مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ اسفند ۱۳۴۲ نشست ۴۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۴۲ نشست ۴۹
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۴۹
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس.
۲- بیانات قبل از دستور - آقای یغمایی کیهان - بانو دکتر فرخ‌رو پارسای و آقای رامبد.
۳- قرائت نامه آقایان حسنعلی منصور و دکتر عاملی دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی.
۴- طرح و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی.
۵- قرائت‌نامه آقایان دکتریگانه و دکتر هدایتی و دکتر شادمان دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی.
۶- معرفی هیئت دولت و تقدیم برنامه بوسیله آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر.
۷- بیانات آقای رئیس دائر به ابراز تأسف از فوت پادشاه یونان.
۸- مذاکره در باره موقع جلسه بعد.
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
| مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس - اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غایبین با اجازه-
- آقایان طباطبایی- جهانگیری- مهندس آراسته- دکتراسفندیاری- روحانی- ریگی- کمالوند- دکتر مصباح زاده- مصطفوی- بانوجهانبانی- دکتر دولتشاهی- ابتهاج سمیعی.
غایبین بی‌اجازه-
- آقایان مهرزاد- امینی خراجی- مهندس مجتهدی- علی مرادی- پرویزی.
غایبین مریض-
- آقایان دکتر سام- تیمسار سرلشگر همایونی.
رئیس- آقای مرتضوی.
مرتضوی- در عرایضی که بنده کردم اشتباهاتی هست که پس از اصلاح به اداره تندنویسی می‌دهم.
رئیس- بسیار خوب خانم دکتر دولتشاهی.
بانو دکتر دولتشاهی - بنده را در جلسه گذشته غایب با اجازه نوشته‌اند ولی بنده مریض بودم.
رئیس - بسیار خوب نظر دیگری راجع به صورت‌جلسه نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌جلسه دفعه گذشته تصویب می‌شود. آقای نوربخش.
نوربخش- شکایتی است از اهالی سیرجان تقدیم مقام ریاست می‌شود.
رئیس - آقای البرزی.
کهزاد البرزی - نامه‌های مختلف و چند فقره شکایت به بنده رسیده تقدیم مقام ریاست می‌شود.
رئیس - آقای حقشناس.
حقشناس - شکایتی است از کارگران شهرداری که تقدیم مقام ریاست می‌شود.
- بیانات قبل از دستور- آقای یغمایی کیهان - بانو دکتر پارسای - آقای رامبد
۲- بیانات قبل از دستور- آقای یغمایی کیهان - بانو دکتر پارسای - آقای رامبد
رئیس- نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود. آقای یغمائی کیهان.
یغمائی کیهان- با کسب اجازه از مقام ریاست بنده بسیار خوشحالم اولین نفری هستم که از پشت این تریبون در این مکان مقدس (خانه ملت) دولت جناب آقای حسنعلی منصور و همکاران محترم ایشان را تبریک عرض می‌کنم (صحیح است- احسنت) خوشبختانه به امر واراده شاهنشاه عظیم‌الشأن رئیس دولت و چند نفر از وزراء مشاغل حساس دولت از همکاران محترم و لایق و تحصیل کرده و فعال مجلسی ما برگزیده شده‌اند (صحیح است) که به فال نیک می‌گیریم و از پیشگاه قادر متعال مسئلت داریم در طریق خدمت به شاهنشاه و کشور و مردم توفیق کامل حاصل فرمایند. (انشاءالله)
ناگفته نماند که دولت جناب آقای علم دولت صدیق و خدمتگزاری بود (صحیح است) و تا آنجا که امکان داشت با کوشش و تلاش شبانه‌روزی به پیروی از نیات عالیه شاهنشاه در راه به ثمر رسانیدن انقلاب شاه و ملت فداکاری کرد مخصوصاً در مورد سیاست خارجی مملکت و حسین روابط کشور با خارج قدم‌های بسیار مؤثر و ارزنده برداشت که مورد قبول همگان است و واقعاً اثرات نیکویی ازخود باقی گذاشت امیدوارم همکاران محترم و عزیز مجلسی ما که اغلب با روحیه عالی و انرژی فراوان در دولت جناب آقای منصور آماده خدمت شده‌اند بیش از پیش اثرات نیکو از خود به یادگار باقی بگذارند (انشاءالله).
با کسب اجازه از خانم‌ها و اقایان نمایندگان محترم بنده برخلاف سلیقه‌ام امروز مجبور شدم به علت داشتن ارقام و آمار مطلب را بنویسم چون همین مسئله ممکن است موجب شود که درست نتوانم مطلب را ادا کنم برای اینکه اغلب عادت کرده‌ام که از حفظ عرایضم را عرض کنم. با کسب اجازه از حضور مقام محترم ریاست مجلس و خانم‌ها و آقایان نمایندگان و همکاران محترم، خیلی معذرت می‌خواهم که به حکم وظیفه امروز لاعلاج مدتی از وت مجلس را می‌گیرم و ایمدوارم مثل همیشه بر بنده منت گذاشته به عرایضم که جنبه عمومی دارد و نسبتاً حساس است بذل توجه فرمایید شاید انشاءالله با تأیید نمایندگان محترم دولت هر چه زودتر چاره‌جویی فرمایند.
به طوری که خاطر آقایان مستحضر است یکی از صنایعی که توأم با تولید بسیار ارزنده و قابل توجه و با در نظر گرفتن وضع عمومی مردم برای کشور در ردیف‌های اول قرار گرفته صنعت قند کشور است و مصرف قند و شکر در دنیا به طورکلی و در کشور ما به طور محسوس روزبه روز بالا می‌رود و در تاریخی که اعلیحضرت فقید رضاشاه کبیر که باید از این مکان مقدس به روح آن مرحوم درود بفرستم و طلب مغفرت به کنم خاک کشور را ترک می‌فرمودند مصرف قند و شکر ایران در حدود نود هزار تن بود که نصف آن در مملکت تولید می‌شد و امروز مصرف به ۴۵۰ یا ۵۰۰ هزار تن ترقی کرده که ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزارتن آن در کشور خودمان تولید می‌گردد در اینجا اخلاقاً لازم می‌دانم از زحمات و خدمات صادقانه‌ای که جناب آقای مهندس شریف امامی برای توسعه و پیشرفت صنعت قند در کشور متحمل شدند حق‌شناسی و تشکر نمایم و حقاً و انصافاً تاسرحدامکان در این اره کوشش فراوان نمودند با این مقدمه روشن می‌شویم که مصرف قند و شکر به سرعت فوق‌العاده رو به افزایش است و با در نظر گرفتن اینکه بعضی از کشورهای تولید کننده قند و شکر به تبعیت از سیاست عمومی روز دنیا ناچار شده‌اند از تولید این محصول در کشور خود کسر و سایر نیازمندی‌های خود را جانشین این محصول نمایند نرخ بین‌المللی قند و شکر نیز به طور مداوم رو به ترقی و وضع خاص و حساس این محصول به ما هشدار می‌دهد که با کمال مراقبت و علاقه و دلسوزی به این فکر باشیم که با تولید بیشتر در داخله مملکت خود را از خرید و ورود شکر از سایر کشورها بی‌نیاز نماییم خوشبختانه با وضع طبیعی فوق‌العاده و اراضی وسیعی که داریم تأمین این نظر در کشور بسیار اسان و همان‌طور که دولت در حال حاضر توسعه این صنعت را در دستور کار خود قرار داده امیدواریم انشاءالله روزی برسد که تولید از مصرف بیشتر شود و صادرات هم داشته باشیم و این آرزو با تنظیم برنامه صحیح خیلی زود برآورده خواهد شد. (صحیح است) استان خراسان در حال حاضر سه کارخانه قند دولتی و سه کارخانه قند ملی دارد که یکی از آنها کارخانه قند قهستان و تقریباً جدیدالتأسیس ولی بقیه چند سال است مشغول کار می‌باشند.
تولید قند و شکر استان خراسان متجاوز از نصف کل قند و شکر تولیدی کشور در حال حاضر است.
خراسان با مختصر توجه دولت و کمک سازمان برنامه و بانک اعتبارات سازمان برنامه بانک توسعه صنعتی استعداد دارد که محصول چغندر قندش با سرعت فوق‌العاده حداقل به دوبرابر ترقی نماید و اگر برنامه‌های عمیق‌تر توأم با زمان بیشتر تظیم و عملی گردد امکان دارد به سه برابر میزان فعلی افزایش یابد.(صحیح است)
در خراسان صرف نظر از املاک موقوفه آستان قدس و مسجد گوهرشاد که وضع استثنایی دارد بیشتر از چند نفر مالک عمده وجود نداشته اگر هم چند نفری بودند برطبق قانون املاک آنها مشمول برنامه اصلاحات ارضی شد آقای مهندس آصفی مدیرکل کشاورزی خراسان قطعاً در اینجا تشریف دارند و ممکن است به عرایض بنده توجه بفرمایند در حال حاضر تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در خراسان کشاورزان و یا مالکین جدید و خورده مالکین و مستأجرین می‌باشند کشاورزان و چغندرکاران و خورده مالکین خراسان از زحمت‌کش‌ترین تولید کنندگان کشور و بسیار پرکار و در امر زراعت چغندر کاملاً وارد و با صرف سی سال تجربه عملی به بهتر تولید کردن این محصول آشنائی پیدا کرده‌اند تا آنجا که یکی از چغندرکاران حومه شهر مشهد برای نمونه راندمان تولید چغندر قند را در یک هکتار به صد تن رسانید و ثابت کرد که اگر وسایل و سرمایه باشد علاوه براینکه ایرانی با استعداد و هوش خدادادی در ردیف بهترین کشاورزان نمونه است خاک مقدس خراسان نیز چنین استعداد سرشاری را دارد تولید چغندر قند سال جاری خراسان با اینکه به واسطه خشک سالی سنوات اخیر دچار مضیقه و کمبود آب بود در حدود ۷۵۰ هزار تن است که تا این تاریخ مقدار ۶۱۰ هزار تن آن به شرح زیر تحویل کارخانجات قند موجود شده است.
۱- کارخانه دولتی تربت حیدریه ۱۰۰ هزار تن
۲- کارخانه دولتی آبکوه ۱۱۷ هزار تن
۳- کارخانه دولتی چناران ۷۳ هزار تن
۴- کارخانه ملی ثابت فریمان ۱۶۰ هزار تن
۵- کارخانه ملی شیروان ۱۶۰ هزار تن
جمع کل ۶۱۰۰۰۰ هزار تن
به واسطه طول مدت دوره بهره‌برداری کارخانجات قریب پنجاه هزار تن آنها هم از بین رفته است.
با اینکه کارخانجات دولتی دو برابر ظرفیت خود و کارخانجات ملی ۶۰% اضافه برظرفیت خود چغندر تحویل و تبدیل به قند و شکر کرده‌اند قریب یکصد هزار تن چغندر کشاورزان باقیمانده که با کمال تأسف دچار قهر طبیعت شده‌اند بدین‌معنی که به واسطه ریزش باران و برف‌های متوالی و یخ‌بندان شدید تا عمق ۸۰ سانتی‌متر در زمین رسوخ کرده بود این مقدار مهم چغندر در زیر برف و یخ در دل زمین باقیمانده که تا چند روز قبل امکان کندن از زمین نبود پس از اینکه یخ‌ها باز شد و امکان کندن چغندر بود و کشاورزان مشغول کندن شدند توجه کردند که با کمال تأسف چغندرها در نتیجه یخ زدگی و طول مدت عمر مقداری فاسد و مقداری هم که سالم مانده کارخانجات قند اعم از دولتی و ملی به عذر اینکه مواد قندی آن کم شده است از تحویل خودداری و با این ترتیب نگرانی فوق‌العاده برای کشاورزان و چغندرکاران و خورده مالکین فراهم گردید که با صراحت باید عرض کنم هستی هزاران نفر کشاورز چغندرکار در معرض نابودی و معلوم نیست سرنوشت آنها چه شود و اگر دولت فکر عاجلی برای رفع این نگرانی بر ندارد علاوه بر اینکه هزاران نفر از هستی ساقط و زندگی پریشان و نابسامانی پیدا خواهند کرد به تولید سال آتی لطمه غیرقابل جبرانی وارد می‌شود زیرا آنچه تا به حال از چغندر تولیدی آنها تحویل کارخانجات قند شده است بابت شیار تراکتور- مساعده کشت- کرایه حمل- کودشیمیایی- هزینه حمل- هزینه کندن آبیاری و غیره محسوب و چشم به راه بودند که این محصول باقیمانده شب عیدی به زندگی خود سروصورتی بدهند که مشیت الهی بدین قرار گرفت که مأیوس و محروم شوند.
ضرورت دارد به عرض خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم برسانم که یک نفر از خسارت دیده‌ها مالک عمده نیست یا کشاورزان و مالکین جدید هستند که براساس برنامه اصلاحات ارضی صاحب آب و زمین شده‌اند یا خورده مالک و مستأجر می‌باشند که تمام آنها در آستانه سقوط قرار گرفته‌اند و باید روشن باشد که کارخانجات قند در سنوات گذشته از نتیجه دسترنج همین مردم بهره‌برداری کرده و منتفع شده‌اند و اینک که چنین پیش‌آمد ناگواری کرده باید با کمک مصلحت‌آمیر دولت و کارخانجات خسارت آنها به طریق مقتضی جبران گردد (صحیح است)
این نگرانی که حائز اهمیت و حساس بوده بلافاصله مورد توجه و اقدام فوری تیمسار سپهبد امیرعزیزی استاندار محترم خراسان و نیابت تولیت عظمی آستان قدس رضوی که به پیروی از نیات عالیه شاهنشاه عظیم‌الشأن در کمال صداقت و فعالیت شبانه‌روزی به خدمت مشغول هستند وقاع شده و با گزارش جریان به دولت تقاضا می‌کنند از نظر اهمیت موضوع اقدام لازم معمول گردد از طرف دولت به شرکت کارخانجات قند دستورات مقتضی صادر می‌شود و تأکید می‌نماید که یکی از آقایان متخصصین صنعت قند در هیئت مدیره شرکت قند فوراً به مشهد عزیمت از نزدیک جریان را بررسی نماید آقای مهندس کاظمی به مشهد می‌روند با چند روز صرف وقت و مطالعه و مشاهده در محل در کمیسیونی که با حضور جناب آقای استاندار خراسان تشکیل می‌شود راه‌حلی پیدا می‌کنند و به دولت گزارش می‌شود (مصطفوی- سپهبد عزیزی مرد شریفی است) بنده از چگونگی بررسی و اعلام نظر کمیسیون و نماینده محترم اعزامی شرکت کارخانجات قند اطلاعی ندارم و برحسب وظیفه‌ای که بنده و سایر آقایان همکاران محترم نمایندگان خراسان به عهده داریم لازم بود امروز از فرصت استفاده کرده جریان را به استحضار ساحت مقدس مجلس شورای ملی برسانم که با کمال تأسف چنین وضع ناراحت کننده‌ای برای طبقه تولید کننده خراسان فراهم شده و شب عیدی به جای خوشحالی و سرور به غم و ماتم دچار شده‌اند وظیفه دارم از پشت تریبون مجلس از طرف مردم شاه دوست و میهن‌پرست خراسان از سرعت عمل و توجه فوری دولت در این مطلب حساس اظهار تشکر و امتنان نمایم و تقاضا می‌کنم در تعقیب اقداماتی که تا به حال به عمل آمده دستورات مقتضی و فوری و مؤثر صادر نمایند که رفع مشکل و نگرانی به شود (صحیح است).
بنده نمی‌دانم در اساس پیدایش چنین وضع ناپسندی کدام دستگاه مسئول است تا آنجا که بنده از نزدیک در مشهد ناظر و شاهد بودم به عکس سال‌های گذشته امسال کارخانجات در موقعی که فصل مقتضی بود از تحویل چغندر بیشتر از ظرفیت و سیلو کردن قدری امساک می‌کردند و اگر واقعاً امکان تحویل چغندر بیشتر و سیلو کردن به عنوان ذخیره اضافه در کارخانجات دولتی و ملی تا موقعی که فصل مقتضی بوده عملی بوده است چرا این بی‌توجهی شده که فعلاً کشاورزان دچار چنین سرنوشت نامطلوبی شوند خانم‌ها و آقایان همکاران محترم اگر محصول دسترنج کشاورزی در ماه‌های اول عمر آن محصول دچار آفت تگرک‌زدگی- بی‌آبی و یا نظیر آن به شود و از بین برود با آنکه بسیار ناگوار می‌باشد ممکن است در روحیه کشاورز مربوطه خیلی اثر نگذارد ولی وقتی کشاورزی یک‌سال در سرما و گرما زحمت بکشد با قرض و هزار بدبختی بهترین محصول را با وسایل امروزی که نسبتاً پرخرج است از قبیل استفاده آب از چاه عمیق- شیار تراکتور- کود شیمیایی- بذر مرغوب- کشت کند- وجین کند- آبیاری نماید همه روزه به تماشای آن برود به ثمر برساند موقعی که بعد از ۱۲ ماه می‌خواهد دسترنج خود را از زمین درآورده به کارخانه تحویل و جواب انواع و اقسام بدبختی‌های خود را بدهد یا به رسیدگی و یا عدم قبول آن در کارخانجات قند روبرو شود برای آن کشاورز فوق‌العاد ناراحت کننده و غیرقابل جبران است.
آنچه مسلم است ظرفیت کارخانجات قند موجود برای تولید چغندر فعلی خراسان کم و به همین مناسبت به پیروی از نیات مقدس شاهنشاه عظیم‌الشأن و توجه و مراقبت دولت با صدور پروانه لازم از وزارت اقتصاد با همت مردم خراسان و دستگاه‌های اقتصادی کشور اقدامات لازم به عمل آمده و امید است با مقدماتی که فراهم گردیده تا دو سال دیگر یک کارخانه قند دویست هزار تنی (دو هزار تن ظرفیت در روز) در حومه شهر مشهد نصب و تا اندازه‌ای به وضع ناراحت کننده فعلی خاتمه داده شود.
همکاران محترم ارزش یکصدهزار تن چغندری که فعلاً بدین سرنوشت دچار شده از نظر تولیدکنندگان با نرخ فعلی کارخانجات ملی و دولتی در حدود ۱۲۰ میلیون ریال و از نظر دولت با توجه به قندو شکری که از این یکصد هزار تن حاصل می‌شود در حدود چهارصد میلیون ریال است و با گرانی روزافزون نرخ قند و شکر در دنیا و ارزی که باید برای کمبود قند و شکر مصرفی از کشور خارج گردد فوق‌العاده حائز اهمیت و تصدیق می‌فرمایید وضع پیش آمده تا چه حد باعث تأسف و تأثر است.
برای جلوگیری از سقوط حتمی و رفع پریشانی کشاورزان و چغندرکاران تولیدکننده دولت باید با اقدام فوری و سرعت عمل اولاً با اتخاذ تصمیم و صدور دستور مقتضی براساس گزارش و نظریه جناب اقای استاندار خراسان و نماینده اعزامی دولت برای تحویل آن مقدار چغندر که نسبتاً سالم است به کارخانجات و ثانیاً در این موقع که برنامه توسعه کشاورزی دست اقدام قرار گرفته و تقویت بنیه مالی تولیدکنندگان مورد توجه خاص می‌باشد برای کمک و جبران خسارت آن عده که واقعاً و حقیقتاً دسترنج یک ساله آنها از بین رفته اقدام فوری مبذول شود ثالثاً چون به واسطه وضع جوی فرصت آماده کردن زمین برای کشت چغندر آتی از دست رفته و زمان خیلی کوتاه و تقریباً حداکثر یک ماه بیشتر وقت باقی نیست و ناچار باید با فعالیت و صرف هزینه بیشتر به طور فوق‌العاده وقت از دسته رفته جبران گردد و در نتیجه کار سه ماه در یک ماه انجام شود کارخانجات قند کمک نمایند و مبلغ مساعده‌ای را که همه ساله به ۴ قسط تا ۱۵ خرداد می‌پرداختند امسال دفع واحده موقع عقد پیمان کشت چغندر پرداخت نمایند تا با این ترتیب به محصول سال آتی لطمه وارد نگردد.
در این جا مصراً از دولت تقاضا می‌کنم هر نوع کمک تحت هر عنوان که در این جریان مقرر شود صرفاً باید در طریق جبران خسارت و کمک به تولیدکنندگان و کشاورزان چغندر قند باشد والا غیر و بهتر آنکه این قسمت زیر نظر مستقیم تیمسار سپهبد امیرعزیزی استاندار محترم خراسان که از هر جهت مورد اعتماد مقامات عالیه کشور و دولت می‌باشد صورت گیرد.
در خاتمه عرایضم بی‌مناسبت نمی‌دانم متذکر شوم که با وضع فعلی قیمت قند و شکر و سطح زندگی کشاورزان و توجه به برنامه‌های مترقی روز و جریان امر اصلاحات ارضی به جا و به موقع است که دولت در نرخ خرید چغندر تجدید نظر نماید زیرا اگر محاسبه دقیق به عمل آید و با قیمت چغندر قند در سایر کشورها مقایسه شود روشن می‌شویم که نرخ فعلی خرید چغندر در کشور ما عادلانه نیست و از عدل و انصاف هم دور است که ارزش کالای تولید کننده از میزان عوارض و گمرک پرداختی آن کالا کمتر باشد زیاد مصدع شدم و این موضوع از بحث امروز خارج است اگر فرصت دست داد در آینده در این باره صحبت خواهم کرد.
