تشویق فعالیت‌های اقتصادی خصوصی که در برنامه دولت به طور مشروح نوشته شده است همان‌طور که در برنامه گنجانده شده است به چند طریق امکان‌پذیر است و خوشبختانه تمام طرحش را فهرست‌وار نوشته‌اند ولیکن بنده ناچار هستم یک مقداری در اطرافش توضیح بدهم شما تا وقتی که یک مقررات ثابت و دائم و محکمی برای امور اقتصادی مملکت وضع نکنید نمی‌توانید به سرمایه‌گذار داخلی و خارجی با التماس و درخواست بگویید که بیا سرمایه بگذار باید به او تأمین قانونی بدهید باید به او اطمینان بدهید که ثروتش در مخاطره نیست به او اطمینان بدهید که منافع مشروعی را که در سایر ممالک می‌تواند ببرد در اینجا هم می‌تواند ببرد وقتی که این اعتماد را به او دادید او هم مسلماً سرمایه‌ای را که بیکار در بانک گذاشته به جریان می‌اندازد. این یکی از مطالبی است که دولت جناب آقای منصور به آن علاقمند است و چندین بار در برنامه‌اش تکرار کرده است در موضوع پیشرفت اقتصادی مملکت البته دوست عزیزم جناب آقای دکتر عدل که متخصص امور اقتصادی هستند به موقع خودشان مشروحاً بیان خواهند کرد ولی من از لحاظ روانشناسی این مطالب را عرض می‌کنم. از لحاظ روانشناسی جداً این دولت در این قسمت باید کار کند که به مردم این مملکت اعتماد و اطمینان بدهد که سرمایه کسی در خطر نیست. اگر کسب حلال می‌کند به او اطمینان بدهد که اگر تو واقعاً تاجر هستی اگر تو واقعاً کشاورز هستی یا صنعتگر هستی سرمایه تو در خطر نیست و این چیزی است که این دولت در نظر دارد بکند. راجع به امور کشاورزی که یکی از هدف‌های بزرگ اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بوده و هست و یکی از نشانه‌های به وجود آمدن همین مجلس همان انقلاب سفید و اجرای برنامه اصلاحات ارضی بوده است بنده باید بگویم گزارشی که تیمسار ریاحی چندی قبل در اینجا بیان فرمودند به ما ثابت کرد کارهای بسیار منظمی شده است و برنامه منظمی هم ایشان طرح‌ریزی کرده‌اند که در همان موقع به اطلاع مجلس شورای ملی رساندند و مورد تأیید مجلس شورای ملی هم قرار گرفت و امروز ما می‌بینیم که همین برنامه‌ای که ایشان بیان فرمودند در برنامه دولت هم منعکس است پس معلوم می‌شود که یک هم‌آهنگی در این قسمت بین وزیر کشاورزی که در دولت سابق بوده و خوشبختانه در این دولت هم سهیم هستند موجود است و چون چند یادداشت برای من رسیده که رعایت وقت را بکنم و به دوستان وقت برسد تا آنجا که ممکن است رعایت اختصار را می‌کنم بیانات تیمسار سپهبد ریاحی را آقایان خوب به خاطر دارند در قسمت دامداری و دفع آفات مطلبی را آقای منصور به اطلاع مجلس رساندند که تازگی ندارد که این دو برنامه را وزارت کشاورزی نباید انجام بدهد فقط باید نظارت بکند از لحاظ فنی از بودجه مملکت عملی نیست که باغ بنده را سمپاشی بکند حداقل این است که پول سم را من ذینفع باید بدهم ولیکن متخصصین سمپاشی راهنمایی می‌کنند سمپاشی عمومی می‌کنند که آفت از یک باغ به باغ دیگر سرایت نکند ولی پولش را شخص ذینفع باید بدهد نمی‌توانیم تحمیل به بودجه مملکت بکنیم. در مورد صنعت تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی از یک طرف و ایجاد صنایع بزرگ به دست دولت هر دو امکان را در این برنامه پیش‌بینی کرده‌اند و مطلب مهمتر این است که چندین بار در این برنامه تذکر داده شده است و مفهوم این برنامه این است که برای صنایع کوچک و کارهایی که سرمایه‌های خصوصی بتوانند انجام بدهند دولت نظر ندارد که با مردم رقابت بکند و این سالم‌ترین سیاستی است که این دولت در پیش گرفته است در مورد ذوب‌آهن و پتروشیمی که هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ سرمایه‌ها، سرمایه بیشتری لازم دارد و از حدود توانایی سرمایه‌های خصوصی ایران خارج است در این دو قسمت دولت تعهد کرده که این دو صنعت بزرگ و مهم را در ایران در دوره حکومتش عملی کند راجع به صنعت ذوب‌آهن و فوایدش در مملکت مقالات زیادی در مملکت ما نوشته‌اند و بنده نمی‌خواهم موجب اطاله کلام بشوم ولیکن راجع به پتروشیمی بنده می‌خواهم عرض کنم که این یک صنعت نو و تازه‌ای است که خوشبختانه ما یک مقدار زیادی گاز نفت داریم که این گازهای نفت تا به حال به هدر می‌رفته است و این دولت در نظر دارد با کمک متخصصین خارجی این گاز نفت را تبدیل به موادی بکند، که هم در صنعت ایران قابل استفاده باشد و هم قابل صدور (صحیح است) در مورد سیاست بازرگانی همان‌طوری که جناب آقای منصور به اطلاع مجلس رساندند مقصود این است که با سیاست دروازه‌های باز شدیداً مبارزه شود مملکت ما باید متوجه باشد که از صنایع خودش چه جور دفاع بکند از وارداتی که مورد احتیاجش هست چه مقدار وارد بکند تهیه سهمیه به عهده وزارت اقتصاد ملی است و تحت نظر کمیسیون مخصوص طبق مقرراتی تعیین می‌شود و البته اگر ایرادی به نحوه عمل در گذشته بوده باشد این را هم مسلماً خود جناب آقای دکتر عالیخانی به آنها توجه خواهند کرد و اصلاح خواهند فرمود و اما جناب آقای زهتاب‌فرد یک مطلب اساسی فرمودند و آن این بود که ایراد گرفتند که چرا در برنامه دولت گفته شده است که عواید نفت باید به مصرف امور عمرانی برسد و به ساختمان سنا اشاره کردند، اتفاقاً در قاموس و در فرهنگ زبان اقتصادیون این نوع ساختمان‌ها ساختمان عمرانی نیست (صحیح است) عملیات عمرانی آن نوع عملیاتی است که دارای درآمد باشد (صحیح است) و برگشت بدهد بنابراین اگر جنابعالی به این مطلب هم توجه می‌داشتید هیچ وقت ایراد نمی‌گرفتید که چرا دولت گفته است باید عوایدی که از نفت حاصل می‌شود خرج مصارف عمرانی بکند و در همین موقع جنابعالی نسبت به مقام شامخ ذات شاهانه بیاناتی فرمودید که مورد تأیید مجلس شورای ملی است (صحیح است) ولیکن یک مطلب می‌خواستم به شما بگویم که همان مقام سلطنت بود که پس از مطالعات چندین سال و پس از این که دقت فرمودند که ما جمعیت‌مان به چه شکل تشکیل شده و چه فعالیت‌هایی کرده‌ایم آقای منصور را از بین همه ما از بین هزاران نفر تحصیل کرده انتخاب فرمودند و فرمودند که منصور تو بیا نخست‌وزیر بشو (صحیح است) پس اگر شما اعتماد به روشن‌بینی و صحت نظر ایشان دارید اگر کوچکترین تردیدی هم که در شما باشد باید زائل شود (احسنت) این یادداشت‌هایی که بنده دارم هر صفحه دو سه سطر بیشتر نیست از صفحات نترسید اجازه بفرمایید به طور خلاصه عرض کنم. مطلب دیگری هست که بنده روی سخنم با جناب آقای وزیر دارایی است برای این که خودم افتخار این را دارم که در کمیسیون دارایی شرکت می‌کنم و در آنجا ابتلائات زیادی داریم و خوشبختانه در برنامه دولت این ابتلائات پیش‌بینی شده است و مسلماً با همکاری جنابعالی این مشکلات برطرف خواهد شد (انشاءالله) جناب آقای وزیر دارایی در این مملکت مالیات‌هایی وصول می‌شود که خرج وصولش از درآمدش اگر بیشتر نباشد کمتر نیست (صحیح است) در این مملکت مالیات‌های معوقه‌ای می‌خواهند از مردم وصول کنند که تا بیست سال دیگر ممکن است گرفتار باشند (احسنت) (روستا- بیست سال است گرفتار هستند) اگر می‌خواهید واقعاً یک سیستم صحیح مالیاتی داشته باشیم همان‌طوری که قبلاً من به دولت پیشنهاد کرده بودم متأسفانه با نظر بنده همکاری نکردند و این هم شاید ناشی از بی‌اعتنایی مأمورین وزارت دارایی بود نه دولت برای این که این اصلاحات به ضرر مأمورین ناصالح است (صحیح است) از جنابعالی بنده استدعا دارم که به عرایض بنده توجه بفرمایید باید ما این مقررات تک ماده‌ای را که در حکومت‌های سابق و اسبق نوشته شده است بیاوریم و مطالعه بکنیم و در یک کوره بریزیم و با برنامه دولت تطبیق بدهیم آنچه که با برنامه دولت تطبیق نمی‌کند با نهایت شجاعت یک ضرب در (×) رویش بکشیم (احسنت) و آن قسمتی که باید بماند اصلاح کنیم تدوین کنیم به عنوان یک کد، یک کد فینانسیه که مؤدی مأمور مالیه تکلیف خودش را بداند و این تماس ناراحت‌کننده که بین مؤدی و مأمورین دارایی هست قطع بشود (انشاءالله) شما اگر این عمل را بکنید باور بفرمایید در آینده همان اعتمادی را که آقای زهتاب‌فرد انتظارش را دارند در قلب مردم به وجود می‌آید (صحیح است) در باره فرهنگ بنده می‌خواستم عرض کنم که در این برنامه دو قسمت دارد یکی توجه مخصوص به سپاه دانش، بنده خودم در دهات لواسانات در مکتب‌هایی که این سپاهیان دانش تدریس می‌کردند رفتم و از نزدیک دیدم نتایج نیکوی فعالیت‌های آنها را و یکی از اقدامات بزرگ و انقلابی که به وقوع پیوست همین به وجود آمدن سپاهی دانش است و من مطمئن هستم که جناب آقای منصور در این قسمت توجه مخصوصی مبذول خواهند داشت و این فعالیت را توسعه خواهند داد و کاری خواهند کرد که هیچ یک از دهات مملکت دیگر بی‌معلم نباشد (صحیح است) راجع به تعلیمات حرفهای خودشان علت اقتصادی و فرهنگی و روحی‌اش را مفصلاً بیان فرمودند آن قسمتی که جناب آقای زهتاب‌فرد راجع به گرفتاری جوان‌های ایران فرمودند و اشاره کردند که فرهنگ را داده‌اند به دست یک نفر اقتصاد دان بنده خواستم توضیح بدهم که ایشان استاد دانشکده حقوق هستند و سابقه تعلیم و تعلم دارند و قادر خواهند بود همان‌طور که در برنامه پیش‌بینی شده احتیاج اقتصادی مملکت را از لحاظ تعلیمات حرفهای عملی بکنند از این جهت است که بنده امیدوار هستم که ایشان هم در کارهای خودشان موفق بشوند (انشاءالله) راجع به بهداشت، در بهداشت هم خوشبختانه قدمی برداشته شده است و به موقع اجرا درآمده و آن سپاه بهداشت است که همان موفقیتی که نصیب سپاه دانش در گذشته شده است و الان به توسعه آن اقدام می‌فرمایند در مورد سپاه بهداشت هم عملی بشود. در مورد توسعه بیمه‌های اجتماعی همان‌طور که دوست عزیزم فرمودند بیمه‌های اجتماعی احتیاج به توسعه دارد، الان یک عده محدودی از کارگران مملکت از این مزایا و این بیمه استفاده می‌کنند باید یک کاری کرد که کلیه حقوق بگیرهای این مملکت که در شهر هستند مشمول مقررات بیمه‌های اجتماعی که یکی از فنی‌ترین کارهاست سال‌ها به دست اشخاص غیرفنی سپرده شده بود و حالا در دوره وزارت آقای عطاءالله خسروانی در حکومت گذشته و در حکومت حال هیئت مدیره‌ها و مدیرعاملی در آنجا منصوب شده که از خود وزارت کار و بیمه‌های اجتماعی ترقی کرده‌اند و آمده‌اند و وارد هستند به اموری که به آنها سپرده شده است و به این فن آشنایی دارند (صحیح است) و حالا می‌توانیم امیدوار باشیم که با فعالیتی که در آتیه خواهند کرد بیمه‌های اجتماعی توسعه پیدا بکند، مؤسسات خیریه مانند سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و شیروخورشید سرخ ایران که الحق تا به حال خدمات بزرگی از لحاظ درمانی در این مملکت انجام داده‌اند (صحیح است) این دو دستگاه هم مسلماً از کمک و مساعدت و همکاری دولت بهره‌مند خواهند بود همین‌طور که سایر مؤسسات در برنامه دولت قید شده است، البته توضیح در قسمت بیمه و بیمه‌های درمانی اجتماعی به اندازه‌ای مفصل است که بنده نمی‌توانم بیشتر از این وقت مجلس شورای ملی را در این خصوص اشغال کنم (احسنت) راجع به امور کارگری سهیم شدن کارگران در سود کارخانجات در دولت گذشته به شکل مدیرانه‌ای به تدریج عملی شد و با انعقاد قراردادهای دسته‌جمعی با کارفرمایان کارخانه‌هایی که مشمول این مقررات بودند اجرا شد امروز ما امیدوار هستیم که همین مطلب موجب شود که کارگران ما یک علاقه خاصی برای بهبود وضع صنعت مملکت نشان بدهند و فعالیت و فداکاری بیشتری بکنند عده معدودی از کارگران ایران هستند که مشمول این مقررات نمی‌شوند و مسلماً جناب آقای خسروانی نسبت به این موضوع توجه خواهند داشت و نسبت به احقاق حق آنها و مخصوصاً تشویق آنها که خدمت به صنعت مملکت بکنند و دلسوز و علاقمند باشند راه‌حل علمی و فنی صحیحی در این قسمت پیدا خواهند کرد البته از لحاظ مسکن و تشکیل شرکت‌های تعاونی برای کارگران دولت برنامه‌های مشروحی دارد که اینجا نمی‌شود آنها را بیان کنم راجع به وزارت آبادانی و مسکن همان‌طور که قبلاً عرض کردم این وزارتخانه هم فعالیت‌اش در دهات خواهد بود و هم در شهر و چون مطالب را مشروحاً عرض کردم دیگر تکرار نمی‌کنم ولیکن راجع به یک امر مهم که مربوط به وزارت دادگستری است خوشبختانه جناب آقای زهتاب‌فرد نهایت انصاف را به خرج دادند و فرمودند که دوست عزیزم جناب آقای دکتر عاملی تا چه اندازه مورد استقبال دادگستری و قضات دادگستری قرار گرفتند (صحیح است) آقای دکتر عاملی بنده به شما تبریک می‌گویم و لیکن ما انتظار این استقبال را داشتیم برای ما اتفاق غیرمترقبه‌ای نیست، غیرمنتظره نیست ما می‌دانستیم که شما آقای دکتر عاملی در قلب رفقای قاضی خودتان چه احترام و چه مقامی دارید و بنده در پشت این تریبون عرض می‌کنم و چه مقامی دارید و بنده در پشت این تریبون عرض می‌کنم نود درصد قضات مردمان شریفی هستند (صحیح است) مردم پاکدامنی هستند (صحیح است) مردمی هستند که به همان حقوق قضایی خودشان اکتفا می‌کنند و هیچ وقت حق را ناحق نمی‌کنند ولیکن برای اجرای عدالت حقیقی که جنابعالی با امنیت اجتماعی اشتباه فرموده بودید برای اجرای عدالت حقیقی ما باید معتقد به یک اصل باشیم و آن این است که به قاضی استقلال بدهیم، شرافت قاضی را محترم بشماریم و از او نخواهیم که قرار برخلاف میلش صادر کند آن اشخاصی که سیاست را در قضاوت دخالت می‌دادند و غرض‌ورزی می‌کردند به همین دستگاه قضایی خیانت می‌کردند (صحیح است، احسنت) راجع به سیاست خارجی دو مطلب است یکی آن مطلبی که از لحاظ روابط دیپلماتیک ما با دولت‌های مختلف داریم ملت ایران صلح‌جوترین و آرام‌ترین ملل متمدن دنیاست (صحیح است) ملت ایران آرزو دارد که دنیا در صلح و آرامش باشد که از برکت آن صلح و آرامش گرفتاری‌های خودش را به تدریج رفع کند (صحیح است) ما به اندازه کافی از جنگ اخیر صدمه کشیدیم و می‌دانیم به چه قیمتی برای ما تمام شده است به همین دلیل است که اعلیحضرت همایونی شخصاً برای رفع اختلافات منطقه‌ای در خاورمیانه نهایت کوشش را می‌فرمایند، برای حفظ بشریت و برای حفظ مملکت خودمان، و ما از این بابت بسیار سپاسگزاریم و دولت ایران با کمال رشادت استقلال و تمامیت ارضی خودش را در مقابل کلیه دول حفظ می‌کند (صحیح است) هیچ دولتی هم نمی‌تواند استقلال اقتصادی و استقلال سیاسی و هیچ گونه ارتباط نامشروعی در مملکت ما داشته باشد (انشاءالله) انشاءالله نیست حقیقت است، ایرانی به خودش اجازه نمی‌دهد که برخلاف مصلحت مملکت با خارجی به اصطلاح زد و بند داشته باشد (صحیح است) ما در درجه اول همه ایرانی هستیم (حاذقی- این حقیقت مسلمی است) بله این حقیقت مسلمی است. بنده عرایضم تمام شد در خاتمه خدمت جناب آقای منصور و رفقایشان که همه از دوستان ما هستند و از خدمتگزاران شاه و مملکت هستند این سمت جدید را تبریک عرض می‌کنم (صحیح است) مسلماً رأی اکثریت نزدیک به اتفاق به شما داده خواهد شد و ما هم دائم در تمام کمیسیون‌ها و در جلسات مجلس شورای ملی با شما همقدم و همگام خواهیم بود. به شما اطمینان می‌دهم که تا شما نخست‌وزیر هستید ما هماز شما حمایت بکنیم و موجبات پیشرفت کار شما و دولت شما را فراهم بکنیم. (احسنت، احسنت).
رئیس- آقای جاوید به عنوان مخالف صحبت می‌کنند.
جاوید- با اجازه مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم مجلس سخن آغاز می‌کنم. به نام آزادی و قانون اساسی و مشروطیت استدعا دارم عرایضی را که صرفاً بنا به وظیفه مقدس نمایندگی می‌کنم حمل بر مخالفت شخصی نفرمایند زیرا من در این دولت و در این مجلس به کسانی ارادت شخصی دارم اما ارادت سیاسی ندارم اما بنا به وظیفه قانونی و اجتماعی سلیقه شخصی را فدای سلیقه سیاسی می‌کنم از این جهت شأن والای این مقام مقدس که خانه ملت است ایجاب می‌کند که عقاید نمایندگان را با شکیبایی و مروت تحمل کنند و با مدارا و انصاف جواب گویند و در این مورد سخن آن متفکر بزرگ را که همواره به یاد دارم عرض می‌کنم که گفته است «من با آنچه تو می‌گویی مخالفم اما حاضرم زندگی خود را فدا کنم تا تو با کمال آزادی و آسودگی عقیده‌ات را بیان کنی» (احسنت).
همه همکاران گرامی از هر فراکسیون که بودند و سخن گفتند به دولت تبریک گفتند. من با آن که به شیوه آزادگی و احترام به عقاید برای فراکسیون ایران نوین کمال احترام را قائلم اگر تبریک نمی‌گویم نشان آن نیست که این وظیفه را فراموش کرده‌ام بلکه از آن جهت است که در تعارف و تعریف سختگیرم. دولتی به فرمان شاهنشاه بر سر کار آمده است این خود توفیقی بالاتر از تبریک است اما تبریک نمی‌گویم چون هنوز کاری نکرده است که در خور تبریک باشد. من آن تبریک و تهنیتی را می‌پسندم که در قبال خدمتی ادا شود از این رو خدا کند که این دولت بتواند رضای خاطر شاهنشاه و آسایش مردم را فراهم آورد و اگر چنان روزی فرا رسید از تبریک گفتن خودداری نخواهم کرد و از صمیم قلب در قبال کارهایی که پسند شاه و ملت باشد تبریک می‌گویم و گمان می‌کنم که چنان تبریک، تبریک به جایی خواهد بود.
من این گفته آقای رئیس دولت سخت بر دلم نشست که «برنامه نوشتن بسیار آسان است و در کتاب‌ها از این گونه سخنان فراوان و دیگر این که اجرای این برنامه و تعهد به این مواعید زمان می‌خواهد». از این رو چون ما از این سخنان بسیار شنیده‌ایم گناه ایشان نیست و در هزار وعده یک وفا ندیده‌ایم به انتظار آن زمان که این گفته‌ها راست درآید می‌نشینیم و در عمل نیز در تأیید اعمال دولت که طبق نیات شاهنشاه و مصلحت مردم است فروگذار نمی‌توانیم بود. ناظر می‌مانیم بعد قضاوت می‌کنیم.
غرض این است که برنامه هیچ دولتی بد نبوده است. کدام نخست‌وزیر در برابر شاهنشاه و ملت و مجلس چنین تعهدی نکرده و به حکم تجربه کدام یک از آنان خواسته یا توانسته‌اند به آنچه گفته‌اند عمل کنند. اگر آنان در اجرای برنامه‌های خود توفیق می‌یافتند که به پاس توفیق خدمت همچنان می‌ماندند و ما امروز دولت تازه‌ای نداشتیم (صحیح است) روزنامه‌های سالیان دراز را بخوانید، صورت جلسات پارلمانی و نطق‌های رادیویی را ببینید همه از این سخنان دم زده‌اند. موضوع تأمین زندگی مردم، تقویت بنیه اقتصادی، تعلیمات اجباری، کشاورزی، بهداشت و ایجاد کار حرف تازه‌ای نیست. این سخنان را ما همه بارها خوانده و شنیده‌ایم تازه این است که ببینیم راه‌عملی اجرای این برنامه‌ها و طریق صحیح وصول به این مقاصد چیست (صحیح است) متأسفانه برنامه دولت دارای همین نقیصه است که در برابر بایدها و شایدها لازم است هیچ راهی نشان نداده و به عبارت ساده‌تر دولت می‌گوید چه باید کرد اما نمی‌گوید چگونه باید کرد و مطلقاً در برنامه دولت از راه عملی اجرای این نکات اثری نیست.
شتاب دولت در طرح برنامه و گرفتن رأی اعتماد ناشی از همین جاست که شاید نمی‌داند چه وظیفه خطیری به عهده دارد. ما هم به پیروی از نیات عالی شاهنشاه و به اقتضای انقلاب مقدس شاه و ملت خواهان و آماده کار صحیح و سریع‌ایم اما صحت کار را نباید فدای سعرت آن کرد خاصه که اقتضای سیاست دوراندیشی و شکیبایی و باریک‌بینی است و این اقتضا با شتابزدگی سازگار نیست و به قول شاعر بزرگ شهر ما
- کار ملک است آن که تدبیر و تأمل بایدش
دولتی حزبی بر سر کار آمده است- به اقتضای امیدی که داشته از ماه‌ها پیش خود را آماده زمامداری می‌کرده این کار در خور هیچ سرزنشی نیست، حزبی که به انتظار زمامداری روز شماری می‌کرده از ماه‌ها پیش طرحی ساخته و برنامه‌ای پرداخته این هم در خور نکوهش نیست. آنچه مایه شگفتی است این است که دولتی که مدعی است نخبه صاحب‌نظران را گرد آورده می‌خواهد حاصل چند ماه اندیشه و تفکر صاحب‌نظران را بی‌دانشی چون من در چند ساعت بخواند و بداند و پاسخ گوید. اگر دولت واقعاً خود مؤمن به دقت و صحت برنامه خویش و مؤمن به حاصل اندیشه‌های صائب همکاران خویش است این شتابزدگی که مانع تجلی افکار آنان و باعث پایمال شدن حق‌شان است و اگر از بیم دقت و باریک‌بینی نمایندگان می‌خواهد برنامه‌ای را به شتاب بگذارند که جای تأسف است.
بنده خود نه آن حق را دارم که در باب همه موارد بر نامه اظهار نظر کنم نه آن توانایی را. همه چیز را همگان دارند حق آن بود که در باب مسائل اقتصادی اقتصاددانان و در باب مسائل فنی اهل فن اظهارنظر کنند و مجال داده شود تا هر کس به فراخور فهم و دانش خویش ابراز عقیده کند زیرا این شأن مجلس و حق مجلس و خاصیت مجلس است که در باب این مسائل بیشتر دقت شود و سلب این حق از نمایندگان یعنی سلب معنی از مجلس و شوری.
از این جهت بنده در باب نکاتی از برنامه که تجارب و اطلاعاتی در آن دارم بحث می‌کنم.
فرهنگ- یکی از این موارد فرهنگ مملکت است. دولت در برنامه مفصل خود تنها یک صفحه به فرهنگ اختصاص داده و در آن نیز کلیاتی گفته و گذشته است. در فرهنگ ما اگر تعلیم ناقصی باشد تربیت مطلقاً نیست (صحیح است) نه تربیت جسمی نه تربیت روحی نه تقویت ظاهری است نه تقویت معنوی. یک روز همکار محترم من جناب آقای حبیبی اشاره کردند که نیرومند ساختن تن جوانان یکی از راه‌های نیرومند ساختن روح این مملکت است سخن به جایی گفتند، راست گفتند این نکته را من تکمیل می‌کنم و یا به سلیقه خودم می‌گویم که تعلیم و تربیت با هم لازم است.
اما همه ساله در مهر ماه چندین هزار تن نوآموز و دانش‌آموز و دانشجو پشت در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها و دانشکده‌ها می‌مانند و راهی نمی‌یابند، بهانه دولت کمی بودجه و نبودن جا و مشکل مردم تنگدستی است. در نتیجه جگر گوشه‌های مردم از نعمت تحصیل محروم می‌مانند و چه بسا نهال استعداد، که سر نزده می‌خشکد و نشکفته می‌پژمرد. باز هر که توانگر است تواناتر است، تحصیلات عالی سهم توانگران و مالداران می‌شود و جهل و بیکاری نصیب تنگدستان و این درست خلاف رأی روشن و سیاست عالیه شاهنشاه است.
در این بیست و چند ساله کدام دولت آمده است که وعده تعلیمات اجباری مجانی را نداده؟ اگر دولت‌ها به همین یک وعده عمل کرده بودند امروز این همه بی‌سواد نداشتیم و اگر فکر بکر شاهنشاه با طرح ایجاد سپاه دانش گره‌گشایی نمی‌کرد هنوز در خم یک کوچه بودیم (صحیح است) گیرم که همه وعده‌های دولت در مورد امکان تعلیمات اجباری وفا شد، گیرم توانستید برای فارغ‌التحصیل‌های دبستان دبیرستان باز کنید، گیرم موفق شدید دیپلمه‌های سرگردان و آرزومند به تحصیل را به دانشگاه راه دهید، آیا همین بس است آیا تصور می‌کنید کارتان تمام شده است؟ خیر، زندگی امروز، زندگی در عصر ماشین، زندگی در دنیای ضطرابات و التهابات مرد زندگی می‌خواهد و فرهنگ مرد زندگی نمی‌پرورد. شما باید انسان تربیت کنید نه فارغ‌التحصیل و این کار را با تقویت روح ایمان می‌توان انجام داد که در برنامه شما از آن نشانی نیست (صحیح است- احسنت).
فراموش کرده‌اید که بنیاد فرهنگ بر فضیلت است و فرهنگی که بنیادش بر فضیلت نباشد تنگ است نه فرهنگ ما کشور نوخاسته‌ای نیستیم، تاریخی داریم، گذشته‌ای داریم، تمدن درخشانی داریم و به مدد این نیروهای معنوی از طوفان‌های حوادث جان به سلامت برده‌ایم اما حاصل فرهنگ امروز ما چیست، پروردن کودکانی که به زادگان خویش بی‌علاقه‌اند، شهرهای باستانی، و مرکز تمدن شاهنشاهی خویش را نمی‌شناسند، نوجوانانی که کتاب‌های بیشمار پلیسی و جنسی را خوانده‌اند اما چند بیت شاهنامه یا بوستان یا چند سطر قابوس‌نامه یا گلستان نمی‌دانند (صحیح است) و در همه عمر یک بار یکی از این کتاب‌ها را به میل و رغبت خویش نمی‌خوانند (احسنت، صحیح است) جوانانی که نام رقاص‌ها یا رقاصه‌های هرزه گرد و هرزه گوی رقاص‌خانه‌های عالم را می‌دانند اما فارابی و رازی و بیرونی و ابن‌سینا را نمی‌شناسند (صحیح است) نسلی که کم‌کم در میان آن مرفین و هروئین وسیله تسکین و راک اندرول و تویست وسیله تهییج شده است. مردمی که هر چه دارند از فرهنگ و تمدن و سنن گذشته دارند اما به آن رغبت ندراند، محصلینی که برای امتحان درس خوانده‌اند نه برای اجتماع (صحیح است) و این همه از بی‌ایمانی و بی‌امیدی است (صحیح است) این نه گناه استاد است نه گناه شاگرد- گناه نقص برنامه و روش نادرست تعلیم و تربیت است.
بی‌ایمانی به خدا، بی‌ایمانی به مردم، بی‌ایمانی به خود درد بزرگ فرهنگ ماست (صحیح است، احسنت) نسلی که پدر و مادرش را خرافی می‌داند و سنن عالی و پسندیده گذشتگان را خوار می‌شمارد. نسلی که با مخافر خویش بیگانه است و از خویشی با بیگانه مفتخر، نسلی که مقلد مفاسد تمدن نو است و در برنامه‌اش از این همه درد نشانی نیست. مگر کودکان امروز مردان فردا نیستند، نسلی بی‌خبر از دیروز و بی‌اعتنا به امروز و بی‌علاقه به فردا در جهان پرآشوب فردا چه خواهد کرد.
مگر برافراشتن کاخ عظمت ایران فردا اندیشه‌های روشن و دل‌های پاک و دستهای نیرومند نمی‌خواهد. آیا نوشته‌ها و کتاب‌های گمراه کننده اندیشه‌ها را خواهد ساخت یا بی‌ایمانی دل‌ها را یا الکل و هروئین دست‌ها را.
باری جوانان را دریابید تا وطن را دریافته باشید. به ندای شاهنشاه در اینجا امید و ایمان گوش فرا دهید و نسل امروز را با این آب و خاک و به سر نوشت این کشور و به آینده این سرزمین امیدوار کنید. استعدادهای روشن را دریابید. برای حفظ آن کودکان و جوانان که با شور و شوق بسیار تحصیل می‌کنند و در معرض آلوده شدن به این مفاسد هستند برنامه‌ای طرح کنید.
این برنامه باید یک برنامه ده پانزده ساله باشد سخن من در اینجاست جناب آقای منصور، جناب آقای وزیر فرهنگ تانو آموز امروز و فارغ‌التحصیل فردا مرد زندگی بار آید برنامه فرهنگ ساختن یک پل یا کشیدن یک راه نیست که برای امسال طرح شود و تا آخر سال پایان یابد. (صحیح است) این پلی است بین امروز و فردا، راهی است بین حال و آینده و اگر این پل را نسازید وطن ما آینده‌ای نخواهد داشت و من نشانی از این طرح در برنامه شما نمی‌بینم.
اما در باب دادگستری- اشاره‌ای به تأمین قضائی شده است که ظاهراً مقصود تأمین قضائی مردم است اما امنیت قضائی قاضی که بارها شاهنشاه به آن اشاره فرموده‌اند چطور؟ هیچ می‌دانید که اگر امنیت قضائی نباشد کار مبارزه با فساد افسانه و ادعایی بیش نیست- تا قاضی بر کار خویش، بر آینده خویش، بر موقع و مقام خویش بر شرف و حیثیت خویش ایمن نباشد قاضی کامل عادلی نیست. دست و دلی که از بیم مداخله و اعمال نفوذ و تهدید و تطمیع بلرزد چگونه مجری عدالت خواهد بود؟ امنیت قضائی این است که قاضی بداند اگر تواناترین توانگران را در برابر ناتوان‌ترین مظلومان محکوم کند نه تنها مغضوب و مطرود نیست بلکه معرز و محترم است وگرنه آن قاضی که زن و فرزند دارد غم نان و بیم جان دارد، وام دارد و به کار خویش و فردای خویش اطمینان ندارد چگونه دادگری تواند کرد.
دستگاه امروز دادگستری برای گرفتاری‌های مردم کم و ناقص است قضات ما مردمی شریف و حق‌بین و حق‌طلب و درستکارند اما دعاوی بیشمار و پرونده‌ها بسیار است و قضات ما خاصه بازپرسان از بسیاری کار به ماشین تحریر تبدیل شده‌اند و چنان گرفتارند که اگر همه روز کار کنند به زحمت فرصت استماع سخنان اصحاب دعوی را دارند. با این ازدحام و خستگی و فرسودگی چگونه می‌توان انتظار دقت و رعایت عدالت و احتراز از اشتباه داشت. بودجه دادگستری را زیاد کنید. به قاضی دلگرمی دهید، او را تقویت کنید- دستگاه دادگستری را توسعه دهید تا مردم از شما خشنود شوند و حق تأمین گردد. مردم روستاها هم تشنه قانونند و اغلب دادگاه ندارند، عدالت را به همراه سپاه دانش و سپاه بهداشت برای آنان به ارمغان ببرند تا یک قاضی مجبور نباشد هم دادستان باشد هم بازپرس، هم امین صلح هم کفیل بخشداری هم عضو کمیسیون مالیات (صحیح است) (دکتر رضوانی- خانه انصاف که تشکیل شده).
در باب اقتصاد در برنامه سخن بسیار رفته است. من اهل اقتصاد نیستم طبیب هم نیستم (ریگی- اهل ادب که هستید) اما می‌دانم اگر طبیبی بتواند بیماری را درمان کند او را نجات داده است. ولی راه علاج چیست، آیا راه درمان فقط ذکر نام بیماری است آیا من اگر نام سرطان یا کم‌خونی را دانستم یا مریضی را با چنین بیماری به من سپردند می‌توانم علاجش کنم، نه، باید علل بیماری را دانست و شما به علل این اقتصاد ناسالم و بیمار اشاره‌ای نکرده‌اید. بیماری‌های گوناگون اقتصادی علل و عوامل فراوان و بسیار پیچیده دارد. شما از کدام یک نام برده‌اید؟ حق هم داشته‌اید شما درد بی‌خانمانی و سرگردانی و گرسنگی نکشیده‌اید و کشوری را که امروز رئیس دولت آن شده‌اید نمی‌شناسید. کشور ما و فرد فرد ملت و دقایق دردها و غم‌های ما را شاهنشاه ما می‌داند که با منتهای انصاف و بزرگواری فرمود.
(حکومت بر یک مشت مردم فقیر و گرسنه افتخاری ندارد)
(دکتر الموتی- سلطنت بر یک مشت مردم فقیر افتخاری ندارد).
آنچه به یاد دارم این است که مردم هر روز از روز پیش نان گران‌تر خورده‌اند و گوشت گران‌تر خریده‌اند. این قدر هم بی‌خبر نیستم که این درد بسیاری از کشورهاست اما اگر قدرت خرید به همراه گرانی زندگی بالا رود جای نگرانی نیست. مردم فرضیه و تئوری نمی‌خواهند، زندگی ارزان می‌خواهند، همه دولت‌ها ادعا کرده‌اند که بار گران گرانی را از دوش مردم برخواهند داشت اما این بار هر بار گران‌تر شده است. گواه من ارقام و آمار رسمی بانک در سیر صعودی قیمت‌هاست. آنچه گران شده حتی پس از رفع علت گرانی هرگز ارزان نشده. شما خاصه در اقتصاد خود را متخصص می‌دانید و صاحب‌نظر هم هستید. ما از شما معجزه نمی‌خواهیم. معجزه نکنید، حتی زندگی را ارزان نکنید. سطح زندگی را هم بالا نبرید، هزینه زندگی را هم پایین نیاورید. اگر شما باعث شوید قیمت‌ها در همین حد ثابت بماند، اگر هزینه زندگی را در همین حد نگه دارید هر روز در حکومت‌تان نشان همین موفقیت را که به نظر شما بسیار ساده و به عقیده بنده بسیار دشوار است دیدم من از دل و جان موافق شما خواهم بود.
آن روز چون تعهدی را که به شاهنشاه و دینی را به مردم و مملکت دارید ادا کرده‌اید من نه موافق شما بلکه معتقد به شما خواهم شد. (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای دکتر عدل طباطبائی به عنوان موافق صحبت می‌کنند.
دکتر عدل طباطبائی- جناب آقای رئیس مجلس، نمایندگان ملت ایران.
بدواً اجازه می‌خواهد که تشکیل دولت آقای منصور را به ملت ایران و مجلس شورای ملی و بالاخره شخص ایشان تبریک عرض کند.
اولاً به ملت ایران تبریک می‌گویم که تحت رهبری شاهنشاه خود در یک رستاخیز تاریخی و بی‌سابقه از طریق ائتلاف گروه‌ها و قوای آزاد شده و فعال اقتصادی و اجتماعی شرکت جست و قیود و بندهایی را که مانع رشد و ترقی جامعه می‌شد از هم بگسست و موفق شد نمایندگانی را به مجلس شورای ملی بفرستند که مؤمن به اصول انقلاب و مدافع جدی آن باشند.
ثانیاً باید به مجلس شورای ملی تبریک گفت که برای اولین بار در تاریخ مشروطیت با تشکیل دولت توسط لیدر فراکسیون اکثریت سنن اصیل دموکراسی را در سایه حمایت شاهنشاه رعایت شده می‌بیند بالاخره به آقای منصور تبریک می‌گویم زیرا از جمله مردانی است که در درک نیات بلند و ترقی خواهانه شاهنشاه پیش‌آهنگ بوده و با رهبری خردمندانه و مدبرانه گروه‌های مؤتلفین، کارگران، کشاورزان بانوان و روشنفکران موفق شده دولتی تشکیل بدهد که اعضا آن از جمله لایق‌ترین و صدیق‌ترین خدمتگزاران شاه و ملت می‌باشند (صحیح است) برنامه‌ای که دولت ایشان به مجلس شورای ملی تقدیم کرده بارزترین نموده این لیاقت و ادراک صحیحی است که از فلسفه اقتصادی و اجتماعی انقلاب دارد.
روابطی که در امور تولیدی اعم از کشاورزی و صنعت وجود داشت، سنن خانوادگی و قیود اجتماعی که بانوان را در خانه محبوس نگاه می‌داشت مانع می‌شد که ثمرات مفید توسعه و پیشرفت اقتصادی نصیب کلیه افراد فعال کشور بشود و کلیه عوامل اقتصادی و نیروهای اجتماعی به حرکت درآید و قدرت ابتکار و فرصت تکامل و رشد بیاید در نتیجه برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی مواجه با موانع اساسی و عدم موفقیت می‌گردید.
در کشور ما هر سال جمعیت در حدود ۶/۲ درصد اضافه می‌شود این افزایش سریع جمعیت یک سلسله مسائل فوری و مبهم بهداشتی و اجتماعی و اقتصادی و غذایی و غیره را مطرح می‌کند اهمیت و فوریت این مسائل به قدری بوده که به چاره‌جویی آن و ریشه‌کن کردن عوامل انسداد رشد جنبه حیاتی می‌داد خوشبختانه در اثر انقلاب شاه و ملت موانع اساسی پیشرفت و رشد اقتصادی و اجتماعی برطرف شده (صحیح است) و دولتی به مجلس معرفی گردیده که اراده خلل ناپذیر خود را در تأمین توسعه سریع اقتصادی و اجتماعی اعلام کرده است و خصوصاً توجه نموده که کافی نیست درجه رشد سالانه به اندازه‌ای باشد که احتیاجات جمعیت روزافزون کشور را تأمین کند بلکه لازم است که به سرعت عقب‌ماندگی اقتصاد کشور نسبت به اقتصاد کشورهای پیشرفته جبران گردد.
اصول سیاست اقتصادی دولت در زمینه‌های مختلف که شامل قست اعظم برنامه دولت است نشانه بارزی از این اعتقاد و تصمیم می‌باشد (صحیح است).
جای بسی خوشوقتی است که در این برنامه هدف فوری دولت پایان دادن سریع و قطعی به رکود فعلی و ایجاد کار اعلام شده است. رکودی که مدت سه سال بر اقتصاد کشور حکومت می‌کند و اثرات مشئومی ایجاد کرده است. در نیمه دوم قرن بیستم که فنون و علوم به پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی نایل شده این یک مصیبت ملی است که در کشور ما گردش چرخ‌های اقتصادی برای مدت نسبتاً طولانی متوقف شده باشد و بیکاری و عدم تمایل به سرمایه‌گذاری و تعطیل تأسیسات تولیدی دوام یابد و روح کارفرمایی و استقبال از ریسک که محرک واقعی پیشرفت و رشد اقتصادی است فلج گردد. بیشتر از ربع قرن است که بشر موفق شده که از بروز بحران‌هایی نظیر بحران‌های قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم جلوگیری کند. امیدواریم که دانشمندان و کارشناسان اقتصادی که در دولت جناب آقای منصور شرکت دارند همان‌طور که وعده داده شده روش‌های سیاست رونق اقتصادی را به سرعت به موقع اجرا بگذارند.
عوامل روانی که از جمله موانع رونق مجدد شمرده می‌شد خوشبختانه تضعیف شده است از طرفی دوره تصفیه بحران سپری گردیده و خاصه اقداماتی که در دولت جناب آقای علم به عمل آمده زمینه‌ها را برای رونق دوباره ایجاد کرده است. از طرف دیگر نگرانی که از جهت عدم ثبات مقررات و تغییر مداوم اصول سیاست اقتصادی و یا نداشتن سیاست اقتصادی وجود داشته دیگر موردی ندارد زیرا حکومت دولتی که متکی به یک اکثریت پارلمانی قاطع و ثابت و مؤمن به اصول سیاست اقتصادی خود می‌باشد بهترین تضمین ثبات مقررات و مداومت در رعایت اصول سیاست اقتصادی می‌باشد.
سیاست دولت در مورد عمران دهات و فعالیت‌های ساختمانی و تأمین مسکن تأثیر قاطعی در ایجاد رونق خواهد داشت زیرا به سرعت قدرت خرید ۸۰ درصد افراد ملت را که تمایل به مصرف در آنها زیاد است افزایش می‌دهد (صحیح است) و چون مصرف درآمد از طرف یکی موجب تحصیل درآمد برای دیگری است قدرت خریدی که از این طریق وارد در مدارهای مالی اقتصاد کشور می‌شود به نحو مؤثری ایجاد رونق می‌نماید.
برنامه کشاورزی دولت از جهت تحکیم اصول اساسی اصلاحات ارضی و افزایش بهره‌وری و تقویت قدرت خرید کشاورزان و حمایت از آن و حفاظت و بهره‌برداری مؤثر از جنگل‌ها و مراتع تنظیم شده است چنان که نمایندگان محترم ملاحظه می‌فرمایند اصول این برنامه منطبق با مصوبات ملی ششم بهمن است که مورد تأیید اکثریت قاطع ملت ایران واقع شده و همگان از آن مطلع می‌باشند (صحیح است).
در این مورد تذکر دو نکته را ضروری می‌داند:
اول این که توجه کامل دولت به لزوم توسعه و تکمیل شرکت‌های تعاونی روستایی به منظور حمایت از کشاورزانو تأمین اعتبارات مورد نیاز آنها و خرید محصولات کشاورزی و اداره دهات طبق اصول و روش نوین یکی از اقدامات اساسی است که بدون تردید پیشرفت‌های مهمی نصیب کشاورزی ایران می‌نماید. زیرا به موجب طبیعت خاص فعالیت کشاورزی. کشاورز شخصی است منفرد و ناآشنا با حساب اقتصادی. ولیکن ایجاد و توسعه تشکیلات تعاونی موجب می‌شود که کشاورزان منفرد و متفرق در این مؤسسات متشکل و مجتمع شوند و دولت که از طریق برنامه‌ریزی فعالیت‌های خصوصی را ارشاد می‌کند به سهولت خواهد توانست سیاست خود را از مجرای این نوع تشکیلات بر افراد کشاورز اعمال کند و فعالیت‌های تولیدی آنان را هدایت نماید.
از طرف دیگر ایجاد این نوع تأسیسات به تجارتی شدن محصولات کشاورزی کمک می‌کند به طوری که کشاورز بیش از پیش و رفته‌رفته تابع بازار می‌شود و اقتصاد کشاورزی ما از حالت طبیعی خارج می‌شود. توسعه مبادلات در بازارهای کشاورزی و رسوخ اقتصاد پولی عامل مؤثر دیگری در کنترل و ارشاد دقیق‌تر فعالیت‌های کشاورزی از طرف دولت می‌شود و البته دولت سیاست پولی شدن اقتصاد کشاورزی را تعقیب خواهد کرد و تدابیر دیگری در این زمینه انتخاذ خواهد نمود.
نکته دوم این است که در مدتی که نیات شاهنشاه در مورد اصلاحات ارضی اعلام شد و اقداماتی در این زمینه صورت گرفت مغرضان و مرتجعان مدعی بودند که این اقدامات انقلابی موجب تشدید رکود می‌شود.
در اینجا لازم می‌داند که بی‌اعتباری و بی‌ارزشی این گونه استدلالات را اعلام نمایم و توضیحاتی بدهم تا بی‌مورد بودن ادعای افرادی را که مبنی بر این که اصلاحات ارضی بی‌موقع انجام گرفته و موجب رکود شده ثابت کنم.
زیاد فعالیت کشاورزی اصولاً و فعالیت کشاورزی در ایران خصوصاً کمتر تحت تأثیر تحولات وضع اقتصادی واقع می‌شود چه: از طرفی یک نوع انزوای اقتصادی به طور طبیعی در کشاورزی ما وجود دارد این انزوا ناشی از اهمیت خود مصرفی در روستاها است یک واحد بهره‌برداری که مواد مورد احتیاج را خود تهیه و مصرف می‌کند کمتر تحت‌تأثیر نوسان‌های عمومی وضع اقتصادی واقع می‌شود و هر چه سهم خود مصرفی و نفوذ اقتصاد طبیعی بیشتر باشد این انزوا و استقلال نیز بیشتر خواهد بود.
از طرف دیگر قسمت اعظم تولیدات کشاورزی ما مواد خوراکی است تقاضای این مواد چه نسبت به قیمت بازار و چه نسبت به درآمد مصرف‌کنندگان بی‌کشش و یا بسیار کم کشتن است لذا گرچه بازار فروش این محصولات چندان قابلیت توسعه ندارد ولیکن حداقل این است که بازار فروش محصولات مزبور ثابت و پایدار است و در اثر تغییرات میزان درآمد افراد ناشی از رکود یا رونق تقاضا چندان تغییر نمی‌کند.
بالاخره بازار محصولات کشاورزی جنبه‌های خاصی دارد و تحت تأثیر میزان تولید که چندان قابل تنظیم نیست و راندمان‌های کشاورزی که هر سال تغییر می‌کند و قابل پیش‌بینی نمی‌باشد تغییر می‌کند و اوضاع و احوال سایر فعالیت‌های اقتصادی در آن تأثیر چندان ندارد.
بدون تردید تکامل فنون تولیدی و افزایش بهره‌وری در کشاورزی موجب خواهد شد که رفته‌رفته جمعیت فعال کشاورزی کمتر شود از این نظر و از جهت رفع بیکاری که هم اکنون در روستاها وجود دارد و توسعه بازار فروش مواد اولیه کشاورزی توسعه صنایع کشاورزی در کادر برنامه عمومی صنعتی شدن کشور امری لازم است و خوشبختانه دولت توجه نموده که توسعه صنایع در سال‌های اخیر چه مشکلاتی ایجاد کرده و علل این مشکلات چه بوده است و انشاءالله در آینده تجربیات تلخ گذشته و امکانات سوءاستفاده تجدید نخواهد شد شرط اساسی در موفقیت سیاست صنعتی دولت هم‌آهنگی است که الزاماً بین اقدامات اقتصادی و سرمایه‌گذاری افراد و هدف‌های سیاست اقتصادی دولت باید وجود داشته باشد.
رژیم اقتصادی ایران برنامه‌ریزی ارشادی است. در این رژیم دولت هدف‌های متوسط‌المدت فعالیت اقتصادی اجتماع را به طور کلی و برحسب رشته‌های مختلف فعالیت معین می‌کند و به کمک وسایلی از قبیل تدابیر حمایتی و گمرکی و اعتباری و غیره فعالیت‌های خصوصی را در جهات پیش‌بینی شده در برنامه ارشاد می‌کند ولیکن چون اصل اساسی حکومت ابتکار فردی است لذا موفقیت سیاست برنامه‌ریزی دولت متوقف بر این است که اقدامات اقتصادی و تصمیمات سرمایه‌گذاری افراد منطبق با پیش‌بینی‌ها و مقررات برنامه باشد لذا هر چه از این نظر ناهم‌آهنگی و عدم توافق بیشتر باشد تعادل برنامه بیشتر در معرض اختلالات غیرقابل جبران قرار می‌گیرد.
بدین لحاظ لازم است که تدابیری اتخاذ شود که تماس دولت با نمایندگان گروه‌های فعال و مولد لااقل در مرحله فنی تهیه تصمیمات برنامه‌ریزی تأمین شود و طرفین از مشکلات و امکانات یکدیگر بیشتر مطلع شوند در این شرایط افراد به اصابت پیش‌بینی‌ها و دقت و نصفت تصمیمات اقتصادی دولت ایمان و اعتقاد بیشتری خواهند داشت و اقدامات و تصمیمات خود را بیشتر با آن هم‌آهنگ خواهند نمود.
خوشبختانه دولت به این مسائل توجه کامل مبذول داشه و در برنامه خود اصلاحاتی را در سازمان برنامه‌ریزی مملکت پیش‌بینی نموده است به منظور این که بار سنگین وظایف اداری و اجرایی از سازمان برنامه به دستگاه‌های دیگر منتقل شود و سازمان مزبور مبدل به یک ارگان فنی مطالعاتی و تنظیم‌کننده برنامه‌های توسعه و عمران و ناظر حسن اجرای آن گردد. تجدید نظر در ترکیب هیئت عالی برنامه موجب خواهد شد که در مرحله اتخاذ تصمیمات اقتصادی هم‌آهنگی مطلوب بین مسئولان اجازه مختلف سیاست اقتصادی دولت برقرار گردد و تضادها و ناهم‌آهنگی‌هایی که در سال‌های اخیر منشأ رکود و اختلال در توسعه و رشد اقتصادی بود منتفی گردد.
برنامه‌ریزی مستلزم این استکه اطلاعات آماری درباره فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی جمع‌آوری شود و بر مبنای این اطلاعات حساب‌های اقتصادی ملی که در حقیقت مدل کوچک و یک نوع ماکت اقتصاد کشور است تنیم گردد و براساس اطلاعات ناشی از حساب‌های مزبور برنامه‌های توسعه و عمران تنظیم شود.
متأسفانه در وضع فعلی جمع‌آوری آمار به عهده اداره کل آمار وابسته به وزارت کشور و تنظیم حساب‌های ملی از وظایف بانک مرکزی و برنامه‌ریزی در صلاحیت سازمان برنامه است. در این شرایط چگونه می‌توان از نظر فنی برنامه‌ریزی کرد؟ تأسیس سازمان مرکزی آمار ایران وابسته به سازمان برنامه و انشاءالله ارجاع مطالعات مربوط به حسابداری ملی از بانک مرکزی به سازمان برنامه ناهم‌آهنگی که از این لحاظ وجود دارد برطرف خواهد نمود. تأمین هم‌آهنگی بین بودجه مملکتی و برنامه‌های عمرانی از طریق تمرکز امور مربوط به بودجه‌بندی در سازمان برنامه قدم مؤثر دیگری است که در راه تأمین هم‌آهنگی بین سیاست مالی و بودجه‌ای و سیاست اقتصادی برداشته می‌شود در کشورهای مترقی امروزه ثلث درآمد ملی از طریق بودجه دولت خرج می‌شود در کشورما این نسبت از ثلث هم تجاوز کرده است و لازم است که مخارج عمومی از طریق توزیع اعتبارات در بودجه طبق اصول صحیحی طبقه‌بندی شود و هر دسته خرج به منظور نیل به هدف‌های معین و مشخص شده در چهارچوب سیاست اقتصادی و اجتماعی دولت انجام گیرد سیاست بودجه‌ای و مالی باید متوجه تنظیم هم‌آهنگی بین سیاست دخل و خرج اقتصاد عمومی و اقتصاد خصوصی باشد دولت باید مخارج عمومی را در حدودی تعیین کند که در این حدود مجموع مخارج عمومی و خصوصی به صورت مخارج کل جامعه تعادل اقتصادی را در وضع اشتغال کامل عوامل تولید برقرار کند- در واقع مخارج کل جامعه عامل اصلی توسعه تولید است زیرا که مجموع مخارج جامعه تقاضای کل جامعه را به وجود می‌آورد و در حدود حجم تقاضای کل تولید جامعه توسعه می‌یابد و براساس حجم تولید عوامل تولید مورد استفاده واقع می‌شود و به سطح اشتغال کامل خود در جامعه متمایل می‌گردد به طوری که در این سطح کلیه عوامل و منابع به طور کامل به کار می‌افتد و حداکثر راندمان را ایجاد می‌کند این توضیحاتی که بنده خدمت آقایان دادم به طور کلی رئوس یک سلسله تدابیر سازمانی و تدابیر دیگری است که از نظر فنون تهیه و تنظیم سیاست اقتصادی و اجتماعی دولت در برنامه دولت پیش‌بینی شده و من خواستم تا اندازه‌ای از نظر علمی و تخصصی توجیه کرده باشم و برنامه اقتصادی دولت را که قسمت اعظم برنامه تقدیم شده را تشکیل می‌دهد پاره‌ای از اصول آن را به عنوان نمونه مورد بحث و تفسیر قرار دادم در اینجا یکی از آقایان این ایراد را کرد که شما دردها را می‌گویید ولی درمانش را نشان نمی‌دهید بنده تصور می‌کنم سراسر برنامه‌ای که دولت به مجلس تقدیم کرده چاره‌جویی دردهاست (صحیح است) نه فقط چاره‌جویی دردها بلکه در مقدمه تجزیه و تحلیل دردهاست و سپس چاره دردها ذکر شده است (صحیح است) منتهی وقت لازم دارد، حسن توجه لازم دارد، صبر و شکیبایی لازم دارد، هنوز این دولت کاری انجام نداده دولتی است به کسر دولتی است که از حضور شاهنشاه به خدمت نمایندگان محترم آمده شما فرصت بدهید که این اعضا برجسته دولت که از برجسته‌ترین دانشمندان و متخصصان و صدیق‌ترین خدمتگزاران این آب و خاک هستند (صحیح است) صداقت و خدمتگزاری خودشان را نشان بدهند و به منصه ظهور برسانند ایراد نفرمایید که کم‌سابقه یا بی‌سابقه هستند درد دنیا باید برای هر کس فرصت باشد که مراتب لیاقت خودش را متجلی بکند (صحیح است) شما فرصت بدهید که این جوانان و این افراد کارآزموده و مدیر و مدبر نشان بدهند همان‌طور که عده‌ای از آنها در دولت سابق بودند نشان دادند و در این دولت هم شرکت دارند نشان بدهند که چقدر صالح هستند، چقدر درست هستند چقدر منزه و مبرا هستند (صحیح است) بنده وقت مجلس شورای ملی را با توضیحات اضافی نمی‌گیرم زیرا توضیحاتی که بنده می‌توانم عرض بکنم یک توضیحات فنی خسته‌کننده‌ای است در این مرحله که برنامه طرح شده است و بنده هم از نظر مأموریت فراکسیون و هم از نظر اقتصادی باید صحبت بکنم صحبت‌هایی که بنده می‌کنم این نیست که چرا فلان کارخانه را فلان جا تأسیس کرده‌اند یا نکرده‌اند یا چرا قیمت بعضی معاملات مربوط به ماشین‌آلات گران‌تر یا ارزان‌تر است اینها در مقابل عظمت برنامه ما و در مقابل فوریت و اهمیت مسایلی که برای ما مطرح است در مقابل جنبه حیاتی اقدامات ضروری که برای رفع رکود باید کرد و در مقابل اقداماتی که برای پیشرفت و توسعه سریع اقتصاد مملکت باید کرد اینها مسایل ناچیزی است (صحیح است) به همین دلایلی که عرض کردم فراکسیون ایران نوین و بنده به دولت رأی موافق می‌دهیم (نمایندگان- همه می‌دهند) خیلی متشکرم چون می‌خواستم به نام صداقتی که نسبت به شاهنشاه و ملت دارید و به نام اصالت نهضتی که کلیه آقایان را در این مجلس بزرگ و عالی آورده از کلیه آقایان نمایندگان محترم و بانوان گرامی تقاضا کنم که رأی اعتماد به دولت بدهند ولیکن اگر کوچکترین خطا و قصوری از این دولت دیدید با کمال شدت و بی‌رحمی حمله کنید ما هم با شما هم صدا خواهیم بود.
رئیس- آقای رامبد به عنوان موافق مشروط صحبت می‌کنند.