مطلب دوم بنده راجع به لوایح دولت در زمان فترت است که گویا قریب ۶۰۰ لایحه می‌باشد و بایستی در مجلسین مورد شور و طرح و تصویب قرار گیرد همه خانم‌ها و اقایان محترم می‌دانند که این لوایح اغلب بلکه تمام مربوط به گذشته یعنی قبل از تشکیل مجلسین است که بیشتر آنها مدت مدیدی است در کشور اجرا شده و مقدار زیادی از آنها هم ضمن عمل خاتمه یافته تلقی شده حالا وقت تمام ایام هفته مجلسین صرف این کار می‌شود چه در کمیسیون‌ها چه در جلسات علنی و با این ترتیب به جا است که گفته شود مجلسین از کارهای اساسی و طرح و تنظیم لوایح مفید و ابتکار و تذکر کارهای اصولی بازمانده‌اند این طور که استنباط می‌شود اگر عمری باقی باشد تا آخر دوره بیست و یکم باید سرگرم لوایح خاتمه یافته زمان فترت باشیم اگر همکاران محترم اجازه فرمایند و مصلحت و مقتضی باشد همان‌طوری که جناب آقای دکتر منوچهر کلالی نماینده محترم مشهد طرحی در این باب تهیه کرده‌اند بنده پیشنهاد می‌کنم هیئت محترم رئیسه مجلسین شورا و سنا با تبادل نظر و مذاکرات لازم راه‌حلی برای این کار پیدا کنند که این لوایح که اغلب یکنواخت و یک فرم و همه حکایت از کار انجام شده و خاتمه یافته می‌نماید تحت یک ماده واحده تصویب دولت و مجلسین خلاص شوند و فرصت برای کارهای اساسی و ابتکاری و تهیه و تنظیم طرح‌های مفید داشته باشیم.
از اینکه با حوصله و بذل مرحمت به عرایضم توجه فرمودید سپاسگزاری می‌نمایم. (احسنت).
رئیس- خانم دکتر پارسای.
بانو دکتر پارسای- البته بنده تصدیق می‌کنم که خانم‌ها و آقایان با بی‌صبری منتظر معرفی دولت و برنامه آن هستندخودم هم در همین انتظار بوده‌ام و امیدوار هستم دولتی که با صرف نیروی دسته‌جمعی تحصیل کرده‌ها و جوان هم خودش را صرف ترقی و خدمت به مملکت می‌کند موفق و منصور باشد (نمایندگان- منصور هست) غرض از مزاحمت مطلبی است که به مناسبت موقع و وظیفه‌ای که به عهده دارم حضور نمایندگان محترم عرض می‌کنم خانم‌ها و آقایان اطلاع دارند که از روزن سه‌شنبه سیزدهم تا جمعه شانزدهم اسفند کنگره‌ای با شرکت استانداران تمام کشور و رؤسای فرهنگ و نمایندگان پیش‌آهنگی شهرستان‌ها در تهران منعقد بوده و استحضار دارید که ریاست عالیه پیش‌آهنگی کشور بر عهده شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه است آنچه که باعث شده بنده امروز مزاحم بشوم این است که توجه خانم‌ها و آقایان را به این مطلب مهم تربیتی جلب بکنم که در کشور ما موقعیت کمتر اجازه داده که فرهنگ به ترتیب اطفال ما می‌آموزند (صحیح است) در شرفیابی که اعضا کنگره در حضور اعلیحضرت همایونی داشتند و با وجود کثرت تعدادی که شرفیاب شده بودند مورد تفقد ذات مبارک به طور تک تک قرار گرفته دستور فرمودند که سپاهیان دانش یک دوره تعلیمات پیش‌آهنگی ببینند و فرمودند که انقلاب اجتماعی ما منطبق با هدف‌های عالی پیش‌آهنگی است و من آرزو دارم که تمام فرزندان این مملکت به لباس پیش‌آهنگی در آیند و تعلیمات عالیه آن را بیاموزند و من از نمایندگان محترم تهران و شهرستان‌ها به حکم شرکتی که در شورای‌عالی پیش‌آهنگی دارم و در آنجا انجام وظیفه می‌کنم تقاضا دارم در حوزه انتخابیه خودشان به این امر رسیدگی و دقت بفرمایند تا بچه‌های ما که با تعلیمات عالیه پیش‌آهنگی بزرگ می‌شوند و بار می‌آیند به طریق صحیح بتوانند جوان‌های آتیه مملکت ما را تشکیل بدهند می‌دانید منش‌های پیش‌آهنگی، شرافت، حقیقت، پاسداری، ادب، شفقت، اطاعت، خوشروئی، صرفه‌جویی و راستگویی است و اصول پیش‌آهنگی را این منش‌ها تشکیل می‌دهد شاهنشاه فرمودند که اصول تعالیم پیش‌آهنگی راستگویی و برادری و برابری است و انقلابی که در ایران انجام شده برابری و مساوات را در بین کلیه طبقات زن و مرد و دهقان و کشاروز و کارگر فراهم کرده و در پایان زحمات مسئول پیش‌آهنگی تقدیر به عمل آوردند اما من نکته‌ای را که می‌خواهم اینجا توجه بدهم این است که اگر به دستگاه‌هایی که مسئولیت این امر بزرگ را به عهده دارند توجه نشود و یا خدای نکرده غفلتی به شود کار بزرگ تربیت هم در کشور ما به این طریق ناقص می‌ماند بنابراین استدعا می‌کنم در تعطیلات عید که در پیش دارید و حتماً به حوزه‌های انتخابیه تشریف می‌برید با مسئولین این کار تماس بگیرید پیشنهادهای بهتری اگر دارید ارشادهای بهتری اگر دارید به آنها بفرمایید و من مطمئن هستم دولت تازه هم در امور تربیتی دقت بیشتری از نظر نسل اینده مملکت و جوان‌های ما انجام خواهد داد (صحیح است) آقای مجید محسنی نماینده محترم پیشنهادی کرده‌اند و البته بنده جرأت چنین پیشنهادی را ندارم پیشنهاد کرده‌اند که تمام خانم‌ها و آقایان نمایندگان به طور اجباری پیش‌آهنگ به شوند وشرکت بکنند در شورای‌عالی پیش‌آهنگی شورای‌عالی پیش‌آهنگی آماده است که اگر خانم‌ها و آقایان این افتخار را بدهند که در آنجا به ارشاد پیش آهنگاه اقدام بفرمایند خیلی متشکر و ممنون خواهم بود.
رئیس- آقا رامبد
رامبد- خانم‌ها و آقایان اعضای حزب مردم پس از جلسات متعدد و بالاخره در شورای‌عالی حزب این‌طور تصمیم گرفتند که فراکسیون پارلمانی حزب مردم در مجلس شورای ملی تشکیل به شود (مبارک است) تشکر می‌کنم و همکاران محترم عضای حزب مردم که عضویت این فراکسیون را دارند به بنده مأموریت و اختیار دادند که مراتب و مطلب را به ساحت مقدس مجلس شورای ملی معروض بدارم و سروران و همکاران محترم خودم را از تشکیل این فراکسیون مطلع کنم. (احسنت).
- قرائت نامه آقایان حسنعلی منصور و دکتر عاملی دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی
۳- قرائت نامه آقایان حسنعلی منصور و دکتر عاملی دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی
رئیس- وارد دستور می‌شویم دو نامه یکی از آقای حسنعلی منصور و یکی از آقای دکتر عاملی رسیده است، قرائت می‌شود.
چون حسب‌الامر مطاع ملوکانه به سمت نخست‌وزیر منصوب شده‌ام لذا بدینوسیله استعفای خود را از مقام نمایندگی مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارم.
با تقدیم احترام- حسنعلی منصور.
بدینوسیله استعفای خود را از نمایندگی مجلس شورای ملی تقدیم و استدعای قبول آن را دارم.
نایب رئیس مجلس شورای ملی- باقرعاملی.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سال۱۳۴۳ مجلس شورای ملی
۴- طرح و تصویب گزارش کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سال۱۳۴۳ مجلس شورای ملی
رئیس- گزارش کمیسیون محاسبات مربوط به بودجه ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون محاسبات به مجلس شورای ملی
کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی در جلسه مورخه ۱۰/۱۲/۴۲ لایحه بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی را که مشتمل بر پنج ماده و یک تبصره می‌باشد مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی تصویب کرد اینک گزارش آن را به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده اول- برای مقرری حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی مبلغ یکصد و هشتاد وهفت میلیون و چهارصد وهشتادو پنج هزار و ششصد و پانزده ریال (-/۱۸۷۴۸۵۶۱۵) مطابق ریز اقلامی که به تصویب هیئت رئیسه مجلس رسیده است به شرح زیر به کارپردازی مجلس اعتبار داده می‌شود:
- اعتبار مقرری آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی از قرار نفری بیست و پنج هزار ریال و تفاوت مقرری ریاست مجلس ۶۰۳۰۰۰۰۰
- اعتبارحقوق کارمندان و خدمتگزاران و موظفین مجلس ۶۱۹۱۴۵۴۴
- اعتبار سایر هزینه‌های پرسنلی که با تصویب هیئت رئیسه پرداخت خواهد شد ۵۱۰۲۱۰۷۱
- اعتبار هزینه اداری ۱۴۲۵۰۰۰۰
- جمع ۱۸۷۴۸۵۶۱۵
ماده دوم- به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کسور بازنشستگی تفاوت اشل حقوقی کارمندان و خدمتگزاران مجلس شورای ملی (اعم از شاغلین و بازنشستگان) را با رعایت تبصره ۳۶ بودجه سال ۱۳۴۱ کل کشور احتساب و ظرف مدت سه سال از سال ۱۳۴۳ از محل اعتباری که به عنوان تفاوت حقوق بازنشستگاه در بودجه سالیانه مجلس شورای ملی منظور می‌شود به صندوق بازنشستگی کشور پرداخت نماید.
کسوری که از آذر ماه ۱۳۴۱ به بعد از تفاوت اشل حقوق کارکنان شاغل مجلس شورای ملی کسر شده و در صندوق حسابداری مجلس موجود است از این بابت در اختیار اداره کل بازنشستگی گذارده خواهد شد و از این به بعد نیز مرتباً کسور بازنشستگی تمام حقوق دریافتی کارمندان و خدمتگزاران بر طبق ضرایب مقرر کسر و به اداره مذکور پرداخت می‌گردد. اداره کل بازنشستگی موظف است از اول سال ۱۳۴۳ به بعد تمام حقوق بازنشستگان مجلس شورای ملی را که مطابق قانون استحقاق دارند براساس اشل حقوقی کارمندان و جدول حقوق خدمتگزاران مجلس شورای ملی پرداخت نماید.
ماده سوم- به کارپرداری مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود صرفه‌جویی‌های بودجه سال ۱۳۴۲ و صرفه‌جویی‌های احتمالی سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی را برای هزینه تعمیرات و نگاهداری ابنیه مجلس و خرید کتاب با تصویب هیئت رئیسه به مصرف برساند.
ماده چهارم- به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود علاوه بر حقوق وظیفه‌ای که طبق قانون و مقررات به وراث مرحوم اسفندیار فریدونی کارمند متوفی مجلس تعلق می‌گیرد از روز بعد از فوت (۱۷ دی ۱۳۴۲) ماهی پنج‌هزار ریال از بودجه مجلس شورای ملی با رعایت قانون وظایف در وجه آنها پرداخت نماید و همچنین ماهی دو هزار ریال از آغاز فروردین ۱۳۴۳ به وراث مرحوم انقطاع ناظر سابق مجلس علاوه بر وظیفه‌ای که دریافت می‌دارند پرداخت گردد.
ماده پنجم- به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود وجوهی که در حساب مجلس شورای ملی موجود است مادام که به مصرف مقرر نرسیده به عنوان تنخواه گردان مورد استفاده قرار دهد.
- تبصره- از محل درآمدهای متفرقه که در بودجه مجلس ذکر نشده هیئت رئیسه می‌تواند مخارجی را که لازم بداند اجازه پرداخت بدهد.
مخبر کمیسیون محاسبات- دکتر مهدی‌زاده.
رئیس- کلیات لایحه مطرح است آقای یغمائی کیهان نظری دارید؟ (یغمائی کیهان- پیشنهادی داشتم تقدیم کردم) پس از طرح مواد خوانده می‌شود اگر نظری نیست به ورود در شور مواد رأی بگیریم (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ورود در شور مواد خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
ماده اول- برای مقرری حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی مبلغ یکصد و هشتاد و هفت میلیون و چهارصد و هشتاد وپنج هزار و ششصد و پانزده ریال (-/۱۸۷۴۸۵۶۱۵) مطابق ریز اقلامی که به تصویب هیئت رئیسه مجلس رسیده است به شرح زیر به کارپردازی مجلس اعتبار داده می‌شود:
- اعتبار مقرری آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی از قرار نفری بیست و پنج هزار ریال و تفاوت مقرری ریاست مجلس ۶۰۳۰۰۰۰۰
- اعتبار حقوق کارمندان و خدمتگزاران و موظفین مجلس اعتبار سایر ۶۱۹۱۴۵۴۴
- هزینه‌های پرسلی که با تصویب هیئت رئیسه پرداخت خواهد شد ۵۱۰۲۱۰۷۱
- اعتبار هزینه اداری ۱۴۲۵۰۰۰۰
- جمع ۱۸۷۴۸۵۶۱۵
رئیس- راجع به ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده اول خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده دوم مطرح است و قرائت می‌شود.
ماده دوم- به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کسور بازنشستگی تفاوت اشل حقوق کارمندان و خدمتگزاران مجلس شورای ملی (اعم از شاغلین و بازنشستگان) را با رعایت تبصره ۳۶ بودجه سال۱۳۴۱ کل کشور احتساب و ظرف مدت سه سال از سال۱۳۴۳ از محل اعتباری که به عنوان تفاوت حقوق بازنشستگان در بودجه سالیانه مجلس شورای ملی منظور می‌شود به صدوق بازنشستگی کشور پرداخت نماید.
کسوری که از آذر ماه ۱۳۴۱ به بعد از تفاوت اشل حقوق کارکنان شاغل مجلس شورای ملی کسر شده و در صندوق حسابداری مجلس موجود است از این بابت در اختیار اداره کل بازنشستگی گذارده خواهد شد و از این به بعد نیز مرتباً کسور بازنشستگی تمام حقوق دریافتی کارمندان و خدمتگزاران برطبق ضرایب مقرر کسر و به اداره مذکور پرداخت گردد. اداره کل بازنشستگی موظف است از اول سال ۱۳۴۳ به بعد تمام حقوق بازنشستگان مجلس شورای ملی را که مطابق قانون استحقاق دارند براساس اشل حقوقی کارمندان و جدول حقوق خدمتگزاران مجلس شورای ملی پرداخت نماید.
رئیس- راجع به ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده دوم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد ماده سوم مطرح است و قرائت می‌شود.
ماده سوم- به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود صرفه‌جویی‌های بودجه سال ۱۳۴۲ و صرفه‌جویی‌های احتالی سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی را برای هزینه تعمیرات و نگاهداری ابنیه مجلس و خرید کتاب با تصویب هیئت رئیسه به مصرف برساند.
رئیس- در ماده سوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده سوم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم مطرح است و قرائت می‌شود.
ماده چهارم- به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود علاوه بر حقوق وظیفه‌ای که طبق قانون و مقررات به وارث مرحوم اسفندیار فریدونی کارمند متوفی مجلس تعلق می‌گیرد از روز بعد از فوت (۱۷ دی ۱۳۴۲) ماهی پنج‌هزار ریال از بودجه مجلس شورای ملی با رعایت قانون وظایف در وجه آنها پرداخت نماید و همچنین ماهی دو هزار ریال از آغاز فروردین ۱۳۴۳ به وراث مرحوم انقطاع ناظر سابق مجلس علاوه بر وظیفه‌ای که دریافت می‌دارند پرداخت گردد.
رئیس- در ماده چهارم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده چهارم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده پنجم مطرح است قرائت می‌شود.
ماده پنجم- به کارپردازی مجلس شورای ملی اجازه داده می‌شود وجوهی که در حساب مجلس شورای ملی موجود است مادام که به مصرف مقرر نرسیده به عنوان تنخواه‌گردان مورد استفاده قرار دهد.
- تبصره- از محل درآمدهای متفرقه که در بودجه مجلس ذکر نشده هیئت رئیسه می‌تواند مخارجی را که لازم بداند اجازه پرداخت بدهد.
رئیس- در ماده پنجم نظری نیست؟ آقای مصطفوی مخالفید بفرمایید.
مصطفوی نائینی- مخالفت بنده با این ماده از نظر اصل موضوع نیست برای این که لایحه بودجه مجلس که برای حسن اداره مجلس تهیه شده در هیئت رئیسه خوب بررسی شده و خوب تنظیم شده از این جهت اشکالی نیست. از نظر مقررات حساب است که بنده از این جهت مخالفت خودم را عرض می‌کنم شاید آقایانی که بیشتر از بنده در این کار اطلاعاتی دارند این مسئله را بهتر توجیه بفرمایند اعتبار تنخواه گردان معمولاً باید یک اعتبار بسته‌ای باشد و مبتنی بر یک رقم معینی تنخواه‌گردان تنخواه یعنی اعتبار و اعتبار باید مبلغش معلوم باشد برای اینکه مخارجی که ضرورت دارد، ضرورت فوری دارد از این محل پرداخت بکنند و بعد از اینکه تشریفاتش تمام شد به خرج قطعی و به حساب قطعی بگذارند و در هر حال باید آن کسی که این اعتبار تنخواه‌گردان در اختیارش هست موجودیش نشان بدهد که چقدر پول نقد موجود دارد و چقدر از این محل خرج کرده بنابراین اعتبار تنخواه‌گردان به این صورت که هر مبلغ از این بودجه صرفه‌جویی شد به عنوان تنخواه‌گردان باشد به نظر بنده از نظر قانون محاسبات عمومی صحیح نیست باید یک رقم منجز و مشخصی را معین بکنند و به عنوان تنخواه‌گردان در اختیار مسئولین امر بگذارند.
رئیس- آقای روحانی.
روحانی- تذکری که جناب آقای مصطوفی دادند رعایت شده مبلغش معین است یک مبلغ تنخواه‌گردان و یک مبلغ مربوط به در آمدهائی که ممکن است در مجلس از لحاظ فروش گل یا یک موارد دیگری پیش بیاید و در بودجه تفصیلی مبلغش معین است ای نبودجه یک خلاصه ایست که از بودجه تفصیلی آمده از این جهت اشکالی نیست، (مصطفوی- اگر مبلغ معین است بنده حرفی ندارم) اگر رقم به رقم این چاپ می‌شد بی‌خود یک پولی خرج می‌شد و وقتی تلف می‌شد معمولاً بودجه دولت هم همین‌طور است وقتی بودجه داده می‌شود بودجه تفصیلی را بعد می‌آورند اینجا هم ما حساب کردیم که می‌شود این عمل را بکنیم ارقام جزء نوشته نشود و یک مبلغی در نظر گرفته شود والا رقم درمتن بودجه هست هر کدام از آقایان میل داشته باشند تشریف بیاورند به کارپردازی یا کمیسیون محاسبات رقمش معلوم است از این جهت اشکالی ندارد.
رئیس- نظر دیگری راجع به ماده پنجم نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده پنجم با تبصره‌اش رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده الحاقیه پیشنهاد آقای یغمائی کیهان قرائت می‌شود.
محترماً پیشنهاد می‌کنم ماده زیر به قانون بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی اضافه شود:
ماده ۶- هیئت رئیسه مجلس شورای ملی می‌تواند کارمندان و خدمتگزارانی که لااقل بیست سال سابقه خدمت متوالی و یا بیست و پنج سال خدمت متناوب داشته باشند با افزایش حداکثر ۵ سال به سنین خدمت آنان تا پایان سال۱۳۴۳ برابر مقررات بازنشسته نماید کسور سنوات ارفاقی به اقساط ۴۸ ماهه از حقوق کارمند یا خدمتگزار ذینفع کسر و به صندوق بازنشستگی پرداخته خواهد شد. یغمائی کیهان.
رئیس- آقای یغمائی.
یغمائی- انگیزه‌ای که بنده را وادار کرد که این پیشنهاد را تقدیم مجلس شورای ملی بکنم ماده ۳ لایحه قانونی مربوط به کسر اقدام بودجه مربوط به سال ۴۲ مجلس شورای ملی بود در آنجا عین همین ماده به همین شرح بدون یک (واو) کم و زیاد به هیئت رئیسه اجازه داده شده است که این عمل را انجام بدهد و این عمل به نظر بنده هم به نفع خدمتگزاران اداری و سرپایی مجلس است و هم به نفع مجلس شورای ملی است اگر آقایان موافقت بفرمایند که دست هیئت رئیسه باز باشد که اگر به یک همچو موردی برخورد کردند تا آخر ۴۳ این آقایان را با بازخرید یک مدتی با آن شرکت که ۴۸ ماهه کسر به شود بازنشسته کنند که آقایان بروند استراحت بکنند بنده خیال می‌کنم این مطلب در شأن مجلس است و به نفع مجلس است چون محدود بود تا آخر سال ۱۳۴۲ و تا آخر سال هم چند روزی بیشتر باقی نمانده و ممکن است این فرصت نباشد که اگر واقعاً باید کسی به حق بازنشسته به شود و این ارقام در باره او به عمل آید صورت بگیرد به این مناسبت بنده این پیشنهاد را تقدیم کردم و استدعا دارم همکاران محترم هم موافقت بفرمایند و با اعتمادی که از هر جهت به هیئت محترم رئیسه هست و طرز عمل‌شان مورد احترام همه ما هست دست هیئت رئیسه در این‌کار باز باشد.
رئیس- آقای مصطفوی مخالفید؟ بفرمایید.
مصطفوی نائینی- عرض کنم که مخالفت بنده با این پیشنهاد از نظر شخص خودم یک قدری محظورات اخلاقی دارد که اولاً مخالفت می‌کنم با پیشنهاد یکی از عزیزترین دوستان خودم یعنی جناب آقای یغمائی بعد هم ممکن است این تفوه پیش بیاید که بنده با اعطای اختیار به هیئت رئیسه این چنین که در رأسش جناب آقای مهندس ریاضی یعنی شریف‌ترین افراد این مملکت (صحیح است) هستند مخالفت می‌کنم آقایان می‌دانند که من بیش از حد نسبت به شخص رئیس محترم مجلس و هیئت رئیسه احترام قائل هستم اما اصولاً با این‌گونه اختیارات تبعیضی همیشه مخالف هستم ملاحظه می‌فرمایید مملکت عده زیادی کارمند دارد برای همه قوانین بازنشستگی هست همه باید یکنواخت استفاده بکنند اگر کسی فاسد است قوانین و وسایلی هست که این اشخاص فاسد را کنار بگذارند یک وقتی یک موضوع فوق‌العاده‌ای پیش می‌آید یک وزارتخانه‌ای وضع کارمندانش فوق‌العاده بد است به یک وزیری موقتاً به طور فوق‌العاده اختیار می‌دهند که برود پنج ماه شش ماه با اختیارات خاصی آن وزارتخانه را تصفیه بکند و این اختیارات ممکن است داده به شود کما اینکه مجلس بیست و یکم که مجلس مولود انقلاب هست و جناب آای مهندس ریاضی در رأسش تشریف دارند لازم بود که یک تجدید نظری در کادر اداری مجلس به شود (روحانی- شده است) مجلس استثناء موافقت کرد تا آخر سال ۱۳۴۲ این اختیارات در دست هیئت رئیسه باشد تا این کار فوق‌العاده‌ای را که به مناسبت وضع فوق‌العاده بعد از انقلاب لازم بود که چرخ‌ها و مهره‌های اداری مجلس هم با برنامه‌های انقلابی مناسب باشد این کار فوق‌العاده را انجام بدهد ولی خوب سه ماه برای استفاده از این اختیارات کافی بوده و به نظر بنده تبعیض کردن این قبیل قوانین اختصاصی که اختیار در دست یک فرد یا یک هیئت بخصوصی باشد جز اینکه موجب تزلزل کارمندان اداری مجلس را فراهم می‌کند و اینکه تزلزل موجب یأس و ناامیدی و دلسردی کارمندان می‌شود هیچ سود دیگری ندارد به این مناسبت بنده با کمال معذرت با این پیشنهاد مخالف هستم و استدعا می‌کنم آقایانی که می‌خواهند رأی بدهند به این پیشنهاد توجه بفرمایند که آیا مصلحت مجلس به این کار هست یا نیست خوشبختانه مثل اینکه جناب آقای رئیس مجلس هم زیاد به این موضوع معتقد نبودند اگر معتقد بودند شاید در بودجه‌ای که پیشنهاد فرمودند منظور می‌فرمودند به هرحال این نظر جناب آقای یغمائی کیهان به جای خودش محترم است ولی بنده با این پیشنهاد مخالف هستم.
رئیس- آقای دکتر الموتی.
دکترالموتی- بنده ضمن اظهار تشکر از جناب آقای مصطفوی و همه نمایندگان محترم که بار دیگر به هیئت رئیسه مجلس شورای ملی اظهار اعتماد فرمودند می‌خواستم عرض کنم از اختیاری که به هیئت رئیسه داده شده نهایت حسن استفاده برای بهبود وضع اداری مجلس شورای ملی شده است این اختیار برای این نیست که خدای نکرده در دستگاه اداری مجلس شورای ملی عده‌ای قابل استفاده باشند و هیئت رئیسه نخواهد از آنها استفاده بکند بلکه عده‌ای از کارمندان مجلس هستند زحماتی کشیده‌اند خدماتی کرده‌اند ولی چون به سن تقاعد نرسیده‌اند خودشان داوطلب بودند و آمدند تقاضا کردند و هیئت رئیسه هم با نهایت دقت به سوابق آنها رسیدگی کرد و حتی در بعضی مواقع که عده‌ای از کارمندان اصرار به تقاعد داشتند از جناب آقای دکتر شفیع امین وعده دیگری از پزشکان مجلس خواهش شد که آنها راحتی معاینه کردند که اگر استعداد کار ندارند یک ارفاقی درباره آنها به شود و این آقایان بروند از طرفی هیئت رئیسه از همین اختیارات باز این حسن استفاده را کرده‌اند که یک سازمان اداری صحیحی که منطبق با انقلاب اجتماعی و اداری ما باشد در مجلس هم بوجود بیاید.
نمایندگان محترم استحضار دارند که وضع اداری مجلس شورای ملی یک جنبه خاصی دارد ما نمی‌توانیم با سایر ادارات تطبیق بکنیم مثلاً اینجا آقای نقیب داریم، آقای نقیب به نظر من یک قانون دان متحرک است و خیلی از سوابق و اطلاعات پارلمانی را ایشان اطلاع دارند (صحیح است) چهل سال در این مجلس خدمت کرده خودش هم اصرار دارد که برود شاید اگر در دستگاه اداری یدگر باشد می‌گوید یک کارمندی که ۴۲ سال خدمت کرده بس است ولی ما تا زمانی که احتیاج داریم و از این مرد شریف با اینکه خودش هم کسالت دارد و اصرار به تقاعد دارد استفاده می‌کنیم و در مواقع لزوم و ضورری هم از ایشان استفاده می‌کنیم و تشریف می‌آورند بنابراین اختیار را شاید خود هیئت رئیسه همان‌طور که می‌دانید لازم نمی‌دانست هیئت رئیسه ظرف این سه ماه مطالعات کافی کرد عده‌ای که لازم می‌دانست متقاعد کرد ولی جناب آقای مصطفوی احتمال این هست که باز هم مطالعات ما تکمیل نشده باشد عده‌ای دیگر در میان کارمندان مجلس باشند که تا سال آتی ما بتوانیم از همین مقررات استفاده بکنیم و این ۵ سال را بتوانیم به آنها بدهیم و این در حقیقت یک ارفاقی است به کارمندان نه یک اختیاری است که هیئت رئیسه بخواهد از آن استفاده بکند و خدای نکرده یک کارمند مفیدی را متقاعد بکند (قراچورلو- تا به حال هم استفاده نشد) سعی هیئت رئیسه این است که هر کارمندی هر اندازه لیاقت و سابقه دارد از وجودش استفاده به شود بنابراین بنده خیال می‌کنم که مخالفت جنابعالی که یک مخالفت صحیح و اصولی است در این مورد خاص صادق نباشد یک عده از همکاران عزیر ما هم که در اصول اداری سوابقی دارند مشغول مطالعه هستند سوابق کلیه کارمندان مجلس را سابقه کار، تحصیلات، خدمات درچه رشته‌ای دارند کار می‌کنند آنها را بررسی کردند پرسش‌نامه‌هایی توزیع کردند از کلیه آقایان و اعضای اداری مجلس شورای ملی این پرسش‌نامه‌ها را پس گرفتند تا بدون هیچ نظر خاصی از هر کسی در هر جایی که مناسب هست استفاده به شود بنابراین این مطالعات مورد دقت هست و کوچک‌ترین بی‌دقتی نخواهد شد از دوست بسیار عزیزم جناب آقای مصطفوی خواهش می‌کنم که مخالفت خودشان را پس بگیرند و این پیشنهاد به نفع کارمندان مجلس است که تصویب به شود (نمایندگان- پس گرفتند).
رئیس- بنابراین رأی می‌گیریم به این پیشنهاد خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟(اظهاری نشد) به لایحه بودجه سال ۴۳ مجلس شورای ملی باید با ورقه رأی گرفت و از خانم‌ها و آقایان خواهشمندم هر کس موقعی که اسمش را قرائت کردند تشریف بیاورد برای رأی.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی به وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد).
- دکتر کلالی- مهندس جلالی نوری- مجد- خواجه نوری- دکتر شفیع امین- دکتر مصباح‌زاده- موقر- مهندس والا- بوشهری- دکتر مهندس بهبودی- دکتر امامی خوئی- دکتر مبین- دکتر ضیائی- رضوی- خانم ابتهاج سمیعی- خانم دکتر دولتشاهی- خانم دکتر پارسای- خانم جهانبانی- خانم تربیت- قراچورلو- امیراحمدی- صائبی- باغمیشه- حقشناس- صائب- سیفی- دکترپورهاشمی- دکتر اسفندیاری- خانم نفیسی- دکتر بقائی یزدی- پاینده- دکترقراگزلو- بختیار بختیاری‌ها- ظفر- دکتر اعتمادی- آقایان- فیصلی- مهندس عطائی- مجید موسوی- دکترسعید- دکتررهنوردی- مهندس معینی- کنگرلو-دکتروحیدنیا- نیری- ریگی- دکترکیان- مهندس ارفع- پروین شاخوئی- البرزی- محدث‌زاده- لفوطی- محسنی- پاک‌ذات- غلام نیاکان- هیراد- دکتر صاحب‌قلم- ولیام ابراهیمی- ذبیحی سلطان احمدی- زرگرزاده- آقای میرارسنجانی- ساگینیان- طهماسبی- امام مردوخ- مافی- مهندس برومند- مهندس صائبی- روحانی- دکترحاتم- توسلی- دکتر فربود- پزشکی- دکتر موثقی- دکتر عدل طباطبائی- دکتر رضوانی- دکتر معتمدوزیری- دکتر رشتی- شیخ‌الاسلامی- میرهادی- اقبالی- سرتیپ‌پور- امینی خراجی- حسنی- حاذقی- پرویزی- ملک‌زاده- آملی- میرافضل- بالاخانلو- بدرصالحیان- جهانشاهی- حبیبی- قلعه جوقی- علی مرادی- حکمت یزدی- اولیاء- متولی باشی- مهندس کیا- رهبر- کلانترهرمزی- طالب‌زاده رودسری- مهندس انصاری- دکتر زعفرانلو- دکتر مدنی- مهندس بهبودی- دکتر مهدی‌زاده- مهندس عدلی- مهندس مجتهدی- مهندس آصفی- مهندس اراسته- مهندس صدقیانی- مهندس مالک- مهندس معینی زند- دکتر یگانگی- حکیمیان- فخر طباطبائی- دیهیم- نکوزاد- همایونی- دکتر سعید حکمت- رامبد- کورس- کشفی- دکتر غنی- فولادوند- نصیری- آموزگار- پورادبی- نوربخش- بهادری- قاسم مرادی- جهانگیری- تبریزی- فهیمی- تهرانی- اهری- زهتاب فرد- دکتر حکیم شوشتری- صدری کیوان- دکتررمضانی- مهندس ریاحی- کسرائی- مهندس کمانگر- سعید وزیری- احتشامی- مهندس جلالی- دکترعدل- مهندس اسدی سمیع- مهندس زرآور- مهندس زنجانچی- دکتر نجیمی- ثامنی- مهندس اخوان- زند- مهندس پروشانی- ادیب سمیعی- دکتر سامی راد- یغمائی- دکتراسدی- سلیمانی کاشانی- ناروئی- مهرزاد- عبدالحسین طباطبائی- رجائی- ایلخان- کمالوند- صفی‌پور- دکترصالحی- موسوی کبیری- شکیبا- جاوید- مهندس ریاضی- دکترالموتی- دکترمهذب- صادق احمدی- حسین معتمدی- مرتضوی- دکترخطیبی- موسوی ماکوئی- دکترجعفری- روستا- اوزار- مصطفوی نائینی.
(آرا مأخذه شماره شد و نتیجه بدین قرار بود)
- آرا موافق ۱۷۱ برگ
- ورقه سفید علامت امتناع دو برگ.
رئیس- بودجه سال ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی با ۱۷۱ رأی موافق تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود (نمایندگان- مبارک است).
اسامی موافقین
- آقایان دکتر مهندس ناصر بهبودی- عبدالمجید بختیار بختیاری‌ها- عین‌الله پورادبی- دکترمحمد علی قراگزلو- محمد حسین ناروئی- باقر پژند- تقی زند- غلامرضا بهادری- میرزا ختائی قلعه جوقی- حسن تبریزی- محسن موقر- مهندس اسماعیل معینی زند- حسن ضابطی طرقی- حسین شکیبا- دکترمحمدحسین اعتمادی- کریم طهماسبی- علی کمالوند- مهندسعبدالله والا- دکتر قدرت‌الله موثقی- باغمیشه- سرتیپ مسیب حکیمیان- دکتر مصطفی مصباح زاده- ملکشاه ظفر- امامعلی حبیبی- کهزاد البرزی- دکترمحمد شفیع امین- صالح شاخوئی- دکتراسفندیار یگانگی- نادر ادیب سمیعی- دکتر فریدون معتمدوزیری- فضل‌الله پروین- حسین شفیعی پور کرمانی- مهندس محمود پروشانی- محمدحسین حکمت یزدی- محمدعلی کلانترهرمزی- امان‌الله اولیاء- سواک ساگینیان- قاسم موسوی- علی رجائی- میراشرف متولی باشی- رحمت‌الله فهیمی- مهندی یعقوب تهرانی- حبیب‌الله امام مردوخ- مهندس غلامرضا اصفی- اکبرامیراحمدی- غلامرضا ایلخان- کریم اهری- سیدمحمد میرهادی- محمدعلی محدث‌زاده- حیدرصائبی- مهدی شیخ‌الاسلامی- مهندس مهدی مالک- ابوالفتح جهانشاهی- دکترمحمد علی رشتی- عزت‌الله اوزار- محمد دیهیم- هاجر تربیت- علی‌اکبر صفی‌پور- بوشهری- فخرطباطبائی- دکتر بقائی یزدی- دکتر غلامرضا عدل- دکتر مهذب- امیرعلی سیفی- دکتر حسین خطیبی- دکتر نقی صاحب‌قلم- سیدحسن مصطفوی نائینی- هلاکو رامبد- حسن میرافضل- ابوالفضل حاذقی- دکترمجتبی جعفری- عنیات‌الله نصیری- سلطان علی ذبیحی سلطان احمدی- عبدالله بدر صالحیان- احمد یغمائی کیهان- دکتر حسین سامیراد- رسول پرویزی- ابوالفضل سلیمانی کاشانی- دکتر محمد حسین اسدی- ولی قراچورلو- ابوالقاسم پاینده- سیدمحمدباقر نیری- مهندس بهمن آراسته- امیرحسین فولادوند- حبیب‌الله ملک‌زاده آملی- ابولاقاسم پاک ذات- فتح‌الله مافی- مهندس حیدرعلی ارفع- محمد علی آموزگار- مهندس عباس اخوان- احمد حقشناس- عباس روستا- میراسدالله موسوی- ماکوئی- دکترعلی اکبرحکیم شوشتری- صدری کیوان- مهندس زرآور- محمدرضا ثامنی- علی مرادی- دکتر رضا نجیمی- مهندس غلامرضا زنجانچی- محمد علی نوربخش- حسنعلی زرگرزاده حاج باغلو- ویلهلم ویلیام ابراهیمی- زین‌العابدین آقا میر ارسنجانی- مهندس عبدالعظیم صدقیانی- طالب‌زاده رودسری- دکترمحمد رضوانی- منوچهر پزشکی- دکترمظفر زعفرانلو- مهندس پرویز بهبودی- محسن خواجه نوری- مهندس هوشنگ کمانگر- مهندس حسن صائبی- ابراهیم کسرائی- دکترجواد سعید- مهندس محمد اسماعیل انصاری- مهندس علیرضا ریاحی- مهندس بهمن عطائی- دکترغلامرضا مبین- دکتر مرتضی قلی کیان- امان‌الله ریگی- سید محمود توسلی- علی‌اکبر رهبر- دکتر عبدالعلی امامی خوئی- ابوالفضل اقبالی- دکتر حسین خطیبی- دکتر عبدالرضا عدل طباطبائی- دکترفرخ‌روپارسای- شوکت ملک جهانبانی- مهندس فیروز عدلی- سیدعلی صائب- سرلشگر محمود نکوزاد- دکتر علی پورهاشمی- صفر لفوطی- محمد علی مرتضوی- مهندس فضل‌الله جلالی نوری- عبدالمجید موسوی- رضا مجد- دکترخسرو مهدی زاده- ابوالحسن احتشامی- دکتر مهرانگیز دولتشاهی- جمشید کشفی- امیرنصرت‌الله بالاخانلو- دکترمنوچهر کلالی- حسن حسینی- مهندس امیرقاسم معینی- ناصرکنگرلو- نیره ابتهاج سمیعی- محمود روحانی- حسام‌الدین رضوی- حسین غلام نیاکان- هاشم جاوید- مجید محسنی مهر- حسینعلی هیراد- دکتر ملک منصور اسفندیاری- صادق احمدی- دکترحنیفه رمضانی- دکتر محمد حسن رهنوری- دکتر عزت‌الله یزدان‌پناه- دکتر مصطفی الموتی- مهندس عبدالله ریاضی- دکتر همایون فربود- دکترعلی مدتی- حسین معتمدی- رحیم زهتاب فرد- مهندس عباس اسدی سمیع- نفیسی- فیلیکس آقایان- دکتر محمود ضیائی- ورقه سفید علامت امتناع. دو برگ.
- قرائت نامه آقایان دکتر یگانه و دکتر هدایتی و دکتر شادمان دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی
۵- قرائت نامه آقایان دکتر یگانه و دکتر هدایتی و دکتر شادمان دائر به استعفا از نمایندگی مجلس شورای ملی
رئیس- نامه دیگری از طرف چند نفر از همکاران رسیده که قرائت می‌شود.
توقیراً به استحضار خاطر شریف می‌رساند نظر به اینکه از این تاریخ به سمت وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر به انجام خدمت مفتخرم لذا طبق قانون به این وسیله استعفای خود را از سمت نمایندگی آن مجلس محترم به استحضار می‌رساند و امیدوارم در خدمتگزاری به شاهنشاه و ملت عزیز ایران و دولتی که افتخار عضویت آن را دارم نائل شوم و با تجربیات و خاطرات گرانبهایی که در دوره خدمت در آن مجلس معظم اندوخته‌ام به خدمت خود ادامه دهم. دکتر ناصر یگانه مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی- با کمال احترام خاطر مبارک عالی را مستحضر می‌دارد چون اینجانب به سمت وزیر مشاور در دولت به خدمت مفتخر گردیدهام طبق مقررات استعفای خود را برای طرح در ساحت مقدس مجلس شورای ملی و استحضار نمایندگان محترم تقدیم می‌نماید و امیدوارم بتوانم با استفاده از تجربیات گرانبهایی که در طی خدمت در مجلس شورای ملی اندوخته‌ام و با استظهار به تأیید نمایندگان محترم مجلس شورای ملی موجبات رضامندی خاطر خطیر شاهنشاه و رئیس محترم دولت را فراهم نمایم. با تقدیم احترامات ۱۸ اسفند ماه ۱۳۴۲- دکتر هادی هدایتی نماینده مجلس شورای ملی از شهر ری.
چون مسئولیت امور شهرداری تهران به عهده اینجانب واگذار گردیده و طبق اصل ۳۲ متمم قانون اساسی قبول این مسئولیت با انجام خدمت در سمت نمایندگی قانوناً میسر نیست. لذا بدین وسیله استعفای خود را از نمایندگی مجلس شورای ملی تقدیم داشته توفیق همکاران محترم را در خدمتگزاری به شاهنشاه مفخم و ملت نجیب ایران از خداوند متعال مسئلت دارد. دکترضیاء الدین شادمان.
- معرفی هیئت دولت و قرائت و تقدیم برنامه به وسیله آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر
۶- معرفی هیئت دولت و قرائت و تقدیم برنامه به وسیله آقای حسنعلی منصور نخست‌وزیر
رئیس- جناب آقای منصور بفرمایید.
نخست‌وزیر- با اجازه مقام محترم ریاست و نمایندگان محترم.
اکنون که به فرمان مطاع ملوکانه به سمت نخست‌وزیر تعیین و مأمور تشکیل دولت گردیدهام در این ساحت مقدس و در حضور نمایندگان ملت به قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که آنچه در قدرت اینجانب و همکارانم باشد در نهایت صداقت و درستی انجام خواهد گرفت و در خدمت به شاهنشاه وملت ایران لحظه‌ای فروگذار نخواهد شد. (احسنت)
در تاریخ مشروطیت ایران اولین بار است که خدمتگزاری که لیدر فراکسیون اکثریت مجلس شورای ملی و دبیر کل حزبی که بستگی با چنین اکثریت دارد از داخل مجلس به ریاست دولت منصوب گردیده است. این تصمیم بهترین نمونه از توجهات خاص شاهنشاه و علاقه به دمکراسی واقعی و حکمت اکثریت است (احسنت) با ایمان و اعتقاد کامل به اصالت و مشروطیت ایران و خدمات ذی‌قیمتی که افراد مبارز و وطن‌پرست و آزادی‌خواه در این فاصله انجام داده‌اند باید اذعان کرد که مشروطیت ما در ششم بهمن ماه ۱۳۴۱ به دست توانا و ابتکار شاهنشاه تکمیل شد. کلیه رشته‌ها و زنجیرهایی که در اثر سنت‌های کهنه و پوسیده و رژیم اجتماعی و اقتصادی قرون وسطایی مانع از تحقق یافتن روح واقعی و اصالت حقیقی مشروطیت ایران و تأمین حکومت اکثریت بود با یک اقدام شجاعانه گسیخته شد و نمایندگان واقعی ملت از هر گروه اعم از زن و مرد به خانه ملت راه یافتند. در اندک مدتی نتیجه این انقلاب ظاهر شد و ترقی خواهان ایران اعم از اساتید دانشگاه- فرهنگیان- کارگران- دهقانان- اصناف و صاحبان صنایع و بازرگانان از داخل قوه مقننه و خارج از آن دور هم گرد آمدند و حزب ایران نوین را که متکی به نیروی عظیم ملت ایران است تشکیل دادند تا بتوانند با کوشش و اهتمام کامل اساس حکومت دمکراسی پارلمانی را طبق اصول صحیح تکمیل نمایند (صحیح است). حزب ایران نوین مولود انقلاب عظیم و تحول اجتماعی ششم بهمن می‌باشد (صحیح است) و نماینده روشنفکران و نیروی زحمتکشان است. اکنون زمام امور دولت به فرمان شاهانه به دست این حزب سپرده شده است. ما کوشش خواهیم کرد که برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی حزب که در چهارچوب هدف‌های انقلاب شاه و ملت تنظیم گردیده و به تصویب هیئت مؤسس و اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی رسیده است به وسیله خدمتگزاران مؤمن و معتقد با فداکاری کامل به مرحله اجرا گذارده شود.