رامبد- جای بسی خوشوقتی است که بالاخره به شایعات له‌و علیه و هیجانات امید و نومیدی خاتمه داده شد و جناب آقای منصور و دوستان عزیزشان به آرزوی بزرگ و دیرین خود رسیدند و بالاخره در جلسه قبل به نام رئیس دولت در پشت این تریبون دولت محترم خودشان را معرفی کردند. بجاست عرض کنم، لطف روح‌القدس ارباز مدد فرماید. دگران هم بکنند آنچه مسیحا می‌کرد. من به شخص جناب آقای منصور و همکاران محترم ایشان از لحاظ شخصی از طرف خودم و افراد حزب مردم و فراکسیون مردم و تمام نمایندگان محترمی که در این چند روزه صحبت کردیم تبریک عرض می‌کنم من شخصاً آن‌قدر خوشوقت هستم آن چنان که برادری بسیار عزیز به این فرمان بزرگ نائل شده باشد ولی اجازه می‌خواهم به علت قیافه‌های شناخته شده و مردان معدود کارآزموده‌ای که در این دولت می‌شناسم کمال امیدواری را داشته باشم اما از لحاظ قیافه‌های نیمه آشنا جوانان با علم و پرآرزو که به مصداق جوان است و جویای نام آمده به تمام علاقمندان به این آب و خاک هشیار و هشدار بدهم، جناب آقای منصور شما طبق برنامه مفصل خود در تمام شئون اداری و اقتصادی آنچه خواسته‌اید همه چی زرا بر هم زدید انشاءالله خوب خواهد بود ولی شما آنچه به وجود آمده آنچه امتحان داده آنچه مملکتی را به وضع حاضر در خاورمیانه به وضع استثنایی نگه داشته از ما می‌گیرید خوب دوست عزیز من هر کس که به این مملکت علاقمند باشد حق دارد که با نظر نگرانی و با نظر امیدواری و با نظر ناامیدی در همه احوال به طور مخلوط انتظار نتایج برنامه شما را داشه باشد برنامه ۲۸ صفحه‌ای که قطعاً ۲۸ گروه هر یک متشکل از ۲۸ نفر در ۲۸ ماه شاید تهیه کرده بودند اگر لازم می‌شد به جزئیات آن پاسخی عرض شود یا برنامه‌ای متقابل عرضه شود به مصداق مثنوی هفتاد من کاغذ شود من هم ناگزیر بودم استدعا کنم که چند ماهی لااقل فرصت داده شود که چنین موضوعی تهیه گردد ولی چون همه آرزومندیم که شما و همکاران عزیزتان مملکت ایران را به ترقی و تعالی که شما هم آرزو دارید برسانید نه این فرصت داده می‌شد و نه تقاضایش صحیح بود بنابراین به اختصار می‌گویم و رد می‌شوم شما هم اگر در این برنامه مثل دولت‌های قبل مطالبی به تفصیل قرائت نمی‌فرمودید من امیدوار بودم که شخصیت‌هایی نظیر دکتر عاملی با آشنایی که به اوضاع دادگستری دارند بیایند و خواست‌های ملت ایران را در دادگستری انجام بدهند ولی چون در تمام مطالب به جزئیات اشاره‌ای شده توهم آن می‌رود که آنچه باید توجه نشده باشد به طور مثال عرض می‌کنم. در برنامه‌های عمرانی در انتظام هر مملکت اساس و پایه رضایت مردم است و بس (صحیح است) اگر سد دز می‌سازید برای مردم می‌سازید (صحیح است) اگر مالیاتی می‌گیرید تا شکر وارد کنید برای مردم می‌کنید (صحیح است) ولی بر هر کس روشن است که رضایت مردم در درجه اول و شاید تا درجات خیلی بعد باید از طریق احقاق حق قانونی خصوصی آنها به عمل آید (صحیح است) بیچاره‌ای که متظلم دادگستری است و سالیان دراز بلاتکلیف در آنجا آواره است هر چقدر در روزنامه بخواند که سد دز ساخته شد در روحیه او اثر نمی‌کند (صحیح است) به دادگستری آنچنان که باید و شاید در این برنامه آنچه بنده دیدم توجه لازم نشده اشاره فرمودید که سیاست را از قضاوت جدا می‌کنید اشاره فرمودید که به نامه‌های بی‌امضا ترتیب اثر نمی‌دهید اشاره فرمودید مفتریان را می‌گیرید تمام اینها مطالبی است که در قوانین ما پیش‌بینی شده و وظایف دولت‌های وقت بود که اجرا کنند و مطلب تازه‌ای نیست که در برنامه دولتی مدون شود اگر خلاف این بود احتیاج به این داشتکه اشاره گردد (صحیح است) ولی آیا بهتر نبود که بعد از این اشاره مطالعه می‌شد و به علت عدم اجرای این قوانین توجه می‌شد و راه حصول و وصول این مقصود بیان می‌شد. از طرفی اشاره می‌فرمایید سیاست را از قضاوت جدا می‌کنید و از طرفی با جملات بسیار فریبنده و رسا، چون جنابعالی را استاد سخن و استاد ادب می‌شناسم که واقعاً هر شنونده‌ای را مجذوب می‌کنید.
مخالفین سیاست خود را به اتهام منفی‌بافان و کسانی که از منافع قرون هیجدهم محروم شده‌اند و از بین رفته‌اند غیرمستقیم تهدید می‌کنید (عده‌ای از نمایندگان- این طور نیست) این کار صحیح نیست دولت شما با چنین اکثریتی در مجلس رأی خواهد داشت و تا روزی که شما بهبود وضع مردم را تأمین بکنید مطمئن باشید آن کسی که با دولت مخالفت بکند خائن است و خائن به مملکت طبق قوانین تنبیهاتی دارد و احتیاجی به تهدید در برنامه دولت نیست (صحیح است) جناب آقای منصور برای استقلال واقعی قضات چه فکر شده است برای آزادی رأی قضات چه فکر شده است برای تسریع در رسیدگی به عرایض مردم چه فکری شده است؟ من نمونه‌ای به شما عرض می‌کنم هر کس خواست مدارکش را نشان می‌دهم: در چنین موقعی که حزب ایران نوین و گروه مترقی با برنامه‌های بسیار مترقی ملت را نوید و امید می‌دهد که شما را نجات می‌دهیم برای پرونده‌هایی که ۲۰ سال است در دادگستری مطرح است و برای دفعه اول جلسه‌اش تشکیل نشده مردم تکلیف خودشان را نمی‌دانند بهتر بود برای اداره ثبت اسناد که امروز طبق نظر مترقی حضرتعالی یا آنچه مدون است ۷۵ درصد مردم ایران روستا هستند و این دهاقین آزاد هم که مالک شده‌اند مالکیت آنها مستند به اسناد ثبتی است خوب بود برای این کار فکری می‌کردید من از سایر شهرستان‌ها اطلاع ندارم چه بهتر بود که در اینجا بنده را می‌بخشیدید اگر در مطلب محل بخصوصی را اسم می‌برم از ۱۳۱۳ تا امروز که قریب ۳۰ سال ۲۹ سال می‌شود پرونده بیش از ۹۹ درصد اهالی طالش با صفحه اول اظهارنامه خاتمه پیدا کرده و هنوز اوراق مالکیت این خرده مالکین که طبق قانون اصلاحات ارضی هم محرز شد که ملک اینجا باید در تعلق خودشان باقی باشد داده نشده (صحیح است). به بانک کشاورزی مراجعه کنید و ملاحظه فرمایید که تقاضاهای وام روستاییان به چه علت راکد و بلااقدام می‌ماند به علت این که روستایی مالک شده ولی سند قابل ارائه در دست ندارد (صحیح است) بهتر نبود برای مژده امیدبخش روستاییان یک جمله‌ای در برنامه شما برای مالکیت آنها ذکر می‌شد و اشاره می‌شد که از امتیازات مالکیت می‌توانند بهره‌مند شوند ۲۳ سال است که از تشکیل دادگستری نوین ما با قوانین جدید ولی با کادر تقریباً ثابت گذشته. به این معنی که مراجعات روز به روز زیاد می‌شود تشکیل دادگاه‌ها، دادگستری‌ها در شهرستان‌ها در حدود عکس و تفصیلات روزنامه‌ی انجام می‌گیرد ولی همان‌طور که ناطق محترم اشاره کردند قاضی هم قاضی است هم بازپرس است هم رئیس دفتر است و اگر اهانت نشود با کمال تأسف هم پیشخدمت. برای مسئله تبعیضاتی که در دولت اسبق در دادگستری فقط برای اعمال نظرهای سیاسی پیش آمده چه پیش‌بینی شده؟ (صحیح است) بازپرسانی که صرفاً بر مبنای عقده حقارت قوانین مملکتی را وسیله اعمال غرض‌های شخصی قرار داده‌اند آیا هنوز آبرو و شرافت مردم این مملکت را تهدید می‌کنند؟ جناب آقای دکتر عاملی بهتر از هر وزیری در این جمع تصور می‌کنم واقف هستندکه اداره عریض و طویل بازرسی کل کشور که قاعدتاً باید مرجع تمام شکایات از دستگاه‌های دولتی باشد یا نخواسته‌اند یا نگذاشته‌اند تا به وظایف خود عمل بکند آیا بهتر نبود به مردم نوید داده می‌شد که در چنین موقعی که شما وزیر دادگستری با حسن شهرتی پیدا کرده‌اید این دستگاه به کار می‌افتاد وزارت دادگستری به اتفاق حق مردم می‌پرداخت بنده زیاده‌روی کردم حق من نبود قاضی نیستم ولی مثل همه مردم ناظر وضع نامطلوب دادگستری هستم از طرفی می‌فرمایید وزارت دارایی به وظایف خود عمل نکرده و اعمال قدرت قانونی در سازمان‌ها به عمل نیاورده از طرف دیگر می‌فرمایند حسابدارها تحت نظر مستقیم وزیر مربوطه اقدام خواهند کرد و بودجه را شخص جناب آقای نخست‌وزیر و تحت نظر مستقیم خود ایشان تنظیم خواهند فرمود. به نظر مبارک این تناقض نخواهد داشت؟ شما بهتر است با چنین استقلالی که برای دستگاه‌ها در نظر گرفته‌اید به آن جمله‌های دخلاً و خرجاً بودجه‌ها توجه بفرمایید و ببینید شرکت‌های دولتی و مؤسساتی که به دنبالش یک قانون به نحو بازرگانی اداره می‌شود گذاشته‌اند با چه هرج و مرجی روبه‌رو هستند (صحیح است) من از آن می‌ترسم که این استقلال مالی وزارت خانه‌های ما را که فعلاً مبتلا به رکود هستند نه تنها با سرعت اصلاح نکند بلکه به آن افراط و تفریط‌ها هم مبتلی بکند از طرفی طبق بودجه تنظیمی از طرف نخست‌وزیر درآمد مملکت در جای دیگر تنظیم می‌شود و از طرفی طبق تعیین حسابدارها در وزارتخانه‌ها آن همه از طرف وزارتخانه‌های مربوطه خرج در جای دیگری انجام می‌گیرد من نمی‌دانم آنچنان وزیر دارایی که نه در دخل دخالتی دارد و نه در خرج چگونه شاهین بودجه را در حال توازن نگاه خواهد داشت؟ و اما از هر چه بگذری سخن دوست خوشتر است راجع به سازمان برنامه خوشوقتم که احساسات دوستانه جناب آقای منصور این قدر هست که در مقام نخست‌وزیری هم هنوز آن همکاری دوره وکالت را ترک نکرده‌اند و فرمایشات جناب آقای نخست‌وزیر درست بیان نمایندگان مجلس بود که خود از دولت سؤال می‌کنند درباره سازمان برنامه چه باید کرد؟ من استدعا می‌کنم به این سازمان برنامه که باید کمک برنامه شما باشد توجه دقیق‌تری بفرمایید برای این که به هر وزارتخانه‌ای که مراجعه می‌شود اسم سازمان برنامه را جلو می‌کشد و خود سازمان برنامه هم آنچنان وضعی شده است که رئیس دولت به صورت نماینده در این مورد سؤال می‌کند. یکی از اساسی‌ترین اصول تحول ایران موضوع اصلاحات ارضی بود در برنامه دولت هم توجه خاصی نسبت به این مطلب نشان داده شده ولی این توجه در حدود احتیاج نیست دولت‌های قبل به سهم خود در اجرای این برنامه اقدامی که به آنها محول شده بود در پیروی از منویات مبارک اعلیحضرت کردند حالا وضع دیگری داریم تا یکی دو سال قبل نیت آن بود که ملک را از مالکی که من غیرحق تصاحب داشت و استفاده آنچنان که باید از این ملک نمی‌کرد بگیرند و به زارع و به دهقان آزاد امروز بدهند (صحیح است) ولی من از شما انتظار داشتم و حالا هم استدعا دارم فکری به این ستون لایتناهی و طویل متقاضیان وام کشاورزی که از صبح تا غروب در جلوی دکه‌های تعاون روستایی ایستاده‌اند و آخر غروب هم دست خالی و بلاتکلیف به خانه می‌روند بفرمایید آنچه از شما انتظار داشتیم جناب آقای منصور این بود که این زارع باید بکارد تا محصولی به دست بیاورد تا شما در دستگاه‌های صنعتی آن را تبدیل کنید ولی در حال حاضر به بانک کشاورزی چه توجهی شده غیر از حرف و جملاف و تعاریف؟ آنچه که برای بانک کشاورزی خواهد شد برای من کند فهم هنوز نامفهوم است (ادیب سمیعی- بانک کشاورزی خوب کار می‌کند) تصدیق می‌کنم بانک کشاورزی حقاً بسیار خوب کار کرده ولی قبول بفرمایید که امکانات بانک کشاورزی آنچه در گذشته بود متناسب با احتیاجات بود و در حال حاضر که ۷۵ درصد از مردم این مملکت مراجعین این بانک هستند سازمانش کافی نیست (صحیح است) و اما دولت اقتصادی، رئیس دولتی که دبیرکل اقتصاد این مملکت بوده دبیرکل شورای عالی اقتصادی بودند معذرت می‌خواهم بسیار نوید دادند که ما توجه زیادی به کار اقتصادی خواهیم کرد جناب آقای منصور آمار بانک ملی و بیلان سایر بانک‌ها نشان می‌دهد که پول هست یا باید بفرمایید که این بیلان‌ها درست نیست یا این که بیلان‌ها درست است و پول موجود است در ۵ سال قبل که همه گونه فعالیت وجود داشت اگر اشتباه نکنم بانک ملی موجودی‌اش ۱۶۰ میلیون تومان نشان می‌داد و اکنون نزدیک ۳۵۰ میلیون تومان را نشان می‌دهد درآمد ما از نفت ۳۳۰ میلیون دلار بود و حالا نزدیک/ ۴۰۰ میلیون دلار رسیده اسکناس منتشر شده به حد کافی و اشباع وجود دارد آیا بهتر نبود در این برنامه مفصل توسعه اقتصادی مثل طبیبی که ظاهر مریضی را سالم می‌بیند ولی مرض مریض قطعی است توجه به علت عدم این گردش پول می‌کردید کسالت اقتصادی ما در گردش نبودن پول است (صحیح است) کسالت اقتصادی ما در گردش نبودن پول است (صحیح است) کسالت اقتصادی ما این است که اعتماد و اطمینان آنچنان که باید وجود داشته باشد وجود ندارد (صحیح است) نمونه‌ای عرض می‌کنم که پول موجود است ولی گردش نمی‌کند قندی که در داخل کشور تهیه می‌شود اگر اشتباه نکنم در حدود صد و شصت هزار تن تولید داخلی داریم احتیاجات مملکت در حدود/۴۰۰ هزار تن است من اینجا قصد باز کردن دست صاحبان صنعت قند را ندارم آنچه مسلم است شاید هیچ کارخانه دیگری به این اندازه استفاده ندهد و اشخاص زیادی هستند که حاضرند پول هم دارند سرمایه هم دارند و حاضرند بیایند در این مملکت سرمایه برای کارخانه قند بگذارند اما نمی‌گذارند برای این که اعتماد ندارند کارخانجات سیمان را می‌بینند در حالی که فقط ۳۰۰۰ تن در روز محصولات داخلی ما است و این ۳۰۰۰ تن برای مصرف عادی مملکت اگر کار در گردش واقعی باشد کافی نیست هر کدام از این کارخانجات در حدود صد هزار تن در انبارهایشان سیمان مانده یعنی چه. یعنی ۱۰ کارخانه ۹ کارخانه هر کدام صد هزار تن جمع یک میلیون تن سیمان در کارخانه دراند از قرار هر تن ۱۵۰ تومان یعنی ۱۵۰ میلیون تومان سرمایه در انبارها خوابیده چرا؟ برای این که کار عمرانی نیست چرا کار عمرانی نیست؟ پول هست ولی اعتماد نیست و برنامه اقتصادی نیست پس آنچه که مملکت ما احتیاج دارد تصور می‌کنم اقتباس تزهای مختلف اقتصادیون دنیا نیست آن روانشناسی اجتماع و روانشناسی اقتصاداست (صحیح است) آن جلب اعتماد مردم است (صحیح است) اعتماد جناب آقای منصور از کجا تحصیل می‌شود در حالی که دولت با امضای نمایندگان رسمی دولت یک روز اعلان می‌کند که من فروشنده سهامم و بعد از یک سال اعلان بکند چون این دستگاه استفاده دارد اشخاص بروند پولشان را از بانک‌ها پس بگیرند آن اعتماد در حالی جلب نمی‌شود که وقتی رئیس دولت متکی به یک اکثریت قاطع در مجلس می‌آید برای اولین مرتبه مجلس را تهدید بکند که با اکثریت اگر بخواهیم این لایحه را فوری تصویب می‌کنیم آن موقعی این اعتماد تهیه می‌شود که اکثریت محترم توجه داشته باشد قبل از عضویت حزب محترم ایران نوین نماینده ۲۰ میلیون ایرانی هستند (صحیح است) آن وقتی این کار انجام می‌شود که مردم بدانند یک فرد اقلیت در مجلس مطلبش را با کمال صراحت خواهد گفت (خانم تربیت- الان شما دارید با کمال آزادی مطالب‌تان را می‌گویید) (صحیح است) همین حالا خانم تربیت شما نمی‌گذارید من حرفم را بزنم جناب اقای منصور در قسمتی حضرتعالی خوشبختانه خیلی خوب توجه فرمودید و نسبت به دولتی که آمد و اساس اقتصادی و اعتماد و امنیت اقتصادی را در مملکت به هم زد اعتراض کردید در همان موقع به آن دولت این طور گفتم آنچه مسلم است هیچ کس تکذیب نمی‌کند که چه خوب است جلوی سکته‌های قلبی را بگیریم ولی اگر کسی آمد و گفت من قصد دارم صبح به صبح که آقایان مشغول تراشیدن ریش هستند من از پشت قلب‌تان را در می‌آورم و یک قلب یدکی می‌گذارم تصدیق می‌فرمایید نه از قلب اطلاع دارد نه از اعضای بدن انسانی اطلاعی دارد و نه از جارحی اطلاعی دارد بنابراین باید راه عملی در پیش گرفت تا به مقصود رسید یکی از موضوعاتی که موجب این عدم اعتماد گردیده من به عرض مبارک مجلس محترم و شخص جناب آقای نخست‌وزیر و هیئت محترم دولت می‌رسانم و استدعای بذل توجه دارم و آن جنبه عوام‌فریبی است که اخیراً پیش‌آمده گفتن درد محرومین و علاج نکردن این همان کاری استکه عوامل مخرب توده‌ای می‌کردند (صحیح است) چه بهتر که اقدام مثبتی بشود و عملاً طبقه محروم و مظلوم و کارگر شاکر و ستایش‌کننده دولت خودشان باشد و الا شما برای این که همه کس را به همه‌چیز برسانید برای هیچ کس هیچ چیز باقی نگذارید این درست هست (عده‌ای از نمایندگان- یعنی چه؟) توضیح عرض می‌کنم برای همه کس همه کار تهیه کردن غیر از آن است که برای هیچ کس هیچ چیز نخواستن یعنی کسانی که می‌آیند و نسبت به صاحبان صنایع طوری صحبت می‌کنند که آنها طوری تهدید بشوند که تأمین ندارند کارخانه‌ای به وجود نخواهد آمد تا کارگری در آن باشد که شما حفظ منافع کارگر را بکنید (صحیح است) اینجا فرمودید در مورد صنایع و کارخانجات با ارشاد دولت و باز هم با ارشاد دولت من آرزو داشتم که می‌فرمودید علت شکست و ضرر دائم کارخانجات دولتی چیست؟ این دولت چه خوب بود علتی که خود کارخانجات دولتی دائم دارند ضرر می‌کنند حل می‌کرد تا بعد دیگران را ارشاد کند (صحیح است) یک مطلبی که همه همکاران من توجه فرمودند این استکه عضو وزارت دارایی صبح به شرکت برق مراجعه می‌کند که بدهی خودش را به شرکت برق بدهد آنچنان رفتاری با این مأمور دولت می‌شود که وقتی از آنجا بیرون می‌آید از عمر خودش بیزار است ولی خود این مأمور شرکت برق فردا در دادگستری مراجعه‌ای دارد و خود او با رفتاری بدتر از آنچه که خودش عملی کرده مواجه می‌شود غافل از این که این قاضی بیچاره وقتی که به شرکت تلفن مراجعه می‌کند از عمر خودش سیر می‌شود و بالاخره مأمور شرکت تلفن وقتی که برای کار برادش به وزارت صنایع مراجعه می‌کند عین همان رفتار با او می‌شود مورد احتیاج است که از این نارضایتی‌ها جلوگیری بکنید از گروه مترقی جنابعالی و فکر باز و نیت خوب جنابعالی این انتظار می‌رود که فکری بفرمایند که به این بساط تسلسل تولید عدم رضایت خاتمه داده شود (صحیح است) من جسارت کردم جناب آقای منصور اگر عرض کردم قیافه‌های نیمه آشنا و جوانان با حسن‌نیت آماده به خدمت شما تمام علاقمندان به این مملکت را در حال تردید و انتظار گذارده‌اند تا نتیجه اعمال دولت جنابعالی معلوم نشود حق داریم به دنیای حاضر نگاه بکنیم با وجود پیشرفت تمام علوم و فنون رهبرانی که توانستند مملکت خود را نجات بدهند جز پیران سالخورده و تجربه کرده نبوده‌اند اگر شما به شاهنشاه جوان و جوانبخت ما نگاه می‌کنید کار نیکان را قیاس از خود مگیر گرچه باشد در نوشتن شیر شیر (احسنت) شاهنشاه ما ۲۵ سال یعنی ربع قرن با زبده سیاستمداران و رهبران دنیا نرد سیاسی باز یکردند و این مملکت را در همه احوال نجات دادند (احسنت) استعداد ذاتی، نبوغ ارثی و باز هم تجربه طولانی است تا آن احاطه‌ای که امروز شما ملاحظه می‌کنید به وجود آمده است من خوشوقت هستم که جناب آقای کشفیا اگر اسمشان را عوضی می‌گویم معذرت می‌خواهم (عده‌ای از نمایندگان- کشفیان) کشفیان وزیر محترم راه هستند ولی نگرانم جناب آقای منصور برای این که وقتی به امثال شالچیان‌ها روبرو می‌شدیم و می‌گفتیم در فلان منطقه جاده فلان اشکال را دارد با ۲۵ سال سابقه آنچنان اطلاع از جزئیات کار داشتند که هر مراجعه‌کننده‌ای به سهولت مطالبش و مقصودش را می‌توانست بگوید (صحیح است) بی‌احتمال نیست که این جوانان تحصیل‌کرده جغرافیای تمام عالم و شعب می‌سی‌سی‌پی را هم بهتر از هر آمریکایی بدانند ولی من می‌ترسم اگر راجع به رضوان ده و طالش صحبت بشود مجبور بشوم در نقشه به آنها نشان بدهم این است که من برای تحقق یافتن آرزوهای بالا بلند شما اگر اجازه بدهید راهنمایی و اگر بخواهید استدعا می‌کنم که نیروی جوان خودتان را در راه استفاده از تجربه پیران و خدمتگزاران صدیق به ار بیندازید (صحیح است)- (احسنت) جناب آقای منصور اسم جنابعالی علی اسم پدر بزرگوارتان هم علی است بنده امیدوارم که خصلت علی (ع) بزرگوار را هم همیشه عمل بکنید: وقتی که به خلافت رسید به تمام بستگان و اطرافیان و حواریون خود گفت که از مال مسلمین و از مقامات حکومتی از من انتظار بذل و بخشش نداشته باشید جنابعالی توجه بفرمایید همان موضوعی که خود اشاره فرمودید که فقط برای مصلحت مملکت انتخاب و انتصاب داشته باشید نه برای مصالح حزبی انشاءالله این حزب آنچنان حزبی خواهد بود که با این نیت خیر شما همگام خواهد شد خاطرم هست جناب آقای دکتر آموزگار شاید حضور داشتند من در حالی که عضو حزب مردم بودم روزی که حکومت جناب آقای دکتر اقبال به گیلان آمدند برای مردم نطق کردم و با سربلندی به آنها گفتم اگر من در حزب مخالفم و رأی موافق به این دولت داده‌ام زیرا این دولت آنچنان دولتی است که به رأی‌العین می‌بینید که ۱۰۳ پل در مدت یک سال و نیم برای شما ساخته حالا هم به شما عرض می‌کنم حزب مردم جز صلاح و پیشرفت مملکت و تحقق بخشیدن به برنامه‌های بزرگ شاهنشاه و آرزوهای دور و دراز خیرخواهان مملکت هیچ آرزویی ندارد (صحیح است) تا روزی که شما در این راه قدم بردارید اولین رأی موافق شما و دوستان ثابت شما ما هستیم ولی به دلایلی که عرض کردم اجازه بدهید احساسات شخصی و ارادت خصوصی و احترام فردی که نسبت به حضرتعالی داریم به جای خود محفوظ بماند روی وظیفه و مسئولیت بزرگی که بر عهده هر نماینده‌ای هست ما با کمال دقت ناظر اعمال شما هستیم بدانید مؤید اعمال شما خواهیم بود اگر راه شما مثبت باشد منقد شما خواهیم بود آنجا که خدای نکرده انحرافی ببینیم در عالم سیاست ورود به صحنه کاری است بس مشکل بازی کردن در صحنه از آن مشکل‌تر ولی به موقع از صحنه خارج شدن مشکل‌ترین مرحله است (احسنت) بحمدالله شما مشکل اول را از جلوی پا برداشتید آرزو می‌کنیم در مشکل دوم هم آنچنان توفیق حاصل کنید که به مشکل‌ترین مرحله دیر وقت برسید ولی چه بهتر اگر خدای نکرده مرحله سوم رسید با درایت و تدبیری که از جنابعالی دیده شده خود تشخیص بدهید و در انجام مرحله سوم هم موفقیتی بزرگ همراه داشته باشید (اسحنت- احسنت).
رئیس- آقای کشفی به عنوان موافق صحبت می‌کنند.
کشفی- به نام خداوند توانا
نمایندگان محترم
اکنون که بنا به اراده مبارک ملوکانه مسئولیت تشکیل دولت به عهده جناب آقای حسنعلی منصور واگذار گردیده لازم می‌داند به عرض نمایندگان محترم برساند که خوشبختانه حسن تدبیر و رهبری خردمندانه شاهنشاه روزبه روز ایران عزیز را به بهترین وجه ممکن در شاه راه ترقی و تعالی به پیش می‌راند و ملت شریف و نجیب ایران در سایه الطاف خداوندی و به پیشوایی مدبرانه شاهنشاه بزرگ خود هر لحظه به هدف‌های عالیه خویش نزدیک‌تر می‌گردد.
دولت جناب آقای اسدالله علم را می‌توان یکی از دولت‌های فعال ایران دانست که به پیروی از منویات شاهانه و با برخورداری از الطاف و حمایات ملوکانه توفیق خدمتگزاری یافت و در راه اجرای برنامه‌های نوین و اصلاحات همه‌جانبه قدم‌های مؤثر و مفیدی به سود طبقات محروم ایران برداشت.
- عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
- صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت
ایران عزیز ما هیچ‌گاه از شخصیت‌های کاردان و مدبر و فعال و دانشمند تهی نبوده و در هر دوره‌ای به مقتضای زمان یکی یا گروهی از این شخصیت‌های فداکار و صمیمی زمام کار را به دست گرفته و وطن عزیز ما را از آسیب‌ها و بلایا محفوظ داشته و به سوی ترقی و تعالی به پیش رانده‌اند. به خصوص در دوران طلایی سلطنت اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی که خود نمونه شجاعت و فداکاری و مظهر عدالت و مبتکر طرح‌های نوین اجتماعی می‌باشند به مصداق گفته الناس علی دین ملوکهم مردم این مرز و بوم و به خصوص طبقات تحصیل کرده و روشنفکر بیش از هر زمان دیگر خود را برای فداکاری و خدمت و کار آماده نموده‌اند. (صحیح است)
آقای حسنعلی منصور که اینک مصدر خدمت و مأمور تشکیل دولت شده‌اند بدون شک یکی از برجسته‌ترین چهره‌های جوان این کشور می‌باشند که با صمیمیت و جدیت و درایت خود را برای خدمت به ملت و کشور عزیز ایران آماده کرده‌اند. (صحیح است)
و اما قبل از آن که نظریات خود را در مورد برنامه دولت ایشان به استحضار همکاران عزیز برسانم توجه آنان را به این نکته جلب می‌کنم که برنامه‌های حکومت‌های بزرگ و قوی اعم از تکاملی یا انقلابی مبتنی بر پیشرفت‌های تدریجی است که به زبان ارقام از ۲ تا ۵ درصد در سال تجاوز نمی‌کند ولی در طی سال‌های اخیر در اثر فعالیت‌های وسیع عمرانی و علمی تحت نظر مستقیم شاهنشاه این نسبت که برای ملل دیگر به منزله حد نصاب ترقی و پیشرفت شمرده می‌شود شکسته شده و قیافه ایران از لحاظ اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در مقایسه با ده سال قبل صد درصد و حتی صدها درصد ترقی کرده است (صحیح است) ملت ما از شکل یک ملت نیمه فئودال با اختلاف طبقاتی فاحش خارج شده و در طی دوران کوتاهی به شکل یک ملت هم‌آهنگ که طبق متوسط آن بسیار قابل توجه است در آمده ارزش و اعتبار سیاسی و جغرافیایی کشور ما به نحو غیرقابل تصوری بالا رفته و به عنوان یک کشور طرفدار صلح و آرامش و یک مهره قاطع و مورد اطمینان و اعتبار جلوه‌گر شده است (صحیح است).
در منطقه‌ای از جهان که ما در آن به سر می‌بریم ایران مقام تاریخی شایسته خود را باز یافته و از نظر ممالک و قدرت‌های عظیم وزنه تعادل سیاسی و عامل مؤثر ثبات منطقه‌ای در دنیای پرهیاهوی کنونی به شمار می‌رود.
بی‌هیچ شک و شبهه سطح زندگی عمومی نسبت به گذشته نزدیک تغییر فاحش کرده میزان فکر و اندیشه مردم بالا رفته و در فلسفه زندگی ساکنان این مرز و بوم امید به آینده و کوشش برای به‌زیستی پرتو افکنده است (صحیح است).
تغییرات شگرف اجتماعی- ورود طبقه عظیم کشاورز در مدار طبیعی حیات ملی، ایجاد شبکه عظیم و وسیع صنایع با همه مشکلات آن، زنده کردن نیمی از جمعیت ایران یعنی آزادی و فعالیت طبقه زنان، بنای تأسیسات خیره‌کننده و عظیم عمرانی و ساختمانی، بالا رفتن حیثیت و اعتبار سیاسی ایران در اثر تدابیر شگرف و غیرقابل تصور شخص اول مملکت و نزدیک کردن قلوب دوست و دشمن و هزاران قدم انقلابی و تکاملی دیگر نمونه‌هایی از پیشرفت‌های سریع ملت ایران است که با گام‌های بلند به پیش می‌رود. (صحیح است)
خوشبختانه در برنامه دولت جناب آقای منصور کلیه این نکات و آنچه که با فردای درخشان مردم ایران مربوط است ملحوظ گردیده و هیچ نکته‌ای در آن فروگذار نشده است.
آنچه به نظر اینجانب دولت آقای منصور را که هم به مناسبت اختصار و هم به سبب معنی معتقدم آن را دولت منصور بنامیم از دولت‌های ما قبل ممتاز می‌کند تشکیل سه وزارتخانه جدید است که لزوم ایجاد آنها به خوبی محسوس می‌باشد.
با اهمیتی که انتشارات و تبلیغات و نشر اطلاعات صحیح در میان مردم کسب کرده است وجود دستگاهی که این وظیفه را به نحو اکمل و اتم و با واقع‌بینی و هشیاری به عهده بگیرد و هم‌آهنگ با اصلاحات عظیم کشور ایران طبقات مختلف مردم را اعم از ایرانی و غیرایرانی در جریان امر بگذارد اهمیت اساسی و حیاتی دارد (صحیح است). همچنین خدمتی که وزارت آبادانی و مسکن می‌تواند به کلیه مردم و به خصوص طبقات متوسط و محروم انجام دهد قابل انکار نمی‌باشد (صحیح است).
و اما با توجه به اهمیتی که یک عامل طبیعی مانند آب و یک پدیده صنعتی قرن ما نظیر برق در حیات کشاورزی و صنعتی و سایر شئون زندگی دارد وزارتخانه‌ای که می‌تواند با تمرکز این نیروها و تنظیم پروژه‌های صحیح آنها را در خدمت مردم و برای پیش‌برد زندگی آنان به کار اندازد ارزش آن غیرقابل تصور است.
از اینها که بگذریم رکن اساسی دولت منصور را برنامه اقتصادی آن تشکیل می‌دهد و همان‌طور که در برنامه دولت ذکر شده «نخستین و فوری‌ترین هدف‌های دولت پایان دادن قطعی و سریع به رکود فعلی و ایجاد کار برای بیکاران و فراهم نمودن موجبات تجدید و توسعه فعالیت‌های اقتصادی است» (صحیح است).
اکنون که ثبات سیاسی کشور و امیدواری مردمان این آب و خاک به آینده درخشانی که ساخته و پرداخته فرزندان ملت خواهد بود زمینه را برای فعالیت‌های بزرگ اقتصادی و عمرانی فراهم ساخته و عکس‌العمل خارجی آن به صورت تمایل دولت‌های خارجی و سرمایه‌داران بیگانه جهت سرمایه‌گذاری در ایران ظاهر شده است فقط یک برنامه صحیح و هدایت شده از جانب دولت است که می‌تواند از این موقعیت به نفع عموم بهره‌برداری کند و خوشبختانه همان‌طور که انتظار می‌رفت این نکته در صدر برنامه دولت جا گرفته است.
دو موضوع دیگر که اینجانب وظیفه خود می‌دانم درباره آنها عرایضی به سمع مبارک و نمایندگان برسانم برنامه دولت در مورد کشاورزی و دادگستری است.
در امر کشاورزی دولت وظیفه‌ای سنگین و تاریخی به عهده دارد.
همان‌طور که شاهنشاه معظم بارها ضمن فرمایشات خود تأکید فرموده‌اند هفتاد و پنج درصد از مردم ایران را طبقه کشاورز تشکیل می‌دهد. لایحه اصلاحات ارضی که از ابتکارات شخص شاهنشاه می‌باشد این طبقه محروم را به صورت فعال‌ترین و زنده‌ترین طبقات مردم ایران درآورد و به آنان حیاتی نوین بخشید و اکنون بر دولت جدید است که با پیروی از منویات شاهنشاه کاری را که آغاز گردیده به انجام رساند و کشور ایران را که دارای عوامل طبیعی جهت کشاورزی می‌باشد از این لحاظ به صورت یک مملکت مترقی و پیشرو درآورد. (صحیح است)
به نظر بنده چنانچه سیستم کشاورزی ایران همان‌طور که مورد نظر دولت است به صورت مدرن درآید و ماشین و تراکتور جای خیش و گاوآهن را بگیرد کشور ما با داشتن یک میلیون و ششصد هزار کیلومتر مربع مساحت و متجاوز از بیست میلیون جمعیت دلیلی ندارد که کره دانمارکی و پنیر هلندی مصرف نماییم یا از کشورهای دیگر سیب و پرتقال وارد کنیم آن هم با قیمت‌هایی گزاف که تهیه آن برای اکثریت قاطع مردم مقدور نیست (صحیح است، صحیح است).
ما از دولت جناب آقای منصور و به خصوص وزیر محترم کشاورزی تیمسار سپهبد ریاحی که زحمات فراوان ایشان در بهبود وضع کشاورزی ایران هرگز فراموش نخواهد شد انتظار داریم که در این راه نهایت جدیت خود را مبذول دارند و با توسعه فرآورده‌های کشاورزی قدم مؤثری در راه فراوانی ارزاق و پایین آوردن هزینه زندگی بردارند (صحیح است).
در مورد دادگستری باز می‌خواهم به برنامه دولت تکیه کنم که می‌گوید «تأمین قضایی شرط اصلی و اساسی اجرای صحیح برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی است» و اضافه می‌کنم که خوشبختانه با داشتن قضات صالح و پاکدامن و درستکار که تعداد آنها در دستگاه دادگستری ما کم نیست و در زمان وزارت جناب آقای دکتر باقر عاملی که خود از شخصیت‌های بارز دادگستری می‌باشند دولت می‌تواند به خوبی برنامه خود را عملی کند و از این راه اطمینان عموم ساکنان این سرزمین را به عدالت اجتماعی و تأمین جان و مال و شرف آنان جلب نماید (صحیح است).
تشویق خادم و تنبیه خاطی دو عامل اصلی ثبات و آرامش هر جامعه و موجب اطمینان خاطر و امیدواری آنان به آینده خود می‌باشد (صحیح است).
اکنون که سخن از امنیت و داد به میان آمد بسیار به مورد می‌دانم که به مصداق فرمایش پیغمبر بزرگ اسلام که فرمود نعمتان مجهولتان‌الصحه و الامان از بهداری و نقش بزرگ آن در زندگی یک ملت سخنی به میان آید (احسنت- احسنت).
اثر قاطع سلامت جسمانی افراد یک جامعه را در سلامت روح و بالنتیجه درست‌اندیشی و پیشرفت آن اجتماع نمی‌توان نادیده گرفت در عین حال وسعت خاک ایران و وجود دهات دور افتاده و رسوخ تدریجی و حتی ارثی صدها بیماری بومی و غیربومی و در کنار آن کمبود وسایل درمانی را نمی‌توان از نظر دور داشت و اینجا است که ارزش واقعی اقدام ابتکاری و بی‌سابقه شاهنشاه مبنی بر تشکیل سپاه بهداشت آشکار می‌گردد و جای هیچ تردیدی نیست که با عملی شدن فرمان شاهانه و جدیت و انجام دولت در راه تعمیم و تأمین بهداشت عمومی قدم‌های مؤثر برداشته خواهد شد و ملت ایران از این نعمت مجهول نیز بهره‌مند خواهد گردید (صحیح است).
پیرامون سایر مواد برنامه دولت از قبیل فرهنگ، سازمان برنامه، آبادانی دهات و شهرها، بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی، آمار، فعالیت‌های خصوصی اقتصادی، صنعتی کردن کشور، بهره‌برداری از معادن و منابع زیرزمینی، سیاست بازرگانی، توسعه راه‌ها و وسایل ارتباط، توسعه جهانگردی، امور مالی و مالیاتی، سیاست پولی و اعتباری، امور کارگری و بهبود زندگی کارگران که طبقه زحمتکش و مولد کشور را تشکیل می‌دهند، تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انجمن‌های شهر، تشکیلات اداری، و بالاخره سیاست خارجی کشور هر توضیحی را زائد و توضیح واضح می‌دانم چه کلیه نمایندگان محترم مسبوقند که برنامه دولت در اثر مطالعات کارشناسان خبره و متخصصین فن تهیه و تدوین گردیده و اجرای صحیح آنها بدون شبهه ضامن و مبشر زندگی مرفه و آزاد مردم ایران با برخورداری از کلیه مواهبی خواهد بود که خداوند بزرگ با کرم عظیم خویش به مردم ایران زمین ارزانی فرموده است (صحیح است).
در پایان عرایض خود این نکته را نیز باید به عرض برسانم که جناب آقای منصور با درایت خاص و حسن تشخیصی که دارند گروهی از خوشنام‌ترین و پاکدامن‌ترین و در عین حال واردترین رجال ایران را برای همکاری و به دوش کشیدن بار سنگین مسئولیت دولت انتخاب فرموده‌اند که رجاءواثق دارم با تأییدات خداوند بزرگ و تحت توجهات و راهنمایی‌های خردمندانه شاهنشاه توفیق خدمت به ملت شریف ایران را به دست خواهند آورد و با صمیمیت و صفا و مجاهدت و فداکاری جهاد مقدسی را که مردم ایران به رهبری پدر تاجدار خود علیه فقر و بیماری و جهل و ظلم آغاز کرده‌اند به ثمر خواهند رساند.
از جناب آقای نخست‌وزیر اجازه می‌خواهم عرایض خودم را با این بیت خاتمه دهم.
- بهوش باش دلی را بسهو نخراشی
- بناخنی که توانی گره گشایی کرد
رئیس- آقای پاینده به عنوان موافق مشروط صحبت می‌کنند بفرمایید.
پاینده- ظاهراً یک بحث نسبتاً طولانی سه‌چهار ساعته مجلس را یک کمی به سردی انداخته متأسفانه دهن من هم چندان گرم نیست که بتوانم مجلس را گرم کنم انشاءالله صمیمیت و همت دوستان مجلس را گرم خواهد کرد یک دولتی رفته است به خوشی و یک دولتی آمده است به مبارکی دولتی که رفته است تا روزی که بوده است مورد حمایت شاهنشاه و مورد اعتماد مجلس بوده است امیدوارم به سلامت باشد یعنی افراد او به سلامت باشند و خوشبختانه می‌بینم که قیافه‌های مشخص و روشن آن دولت در این دولت هم هستند به علاوه قیافه‌های مشخص دیگر همچنین امیدوارم این دولت که قطعاً مورد تأیید اکثریت قریب به اتفاق یا شاید همه نمایندگان مجلس هست و به فرمان شاهنشاه منصوب شده است در خدمت خودش موفق باشد «انشاءالله» انشاءالله به معنای قطعی است آقای رئیس‌الوزراء که برای ما قیافه ناآشنایی نیستند وظیفه شاید مشکل و دقیق و خطیری را به عهده دارند و ما همه آرزومندیم که در این راه ایشان توفیق داشته باشند بنده این مطلب را به خصوص به نمایندگی از طرف فراکسیون مستقل عرض کنم و ما همه آرزومند توفیق دولت ایشان هستیم بدون انشاءالله یا با انشاءالله و خصوصاً در این موقع به آقای رئیس‌الوزراء به نام کسی که افتخار همکاری ایشان را داشته است عرض می‌کنم که انشاءالله در یک لحظه خلوتی ایشان با خداوند راز و نیاز کنند و بگویند خدایا مرا در این راهی که در پیش دارم در مقابل این مشکلاتی که هست در مقابل این خطرهایی که هست تأیید و یاری کن چون با یک نظر صوفیانه این دنیا که در حقیقت جلوه ذات بزرگ خداوندی است در این دنیا حتی یک برگ از درخت نمی‌افتد جز این که اراده ازلی خداوند بخواهد (احسنت) بنابراین بنده هم که این دعا را از طرف خودم و فراکسیون مستقل می‌کنم خیلی امیدوار هستم که این توفیق در انتظار ایشان و همکارانشان باشد ما در فراکسیون مستقل در جمع دوستان صحبت خیلی مفصلی راجع به دولت داشتیم برحسب معمول نشستیم و گفتگو کردیم و به این نتیجه رسیدیم که بعد از نیم قرن ۵۰ و چند سال البته آقای مهندس والا یادشان است بعد از نیم قرن و بیشتر این اولین باری است که یک دولت با رعایت سنت‌های منبع مشروطیت به مجلس می‌آید (صحیح است) کسی که نماینده و لیدر اکثریت بوده است به مبارکی رئیس‌الوزرا هم شده است این رئیس‌الوزرا در بیرون هم یک حزب دارد و بنابراین مقداری از رسوم مشروطیت که در مدت نیم قرن کان لم یکن مانده بود و یک مشروطیت خاصی ما داشتیم بدون حزب بدون اکثریت این سنت رعایت شده است (صحیح است) حالا اگر یک آقای دستخوش آرزویی پیدا بشود و بگوید درست است که سنن مشروطیت قسمتی رعایت شده است ولی همه دقت دانشگاهی و یک فرم ایده‌آلی رعایت نشده است بنده در جواب او که انشاءالله چنین کسی نیست اگر بود عرض می‌کنم همین مقدار هم خوب و کافی است برای این که ما به تجربه می‌دانیم که حتی یک خیاط ماهر هم که مکرر لباس دوخته است یک لباس را بدون یک بار تجربه نمی‌تواند بدون عیب بدوزد (صحیح است) بنابراین این گامی که در راه رعایت و تبعیت سنن مشروطه برداشته شده به نظر من یکی از دلایل مبارک بودن دولت حاضر است این که بنده عرض کردم آقای رئیس‌الوزرا وظیفه بسیار مشکل و خطیری را به عهده دارند نه از این جهت بود که رئیس‌الوزرایی کار مشکلی است البته عنوان رئیس‌الوزرا داشتن و مسئولیت یک مملکت را به عهده گرفتن با مشکلات پیچیده‌ای که در هر رشته از کارها هست و هر که یک مدتی مصدر یک شغل عادی دولتی هم بوده است این مشکلات را خوب می‌داند. البته به این ترتیب رئیس‌الوزرا بودن و مسئولیت مملکت را داشتن مشکل است اما به نظر بنده آقای رئیس‌الوزرا حاضر به مناسبت وضع خاص مملکت یک وظیفه بسیار مشکل‌تری را به عهده دارند یعنی از رئیس‌الوزراهای معمولی قطعاً وظیفه ایشان مشکل‌تر و خطیرتر است به همین دلیل فراکسیون مستقل به عنوان موافق رأی سفید یعنی رأی اعتماد، رأی نوشته سفید نه رأی ننوشته سفید می‌دهد و این رأی البته مشروط است و شرطش را هم عرض می‌کنم برای این که بنده عرض می‌کنم که ما چرا رأی مشروط یعنی دوستان گفته‌اند بنده مترجم نظریات ایشان هستم چون بنده خودم یک رأی می‌دهم خدمت‌تان اما چرا ما شرط گذاشته‌ایم بنده ناچارم دو سه کلمه تاریخ نزدیک را بگویم تصور می‌کنم در این مجلس از میان آقایان همه حوادث این بیست و چند ساله را که مبداء تاریخ جدید است خوب یادشان است (مهندس والا- غیر از خود جنابعالی) (یکی از نمایندگان- خانم‌ها نمی‌دانند) خانم‌ها اگر ندانند ظاهراً گناهی نیست چون خانم‌ها نباید تاریخ بدانند. در شهریور ۲۰ یک طوفانی شد طوفان عظیمی شد و آنچه را که یک قدرت خلاقه در مملکت ما ساخت و شروع به ساختن کرده بود بعد از گذاشتن پایه‌های تازه سازندگی که ۷ یا ۸ سال بود شروع شده بود یعنی از ۱۳۱۲ تا نزدیک ۲۰ در هم ریخت با کمال تأسف بودیم و دیدیم در ۲۵ شهریور مملکت در حال رفتن بود یک لحظه خطری بود که در تاریخ ما نظایرش زیاد دیده نشده است خوشبختانه به خیر گذشت دو سه سال هم سایه جنگ روی مملکت ما بود ما در جنگ نبودیم اما جنگ در ما بود بعد هم آن اذر شوم آمد که آذربایجان در حال رفتن بود و اگر همت شاه نبود ما امروز افتخار شنیدن بیانات آقای زهتاب‌فرد و اعتراض آقای خواجه‌نوری را در اینجا نداشتیم برای این که آقای زهتاب‌فرد دیگر در اینجا نبود بعد هم سال‌های آشوب بود سال ۳۰ و ۳۱ را هم یاد دارید پشت در همین مجلس آقای رئیس‌الوزرای آن وقت یک مشت رجاله جمع کرده بود و گفت بیایید مجلس اینجا است نه آنجا.
این یک کلیاتی بود که همه از رویش گذشته‌ایم بنده با سرعت می‌گویم که شما را خسته نکنم چون تنها هنری که دارم این است که زود تمام کنم که کسی خسته نشود ۲۵ مرداد را خوب به یاد دارید بنده سر چهارراه لاله‌زار خودم شاهد بودم یک آقای کپی به سر یک بیرق قرمز به دست داشت و سه نفر هم پشت سرش بودند جمعاً چهار نفر می‌شدند و فریاد می‌زد که ملت چه می‌خواهد بنده یادم هست که این هیئت چهار نفری یعنی این شخص خودش و سه نفر دیگر شده بودند یک ملت در هر خیابان تهران ۷۲-۷۳ ملت وجود داشت یعنی هر چهار نفری یک ملت بودند این دوران‌ها را دیدیم درست از شهریور ۲۰ تا سال ۳۱ دوازده سال آشوب مستمر بود و آن کسانی که یک کمی خفایای سیاست مملکت را می‌دانستند می‌توانند بدانند و حدس بزنند که چه قدرت قهرمانی بایستی باشد که از این مشکلات از این زیروبم‌ها و از این جزر و مدها یک مملکتی را سالم بگذراند بنابراین بندها گر در این لحظه بخواهم از این فرصت استفاده بکنم و یک کلمه‌ای برای تمجید و تقدیر از آن رهبر عالی‌قدر که این دوران را پشت سر گذاشته بگویم به نظر بنده کاملاً به‌جا است (صحیح است) سال ۳۲ مبدأ دیگری برای تاریخ دوران جدید است یعنی بعد از انقلاب مشروطه یک انقلاب دومی بود از ۲۸ مرداد و ظاهراً بعد از آن انقلاب باید مملکت می‌افتاد به ثبات و استقرار ولی ای دریغ که بعد از این انقلاب جنگ دومی شد یک جنگ داخلی بی‌سروصدا ولیکن خطرناک جنگ بر ضد یک طبقه‌ای که در تمام دوران تاریخ بلیه این مملکت بود خوشبختانه این جنگ در یک مرحله با توفیق ختم شد یعنی می‌شود گفت این جنگ را در یک مرحله در مملکت ما قطعاً ختم شد ولی این جنگ تمام نشده است و هنوز هم مشکلات و مصائب ناشی از این جنگ از مملکت ما نرفته است در یک چنین شرایطی است که آقای منصور لیدر اکثریت دیروز و رئیس‌الوزرای امروز با ۱۹ نفر ظاهراً وزیر همه مثل دسته گل به مبارکی تشریف آورده‌اند اینجا می‌خواهم خدمت ایشان به عنوان رئیس‌الوزرا عرض کنم که شما یک موقعیت استثنایی دارید اولاً این دوران را عرض کردم ملاحظه بفرمایید بعد از یک دوران پرآشوب و یک دوران جنگ در یک دوران استقرار و ثبات در یک دوره‌ای که آقای وزیر کشاورزی موقتاً آتش‌بس داده‌اند در میدان جنگ خودشان شما به عنوان رئیس‌الوزرا تشریف آورده‌اید در بیرون مجلس هم یک حزب قوی پشتیبان شما است در داخل مجلس هم من مطمئنم اگر بگویم شما تنها رئیس‌الوزرایی هستید که با این اکثریت رأی می‌گیرید قطعاً یکی از رئیس‌الوزراهایی هستید که به اکثریت قریب به اتفاق رأی اعتماد می‌گیرید و اگر اتفاقاً یکی دو رأی کبود هم باشد از نظر تضاد رنگی است که یکنواخت نباشد برای این است که همه رنگ سفید نباشد و این رأی اعتماد هم مستم راست یعنی رأی‌دهندگان دنبال آن رأی خواهند بود که شما بتوانید توفیق حاصل کنید ثبات و آرامش فعلی مملکت هم که ظاهراً در این بیست و دو ساله کم‌نظیر است و از نظر سیاست خارجی هم خوشبختانه نکته‌ای نیست یا اگر هست محسوس نیست و تمام آن سیاست‌های خارجی در مدت صد سال و بیشتر که بلیه این مملکت بودند چنان به مشکلات خودشان پرداخته‌اند که به کار ما نمی‌پردازند یک شانس دیگری هم داریم ما و شما و باید از این موقعیت استفاده کنید که دولت‌های بزرگ مغرب بعد از آن‌که مشکلات خودشان را زیر پا گذاشتند باز به یاد سیاست شرق افتادند حالا دیگر مشرق‌زمین یک میدان خالی برای استعمار نیست ولی از این توجه دولت‌ها قطعاً به نفع مملکت و برنامه‌های اقتصادی خودشان خوب می‌توانند استفاده کنند یعنی بنده کلاً حتی‌المقدور امساک دارم در مسائل اقتصادی در مقابل کارشناسان مجلس چیزی بگویم می‌توانم با اطمینان عرض کنم که هیچ نقشه و هیچ برنامه مفید و مؤثر دولت شما در دورانی که مصدر این شغل هستید در گرو اعتبار نداشتن و لنگ پول نداشتن نخواهد ماند انشاءالله و از این حیث اطمینان هست خوشبختانه مملکت شانس خاصی به دولت شما می‌دهد و آن این است که شما رئیس‌الوزرای خلق‌الساعه هستید منظورم این است که شما از مدت‌ها پیش ما می‌دانیم و قطعاً مدت‌ها زودتر از آنچه که ما بدانیم در فکر و آرزوی این مقام بودید بنابراین با آن هوش و درایتی که دارید در لحظات فرصت و فراغت مسائل مختلف را مطالعه کرده‌اید و مشکلات مملکت را سنجیدید و قطعاً برای حل آنها راهی اندیشیدید و همان‌طور که خودتان مکرر گفته‌اید دوستان‌تان را که به همکاری انتخاب کردید یکی یکی دیدید و شناختید بنابراین یک دولت هم‌آهنگ و خوشبختانه بیشتر قیافه‌های جوان و بیشتر تا جایی که من می‌شناسم مردمان نیک‌نام هستند و انشاءالله آنهایی را هم که ما می‌شناسیم از این طبقه باشند و با این ترتیب دولت خودتان را تشکیل دادید به همین دلیل است که خیلی امید می‌رود که شما توفیق قابل ملاحظه‌ای داشته باشید یکی از دلایل فراکسیون مستقل که رأی اعتماد دست شما می‌دهد این است که از این جهت هم فراغت خاطری داشته باشید که به مسائل و به مشکلات خویش بپردازید چون یکی از بلیات هر دولتی در گذشته در دوران‌های پیش این بوده است که بایستی در جبهه داخلی مجلس بجنگد و در خارج هم بجنگد و جنگ در دو جبهه هم بنده معذرت می‌خواهم اصطلاحات نظامی را نمی‌دانم کار مشکلی است شما انشاءالله که این مشکل را ندارید یعنی با تدیید شاهنشاه و رأی اعتماد مجلس یک دولتی که در طی لااقل ۳ یا چهار سال مبانی‌اش پخته شده و ریخته شده و قالب‌ریزی شده است این قطعاً می‌بایستی توفیقش از دولت‌های دیگر بیشتر باشد به همین دلیل بنده درباره برنامه دولت چیزی عرض نمی‌کنم برنامه مفصل است ۲۸ صفحه ماشین شده چهارده هزار، پانزده هزار کلمه است و هرقدر هم سریع از رویش بخواهیم بگذریم سه چهار ساعت وقت می‌گیرد و بنده همان‌طور که عرض کردم بیش از سه چهار دقیقه دیگر نمی‌خواهم مزاحم باشم بنابراین فرصت گفتگو در برنامه اگر هم در این باب اطلاعات کافی می‌داشتم نیست اما می‌توانم این مطلب را به عرض برسانم که آنچه یک دولت را معرفی می‌کند و حاصل کار او را برای یک مملکت مفید می‌کند یک برنامه مفصل یا کوتاه نیست به‌خصوص که در برنامه دولت همان‌طوری که هم اشاره شد بیشتر مشکلات نموده شده است اما مسئله‌ای که این مشکلات چه جور باید حل بشود نیست قطعاً دولت برای حل این مشکلات طرقی اندیشیده است بنده بارها فکر کرده‌ام که اگر یک برنامه برای حل مشکلات کافی بود بایستی به آقای دکتر جهانشاهی وزیر فرهنگ یک کتاب اخلاق ارسطو می‌دادند می‌گفتند که برو وزارت فرهنگ همه کارها درست است و یک کتاب سیاست ارسطو هم اگر آقای وزیر امور خارجه می‌داشتند دیگر مشکلی در بین نبود در صورتی که مطلب این‌جور نیست نه کتاب اخلاق ارسطو وزارت فرهنگ را پیش می‌برد و نه کتاب سیاست ارسطو در وضع کار وزارت‌خارجه تأثیر می‌کند و هزار نکته باریک‌تر از مو اینجا است بنابراین ما بایستی منتظر بمانیم ببینیم محصول این مطالعه طولانی محصول این گروه وزیران جوان و اکثراً خوش‌نام در این دوران آرامش مملکت در این دورانی که همه چیز مهیا و آماده هست چه خواهد شد. حالا رسیدیم به اینجا که عرض کرم رأی فراکسیون مستقل رأی مشروط است یعنی رأی اعتماد به این دولت هست مشروط به اینکه این دولت یک سنت پسندیده‌ای را به‌وجود بیاورد و انشاءالله بعد از سه ماه بیاید به مجلس و بگوید در این مدت این مقدار کار کرده‌ام و این مقدار از کارها در دست اقدام است و این مقدار کارها را شروع کرده‌ام و یا خواهم کرد بسیاری از کارها هست که برای سه ماه زود است ولی در سه ماه خیلی از کارها را می‌شود انجام داد یک مطلبی را می‌خواهم عرض کنم یکی از دوستان فکر کرد که بنده در مقام شروع هستم در حالی که بنده در حال ختم هستم و یادداشت داد که مختصر کن بنده مختصر کرده‌ام. بنده تصور می‌کنم این مطلب که فرمول معمولی دولت‌های ما بوده است که می‌گفتند ما وارث مشکلات گذشته‌ایم درباره این دولت که برکات دیگری هم دارد آرامش، تأیید مطلق شاهنشاه، اعتماد مجلس و یک دوران تجربه و مطالعه رئیس‌الوزرا همه اینها این مزایا را دارد که این دولت قطعاً این فرمول معمولی را نه هیچ‌وقت خواهد گفت و نه اگر معذرت می‌خواهم بخواهد بگوید مسموع خواهد بود برای اینکه لااقل ما همه شاهد بودیم آقای رئیس‌الوزرای فعلی و لیدر اکثریت تا پریروز در این پنج ماهه‌ای که مجلس بوده است همیشه اعمال دولت را تأیید کردند و در موارد دیگر هم با ایشان مشورت می‌شده است بنابراین از این جهت هم مشکلی در بین نبوده است که ما بگوییم یک دولتی آمده است و بر ویرانه‌های اعمال دولت‌های گذشته می‌خواهد سازندگی شروع کند باید آوار خرابی را برداشت که گرفتاری هست بنده می‌خواهم یک مطلب عرض بکنم این برنامه‌ای که بنده دیدم و تا اندازه‌ای که توانستم بفهمم بسیار جالب است اگر آقای رئیس‌الوزرا حتی بیست درصد این برنامه را اجرا بکند و به مجلس و به مملکت بیلان بدهد که این مقدار کارها شده است بنده اطمینان می‌دهم که دولت ایشان در صف برجسته‌ترین دولت‌های مملکت خواهد بود و نام ایشان هم یک جای بسیار مناسب و شایسته‌ای در فهرست مردان جاوید مملکت خواهد داشت (صحیح است - انشاءالله) بنابراین بنده با کمال خوشحالی رأی خودم را رأی سفید نوشته نه رأی ننوشته و همه دوستان هم همین‌طور رأی سفید نوشته به دولت می‌دهیم و منتظر سه ماه دیگر می‌مانیم (احسنت) و انشاءالله این دولت را می‌بینیم.