چون دولت موفقیت خود را در انجام نیازمندی‌ها و خواست‌های ملت می‌داند اصول و هدف‌های انقلابی شاهنشاه را که در روز ششم بهمن به تأیید ملت ایران رسیده و در جهت رفاه و ترقی و تعالی مردم می‌باشد اساس برنامه خود قرار داده و از بذل هرگونه کوشش در اجرای برنامه‌های مترقی و بوجود آوردن تشکیلات صحیح و مدیریت قاطع که بتواند جوابگوی چنین نیازمندی‌ها باشد قصور نخواهد کرد. (احسنت).
دولت معتقد است که برای اجرای برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی باید قدرت خلاقه ملت را به حرکت در آورد و وجدان عمومی را برای انجام هدف‌های عالی آن بسیج نمود. باید مردان و زنانی را مأمور اجرای این برنامه همه جانبه کرد که دارای تحرک کافی بوده و با بوجود آوردن روش نوین در اداره کشور راه موفقیت را برای نسل‌های آینده بگشایند و همگی معتقد و مؤمن به اصول اخلاقی: کردار نیک- گفتار نیک و پندار نیک باشند. (احسنت، صحیح است).
علوم و فنون در جهان امروز با سرعت جلو می‌رود و اجتماع ما باید هم ردیف و همزمان با آن پیشرفت کند این عوامل ما را مجبور می‌سازد که در پی نوساختن ایران برآییم و از کاروان تمدن دنیای امروز عقب نمانیم.
دولت‌های مترقی امروز همگی با تمام توانایی خود برای تقویت نیروی اقتصادی و رشد اجتماعی کوشش می‌نمایند و ما هم اگر خواستار حفظ مواریث گرانبهای تاریخی و گنجینه سرشار فرهنگی خود هستیم باید با سرعت و قدرتر مسیر دشوار و طاقت‌فرسای رشد اقتصادی را بپیماییم و اقتصاد خود را همپایه ملل پیشرفته جهان در آوریم. این امر مهمترین مسئله ملی و سنگین‌ترین وظیفه اجتناب‌ناپذیر تاریخی ما است.
باید تمام نیروهای ملی ما برای غلبه بر مظاهر عقب ماندگی بسیج شوند. این یک مبارزه و جهاد ملی است و باید از تمام امکانات انسانی و مادی و معنوی برای پیشرفت اقتصادی به نحو احسن استفاده شود. باید وسایل پیشرفت کار را در اختیار مردم قرارداد و کوشش و فعالیت پراکنده افراد و مؤسسات خصوصی و دولتی را در چهارچوب یک برنامه جامع توسعه اقتصادی و اجتماعی که منطبق با معنی و مفهوم واقعی انقلاب ششم بهمن باشد به وسیله یک گروه تصمیم گیرنده و برنامه‌های دقیق و تجهیز نیروی خلاقه ملت ایران ارشاد و هدایت نمود (صحیح است).
در اینجا است که ما با تقدیم یک برنامه مترقی و منطبق با احتیاجات زمان جهت تحقق دادن هدف‌های اصول هفت گانه شاهنشاه دست همکاری به سوی کلیه نمایندگان ملت و مردم ایران دراز می‌نیم که ما را در اجرای این وظیفه بزرگ حمایت و پشتیبانی کنند. این دولت اطمینان دارد که علاوه بر فراکسیون مستقل و منفردین که آرزویی جز سعادت و ترقی و تعالی ملت ایران ندارند خارج از هرگونه اختلاف سلیقه سیاسی دولت را در انجام سریع وظایف سنگین و مأموریت خطیری که به عهده گرفته است حمایت و پشتیبانی خواهند کرد (صحیح است، احسنت).
ما مشکلات اساسی را پشت سرگذاشته‌ایم. دوران جنگ و تحولات و عواقب ناشی از آن با تیزبینی و زحمات شبانه‌روزی شاهنشاه ایران به خوبی گذشت. تشنجات سیاسی و بی‌ثباتی دولت‌ها سپری شد. با یک انقلاب بزرگ در ششم بهمن مشکلات اجتماعی ما که مانع از یک تحول عمیق در زندگی اکثریت ملت بود برطرف گردید. ۷۵% جمعیت ایران که در روستاها زندگی می‌کنند با الغای رژیم ارباب و رعیتی دارای حقوق اقتصادی و اجتماعی انسانی شدند و از لحاظ سیاسی در سرنوشت خویش و اداره مملکت شریک و سهیم گردیدند. برای کارگران و طبقه زحمتکش مولد کشور حقوق و امتیازات قابل توجهی تأمین شد. جنگل‌های ایران که یک منبع عظیم ثروت کشور است ملی اعلام گردید (صحیح است) تعلیم و تربیت و فرهنگ که اختصاص به یک طبقه محدود شهرنشین داشت با صدور فرمان سپاه دانش به قلب روستاها رسوخ کرد (صحیح است) کارخانجات دولت پشتوانه اجرای برنامه‌های اصلاحات ارضی شد. زنان ایران در زندگی اجتماعی- سیاسی و اقتصادی شریک شدند و نیمی از جمعیت کشور بر نیروی فعاله مملکت افزوده شد و بالاخره فرمان سپاه بهداشت که نوید تأمین سلامتی بیشتر فرزندان این آب و خاک است صادر و به دولت برای اجرا ابلاغ گردید.
حال با ذکر این نکات برجسته و تحولات عمیقی که بوجود آمده است اگر کسانی تصور کنند که تجدید بنای ایران و به ثمر رسیدن هدف‌های انقلاب را می‌توان بر اوهام و تخیلات بنا نهاد بسیار در اشتباه می‌باشند. امروز باید با رهبری شاهنشاه دولتی با برنامه‌های دقیق و مطالعه شده و افراد بصیر و کاردان که معتقد به برنامه‌های مزبور باشند سرنوشت امور اقتصادی- اجتماعی و سیاسی ملت را به دست گیرد و کلیه مقدورات مملکتی را در راه انجام آمال و آرزوهای ملی تجهیز و بسیج نماید و با استفاده از نیروی عملی روشنفکران و بازوی توانای زحمتکشان اساس و شالوده استواری را برای همیشه پایه‌گذاری کند. دولت‌های ایران در موقعیت و مقتضیات زمان مصدر خدمات ذی‌قیمتی بوده‌اند و ما به هیچ‌وجه خود را برتر و بالاتر از دیگران نمی‌دانم بخصوص دولت جناب آقای علم که افتخار اجرای مرحله اول انقلاب را داشته همیشه سرافراز خواهد بود. (احسنت) ولی ما عقیده داریم امروز راه و روش حکومت برای اجرای یک برنامه وسیع توسعه اقتصادی باید کاملاً تغییر کند و منطبق با احتیاجات و مقتضیات زمان گردد. افراد کاردان در کشور بسیارند و ما آرزوی شناسایی بیشتر آنان را داریم تا در امور مملکتی مفید و مؤثر واقعق گردند. مملکت محدود و منحصر به گروه خاصی نیست و متعلق به عموم افراد ملت ایران است و دولت کوشش خواهد کرد که این اتحاد و یگانگی را روی اصول صحیح و برنامه‌های دقیق روزبه روز تقویت نماید. در اینجا من به عنوان رئیس دولت اعلام می‌کنم که کلیه افراد در پرتو قانون با توجه به حفظ منافع عمومی یکسان بوده و کوشش خواهد شد که استعدادها و لیاقت و شایستگی و صداقت به حداکثر شد و نمو برسد و مورد استفاده قرار گیرد. (احسنت).
ما احتیاج به خدمتگزاران صدیق و استفاده از کلیه نیروهای علمی و معنوی و مادی کشور داریم و بدین جهت نظر مردم را به درک اصول و عقاید و برنامه‌های وسیع دولت جلب می‌کنیم و همگی را به اهتمام در اجرای برنامه‌های وسیع دولت جلب می‌کنیم و همگی را به اهتمام در اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی دعوت می‌کنیم و به آنها اطمینان می‌دهیم که از این ثبات سیاسی بی‌نظیر حسن استفاده را کرده و در ساختن ایران آباد و نوین از هرگونه کوشش و مجاهدت دریغ نکنیم.
همانقدر که دولت افراد ذی‌صلاحیت و خدمتگزار مردم را مور دتوجه و استفاده قرار خواهد داد به همان اندازه وظیفه کامل دارد در مقابل هرگونه خرابکاری- غرض ورزی- بی‌لیاقتی و فساد شدیداً مبارزه کند و به هیچ‌وجه اغماض و چشم‌پوشی نخواهد کرد. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که منافع اکثریت مردم فدای هوی و هوس عده معدودی قرار گیرد. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که سیاست‌بافان و کهنه‌پرستان و افراد منفی و مغرض اجرای برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی را در راه بهبود زندگی اکثریت مردم مانع گردند. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم عده قلیلی که امتیازات قرون وسطایی را از دست داده‌اند ولی در نهایت آزادی زندگی نموده و راه هرگونه فعالیت در چهارچوب برنامه‌های نوین برای آنها باز است معنای انقلاب سفید شاهنشاه را درک نکرده و موجب اخلال و کندی کار شوند.
ما نمی‌توانیم اجازه دهیم از خزانه مملکت که باید در راه رفاه و آسایش ملت ایران مصرف گردد سوء‌استفاده به شود و مأمورین خاطی را در هر مقام طبق قوانین مملکتی تعقیب خواهیم کرد.
ما با هرگونه تبعیض شدیداً مبارزه خواهیم کرد.
ما نیروی خلاقه ملت را در راه اجرای هدف‌های انقلاب ششم بهمن و تحقق برنامه‌های دولت که در چهارچوب آن تنظیم شده است تجهیز می‌کنیم و اجازه نخواهیم داد که هیچ نیروی مخرب و سودجویی این راه را منحرف کند. ما به اتکای رهبری و حمایت شاهنشاه و توجه ملت ایران و نمایندگان ملت کوشش می‌کنیم که این مأموریت خطیر انجام پذیرد. ما فرقی بین پیر و جوان قائل نیستیم و هرکس بتواند خود را با برنامه‌های مترقی تطبیق داده و در راه نوسازی ایران صمیمانه همکاری نماید مورد حمایت قرار خواهد گرفت.
شاهنشاه ایران که امروز با کسب تجربیات فراوان در طول سلطنت خود رهبر مترقی ایران هستند تشخیص فرمودند که چنین دولتی می‌تواند در اجرای برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی برای ملت مفید واقع گردد. حال برماست که از این فرصت حداکثر استفاده را کرده و مسئول اعمال خود و بد خود باشیم.
تصدیق بفرمایید در مقابل چنین مسئولیت خطیر هیچ‌گونه ملاحظه‌کاری و محافظه‌کاری جایز نیست. حقوق افراد در هر مقام و موقعیت محفوظ خواهد بود ولی لزوم تغییرات و تحول کامل در دستگاه‌های اداری که بتوانند مجری چنین برنامه وسیع باشند ضروری و غیرقابل اجتناب است.
ما از افراد شایسته، کاردان و صدیق کلیه دستگاه‌های دولتی حداکثر استفاده را خواهیم کرد و اجازه نخواهیم داد هیچ‌گونه بی‌عدالتی در باره آنها به عمل آید (احسنت) و می‌توانند در انجام وظایف خود کاملاً به بی‌نظری دولت اعتماد داشته باشند ولی چنانچه افرادی مانع از حسن انجام امور مربوطه باشند و در انجام وظایف خود قصور ورزند طبق مقررات و موازین قانونی تعقیب و مجازات خواهند شد (احسنت).
ما در مقابل مسئولیت و وظایف سنگینی قرار گرفته‌ایم که تمایلات اشخاص دیگر نمی‌تواند حاکم بر مقدرات و منافع عمومی باشد و این دولت است که باید در باره نحوه استفاده از آنها تشخیص صحیح و عادلانه بدهد. (صحیح است).
انحلال یا ادغام دستگاه‌های زائد دولتی که جز ضرر و زیان برای ملت ایران خدمتی انجام نداده‌اند موجب نخواهد شد که حقوق حقه کارمندان دستگاه‌های مزبور صنایع گردد و دولت منافع و سوابق و خدمات این افراد را مورد توجه قرار خواهد داد و از وجود آنها به نحو دیگری استفاده خواهد نمود. منافع عمومی را نمی‌توان فدای انتظارات و توقعات خصوصی کرد.
دستگاه‌های مملکت برای اجرای چنین برنامه‌های وسیعی باید منطبقه با نیازمندی‌های کشور گردد.
وظایف خطیر دولت در اقصی نقاط کشور و توجهی که باید به عمران روستایی و تعمیم فرهنگ و بهداشت دهقانان و کارگران و اجرای برنامه اصلاحات ارضی و صنعتی کردن کشور در تمام مملکت مبذول گردد ما را نیازمند تعداد زیادی کارمند و کارشناس می‌نماید. دوره تمرکز کارمندان و کارشناسان در تهران و پشت میز اداره نشستن سپری شده است. امروز باید هر مأمور دولت وظیفه وجدانی و ملی خود بداند که در هر نقطه از کشور که وجودش بتواند مثمر ثمر قرار گیرد خدمت نماید. تعداد کارمندان دولت که قادر به انجام وظیفه طبق اصول و روش‌های نوین باشند زیاد نیست و ما راه را برای خدمتگزاری جوانان باز می‌گذاریم و در این طریق هیچ‌گونه تشبث و تمایلات فردی را نمی گذیریم و در صورتی که بین کارمندان افرادی باشند که در انجام دستورات دولت انضباط کافی نشان ندهند دیگر کارمند دولت محسوب نخواهند شد.
بنده تصور می‌کنم اول باید هیئت دولت معرفی بشوند و بعد برنامه دولت قرائت شود بنده افتخار دارم که هیئت وزیران را که حسب‌الامر مطاع اعلیحضرت همایونی تصویب شده و مورد موافقت معظم‌له قرار گرفته‌اند یکایک به حضور نمایندگان ملت معرفی می‌کنم.
- جناب آقای دکتر جمشید آموزگار- وزیر بهداری (مبارک است).
- جناب آقا عباس آرام- وزیر امورخارجه (مبارک است).
- جناب آقای عطاءالله خسروانی- وزیر کار و خدمات اجتماعی (مبارک است).
- جناب آقای نصرت‌الله معینیان- وزیر اطلاعات (مبارک است).
- جناب آقای دکتر علینقی عالیخانی- وزیر اقتصاد (مبارک است).
- تیمسار سپهبد اسماعیل ریاحی- وزیرکشاورزی (مبارک است).
- تیمسار سپهبداسدالله صنیعی- وزیر جنگ (مبارک است).
- جناب اقای دکتر منوچهر گودرزی- وزیر مشاور و دبیرکل شورای‌عالی اداری (مبارک است).
- جناب آقای دکتر جواد صدر- وزیر کشور (مبارک است).
- جناب آقای دکتر باقرعاملی- وزیردادگستری (مبارک است).
- جناب آقای امیرعباس هویدا- وزیردارایی (مبارک است).
- جناب آقای دکتر فرهنگ شفیعی- وزیرپست و تلگراف و تلفن (مبارک است).
- جناب آقای دکترمحمد نصیری- وزیر مشاور (مبارک است).
- جناب آقای دکتر ناصریگانه- وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر (مبارک است).
- جناب آقای دکتر هدایتی وزیر مشاور (مبارک است).
- جناب آقای دکتر عبدالعلی جهانشاهی- وزیر فرهنگ (مبارک است).
- جناب آقای دکتر هوشنگ نهاوندی- وزیر آبادانی و مسکن (مبارک است).
- جناب آقای مهندس منصور پهلبد- معاون نخست‌وزیر و رئیس هنرهای زیبای کشور (مبارک است).
- تیمسار سرلشگر پاک‌روان- معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (مبارک است).
- جناب آقای دکتر قاسم رضائی- معاون نخست‌وزیر (مبارک است).
اینک با اجازه نمایندگان محترم اصول اساسی برنامه دولت را به استحضار می‌رسانم. شاید تاکنون معمول نبوده است که ذکر اصول اساسی و هدف‌های دولت با روش‌های اجرایی آن توأم باشد ولی ما معتقدیم تا آنجا که امکان دارد برنامه دولت و اقداماتی که باید در مرحله اول انجام پذیرد با توضیح بیشتری به عرض مجلس شورای ملی رسانده شود تا نمایندگان محترم با وقوف کامل به دولت رأی اعتماد دهند.
در برنامه دولت به تمام مسائل مملکتی با یک هم آهنگی کامل توجه شده است ولی نسبت به مسائل اقتصادی و سازمان‌ها و تشکیلات اجرایی آن ورفع رکود و بیکاری و رفاه و آسایش طبقات زحمتکش حق تقدیم و اهمیت بیشتری قائل شده‌ایم تا بتوان محیط مناسبی برای اجرای برنامه‌های طویل‌المدت بدست آوردر و مردم را در راه توفیق برنامه‌های دولت آماده و امیدوار کرد.
امور اقتصادی
نخستین و فوری ترین هدف‌های پایان دان قطعی و سریع به رکود فعلی و ایجاد کار برای بیکاران و فراهم نمودن موجبات تجدید و توسعه فعالیت‌های اقتصادی است. دولت در انجام مأموریت و وظیفه خطیری که برای تحقق برنامه‌های عمیق اصلاحی و اصول انقلابی شاهنشاه و ملت به عهده گرفته معتقد است که قدم اول در این راه از میان بردن مشکلات روزمره مردم و رفع رکود اقتصادی و فراهم کردن کار برای بیکاران است برای نیل به این هدف طبق اصول برنامه‌ای که اکنون به عرض مجلس می‌رسد در نیمه دوم فروردین ماه ۱۳۴۳ تدابیر و روش‌های سیاست رونق اقتصادی اعلام و بالافاصله اجرای آن با هدایت و تحت نظر رئیس دولت آغاز خواهد شد. دولت ایمان و اعتقاد راسخ دارد که پایان دادن به رکود فعلی که در اثر عدم هم آهنگی سازمان‌های اقتصادی و تأثیرات روحی ناشی از اعلام ورشکستگی غیرواقع مملکت بوجود آمده بود با اتخاذ یک سیاست منطقی و سالم اقتصادی امکان‌پذیر می‌باشد (صحیح است).
اینجانب صراحتاً اعلام می‌کنم که در پرتو ثبات سیاسی کشور و وجود اعتقاد عمومی به برنامه‌های عمیق اصلاحات اجتماعی و حسن تعاون و همکاری همه طبقات مردم پایان دادن به رکود اقتصادی امریست ممکن و پایه‌های اقتصاد مملکت از هر حیث برای اتخاذ و اجرای یک برنامه جامع رونق اقتصادی مهیا و آماده است و دولت بدون هیچ شبهه و تردید و با اطمینان کامل به مقدورات و امکانات خود و به اتکای مطالعات جامع و دقیقی که صورت گرفته صراحتاً اعلام می‌کند که برکود فعلی خاتمه خواهد داد. وحالت رونق کامل را به اقتصاد ایران باز خواهد گرداند. (احسنت).
دولت بیش از هر امر دیگر و پیش از اقدام به هر کار به لزوم ایجاد گشایش در زندگی روزانه افراد مردم معتقد است و آن را وظیفه اصلی و اولیه خود می‌داند.
سازمان برنامه و برنامه ریزی
دولت معتقد است که کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دولتی و خصوصی باید در چهارچوب یک برنامه جامع ملی که منطبق با احتیاجات و مقتضیات کشور باشد ارشاد و هدایت گردد.
در کشورهای در حال توسعه وجود یک برنامه جامع ملی که بتواند کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را به طور همآهنگ هدایت و ارشاد نماید ضرورت کامل دارد. برنامه‌های جامع ملی باید طوری تنظیم گردد که با هدف‌ها و تحولات عمیق اجتماعی کشور منطبق بوده وبا استفاده از امکانات و منابع موجود سطح فعالیت‌ها و اشتغال را به حداکثر مطلوب تأمین و موجبات توسعه و هم آهنگی اقتصادی و اجتماعی و حصول به حداکثر رشد اقتصادی را شامل گردد.
برای رسیدن به چنین هدف بزرگ که شرط اساسی پیشرفت ایران است باید دید که دولت در اصل برنامه سوم و نحوه اجرای آن و تشکیلات سازمان برنامه چه نظریات اصلاحی دارد.
چون برنامه سوم قبل از انقلاب ششم بهمن تنظیم گردیده است اصول و هدف‌های وسیع انقلاب عمیق در آن به طور کامل منظور نگردیده و اکنون باید برنامه سوم با تحولات عمیق اقتصادی و اجتماعی ناشی از انقلاب تطبیق داده شود.
برنامه پنج ساله سوم که قریب یک سال و نیم از آغاز آن می‌گذرد به طورکلی مورد قبول بوده و با اصلاحاتی که طبق نکات فوق‌الذکر باید در آن به عمل آید به مرحله اجرا گذارده خواهد شد.
کوشش مستمر دولت در این خواهد بود که حداکثر درآمدهای مملکتی صرف انجام برنامه‌های عمرانی گردد و از صرف هزینه‌ها حداکثر نتیجه حاصل شود. این امر انجام‌پذیر نیست مگر آنکه تشکیلات اجرایی کشور حاضر و قابل برای سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از آن باشد.
برای اجرای این منظور لوایح قانونی تهیه و تنظیم گردیده است که در صورت رأی اعتماد به دولت در اولین جلسه تقدیم خواهد شد.
آبادانی دهات و شهرها
خارج از حدود وظایف فعلی وزارتخانه‌ها و مؤسسات مسئول قسمتی از امور اجرایی سازمان برنامه که تمرکز دقیق و صحیحی ندارد مسئله عمران دهات و شهرها و تأمین مسکن در شهرها و روستاها است که باید برای آن اهمیت فوق‌العاده قائل شد (صحیح است) بدین منظور دولت لزوم تشکیل وزارتخانه جدیدی را به نام وزارت آبادانی و مسکن ضروری تشخیص داد و حسب الامر شاهانه لایحه آن تهیه و تدوین شده است که در صورت رأی اعتماد به دولت در اولین جلسه تقدیم خواهد شد.
طبق این قانون کلیه امور عمرانی شهرها و دهات که در چهارچوب برنامه‌های عمرانی دولت است و هم چنین تأمین مسکن که اکنون به طور متشتت اقدام می‌شود در سراسر مملکت تحت یک سیاست صحیح و برنامه وسیع در این وزارتخانه متمرکز می‌گردد.
ما برای آبادانی روستاها کلیه منابع ملی را تجهیز می‌کنیم و عقیده داریم که تحولات واقعی و حقیقی اقتصادی و اجتماعی از اولین واحد تقسیمات کشوری یعنی دهستان آغاز می‌شود.
عمران دهات برنامه وسیعی است که دولت بدون درنگ به مرحله اجرائ خواهد گذارد و تأمین مسکن در کلیه کشور موضوع مهم و اساسی است که در ردیف خود به تفصیل بیشتر به عرض خواهد رسید. بدین ترتیب قسمت اعظم وظایف اجرایی سازمان برنامه از آن منفک و در اختیار وزارت آبادانی و مسکن گذارده می‌شود و همچنین اقدامات متشتت وزارتخانه‌ها و مؤسسات و بانک‌های مختلف دولت در این وزارتخانه‌ها متمرکز و ادغام می‌گردد و دولت امیدوار است در مدت سه سال و نیم یعنی تا پایان برنامه سوم موفقیت قابل توجهی در نوسازی ایران چه در شهرها و چه در روستاها بدست آورد و سازمان برنامه با انتزاع امور عمرانی از آن بیشتر به وظایف اساسی خود یعنی برنامه‌ریزی و نظارت بپردازد.
آب و برق
مسئله آب و برق از لحاظ اهمیت اقتصادی و نقشی که در پیشرفت کشاورزی و صنایع ایران دارد نیازمند به تضویح نیست. دولت معتقد است که از آبهای سطحی و زیرزمینی باید طبق اصول علمی و فنی و در جهت منافع عمومی حداکثر بهره‌برداری به عمل آید. همچنین تعمیم و توسعه صنعت برق در سراسر کشور برای تأمین احتیاجات صنعتی و کشاورزی و استفاده همگانی از هدف‌های اساسی دولت و لازمه توسعه اقتصادی و اجتماعی است. (صحیح است).
سدهای عظیمی که در سراسر مملکت در چند سال گذشته ساخته شده و برنامه‌هایی که فعلاً در حال اجرا است و مقدمات ساختمان سدهای بزرگ و کوچک دیگر که فراهم گردیده است مجموعاً سرمایه‌گذاری‌های وسیعی است که از خزانه ملت انجام پذیرفته و باید به بهترین طریق از آن بهره‌برداری شود. نیروی برق حاصل از سدهای مزبور باید طبق برنامه صحیح در امر توسه کشاورزی و صنعتی کردن کشور به طور همآهنگ مورد استفاده قرار گیرد. هم ردیف این اقدامات بزرگ باید از کلیه منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در دهات ایران و مناطق روستایی حداکثر استفاده به عمل آید. (صحیح است) و اعتبارات لازم در جهت تأمین این منظور به طرز صحیحی مورد استفاده قرار گیرد. حفظ و تنقیه قنوات و حفر چاه‌های عمیق و جلوگیری از اتلاف آب و بهره‌برداری کامل از آن که مهمترین عامل کشاورزی ایران است جز با یک برنامه همآهنگ و ایجاد نظم و اداره صحیح آن میسر نیست.
اکنون سازمان‌های وسیع آب و برق استان‌های مختلف تشکیل شده است و همچنین بنگاه آبیاری و سازمان برق ایران و سازمان‌های آب و برق شهرها هر یک به طور متشتت اقداماتی می‌نمایند و اغلب این مؤسسات مستقیماً با سازمان برنامه در ارتباط می‌باشند که در نتیجه کثرت کار مانع از انجام وظایف اساسی برنامه‌ریزی و نظارت سازمان برنامه می‌گردند و بدین جهت دولت با مطالعه دقیق و توجه به نیات شاهانه تشکیل وزارت آب و برق را از لحاظ اهمیت فوق‌العاده آب و برق در اقتصاد کشور و توسعه صنعت کشاورزی کاملاً ضروری تشخیص و لایحه قانونی آن تقدیم خواهد شد. (صحیح است)
طبق این لایحه کلیه سازمان‌های آب و برق دولت و بنگاه آبیاری و سازمان برق ایران وسازمان آب تهران و بنگاه مستقل برق با حفظ حقوق و وظایف خود در این وزارتخانه ادغام می‌گردد تا با یک سیاست همآهنگ و صرفه‌جویی کامل در هزینه‌های مربوطه از سرمایه‌گذاری در تأمین آب و برق سراسر کشور نتیجه مطلوب بدهست آید. ایران جزو کشورهایی است که از لحاظ تولید نیرو بسیار ضعیف است و تا وقتی نیروی برق در سراسر کشور با قیمت ارزان در دسترس کشاروزی و صنعت گذارده نشود در اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی توفیق مورد انتظار حاصل نمی‌شود یا انتزاع کلیه مؤسسات آب و برق وابسته به سازمان برنامه و ادغام آنها در یک وزارتخانه جدید و دقت و توجه لازم به نظارت و اجرای سریع برنامه‌های مورد نظر سازمان برنامه خواهد توانست به وظایف اساسی خود به نحو شایسته‌تری برسد. (صحیح است)
بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی
مسئله مهم دیگری که در اقتصاد کشور حائز اهمیت فوق‌العاده و سال‌ها است در اجرای آن اوامر اکید صادر شده و متدسفانه تاکنون نیات شاهانه به مرحله عمل در نیامده است موضوع بودجه مملکتی و طرز تنظیم آن (صحیح است) که در حقیقت آئینه تمام نمای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور می‌باشد (صحیح است).
تاکنون بودجه مملکت به وضع ابتدایی و خارج از اصول علمی تنظیم گردیده است. بودجه عمومی دولت و بودجه عمرانی مملکت بدون توجه به اصل جامعیت بودجه تهیه می‌گردد و هر یک از مؤسسات تابعه دولت مقررات خاصی در تنظیم بودجه خود داشته و متأسفانه نظارت صحیح طبق اصول دقیق علمی در باره آن به عمل نمی‌آید (مهندس والا- کاملاً صحیح است).
نیازمند به تذکر نیست که درآمد مملکت محدود و باید امکانات مالی طبق هدف‌های اقتصادی و اجتماعی توزیع و تقسیم گردد تا از صرف هزینه در بخش دولتی به توان حد اکثر نتیجه را در رشد اقتصادی اجتماعی بدست آورد. اهمیت امر برنامه‌ریزی دولت‌ها به اختصار توضیح داده شد. هم ردیف آن باید نقش اساسی و مؤثری را که بودجه بندی در زمینه هماهنگ ساختن اقدامت دولت و بالا بردن میزان کارائی سازمان‌ها و فراهم آوردن وسایل موفقیت دولت‌ها در مورد برنامه‌های طرح‌ریزی شده دارد مورد توجه قرار داد.
در دنیای امروز بودجه‌بندی وسیله مؤثری است در دست طراح برنامه برای اینکه بواند برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی را بنا به مقتضیات سیاسی و اجتماعی و وضع خاص کشور تنظیم نماید. بدون تردید برنامه‌ریزی صحیح باید به وسیله بودجه‌بندی متناسب به مرحله عمل درآید و این دو امر لازم و ملزوم یکدیگرند.
تحولات عمیق کشور ایجاب می‌کند که بدون درنگ بودجه‌بندی از حالت کنونی درآید و به طریقی تنظیم گردد که موفقیت برنامه‌های مورد نظر دولت را تضمین نماید.
در اجرای این امر لازم است که بودجه مملکتی با برنامه‌های اقتصادی و عمرانی کشور هم آهنگ باشد زیرا هر تصمیم دولت اعم از اینکه مربوط به سرمایه‌گذاری مستقیم دولت و یا مؤسسات خصوصی باشد و یا به طریق غیرمستقیم در فعالیت اشخاص مداخله نماید در بودجه دولت مؤثر است.
با توجه به این مقدمه دولت مصمم است که امور مربوط به برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی را در سازمان واحدی متمرکز نماید و این سازمان همان سازمان برنامه و بودجه‌بندی خواهد بود که تحت‌نظر مستقیم نخست‌وزیر اداره خواهد شد. بدین ترتیب بزرگترین قدم اصلاحی در برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی که از اصول اساسی اقتصاد سالم کشور است در جاده صحیح و علمی برداشته می‌شود. بودجه کشور همان‌طور که برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی جامع است باید جامعیت داشته باشد و بودجه‌های عمومی و عمرانی در چهارچوب سیاست معین و مشخص تعیین و تنظیم گردد و سپس به وسیله وزارت دارایی به مرحله اجرا گذارده شود.
موضوع اصلاحات وزارت دارایی و تمرکز کلیه درآمدهای مملکت در خزانه‌داری کل و نظارت کامل در دخل و خرج مملکت مسئله بسیار مهم و اساسی است که جداگانه در برنامه دولت به استحضار خواهد رسید.
چنانکه ملاحظه می‌فرمایند مهمترین سازمان مؤثر مملکتی با اتخاذ تصمیمات فوق به وظایف صحیح و حقیقی خود محدود می‌گردد. سازمان برنامه متعلق به کلیه وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و عامل اصلی مطالعات اقتصادی و اجتماعی و فنی و تنظیم کننده برنامه‌های عمرانی و ناظر حسن اجرای آن و تدوین کننده بودجه کل مملکتی خواهد بود. هیئت عالی برنامه که به ریاست رئیس دولت و عضویت وزرای امور اقتصادی و رئیس کل بانک مرکزی و مقامات سازمان برنامه و کارشناسان اقتصادی و اجتماعی تشکیل می‌شود عامل اساسی ایجاد هم‌آهنگی و ناظر دقیق اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد بود. دولت کوشش فراوان خواهد کرد که هم‌آهنگی کامل در دستگاه‌های اقتصادی کشور به وسیله اقدامات اساسی موجب ثبات و رونق اقتصادی و ایجاد اعتماد و امنیت کامل گردد (احسنت).
سازمان مرکزی آمار ایران
بدون تردید شرط اساسی برنامه‌ریزی صحیح داشتن آمار و طلاعات کافی از کلیه شئون حیات اقتصادی و اجتماعی کشور است. اداره کل آمار عمومی روی سابقه اداره آمار وسجل احوال به وزارتر کشور وابستگی دارد در صورتی که ضرورت قطعی ایجاب می‌کند که به سازمان مرکزی آمار ایران تبدیل و وابسته به سازمان برنامه گردد و نواقص اداری و فنی آن مرتفع و مورد استفاده کلیه وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولت واقع شود. بدینمنظور لایحه قانونی سازمان مرکزی آمار ایران تهیه و تنظیم گردیده است که در صورت رأی اعتماد به دولت در اولین جلسه تقدیم خواهد شد. بدین ترتیب اداره کل آمار عمومی با تمام وظایف و مقدورات و افراد خود در اختیار سازمان برنامه قرار خواهد گرفت تا بتوان از این مرکز تحقیقاتی و آمارگیری جهت برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور به بهترین طریق بهره‌برداری کرد. (انشاءالله)
فعالیت‌های خصوصی اقتصادی
دولت معتقد است که کلیه فعالیت‌های خصوصی اقتصادی باید از طرف دولت ارشاد و مورد حمایت قرار گیرد. (صحیح است) دولت فقط باید در امور اقتصادی مربوط به منافع عمومی که از حدود مقدورات فعالیت‌های خصوصی خارج است و یا مصالح اجتماعی اعمال آن را از طرف دولت ایجاد می‌کند دخالت نماید بدین ترتیب دولت به تدریج کلیه فعالیت‌هایی که جنبه انتفاعی دارد از دستگاه‌های دولتی منتزع و به مردم واگذار خواهد کرد و تا آنجا که به منافع و مصالح عمومی لطمه وارد نیاید با ارشاد دولت در بخش خصوصی اجرا خواهد شد. (صحیح است)
بدین ترتیب دولت پشتیبان کامل فعالیت‌های خصوصی است و برای این منظور سرمایه‌گذاری سالم را تشویق و تقویت می‌کند و تمام عوامل لازم را به منظور ایجاد محیط اطمینان بخش برای گردش سرمایه‌های خصوصی فراهم خواهد آورد.
متأسفانه در چند سال اخیر به علت شایعات خلاف اصول اقتصادی و ایجاد محیط نامساعد سرمایه‌های زیادی از کشور خارج و میزان سرمایه‌گذاری به طور قابل توجهی تقلیل یافته است. در دولت جناب آقای علم کوشش فراوان شد که مشکلات اقتصادی تخفیف یابد و پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای بدست آمد که باید با سرعت و شدت زیادتری تعقیب شود.
دولت با اجرای برنامه‌های وسیع عمرانی و سرمایه‌گذاری در امر خانه‌سازی و راهسازی و عمران دهات و توسعه اعتبارات کشاورزی و رهنی و تشویق صادرات موجبات رفع رکود فوری و بیکاری را فراهم خواهد نمود.
در اینجا مایلم به عموم هموطنان عزیز اعلام دارم که ثبات سیاسی ایران در پرتو وجود شاهنشاه و نیروی عظیم ملت که پشتیبان تحولات عمیق اقتصادی و اجتماعی معظم‌له است بین کشورهای مشابه ایران بی‌نظیراست (صحیح است) در پرتو این ثبات سیاسی همه‌گونه مقدورات سرمایه‌گذاری موجود و مورد حمایت کامل دولت قرار خواهد گرفت (احسنت).
یک سال و نیم است که تاریخ شروع برنامه سوم می‌گذرد ولی به هیچ‌وجه به تناسب لازم سرمایه‌گذاری خصوصی انجام نشده. در اینجا دولت کوشش خواهد کرد که همه‌گونه وسایل تشویق و راهنمایی لازم در امر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنایع و معادن و کشاروزی و امور عمرانی بوجود آورد تا اجرای برنامه سوم و حصول به هدف رشد اقتصادی به حداکثر تأمین شود.
کشاورزی
انقلاب اجتماعی عظیمی که در ۶ بهمن ۱۳۴۱ نظام نوین کشور ما را پی‌ریزی کرد و با اجرای قانون مترقی اصلاحات ارضی سه ربع جمعیت مملکت ازادی اجتماعی و اقتصادی خود را باز یافتند عملاً کشاورزی را رکن اصلی اقتصاد کشور قرار داد و در حال حاضر اصلاح وضع کشاورزی و بهبود زندگانی کشاورزان قهراً سرلوله برنامه هر دولت مترقی و اصلاح‌طلبی قرار خواهد گرفت.
حفظ و حراست منابع طبیعی کشاورزی و نظارت در استفاده بیشتر و بهتر ازاین منابع به منظور بهبود وضع زندگانی روستاییان و بالا بردن سطح تولید محصولات کشاورزی و افزایش درآمد عمومی مملکت از هدف‌های بسیار اساسی است که دولت تعقیب خواهد نمود.
اصول مهم و رئوس برنامه کشاورزی دولت به ترتیب زیر می‌باشد:
۱- اجرای مقررات و قوانین اصلاحات ارضی.
دولت معتقد است که کشاورزی ایران باید براساس قانون مترقی اصلاحات ارضی که به اراده شاهنشاه و تصویب ملت به مرحله اجرا درآمد، و منشأ عمیق‌ترین تحولات اجتماعی کشور ما می‌باشد در راه تأمین عدالت اجتماعی برای گروه عظیم کشاورزان زحمتکش و برمبنای بهبود وضع اقتصادی دهقانان و تقویت خرده مالکان و تأمین موجبات بهره‌برداری کامل از اراضی زراعتی و افزایش تولیدات کشاورزی با استفاده از روش‌های نوین استوار گردد.
دولت معتقد است که با اجرای مرحله اول اصلاحات ارضی الغای رژیم ارباب و رعیتی به اراده شاه و ملت به طور قاطع عملی گردیده و اکنون برای بهره‌برداری از این موفقیت عظیم باید ضمن تکمیل اقدامات مربوط به اجرای مرحله اول برنامه‌های دامنه‌داری برای توسعه کشاورزی کشور و افزایش درآمد کشاورزان به مورد اجرا گذارد.
دولت مرحله دوم قانون اصلاحات ارضی را با کمال دقت و براساس ایجاد قوام و استحکام در مبانی اقتصاد کشاورزی کشور مورد اجرا قرار خواهد داد و برای تأمین این نظر با استفاده از نظرات کارشناسان و صاحبنظران مقررات جامع و کاملی برای اصلاح قسمتی از آیین‌نامه مواد الحاقی که ناهمآهنگ با روح مترقی قانون و مانع پیشرفت اجرای سریع آن می‌باشد تهیه و برای تصویب قدیم خواهد کرد.
دولت معتقد است که به منظور توسعه کشاروزی کشور و افزایش تولیدات کشاورزی مملکت باید از کلیه امکانات موجود استفاده کرد و در اجرای این نظر برنامه‌های وسیعی برای تشویق سرمایه- سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و بزیر کشت آوردن اراضی بائر و ایجاد تسهیلات از طریق اعطا وام‌های دراز مدت با شرایط سهل تهیه و به مورد اجرا خواهد گذارد.
۲- توسعه و تکمیل شرکت‌های تعاونی روستائی به منظور حمایت از کشاورزان و تأمین اعتبارات مورد نیاز و خرید محصولات کشاورزی و اداره دهات طبق اصول و روش نوین.
۳- حفاظت و توسعه و بهره‌برداری صحیح از جنگل‌ها و مراتع براساس قانون ملی شدن جنگل‌ها مراتع کشور.
۴- اتخاذ تدابیر برای جلوگیری از نوسانات غیرمتناسب در قیمت محصولات کشاورزی.
۵- حفظ و صیانت و تکثیر دام و محصولات کشاورزی از آفات و بیماری‌ها و تعمیم دفع آفات نباتی و حیوانی. برنامه دفع آفات نباتی در سراسر کشور طبق اصول صحیح انجام خواهد یافت و کشاورزان و خرده مالکان در هزینه‌های مربوط سهیم و شریک خواهند بود و دولت کمک قابل توجهی به نجام چنین امر مهم در بودجه مملکتی منظور خواهد داشت.
۶- ترویج اصول نوین کشاورزی و راهنمایی کشاورزان در به کاربردن روش‌های علمی و جدید کشاورزی و کوشش در تجهیز نیروی انسانی بی‌کار در دهات و روستاهای کشور و تهیه امکانات لازم برای استفاده از این نیرو در بالا بردن تولیدات کشاورزی و نوسازی و اتخاذ تدابیر لازم برای ازدیاد حاصلخیزی خاک‌ها و تعمیم مصرف کود شیمیایی.
۷- مطالعه و بررسی نحوه استفاده از ماشین‌های کشاورزی و ترویج مکانیزاسیون کشاورزی منطبق با وضع اقتصادی و اجتماعی و توجه به اشتغال بیکاران.
صنعت
صنعتی کردن کشور طبق برنامه جامع اقتصاد ملی برای جبران عقب ماندگی و نیل به رشد اقتصادی از مهمترین هدف‌های اساسی است.
دولت سرمایه‌گذاری خصوصی را در صنایع به استثنای صنایعی که مصالح عمومی دخالت و تأسیس آن را از طرف دولت ایجاب نماید با ارشاد و هدایت لازم کاملاً تشویق خواهد کرد.
در چند سال اخیر که صنایع در ایران با سرعت زیاد توسعه یافت مانند هر کشور در حال توسعه ممکن است بعضی از سرمایه‌گذاری‌ها به علت نقص مدیریت و یا محاسبات ناقص اقتصادی مواجه با اشکالات و موانعی گردیده باشد که باید به دقت به آن رسیدگی شود. یک هیئت از کارشناسان عالی رتبه تعیین خواهد شد که به مشکلات کارخانه‌های موجود تا سه ماه رسیدگی دقیق نماید و با هم‌آهنگی کامل از طرف مقامات مربوطه نواقص فنی و مدیریت و اعتباری آنها مرتفع خواهد شد.
دولت به هیچ‌وجه اجازه نخواهد داد که بعضی از صاحبان صنایع احتمالاً به عنوان تهدید در تعطیل کارخانه و یا بی کار شدن کارگران سوء‌استفاده نمایند. دولت طبق قانون با این واحدها عمل خواهد کرد و اداره و نظارت کار را مستقیماً تحت‌نظر قرار خواهد داد و از هرگونه سوء‌استفاده شدیداً جلوگیری می‌نماید.