رئیس- خانم تربیت به عنوان موافق صحبت می‌کنند بفرمایید.
خانم تربیت- جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم بی‌اندازه خوشوقتم که امروز به نمایندگی از طرف خواهران خودم این افتخار نصیب بنده شده است تا مطالبی چند در تأیید برنامه دولت جناب آقای منصور به عرض نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسانم.
چون در دوران زندگی خود وجودم را وقف خدمت به جامعه و مخصوصاً فرهنگ ایران نموده‌ام همیشه مطالعه برنامه دولت‌ها مورد کمال علاقه و توجه من بوده لذا به جرأت می‌توانم ادعا کنم که از اول مشروطیت تاکنون کمتر برنامه‌های چنین وسیع و جامع‌الاطرافی که تمام خواسته‌های ملت و منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را دربرداشته باشد. در ساخت مقدس مجلس شورای ملی به حضور نمایندگان محترم ملت عرضه شده است (صحیح است) بنده امیدوارم که خداوند متعال در اجرای برنامه خود نشان توفیقی عطا نماید ما زنان ایران که نیمی از افراد این ملت را تشکیل می‌دهیم پس از انقلاب شاه و مردم در روز تاریخی ششم بهمن و متعاقب آن در روز هشتم اسفند سال گذشته در سایه عنایات و توجه خاص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی از محرومیت‌های حقوق سیاسی و اجتماعی رهایی یافته (صحیح است) و توانسته‌ایم دوشادوش برادران خود در مجالس مقننه حضور پیدا کنیم برای ما باعث نهایت خوشوقتی است که در برنامه دولت به خواسته‌های زنان ایران توجه شده و از نظر حقوق فردی و اجتماعی با مردان در سطح مساوی قرار داده شده است (صحیح است) ما یقین داریم در دولت حزبی و انقلابی جناب آقای منصور تبعیضاتی که هنوز هم در قوانین مدنی و سنن اجتماعی به ضرر قاطبه زنان موجود است طبق قانون اساسی و منشور ملل متحد و اعلامیه حقوق بشر یک به یک از میان برداشته شود و طبقه نسوان ایران یعنی نیمی از جامعه کشور ما بنا به مصداق زنان هر کشور معرف میزان ترقی و تمدن آن کشور هستند با سرفرازی و قوت‌قلب بیشتری بتوانند در پیشرفت برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کوشش و تلاش کنند (انشاءالله).
بنده متجاوز از سی سال از عمر خود را در خدمت فرهنگ و تربیت نونهالان کشور گذرانده‌ام لذا به نقایص تعلیماتی و فرهنگی واقف و به استحضارتان می‌رسانم که متأسفانه برنامه‌های فرهنگی ما تاکنون مطابق احتیاجات کشور و مقتضیات زمان و مخصوصاً هم‌آهنگ با روح منشور انقلاب ششم بهمن تدوین نشده است. همه می‌دانیم که یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت هر کشور فرهنگ آن است. در اینجا جناب آقای جاوید بیشتر از بنده به تفصیل به نقایص و معایبی که در فرهنگ ما موجود است و این دولت جدید وارث این معایب و نقایص است به تفصیل بیانی فرمودند و اشاره فرمودند که در برنامه دولت به تعلیم و تربیت درست توجه نشده بنده می‌خواهم عرض کنم خوشبختانه در برنامه دولت جناب آقای منصور تعمیم و توسعه فرهنگ اعم از شهرها تا قلب روستاها در نظر گرفته شده و پرورش معنوی و جسمانی نونهالان کشور به موازات تعلیم و تربیت و رشد فکری آنان مورد توجه واقع گردیده است تعلیمات اجباری سالیان درازی است که آرزوی هر فرد وطن‌پرست ایرانی بوده و متأسفانه تاکنون به مرحله عمل و اجرا نرسیده بود. توجه مخصوص دولت جدید به تعلیمات اجباری و مجانی و باسواد کردن افراد محروم نقاط دورافتاده کشور با تشویق در ایجاد مراکز و مؤسسات فرهنگی خصوصی کمک بزرگی در ترویج و اشاعه فرهنگ در کشور بوده خدمتگزاران واقعی و اشخاص وطن‌پرست را وادار خواهد ساخت که در این خدمت بزرگ ملی و اجتماعی شرکت جویند و چنان‌که در اغلب ممالک راقیه دنیا معمول و متداول است امور فرهنگی بیشتر به دست خود مردم سپرده خواهد شد و با این ترتیب مبارزه با بی‌سوادی و جهل و نادانی برای عموم افراد دانشمند و باسواد یک فریضه دینی اخلاقی و اجتماعی محسوب خواهد گردید (صحیح است) پرچمدار انقلاب ایران اعلیحضرت همایون شاهنشاهی با قراردادن سپاه دانش در یکی از مواد شش‌گانه اصلاحی مشکل بزرگ مبارزه با بی‌سوادی را حل فرموده‌اند و در این‌باره چنان ابتکاری به خرج داده‌اند که امروز باعث اعجاب و تحسین و حتی تقلید سایر ممالک عالم شده است (صحیح است) در برنامه دولت توجه مخصوص به اجرای قانون سپاه دانش مبذول گردیده و عوامل و موجبات تسهیل خدمات سپاهیان دانش از هر جهت درنظر گرفته شده است بنده در اینجا ناگزیر نظر رئیس محترم دولت را به این نکته جلب می‌نمایم که متأسفانه در کشور ما عده زنان بی‌سواد خیلی بیشتر از مردان بی‌سواد است (دکتر امین- انشاءالله توجه خواهد شد) یقین دارم در برنامه‌های فرهنگی دولت مخصوصاً به این نکته توجه مخصوصی شده و تدابیری اتخاذ خواهد گردید که به سرعت این تفاوت فاحش و این فاصله از بین برود (صحیح است) و دختران و مادران ایرانی نیز از نعمت داشتن سواد بهره‌مند شده بتوانند فرزندان لایقی در دامان خود پرورش داده تحویل جامعه دهند (انشاءالله).
همه می‌دانیم که سرّ موفقیت در برنامه‌های اقتصادی و عمرانی متکی به نیروی انسانی و قابلیت افراد و تربیت و آماده نمودن آنان در انجام آن برنامه‌ها است. خوشبختانه در برنامه فرهنگی دولت به تعلیمات حرفهای و پرورش استعدادهای فردی توجه مخصوصی شده است.
با آن‌که متجاوز از سی سال است که هزاران هزار از جوانان کشور ما برای گذراندن دوره تعلیمات عالیه به خارج از کشور رفته و میلیون‌ها ارز این کشور در این راه خرج شده است متأسفانه به این نتیجه رسیده‌ایم که چون این جوانان در تحصیلات عالیه مطابق احتیاجات اقتصادی و عمران و آبادانی کشور هدایت نشده‌اند آنچنان که لازم بود نتیجه مطلوب به دست نیامده است. جای بسی خوشوقتی است که در برنامه فرهنگی دولت تهیه و تأمین وسایل تعلیمات عالیه و تخصصی در داخل کشور مدنظر بوده با این ترتیب جوانان ما بهتر خواهند توانست با نیازمدی‌های کشور آشنایی بیشتری پیدا کنند و رشته تخصصی خود را نسبت به آن انتخاب نمایند.
یکی از بزرگ‌ترین افتخارات ملت باستانی و کشور کهنسال ایران داشتن فرهنگ و تمدن و ادب و تاریخ مدون دو هزار و پانصد ساله است. توجه به حفظ و حراست این میراث گرانبهای ملی و تحریک حس غرور و افتخار در جوانان ما نسبت به آداب و سنن باستانی و تشویق احیای هنرهای اصیل ایرانی که مجموعه فرهنگ و ادب و هنر ایران را تشکیل می‌دهد کاملاً در برنامه دولت منظور شده و انشاءالله با مراقبت دقیق و مداوم در این امر آثار باستانی و هنرهای ملی ما بار دیگر مطمع نظر جهانیان قرار گرفته باعث جلب سیاحان و افتخار ایرانیان در اقصی‌نقاط جهان خواهد بود (صحیح است).
دولت جناب آقای منصور چنانچه از طرف سخنرانان محترم تذکر داده شد مورد تأیید و پشتیبانی تمام گروه‌های نهضت ائتلافی اعم از طبقه بانوان و دهقانان و کارگران و کشاورزان است و یقین دارند دولت جناب آقای منصور در رفاه و آسایش این طبقات کوشا خواهد بود. در اینجا جناب آقای زهتاب‌فرد فرمودند که کلمات گروه، تیم، حزب اینها بازی کلمات است بنده می‌خواهم حضور تمام نمایندگان محرتم عرض کنم که ما در این مدت چون این کلمات را به بازی نگرفتیم نتوانستیم در تمام برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی‌مان موفقیتی به دست بیاوریم (احسنت) موقعی ملت‌ها می‌توانند در برنامه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تولیدی و عمرانی توفیق بیابند که اینها معنای تحزب، معنای تجمع، معنای حس اعتماد و اعتقاد به هم را درست فهمیده و دست اتحاد و اتفاق به هم بدهند تا بتوانند برای برنامه‌های مدون و اجرا شدن آنها با قطعیت کامل کار بکنند (صحیح است - احسنت) حتی دیده‌اید مخصوصاً در مملکت حتی در قسمت ورزش هم ثابت کرده‌اند هر وقت افرادی مستقل کار کرده‌اند اعم از کشتی و وزنه‌برداری همیشه مدال‌های طلا در دنیا گرفته‌اند اما وقتی که کار دسته‌جمعی به میان آمده مانده‌ایم متأسفانه نتوانسته‌ایم موفق بشویم جناب آقای زهتاب‌فرد فرمودند که حزبی که هنوز نتوانسته در اقصی‌نقاط کشور تابلو بلند بکند، بنده از آقایان نمایندگان محترم سؤال می‌کنم (روحانی- و خانم‌ها) حزبی که هنوز سه چهار ماه از تشکیل آن می‌گذرد آیا ممکن است در اقصی‌نقاط کشور تابلو بلند بکند اینکه تا به حال در مملکت ما احزاب موفقیت پیدا نمی‌کردند برای این بود که به آنها درست تفهیم نشده معنای حزب چیست، معنای جمعیت چیست و چه‌جور افرادی که تحزب می‌کنند و وارد آن حزب می‌شوند باید دسته‌جمعی به هدف‌های آن حزب اعتماد و ایمان و اعتقاد پیدا کنند ما معتقد هستیم که واقعاً حزب ایران نوین در این مدت کم توانست در تحت توجهات اعلیحضرت همایون و لیدر محبوب خود موفقیت‌های بزرگی حاصل کند، همین‌طور که تا به حال در این مدت سه چهار ماه، مکرر لیدر محترم حزب ما فرمودند در اینجا اساساً در تحت این سقفی که همه جمع شده‌ایم همه یک اعتقاد یک ایمان و صمیمیت کامل در پیشرفت مصالح اقتصادی و اجتماعی مملکت داریم خدا شاهد است بنده خودم و از طرف خواهران خودم می‌گویم که ما چقدر خوشبخت بودیم که در این دقیقه و در این دوره خدمت از مجلس شورای ملی نصیب ما شده است چون اکثریت نمایندگان محترم عموماً چه فراکسیون‌های مستقل و مردم و منفردین همه با حسن‌نیت کامل سعی کردند که مصالح اجتماعی را و مصالح ملی را مقدم بر مصالح حزبی و فردی بدانند (احسنت - احسنت) بنده در خاتمه عرایضم از خداوند متعال خواستارم که عموم افراد ملت ایران تحت توجهات اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی که طراح بزرگ نقشه‌های ایران نوین هستند در انجام برنامه‌های اصلاحی دولت جناب آقای منصور از صمیم قلب کوشش و جدیت نمایند و یار و معین دولت خدمتگزار خود باشند تا دولت و ملت دست به دست هم داده در سایه اتحاد و اتفاق در رفع مشکلات موفق شوند بنده به جناب آقای منصور و هیئت محترم دولت تبریک گفته از خداوند متعال توفیق ایشان را خواستارم (احسنت - اسحنت)
رئیس- آقای دکتر بقائی‌یزدی به عنوان موافق مشروط صحبت می‌کنند بفرمایید.
دکتر بقایی‌یزدی- با کسب اجازه به نام عضوی از فراکسیون مستقل به صورت موافق مشروط در برنامه دولت آغاز به سخن می‌کنم و سعی خواهم کرد حتی‌المقدور به اختصار برگزار بشود که از خستگی آقایان جلوگیری به عمل آید (احسنت) این برنامه به نظر من شامل دو قسمت است از نظر ما از نظر فراکسیون مستقل و از نظر من این برنامه به دو قسمت تقسیم می‌شود یک قسمتی است که آنچه خواسته ملت و نمایندگان ملت بوده است منظور شده و ما آن را تأیید می‌کنیم منتهی به شرط اینکه متعهد شود در زمان معینی ما به وصال این هدف برسیم و بعضی نکات هم از قلم افتاده است که امیدوارم به بعضی از فصول این برنامه اضافه بشود تا حقیقتاً برنامه کاملی به دست آید زیرا آنچه مسلم است اگر خدای نکرده اجرای این برنامه مواجه با شکستی بشود تنها شکست حزب ایران نوین و دولت آن نیست بلکه شکست ما است شکست جامعه جوان است (صحیح است) شکست جامع تحصیل‌کرده‌ها است و الی آخر. مبحث اول که می‌خواستم صحبت کنم و تأیید کنم در مورد اقتصاد و صنایع از دریچه چشم یک نفر پزشک است جناب آقای منصور فرمودند که بسیاری از مسائل از این قبیل مسائل در کتاب‌ها نوشته شده ولی من اخیراً کشف جدیدی کردم که در هیچ کتابی نوشته نشده (مبارک است) (قراچورلو- به ثبت برسانید) به ثبت می‌رسانم چون بحث اقتصادی است می‌خواستم به عرض آقایان برسانم و آن مسئله این است که این کلمه طرح قابل خوردن نیست یعنی شکم بنی‌آدم با طرح سیر نمی‌شود یک مدتی ممکن است اشخاص را با وعده و وعید و با نمایش طرح با شکم گرسنه نگاه‌داشت ولی مآلا این طرح قابل خوردن نیست و باید به مرحله عمل درآید البته بنده بیش از این توضیح نمی‌دهم ولی منظور این ایست که اگر سروکار دولت وقتی با دستهای با واحدی از جمعیت کشور افتاد که این واحد گرسنه است، درمانده است، ضعیف است و طلب استمداد می‌کند نباید او را به صرف تهیه طرح مدت‌ها معطل و سرگردان نگاه‌داشت مسئله دوم مسئله ذوب‌آهن است که جناب آقای منصور نوید ساختن کارخانه‌جات آن را به ما دادند (دکتر امین- انشاءالله عمل خواهند کرد) انشاءالله ما می‌دانیم که در بیست و چند سال است که ذوب‌آهن در حال ساختمان است حتی در زمان اعلیحضرت فقید ساخته شد و منحل شد (سیفی- اگر جنگ نبود تمام شده بود) ولی بعد از آن‌هم بسیاری از دولت‌ها گفتند ولی موفق نشدند و این مسئله را بنده می‌دانم که تا ما ذوب‌آهن نداشته باشیم استقلال اقتصادی نداریم و تا وقتی دست ما برای یک تکه آهن به سوی بیگانه دراز باشد هرگز صنایع فلزی ما ترقی نخواهد کرد (صحیح است) اجازه بدهید صراحتاً عرض کنم ذوب‌آهن علاوه بر اینکه برای مملکت جنبه حیاتی دارد برای مناطق حاشیه کویر برای سرزمین‌های خشک و بی‌آب و علف، که از نعمات سطح زمین بی‌بهره‌ایم واقعاً به تمام معنی جنبه حیاتی دارد یعنی خداوند در سطح زمین اگر ما را از نعم خودش بی‌بهره گذاشته مقدار کثیری آهن و فلزات گران‌قیمت صنعتی در زیر زمین برای ما ذخیره گذاشته و برای موجودیت و منافع این مملکت باید به‌طور قطع این معادن استخراج بشود و ذوب‌آهن هم ساخته بشود تعلل در این مسئله کم‌کم موجب توهم شده که خدای نکرده بیگانگان برای اینکه ما رشد نکنیم و نتوانیم صنایع فلزی داشته باشیم و محتاج آنان باشیم از ساختن ذوب‌آهن جلوگیری می‌کنند و من امیدوارم که جناب آقای منصور و دولت ایشان به این شایعه با به‌وجود آوردن این کارخانه خاتمه بدهند و به کلی این توهم را از بین ببرند و منطقه بزرگی از کشور را تجدید حیات کنند چون موضوع استقلال اقتصادی به میان آمد بعضی از دوستان فرهنگی ما هم دیدیم که به برنامه فرهنگ مختصر اعتراضی دارند و آن این است که بیشتر توجه کلی دولت در برنامه فرهنگ معطوف به آموزشگاه‌های حرفهای شده است و آن‌طور که باید و شاید شأن دانشگاه بوده است در رشد و توسعه دانشگاه همتی به کار نرفته است (دکتر امین- انشاءالله توجه خواهند فرمود) انشاءالله و این مسلم است که اگر ما بخواهیم استقلال فرهنگی داشته باشیم باید به همان نسبت که آموزشگاه‌های حرفهای تقویت می‌شود کرسی‌های بزرگ علمی در کشور ما به‌وجود بیاید لابراتوارهای تحقیقات به‌وجود بیاید و ما را از اینکه دائم بخواهیم برای کسب معلومات به فرنگ برویم بی‌نیاز بکند. مسئله سوم مسئله کشاورزی است به اختصار عرض می‌کنم در نواحی مرکز ایران و اطراف حاشیه کویر اصلاحات ارضی به معنای اصلی خودش صورت نگرفته یعنی این زمین به قدری زیاد است که کسی احتیاجی به زمین ندارد آنجا فقط مسئله آب حکومت می‌کند و ارباب در سرزمین‌های ما به کسانی می‌گویند که اسب در اختیار داشته باشد و بتواند بفروشد (مهندس والا- ملغی شده) چی ملغی شده می‌خواهم عرض کنم ارباب زمین ملغی شده ارباب آب هنوز هست و باید در این برنامه قوانینی تدوین بشود و ترتیبی برای این کار داده بشود اجازه بدهید عرض بکنم که ارباب مالکیت آب هزار مرتبه جابرانه‌تر و وحشتناک‌تر از مالکیت زمین است (صحیح است) به سادگی نمی‌تواند زارع و رعیت را از روی زمین تکان بدهند ولی آب چیزی است که هر لحظه بخواهند می‌توانند به یک نفر بدهند و یا به یک نفر ندهند و زمین او را در اختیار بگیرند برای ارباب آب فکری نشده است و در حدود یک هفتم از کشاورزان این کشور هنوز گرفتار این مسئله هستند و به هر نرخی که بخواهند به آنها آب می‌فروشند و هر بلایی بخواهند می‌توانند سرشان بیاورند در مرحله آخر آنچه وظیفه من است مسئله بهداشت است که متأسفانه با وجود ۱۶ نفر پزشک عالی‌مقام در این مجلس که اکثریت آنها در حزب ایران نوین هستند برنامه بهداشتی آن‌طور که باید رسا نیست و امیدوارم این مسئله با تذکراتی که اینجانب به عرض می‌رسانم کامل بشود و با وجود جناب آقای دکتر آموزگار که علی‌التحقیق سابقه خدمتی در وزارت بهداری دارند و به پشتکار ایشان ما ایمان داریم بسیاری از این مشکلات حل بشود جامعه پزشکی در کشور ما قدر و قیمت خودش را از دست داده متأسفانه، (نمایندگان- چرا؟) از دست داده یعنی آن‌قدر واقعی خودش را که در کشورهای خارج دیدیم هنوز ندارد البته تقصیر خودشان است اگر این جامعه به راه اصلی خودش رفته بود برای او آیین‌نامه پزشک و دارو و مواد آرایش و غیره تنظیم نمی‌کردند (دکتر امین- از روی غرض بوده) هر چه بود یک پزشک را در ردیف روژ لب گذاشتند (دکتر امین- مغرضین این کارها را می‌کنند) مغرض نیست صددرصد نمی‌توانیم بگوییم ما یک وزارت بهداری داریم که من معتقدم تا به امروز نتوانسته به وظیفه خودش عمل بکند (صحیح است) (دکتر امین- آن را وزارت بهداری امضاء کرده) حضورتان عرض کنم وضعی دارد که بی‌نهایت تأسف‌آور است مسئله بهداشت بسیار مهم است بعد از آب و نان سومین مسئله حیاتی مسئله بهداشت و دارو به وضع اسفناکی ما مبتلا هستیم بسیاری از کشورها حتی کشورهای هم‌جوار ما در قسمت بهداشت از ما جلو افتاده‌اند اولیاء بهداشت کشور ما راه و رسم غلطی را پیش گرفته‌اند دارو به‌طوری وارد کشور ما شده که در تمام دنیا نظیر ندارد (صحیح است) در حدود ششصد نمایندگی دارو داریم و هشت هزار قلم داریوی اسپسیالیته که اکثراً به درد نمی‌خورد به کشور ما وارد می‌شود باور بفرمایید در هیچ کشوری مثل کشور ما کارخانه‌های خارجی لابراتواری برای تجزیه داروهای خودشان بهتر از کشور ما ندارند که روی بدن انسان هر نوع دوایی را بخواهند آزمایش بکنند من باید عرض کنم که برای حل این مسئله دارو دولت باید چهار مسئله را مورد توجه قرار بدهد و در برنامه کار خودشان بگنجاند اگر قوانین از قدیم بوده که درست اجرا نشده و زنگ زده تعویض بکند بایستی برنامه خودش را دولت برای تأمین دارو به چهار اصل متکی بکند ما الآن سپاه بهداشت تشکیل دادیم ولی اگر بدون اسلحه این سپاه را بخواهیم آماده بکنیم باید ترتیبی داده بشود وضعی داده بشود که اول وضع بهداشت اصلاح بشود باید کارخانه - آزمایشگاه کنترل مواد غذایی و کنترل مواد دارویی در کشور ما تأسیس بشود و به‌وجود بیاید و این کاری است که از سال‌ها پیش می‌بایست می‌شد ولی اربابان دارو فروش و سوداگران مرگ نگذاشتند این کار انجام بشود (فولادوند- لعن‌الله‌علیه) ما بایستی کنترل دارو داشته باشیم برای اصلاح وضع دارویی باید به چهار اساس متکی بشویم کنترل جنس دارو کنترل ورود دارو ما دروازه‌های‌مان بر روی هر نوع دارویی حتی ساخت آفریقای جنوبی باز است و در اینجا پیدا می‌شود داروهای هنگری و امریکا و آلمان هر کجا را تصور بفرمایید از یک نوع ماده بنام تتراسیتلین و اورمایسین ده نوعش را در کشور خودمان داریم (قراچورلو- دکترها چرا می‌نویسند) اجازه بفرمایید عرض می‌کنم وقتی دروازه‌ها را باز گذاشتند سوداگر دوا را وارد می‌کند رشوه می‌دهد بدبختانه بعضی از همکاران ما سوگندنامه بقراط را فراموش می‌کنند بگذارید من خودم بگویم (احسنت - احسنت) با سوداگران ناصرخسرو تبانی می‌کنند و حتی بدبختانه در ورود دارو شریک می‌شوند ولی تعدادشان بی‌نهایت در اقلیت است بسیار در اقلیت است آنها نمی‌گذارند حتی ذهن دانشجوی پزشکی را خراب می‌کنند به ساحت مقدس دانشگاه این سوداگران تجاوز می‌کنند رشوه می‌دهند آنها وضعی به‌وجود می‌آورند که یک دانشجوی پزشکی وقتی وارد کار شد نمی‌داند کدام دارو را بنویسد مگر اینکه نماینده دارو بیاید معرفی بکند با یک صورت دیگری البته جلوی این کارها را می‌شود گرفت اگر جناب آقای دکتر آموزگار همان شهامتی را که برای اصلاحات ارضی به کار رفت بخواهند به کار ببرند یک روز بنشینند لیست دارو را بخواهند و با دو نفر کارشناس از هشتصد نمایندگی ششصدتایش را قلم بکشند نترسند مسلماً ترورشان هم نمی‌کنند چون به قدری خورده‌اند وبرده‌اند که دیگر اصراری و احتیاجی ندارند شهامت می‌خواهد برای اینکه عناصر بزرگی ممکن است در این کار دست داشته باشند و حتی زورشان از مالکین زمین ممکن است بیشتر باشد ولی باید با این عناصر مبارزه کرد والّا مردم به دارو نمی‌رسند نباید ما فکر بکنیم که در شهر هستیم و دسترسی داریم باید نمایندگان ملت و دولت فکر بکنند که ممکن است بچه‌ای در سیستان مریض باشد و به یک پنی‌سیلین ۷ ریالی احتیاج داشته باشد بچه جلوی مادرش دست و پا بزند و بمیرد و دوا به او نرسد (صحیح است) گناه این مسلماً و وجداناً به گردن من و شما و ایشان خواهد بود تردید درش نداشته باشید و هر روز که بگذرد هر بچه‌ای که از بی‌دوایی بمیرد و مادری داغدار بشود قسمتی از گناه را ما داریم به دوش می‌کشیم بنده من‌حیث‌المجموع بیشتر تصدیع نمی‌دهم استدعای من این است که همین‌طور که جناب آقای منصور در گذراندن برنامه خودشان تعجیل داشتند در مورد اجرای این برنامه هم ما این را به فال نیک می‌گیریم و استدعا می‌کنم چون مردم از ایشان واقعاً انتظار دارند و ما هم انتظار داریم و همه‌گونه کمک و حمایت می‌کنیم ولی به شرط اینکه انشاءالله زودتر مردم چیزی را لمس کنند (احسنت).
رئیس- آقای مهندس آصفی به عنوان موافق صحبت می‌کنند بفرمایید.
مهندس آصفی- با کسب اجازه از مقام ریاست مجلس و خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم به استحضار می‌رساند آقایان مهندسین اصلاحات ارضی که افتخار نمایندگی بیست و یکمین دوره مجلس شورای ملی را پیدا کرده‌اند به اینجانب مأموریت داده‌اند مراتب تأیید دولت جناب آقای حسنعلی منصور را به استحضار برسانم و علل موافقت را معروض دارم (احسنت).
قبل از آغاز سخن به کلام آسمانی ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیر و اما بانفسهم توسل می‌جویم و استناد می‌کنم به این معنی که هر تغییری در جهت مثبت و منفی در هر اجتماعی که باید به‌وجود بیاید افراد آن اجتماع باید خودشان را آماده آن تغییر بکنند تا آن هدف و نقشه در آن اجتماع پیشرفت داشته باشد (صحیح است) در حقیقت دولت‌ها که وظیفه ارشاد و راهنمایی ملت‌ها را به عهده دارند باید ملت را برای قبول آن تحول و تطور آماده و حاضر بکند و چون دولت جدید با مطالعات کامل قبلی اهداف خود را که همانا تغییر کلی در وضع اجتماعی و اقتصادی ایران و سوق جامعه ایرانی به زندگی بهتر و مرفه‌تر می‌باشد تعیین و در برنامه تقدیمی خود به ساحت مقدس مجلس شورای ملی قید کرده است از خداوند متعال مسئلت دارم دولت را در انجام برنامه‌های اصلاحی خود که به خیر ملت و مملکت است مؤید و منصور فرماید.