برای مصرف تولیدات فلاحتی و تقویت کشاورزی دولت به توسعه صنایع کشاورزی توجه خاص مبذول خواهد داشت تا در جذب جمعیت روستاها مؤثر و مفید باشد.
دولت از صنایع داخلی حداکثر حمایت را خواهد کرد ولی تدابیری اتخاذ خواهد کرد که این حمایت در چهارچوب مصالح عمومی برنامه‌های توسعه اقتصادی و جلوگیری از هرگونه افزایش نامتناسب قیمت‌ها و اجحاف به مصرف‌کننده باشد. دولت مستقیماً در ایجاد صنایع سنگین در حدود مقدورات مملکتی واصول اقتصادی اقدام خواهد کرد و به خصوص تأسیس ذوب‌آهن و توسعه صنایع پیتروشیمی را جزو کارهای اساسی در دوره برنامه سوم قرار داده است. امیدوارم که این دولت افتخار تأسیس کارخانه ذوب‌آهن را تحت رهبری شاهنشاه داشته باشد و در آتیه بسیار نزدیک وزیر اقتصاد گزارش تأسیس کارخانه ذوب‌آهن را به عرض نمایندگان محترم می رساند. (احسنت)
معادن
معادن و منابع زیرزمینی کشور باید طبق برنامه جامع اقتصادی مورد بهره‌برداری کامل قرار گیرد. از معادن و ذخائر زیرزمینی کشور برای توسعه اقتصادی و تأمین مواد اولیه مورد نیاز نصایع و توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی استفاده کامل به عمل خواهد آمد. دولت هرگونه سرمایه‌گذاری خصوصی را در این امر از طریق تشویق و ارشاد حمایت خواهد کرد و در کلیه قراردادهای بازرگانی صدور مواد معدنی را مورد توجه قرار خواهد داد و همچنین در مقابل نوسانات قیمت‌های بین‌المللی تدابیر لازم پیش‌بینی خواهد کرد.
بازرگانی
سیاست بازرگانی دولت براساس حفظ و حمایت و توسعه صنایع داخلی و تولیدات کشاورزی و توجه به مصالح مصرف‌کنندگان و تأمین نیازمندی‌های کشور و حفظ تعادل پرداخت‌های ارزی استوار است (احسنت).
سیاست بازرگانی خارجی یکی از ارکان اساسی برنامه جامع اقتصاد ملی است که باید هدف‌ها و وسایل و روش‌های آن با مقتضیات کنونی جامعه ایران و لزوم نوسازی آن تطبیق داده شود. ارشاد و هدایت دولت با رعایت اصل آزادی ابتکار خصوصی و فعالیت فردی برای تأمین این نظر لازم و ضروری است.
دولت با توجه به امکانات واقعی صنایع کشور و اصول صحیح اقتصادی واردات کالاها و محصولاتی را که در داخل کشور به میزان کافی و با کیفیت مناسب تهیه می‌شود از طریق نوسانات حقوق گمرکی و سود بازرگانی محدود و در صورت اقتضا موقتاً ممنوع خواهد کرد تا هم در مرحله اولیه رشد واحدهای صنعتی نوبنیاد کشور بتوانند در پناه حمایت و هدایت دولت بسط و توسعه یابند و هم بازار کافی برای فعالیت آنها تأمین گردد و در اجرای این اصل مراقبت کافی برای حفظ منافع مصرف‌کنندگان خواهد شد.
عواید حاصل از منابع سرشار نفت کشور که افزایش بهره‌برداری از آن مورد کمال توجه می‌باشد در درجه اول باید صرف توسعه اقتصادی و صنعتی کردن کشور و تأمین مایحتاج اولیه مردم ایران گردد.
دولت با توجه کامل و براساس یک سیاست جامع اقتصادی فقط اجازه خواهد داد که درآمدهای ارزی مملکت برای واردات کالاهای مورد نیاز عموم مصرف گردد و همچنین خواهد کوشید تا کالاهای سرمایه‌ای به خصوص ماشین‌آلات کارخانه‌هایی که بنیان‌گذاری آن مفید به حال مملکت و موافق اصول برنامه جامع اقتصاد ملی باشد و نیز مواد اولیه مورد نیاز صنایع ملی در شرایطی بهتر و به قیمت ارزانتر و با تسهیلات لازم به مملکت وارد شود تا در صنعتی کردن مملکت حداکثر تسریع حاصل گردد.
تشویق صادرات مورد توجه کامل می‌باشد. ممالک خارجی باید توجه داشته باشند که کشور ایران نمی‌تواند یک بازار ازاد و بدون حراست برای فروش کالاهای آنان باشد (صحیح است) و سیاست بی‌قید و شرط دروازه‌های باز به هیچ‌وجه با مقتضیات یک کشور در حال توسعه تطبیق نمی‌نماید. (صحیح است)
دولت براساس اصول سیاست اقتصادی خود اثرات تشکیل گروه‌های بازرگانی ناحیه‌ای را در اقتصاد بین‌المللی مورد مطالعه و توجه قرار خواهد داد و هر موقع که تشکیل این گروه‌ها به طور مستقیم و غیرمستقیم در حال یا در آینده منافع صادراتی ایران را دچار مخاطره سازد از طریق مذاکرات مستقیم و یا عمل متقابل در مقام حفظ مصالح اقتصاد کشور برخواهد آمد و در این زمینه از توسعه همکاری‌های اقتصادی ناحیه‌ای با کشورهای دیگر براساس اصول اقتصادی خودداری نخواهد کرد. (صحیح است) تشویق صادرات محصولات کشاورزی- معدنی و صنعتی به منظور ازدیاد عواید ارزی کشور و اختصاص قسمت اعظم درآمدهای ارزی به بسط توسعه اقتصادی ایران درصدر برنامه بازرگانی خارجی دولت قرار دارد.
دولت با اعتقاد راسخ سیاست انتظار را در زمینه تشویق صادرات کنار خواهد گذارد و اصل تحرک و بازرایابی و تشویق صحیح و مؤثر و همه جانبه صادرات و حمایت و هدایت صادرکنندگان را جایگزین آن خواهد کرد و از طریق بهبود کیفیت و تسهیلات اعتباری وسیع و اعطای هر نوع کمک دیگری که در چهارچوب برنامه جامع اقتصادی کشور ضروری تشخیص داده شود موجبات توسعه و تنوع سریع صادرات مملکت را فراهم خواهد نمود.
در عصر تحول عظیم اقتصادی و اجتماعی، کشور ایران نمی‌تواند و نباید تنها یک مملکت صادر کننده مواد اولیه و محصولات کشاورزی باشد. صادرات محصولات صنعتی کشور اعم از محصولات صنایع دستی و ماشینی که نمونه هنر و توانایی کارگران و مهندسین و هنرمندان و طراحان ایرانی است با شرایط خاص تشویق خواهد شد تا با توسعه بازار توسعه شرایط فعالیت اقتصادی و بهره‌وری آنان به طور مؤثر بهبود یابد. (صحیح است)
دولت عقیده و ایمان راسخ دارد که اجرای موفقیت‌آمیز برنامه رونق اقتصادی و تجدیدنظر اساسی در بنیان‌های اقتصاد کشور و نوسازی آن به منظورتطبیق و هم‌آهنگی فعالیت‌های اقتصادی با مقتضیات انقلاب عظیم اجتماعی ایران و اجرای طرح‌های وسیع راهسازی- توسعه بنادر و بهبود زیربنای اقتصادی مملکت به طور مؤثر و مستقیم در تسهیل و توسعه بازرگانی خارجی و بخصوص صادرات ایران مؤثر خواهد بود (صحیح است) اما اجرای این برنامه‌ها باید با اتخاذ یک سیاست صحیح بازرگانی خارجی و تشویق صادرات و حمایت از صنایع ملی و حفظ تعادل پرداخت‌های خارجی و ذخائر ارزی مملکت همراه باشد.
دولت با اعتقاد کامل به لزوم اتخاذ و اجرای یک سیاست صحیح بازرگانی خارجی که منطبق با اصول برنامه جامع اقتصاد ملی باشد کاملاً متوجه لزوم تثبیت شرایط فعالیت بازرگانان و جلوگیری از تغییر دائم و غیرلازم مقررات می‌باشد و به این فکر جامه عمل خواهد پوشاند. باید صراحتاً یادآور شد که ایجاد و اجرای یک سیاست صحیح بازرگانی خارجی به خودی خود وافی به مقصود نمی‌باشد. برنامه جامع اقتصاد ملی است که خواهد توانست در زمان طولانی احتیاجات واقعی مملکت را مرتفع سازد.
حمل و نقل و ارتباطات
توسعه راه‌ها- راه‌آهن- بنادر و ایجاد فرودگاه‌ها و همچنین وسایل ارتباطی و مخابرات نقش مؤثری در رشد اقتصادی و اجتماعی کشور دارد.
دولت در اجرای برنامه‌های راهسازی در سراسر کشور و خصوصاً راه‌های فرعی در روستاها اهتمام زیاد خواهد نمود و همچنین در توسعه و تکمیل وسایل ارتباطی و مخابراتی خواهد کوشید.
دولت معتقد است که با ایجاد راه‌های اصلی و فرعی در سراسر کشور باید موجبات تسهیل مبادلات داخلی و توسعه بازرگانی خارجی و جلب سیاحان و جهانگردان و تقلیل هزینه حمل و نقل را فراهم کرد. (صحیح است)
توسعه جهانگردی
جلب سیاحان خارجی به ایران و توسعه جهانگردی از عوامل مؤثر در اقتصاد و وسیله شناساندن فرهنگ و تمدن کشور است.
دولت معتقد است که با توجه به ذخایر تاریخی و آثار باستانی ایران جلب سیاحان و توسعه جهانگردی خارجی می‌تواند منبع سرشار درآمد ارزی بوده و به نحو مؤثر به بسط و توسعه اقتصاد نقاط مختلف کشور کمک کند. دولت در اصلاح و تقویت سازمان جلب سیاحان خواهد کوشید و از هرگونه اقدامات متشتت در این زمینه جلوگیری خواهد نمود.
دولت سرمایه‌گذاری‌هایی را که برای جلب سیاحان خارجی در تمام نقاط کشور به عمل می‌آید ارشاد و حمایت خواهد کرد و لایحه آن را به زودی تقدیم قوه مقننه خواهد نمود تا مزایای سرمایه‌گذاری‌های تولیدی صنعتی نسبت به سرمایه‌گذاری‌های خصوصی که برای جلب سیاحان خارجی ضرور تکامل دارد تقسیم داده شود.
امور مالی و مالیاتی
سیاست مالی دولت باید همآهنگ با سیاست برنامه جامع اقتصاد باشد. دولت در اتخاذ هرگونه تصمیم توجه خواهد کرد که سیاست مالی و مالیاتی منطبق با هدف‌های رشد اقتصادی و موجب تسهیل و تسریع در ارجای برنامه جامع اقتصاد ملی باشد.
اصلاح وزارت دارایی که بتواند وظایف خطیر خود را در اعمال سیاست مالی سالم و وصول مالیات‌های حقه دولت و تمرکز کلیه درآمدهای کشور و نظارت در خرج مملکت انجام دهد یکی از بزرگترین اقداماتی است که در صدر برنامه دولت قرار دارد.
تا زمانی که یک سیاست مالی منطبق با هدف‌های برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی اتخاذ نگردد و مالیات‌ها برای مدت طولانی نثبیت و براساس اصول صحیح وصول نشود و تماسم با مؤدیان مالیاتی موجب جلب اعتماد و اطمینان آنان نگردد و کلیه درآمدها در خزانه کشور متمرکز و برنامه‌های عمرانی با توجه به لزوم حداکثر استفاده از هزینه‌های انجام شده تنظیم نشود ما نمی‌توانیم از یک اقتصاد سالم برخوردار گردیم. دولت با توجه به این نکات اقدامات زیر را به عمل خواهد آورد:
الف- بودجه کل کشور به طوری که تشریح گردید تحت‌نظر مستقیم رئیس دولت تنظیم و برای اجرا به وزارت دارایی ابلاغ می‌گردد.
ب- از طرف خزانه‌داری بودجه هر وزارتخانه یا مؤسسه دولتی در اختیار آن دستگاه قرار می‌گیرد و رؤسای حسابداری با پیشنهاد وزیر دارایی و مراقبتب وزیر یا مدیر مسئول تعیین و مسئول اجرای وظایف خود بوده و تحت‌نظر مستقیم وزیر یا مدیران مؤسسه انجام وظیفه خواهند کرد.
پ- وزارت دارایی و دیوان محاسبات نظارت دقیق خواهند داشت که هزینه‌های مربوطه طبق قانون و در چهارچوب بودجه مصوب باشد و از هرگونه دخالتی که موجب رکود و کندی اجرای برنامه‌های مملکتی گردد جلوگیری خواهد شد.
موضوع نظارت با دخالت و کندی کار مردم فرق دارد امروز تمرکز دارایی‌های مملکت در وزارت دارایی نیست (صحیح است) خزانه‌داری کل باید منعکس‌کننده تمام درآمدهای مملکت باشد (صحیح است) باید در دخل و خرج مملکت نظارت داشته باشد (صحیح است) باید دستگاه وزارت دارایی برای وصول مالیات‌های حقه دولت مجهز به شود مردم را نباید ناراحت کرد ولی هیچ‌کس نباید حق دولت را تضییع کند این اصول با یک مدیریت صحیح و قاطع باید انجام پذیرد عرایضی که بنده می‌کنم این دولت اعجاز نخواهد کرد زمان و مقدورات لازم دارد تا نیات نمایندگان محترم به مرحله اجرا گذارده شو. (صحیح است)
ت- کلیه درآمدهای کشور به تدریج در خزانه‌داری کل متمرکز می‌گردد و در مقررات و قوانین مربوط به دستگاه‌های مختلف مملکتی تجدیدنظر خواهد شد تا نسبت به مؤسساتی که وظایف مشابه دارند مقررات مشابهی اعمال گردد و اصولاً وزارت دارایی در درآمدها و پرداخت‌ها نظارت دقیق داشته باشد.
ث- کلیه مإسسات انتفاعی دولت به استثنای مؤسساتی که از لحاظ فنی و نوع کار اقتصاد دارد به سازمان دیگری وابستگی داشته باشند در وزارت دارایی متمرکز می‌گردند.
ج- نسبت به دستگاه وصول و مقررات مربوط به اخذ مالیات‌ها تجدیدنظر کامل خواهد گردید. هزینه وصول مالیات‌ها باید متناسب با میزان درآمدها باشد.
تماس مؤدیان مالیاتی با دولت به حداقل تخفیف داده خواهد شد.
چ- اتخاذ یک سیاست مالی و تعیین میزان مالیات‌ها و تثبیت آن برای مدت طولانی در ایجاد اعتمد و اطمینان بین مردم بسیار مؤثر و عامل مهمی در توسعه اقتصادی کشور است.
این سیاست علاوه بر رعایت اصول اقتصادی باید بر اساس تأمین عدالت اجتماعی استوار باشد و موجب گردد که توزیع عادلانه درآمد به تدریج عملی گردد.
سیاست پولی و اعتباری
دولت توجه لازم خواهد کرد که سیاست پولی و اعتباری موجبات تسهیل و تسریع توسعه همآهنگ اقتصاد ملی را فراهم نماید و به عنوان وسیله مؤثر جهت تأمین حداکثر رشد اقتصادی و تحقق هدف‌های برنامه جامع ملی مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه کامل به حفظ ارزش داخلی و خارجی پول باید به وسیله سیاست اعتباری صحیح موجبات جلوگیری از افزایش نامتناسب قیمت‌ها و تأمین تعادل پرداخت ارزی و تحقق پیش‌بینی‌ها و محاسبات سرمایه‌گذاری و ارشاد سرمایه‌های خصوصی در فعالیت‌های تولیدی و تشویق صادرات فراهم گردد و همچنین با اتخاذ تدابیر لازم وسایل تجهیز و استفاده از پس‌اندازهای خصوصی در امور تولیدی صنعتی و معدنی و کشاورزی تأمین گردد. یکی از وسایل لازم جهت به کار انداختن پس‌اندازهای مردم و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار تشکیل بورس در کشور است. (احسنت)
تشکیل بورس خرید و فروش سهام استفاده از سرمایه‌های کوچک و پس‌اندازهای مردم در راه‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی تشویق خواهد کرد (صحیح است) و موجب تسهیل گردش پول و ایجاد فعالیت‌های اقتصادی قابل توجهی خواهد گردید.
در این مسائل نمایندگان محترم واقف هستند که با حرف نمی‌شود کارهای اقتصادی را به صورت صحیح اداره کرد باید موجبات رونق اقتصادی فراهم باشد مشکلات رفع به شود قوانین اصلاح به شود سازمان‌های لازم بوجود بیاید و سازمان‌های غیرضروری منحصل به شود و دستگاه‌های مملکت برای حمایت مردم به کار بیفتد نه برای کارشکنی و نه برای مزاحمت (صحیح است) دولت با حمایت شاهنشاه خدمتگزار مردم است دولت باید تمام وسایل را در اختیار مردم بگذارد و موجب نشود که مردم در کارهای عمومی و مملکتی دلسرد و مأیوس به شوند این دولت اتکاء به حمایت شاهنشاه و نیروی شما نمایندگان ملت دارد و امیدوار هستیم به تدریج در رفع این نواقص کوشا باشیم (انشاءالله)
فرهنگ
دولت نسبت به توسعه و تعمیم فرهنگ در سراسر کشور خاصه در روستاها اهمیت فوق‌العاده قائل است.
دولت معتقد است که فرهنگ گایه و اساس اجرای برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی (صحیح است) برای اینکه بتوان فرهنگ را در مسیر صحیح و براساس برنامه‌های مترقی توسعه و تعمیم داد، تعلیم و تربیت را در محیط خانواده و اجتماع باید ارشاد و هدایت کرد.
ایجاد مؤسسات تربیتی و کمک و راهنمایی و نظارت برکار سازمان‌هایی که بتوانند پرورش معنوی و جسمانی فرزندان ایران را تأمین و آن را در راه صحیح هدایت و ارشاد نمایند از وظایف دولت است.
دولت نکات زیر را در برنامه فرهنگی کشور مورد توجه و اقدام قرار خواهد داد:
الف- تعلیمات اجباری و مجانی در دبستان برای اطفال ایرانی تأمین خواهد شد (احسنت)
ب- برای اینکه دولت بتواند از مقدورات خود در اسرع وقت برای با سواد کردن افراد محروم و دور افتاده کشور حداکثر استفاده را بنماید تأسیس مدارس و مؤسسات فرهنگی خصوصی را در شهرها تشویق و حمایت خواهد کرد تا کسانی که مقدورات آنها اجازه دهد بتوانند از این مؤسسات استفاده نمایند و بودجه مملکتی بیشتر برای تعمیم فرهنگ در بین افراد بی‌بضاعت خاصه مناطق روستائی و کارگری مصرف شود. (احسنت)
پ- قانون سپاه دانش که از ابتکارات شاهنشاه و جزء لوایح مترقی مصوبه ملت ایران است به دقت اجرا خواهد شد.
ت- به موازات برنامه‌های اقتصادی و با در نظر گرفتن اختیاجات کشور به متخصص فنی در رشته‌های مختلف سعی خواهد شد قسمت بیشتری از منابع موجود صرف تربیت متخصص فنی و در نتیجه تسریع رشد اقتصادی کشور گردد و با رعایت اصول جدید آموزش و پرورش و تکامل نیروی انسانی به تعلیمات حرفه‌ای و تحصیلات عالی توجه خاص خواهد شد. (صحیح است)
ث- دولت کوشش خواهد کرد که وسایل تعلیمات عالیه و تخصصی را هر چه بیشتر در داخل کشور تهیه و تأمین کند تا جوانان بتوانند در کشور خود دوره عالی تخصصی را به پیمایند و با احتیاجات و نیازمندی‌های کشور هنگام تحصیل علوم و فنون جدید بیشتر آشنا و واقف گردند.
ج- میراث گرانبهای فرهنگ و ادب و هنر ایران مورد توجه کامل دولت است و اعتبارات و وسایل لازم برای تربیت و ارشاد استعدادهای فرهنگی و تشویق هنرهای ملی و محلی و احیای هنرهای اصیل ایرانی تأمین خواهد شد.
دولت سیاست عدم تمرکز را در مورد فرهنگ اعمال خواهد نمود و برنامه وسیعی تنظیم کرده است که اصول آن در آینده نزدیک به استحضار مجلس خواهد رسید.
در مورد فرهنگ وقتی که من افتخار نمایندگی مجلس شورای ملی را داشتم در اینجا صحبت می‌شد که فرهنگ ما اگر بدین سامان جلو برود موجب خطر است (صحیح است) دادن ورقه دیپلم و لیسانس دست جوانان مملکت و اینکه ما در تمام این مملکت یک نفر فرد متخصص که بتواند یک کارخانه برق کوچکی را براه بیندازد یا چاه عمیقی را حفر بکند و یا مدرسه‌ای را بنا کند نداشته باشیم این خطرناک است فرهنگ مملکت از کاغذبازی و دیپلم‌سازی باید خارج به شود دیروز که هیئت وزیران شرفیاب بود اعلیحضرت همایونی که نسبت به مسائل مملکتی با یک بصیرت و دانایی کامل اوامری می‌فرمایید برنامه فرهنگی را در چند کلمه خلاصه فرمودند و فرمودند فرهنگ ما باید برای توسعه اقتصادی و اجتماعی مملکت مجهز به شود و آن برنامه‌ای که ما می‌خواهیم برای ۸۰ درصد مردم محروم روستاها و کارگران ایران عمل کنیم با داشتن لیسانس ورقه دیپلم تأمین نمی‌شود ما باید این کارها را هر چه زودتر و با سرعت انجام بدهیم درنگ کردن و تأمل کردن در این مسائل خبط و خطا است این مطالب که به عرض مجلس شورای ملی می‌رسد در امروز و فردا قابل اجرا نیست فقط دانستن شما و حمایت شما از پیروی راهی که درآینده خواهیم پیمود موجب توفیق دولت خواهد شد (صحیح است)
بهداشت
تأمین بهداشت عمومی از وظایف دولت است. وسعت خاک ایران و وجود دهات دور افتاده و عقب‌ماندگی کشور از لحاظ برنامه‌های بهداشتی و وسایل درمانی وظایف دولت را بسیار سنگین کرده است معذالک دولت اینجانب معتقد است که با همین مقدورات و امکانات محدود در صورت مدیریت صحیح و استفاده کامل از وسایل موجود و انضباط در اجرای برنامه‌ها می‌توان نتایج بهتر و قابل توجهی بدست آورد.
اجرای قانون سپاه بهداشت یکی از بهترین طرق حصول به وسایل درمانی و مراقبت‌های پزشکی و تأمین بهداشت برای روستاها است (صحیح است) دولت وظیفه خود می‌داند این فرمان را که به اراده شاهانه صادر گردیده و قانون آن به تصویب قوه مقننه رسیده است به بهترین وجه به مرحله اجراء گذارد.
دولت با تنظیم برنامه‌های وسیع جهت تعمیم بیمه‌های اجتماعی و درمانی موجبات تأمین وسایل درمان و مراقبت‌های پزشکی را بیش از پیش فراهم خواهد کرد. دولت به مؤسسات خصوصی درمانی که در ایجاد وسایل و بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها اقدام نمایند همه گونه کمک و مساعدت کرده و از آنها حمایت خواهد کرد.
دولت علاوه بر رفع نواقص بیمه‌های اجتماعی کارگران در تعمیم و توسعه بیمه اجتماعی بین سایر طبقات اقدام خوهد کرد. بیمه درمانی کارمندان دولت و فرهنگیان از وضع کنونی خارج شده و دولت تا پایان برنامه سوم بیمه درمانی کلیه کارمندان دولت و فرهنگیان خانواده آنها را تأمین خواهد کرد (احسنت).
امور کارگری
رفاه و آسایش و بهبود زندگی کارگران از هدف‌های اساسی انقلاب ششم بهمن بوده و مورد نهایت علاقه و توجه دولت است. (صحیح است)
قانون سهیم شدن کارگران در سود کارگاه‌های تولیدی با روش صحیح امضای موافقت‌نامه‌های که منطبق با روح قانون باشد باید در اسرع وقت در کلیه واحدهای تولیدی به مرحله اجرا گذارده شود. پتوجه دولت در رفع مشکلات اقتصادی موجب خواهد شد که منافع عادلانه کارگاه‌های تولیدی تأمین و در نتیجه طبقه زحمتکش کارگر از آن بیشتر بهره‌مند گردد.
بیمه‌های اجتماعی کاگران تعمیم داده خواهد شد و در اجرای آن توجه لازم مبذول خواهد گردید. همچنین توسعه سندیکاها و تشکیلات کارگران و کارفرمایان به تأمین حقوق حقه آنان و ایجاد حسن‌تفاهم بین کارفرما و کارگر و تعینی شرایط کار به طور عادلانه و بهبود زندگی کارگران و افزایش میزان تولید کمک مؤثر خواهد کرد. (احسنت) دولت همه‌گونه وسایل لازم برای این امر تأمین و ارشاد و هدایت لازم را معمول خواهد داشت.
طبق برنامه وسیع ساختمانی در کلیه نقاط کشور تأمین مسکن کارگران مورد توجه کامل قرار خواهد گرفت و تسهیلات لازم جهت کارفرمایان برای ساختن خانه‌های مسکونی کارگران فراهم خواهد شد.
بنده فکر می‌کنم مجلس شورای ملی بیشتر از هر اجتماع دیگری به این حقیقت پی‌برده است که کارگران ایران امروز در چه شأن و منزلتی هستند گروه کارگر که من افتخار همکاری و هم‌آهنگی آنها را در این مجلس داشتم و از این به بعد در دولت مجری اوامر شاهانه در رفاه حال آنها خواهم بود (احسنت) بهترین نمونه هستند که کارگران امروز ایران دیگر آن کارگران دیروز نیستند اجتماع ما باید با سلامتی و حقیقت این مسائل را درک کند همان‌طور که ما معتقد هستیم که کارفرمای دولتی و یا خصوصی باید عادل و سالم باشد به همان اندازه کارگران عزیز ما که از این نظم و انضباط و از این محبت‌های رهبر عالی‌قدر ما برخوردار شده‌اند معتقد و مؤمن شدند که کارگاه حقیقی یعنی نظم و انضباط (صحیح است) و به این ترتیب منافع ملت و منافع دولت یکسان تأمین خواهد شد بنده امیدوارم که با روشی که در وزارت کار تا به حال معمول بوده و از این به بعد هم دنبال خواهد شد ما این سیر ترقی و تحول را به بهترین طریقی خواهیم پیمود.
تأمین مسکن
موضوع تأمین مسکن در شهرها و روستاها و مناطق کارگری از مسائلی است که دولت بدان توجه خاص مبذول داشته و آن را به عنوان یک برنامه مؤثر جداگانه تقدیم می‌کند.
تشکیل وزارت آبادانی و مسکن بدین منظور است که کلیه کارهای متشتت در امر خانه‌سازی و ساختمان و عمران شهرها و دهات متمرکز و طبق برنامه‌های دولت با دقت و نظارت دقیق و صرفه‌جویی کامل به مرحله عمل درآید.
متأسفانه تاکنون در ایران قواعد شهرسازی به هیچ‌وجه مراعات نشده و قوانین و مقررات خاصی درباره این امر مهم تهیه و تدوین نگردیده است. سبک معماری مطابق نیاز شهرها و توجه به وضع اقتصادی و اجتماعی و قدرت مالی مردم مورد توجه نبوده و درباره عمران دهات و تأمین مسکن در روستاها و مناطق کارگری به طرز شایسته اقدام مؤثر به عمل نیامده است.
بدین ترتیب کوشش می‌شود وزارت عمران و آبادانی و مسکن با یک برنامه صحیح تشکیل شود و کلیه اقدامات متشتتی که در دستگاه‌های دول تبه عمل می‌آید از طریق بانک ساختمانی به یک سو سازمان خانه‌سازی وزارت دارایی از سوی دیگر سازمان برنامه به طریق متفاوت عمل می‌کنند مردم بدون هیچ‌گونه هدایت و ارشاد و بدون داشتن یک برنامه صحیح فعالیت‌های ساختمانی را ادامه می‌دهند اینها تمام متمرکز و ادغام خواهد شد در وزارت آبادانی و مسکن که با یک سیاست هم آهنگ و از کلیه مقدورات مالی جهت تأمین مسکن افراد چه در شهرها و چه در روستاها و چه در مناطق کارگری به بهترین طریق استفاده شود بنده صراحتاً عرض می‌کنم صدی هشتاد از مردم ایران متأسفانه در خانه‌هایی که خارج از اصول بهداشتی است زیست می‌کنند (صحیح است) و این عمل نمی‌تواند به هیچ‌وجه من‌الوجوه ادامه پیدا کند سال‌ها است خود بنده ناظر اوامر مؤکد اعلیحضرت همایونی بودم که در مورد تأمین مسکن چه دستورات مؤکدی صادر می‌فرمودند ولی باید این اوامر در چهارچوب یک برنامه مطالعه شده و یک تشکیلات منظم و صحیح به مورد اجرا گذارده شود و این دولت افتخار می‌کند که لایحه تشکیل وزارت ابادانی و مسکن را به محض تصویب برنامه دولت تقدیم مجلس شورای ملی کند که این وزارتخانه جدید التأسیس بتواند از تمام اقدامات متشتت در تأمین مسکن جلوگیری کند بدین‌ترتیب بانک ساختمانی به صورت سازمان وزارتخانه در خواهد آمد که فقط مأمور ساختمانی خواهد بود بانک رهنی وابسته به این وزارتخانه خواهد بود و وزیر آبادانی صاحب سهم بانک رهنی خواهد بود به جای وزیر دارایی و سیاست تأمین مسکن را ارشاد و راهنمایی خواهد کرد و کارهای اعتباری تأمین مسکن فقط به وسیله بانک رهنی انجام می‌پذیرد و سازمان مسکن مأمور ساختن خانه‌های سازمانی خانه‌های کارگری ابنیه دولتی و تهیه معیارهای ساختانی است و دفتر فنی مجهزی بوجود خواهد آمد اعتبارات کافی در برنامه عمرانی مملکت در نظر گرفته شده است که برنامه‌های تأمین مسکن با دقت و با سرعت تعمیم داده شود و امیدوار هستم که این دولت بتواند پایه‌گذاری صحیح در اجرای برنامه خود یاری برای تأمین مسکن در سراسر مملکت خاصه در مناطق کارگری به وسیله کمک به کارفرمایان و در مناطق روستائی و همچنین مردم به وسیله سیاست اعتباری صحیح و ارشاد و هدایت دولت بنماید امیدوارم این برنامه مورد تأیید و حمایت نمایندگان محترم قرار بگیرد.
انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انجمن‌های شهر
لوایح قانونی انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انجمن‌های شهر به مجلس تقدیم شده است. دولت نظرات خود را در کمیسیون‌های مربوطه به عرض مجلس رسانده و با اصلاحاتی تقاضای تصویب آنها را خواهد کرد. دولت معتقد است که سپردن کار مردم به مردم و عدم تمرکز امور محلی شهرستان‌ها در پایتخت از طریق تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انجمن‌های شهر باید مورد توجه و اقدام قرار گیرد. تا زمانی که مقامات محلی نتوانند نیازمندی‌های مردم را به طور شایسته و منطبق با برنامه‌های طرح‌ریزی شده انجام دهند دولت باید عمل نظارت و ارشاد خود را ادامه دهد.
لایحه تقسیمات کشوری برمبنای مطالعات صحیح هر چه زودتر تهیه و تقدیم خواهد شد.
دادگستری
تأمین عدالت اجتماعی و اصلاح دادگستری به طریقی که اعتماد عمومی به دستگاه عدالت کاملاً جلب شود مورد نظر و علاقه دولت می‌باشد. دولت معتقد است که تأمین قضائی شرط اصلی و اساسی اجرای صحیح برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
دولت در اینجا صراحتاً اعلام می‌دارد که قضاوت را از سیاست جدا می‌داند و هیچ‌گاه مقام دادگستری را آلوده به اغراض نخواهد کرد. مبارزه با فساد با شدت هر چه تمام‌تر اجرا خواهد شد ولی دولت اجازه نخواهد داد که اغراض شخصی و افترا موجب رکود کارها و سلب قدرت اجرایی از دستگاه‌های دولت گردد (احسنت- احنست).
کارمندان دولت می‌توانند با اعتماد به صداقت و درستی خو دبا نهایت قدرت انجام وظیفه نمایند و در پرتو قانون مورد حمایت دولت قرار خواهد گرفت.
رفع نیازمندی‌های دادگستری و توجه به رفاه حال قضات و تسهیل مقررات و قوانین برای رسیدگی به دعاوی مردم از اهم مسائل مورد توجه دولت می‌باشد.
اگر امنیت قضائی نباشد هیچ‌کس اعتماد به سرمایه‌گذاری نمی‌کند دولت همچنین متأسفانه بعضی اوقات شنیده می‌شود که می‌گویند مأمورین دولت قدرت اتخاذ تصمیم ندارند و این را موکول می‌کنند به اینکه افترا زیاد است و سعایت می‌شود بدگویی می‌کنند بنده این را به عنوان رئیس دولت قبول ندارم کارمند صحیح‌العمل باید به اتکا تقوی و پرهیزکاری خودش قلم روی کاغذ بگذارد و تصمیمات قاطع برای اجرای برنامه‌های مملکتی بگیرند و دولت هم باید حامی حقوق کارمندان صدیق دولت باشد هرگونه افترا جلوگیری شود از هرگونه اتهامی که زده به شود یا صحیح اس تیا غلط است اگر غلط است باید مفتری تعقیب به شود (صحیح است) بنده به عنوان نخست‌وزیر دولت اجازه نخواهم داد نه به مقام وزرای مسئول که خوشبختانه همه جزو خوش‌نام‌ترین طبقه مملکت هستند و هم کارمندان صدیق مملکت کوچک‌ترین بی‌احترامی به شود اگر افترا صحیح است هم وزیر و هم مأمورین دولت باید تعقیب بشوند و اگر صحیح نیست باید مفتری واقعاً تعقیب شود و به این ترتیب باید عدالت واقعی اجرا گردد کاغذهای بی‌امضا قابل تعقیب نیست اگر کسی جرأت کرد باید امضا کند و بفرستد، و این مسائل را باید دور انداخت تحرکی را که برای اداره مملکت و برنامه‌های مترقی شاه ما باید بوجود بیاوریم با این اصول کهنه و فرسوده تطبیق نمی‌کند و ما امیدوار هستیم که اصول اداره مملکت با شهامت توأم باشد (انشاءالله)
تشکیلات اداری
ایجاد سازمان صحیح اداری و استفاده از اصول علمی و فنی مدیریت و بهبود روش‌ها به نحوی که چرخ فعالیت‌های مملکتی و سازمان‌های دولتی به بهترین وجه به حرکت درآید شرط اساسی پیشرفت امور کشور است.
دولت معتقد است که هر برنامه و هر فکر صحیح بدون داشتن تشکیلات منطبق با اهمیت هدف‌های مورد نظر نمی‌تواند به نتیجه مطلوب برسد. سازمان‌های اداری کشورباید با هدف‌های انقلاب اقتصادی و اجتماعی تطبیق داده شود اصالح تشکیلات اداری و حذف دستگاه‌های زائد و ادغام مؤسساتی که وظایف تکراری داشته و یا مانع از انجام صحیح برنامه‌های مملکتی باشند و همچنین بوجود آوردن سازمان‌های ضروری برای اجرای هدف‌های اساسی مملکت متکی به اصول مدیریت و ایجاد امنیت و عدالت و رفع تبعیض بین کارمندان دولت و تشویق و ترغیب خدمتگزاران صدیق و کاردان و تنبیه و مجازات افراد خاطی و منحرف هدف‌های اساسی و برنامه دولت در بهبود وضع سازمان‌های اداری و نیل به هدف‌های عالی است. (احسنت)
برای تشکیلات صحیح اداری وجود یک قانون جامع و دقیق استخدامی ضرورت کامل دارد. (صحیح است) دولت کوشش خواهد نمود در ضمن اصلاح سازمان‌های اداری کشور با نظر نمایندگان محترم لایحه استخدام که در دولت سابق تقدیم شده است به نحوی به تصویب برسد که با اصول و هدف‌های تشکیلات نوین ایران تطبیق نماید و بتواند در راه اجرای هدف‌های بزرگ انقلاب شاه و مردم مؤثر باشد. دولت معتقد است باید منافع عمومی را بالاتر از توقعات خصوصی دانست و در تصویب این قانون اهتمام خواهد کرد که با توجه به این اصل منافع و توقعات حقه کارمندان دولت در هر مقام محفوظ و عدالت واقعی ملحوظ گردد. دولت در تقویت شورای‌عالی اداری جهت یک تحول واقعی در تشکیلات مملکتی اقدام خواهد کرد. برای اصلاح تشکیلات وزارتخانه‌ها لایحه مربوط تهیه و تنظیم گردیده است که پس از تصویب برنامه دولت تقدیم خواهد شد.
بنده عقیده دارم که مسائل مملکتی را فقط در چهارچوب الفاظ نباید قضاوت کرد سپردن کار مردم به مردم صحیح است مردم را باید آماده کرد برای اجرای این برنامه‌ها ولی زندگی مردم را نمی‌شود با این الفاظ معطل گذاشت یعنی اگر در نقطه‌ای هنوز آمادگی این نوع کارها نباشد دولت باید مردم را تعلیم و تربیت بدهد دولت وجود دارد برای ارشاد و هدایت ما باید مستقیماً عمل کنیم یا مردم را تربیت کنیم که خود مردم عمل کنند والا کافی نیست که گفت هشود کار مردم را به مردم می‌سپاریم و اگر ما کار مردم را به مردم سپردیم و بدتر از موقعی باشد که در دست دولت است واقعاً نقض غرض است و امیدوار هستم که ما این دو مورد را هم ردیف هم پیش ببریم هم دولت خوب عمل کند و هم خوب ارشاد بکند.
راهنمایی و ارشاد افکار عمومی
به منظور تمرکز کلیه امور وسایل و سازمان‌های هدایت و ارشاد افکار عمومی و جلوگیری از هرگونه تشتت در امر انتشارات و تبلیغات و امکانت مملکتی بوجود آوردن حس همکاری و ایمان و اعتماد ملت به اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی و اطلاع و وقوف مردم به عظمت فرهنگ و تمدن ایران و تقویت حس وطن‌خواهی و ملیت ایرانیان و جلب همکاری مردم با سازمان‌های دولتی وزارتخانه جدیدی به نام وزارت اطالعات تشکیل خواهد شد (مبارک است) این وزارتخانه مسئول تنظیم و اجرای برنامه‌های انتشاراتی و تبلیغاتی دولت در داخل و خارج کشور و نظارت در امور مربوط به تهیه و توزیع فیلم‌های مستند و خبری و انجام تبلیغات سمعی و بصری وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و همچنین اجرای قانون مطبوعات خواهد بود.
لایحه تأسیس این وزارتخانه تهیه گردیده است که در صورت تصویب برنامه دولت تقدیم خواهد شد.
سیاست خارجی
روابط و مناسبات ایران با کلیه کشورهای جهان براساس مصالح ملی مبتنی بر حفظ استقلال کامل سیاسی و اقتصادی و بسط دوستی با توجه به اصول منشور ملل متحد و احترام متقابل استوار است.
دولت معتقد است که ثبات سیاسی ما تحت رهبری شاهنشاه نه تنها ایران را به داشتن یک سیاست خارجی و منطقی و صلح‌جویانه در محیط بین‌المللی شناسانده است بلکه نفوذ معنوی شاهنشاه ما از مرزهای ایران گذاشته و در موارد مختلف موجب رفع اختلاف‌های بین‌المللی و منطقه‌ای شده است و این سایست عاقلانه موجب احترام و ستایش اغلب کشورها است (صحیح است) هرگاه احتمالاً کشورهایی باشند که به حربه تحریک و جاه‌طلبی‌های غیرمعقول متوسل شوند با عکس‌العمل شدید دولت و ملت ایران روبرو خواهند شد. (صحیح است) دولت عقیده دارد که باید همه گونه کوشش و مجاهدت در راه ایجاد آرامش و رفع مشکلات بین‌المللی و حفظ صلح جهانی به عمل اید و ارزومند است هر چه زودتر خلع سلاح عمومی و کامل عملی شود و خطر جنگ و اضمحلال بشری مرتفع گردد و کشورهای جهان بتوانند قسمت اعظم هزینه‌های دفاعی را در اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی مصروف دارند ولی با توجه به این نکات و علاقمندی کامل به رویه صلح‌جویانه دقیقه‌ای از انجام وظایف ملی و حفظ حدود و ثغور و استقلال و تمامیت ارضی کشور قصور نخواهد شد و تا وقتی که چنین محیطی در افق سیاست بین‌المللی فراهم نشود از تمام امکانات و مقدورات برای تقویت نیروی دفاعی کشور استفاده خواهد شد.
دولت ایران همچنان به تعهدات خود نسبت به پیمان تدافعی سنتو وفادار خواهد بود و ایران هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد که خاک کشور وسیله تجاوز به ممالک دیگر واقع شود (صحیح است، احسنت) و خاصه روابطه صلح‌جویانه و توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را با کشورهای دوست و همجوار خود تقویت و تحکیم خواهد کرد. این بود مختصری از برنامه دولت و تذکراتی درباره مسائل مهم مملکتی که لازم بود در معرفی دولت و تقدیم برنامه آن به عرض مجلس شورای ملی برسد.
آنچه مهم است اجرا و انجام هدف‌ها و برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی است که دولت با نهایت قدرت در تحقق آن خواهد کوشید. توفیق دولت بعد از فضلالهی و رهبری و حمایت شاهنشاه بزرگ منوط به فدارکاری بصیرت و حسن وظیفه‌شناسی کارمندان دولت و همکاری عمومی مردم است که بتوانند تشکیلات مملکتی را برای انجام چنین هدف‌های بزرگ اصلاح و تجهیز نمایند بهترین برنامه در قالب تشکیلات ناقص به نتیجه مطلوب نمی‌رسد و بدین جهت دولت شرط اصلی موفقیت را اصلاح وضع اداری و استفاده از کارمندان بصیر و صدیق می‌داند و در انجام این امر از هرگونه اقدام لازم خودداری نخواهد کرد.
در اینجا من رو به خانه ملت می‌کنم و از شما استمداد می‌طلبم که با هم کوشش کنیم تا دوره بیست و یکم در تحکیم مبانی مشروطیت و به ثمر رساندن انقلاب بزرگ شاه و ملت در تاریخ پرافتخار ایران نقش مؤثر و بزرگی داشته باشد.
بیایید با دولتی که از بین شما و همفکران شما انتخاب شما است در اجرای برنامه‌های وسیع توسعه اقتصادی و اجتماعی که موجب رفاه و سعادت ملت ایران خواهد بود صمیمانه همکاری بیایید و تمام موانع و مشکلات را که احتمالاً بعضی از افراد کهنه‌پرست و جاه‌طلب و مغرض و سودجو در راه آن بوجود می‌آورند با نیروی عظیم خود که ناشی از ملت ایران است از میان بردارید.