همکاران محترم قطعاً با اینجانب هم‌عقیده می‌باشند و برنامه‌ها و اقداماتی مفید و مؤثر و مورد قبول عامه مردم می‌باشد که شامل حال اکثریت اهالی یک کشور بشود و اکثریت افراد یک مملکت را از نظر درآمد سرانه و بهداشت و فرهنگ و مسکن در وضع بهتری قرار بدهد. قانون مترقی اصلاحات ارضی که به ابتکار و حمایت شاهنشاه معظم ما به موقع اجرا درآمده و مرحله اول اجرای آن با موفقیت کامل به اتمام رسیده و مقدمات اجرای مرحله دوم فراهم می‌گردد علاوه بر آن‌که باعث بهبود وضع ۱۵ میلیون کشاورزان ساکن بیش از ۴۰ هزار قریه ایران که از محروم‌ترین طبقات این کشور بودند می‌شود بلکه رونق کار آنان و بهبود وضع عده کثیری شهرنشین اعم از تاجر و کسبه و اصناف مختلف می‌گردد و اثر مستقیم در صنایع کشاورزی کشور می‌گذارد آقایانی که یادداشت مرقوم می‌فرمایند بنده ضمن اظهار اطاعت خواهش می‌کنم اسم خودشان را هم مرقوم بفرمایند تا ببینم کیست چون بعضی‌ها واعظ غیرمتعظ هستند این یادداشت را کسی مرقوم فرموده است که خودش سه ربع ساعت صحبت کرده الغای رژیم منحوس ارباب و رعیتی بیش از سه ربع اهالی این کشور را که در قیود قرون وسطایی گرفتار بودند آزاد ساخت و به آنان حق اتخاذ تصمیم مستقیم و مستقل در سرنوشت خودشان اعطا نمود و این بزرگ‌ترین راه و رسم برقراری عدالت اجتماعی در جامعه ایرانی به شمار می‌رود.
بی‌شک با این اقدام شجاعانه سطح کشت افزایش خواهد یافت و میزان محصول در واحد سطح بالا خواهد رفت و دولت با ارشاد فنی و کمک‌های مالی کشاورزان را که از طریق توسعه شرکت‌های تعاونی روستایی یاری خواهد نمود تا بتوانند اساس اقتصاد ملی ما را که از روستاها مایه می‌گیرد نضج و رونق بخشند جنگل‌های ایران که ثروت خدادادی محسوب می‌شوند و سرچشمه فیاض لطف و مرحمت الهی به شمار می‌آیند با بهره‌برداری غیرصحیح و ظالمانه در معرض خطر جدی قرار گرفته است نگاهی به مناطق جنوبی و کویری ایران که زمانی سرسبز و پر از درختان پر برکت جنگلی بوده‌اند و بر اثر آز و طمع بی‌خبران قطع و منهدم گردیده و به‌جای درخت وعلف و سبزه، ریگ روان جانشین شده ما را به مخاطراتی که بهره‌برداری غلط از جنگل‌ها دربردارد متوجه می‌سازد (دکتر اسفندیاری- احتیاج بوده نفت نبوده، از جنگل‌ها استفاده کردند) احتیاج را می‌توان جور دیگری رفع کرد. بر اثر جهل بوده ملی شدن جنگل‌ها علاوه بر آن‌که ما را از تفریط این سرمایه ملی مصون و محفوظ نگه می‌دارد نسل‌های آینده ایران را متوجه و شکرگزار مآل‌اندیشی و تدابیر عاقلانه نسل حاضر می‌کند (صحیح است).
پیش‌بینی تأسیس وزارت جدید آب و برق علاقه و توجه شدید دولت را در اهمیت نقشی که آب و برق در توسعه امور کشاورزی و صنایع و این نیازمندی‌های روزمره افراد دارد نمایان می‌سازد (صحیح است).
بدون تردید در کشور ایران که به علل جغرافیایی جزء کشورهای خشک محسوب می‌شود آب نقش حساس و مهمی در زندگی روزمره افراد دارد متأسفانه قسمت عمده منابع آب کشور ایران به علت عدم رعایت اصول فنی هدر می‌رود و از دسترس ما خارج می‌شود همچنین اقدامات پراکنده و متفرقی که از طریق مقامات مختلف نسبت به امور آبیاری و یا برق مبذول می‌گردد چون دارای نقشه و هدف واحدی نمی‌باشد نتیجه مطلوب را با مقیاس وسیع که لازمه زندگی امروزه ملت‌هاست عاید نمی‌نماید.
دولت جناب آقای منصور به پیروی از منویات خیرخواهانه ملوکانه با احداث وزارت جدید آب و برق مصمم است تمرکزی به این امر بدهد و از اعتبارات و عوامل کار حداکثر استفاده را به نفع کشور به عمل آورد (صحیح است) حفظ و تنقیه قنوات، ایجاد تسهیلات لازم برای حفر چاه‌های عمیق و به کار انداختن برق‌های حاصله، از جمله اقدامات مفیدی است که در توسعه کشاورزی و صنعت ملی ما مؤثر و مفید واقع خواهد شد (صحیح است).
نظر به مراتب بالا که در برنامه دولت قید و انجام آن تعهد شده است و نظر به اینکه افراد دولت جناب آقای منصور همگی امتحان لیاقت و کفایت و صمیمیت خود را در انجام خدمات صادقانه داده و مورد قبول افکار عمومی هستند علی‌هذا مهندسین اصلاحات ارضی مجلس شورای ملی ضمن تأیید دولت ایشان موفقیت معظم‌له و وزیران کابینه جدید را آرزو می‌کنند (احسنت).
و انشاءالله مجلس شورای ملی با دادن رأی اعتماد به دولت جناب آقای منصور ایشان را در انجام آمال و آرزوهای ملی ما کمک و یاری خواهد کرد.
رئیس- آقای یغمائی‌کیهان به عنوان موافق مشروط صحبت می‌کنند.
یغمائی‌کیهان- پیشنهاد کفایت مذاکرات تقدیم کرده بودم.
رئیس- با کفایت موافقید یا صحبت می‌فرمایید؟
یغمائی‌کیهان- با کسب اجازه استدعا می‌کنم یادداشت به بنده عنایت نفرمایید وظیفه‌ام را خوب می‌دانم به اختصار عرایضم را به عرض خواهم رسانید چون می‌دانم خسته شده‌اید و وقت تنگ است بنده از مقام ریاست و لیدر فراکسیون اکثریت و همچنین لیدران فراکسیون‌های مردم و مستقل تشکر می‌کنم که باز حوصله فرمودند که به چند سطری از عرایض بنده توجه بفرمایند ژست امروز مجلس بسیار عالی بود «خلل‌پذیر بود هر بنا که می‌بینی - مگر بنای محبت که خالی از خلل است» (احسنت - احسنت) به عکس آنها که تصور می‌کردند امروز در برنامه دولت خدای نکرده تشنجی در مجلس ایجاد بشود و این رویه محسودان و کوته‌نظران است خوشبختانه مجلس نشان داد که مجلس انقلابی است و استعداد عالی دارد و می‌تواند مطالب را خوب تجزیه و تحلیل کند (احسنت) حوصله‌ای که دولت به خرج داد هر کس به هر طریقی از هر راه به هر کیفیت، نخست‌وزیر با کمال درایت گوش داد باز هم مورد تشکر شخص بنده است (صحیح است) در قاموس عرف و سیاست جمله بسیار کوتاهی هست و در عین حال بسیار حساس به نام نزاکت سیاسی این نزاکت سیاسی امروز در پارلمان به خرج داده شده و در شأن دولت و در شأن پارلمان است که در آینده هم در تمام مراحل این نزاکت سیاسی را انشاءالله به خرج بدهد تا همین صمیمیت و همین محبت به همین صورت که ملاحظه می‌فرمایید باقی بماند (انشاءالله) اگر خدای نکرده در آینده این نزاکت سیاسی این جمله معتبر به خرج داده نشود مطمئن باشید روش غیر از این خواهد بود آنچنان خواهد شد که با اشخاص عمل خواهند کرد این را بنده لازم دانستم که مانوری که امروز نشان داده شد بی‌مقدمه نبود. نشستند گردانندگان محترم، لیدرها توافق کردند که به یک صورت بسیار جالب و مستحسنی برنامه دولت را تجزیه و تحلیل کنند و انشاءالله به تصویب خواهد رسید. همان‌طوری که به عرض رسید بنده یکی از اعضای کوچک فراکسیون مستقل هستم و با اینکه افتخار عضویت این فراکسیون را دارم بسیار به‌جاست رأی اعتماد خواهم داد و دولت جناب آقای منصور هم مورد اعتماد فراکسیون مستقل خواهد بود و هست ولی بنده چون به نام موافق مشروط نام‌نویسی کرده‌ام با کسب اجازه در پنج و شش دقیقه مطالبی که لازم است به جناب آقای منصور که مورد تأیید بنده است تذکر می‌دهم در جلسه قبل جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند ما از افرادی که دارای استعداد هستند و صالح هستند در کار دولت و سایر امور مملکتی استفاده خواهیم کرد. بسیار بنده امیدوار شدم که مقامات و مناصب مونوپل یک دسته به‌خصوصی نیست و اگر در مملکت خارج از دسته‌جات سیاسی و احزاب، افراد مجرب و فهیم و مطلع که عمری به صداقت خدمت کرده‌اند پیدا بشوند از وجود آنها در راه پیشرفت و خیر و صلاح کشور استفاده خواهد شد و این همان مطلبی است که بنده انتظار داشتم به نام جمله نزاکت سیاسی و این واقعاً باید در شأن دولت خدمتگزاری باشد که مورد توجه و عنایت ذات اقدس شهریاری است جناب آقای نخست‌وزیر در مجلس شورای ملی همان‌طور که خودتان فرمودید علاوه بر فراکسیون ایران نوین دسته‌جات سیاسی دیگری هم هست که اینها خودشان نیستند اینها نماینده چند میلیون از ملت همین کشور هستند که همه با هم به صورت انقلاب شاه و مردم به خانه ملت راه پیدا کردند (صحیح است).
عقاید و نظرات اینها باید آزادانه در پارلمان بیان بشود تا حدودی که به خیر و صلاح مملکت است مورد استفاده قرار بگیرد و امیدوارم لیدر محترم فراکسیون اکثریت و همکاران محترم این فرصت را به سایر دسته‌جات سیاسی در آینده در این مجلس بدهند. خوشبختانه دولت از شما است و مورد اعتماد ما هم هست این مطالب باید امروز در برنامه دولت گفته شود که اگر در آینده خدای نکرده بی‌محبتی دیده شد ما را آزاد بگذارید در بیان عقاید و چون پارلمان حکومت عدد است و همیشه اکثریت با شما است و انشاءالله باز هم باشد ولی باید از این نزاکت سیاسی حتماً استفاده بفرمایید مسلماً به صلاح مملکت و خدمت به شاهنشاه و در طریق خدمت به مردم خواهد بود و لاغیر (احسنت) برنامه دولت از نظر تیتربندی عبارات و الفاظ و کارهایی که باید در آینده انجام بشود حقاً و انصافاً می‌شود گفت تا اندازه‌ای خوب تهیه شده ولی بدانید جناب آقای نخست‌وزیر همه امیدواری دارند که این فکر نو و این افراد تحصیل‌کرده و دانشگاهی، آنهایی که سه سال است مطالعه می‌فرمایند امیدی دارند مردم به عمل این برنامه حوصله شاه این مملکت، حوصله مردم این مملکت دیگر از الفاظ و عبارات سر آمده است (صحیح است) زمان در دنیای فعلی زمان عمل است. ما از پیشگاه قادر متعال مسئلت داریم خداوند شما را یاری کند که در این راه موفقیت داشته باشید و با کمال صداقت به شما اطمینان می‌دهیم چون در مورد حمایت ذات بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه هستید در کمال صفا و صمیمیت تا آنجا که راه صواب می‌پیمایید و یک خدمتگزار واقعی باشید با کمال افتخار و جدیت و کوشش از شما پشتیبانی بکنیم این وظیفه ماست این وظیفه‌ای است که انقلاب شاه و مردم در اختیار ما گذاشته ما را موظف به این کار کرده غیر از این کاری نداریم اگر قصاص قبل از جنابت بکنیم ظلم است، گناه است شما هنوز کاری نکرده‌اید تازه داخل گود شده‌اید ما از کنار گود از خارج با چشم‌های تیزبین مراقب اعمال دولت هستیم اگر راه صواب رفتید چاکر شما هستیم خدمتگزار مملکت خواهیم بود هر نظری داشته باشید در طریق صواب به شما خدمت خواهیم کرد اگر خدای نکرده غفلتی پیش بیاید باید به ما حق بدهید به رعایت همان نزاکت سیاسی و عقیده پارلمانی در اینجا حقایق را برای ذات اقدس شهریاری و مردم بیان کنیم و بعد البته صلاح باشد تصمیم از مقامات بالا و خواسته مردم اتخاذ خواهشد شد و امیدواریم همیشه این نیت در طریق خدمتگزاری دولت فعلی باشد و دولت موفق باشد این آرزوی ماست امید مملکت همین است امید ما هم فعلاً همین است جناب آقای خواجه‌نوری با تمام ارادتی که بنده به ایشان دارم و خیلی احترام به ایشان می‌گذارم مرد اصولی هستند فرمودند که ما دانشگاهی‌ها جمع شدیم تزی نوشتیم برنامه‌ای نوشتیم وضع مملکت ایجاب می‌کرد برنامه را یک مشت تحصیل‌کرده دانشگاهی بنویسد تا خلأای که بین افراد و هیئت حاکمه به‌وجود آمده است پر بشود و مرتفع بشود جناب آقای خواجه‌نوری: تز تحصیلی قلابی هم در این مملکت هست البته دانشگاهی‌ها بسیار مورد احترام ما هستند کمال علاقه را به‌وجود آنها داریم به‌وجود آنها افتخار می‌کنیم اما دکتر امینی هم توی این مملکت هست تز دکتری هم دارد پدر این مملکت را درآورد کاری به روز این مملکت آورد که قرن‌ها وقت لازم است تا این بدبختی را این ملت مرتفع بکند من خودم ناظر بودم شاهد برودم آقای خواجه‌نوری به قول همکار عزیز ما آقای فولادوند چنان ابرویی به رخ این مملکت کشید که این ابرو با هیچ اسیدی پاک نخواهد شد. جناب آقای خواجه‌نوری قبول دارم شما مورد احترام هستید ولی کار صحیح محدود به حدود دانشگاهی نیست آقایانی که اینجا تشریف دارند می‌دانند که تز تحصیلی قلابی مهندسی، دکترا، لیسانس، دیپلم در این مملکت زیاد دیده شده همه خوب نیستند البته بیشترشان خوب هستند شاید صدی هشتادشان خوبند و قابل احترام هستند و باعث افتخار مملکت هستند اما باید توجه بفرمایید که مبادا خدای نکرده کار به دست دکتر امینی‌ها بیفتد بنده با صراحت می‌گویم از روزی که وارد این خانه مقدس شده‌ام قسم خورده‌ام و از سرم هم گذشته‌ام مطمئن باشید حرف‌هایم را همیشه خواهم زد ولی اجازه نفرمایید کار محدود بشود که خدای نکرده مملکت باز به دست دکتر امینی‌ها بیفتد دیگر نه شاه مملکت نه مردم این مملکت طاقت و تحمل این بی‌ترتیبی‌ها را ندارند و دیگر زمان طاقت این کارها را ندارد وای به وقتی که روزگار کثافت‌کاری‌های دکتر امینی‌ها در این مملکت تکرار بشود ما دیگر مهلت به آنها نخواهیم داد مادام که در خانه ملت خدمت می‌کنیم وظیفه داریم که این مهلت را به آنها ندهیم این را بنده باید هشدار بدهم در مورد فرهنگ بنده با اینکه فرهنگی نیستم و شغل بنده ۲۵ سال است که کشاورزی است امروز بدون داشتن یک وجب ملک شخصی بدون داشتن یک متر ملک چهل هزار تن چغندر تولید می‌کنم آمار در این مملکت هست این را بنده به دولت جناب آقای منصور عرض می‌کنم تمام دستگاه در اختیارشان هست فردا می‌توانید این را از شرکت تولیدات کارخانه‌جات قند تحقیق کنید سال گذشته ۴۲ هزار تن شرکتی که بنده افتخار مدیرعاملی‌اش را داشتم چغندر تحویل کارخانه‌جات قند داد (احسنت) بنده راجع به کشاورزی انشاءالله اگر فرصت بود با اجازه آقای نخست‌وزیر و وزیر محترم کشاورزی در بودجه دولت صحبت خواهم کرد اینجا حالا جای صحبتش نیست راجع به فرهنگ یک وقتی بنده بنا به اقتضای محل افتخار عضویت شورای عالی فرهنگ خراسان را داشتم یک بخشنامه‌ای از وزیر فرهنگ وقت دیدم که باز هم مربوط به دولت آقای دکتر امینی بود آقای حبیبی مدیرکل فرهنگ خراسان که حالا در شیراز تشریف دارند این بخشنامه را قرائت فرمودند وزیر فرهنگ وقت بخشنامه کرده بود که هفت هزار نفر دانش‌آموز در کلاس ششم دبستان را که جا برای پذیرفتن آنها ندارند مردود کنند این جنایت است باید دولت جناب آقای منصور فکری بکند که این بخشنامه‌ها در این مملکت تکرار نشود و آن دولت‌ها هم همین برنامه‌ها را آوردند جناب آقای خواجه‌نوری وزرای فرهنگ وقت هم همین برنامه‌ها را آوردند و سر این ملت را شیره مالیدند این بخشنامه هست هر وقت خواستید بنده تعهد می‌دهم که بیاورم خدمت شما بدهم اطفال معصوم ما را با این فقر و بدبختی بعد از شش سال تحصیل تعمداً مردود بکنند که جا برای‌شان نیست این ظلم است راجع به بودجه کشاورزی مختصراً باید حضور جناب آقای وزیر کشاورزی عرض بکنم موضوعی که باید به آن خیلی دقت بفرمایید موضوع تشکیل شرکت‌های تعاونی است. تشکیل شرکت‌های تعاونی یکی از مطالب اصولی مملکت است برنامه اصلاحات ارضی بسیار مقدس و واجب‌الاحترام است خود بنده در خراسان سنگ به سینه می‌زدم برای این کار وظیفه بنده بود اما الآن شما مالک فعلی را یا دهقان عزیز فعلی را مثل اینکه یک کمی ولش کردید اگر به امید این شرکت‌های تعاونی باشید که بنده خاطره تلخی از آن دارم می‌ترسم این کار به سرمنزل مقصود نرسد (صحیح است) این بحث خیلی مفصل است جناب آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایید کادر فنی نیست، کادر تحصیل‌کرده نیست کار به دست یک عده چاقوکش دکاندار و عطار و دوره‌گرد محلی افتاده و در اطراف و در دهات به عنوان شرکت‌های تعاونی باز مزاحم شده‌اند بنده از پشت این تریبون تعهد می‌کنم این مطلب را حضور آقای وزیر کشاورزی ثابت بکنم در منطقه‌ای که افتخار خدمتگزاری نمایندگی‌اش را دارم باید کادر تربیت کرد و باید وسایل در اختیارشان گذاشت تا هدف عالی انقلاب اجرا بشود آنها را نباید به اختیار خودشان گذاشت محتاج همه نوع کمک هستند جناب آقای نخست‌وزیر صنایع داخلی ما احتیاج به تقویت دارد خوشبختانه در این برنامه مختصراً اشاره شده اما تقویت سالم نه زدوبند و سودجویی کارفرمایان، باید اجازه بفرمایید که تقویت سالم گذاشته شود و ارشاد و هدایت بشوند طرح‌های مفیدی به آنها داده بشود آنهایی که فاسدند تصفیه بشوند آلوده‌ها از این پاک‌ها جدا بشوند تا با برنامه‌های سالم لااقل بقیه هم خراب نشوند این برای برنامه داخلی فوق‌العاده ضروری است در مورد صنعت قند مطلب خیلی حساس است مملکت ما خیلی احتیاج دارد ما از تمام ممالک نظیر مستعدتر هستیم در خراسان هم بنده افتخار خدمت داشتم. صنعت قند در ظرف شش سال به چهار برابر تولید ترقی کرد به ده برابر فعلی‌اش هم استعداد دارد چون خاک و آب و آب‌های تحت‌الارضی دارد سدهای کوچک دارد اگر یک برنامه مفیدی گذاشته شود برای ایران در صنعت قند، به نظر بنده از سایر صنایع منهای صنایع ذوب فلزات بسیار مهمتر و گرانبهاتر است خوشبختانه با وجود وزیر محترم اقتصاد بحمدالله جوان تحصیل‌کرده‌ای است و سابقاً هم مورد حمایت مجلس بودند و حالا هم هستند یک پروانه‌ای جدیداً برای خراسان صادر شد و بنده هم چند روز قبل اینجا تشکر کردم امیدوارم مقداری از این دردها دوا بشود همچنین در سایر نقاط این را چون بنده از خراسان می‌دانم در اینجا عرض کردم اما این مملکت همه‌جایش استعداد دارد باید عمل بشود مخصوصاً در نقاط مرزی و کویر و خراسان و بلوچستان و سیستان به کلی از دست رفته است به کلی تولیدش از دست رفته است تمام مردمش متواری شده‌اند تمام خط شمال که تشریف ببرید می‌گویند من سیستانی و بلوچستانی هستم (صحیح است) این فقر و عدم تولید وادارش کرده که برود بایستی آنجاهایی که الاهم فالاهم است و واجب‌ترند به آنجاها برسید ولو به حوزه انتخابیه بنده نرسید اینها باید در برنامه دولت یک برنامه تولیدی از نظر مناطق مرزنشین و عشایری و همچنین آنهایی که در دولت‌های گذشته خیلی محرومیت کشیده‌اند در نظر گرفته شود بنده عرض کردم سیستان و بلوچستان شاید واقعاً ۲۵ سال است محرومیت کشیده‌اند بنده در خاتمه عرایضم چون وضع نطقم را تغییر دادم با سخنرانی جالبی که از طرف همکاران شد مطالبی که داشتم با اجازه همکاران و هیئت محترم دولت گذاشتم برای بودجه دولت. در خاتمه بنده لاعلاج از تذکر یک مطلب اصولی هستم و آن این است که جناب آقای منصور تا این مملکت تشکیلاتی بشود رفت و آمد دولت‌ها و تغییر برنامه‌ها و عقیده‌ها در سرنوشت مملکت خیلی مؤثر نیست بیایید جنابعالی یادگار بگذارید از خودتان، مملکت را تشکیلاتی بفرمایید که اگر انشاءالله دولت جنابعالی ده سال بیست سال دوام پیدا بکند اگر یک روزی خسته شدید و خواستید تشریف ببرید و دیگری آمد به‌جای جنابعالی باز تمام این زحمات را به هم نزنند. بدبختی مملکت ما این است که همیشه دچار آزمایش دولت‌ها است (صحیح است) مردم تقصیری ندارند رئیس مملکت هم که ذات اقدس شهریاری است همیشه در عقایدشان ثابت بوده‌اند همیشه ارشاد فرموده‌اند پس این بر دولت‌ها است که اساس و پایه دولت‌ها را متزلزل نکنند بنده مصراً از طرف فراکسیون مستقل و از طرف سایر همکارانم استدعا می‌کنم و تقاضا دارم بیایید ضمن خدماتی که می‌خواهید در برنامه دولت انجام بدهید که متأسفانه بنده در برنامه نامی از تشکیلات ندیدم تشکیلات صحیحی برای مملکت پی‌ریزی بفرمایید مثل سایر ممالک مترقی که با آمدن و رفتن دولت‌ها اعم از حزب یا جز آن در اساس آن تشکیلات نتوانند تغییر بدهند انجام برنامه‌ها بر اساس آن تشکیلات پی‌ریزی بشود. این تقاضای بنده است و امیدوارم با دادن تشکیلات صحیح و با عملی کردن این برنامه‌ای که هیئت محترم دولت به مجلسین داده است عمل کند آنچنان عملی که مورد رضایت شخص اول مملکت و موجب رضایت مردم شریف مملکت باشد و ما در سهم خودمان از درگاه خداوند متعال مسئلت می‌نماییم که جنابعالی و وزرای‌تان را در عملی ساختن این برنامه موفق و منصور بدارد (انشاءالله) و ما روزی را ببینیم که همه بیاییم تک‌تک به‌جای انتقاد همه به جنابعالی تبریک و احسنت بگوییم و به پیشگاه ملت و به پیشگاه شاهنشاه ایران تقاضا کنیم که شما را تقدیر بکنند (احسنت - احسنت) آمین یا رب‌العالمین.
رئیس- آقای حیدر صائبی به عنوان موافق، بفرمایید.
حیدر صائبی- بنده افتخار دارم به نمایندگی از طرف گروه کارگران ضمن تأیید دولت جناب آقای منصور به عنوان موافق برنامه دولت عرایضی به سمع نمایندگان محترم برسانم. همکاران عزیز انقلاب عظیم شاه و ملت مانند صاعقه‌ای بساط کهنه و فرسوده قرون‌وسطایی را در هم کوبید و یک رفورم اجتماعی و سیاسی و اقتصادی نوینی به‌وجود آورد و امکانات پیشرفت و ترقی کشور را از هر جهت آماده و مهیا نمود یکی از ثمرات انقلاب، شما نمایندگان واقعی ملت هستید که در سرنوشت مردم و مملکت رل مهم اساسی را به عهده دارید و دولت جناب آقای منصور هم زاییده ثمره انقلاب سفید شاه و ملت است.
برنامه دولت نیز همان‌طوری که ملاحظه فرمودید مولود همین انقلاب و از منویات ذات اقدس شاهانه الهام گرفته است (صحیح است).
در مورد بهبود وضع کلی کارگران و زحمت‌کشان ایران یعنی نیروی مولد ثروت که در برنامه دولت پیش‌بینی شده است برای اینکه وقت نمایندگان محترم گرفته نشود فهرست‌وار مختصر اشاره‌ای به آنها می‌نمایم.
- ۱- مسئله سهیم کردن کارگران در سود کارخانه‌جات که یکی از لوایح انقلابی شاهنشاه می‌باشد و به تصویب ملی رسیده است، اجرای کامل آن‌که مورد توجه دولت جدید می‌باشد سبب خواهد شد که کارگران نسبت به امور صنعتی و آینده خود بیش از پیش علاقه‌مند و امیدوار شوند به علاوه تشویق خواهند شد که در حفظ و حراست ابزار کار خود که همان ماشین‌آلات صنعتی کشور می‌باشد، دقت و مراقبت کامل به عمل آورند و چرخ‌های صنعیت کشور را سریع‌تر به گردش درآورند و از فعالیت تولیدی خود بهره بیشتری به دست آورند که ثمرات آن نتیجه نصیب کارگر و کارفرما خواهد شد.
- ۲- تقویت سندیکاهای سالم کارگری در مملکت باعث خواهد شد که کارگران بتوانند در مجامع کارگری شرکت جویند و علاوه بر اینکه در مورد نیازمندی‌های خود غور و شور می‌نمایند اجتماع آنها خود مکتب گرانبهایی است برای بالا بردن رشد فکری و اجتماعی آنها.
- ۳- تعمیم بیمه‌های اجتماعی کارگران نیز یکی از خواسته‌های دیرینه کارگران است که مورد توجه دولت جناب آقای منصور قرار گرفته است.
- ۴- مسئله مسکن برای کارگران که اکثراً معیل هستند و مستأجر بودن برای آنها مشکل و معضل بزرگی می‌باشد که خوشبختانه دولت به این امر حیاتی نیز توجه کامل مبذول داشته است (صحیح است).
- ۵- همان‌طوری که در برنامه دولت ذکر شده تقویت صنعت و حمایت از صنایع داخلی و ایجاد کارخانه ذوب‌آهن که خود مادر صنایع نامیده می‌شود باعث امیدواری کارگران شده و در بالا رفتن ارزش نیروی انسانی و رفع بیکاری اثرات عمیقی را در بر خواهد داشت.
به هر جهت کارگران مملکت رجاء واثق دارند که دولت جناب آقای منصور با ارشاد و راهنمایی‌هایی مدبرانه شاهنشاه و همکاری مجلس شورای ملی گام‌های مهم مؤثر و سریعی در راه پیشرفت مملکت و عظمت کشور برخواهد داشت.
و چون برنامه تقدیمی دولت نوید انجام اصلاحات بالا را که خواسته دیرین کارگران و زحمت‌کشان کشور است می‌دهد از این لحاظ نمایندگان کارگران مجلس شورای ملی از طرف کلیه کارگران کشور دولت جدیدی را تأیید نموده موفقیت جناب آقای منصور و همکاران محترم ایشان را که همگی مورد احترام قاطبه کارگران کشور هستند از خداوند متعال خواهانیم.
آقایان دهقانان به وسیله بنده یادداشتی فرستادند و دولت جناب آقای منصور را تأیید کردند و موافقت خودشان را اعلام فرمودند (احسنت - احسنت) (جمعی از نمایندگان- رأی - رأی).
رئیس- تیمسار نکوزاد صحبت می‌فرمایند و سپس آقای دکتر مهذب و تمام می‌شود.
سرلشگر نکوزاد- بنده خیلی معذرت می‌خواهم که با وضع خسته همکاران محترم و هیئت محترم دولت مصدع می‌شوم ولی سعی می‌کنم عرایضم را به اختصار به عرض برسانم (احسنت).
به‌طوری که از بدو تأسیس دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی مشاهده شده نسبت به برنامه دولت سنت پارلمانی بر این نکته استوار گردیده که از طرز بیان و گفتار، مخالف و موافق را نمی‌توان از هم متمایز نمود و تشخیص داد مگر در لوحه اسم‌نویسی ستون مخالف و موافق مذاکرات مجلس. به نظر می‌رسد با تحول کنونی حق هم همین باشد چه در ادوار گذشته مجلس طرز فکر طوری دیگر بود عده‌ای از نمایندگان در حال رکود و با افکاری کهنه منطبق با زمان گذشته بودند عده‌ای پیشرو و مخالف با افکار آن دسته و بعضی هم اشخاص ناصالح و با افکاری ایران بر باد ده وجود داشت که به‌هیچ‌وجه و با هیچ‌یک از افکار آن دو دسته هم‌آهنگ نبود و اینک با تحول کنونی انقلاب شاه و ملت عموم نمایندگان مردم همه یک‌دل و یک‌زبان در راه پیشرفت و به ثمر رساندن این انقلاب پیش می‌روند و به جز این هدفی ندارند. نیات اکثریت و اقلیت و منفردین همه و همه در این محور دور می‌زند پس مخالفی در اصل وجود ندارد. همکاران محترم هم که تذکرات اصلاحی به دولت دادند مطلقاً نظرشان مخالفت با دولت حاضر، دولت مبعوث شاهنشاه نیست بلکه منظورشان توجه بیشتر دولت به آن نکات بود به نظر اکثریت قریب به اتفاق، همکاران محترم هم معتقدند برنامه دولت بسیار دقیق و جامع تهیه شده که اگر عشری از اعشار آن در دوره موجودیت این دولت انجام شود ایران ما گلستان و آرزوهای موکلین ما برآورده می‌شود. مخالفت و یا موافقت مشروط من به منظور توجه به این اصل است که از این دو صد گفتار نیم کرداری دیده شود و به فرمایش جناب آقای منصور پس از این گفتار نیک، کردار نیکش نیز هویدا شود شاهنشاه هنگام معرفی کابینه خطاب به اعضاء دولت فرمودند یک ثانیه هم تأخیر در کار جایز نیست آقایان ملت تشنه اصلاحات و سرعت در کار است شاهنشاه چه برای دولت‌ها و چه برای ملت هدف را مشخص ساخته‌اند برای وصول به این مقصود و هدف مقدس دیرکتیو و سمت را تعیین فرموده‌اند، اینک با دستگاه عریض و طویل دولت است که از این سیر منحرف نشده و با برخورداری از توجهات خاصه شاهنشاه و تقویت قوای نقنینیه در اکمال به ثمر رسانیدن نیات شاهنشاه گام‌های سریعی بردارند آقایان ناخدایی که سکان کشتی متلاطمی را به دست می‌گیرد و برای رسانیدن آن به ساحل نجات فرامینی صادر می‌نماید و خدمه را رهبری می‌کند اگر پرسنل و کارکنان کشتی همه با هم در راه انجام این فرامین کوشش نکنند که مقصود حاصل نمی‌شود و سلامت جمع به دست نمی‌آید.
یکی از مشکلات دولت آقای منصور هم‌آهنگ ساختن عمل کارمندان دولت و وزارتخانه‌ها است که باید همه به سوی یک هدف و مقصود پیش بروند به‌طور مثال به استحضار می‌رساند شاهنشاه در تشریف‌فرمایی و نزول اجلال به لرستان برای رفع نیازمندی‌های این منطقه و توجه به حال اهالی و ساکنین آن خطه که در حقیقت همگان جانبازان ذخیره شاهنشاه هستند اوامری فرمودند که تیمسار سپهبد ریاحی همه را یادداشت نمودند و قطعاً به موقع هم به استحضار دولت و وزارتخانه‌های مربوطه هم رسانده‌اند شش ماه از آن موقع می‌گذرد من هم به سمت نماینده مردم مشغول دوندگی در این وزارتخانه و آن وزارتخانه هستم لکن تاکنون نتیجه مطلوبی حاصل نشده حال با اینکه به اصطلاح موجبات کار فراهم و موانع مفقود بوده با توجه به حسن‌نیتی که جناب آقای علم در اجرای اوامر ملوکانه و خدمت به این مردم داشته‌اند و من به این حسن‌نیت ایمان کامل دارم چرا مسئولین تأخیر در کار را جایز شمرده‌اند؟ به نظر من باید آن را در عدم هم‌آهنگی دستگاه‌ها تجسس نمود، با آن‌که دولت به این موضوع توجه داشته و در برنامه دولت هم به این نکته اشاره شده است دولت را از آن برحذر می‌دارد.
در صفحه ۸ برنامه طبع و توزیع شده دولت بند ۳ مورد آبادانی دهات و شهرها چنین متذکر شده‌اند:
«ما برای آبادانی روستاها کلیه منابع ملی را مجهز می‌کنیم و عقیده داریم که تحولات واقعی و حقیقی اقتصادی و اجتماعی از اولین واحد تقسیمات کشوری یعنی دهستان آغاز شود» و این همان چیزی است که ملت طالب آن است و مراجعات ما نمایندگان هم به وزارتخانه‌ها و مأمورین دولت و متصدیان امور برای تسریع در تحقق بخشیدن به این آرمان است که مقدمه عرایضم را روی آن استوار ساخته و با بیانش موجبات تصدیع ذوات معزز و حضار محترم را فراهم نمود.
آقایان چنان‌که پس از افتتاح مجلسین موقع تشکیل و معرفی دولت جناب آقای علم به استحضار رسید من با دولت ایشان موافق مشروط بودم و به این مناسبت به دولت معظم‌له رأی موافق دادم که منتخب و مبعوث شاهنشاه بودند و متذکر گردید چون شاهنشاه را سنبل استقلال میهن می‌دانم و به گواهی جامعه و عموم هم‌میهنان شاهنشاه قبل از هر چیزی برای اعتلای عظمت ایران عزیز و به‌وجود آوردن رفاه و آسایش پرورش‌یافتگان این آب و خاک کوشش می‌فرمایند و سرمشق میهن‌دوستی و از خودگذشتگی برای همگان می‌باشند قطعی است دولتی که مبعوث چنین شاهنشاهی است مبعوث ملت است من هم که نماینده مردم هستم به این دولت رأی موافق خواهم داد. مخالفت یا موافقت مشروط هم به منظور تذکر و توجه به هم‌آهنگ ساختن مجریان این تحول و سرعت در کار می‌باشد.
ضمناً جناب آقای منصور باید به این نکته توجه داشته باشند توقعی که از این دولت هست شاید از دولت پیشین تا این حد نبوده است چه اینک ریاست دولت را رجلی در دست گرفته است که خود از پایه‌گذاران این نهضت بوده در مجلس شورای ملی هم لیدر فراکسیون اکثریت ایران نوین و در خارج مجلس هم دبیرکل حزب ایران نوین بودند با دارا بودن چنین مزایایی اکنون دولت خود را هم از مردانی درستکار عالم و واقف و کارآزموده و میهن‌پرست چون تیمساران سپهبد ریاحی، سپهبد صنیعی و چهار نفر دیگر از بین وزرای خوش‌نام و مثبت دولت گذشته سه نفر از بین بهترین همکاران مجلس ما و قیافه‌های جدید هم آنچه که مسلم است از جوانان عالم و فعال هستند تشکیل داده‌اند. ما نمایندگان ملت از ایشان و دولت‌شان انتظار داریم نه با صحبت بلکه عملاً همگام و هم‌آهنگ با تحول و انقلاب پیش بروند و بالاخص به احتیاجات ساکنین نقاط دور از مرکز و عشایرنشین توجه خاصی مبذول بفرمایند تا قسمتی از حوایج این مناطق حقیقتاً رفع شود اینکه عرض کردم حقیقتاً این است که تنها وعده و وعید نباشد و آتیه آن را نشان خواهد داد اینک مزید توفیق خدمتگزاری جنابعالی و همکاران محترم‌تان را به میهن عزیز و شاهنشاه معظم از خدای بزرگ خواهانم. (احسنت - احسنت)
رئیس- آقای دکتر مهذب به عنوان آخرین نفر موافق صحبت می‌فرمایند، بفرمایید.
دکتر مهذب- بنده واقعاً هم سپاسگزارم از همکاران محترم خودم و هم تقدیس می‌کنم این صبر و حوصله‌ای که آقایان و خانم‌ها نشان دادند (نمایندگان- مخصوصاً آقای رئیس) مخصوصاً در نشستن و شنیدن مطالب مختلف بنابراین بابت این خودداری و صبر بنده که حق دارم طبق آیین‌نامه یک ساعت صحبت کنم بیش از پنج شش دقیقه صحبت نمی‌کنم و بقیه وقتم را به عنوان پاداش تقدیم خانم‌ها و آقایان می‌کنم.
همکاران محترم مطالبی فرمودند و به عنوان مخالف و موافق صحبت کردند ولی بنده شخصاً در مطالب مخالفین هم مخالفتی ندیدم آنها هم در حقیقت مستقیم و غیرمستقیم این دولت و این برنامه‌ای که به مجلس تقدیم شده تأیید کردند و دلیل این تأیید به نظر بنده نه تنها اصالت و قاطعیت و جامعیت این برنامه‌ای است که تقدیم مجلس شده بلکه شخصیت وزرایی است که در این کابینه شرکت دارند (صحیح است) جنبه‌های مختلف برنامه دولت از لحاظ مختلف مورد بررسی همکاران محترم قرار گرفت من فقط این چند دقیقه‌ای که آقایان به بنده اجازه فرمودند از لحاظ مدیریتی که در این برنامه دیده می‌شود مطالبی عرض می‌کنم این ناراحتی که بین مردم از لحاظ دستگاه‌های دولتی بوده که همه ما واقف هستیم مردم اصولاً از دستگاه‌های دولتی ناراضی بودند و نسبت به آن بدبین، علت اساسی این بدبینی یکی نداشتن مدیریت صحیح سازمان‌های اجرایی بوده (صحیح است) آقایان تأیید فرمودند و تذکر داده شد که دولت‌های سابق هم برنامه‌های خوبی تقدیم مجلس کرده‌اند با وجود این، عدم رضایت تا حدودی بین مردم باقی‌مانده و دولت‌ها نتوانسته‌اند منویات بلند شاهانه را اجرا بکنند یعنی کاملاً اجرا بکنند علتش باز هم نقص در تشکیلات سازمان‌های دولتی بوده است و نداشتن مدیریت صحیح و علمی، بنده واقعاً به‌نوبه خودم خوشحالم و مغرورم که با بررسی اجمالی که در این برنامه می‌شود در لابلای سطور و خطوط این لایحه جنبه‌های علمی جنبه‌های مدیریت به چشم می‌خورد (دیگر یادداشت برای من نفرستید وظیفه خودم را می‌دانم) متشکرم در هر حال توجه دولت به مدیریت علمی در این لایحه دیده می‌شود و حتی صحبت از اصول فنی و علمی مدیریت و بهبود روش‌ها شده و به نظر بنده شورای‌عالی اداری کشور با تمام کم‌توجهی‌ها که بعضی وقت‌ها نسبت به آن می‌شود خوب کار می‌کند و من هم به نوبه خودم امیدوارم که این سازمان بتواند موفق بشود واقعاً موفقیت شورای‌عالی اداری بزرگ‌ترین موفقیتی است که ممکن است نصیب ملت ما بشود و ما را از این ناراحتی نجات بدهد (صحیح است) در هر حال همان‌طور که عرض کردم می‌خواستم نسبت به تمام مسائل صحبت بکنم ولی با ملاحظه خستگی آقایان محترم عرض می‌کنم هم‌آهنگی که در لابلای برنامه به چشم می‌خورد واقعاً باید با یک چشم بصیرت بیشتری به آن نگاه کنید موضوع مسکن یک موضوعی نیست که بی‌اهمیت از این لحاظ به‌خصوص تلقی بشود دولت‌های گذشته هم نسبت به مسکن برنامه‌هایی داشتند ولی نتوانستند آن‌طوری که باید و شاید این برنامه را حل بکنند و به صورت مبتذلی درآمد علتش عدم هم‌آهنگی بین دستگاه‌هایی بود که مأمور اجرای امر مسکن شدند پس وزارتخانه‌ای که تشکیل می‌شود امیدواریم خواهد توانست که این فعالیت‌ها را هم‌آهنگ کند و امر مسکن در این مملکت حق بشود همین‌طور مسئله آب و برق است که در سازمان‌های مختلف متشتت بود که انشاءالله آن هم حل بشود. به موضوع بودجه توجه بفرمایید یک مسئله بسیار اساسی و حساسی است و اولین بار است (عده‌ای از نمایندگان صحبت می‌کردند) از آقایان خواهش می‌کنم که کمی توجه بفرمایید تا صدای بنده به همه برسد. عرض کنم موضوع بودجه یک مسئله بسیار حساسی است و اولین مرتبه است که در برنامه یک دولتی بودجه به عنوان یک برنامه اقتصادی تلقی شده و این جای افتخار است برای ما، اصولاً نباید بودجه را فقط به صورت رقم و عدد منعکس کنند بودجه نمودار فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی آینده مملکت است (صحیح است) بنابراین از این جهت است که دولت در نظر دارد تنظیم بودجه را در یک سازمان متمرکز کند خداوند آنها را توفیق بدهد که این‌گونه افکار را در این لایحه گنجانیده و خداوند توفیق بدهد به همه آنها که در این کار موفق بشوند. یکی از همکاران اشاره فرمودند موضوع فرهنگ بود و به نظر من فرهنگ هم مثل سایر فعالیت‌ها یک امری است که باید از نظر اقتصادی به آن توجه بشود ما در فرهنگ سرمایه‌گذاری می‌کنیم خیلی از بودجه مملکت صرف این کار می‌شود سرمایه‌ای که در امر فرهنگ گذاشته می‌شود بهترین سرمایه‌گذاری است که شما می‌کنید، النهایه وزیر مسئول اگر مقتصد باشد، اقتصاددان باشد می‌داند که چطور سرمایه‌گذاری بکند و به چه نحو بازده این سرمایه‌گذاری زیاد باشد و بنابراین به نظر من شخصی وزیر فرهنگ شده که هم مقتصد است و هم معلم، هم دانشگاهی است هم مدیر است انشاءالله موفق می‌شود که این برنامه فرهنگ را به مرحله اجرا بگذارد و این ناراحتی و بی‌سامانی که در بین بچه‌های ما در بسیاری از موارد دیده می‌شود از بین برود. باید برای موفقیت او دعا بکنیم در هر حال، برنامه دولت مورد تأیید حتی مخالفین مشروط دولت قرار گرفت به نظر بنده از لحاظ اصول مدیریت خوب اجرا خواهد شد و به این عوامل توجه شده و دلیلی نیست که این دولت موفق نشود پس همه ما باید واقعاً پشت این دولت بایستیم و از خداوند بخواهیم که این دولت با این برنامه‌های جدید موفق بشود و بتواند منویات شاه مملکت و مردم مملکت را آن‌طوری که واقعاً باید و شاید به مرحله اجرا درآورد من از خداوند متعال توفیق خدمتگزاری دولت جناب آقای منصور را می‌خواهم و امیدوارم که همیشه منصور باشند و همکاران محترم‌شان هم مثل خودشان منصور بشوند (احسنت - انشاءالله).
رئیس- آقای نخست‌وزیر.
حسنعلی منصور (نخست‌وزیر)- خواهران عزیزم، برادران گرامی، بنده به خودم اجازه می‌دهم به‌جای کلمه نمایندگان محترم خواهر و برادر خطاب کنم (احسنت) برای اینکه این لطف و محبتی را که امشب از یکایک شما دیدم و انس و الفتی که در مدت پنج ماه با شما گرفتم واقعاً این حس برادری، ارادت‌ورزی، خدمتگزاری را در من تقویت کرد. شاید همگی تا حدی از افکار و نیات من در این مدت وقوف پیدا کردید کسانی که مرا می‌شناسند و دوستان جدیدی که به گروه افرادی که به من مرحمت داشتند اضافه شدند، من امشب خیلی مفتخر و شاید ساعت دیروقتی که در ساحت مقدس مجلس شورای ملی منعکس است بهترین دلیل این مجلس انقلابی بیست و یکم است. روزهای دوشنبه صبح ساعت شرفیابی نخست‌وزیر حضور ملوکانه است بنده امروز این افتخار نصیبم شد و فرمودند بعدازظهر آیا ممکن است برنامه دولت تمام شود بنده عرض کردم شاید به نیمه‌شب بکشد احتمال داده می‌شود ولی بنده مطمئن هستم که این برنامه تمام خواهد شد. یک شعف و خوشوقتی در سیمای رهبر عزیزمان دیدم که این بهترین مؤید و تشویق‌کننده خانم‌ها و آقایانی است که امشب با خستگی هنوز در این مجلس حضور دارند و ایشان کاملاً درک فرمودند و مؤمن و معتقد بودند که این مجلس واقعاً یک مجلس انقلابی و نمایندگان واقعی ملت ایران است چون حتی حاضر نیستند که یک روز وقت ملت تلف بشود و دولت خدمتگزاری را که حاضر خدمت به ملت است هر چه زودتر تأیید کنند که به کار خودش بتواند شروع کند (صحیح است) در اینجا صحبت زیاد شد و بنده با وجود اینکه از ساعت پنج صبح مشغول خدمتگزاری بودم هیچ خسته نشدم چون هم استفاده کردم هم راهنمایی شدم و هم خودم را برای خدمتگزاری به ملت بهتر آماده می‌بینم (احسنت - احسنت) صحبت از شروع کار دولت و تعیین این دولت شد شاید جا داشته باشد که بنده به‌طور خلاصه، چون شاید هیچ‌کس بهتر از بنده نداند که این دولت چطور سرکار آمد استنباط شد که صحبت از شایعات و حرف‌هایی بود که قبل از روی کار آمدن این دولت زده می‌شد مثل اینکه ما طالب این مقام بودیم یا کاندید نخست‌وزیری بودم بنده اطمینان می‌دهم که بنده به خودم اجازه نمی‌دادم که چنین توقعی داشته باشم یا در پی جاه‌طلبی باشم (احسنت) امروز که با شما به عنوان نخست‌وزیر صحبت می‌کنم افتخار دارم که این تشخیص را شخص شاهنشاه ایران فرمودند و تشخیص دادند که این دولت خدمتگزار می‌تواند مرحله دوم برنامه انقلابی شاه و ملت را اجرا بکند به این جهت مقدمات این کار طوری فراهم شده بود که اگر کسانی دیگر پیش‌قدم تشکیل یک جمعیت یا گروه مؤمن و معتقد به اصول برنامه‌های انقلابی می‌شدند شاید این شانس خدمتگزاری و این اقبال خدمتگزاری به روی آنها رو می‌کرد (صحیح است) ولی ما از چند سال پیش توجه کردیم و در تمام مراحل به عرض رهبر عالی‌قدر خود رساندیم که نیات بلند ایشان باید با مطالعه دقیق علمی روی یک برنامه جامع توسعه اقتصادی و اجتماعی تنظیم بشود و به عرض ایشان رسید و پس از تأیید هر دولتی و هر خدمتگزاری که قادر به انجام آن باشد ما با استقبال آن را حمایت می‌کنیم و با نهایت علاقه به آن کمک خواهیم کرد. در اینجا صحبت از گروه دانشگاهی یا غیردانشگاهی شد ما خوشوقتیم که از بین دانشگاهیان بهترین افراد، از بین اصناف خوش‌فکرترین افراد، از بین کارگران نمونه بارز و برجسته، از بین دهقانان نماینده واقعی اکثریت مردم و از بین صاحبان صنایع و بازرگانان و کسان دیگر واقعاً دور هم گرد آمدیم و اساس و شالوده یک برنامه هم‌آهنگ و یک گروه معتقد و مؤمن و نمایندگان واقعی ملت ایران را تشکیل دادیم (احسنت) در اینجا بنده در برنامه دولت عرض کردم که این مملکت به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه متعلق به یک گروه خاصی نیست و مملکت متعلق به تمام ملت است (صحیح است) و رهبر ما رهبر ملت ایران است و هیچ‌کس را بر هیچ‌کس ترجیح و ارجحیت نیست. هر کس که بتواند خدمت کند مورد لطف و مرحمت و حمایت قرار می‌گیرد و اگر نتوانست خدمت کند هیچ دقیقه‌ای را نباید در مقابل ملت ایران بیهوده و بی‌مصرف تلف کرد اگر ما توانستیم در اجرای این برنامه‌های عمیق و اصیل موفق بشویم این توفیق، توفیق ملت ایران و توفیق نمایندگان ملت ایران است و اگر نتوانستیم هر روز که احساس شد ما را کنار خواهند گذاشت یا خود ما کنار خواهیم رفت و کسان دیگری که قدرت بیشتری در اجرای امور مملکتی داشته باشند حسب‌الامر شاهانه زمام امور اجرایی مملکت را به دست خواهند گرفت بنده به‌هیچ‌وجه جاه‌طلبی فردی ندارم و این را در دوره زمامداری خود ثابت خواهم کرد من و همکاران من قصد خدمت به مملکت و اجرای برنامه‌های اصیل و عمیق شاه و ملت را دارم (احسنت) تصور می‌کنم تا زمانی که برای نمایندگان مجلس شورای ملی چنین استنباط شود که این دولت خدمتگزار صادق این افکار است مورد حمایت همه قرار خواهند گرفت اعم از اینکه فراکسیون ایران نوین باشد یا مستقل یا مردم یا منفردین برای من همان‌طور هنگامی که لیدر اکثریت بودم همگی را به یک چشم برادرانه و خواهرانه نگاه می‌کردم و امروز هم که رئیس دولت هستم به همین نظر به همه احترام می‌گذارم (احسنت) و چون هر یک از شما نمایندگان حوزه‌ای هستید جزء این مملکت و من هم رئیس آن دولت هستم بدون تردید هیچ‌گونه تبعیض و هیچ‌گونه جدایی بین ما نیست (احسنت) راجع به برنامه دولت صحبت شد بنده نمی‌خواهم اغراق بگویم و خدای نکرده احتمال داده شود که خودستایی کرده‌ام شاید برنامه دولت یکی از جامع‌ترین برنامه‌هایی باشد که در دوره مشروطیت ایران تقدیم شده (صحیح است) بنده همیشه اصرار دارم که نسبت به گذشته و نسبت به خدمتگزاران مملکت با نظر احترام بنگرم (احسنت) به‌طوری که این عمل شاید قدری خودپسندانه باشد و انتظار دارم که در آینده نسبت به ما هم همین انصاف برود (انشاءالله) به این جهت من از حضور نمایندگان ملت استدعا می‌کنم که نسبت به برنامه اگر نقاط ضعفی ملاحظه می‌فرمایند ما را راهنمایی و هدایت فرمایند (احسنت) برنامه دولت باید جامع باشد ولی نمی‌تواند شامل تمام جزئیات کار مملکتی باشد نظر وسیع نمایندگان محترم از لابلای الفاظ این برنامه می‌تواند جزئیات امور مملکتی را درک بکند ولی اگر قرار بود که این برنامه کامل‌تر از این نوشته بشود از حوصله طرح برنامه دولت در اینجا خارج می‌شد ما تصور می‌کنیم چیزی را از قلم نیانداخته‌ایم ما تصور می‌کنیم که به کلیه جزئیات و کلیات اساسی مملکت توجه شده است صحبت از لفظ و عبارت‌پردازی شد شاید جملات این برنامه زیاد نازیبا نباشد ولی در معنی و مفهوم آن بسیار نظر مثبت و اساسی در نظر گرفته شده شاید یکی از برنامه‌های دولت‌هایی باشد که روش‌های اجرایی و تحولات حقیقی و اساسی و اصیل تشکیلات اقتصادی و اجتماعی مملکت پیش‌بینی شده است و توجه شده است قوانینش هم آماده است و روز پنجشنبه خدمت آقایان و خانم‌ها، نمایندگان محترم تقدیم می‌شود. بنابراین جهت بنده تصور نمی‌کنم دولت چه وظیفه‌ای داشت که در مقابل آن قصور کرده است صحبت از این بود که فقط تنظیم برنامه جلب اعتماد عمومی را نمی‌کند بنده هم کاملاً مؤمن هستم ولی ما دولت مثبت و واقعی هستیم که مایلیم کار بکنیم از الفاظ و لغات و عوام‌فریبی دوری کردیم چون نظر خاصی نداریم عقیده داریم که اوضاع اجتماعی و اقتصادی مملکت شاهنشاه ما را بر آن داشت که تحول عمیق ششم بهمن را به‌وجود بیاورد اگر این انقلاب به دست شاهنشاه انجام نشده بود شاید امروز در صدر برنامه‌ها گفته می‌شد اصلاح ارضی، سهیم شدن کارگران در مورد کارخانه‌جات، آزادی زنان در حقوق سیاسی و اجتماعی، ملی شدن جنگل‌ها، سپاه دانش، سپاه بهداشت و کلیه لوایح انقلابی در آن ذکر می‌شد دولت ممکن بود روی آن اشاراتی که می‌شد از لحاظ افکار عمومی بیشتر جلب توجه می‌کرد ولی این انقلاب به دست شاهنشاه انجام شده و ما سربازان اجرای انقلاب هستیم (احسنت) به این جهت نیازی به عوام‌فریبی و الفاظ و لغت‌پردازی نداشتیم ما وقتی مورد قبول عامه قرار خواهیم گرفت که بتوانیم در اجرای این برنامه‌ها خوب عمل کنیم آن‌وقت از ما حمایت خواهند کرد و نمایندگان ملت از ما راضی خواهند بود (صحیح است) صحبت از تشکیل حزب و کار دسته‌جمعی و غیره شد قدری نسبت به حزب بی‌انصافی شده بنده عقیده دارم تحولات سیاسی و اجتماعی مملکت دوران مختلفی دارد نشیب و فرازهای بی‌شماری دارد منتهی ممکن هم هست که یک روز تشکیلات اجتماعی صحیحی بتواند قوام و دوام بگیرد ما تصور می‌کنیم که اوضاع اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و رشد ملت و دوام و ثبات و بقای رژیم واقعی ما در مملکت ایجاب می‌کند که یک حزب متحد متفق متشکل مؤمن و معتقد در مملکت باید به‌وجود بیاید (صحیح است) احزابی هم که در مملکت بودند و هستند و انشاءالله در آینده توسعه بیشتری هم پیدا می‌کنند همیشه مورد احترام ماست افراد یک ملت هم نباید و نمی‌توانند حزبی باشند منتهی دولت ملت را از یک چشم و از نظر یک دیده می‌نگرد و به‌هیچ‌وجه از نظر ما تفاوتی بین هیچ فردی با دیگری نیست و از تمام استعدادها و لیاقت‌ها استفاده خواهد شد هیچ‌گونه تبعیضی در هیچ موردی به‌وجود نخواهد آمد بنده بیش از این راجع به حزب صحبت نمی‌کنم و امیدوار هستم که حزب ایران نوین و سایر احزاب مملکت در یک راه و یک مبداء و روی یک نیت همگی قدم برداریم و واقعاً این انقلاب عمیقی که در کلیه شئون حیاتی ما به وقوع پیوسته است بتوانیم به نتیجه مطلوب برسانیم (انشاءالله) صحبت از بی‌طرفی دولت شد و اینکه تبعیضی نباید بشود و حتی کلمه نورچشمی‌ها به گوش خورد که شاید حتی جوابی هم ضروری نباشد ولی بنده عرض می‌کنم دیگر موقع کلمه ملک و سلطنه و نورچشمی گذشته است و از بین رفته (احسنت) بعد از انقلاب شش بهمن این کلمات معنی و مفهومی ندارد (صحیح است) هیچ قدرت شخصی دیگر در مملکت نمی‌تواند شاهنشه ایران را تحت‌تأثیر قرار داده یا ملت را از راه انقلابی جدا سازد ما همه مردم این کشور هستیم و خود شخص بنده که شاید اشاره نورچشمی هم به من بود افتخار می‌کنم که در همین مجلس هم‌ردیف یک کارگر و یک دهقان با یک حق و یک رأی شرکت داشتم (احسنت) صحبت از تهدید مخالفان بود بنده به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه یاد ندارم که یک کلمه برخلاف ادب صحبت شده باشد مخصوصاً بنده که شخصاً از مجلس شورای ملی برخاستم اعتقاد دارم که عقیده آزاد است و این محل، محل بحث و فحص مسائل مملکت است (احسنت) و این آزادی با شماست که حفظ کنید ما مجری تصمیمات مجلس شورای ملی هستیم (احسنت) به این جهت تصور می‌کنم که هیچ رئیس دولتی نتواند یا حق داشته باشد که نمایندگان ملت را تهدید بکند از وزراء دولت اسم برده شد بنده خوشوقتم که به‌طور کلی نسبت به شخص بنده و وزرای ما همه اظهار محبت و مرحمت کردند بنده فکر می‌کنم که واقعاً این دولت یکی باز یکی، چون هیچ‌وقت نمی‌خوهم که جنبه اختصاصی پیدا بکند، یکی از دولت‌هایی است که با نهایت بی‌نظری و بی‌غرضی به حضور ملوکانه معرفی شده و مورد مرحمت پادشاه ایران قرار گرفت و افراد این دولت هم همگی خوش‌نام، خوش‌نیت، خوش‌فکر، دانا و توانا هستند بنده اطمینان می‌دهم که با توانایی کامل اجرای این برنامه وسیعی را که به عرض رساندم شروع خواهیم کرد. بعضی از دوستان ما طوری صحبت کردند مثل اینکه در همین جلسه ما را استیضاح می‌کنند. هنوز خدمت شروع نشده که مورد استیضاح قرار بگیریم یک قدری صبر و شکیبایی ضرورت همان نزاکت سیاسی که جناب آقای یغمائی‌کیهان فرمودند ایجاب می‌کند البته بنده شایسته نمی‌دانم که در مسائل کلی مملکت ذکر اشخاص بشود ولی در اینجا ذکر اشخاص شد بنده از خودم می‌گذرم چون کسانی که با بنده آشنایی دارند بنده را می‌شناسند و من جز صراحت و جز حقیقت‌بینی و جز وطن‌خواهی و شاه‌دوستی و جز ملت‌دوستی نظری ندارم و تا روزی که قادر باشم به خدمتگزاری خواهم ماند در غیر این صورت با خوش‌نامی می‌روم ولی از طرف دوستان مجبورم مطالبی عرض کنم وزیر یک مقام سیاسی است نه تخصصی ممکن است یک وزیری در یک وزارتخانه‌ای هم جنبه سیاسی و مدیریت داشته باشد و هم تخصصی، بسیار خوب ولی همین‌طوری که اشاره فرمودند علل شکست برنامه‌ها در گذشته بیشتر بر اثر نبودن هم‌آهنگی و نبودن مدیریت صحیح به‌وجود آمده، این هم‌آهنگی چطور به‌وجود می‌آید بدون آشنایی و مطالعه و بدون نظر قبلی؟ به نظر بنده خیر، اگر یک وزیری از وزارتخانه‌ای برود و وزیر دیگری به مقتضای سیاسی جانشین آن بشود بدون تردید نظر خاصی نیست نه خوبی این شرط است و نه بدی آن مورد تأیید است بلکه با مدیریت و سیاست توأم است. وزیر خوب کسی است که اگر خودش از تکنیک اطلاع کافی نداشته باشد معاونین آگاه و کارشناسان تخصصی فنی را بتواند با خودش همراه و همگام بکند بنده افتخار داشتم سال‌ها با دکتر کشفیان همکاری می‌کردم و ایشان را یک فرد برجسته و خدمتگزار این دولت می‌دانم و امثال مهندس شالچیان هم مورد اعتماد کامل این دولت هستند و از وجود ایشان حداکثر استفاده خواهد شد (احسنت) همچنین نسبت به دکتر گودرزی اشاره‌ای شد که باز هم می‌خواهم اشاره کنم که یک شخص قانون را به مجلس شورای ملی تقدیم نمی‌کند دولتی قانونی راتقدیم می‌کند و ممکن هم هست که خیلی از نظریات یک دستگاه یا اشخاصی در دولت‌ها مطابق سلیقه تغییر بکند ولی در هر صورت به فرض اگر نظریاتی هم در قانون باشد دلیل عدم تشخیص و سوءنیت تنظیم‌کنندگان نیست (صحیح است) بنده در این مورد خواستم عرض بکنم که اولاً قانون استخدام باید مطابق منافع عمومی تدوین بشود ولی اگر افرادی بخواهند بگویند که مثلاً یک نفر دون‌پایه چرا هم‌ردیف یک نفر مهندس و کارشناس اقتصادی حقوق نمی‌گیرد این توقع به‌جا نیست و ما هم نباید آن را مورد اهمیت قرار بدهیم. با بی‌نظری این مسائل باید مورد مطالعه و تصمیم قرار بگیرد و گودرزی هم یکی از افراد شایسته است که مورد مرحمت اعلیحضرت همایونی است و امیدوارم خدمات ایشان در تشکیلات مملکتی مورد مرحمت و رضایت‌خاطر نمایندگان واقع بشود (انشاءالله) صحبت از ارتباطات و زد و بندهای خارجی شد این کلمه در من تأثیر بدی کرد مملکت ایران با داشتن رهبری مثل شاهنشاه ایران به‌هیچ‌وجه نیازی ندارد که به روی خارجی نگاه کند (احسنت) خارجی در مملکت ما یک خارجی است هیچ خارجی نمی‌تواند در مملکت ما به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه مؤثر واقع بشود (احسنت) ما یک کشور مستقل هستیم که در امور داخلی، امور سیاسی، امور اقتصادی با نهایت استقلال تصمیم می‌گیریم و این کلمات زنننده باید از قاموس مذاکرات مجلس شورای ملی حذف شود (صحیح است) صحبت از نکات برجسته برنامه دولت بود. بنده به همه آنها اشاره نمی‌کنم در این برنامه مسئله‌ای را که ما راجع به بودجه به عرض شما رساندیم یکی از برجسته‌ترین مواردی است که در این مملکت تا چند ماه دیگر انجام خواهد شد و نتایج آن را مشاهده خواهید فرمود و راضی خواهید بود که به این برنامه رأی دادید. این بودجه با بدترین وضعی تا به حال تهیه و تنظیم می‌شده به عنوان رئیس دولت سؤال کردم بودجه در چه وضعی است یکی از مسئولین به من گفت که به چه صورتی مایلید که تنظیم بشود آیا میل دارید با کسر بودجه یا اینکه با توازن یا اینکه زیاد بیاورید. این سبک حکومت امروز و این سبک حکومت دنیای امروز نیست. بودجه تحت نظارت شخص من تهیه خواهد شد من می‌دانم با چه تناسبی باید بودجه بین مسائل مملکتی تقسیم بشود و پس از تنظیم در حضور رهبر ما مطرح می‌شود و سیاست کلی اتخاذ می‌شود و به مجلس تقدیم می‌شود و تصویب می‌شود و بعد به وزارت دارایی برای اجرا ابلاغ می‌شود. این یکی از صحیح‌ترین سیاست‌های اقتصادی این دولت است (مهندس والا- بودجه باید برنامه‌ای باشد) ضمناً راجع به برنامه‌ریزی این تصمیم گرفته شد ضمناً راجع به برنامه‌ها بنده عرض می‌کنم هیچ مملکت در حال توسعه نمی‌تواند یک رشته اقتصادی و اجتماعی موزون و هم‌آهنگی داشته باشد مگر اینکه کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی هم‌آهنگ با هم انجام شود شما اگر سرمایه‌گذاری در ساختمان دبستان بکنید ولی همراه آن معلم تربیت نکنید، اگر کارخانه تأسیس بکنید و هم‌ردیف آن کارگر حرفهای و متخصص تربیت نکنید، اگر مریض‌خانه بسازید و هم‌ردیف آن طبیب و پزشک و دارو نداشته باشید، اگر راه بسازید ولی توسعه اقتصادی دهستان‌های شما اجازه حمل و نقل کالاها را از داخل ده به شاهراه اصلی ندهد، اینها تمام سرمایه‌گذاری‌های ناقص است پس باید تمام فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مملکت در چهارچوب یک برنامه مترقی و جامع تنظیم بشود. جناب آقای رامبد دوست عزیزم اشاره فرمودند به‌طوری که خیال فرمودند این برنامه از لابلای کتاب تهیه شده همین‌طوری که بنده حاضرم بدون یادداشت ساعت‌ها حضوراً صحبت کنم این برنامه هم از کلمه اول تا آخر با یک روش موزون و هم‌آهنگی نوشته شده. خود بنده نوشتم و به تأیید و تصویب و اصلاح وزیرانم رساندم و بعد مورد تأیید اعلیحضرت همایونی قرار گرفت و سپس تقدیم مجلس شد (احسنت) ما کاملاً به نکات و مسائل اساسی مملکت واقفیم و این دولت آگاه و بیدار خدمتگزار شاه و مردم است و به این جهت همان‌طوری که فرمودند شاید توقع زیاد باشدولی این ادعا را نخواهیم داشت که از امروز به فردا کشور بهشت خواهد شد و تمام مشکلات مرتفع می‌شود بلکه زمان می‌خواهد امکانات می‌خواهد این مسائلی را که ما نوشتیم پایه‌ریزی تشکیلات نوین ایران است این اساس بعضی از قسمت‌ها بود ممکن است بهره‌برداری بشود بعضی زمان لازم دارد و بعضی از آنها نسل‌ها باید کار بکنند کی ادعا کرد که از امروز به فردا تشکیلات اداری مملکت بدون عیب و نقص خواهد شد؟ هیچ‌کس چنین ادعایی نکرده و اگر بکند دانا نیست بنده چنین ادعایی ندارم و وزرایم هم چنین ادعایی ندارند و شاهنشاه هم از ما چنین توقعی نداشتند بلکه پایه‌گذاری فنی تشکیلات نوین مملکتی باید روی اصول صحیح علمی پایه‌ریزی شود و یک دفعه برای همیشه، انشاءالله امیدوارم قسمتی را ما انجام دهیم و قسمتی را دیگران، هیچ دولتی ابد مدت نیست و ما چنین توقعی نداریم ولی ای کاش روزی که ما برویم قسمتی از این کارها انجام شده باشد و قسمت دیگر را کسان دیگر بکنند. راجع به تأمین قضایی و خدمات اجتماعی صحبت شد از ما پرسیدند که شما در برنامه‌تان چه گفتید؟ بنده نمی‌دانم چه باید بگویم در چند جمله حقایقی گفته شده است گفتم عدالت از سیاست مجزا و عدالت باید در مقابل تمام مردم یکسان قضاوت بکند و تشکیلات دادگستری باید مطابق و متناسب با احتیاجات زمان اصلاح بشود. آیا باید گفت برای فلان قاضی در فلان ده، جیپ خواهیم خرید و بنده فکر می‌کنم ذکر جزئیات است عرض می‌کنم بهترین نمونه توجه دولت تعیین دکتر عاملی به سمت وزارت دادگستری است (صحیح است) و این بهترین نمونه است که ما توجه به دادگستری کردیم که شما و ملت ایران مصون و امن باشید. درباره اقتصاد فرمودید در این دولت و در این برنامه زیاد صحبت شده بنده خیال می‌کنم ما برای حفظ مواریث تاریخی و فرهنگ و ادب ایران باید مسیر دشوار رشد اقتصادی را بپیماییم تا بتوانیم آنها را حفظ کنیم. امروز مردم احتیاج به نان و غذا و مسکن دارند تا بتوانند فرهنگ و مواریث تاریخی خودشان را حفظ کنند و نخواهیم توانست به این نتیجه برسیم مگر از راه یک سیاست سالم اقتصادی و یک برنامه سالم اقتصادی و اجتماعی. ما می‌توانیم به این مسائل برسیم جناب آقای جاوید که نمی‌دانم تشریف دارند یا تشریف بردند بنده بسیار از فرمایشات‌شان لذت بردم و شیرازی بودن ایشان اینجا ثابت شد. بسیار روان و سلیس و زیبا صحبت فرمودند و خاطرات سعدی و گلستان و بوستان و غزلیات حافظ در جلوی چشمم روشن شد ولی این مسائل را که طرح فرمودند البته بنده در اجرای برنامه‌های دولت توجه خواهم کرد ولی اگر برنامه را آن‌طور می‌نوشتیم مسلماً مورد ایراد مجدد ایشان قرار می‌گرفتیم. راجع به کشاورزی و اصلاحات ارضی صحبت شد، بنده می‌خواستم عرض کنم که اصلاحات ارضی یک برنامه بسیار وسیع و عمیق سیاسی و اجتماعی مملکت است صحبت از تقسیم ملک و یا از بین بردن مالک البته مهم است ولی اصلاحات ارضی کامل آن نیست. اصولاً قانون اصلاحات ارضی اساس اقتصاد و اجتماع و سیاست این مملکت را تغییر داد نمونه‌اش هم همین تشکیل این مجلس است و نمونه‌اش هم وجود طبقات مختلفی است که در اینجا هستند پس به این جهت نسبت به اصلاحات ارضی نه تنها از لحاظ سیاسی به تنهایی، نه از لحاظ اقتصادی به تنهایی، از لحاظ اجتماعی به تنهایی، نباید قضاوت کنید ما برنامه اصلاحات ارضی را باید از دریچه چشم وسیع‌تری در مملکت بنگریم و برای اجرای این برنامه کوشش بکنیم مرحله اول اصلاحات ارضی سپری شده و آن به‌طور واقعی انجام شد در مرحله دوم باید اساس فکر را در اقتصاد کشاورزی و در بهبود زندگی کشاورزان و بالا بردن تولید کرد و اگر مشکلاتی در کار باشد این مشکلات را ما مرتفع خواهیم کرد. متأسفانه در عرایض دیروز من یک سوءتعبیری شده و یکی از جراید محترم مملکت چیزی اشتباهاً نوشته که با حقیقت تطبیق نمی‌کرد و البته قطعاً اصلاح خواهند فرمود چون نظر خاصی در کار نبود قانون اصلاحات ارضی در حقیقت مثل یک قانون اساسی در مملکت است و هیچ دولتی نمی‌تواند و نمی‌خواهد و نباید در این قانون کوچکترین دخل و تصرفی کند و این دولت هم مجری این قانون مترقی است منتهی در مرحله دوم باید توجه کرد که این نکات اساسی را که عرض کردم مورد نهایت علاقه‌مندانه و دقت قرار بگیرد (صحیح است) توقع از این دولت همان‌طوری که فرمودید زیاد است نیروی کار و مقدورات ممکن برای فرد فرد و مجموع ما محدود است فقط صبر و حوصله و شکیبایی و بی‌نظری نمایندگان ملت می‌تواند ما را در انجام این وظیفه خطیر واقعاً حمایت و تشویق و ارشاد بکند (صحیح است) بنده در اینجا واقعاً با صداقت و بدون مداهنه و بدون اغراق‌گویی و گزاف‌گویی عرض می‌کنم که شخص شاهنشاه ایران در انتصاب این دولت برای خدمتگزاری به مردم ایران روی فکر و مطالعات وسیعی بود که شخص ایشان داشتند و بنده و دوستان بنده نه جایز بود و نه می‌توانستیم و یا می‌خواستیم چنین تأثیری را بکنیم و یا جاه‌طلبی‌های فردی خدای نکرده مورد توجه قرار گرفته که دوستانی در این مورد اشاراتی کردند، بنده فکر می‌کنم که این شایعه‌پردازی را که فرمودند خارج از دوستان حزبی ما و خارج از شخص بنده و خارج از همکاران بنده بود (صحیح است) بلکه این شایعه‌پردازی و حتی بی‌انصافی باید عرض بکنم برای مدت مدیدی به تصور اینکه ممکن است این راهی را که کس دیگری ترسیم کرده است و اراده دیگر نمی‌تواند در آن تزلزل وارد بکند ممکن است منحرف بکند ولی ما اینجا هستیم و این ثابت کرد که همان متانت و بردباری و خونسردی ما بهترین حربه مقاومت در مقابل این شایعات و شایعه‌پردازی که جناب آقای رامبد فرمودند بود. (احسنت) وقت دیر است دولت آماده خدمتگزاری است مجلس قلبی مملو از علاقه و مهر شاه و میهن دربردارد (صحیح است) بنده بیش از این عرضی نمی‌کنم آینده را به تصمیم شما واگذار می‌کنم اگر رأی اعتماد به من و دولتی که منصوب شاه ایران است دادید (سیفی- به اتفاق آراء می‌دهیم) ما شروع به خدمتگزاری می‌کنیم اگر ندادی امیدوار هستیم که دولت دیگری بتواند خدمتگزاری بهتری بکند (احسنت - احسنت).
نمایندگان- رأی - رأی.
- اخذ رأی و تصویب برنامه و ابراز اعتماد به دولت آقای منصور نخست‌وزیر
۳- اخذ رأی و تصویب برنامه و ابراز اعتماد به دولت آقای منصور نخست‌وزیر
رئیس- به برنامه دولت با ورقه رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایان هر موقع اسمشان خوانده می‌شود برای رأی دادن تشریف بیاورند.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی به وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد).
- دکتر کلالی. دکتر سام. مهندس جلالی‌نوری. مجد. خواجه‌نوری. دکتر شفیع‌امین. دکتر مصباح‌زاده. موقر. مهندس والا. بوشهری. دکتر مهندس بهبودی. دکتر امامی‌خوئی. دکتر مبین. دکتر ضیائی. رضوی. خانم ابتهاج سمیعی. خانم دکتر دولتشاهی. خانم دکتر پارسای. خانم جهانبانی. خانم تربیت. قراچورلو. امیر احمدی. صائبی. باغمیشه. حق‌شناس. صائب. سیفی. دکتر پورهاشمی. دکتر اسفندیاری. خانم نفیسی. دکتر بقائی‌یزدی. پاینده. دکتر قراگزلو. بختیار بختیاریها. ظفر. دکتر اعتمادی. آقایان. فیصلی. مهندس عطائی. مجید موسوی. دکتر سعید. دکتر رهنوردی. مهندس معینی. کنگرلو. دکتر وحیدنیا. نیری. ریگی. دکتر کیان. مهندس ارفع. پروین. شاخوئی. البرزی. محدث‌زاده. لفوطی. محسنی. پاک‌ذات. غلام نیاکان. هیراد. دکتر صاحب‌قلم. ویلیام ابراهیمی. ذبیحی. سلطان‌احمدی. زرگرزاده. آقامیر ارسنجانی. ساگینیان. طهماسبی. امام مردوخ. مافی. مهندس برومند. مهندس صائبی. روحانی. دکتر حاتم. توسلی. دکتر فربود. پزشکی. دکتر موثقی. دکتر عدل طباطبایی. دکتر رضوانی. دکتر معتمد وزیری. دکتر رشتی. شیخ‌الاسلامی. میرهادی. اقبالی. سرتیپ‌پور. امین‌خراجی. حسینی. حاذقی. پرویزی. ملک‌زاده آملی. میرافضل. بالاخانلو. بدر صالحیان. جهانشاهی. حبیبی. قلعه‌جوقی. علی مرادی. حکمت یزدی. اولیاء. متولی‌باشی. مهندس کیا. رهبر. کلانتر هرمزی. طالب‌زاده رودسری. مهندس انصاری. دکتر زعفرانلو. دکتر مدنی. مهندس بهبودی. دکتر مهدی‌زاده. مهندس عدلی. مهندس مجتهدی. مهندس آصفی. مهندس آراسته. مهندس صدقیانی. مهندس مالک. مهندس معینی‌زند. دکتر یگانگی. حکیمیان. فاخر طباطبایی. دیهیم. نکوزاد. همایونی. دکتر سعید حکمت. رامبد. کورس. کشفی. دکتر غنی. فولادوند. نصیری. آموزگار. پورادبی. نوربخش. بهادری. قاسم مرادی. جهانگیری. تبریزی. فهیمی. تهرانی. اهری. زهتاب‌فرد. دکتر حکیم شوشتری. صدری کیوان. دکتر رمضانی. مهندس ریاحی. کسرائی. مهندس کمانگر. سعید وزیری. احتشامی. مهندس جلالی. دکتر عدل. مهندس اسدی‌سمیع. مهندس زرآور. مهندس زنجانچی. دکتر نجیمی. ثامنی. مهندس اخوان. زند. مهندس پروشانی. ادیب‌سمیعی. دکتر سامی‌راد. یغمائی. دکتر اسدی. سلیمانی‌کاشانی. ناروئی. مهرزاد. عبدالحسین طباطبایی. رجائی. ایلخان. کمالوند. صفی‌پور. دکتر صالحی. موسوی‌کبیری. شکیبا. جاوید. مهندس ریاضی. دکتر الموتی. دکتر مهذب. صادق احمدی. حسین معتمدی. مرتضوی. دکتر خطیبی. موسوی‌ماکوئی. دکتر جعفری. روستا. اوزار. مصطفوی نائینی.
- (آراء مأخوذه شماره شد و ۱۶۹ ورقه سفید موافق شمرده شد)
رئیس- مجلس شورای ملی برنامه دولت را تصویب و با ۱۶۹ رأی موافق از ۱۶۹ نفر رأی‌دهنده، به دولت جناب آقای منصور ابراز اعتماد کرد (کف زدن نمایندگان).
اسامی موافقین-
- خانم‌ها و آقایان: ذبیحی. سلطان‌احمدی. دکتر رشتی. بختیار بختیاریها. یغمائی‌کیهان. دکتر قراگزلو. روستا. ضابطی‌طرقی. پورادبی. زرگرزاده. حاجی‌باغلو. نوربخش. اوزار. حبیبی. مصطفوی‌نائینی. دکتر مهندس بهبودی. بدر صالحیان. دکتر جعفری. نصیری. لفوطی. موسوی‌ماکوئی. فولادوند. دکتر صاحب‌قلم. سیفی. کبیری. دکتر اسدی. صائب. ناروئی. غلام نیاکان. قراچورلو. پاک‌ذات. صادق احمدی. سلیمانی‌کاشانی. پاینده. حاذقی. کشفی. محسنی‌مهر. میرافضل. بانو دکتر دولتشاهی. سرلشکر نکوزاد. دکتر سامی‌راد. نیری. رامبد. دکتر خطیبی. ملک‌زاده آملی. ویلیام ابراهیمی. دکتر بقائی‌یزدی. معتمدی. دکتر پورهاشمی. دکتر وحیدنیا. مهندس جلالی. ریگی. دکتر سعید حکمت. مهندس جلالی‌نوری. مهندس کمانگر. دکتر موثقی. دکتر یگانگی. دکتر مهدی‌زاده. مهندس بهبودی. دکتر عدل. بانو ابتهاج سمیعی. دکتر غنی. پروین. رهبر. مهندس انصاری. مافی. مهندس صائبی. دکتر یزدان‌پناه. کسائی. دکتر سعید. دکتر زعفرانلو. دکتر ضیائی. دکتر کلالی. دکتر رهنوردی. دکتر مدنی. رضوی. روحانی. کنگرلو. اقبالی. جاوید. بانو تربیت. زهتاب‌فرد. بانو جهانبانی. اهری. دکتر فربود. پزشکی. مهندس آصفی. مهندس زرآور. دکتر عدل طباطبایی. مهندس زنجانچی. دکتر نجیمی. مهندس ارفع. آقامیر ارسنجانی. میرهادی. شیخ‌الاسلامی. صائبی. امیر احمدی. دکتر شفیع‌امین. مهندس اخوان. مهندس معینی‌زند. مهندس مالک. ثامنی. دکتر الموتی. دکتر رضوانی. فیلیکس آقایان. دکتر معتمد وزیری. مهندس اسدی‌سمیع. مهندس ریاضی. دکتر کیان. قلعه‌جوقی. مهندس آراسته. جهانشاهی. مهندس عطائی. کلانتر هرمزی. مهندس ریاحی. دکتر امامی‌خوئی. بانو نفیسی. مرتضوی. کیوان. توسلی. دکتر حکیم شوشتری. تهرانی. مهندس صدقیانی. زند. احتشامی. هیراد. دکتر اسفندیاری. طهماسبی. حکیمیان. عبدالمجید موسوی. مجد. دکتر حاتم. اولیاء. کمالوند. امام مردوخ. شکیبا. طالب‌زاده رودسری. مهندس معینی. بوشهری. حق‌شناس. محدث‌زاده. موقر. صفی‌پور. ادیب‌سمیعی. دکتر مهذب. باغمیشه. فخر طباطبایی. دیهیم. ایلخان. ساگینیان. شفیعی‌پور کرمانی. دکتر اعتمادی. دکتر رمضانی. تبریزی. فهیمی. متولی‌باشی. ظفر. حکمت‌یزدی. دکتر سعید حکمت. مهندس والا. البرزی. شاخوئی. علی مرادی. قاسم مرادی. مهندس پروشانی. بانو دکتر پارسای. بهادری. جهانگیری. پژند. خواجه‌نوری. مهندس عدلی.
رئیس- آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر- گاهی اوقات شدت احساسات مانع از بیان مطلب است بنده اغلب در عرایضم خونسردی را حفظ می‌کنم ولی امشب مراحم و توجه مجلس شورای ملی طوری مرا تحت تأثیر قرار داد که بیان مطلب قدری برایم مشکل است فقط می‌خواهم بگویم خدا کند که ما با رهبری شاهنشاه پیش شما و ملت ایران روسفید شویم. (انشاءالله)
رئیس- عده زیادی از آقایان تقاضا کرده‌اند که بیایند و به دولت جناب آقای منصور تبریک عرض کنند چه از طرف خودشان و چه از طرف فراکسیون‌ها مختلف بنده برای اینکه نمایندگان محترم را بیش از این در اینجا نگه ندارم این وظیفه را اصالتاً از طرف خودم و وکالتاً از طرف همه آقایان انجام می‌دهم و به جناب آقای منصور و همکارانشان تبریک عرض می‌کنم و امیدوارم در این مسئولیت مهمی که به عهده گرفته‌اند بتوانند در خدمت به شاهنشاه و مملکت موفق بشوند (صحیح است).
نخست‌وزیر- جناب آقای رئیس مجلس جنابعالی نمونه و مظهر یک نماینده حقیقی (صحیح است - صحیح است) و یک شخص دانشمند خوش‌نیت، خوش‌قلب و خدمتگزار این مملکت هستید (صحیح است) ما واقعاً افتخار می‌کنیم که یک چنین رئیس محبوبی در این مجلس ریاست می‌کند (احسنت) و بنده خواستم از چنین مرحمتی که کردید نهایت سپاسگزاری را بکنم (احسنت) و از دوستانی که مایل بودند مجدداً بنده را خجل بکنند باز هم سپاسگزاری می‌کنم.
- اعلام دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
۴- اعلام دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱-گزارش شور اول کمیسیون اقتصاد راجع به ترخیص مایحتاج کارکنان مؤسسه کار و با معافیت گمرکی. شماره چاپ ۵۵۸
- ۲-گزارش شور اول کمیسیون اقتصاد راجع به معافیت حقوق گمرکی یک دستگاه ماشین فروکاژ هنرهای زیبای کشور. شماره چاپ ۵۵۹
- ۳-گزارش شور اول کمیسیون‌های اقتصاد - دارایی راجع به ترخیص لوازم ساختمانی هتل هیلتن با معافیت گمرکی. شماره چاپ ۵۶۱
- ۴-گزارش شور اول کمیسیون اقتصاد راجع به واگذاری زمین به بنیاد پهلوی برای تأسیسات هتل هیلتن. شماره چاپ ۵۶۲
- ۵-گزارش شور اول کمیسیون اقتصاد راجع به ۵۰ درصد تخفیف حق انبارداری لوازم لوله‌کشی زاهدان. شماره چاپ ۵۶۳
- ۶-گزارش شور اول کمیسیون کشاورزی راجع به بخشودگی خسارت دیرکرد بدهی سنواتی زارعین میاندوآب. شماره چاپ ۵۶۴
- ۷-گزارش شور اول کمیسیون‌های اقتصاد - دارایی راجع به دریافت وام از بانک کشاورزی به منظور بهره سفته‌های خرید کارخانه کود شیمیایی. شماره چاپ ۵۶۵
- ۸-گزارش کمیسیون بودجه راجع به برقراری ماهیانه مبلغ ده هزار ریال مستمری درباره وراث مرحوم مهندس ملک عابدی. شماره چاپ ۵۶۶
- ۹-گزارش شور اول کمیسیون‌های اقتصاد کشور - دارایی - نظام راجع به معافیت قند و شکر و چای سازمان تعاون و مصرف کادر نیروهای انتظامی. شماره چاپ ۵۶۹
- ۱۰-گزارش شور اول کمیسیون‌های بودجه - دارایی - دادگستری و امور خارجه راجع به قرارداد مربوط به بازپرداخت پنجاه میلیون مارک در بانک کردیت انشتالت. شماره چاپ ۶۰۴
- ۱۱-گزارش شور اول کمیسیون کار راجع به اضافه کردن ۳ تبصره به مواد ۲ و ۸ قانون سهیم کردن کارگران. شماره چاپ ۵۶۷
- ۱۲-رأی نهایی راجع به اجازه پرداخت مبلغ ۸۱۸۱۸۲۹۳۲ ریال بابت مطالبات معوقه شرکت‌های مختلف فرانسوی و انگلیسی.
- ۱۳-رأی نهایی راجع به اضافه مستمری وراث مرحوم ابوالقاسم مهراد.
- ۱۴-رأی نهایی راجع به اجازه پرداخت فوق‌العاده کارمندان اداره کنترولور ستاد بزرگ ارتشتاران.
حاذقی- بنده اخطار نظام‌نامه‌ای دارم چون لوایح از دولت سابق آمده باید دولت حاضر تقاضای طرح آن را بکند.
نخست‌وزیر- درباره لوایح دولت از لحاظ اینکه نزدیک به تعطیلات عید است و این وزارتخانه‌های جدید هر چه زودتر باید تشکیل بشود با اجازه جناب آقای رئیس و نمایندگان محترم در جلسه روز پنجشنبه لوایح تشکیلات این سازمان‌ها که خیلی با دقت تنظیم شده به عرض مجلس می‌رسد و تقاضای تصویب فوری را خواهیم داشت هر موردی را بفرمایید ما همان‌طور عمل می‌کنیم ولی چون دوره تعطیلات عید فرا می‌رسد و دولت باید لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کند و اگر لایحه بودجه تقدیم شد دیگر نمی‌توان لایحه دیگری را تا تصویب بودجه مطرح کرد به این جهت امیدوارم استدعای بنده را بپذیرید و روز پنجشنبه هر چه زودتر به این لوایح که تقدیم خواهد شد رسیدگی بفرمایید تا دولت بتواند قبل از عید لایحه بودجه را هم تقدیم مجلس کند.
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه ساعت نه صبح خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.