این بود مختصری از برنامه دولت (یکی از نمایندگان- معنی مختصر را هم فهمیدیم) و تذکراتی در باره وسایل مهم مملکتی (یکی از نمایندگان- بسیار عالی بود) که لازم بود در معرفی دولت و در برنامه دولت به عرض مجلس شورای ملی برسد. بنده عقیده نداشتم که برنامه دولت با ذکر الفاظ توأم باشد دولت باید با روش‌های اجرایی قوانین حافظ اجرای این اصول باشد مطالب خود را به مجلس عرضه کند و آن وقت رأی اعتماد بخواهد و الا این مسائل را به طورکلی می‌توان در تمام برنامه‌ها جستجو کرد، مطالعه کرد ولی آنچه که باید از مسائل علمی در چهارچوب برنامه‌های اجرایی مملکت تلفیق و تطبیق داده شود آن هنر دولت است (صحیح است) امیدوار هستم این دولت بتواند خادم شاه و ملت و شما نمایندگان بوده و شما نمایندگان ملت حامی آن باشید.
(انشاءالله) آنچه که مهم است اجرا و اتمام هدف‌ها است دولت به اتکا حمایت کامل شاهنشاه و حسن تشخیص ملت ایران اطمینان دارد که مجلس شورای ملی اقدامات مترقی و قاطع آن را با سرعت تأیید و حمایت خواهد نمود (صحیح است) تا همگی بتوانیم گرد رهبری بزرگ خدمت ارزنده به مملکت بنماییم (انشاءالله) و تاریخ کهنسال ایران ارزش انقلاب و تحول دودمان پهلوی را که به تدریج تکمیل می‌گردد با خط درشت و زرین منعکس نماید (صحیح است) و هر روز شاهد ترقیات بیشتر و سعادت کامل‌تر ایران باشد. (احسنت)
حاذقی- موفق ومنصور باشید.
رئیس- برنامه دولت طبع و توزیع شده است و در اختیار خانم‌ها و آقایان گذاشته می‌شود و در جلسه بعد مطرح خواهد شد. آقای مهندس والا فرمایشی دارید بفرمایید.
مهندس والا- بنده از جناب آقای رئیس بسیار متشکرم که این فرصت را در اختیار بنده گذاشتند تا اینکه تشکیل دولت را به یکی از همکاران سابق خودمان صمیمانه تبریک بگویم. این دولت از بین دولت و از بین نمایندگان مجلس بنا به اراده اعلیحضرت همایونی انتخاب شده و مورد تأیید اکثریت است بنابراین هر چه آن خسرو کند شیرین بود (احسنت) و امیدوارم قیافه‌های جدیدی که با یک روح مصمم و خدمتگذار به فرمان شاهنشاه به مجلس آمده‌اند هم برای خودشان و هم برای ملت ایران خوش‌یمن باشند علت اینکه بنده استدعای اجازه کردم این بود که اگر مقام محترم ریاست و نمایندگان مجلس موافقت بفرمایند طرح برنامه دولت در جلسه بعدازظهر امروز عنوان به شود (دکتر اسفندیاری- باید طبع و توزیع به شود و مطالعه گردد) تصور نمی‌کنم که در نظام‌نامه هم مغایرتی با این اصل وجود داشته باشد تا دولت بتواند هر چه زودتر برای اینکه به کارهایش رسیدگی کند بحث در اطراف برنامه از طرف نمایندگان به شود و فرصت بیشتری را از دست ندهیم بنده به عنوان یک نماینده از یک منطقه دور افتاده و محروم که خلخال است این امید را دارم که دولت جناب آقای منصور واقعاً التیام بخش به آلام اساسی مردم محروم باشند و همین‌طور که وعده فرمودند حقیقتاً خدمتگذار شاه و مردم باشند و امکان داشته باشند که این وحدت نظری که در امور بوجود آمده برای خدمتگذاران مملکت یک محیط بی‌سابقه‌ای را در اثر حمایت اعلیحضرت همایونی ایجاد کرده که همه کس می‌تواند این امید را داشته باشد که نقائص مملکت با یک سرعت بیشتری از بین خواهد رفت البته بحث در برنامه دولت در موقع خودش متضمن تذکرات و نکاتی است که از طرف نمایندگان عنوان خواهد شد و بنده از فرصت استفاده کرده به نمایندگان مجلس صمیمانه تبریک می‌گویم که یک نماینده مجلس، نماینده اکثریت به عنوان دولت از طرف ذات قرین‌الشرف اعلیحضرت همایونی انتخاب شدند امیدوارم که ایشان مؤید و منصور باشند بخصوص که برخلاف گذشتگان رعایت احوال رفتگان و رعایت احترام سایر خدمتگذاران را کردند و این نهایت تشکر است که آقای منصور نسبت به خدمات جناب آقای علم نخست‌وزیر گذشته اشاراتی کردند و بنده وظیفه خودم می‌دانم عرض کنم دولت گذشته به عنوان یک خدمتگذار صدیق شاهنشاه و مردم توانسته در اذهانو افکار عمومی جای خودش را باز بکند بنده بیش از این تصدیع نمی‌دهم و امیدوارم که این وحدت نظر و هم‌آهنگی در بین قوای مقننه و قوای مجریه به طور کامل برقرار باشد و این موجب امیدواری برای به گردش افتادن کلیه چرخ‌های مملکت باشد.
- بیانات آقای رئیس دائر بابر از تأسف از فوت اعلیحضرت پل اول پادشاه یونان
۷- بیانات آقای رئیس دائر بابر از تأسف از فوت اعلیحضرت پل اول پادشاه یونان
رئیس- همان‌طوری که نمایندگان محترم استحضار دارند اعلیحضرت پل اول پادشاه محبوب یونان پریروز بدرود حیات گفتند. این خبر تأثرآور موجب تأسف عموم هم‌میهنان گرامی بخصوص نمایندگان مجلس شورای ملی ایران می‌باشد. (صحیح است). بدینوسیله مراتب تسلیت و همدردی مجلس شورای ملی ایران را به خانواده سلطنتی بخصوص علیاحضرت ملکه فردریکا و ملت دوست و باستانی یونان تقدیم داشته بقای عمر و سعادت و دوام سلطنت اعلیحضرت کنستانتین پادشاه یونان را از خداوند مسئلت می‌کنم.
- مذاکره در باره موقع جلسه بعد
۸- مذاکره در باره موقع جلسه بعد
رئیس- عده کثیری از آقایان و خانم‌ها تقاضا دارند که برنامه دولت در یک جلسه امروز بعدازظهر طرح شود ولی چون طبق آئین‌نامه داخلی مجلس نمی‌تواند دوشنبه جلسه داشته باشد و سه شنبه هم تعطیل است از این جهت تقاضا دارند که جلسه سه شنبه را به بعدازظهر همین امروز موکول کنیم البته بستگی به نظرخانم‌ها و آقایان دارد.
دکتر اسفندیاری- باید برنامه دولت مطالعه شود.
رئیس- آقای خواجه‌نوری فرمایشی دارید بفرمایید.
خواجه‌نوری- بنده تقاضای صحبتی که کردم برای این است که معتقدم واقعاً جناب آقای نخست‌وزیر علاقه دارند همان‌طور که ما قبلاً از ایشان حمایت کرده‌ایم و مسلم هم می‌دانیم که ایشان مجری نیات خیر اعلیحضرت همایونی و برنامه‌های اصلاحی ایشان هستند و مسلماً هم رأی اعتماد به ایشان داده خواهد شد ایشان هم روی علاقه مخصوصی که به مجلس شورای ملی دارند و از اینجا بوده که به اصطلاح طرح اولیه تشکیل دولت را ریختند و می‌خواستند که در خانه خودشان و در خانه ملت اول رأی اعتماد کسب کنند (صحیح است) و این مشکلاتی که پیش آمد که با این تعطیلاتی که در پیش داریم یکی تعطیل قانونی دوشنبه یکی هم تعطیل عمومی که سه‌شنبه است مانع از اجرای این نیات شده است عده‌ای از دوستان این پیشنهاد را دادند و تعصبی هم نیست اگر آقایان اعضای فارکسیون اقلیت مجال این را دارند که این برنامه را مطالعه بفرمایند و پاسخی به برنامه دولت بدهند نهایت سپاسگزاری از طرف ما اعضای فراکسیون اکثریت است و خیلی ممنون خواهیم بود که چنین موافقت و موافقتی بفرمایند و لیکن اگر این تسریع موجب ناراحتی خیال آقایان می‌شود و تصور می‌فرمایند که خدای نخواسته عمل تندی ما انجام می‌دهیم با کمال صراحت بفرمایند و از این فکر انصراف حاصل خواهد شد این را علتش را خواستم بگویم و علت دیگری ندارد اگر آقایان میل دارند و اصرار دارند که این جلسه بعدازظهر تشکیل نشود آقایان آزاد هستند هر جور مایل باشند عمل بشود (رأی- رأی).
رئیس - آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر- بنده در ابتدای عرایضم عرض کردم که این دولت در ساحت مقدس مجلس شورای ملی اکثریت و اقلیت نمی‌شناسد (احسنت) ما همگی دور یک محور و گرد یک رهبر و مجری یک نیات هستیم و دولت اینجانب همان احترام و همان صداقتی را که نسبت به ساحت مقدس مجلس شورای ملی به طورکلی و اعضای فراکسیون ایران نوین دارد نسبت به اعضای فراکسیون‌های دیگر پارلمانی و آقایان منفردین دارد به هیچ‌وجه من‌الوجوه دوستی را بر دوستی مرجح نمی‌شناسد و این رویه بنده در آینده کاملاً حضور دوستان محترم سابق مجلس من و پشتیبانان آینده دولت ما اثبات خواهد شد. بنده دیروز حضور جناب آقای رئیس مجلس عرض کردم که هیچ‌گونه عجله‌ای در تصویب برنامه دولت نیست و اگر ما به شب عید نزدیک نبودیم و اگر بودجه مملکتی حسب‌الامر ملوکانه نمی‌بایستی قبل از عیدی به مجلس شورای ملی تقدیم شود و امیدواریم تا شب عید هم به تصویب برسد و اگر لوایح تشکیل این وزارتخانه‌های جدیدالتأسیس آناً نمی‌بایست مطرح و تصویب شود و اگر تعطیلات عید که دوره فترتی برای مجلس بوجود می‌آورد که ما را از کارهای اساسی خودمان تا حدی دور می‌کند در پیش نبود چنین استدعائی از مجلس شورای ملی نمی‌شد ولی چون فرمودند که مغایرتی با قانون ندرد و ذکر صریحی در آئین‌نامه نشده است و این دولت هم علاوه بر تهیه و تنظیم برنامه کامل آن را حتی چاپ کرده که همین امروز به دست دوستان مجلس رسیده بنده خیلی متشکر خواهم شدش اگر طرح برنامه دولت به امروز بعدازظهر موکول شود چون سه شنبه تعطیل است و ما باید هر چه زودتر بودجه کل کشور را تقدیم مجلس شورای ملی بکنیم و این مجلس نشان بدهد که آن روحیه انقلاب شاه و ملت را با آئین‌نامه‌هایی که احتمالاً ممکن است ازش استنباطی بشود تأمین نمی‌کند و برعکس واقعاً مجری نیات اعلیحضرت در سرعت کارهای مملکتی است.
رئیس - آقای دکتر اسفندیاری.
دکتراسفندیاری - آقای مهندس بهبودی صحبت می‌فرمایند.
رئیس - آقای مهندس بهبودی بفرمایید.
دکترمهندس بهبودی - اولاً تبریک صمیمانه خودم را به جنابعالی و همکاران ارجمندتان که عده بسیار زیادشان از دوستان بنده و از ارادتمندان‌شان هستم عرض بکنم ولی علت اینکه با طرح برنامه در امروز بعدازظهر بنده مخالفم درست است که آیین‌نامه مجلس و آئین‌نامه داخلی صراحتی ندارد ولی در ماده ۳۰ آئین‌نامه که به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم قید کرده که گزارش کمیسیون‌ها باید حداقل ۴۸ ساعت قبل از طرح در مجلس شورای ملی طبع و توزیع شود (چند نفر از نمایندگان- اینکه گزارش کمیسیون نیست برنامه دولت است) اجازه بفرمایید بنده می‌دانم که برنامه دولت گزارش کمیسیون نیست ولی اینکه آیین‌نامه برای طرح گزارش کمیسیون که محققاً قبول می‌فرمایند که اهمیتش هم ردیف برنامه دولت نیست ۴۸ ساعت وقت قائل شده باید قبول بفرمایید که در مورد برنامه دولت که بسیار مهم است و باید مطالعه دقیقی به شود این وقت را لازم دارد:
جناب آقای منصور با مطالعه‌ای که قبلاً در برنامه داشتند درست دو ساعت برنامه را مطالعه فرمودند یک نماینده مجلس هم که می‌خواهد لااقل دو مرتبه این برنامه را مطالعه کند و نکات جالبش را بکشد بیرون یا مخالف یا موافق دو مرتبه خواندنش وقت لازم دارد الان یک ساعت بعدازظهر است نیم ساعت صرف ناهار می‌شود یک ساعت و نیم وچهار ساعت مطالعه کند می‌شود پنج ساعت و نیم می‌شود شش ساعت بعدازظهر، آقایان می‌فرمایند چهار بعد از ظهر بیایید تا برنامه دولت مطرح شود این است که بنده .....(حبیبی- هیچ اشکالی ندارد) بنده عرایضم را می‌کنم و جناب آقای حبیبی هم می‌توانند فرمایش خودشان را بکنند و مجلس رأی خواهد داد و رأی مجلس در این باره قاطع است (صحیح است) نکته‌ای که می‌خواستم به عرض آقایان برسانم مطبی بود که همکار ارجمندم آقای خواجه‌نوری فرمودند در دولت جناب آقای علم وکلائی به نام اقلیت وجود نداشت دو فراکسیون در مجلس بود فراکسیون ایران نوین با عده زیادتری و فراکسیون مستقل با عده کمتری که هر دوفراکسیون و منفردین تأیید کننده دولت بودند و مطابق سنن پارلمانی هیچ‌کدام از این عده را نمی‌توان اقلیت نامید. من آرزو می‌کنم که دولت آقای منصور با اقلیتی در مجلس برابر نشوند و تمام آقایان رأی موافق به دولت بدهند. به همین علت هم از جناب آقای منصور که به دموکراسی عقیده دارند و افتخارشان این است که اولین حکومتی هستند که لیدر اکثریت مجلس هستند و اولین دولتی هستند که حکومت تقریباً صددرصد حزبی تشکیل داده‌اند پای بند اصول باشند و اجازه بدهند که آقایان نمایندگان قدری بیشتر برنامه را مطالعه کنند و با تعمق بیشتری در برنامه دولت بحث شود.
رئیس - آقای حاذقی جنابعالی موافقید یا مخالف؟ (حاذقی- موافقم) بفرمایید.
حاذقی - عرض کنم همه نمایندگان مجلس به متابعت از افکار عمومی ملت ایران از این حسن انتخابی که شده و برای اولین بار یک دولتی که عده‌ای از اعضای آن مستقیماً منتخب از بین نمایندگان مجلس هستند وعده دیگری منتسبین و همکاران حزبی هستند و تشکیل دولت داده‌اند و با افکار عامه ملت ایران و نمایندگان مجلس شورای ملی مواجه هستند و من به سمت یک نماینده این حسن انتخاب را تبریک عرض می‌کنم و چون همه ما به نظر جناب آقای منصور که همکار عزیز سابق ما و رئیس دولت مورد اعتماد فعلی ما هستند احترام داریم و این پیشنهادی که فرمودند مغایر با آئین‌نامه نیست زیرا که مقصودشان این نبوده که حتماً در یک جلسه برنامه دولت تمام شود فرمودند مطرح شود و چون حالا هم چاپ شده در اختیار ما هست (یکی از نمایندگان- چطور قبلاً چاپ شده؟) الآن حاضر است، اجازه بفرمایید کاری الآن نمی‌خواهد انجام بگیرد جز اینکه از فرصت استفاده به شود همین دلایلی که الآن اقامه شد در اثر کمی وقت و زیادی کار و ضرورت چون گفته‌اند: «الضرورات تبیح المحظورات» گاهی ضرورت چیزهای محظور را هم که مجاز نبوده مجاز کرده است البته حالا محظور به این معنی نیست، ما می‌گوییم از فرصت استفاده شود بعدازظهر ناهار بخوریم و نماز بخوانیم و عصر بیاییم اینجا و مشغول مذاکره و بحث در برنامه دولت به شویم و چه بسا که شب و جلسه‌های بعد هم ادامه پیدا کند و البته این بستگی دارد به رأی نهائی مجلس شورای ملی بنابراین موافقت با این پیشنهاد بنده معتقدم که صد در صد منطقی است و صحیح است.
رئیس - آقای زهتاب فرد موافقید یا مخالف؟
(زهتاب فرد - مخالفم) بفرمایید.
زهتاب فرد - با کسب اجازه از مقام معظم ریاست مجلس اولاً به نوبه خود لازم می‌دانم انتصاب جناب آقای منصور را به مقام نخست‌وزیری صمیمانه تبریک بگویم و بخصوص قیافه‌های شناخته شده و قیافه‌های جوان و مثبت و مخصوصاً از این جهت که سه چهار نفر از همکاران پارلمانی ما در این دولت شرکت دارند و این حاکی از حسن نیت و علاقه جناب آقای منصور به حکومت پارلمانی و نمایندگان مجلس است تشکر می‌کنم اما بنده هیچ انتظار نداشتم موردی پیش بیاید شخصی که از مجلس به مقام نخست‌وزیری انتخاب شده است به هر ملاحظه‌ای از ملاحظات، یکی دو نفر مخالف، ولو مخالف مصلحتی باشد بیایند و مطالب‌شان را بیان بکنند کلمه مخالفت را بنده انتظار نداشتم و تصور می‌کنم دور از نزاکت سیاسی است که ما این مسئله را به رأی بگذاریم برای این که عده‌ای از نمایندگان محترم هستند که آرزومندند که این برنامه را مورد مطالعه قرار بدهند و تصور نمی‌کنم خود جناب آقای منصور آن قدر هم حوصله داشته باشند که به فرض اینکه بنده آمدم اینجا مخالفت کردم با دو سه ساعتی که خودشان نطق فرمودند و با خستگی که پیدا کرده‌اند جواب بدهند اجازه بفرمایید این برنامه یا بماند برای روز پنج‌شنبه یا حداقل فردا بعدازظهر باشد که یک مطالعه ابتدایی به شود که خدای نکرده، خدای نکرده در بیرون گفته نشود که از هم اکنون می‌خواهند جلوی اعتراض احتمالی را بگیرند و گفته نشود که مجلس تحت نفوذ اکثریت حزبی قرار گرفته است، البته این تصور گناه است و این تصور واقعاً گناه نابخشودنی است ولی اگر چنانچه نظر اقلیتی که حالا معتقد است بماند برای جلسه بعد محفوظ و محترم شمرده نشود این احتمال ضعیف داده می‌شود ضمناً بنده نمی‌توانم که یک گله‌ای از جناب آقای منصور نکنم که طبعاً ما نمی‌توانیم با ایشان موافق باشیم برای اینکه چند نفر از همکاران ما را از کادر ما جدا کردند (خنده نمایندگان).
رئیس - چند نفر از آقایان تقاضای صحبت کرده‌اند و چند نفر هم پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌اند. پیشنهاد دیگری هم رسیده است که جلسه فردا بعدازظهر باشد آقای خواجه‌نوری توضیحی دارید بفرمایید.
خواجه‌نوری - اگر واقعاً نظر آقایان مورد قبول جنابعالی است همان‌طور بفرمایید هر طور که نظرجناب‌عالی است تصمیم بگیرید موقع تشکیل جلسات بستگی دارد به نظر جناب آقای رئیس، بستگی به رأی جنابعالی دارد.
رئیس - جناب آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر - بنده به هیچ‌وجه نمی‌خواستم مجدداً عرایضی به کنم چون ما مطیع رأی و نظر مجلس هستیم ولی در این مورد با نهایت دقت قبلاً بررسی شد و علت این تقاضا به عرض نمایندگان محترم مجلس شورای ملی رسید دیروز به بنده گفتند که روز دوشنبه تشکیل مجلس منعی دارد، اگر منعی ندارد تشکیل مجلس اشکالی ندارد فردا باشد.
رئیس - بنده مطالعه کردم فقط در موقع طرح بودجه منع دارد، موقعی که بودجه مطرح است گفتند تشکیل جلسه در روز دوشنبه در موقع طرح بودجه منع دارد ولی چون بودجه نیست بنابراین منعی ندارد. بفرمایید آقای نخست‌وزیر.
نخست‌وزیر - بنده هم معتقد هستم و میل دارم که واقعاً با هم آهنگی کامل نمایندگان محترم برنامه دولت مطرح به شود (احسنت) و از حضور نمایندگان محترم فراکسیون مردم و مستقل هم بی‌نهایت سپاسگزارم البته اگر به رأی بگذارند تردیدی ندارم که رأی به اکثریت داده خواهد شد ولی چون بنده میل ندارم این‌طور عمل به شود طرح برنامه را موکول می‌کنم به فردا (احسنت - احسنت).
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس- بنابراین در صورتی که خانم‌ها و آقایان موافق باشند تشکیل جلسه را فردا ساعت چهار بعدازظهر قرار می‌دهیم. جلسه آینده ساعت چهار بعدازظهر فردا و دستور جلسه برنامه دولت خواهد بود و ساعت سه بعدازظهر ورقه برای ثبت نام آقایان موافق و مخالف گذارده خواهد شد.
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی.