مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ اردیبهشت ۱۳۲۲ نشست ۱۵۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۱۵۷
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۲۲
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تعیین تکلیف پرداخت حقوق چند روزه آقای نوبخت
۳- مذاکره راجع به استیضاع و قرائت ورقه استیضاحیه
۴- بقیه شور لایحه آبیاری از ماده ۴
۵- معرفی آقای دکتر اقبال به معاونت وزارت بهداری و تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر بهداری
۶- تعیین روز استیضاح از طرف آقای نخست وزیر
۷- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(مجلس دو ساعت و نیم پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز پنجشنبه ۱۵ اردیبهشت ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند. (اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غاییبن با اجازه- آقایان: ملک‌زاده آملی، فاطمی
غایبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر سمیعی، تولیت، مخبر فرهمند، ذوالقدر، موقر، اورنگ، گودرزنیا، مشیردوانی، شجاع، اکبر، عطاالله پالیزی، مهذب، جلایی، مؤید قوامی، نمازی، دبستانی، خسروشاهی، صادق وزیری، شباهنگ، دکتر نفیسی، آزادی، مسعودی، مستشار، دشتی، کامل ماکو، معدل، نصرتیان، همراز، بوداغیان، دکتر لقمان
دیرآمده بی‌اجازه- آقای نقابت
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- تعیین تکلیف پرداخت حقوق چند روزه آقای نوبخت
(۲- تعیین تکلیف پرداخت حقوق چند روزه آقای نوبخت)
رئیس- آقای فریدونی.
فریدونی- در جلسه گذشته بر حسب پیشنهاد و توضیحات آقای مؤید احمدی نسبت به آقای نوبخت رأی گرفته شد که منع حضور ایشان را از مجلس برطرف شد و از طرف مقام ریاست به کارپردازی مجلس ابلاغ شد در آنجا مقرر شده است مطابق ماده ۱۳۰ آئین‌نامه و در نظامنامه در ماده ۱۳۰ قرار است که نصف حقوق ایشان هم کسر شود خواستم در این قسمت هم خود مجلس قرار لازم بدهند
(نراقی- آن قسمت هم لغو شده)
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- بطوری که ملاحظه فرمودید و در صورت مجلس هم خوانده شد آقای مؤید احمدی پیشنهاد فرمودند موضوع اجرای مفاد ماده ۱۲۹ نظامنامه نسبت بآقای نوبخت ملغی گردد چون معارضی نداشت نسبت به پیشنهاد ایشان رأی گرفته و تصویب شد. بنابراین اثر آن ماده از اول الی آخر ملغی است (صحیح است) بنابراین امر بفرمائید ایشان تشریف بیاورند و هیچ مانعی نخواهد داشت.
رئیس- حقوق ایشان هم بهمین جهت داده خواهد شد.
جمعی از نمایندگان- دستور.
- مذاکره راجع به موضوع استیضاع و قرائت ورقه استیضاحیه
(۳- مذاکره راجع به موضوع استیضاع و قرائت ورقه استیضاحیه)
طباطبائی- اجازه میفرمائید بنده یک اخطار نظامنامه دارم عرض کنم.
رئیس- اخطار نظامنامة دارید؟ بفرمائید ماده‌اش را بخوانید.
طباطبائی- عرض کنم بنده طبق ماده ۴۴ نظامنامه اخطار دارم. ماده ۴۴ نظامنامه:
هر نمایندة که از وزیری می‌خواهد استیضاحی نمایدباید تقاضای خود را کتباً برئیس داده و موضوع استیضاع را در ضمن معین نماید. رئیس آن را در مجلس قرائت می‌کند و مجلس باید آن تقاضا را قبول نموده و پس از آنکه از اظهارات وزیر یا وزراء در باب تعیین روزی که استیضاح باید بعمل آید مستحضر شد بدون مباحثه در اصل موضوع قرار روز استیضاح را بدهد. استیضاحاتی که در باب امور سیاسی داخلی مملکت است نباید بیش از یک ماه بعهدة تعویق بماند.
رئیس- البته موقعی که رئیس مصلحت بداند پیشنهاد شما خوانده می‌شود و مجلس هم البته اگر صلاح دانست اقدام خواهد شد.
دکترطاهری- چرا نمی‌خوانند؟
نبیل سمیعی- مصلحت نیست.
رئیس- ماده چهار لایحه آبیاری مطرح است…
عده از نمایندگان- استیضاح را بخوانید.
دکتر ملک‌زاده- ایشان ماده نظامنامه را خواندند و تذکر دادند مطابق این ماده باید استیضاح خوانده‌شود.
وزیر کشاورزی- بخوانید آقا چه مانعی‌دارد؟
رئیس- خوانده می‌شود:
ریاست محترم مجلس شورای ملی.
اخیراً تصویبنامة از طرف دولت فعلی مبنی بر تفسیر و تشریح ماده ۸ قانون حکومت نظامی مورخه ۲۷ سرطان ۱۳۲۹ صادر و بموجب آن اختیاراتی بوزارت جنگ داده‌اند. و نیز بر خلاف ماده دوم قانون محدودیت وزراء و معاونین و رؤسای دو اثر دولتی در موقع انتخابات و نمایندگان مجلس در دوره تقنینیه مصوب ۲۲ بهمن ۳۰۶ از طرف دولت اقدام بانتخاب دو نفر وزیر از نمایندگان مجلس گردد چون تصویبنامة مزبور و بطور کلی اقدامات اخیر دولت مخالف مقررات قانون و مخصوصاً ناقص اصل ۲۱ قانون اساسی می‌باشد بدینوسیله دولت را استیضاح و منتظر است مراتب برئیس دولت ابلاغ و موقع آنرا طبق مقررات تعیین فرمایند.
۸ اردیبهشت / ۲۲ محمد طباطبائی
رئیس- این استیضاح آقای طباطبائی مورد قبول مجلس هست یا نه؟
بعضی از نمایندگان- مجلس نمی‌تواند قبول نکند!
وزیر کشاورزی- طبق نظامنامه مجلس استیضاح در هر موقع برای آقایان نمایندگان آزاد است و مجلس باید قبول کند حالا که خوانده شد و ابلاغ فرمودید دولت هم برای جواب حاضر می‌شود.
رئیس- باید رأی گرفته شود اگر مجلس قبول کرد ابلاغ می‌شود.
جمعی از نمایندگان (با همهمه)- خیر اینطور نیست مجلس باید قبول کند.
دکترملک‌زاده- اجازه میفرمائید؟
رئیس- صبر کنید نوبت شما می‌رسد.
دکتر ملک‌زاده- بنده در همین موضوع اخطار نظامنامة دارم. اینکه نباید به رأی مجلس مراجعه شود رأی نمی‌گیرند برای این فلسفه است که چون عرفاً اقلیت استیضاح می‌کند و اگر به رأی مجلس مراجعه شود هیچوقت لباس عمل نمی‌پوشد و اکثریت رأی نمی‌دهد این است که بر طبق اصول وقتی یک استیضاحی شد آن استیضاح را مجلس قبول شده تلقی می‌کند و دولت باید برای جواب حاضر شود (صحیح است)
رئیس- اینجا می‌گوید رئیس آنرا در مجلس قرائت می‌کند و مجلس باید آن تقاضا را قبول نموده…
جمعی از نمایندگان- باید یعنی حتماً همین باید الزام و تکلیف است.
رئیس- به دولت ابلاغ می‌شود که برای جواب حاضر شوند.
- بقیه شور لایحه آبیاری از ماده ۴
(۴- بقیه شور لایحه آبیاری از ماده ۴)
رئیس- لایحه آبیاری از ماده ۴ مطرح است. ماده ۴ خوانده می‌شود:
انوار- این ماده خوانده شد و مذاکرات هم شد ماده بعد را بخوانید.
رئیس- به ماده ۴ رأی گرفته‌نشد.
وزیر کشاورزی- مذاکرات این ماده تمام شد اصلاحی هم شد اصلاحش را هم بنده قبول کردم
رئیس- پیشنهادات تمام نشده باید بقیة پیشنهادات هم مطرح شود. پیشنهاد آقای دهستانی:
اصلاح ماده ۴ را بقرار زیر پیشنهاد می‌کنم:
ماده ۴- بنگاه مستقل آبیاری موظف است ساختمانهای آبیاری و زه‌کشی که نقشه‌های آنها حاضر شده یا سای عملیات آبیاری که در مدت ده سال بررسی آنها تکمیل و اجرای آنها لازم شمرده شود بخصوص در نقاطی که قبلاً عملیات شروع و از تأخیر آن مخارج مقدماتی از بین می‌رود رعایت تقدم را نموده و بترتیب الا هم فالا هم عملی نماید الی آخر.
رئیس- آقای دهستانی.
دهستانی- بطوری که آقایان مستحضرند در بعضی نقاط عملیات مقدماتی شروع شده و یک مخارج هنگفتی هم دولت کرده است پیشنهاد بنده با اصل ماده فرقی ندارد نهایت در نظر گرفته شده است که طوری عمل کنند که آن مخارجی که قبلاً شده است از بین نرود و تقاضا دارم آقای وزیر کشاورزی هم قبول بفرمایند.
وزیر کشاورزی- بدیهی است اگر دولت در یک مواردی مخارجی کرده باشد از آن مخارج که صرفنظر نمی‌کند ولی بطور کلی بنده نمی‌توانم این پیشنهاد را قبول کنم و موافقت کنم که یک همچو الزامی برای دولت و بنگاه کل آبیاری باشد برای اینکه ممکن است در یک مواردی یک مخارجی شده باشد که از نظر رعایت تقدم آن مصلحت نباشد و بنابراین نمی‌توان با این پیشنهاد موافقت کرد و بنظر بنده این الزام مورد ندارد.
دهستانی- اجازه میفرمائید؟ با بیاناتی که آقای وزیر وزیر کشاورزی فرمودند نظر بنده تأمین است البته دولت هم حاضر نخواهد بود که محلی که مخارج هنگفتی شده باشد آن مخارج از بین رود و رعایت خواهند کرد بنابر این پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم.
طباطبائی- آقا این پیشنهاد صحیحی است پیشنهاد آقای دهستانی را بنده قبول می‌کنم. اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید.
طباطبائی- عرض کنم مأمورین کشاورزی و مهندسین سابقاً از طرف دولت رفته‌اند دربعضی جاها و یک مخارجی شده است و یک عملیات مقدماتی هم در آنجاها شده است حالا آن جاها را بلاتکلیف گذاشته‌اند این پیشنهاد خیلی خوبی بود موضوع ندارد که یک جاهائی را که رفته‌اید و مخارجی کرده‌اند آنجاها را بلاتکلیف بگذارند و جاهای دیگر را شروع کنند و نظر دولت اینطور نشان می‌دهد که می‌خواهند پروند کارهای تازة را شروع کنند آنوقت باز بعد از شش‌ماه یکسال یک حوادثی پیش می‌آید که از آنجاها هم صرفنظر می‌کنند این مطلب باید عمل این بنگاه باشد که جاهائی را که مقدماتش را شروع کرده‌اند و عملیاتی درش شده است آنجا را بترتیب الاهم‌فالاهم انجام دهند بعد کارهای دیگر را شروع کنند و بنده نمیدانم عیب این پیشنهاد چه بود و جوابی را که دادند قانع کننده نبود.
وزیر کشاورزی- بنده عرض کردم در قسمت کارهائی که نیمه تمام است و مخارجی شده است و از نظر فنی هم مفید است آنها را البته در درجه اول باید مقدم قرار داد ولی اگر چنانچه سابقاً یک مخارجی در بعضی جاها شده است و تعقیب آن عمیلیات بنظر متخصصین مفید نیست بنظر بنده تعقیب آن جز پول بیشتری را خرج کردن و نتیجه کافی نگرفتن نتیجه دیگری نخواهد داشت و باصطلاح معروف که ضرر را هر جایش را بگیری نفع است اگر واقعاً یک عملیاتی صحیح نبوده و سطحی بوده اگر بخواهیم آنها را تعقیب کنیم ومقدم بداریم بآن منظوری که داریم موفق نمی‌شویم این است که الزاماً باید از آن کار منصرف شویم
طباطبائی- قبول نیمکنند مجلس هم که رأی نمی‌دهد استرداد می‌کنم.
رئیس- این لایحة که مطرح است هم به پیشنهادات هم بمواد باید رأی گرفته شود هر ساعت اگر بخواهیم مدتی معطل شویم که آقایان یک نفر دو نفر بیایند که عده کافی شود انصاف نیست. بنده امروز بر خلاف فرمایش آقای ثقه‌الاسلامی بیش از یک ساعت منتظر شدم تا اکثریت حاصل شد حالا هم که باز محتاج رأی هستیم آقایان هر ساعت خارج می‌شوند برای کارهای مجلس آقایان حاضر می‌شوند نه برای کارهای شخصی. رأی گرفته می‌شود به مادة چهارم آقایان موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شده. ماده پنجم:
ماده ۵- هر موقع که اشخاص یا مالکین بخواهند در نقطة بعملیات آبیاری یازه‌کشی یا سدسازی و امثال آن به هزینة خود اقدام کنند می‌توانند از بنگاه آبیاری تقاضای کمک فنی نمایند بنگاه مزبور موظف است بوسیلة متخصصین خود محل منظور را معاینه و از لحاظ امکان فنی مورد بررسی مقدماتی قرار داده و هزینة تقریبی آنرا نیز تعیین و بداوطلبان مراتب را اطلاع دهد تا سرمایه لازم را پرداخته یا تعهد نمایند و در صورتیکه کار باید بوسیلة شرکتی انجام شود شرکت آنرا نیز تأسیس نمایند پس از آنکه این اقدامات بعمل آمد و شرکت تأسیس و سرمایه فراهم شد بنگاه آبیاری موظف خواهد بود بهزینة خود نقشه‌برداری کامل و تهیه طرح‌های لازمه و دفاتر فنی را انجام داده و برایگان بشخص یا شرکتی که تعهد انجام عمل را نموده واگذار نماید.
تبصره- لزوم و بمورد بودن تقاضای هر شخص یا مالکی باید قبلاً از طرف اداره کشاورزی محل بررسی و تصدیق شده باشد هزینة مسافرت کارشناس برای بررسی ملک مورد تقاضا بعهدة تقاضا کنندگان خواهد بود
رئیس- آقای امیر تیمور
امیر تیمور- این ماده ماده بسیار خوبی است و بنده با آن موافق هستم اما بتصرة این ماده یک نقصی دارد که آن نقصش را بنده تذکر می‌دهم و آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایند این جا می‌نویسد: لزوم و بمورد بودن تقاضای هر شخص یا مالکی باید قبلاً از طرف اداره کشاورزی محل بررسی و تصدیق شده باشد هزینه مسافرت کارشناس برای بررسی ملک مورد تقاضا بعهدة تقاضاکنندگان خواهدبود. این مطلب بسیار صحیح است بنده اگر یک ملکی دارم و در آن جا یک عملیات آبیاری و سدسازی اگر بنظرم می‌رسد که مفید است پیشنهاد می‌کنم و مخارجش را هم باید بدهم اما فرض کنید که من یک نظری دارم در یک جائی که مربوط به ملک شخصی خودم نیست از نظر مصالح کشور است مثلاً بنده بجنابعالی تذکر می‌دهم اگر در رودخانه هریرود در منطقه پل خاجو یک سدی ساخته شود (و واقعاً هم همینطور است) تمام خاک سرخس آبیاری خواهد شد اگر در سال پانصدهزارتومان از آن محل حالا عاید کشور می‌شود با ساختن آن سد سالی ده میلیون تومان عاید خواهد شد اگر از جنابعالی تقاضا شود که یک نفر را بفرستید آن جا و محل را معاینه کند دراین جا خود وزارت کشاورزی اقدام بکند و مخارج رفتن متخصص به محل با خود بنگاه آبیاری است ولی اینجا می‌گوید تقاضا کننده باید مخارج را بدهد و این کار لنگ خواهدشد و متأسفانه مجریان ما هم بقدری در تفسیر قوانین خشک هستند که چه عرض کنم اگر مورد تقاضا مربوط به شخص باشد این مطلب کاملاً صحیح است ولی یک مواردی است که مربوط به عموم است این را من نباید پولش را و مخارجش را بپردازم وقتی که بشما تذکر می‌دهم و شمار تشخیص فرمودید که این کار صحیح است این را خودتان باید اقدام کنید من باب مثال عرض کردم این رود هریرود که آبش می‌رود به سرخس و ناحیة سرخس را مشروب می‌کند این تا خرداد آبش دوام دارد و از خرداد و به بعد آبش قطع می‌شود و باین جهت زراعت صیفی و پنبه‌کاری نمی‌شود کرد و عمل نمی‌آید در صورتیکه بهترین زراعتهای شتوی و صیفی در آنجا عمل می‌آید و زمین آنجا شاید در تمام ایران بی‌نظیر باشد و هیچ جا زمینش بآن خوبی نیست در چندسال قبل (شاید در وزارت خارجه هم سابقه داشته باشد چون در قسمت سرحدی است) مطالعات کامل هم شد بعرض اعلیحضرت شاه سابق هم رسید ولی متأسفانه وزارت امور خارجه روی یک فرض غلط اشکالی کردند که همینطور ماند و اگر واقعاً این کار می‌شد و این سد ساخته می‌شد سالی ده میلیون تومان منافع خالص کشور خواهد بود این صحرای خشک سوزان سرخس بیک مزرعة سبز و خرمی مبدل می‌شود و بهترین زراعتها را می‌شود در آنجا کرد و استدعا می‌کنم در این مورد آقای وزیر کشاورزی توضیحی بفرمایند.
وزیر کشاورزی- عرض کنم این ماده ۵ برای اشخاص تهیه شده که از نقطة نظر عمران و استفاده از وضعیت املاک شخصی خودشان بخواهند عملیاتی بکنند البته نه برای کارهای عمومی کارهای عمومی را همانطور که فرمودند کافی است که یک نفر مطلع نظریات خودش را به بنگاه آبیاری بفرستد و اداره آبیاری را هدایت و راهنمائی کند برای آن کاری که بنظر او مفید آمده است البته اداره آبیاری در آنقسمت بخصوص که راجع به عموماست اطلاعات لازم دیگر هم بدست می‌آورد و اقدام می‌کند و محتاج بهیچگونه تشریفات نیست این ماده صرفاً و صریحاً از نظر کار اشخاصی است که بخواهند در املاک خودشان عملیات آبیاری از قبیل سدسازی و حفر قنات و کارهای دیگر بکنند این است که در این ماده برای کمک بحال آن مالکین که در حقیقت کمک به انجام امر آبیاری است در نظر گرفته شود که با این تشریفات این تقاضا را انجام خواهد داد (صحیح است).
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی- بنده موافقم.
رئیس- آقای اوحدی.
اوحدی- در این ماده بنده یک اجمالی می‌بینم که محتاج بیک توضیح کافی است در اینجا نوشته شده است: پس از اینکه متخصصین محل منظور را معاینه و از لحاظ امکان فنی مورد بررسی مقدماتی قرار دهد و هزینة تقریبی آنرا نیز تعیین و بداوطلبان مراتب را اطلاع دهد تا سرمایه لازم را پرداخته یا تعهد نمایند. این سرمایة لازم را این اشخاص به کی پرداخته و گیرنده چه کسی‌است اینجا هیچ معلوم نیست که این وجه را باید بکی بپردازد (مخبر- به بنگاه آبیاری) یکقدری تأمل بفرمائید. برای اینکه در صدر ماده معین شده‌است: هر گاه اشخاص یا یکنفر بخواهند این کار را بکنند می‌آید استدعا می‌کند از ادارة آبیاری که شما بیائید اینجا را نگاه کنید و تصدیق بکنید که این عملیات ممکن است در اینجا انجام شود یا خیر که پس از اینکه تصدیق شد باید پول را بپردازد باداره آبیاری که نباید بپردازد بجهت اینکه خودش که نمی‌خواهد این کار را انجام بدهد و نمی‌خواهد بقوة اداره آبیاری که اینکار را بکند پس این پول را بکی باید بدهد؟ یک کسی را معین کنید که این وجه را باو بدهد و بعد هم عنوان شرکت دارد شرکت غیر از این است البته اگر شرکت تقاضا کرد بهمان شرکت می‌پردازد اما قسمت اول بلاتصدی است از این جهت خواستم یک توضیحی بفرمایند.
وزیر کشاورزی- عرض کنم همانطور که قبلاً عرض کردم این ماده ۵ صرفاً مربوط به تقاضای اشخاص است برای کارهای شخصی و مالکینی که بخواهند در ملک خودشان عمران و آبادی کنند البته تقاضا را باداره کل آبیاری خواهند داد و ادارة کل آبیاری هم مطابق این ماده وظیفه دارد این تقاضا را مورد بررسی و دقت قراردهد وقتیکه بررسی و مطالعات خودش را کرد نتیجه را به تقاضا کننده اطلاع خواهد داد که این تقاضای شما عملی هست یا خیر و اگر هست این مبلغ هم مخارج دارد اگر آن شخص بخواهد اداره آبیاری این کار را بکند خرجش را باداره آبیاری می‌پردازد و اگر خود او بخواهد انجام دهد البته ادارة آبیاری مانع نخواهد شد و اگر هم شرکتی تشکیل شد روی این کار در آن قسمت هم همانطور که فرمودند تکلیف آنهم معلوم است و بطور خلاصه این ماده ابهامی ندارد و اگر کسی خواست آن منظور بدست ادارة کل آبیاری انجام شود البته آن مخارجی را که اداره کل آبیاری انجام شود البته آن مخارجی را که ادارة کل آبیاری برآورد کرده و معین کرده باید باداره کل آبیاری بپردازد یا تعهد کند تا بنگاه کل آبیاری آن اقدام را بعمل بیاورد این است بطور خلاصه منظور و مقصود ماده.
جمعی از نمایندگان- کافی است مذاکرات.
رئیس- پیشنهاد آقای دهستانی:
در سطر پنجم جملة تا سرمایه لازم را پرداخته یا تعهد نماید حذف شود.
رئیس- آقای دهستانی:
دهستانی- بیانی که آقای وزیر کشاورزی فرمودند یک بیان صحیح و عمل صحیحی بود ولی این ماده بر خلاف فرمایش ایشان است اینجا می‌گوید هر مالکی که بخواهد عمل آبیاری را انجام می‌گوید هر مالکی که بخواهد عمل آبیاری را انجام بدهد اداره کل آبیاری موظف است نقشه لازم را برای او تهیه نموده و باو اطلاع بدهد و بعد می‌نویسد سرمایة لازم را پرداخته یا تعهد نماید ملاحظه بفرمائید یک مالکی وقتی تقاضائی کرد بنگاه آبیاری هم با او موافقت کرد و نقشه برداشت مخارج را هم تعیین کرد دیگر مالک نباید پولی بپردازد و تعهدی بکند پول مربوط به خودش است خودش اگر بخواهد آن کار را انجام دهد عملی می‌کند و خرجش را می‌دهد این قسمت که نوشته است (تا سرمایه لازم را پرداخته و یا تعهد نماید) بعقیدة بنده زیادی است و باید حذف شود بیانی که آقای وزیرکشاورزی فرمودند بسیار صحیح بود ولی آن بیان مفهومش را این ماده نمیرساند اینجا پولی نباید داده شود اما در قسمت بعد که انجام یک عملی به شرکتی واگذار می‌شود البته باید پول را بآن شرکت بدهد ولی قسمت اول زیادی است و بنده پیشنهاد کردم این جمله حذف شود.
وزیرکشاورزی- اشکالی در این ماده بنظر نمی‌آید و مقصود را هم بنده اینجا توضیح دادم لکن اگر آقایان صریح‌تر از این باشد اشکالی ندارد می‌نویسم چنانچه متقاضی بخواهد اقدام بآن عمل بدست بنگاه آبیاری بشود آنوقت مخارج را باید بپردازد یا تعهد کند اینطور پیشنهاد بفرمائید قبول می‌شود.
رئیس- آقای دهستانی این توضیحی را که دادند قبول کردید؟
دهستانی- همینطور که آقای وزیرکشاورزی اصلاح کردند صحیح است و بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم.
رئیس- رأی می‌گریم به ماده ۵…
ناصری- اجازه بفرمائید که این ماده اصلاح شود بعد رأی بگیرید فعلاً ممکن است ماده ۶ را بفرمائید بخوانند.
وزیرکشاورزی- اینجور می‌شود عبارت: و چنانچه متقاضی بخواهد اقدام و عملیات بمباثرت بنگاه کل آبیاری بشود سرمایة لازم را باید به بنگاه پرداخته یا تعهد نمایند: در سطر پنجم این طور اصلاح شود.
رئیس- آقایانیکه با ماده پنجم با اصلاحی که شده است موافقت دارند برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ششم:
ماده ۶- بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند بهای آب زمینهائی که بر اثرا عملیات آبیاری و زه‌کشی مشروب می‌شوند ظبق ارزش و قیمت معمول در هر محل با رعایت حال کشاورزان دریافت‌نماید.
در مواردی که از آب برای مشروب کردن شهرها یا کارهای غیر زراعتی از قبیل آسیاب و آبدنک و تولید نیروی برق و غیره استفاده شود بهای آب بتراضی بنگاه آبیاری و مصرف کننده تعیین و وصول خواهدشد.
رئیس- آقای امیرتیمور.
امیرتیمور- بنده استنباطم از این ماده این است که دولت می‌خواهد بگوید اگر وسیله شرکت آبیاری آبی در یک نقطه ایجاد کرد اداره مستقل آبیاری آن آب را می‌تواند به بهای عادلانه آن آبرا بفروش برساند برای زراعت یا در شهرها بفروشند اگر منظور از این ماده این است که عبارت ماده نارسا است و منظور را نمیرساند و اگر منظور طور دیگری است که توضیح بفرمایند تا بنده هم صالحی شوم.
وزیر کشاورزی- البته منظور همین است که فرمودید بنگاه آبیاری وقتی در نتیجه عملیاتی موفق شود از زه‌کشی یا سدسازی آبی بدست بیآورد آن آب را با یک قیمت متناسبی در دسترس کشاورزان می‌گذارد مقصود همین است.
امیرتیمور- پس عبارت ماده این مقصود را نمیرساند و نارسا است حالا بنده پیشنهاد می‌کنم.
رئیس- آقای ملک مدنی:
ملک مدنی- موافقم.
رئیس- آقای اوحدی.
اوحدی- این ماده بعقیدة بنده خیلی اجمالی دارد عملیات ادارة آبیاری دو قسم بنظر بنده رسیدیکی آنکه احداث می‌کند یک موارد و راههائی را و ایجاد آب می‌کند یا بوسیله قنات یا بوسیلة چاه ارتزین یا بوسیلة سدبندی در این قسمت که احداث و ایجاد است اولاً بو بالذات این را می‌تواند آب‌بهائی برای او معین کند و بگوید استفاده کنندگان باید قیمت آنرا بپردازند ولی اگر یک آبهای مباحة از رودخانه و نهرها جاری است و سابقه دارد اداره آبیاری اقداماتی می‌کند که موجب ازدیاد آب می‌شود اگر سدی بسازد یا اقدامات کنند که موجب اضافه آب بشود در این جا چه عملی را باید بکنند آیا قیمت آب اولیه مباحه را هم ضمیمه می‌کنید یا برای آن اضافه قیمت تعیین می‌کنید چون این ماده بطور مطلق نوشته شده و توضیح داده نشده که یک آب مباحه قبل اگر باشد و بعداً اضافه شود بنده با اینکه اتصال آب کوه‌رنگ را بزاینده رود خارج از این موضوعات و تشریفات و از این قانون میدانم و دولت باید مستقلاً اقدامات خودش را بکند برای آن این را عرض نکردم فقط از این نقطه نظر که اگر یک رودخانه را که آبش کم است ادارة آبیاری یکسدی ساخته و آبش را اضافه کرده برای آن اضافه قیمت تعیین می‌کنید یا آب اضافه و مباح را هم هر دو را با هم می‌گیرید این را توضیح بدهید.
وزیرکشاورزی (آقای اعتبار)- منظور از این ماده البته این خواهد بود که اگر در نتیجه عملیات اداره آبیاری هر مقدار اراضی که مشروب شود و هر مقدار شعاعی که به سطح اراضی که سابقاً مشروب نشده افزوده شود نسبت به هر مقدار که افزایش حاصل می‌شود از آن آب بها می‌گیرد و ضمناً بنده مغتنم میشمارم یک موضوعی را اینجا خدمت آقایان عرض کنم اگر نظر آقایان موافق است این اصلاح در این ماده بشود اینجا البته دو مورد است که ما بایستی توجه کنیم یکی آبیاری و اداره آبیاری که از هر وسیلة آقایان موافقت بفرمایند که این عوائدی داشته باشد و سرمایه داشته باشد تا بتواند این عملی را که می‌خواهد نزاع بکند وسعت بدهد اگر یک ساختمانی می‌کند و سدهائی می‌بندد یک عوائدی هم داشته و البته اینجا بنده منظور خودم را می‌خواهم بعرض آقایان برسانم که اگر موافقت بفرمایند این را اینطور اصلاح کنیم اینجا البته وقتی که اداره آبیاری در نتیجه بستن یک سدی یک اراضی که سابقاً آب نداشته موفق شد که آب برساند این بدیهی است که آب آن اراضی دو نوع استفاده می‌کنند یکی از جهت کشت و زرع که یک اراضی لم‌یزرعی تبدیل بزرع شده و از آنجا بهره‌داری می‌شود یکی دیگر قیمت اراضی است که قیمت این اراضی که آب ندارد با اراضی که آب دارد یک تفاوت فوق‌العاده پیدا می‌کند اگر یک زمینی که آب نداشته پنج‌تومان قیمت دارد پس از این که آب پیدا کرد قیمتش پنجاه‌تومان می‌شود باین جهت بنده نظرم این بود که در این ماده شش اگر آقایان موافقت بفرمایند علاوه بر این آب‌بها ما یک حق تشریفی هم قائل شویم در اینجا بنظر بنده بنفع بنگاه آبیاری این کار را اجازه بدهید ما بکنیم برای اینکه همانطور که عرض کردم این زمین یک استفاده از بهره‌برداری می‌کند یک استفاده از قیمت یک استفاده از بهره‌برداریش بهره‌برداریش مال خودش اما اضافه قیمتش را آنهم برای یکمرتبه بما بدهد و آن قیمت را هم با یک حد متوسطی موافقت بفرمائید که به اداره کل آبیاری داده شود که بتواند اداره آبیاری با عوائدی که بدستش خواهد آمد عملیات خودش را توسعه بدهد.
رئیس- آقای صفوی.
صفوی- بنده از این ماده اینطور استنباط می‌کنم که اداره کل آبیاری منظورش این است اگر برای مشروب کردن اراضی همانطور که آقای وزیر کشاورزی فرمودند یک مخارجی کرد و یک اراضی را خواست مشروب بکند بعد از اینکه آن اراضی مشروب شد یک حقی از آنها بگیرد و در آخر ماده یک جمله نوشته شده: در مواردی که از آب برای مشروب کردن شهرها یا کارهای غیر زراعتی تا آخر ماده در صورتیکه بنده اینجا اینطور استنباط می‌کنم که اگر برای مشروب کردن شهرها هم اداره آبیاری یک مخارجی کرده البته یک آب بهائی می‌گیرد ولی یک مواقعی است که بنگاه آبیاری خرجی نمی‌کند خرجش را دیگران می‌دهد در اینصورت بنده تصور نمی‌کنم که این بنگاه آبیاری که خرجی نکرده است یک آب‌بهائی بتواند بگیرد بنده لازم دانستم که اینجا تذکراً عرض کنم و توضیح بدهم که تصویب این قانون مصادف خواهد شد با مشروب کردن بوشهر از آب خوراکی از محلی که همه آقایان اطلاع دارند واعلیحضرت همایونی با آن فتوت و مرحمتی که نسبت بهمه مردم دارند موافقت فرمودند و از جیب فتوت خودشان آب بوشهر را تعهد فرمودند و وزارت کشاورزی هم توجه فرمودند بنده هم ازشان استدعا کردم پرفسور ویندزرهم رفته است برای این کار و همانطور که دیروز خدمتشان بودم و فرمودند که این کار دیر هم شده است و بلکه امسال تمام بشود و مردم بوشهر امسال بتوانند استفاده کنند آنوقت تصویب این قانون هم مصادف خواهد شد با این قسمت در صورتیکه هزینه این کار را اعلیحضرت همایونی مرحمت فرموده‌اند و اهالی بوشهر هم سپاسگذار هستند آنوقت اداره آبیاری هم ممکن است بگوید اینجا مخارجی شده است و آب آمده است و بخواهند یک حقی هم بگیرند حالا معلوم هم نیست که تا چه اندازه باشد بنده خواستم که این توضیح داده شود و آقای وزیرکشاورزی بفرمایند در صورتیکه بنگاه آبیاری خرجی نکرده باشد مشمول این قسمت نخواهدبود.
وزیر کشاورزی (آقای اعتبار)- اقداماتی که بوسیلة هزینه‌های اختصاصی انجام می‌شود این البته همانطور که فرمودید اداره کل آبیاری چیزی از او نخواهد گرفت اگر کل آبیاری اگر خودش خرجی نکند از سرمایه خودش نظر استفادة از آنجا نخواهد داشت پس اگر موضوع آب بوشهر صددرصد با سرمایة که اعلیحضرت همایونی مرحمت فرمودند انجام شود آن مخارج بهره‌برداری را اداره کل آبیاری مطالبه نمی‌کند لیکن برای نگاهداری مجری و برای اینکه این مجری همیشه صحیح و سالم نگاه داشته شود تصدیق میفرمائید که سالیانه یک خرجی دارد البته به آن نسبت یک مبلغ مختصری خواهد بود و اگر از اهالی چیزی گرفته شود بهمان نسبت خواهدبود که فقط آن مجری محافظت شود.
رئیس- آقای فرمانفرمائیان.
فرمانفرمائیان- بنده اصولاً با این ماده کمال موافقت را دارم ولی با آن حق تشرفی که آقای وزیر فرمودند مخالفم در کمیسیون هم مطرح شد و با یک دلائلی کمیسیون این عنوان را رد کردند و حالا در اینجا هم عرض می‌کنم که ایشان دیگر نباید در این قسمت مصر باشند بعضی از املاک هست که مجهول‌المالک است اگر در اثر اقدام بنگاه آبیاری زیر کشت و زرع درآید البته آن اراضی بیک صورت حی در خواهد آمد ولی اگر یک اراضی است که مال مردم است و مالک خصوصی دارد و بالاخره وقتی در نتیجه اقدامات اداره آبیاری آن اراضی مشروب شود هم بنگاه آبیاری وهم مملکت و خود آن حوزه یک انتفاعاتی می‌برند که بمراتب از این حق تشرف بیشتر خواهد بود برای اینکه این حق تشرف ممکن است برای یکدفعه باشد ولی انتفاع از حق تشرف همیشگی است باین جهت بعقیده بنده این موضوع موردی نخواهد داشت که دولت بیاید در امور فلاحتی این چیزهای کوچک را در نظر بگیرد در صورتیکه استفادة که از قسمت‌های دیگر خواهد نمود خیلی بیشتر است شما آب در بیاورید و استفاده کنید که استفاده آن نهایت نخواهدداشت.
رئیس- آقای تهرانچی.
تهرانچی- در ماده شش می‌نویسد بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند بهاء آب زمین‌هائیکه بر اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی مشروب می‌شوند طبق ارزش و قیمت معمول در هر محل با رعایت حال کشاورزان دریافت نماید بنده خواستم بدانم که آیا این مربوط به احداث آبهای تازه‌ایست که وزارت کشاورزی احداث می‌کند مشروب کند زمینهای بایر را یا زمینهائی که قبلاً بوسیله رودخانه یا زه‌کش‌ها مشروب میشده است اگر مقصود آبهائی است که بوسیله وزارت کشاورزی احداث می‌شود و زمینهای بایر را مشروب می‌کند که بنده عرضی ندارم و اگر غیر از این است بفرمایند.
وزیرکشاورزی- این را بنده توضیح عرض کردم مقصود این است که آن قسمت اراضی که آب نداشته‌اند و در نتیجه عملیات این بنگاه صاحب آب شده است از آنها آب بها گرفته شود و اگر غیر از این باشد کاری نداریم.
رئیس- آقای رضوی.
رضوی- عرض کنم که البته بنده هم همین توضیح را خواستم عرض کنم که این مربوط بجاهائی است که آب جدید تولید می‌شود والبته آن اراضی که استفاده‌شان روی رودخانه و غیره است بخوبی محسوس و معین است آن را هم البته با یک ترتیب عادلانة باید رفتارکرد.
پیشنهاد آقای اوحدی.
تبصره زیر را بماده شش پیشنهاد می‌نمایم.
عملیات اداره آبیاری هرگاه موجب اضافه آب شود باید متخصصین آب بها را نسبت به آب اضافه شده معین نمایند.
اوحدی- بنده آنطوریکه جواب این قسمت را دادند محتاج بتوضیحات بیشتری نیستم همین قدر آقای وزیرکشاورزی توجه بفرمایند اگر آن عرایض مورد قبول ایشان واقع شده با این تبصره که بنده پیشنهاد کردم موافقت بفرمایند دیگر عرضی‌ندارم.
وزیرکشاورزی- بنده توضیح کافی بعرض آقایان رساندم بنظر بنده دیگر محتاج به این تبصره نیستیم چون بدیهی است اگر در نتیجه اقدام و عمل اداره آبیاری یک آب اضافه پیدا شد استفاده خواهیم کرد و بنظر بنده دیگر این پیشنهاد مورد ندارد.
اوحدی- همین توضیح ایشان ضمیمه ماده بشود بنده حرفی ندارم و پس می‌گیرم.
پیشنهاد آقای امیرتیمور قسمت اول ماده شش را به‌طریق ذیل اصلاح و پیشنهاد می‌کنم.
ماده ۶- بنگاه آبیاری می‌تواند آب بهاء زمین‌هائیکه بخرج خود و بر اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی مشروب می‌شوند
امیرتیمور- بنده از فرصت استفاده می‌کنم و به آقای تهرانچی عرض کنم که منظور از این ماده این است که اگر اداره آبیاری آبی بخرج خودش ایجاد کرد بتواند از آن آب استفاده کند وبا دریافت آب‌بها در معرض استفاده کشاورزان بگذارند ولی در ماده کلمه بخرج خودش گذاشته نشده است وعبارت ماده نارسا است و ایجاد اشکال می‌کند فرضاً اگر د رملک من بوسیله اداره آبیاری آبی ایجاد شود ادارة آبیاری باید آبش را بفروشند در صورتیکه فقط مقصود این است آبی که بوسیله اداره آبیاری و بخرج خود اداره آبیاری شده باشد آنوقت اداره آبیاری بتواند با دریافت آب‌بها بمعرض استفاده کشاورزان بگذارد لهذا بنده پیشنهاد کردم که کلمه بخرج خود اداره آبیاری اضافه‌شود.
وزیرکشاورزی- پیشنهادات دیگر را هم بخوانید.
پیشنهاد آقای دکتر طاهری
پیشنهاد می‌شود در ماده شش اینطور نوشته شود
بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند بهای آب زمین‌هائیکه بر اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی آن بنگاه مشروب می‌شود تا آخر
امیرتیمور- این هم نمی‌شود ایجاد اشکال می‌کند باید بنویسید عملیاتی که بخرج خود آبیاری می‌شود.
وزیرکشاورزی- بنظر بنده این مطلب روشن است با این اصلاحی که آقای دکتر طاهری کرده‌آند ما میگوئیم بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند که در اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی آن بنگاه مشروب می‌شود پس صدق نمی‌کند بملک شخصی جنابعالی ما آن اراضی را که مشروب می‌کنیم یعنی آن اراضی اضافه را که مشروب می‌کنیم یا یک اراضی که اصلاً آب نداشته و در نتیجه عملیات و اقدامات اداره آبیاری مشروب می‌شود منظور از آنها است آب‌بها را از آنها می‌گیریم وقتی که گفته می‌شود که بنگاه آبیاری آب‌بها خواهد گرفت درجائی است که بنگاه آبیاری خودش اقدامی کرده باشد ولی جاهائی که اقدام نکرده بما مربوط نیست اگر در ملک آقای امیرتیمور یا یکی از آقایان دیگر اداره آبیاری برحسب تقاضای مالک یک اقدامی کرد فقط همان مبلغ خرجی را خواهد گرفت که بر اثر سعی و عمل در آن کار انجام شده است و اصل آن کار انجام شده را تحویل مالک خواهد داد و می‌رود پی‌کارش ولی این بجاهائی اطلاق می‌شود که در نتیجه اقدامات اداره آبیاری دارای آب می‌شوند (امیرتمیور- با خرج اداره آبیاری) چون در اثر عملیاتی که عرض کردم مستلزم خرج اداره آبیاری است و البته جاهائیکه با خرج ادارة آبیاری آن آب بدست آمده باشد.
امیرتیمور- حالا این کلمه بخرج خودش را قبول بفرمائید منظور حاصل می‌شود.
مخبر- اجازه بفرمائید بنده تصور می‌کنم با این توضیحی که آقای وزیرکشاورزی فرمودند و با اصلاحی که دکتر طاهری پیشنهاد کردند کاملاً منظور حضرتعالی تأمین است.
امیرتیمور- ما که معارضه لفظی با هم نداریم بیانات آقای اعتبار هم خوب بود ولی نظر بنده را تأمین نمی‌کند و در قانون که نوشته نمی‌شود در صورت مجلس هم که نمی‌شود مراجعه کرد لهذا خواهش می‌کنم این کلمه بخرج خود را اضافه کنند که رفع اشکال بشود.
مخبر- کلمه بخرج را بنده قبول می‌کنم.
وزیرکشاورزی- بنده هم قبول می‌کنم.
دکترطاهری- بنده هم عرضی ندارم پس می‌گیرم
رئیس- پیشنهاد آقای حمزه‌تاش.
حمزه‌تاش- بنده هم نظرم تأمین شده است پس می‌گیرم
پیشنهاد آقای اوحدی.
پشنهاد می‌کنم کلمه بنگاه بعد از کلمة عملیات در سطر اول اضافه شود.
اوحدی- آقای وزیرکشاورزی توجه بفرمایند این کلمه را من برای این اضافه کردم چون عملیات آبیاری در این قانون یک قسمت مربوط باشخاص و مالکین شد ویک قسمت مربوط به بنگاه آبیاری بنده از این خواستم آنقسمت مربوط باشخاص و مالکین از این عوائد خارج بشود باین نظر کلمة بنگاه را اضافه کردم و بجنابعالی هم ضرری وارد نمی‌کند و منحصر می‌شود این قبیل آب‌بها در جاهائی که بنگاه آبیاری خرجی کرده باشد و آبی پیدا شده باشد از آن محل گرفته شود.
وزیرکشاورزی- عرض کنم که یک موارد دیگری هم هست و آن شرکتهای آب است و از این جهت اگر ما ما بخواهیم مقید بشویم چون شرکتهائی هم هست باین جهت نمی‌شود این پیشنهاد را قبول کرد.
اوحدی- پس گرفتم.
رئیس- ماده شش با اصلاحی که شده قرائت می‌شود
ماده ۶- بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند بهاء آب زمین‌هائیکه بخرج خود بر اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی مشروب می‌شوند طبق ارزش و قیمت معمول در هر محل با رعایت حال کشاورزان دریافت‌نماید.
در مواردی که از آب برای مشروب کردن شهرها یا کارهای غیر زراعتی از قبیل آسیاب و آبدنک و تولید نیروی برق و غیره استفاده شود بهاء آب به تراضی بنگاه آبیاری و مصرف کننده تعیین و وصول خواهد شد.
وزیرکشاورزی- بنده لازم است اینجا یک توضیحی عرض کنم این پیشنهاد آقای امیرتیمور نباید این نتیجه را بدهد که اگر شرکتهائی تشکیل شد چون اینجا می‌گوید بخرج خود چون ممکن است بخرج شرکت و سرمایه شرکت این عملیات بشود آنوقت این اشکال تولید می‌شود پس کلمه یا شرکتها هم بعد از بخرج خود باید نوشته شود.
امیرتیمور- بسیار خوب یا شرکتها را علاوه بفرمائید
پیشنهاد آقای تهرانچی:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم بجای طبق ارزش و قیمت معمول در هر محل نوشته شود: طبق ارزش و قیمتی که برای بنگاه آبیاری با در نظر گرفتن سودی در حدود صدی ده برای سرمایه تمام شده است در هر محل دریافت‌نماید.
تهرانچی- آقای وزیرکشاورزی توجه بفرمایند بنده توضیح عرض کنم البته قیمت معمول در محل با رعایت حال کشاورزان بنظر بنده کافی نخواهد بود قیمت‌های معمول آب اراضی همیشه یک قیمت‌های خیلی بالا است و منظور از این عمل بنگاه آبیاری این است که ایجاد آبهای جدیدی بکند و با قیمت‌های ارزانی بدهد باشخاص که استفاده بکنند برای عملیات کشاورزی البته دولت از محلهای دیگر هم استفاده می‌کند چون عوائد که زیاد شد طبیعتاً مالیات هم زیاد می‌شود پس اگر ما بخواهیم این را بنویسیم که با قیمت معمول در هر محل با رعایت حال کشاورزان این کافی نخواهد بود چون بعضی محلها است که آب قیمتی ندارد ولی بعضی محلها هم هست مثل ورامین که خیلی قیمت دارد درمازندران و جاهای دیگر هم هست که آب قیمتی ندارد ولی در بعضی جاها هست که خیلی آب کم است و گران است و اگر بنا باشد به قیمت معمول در هر محل باشد این صرف نمی‌کند برای رعایت حال کشاورزان حالا در ورامین یک مالکینی هستند که دارائی زیاد دارند و می‌توانند آب را بهر قیمتی که هست بخرند ولی آنهائی که ندارند نمی‌توانند استفاده کنند و آنوقت نتیجه را که باید گرفته نمی‌شود باین جهت بنده پیشنهاد کردم که با در نظر گرفتن سود صد ده برای استهلاک سرمایه و بیشتر از این حق نداشته باشند و اگر غیر از این باشد فردا اگر خواستند در یک جائی ارفاقی بکنند نمی‌توانند بنده در ورامین اطلاع دارم که یکماه قبل از این آب قیمتش می‌شود شبانروزی هشتاد تومان صدتومان یک چنین حالی را پیدا می‌کند پس اگر شما بخواهید رعایت حال کشاورزان را هم در نظر بگیرید و بقیمت معمول محل بدهید باز هم فایده ندارد یکی هم بنده می‌خواستم عرض کنم چون عبارت دوم این قسمت از اولی مجزا است واینجا آقای امیرتیمور پیشنهاد فرمودند و قبول فرمودید که یک عبارت بخرج خود اضافه شود و این را هم که بنده عرض می‌کنم ضرری هم نخواهد داشت و بنده می‌خواستم عرض کنم که کلمه و همچنین هم قبل از در مواردی اضافه شود و همچنین در مواردی که از آب برای مشروب کردن شهرها الاآخر که تابع آن بشود که آبهائی که از محل خرج بنگاه آبیاری یا شرکتها تهیه شده است اگر بشهرها داده شود شامل این قسمت بشود بنابر این این کلمه وهمچنین هم خوب است اضافه شود.
وزیرکشاورزی- بنده یکمرتبه دیگر هم منظور را اینجا عرض کردم و آقایان هم تأیید فرمودند که بایستی یک کاری کنیم که اداره آبیاری دارای یک سرمایه و استطاعتی باشد که بتواند عملیات خودش را وسعت بدهد و از سرمایه خودش هر سال بتواند یک اقدامات نوی شروع بکند و اگر بخواهیم او را مقید کنیم و بگوئیم که تو بایستی حداقل را بگیری و معمول محل را رعایت نکنی این منظور حاصل نمی‌شود الان خود آقای تهرانچی ورامین را مثال زدند بنده هم ورامین را مثال می‌زنم ورامین یک دهاتی که مشروب می‌شود از آب با یک قیمت معمول که همه ساله (تهرانچی- آن مالیات است) مالیات یا آب‌بها برای قیمت آب است (تهرانچی- آب‌بها نیست) اجازه بفرمائید با آن قیمت و با آن معمول پول می‌گیرند ما اگر بخواهیم اداره آبیاری در نتیجه عملیات خودش اگر چهارسنک آب ورامین را که میفرمائید در تابستان دارد این را بکند ده سنگ آنوقت شش‌سنگ را بیک قیمت بگیرد چهار سنگ را بیک قیمت بنظر بنده نقض غرض خواهد شد واینکه فرمودید صدی ده یا صدی پنج بگیریم اینها هیچکدامش نمی‌تواند منظور ما را تأمین کند برای اینکه ما فعلاً منظورمان دوتا است یکی اینکه برای اراضی که آب نمی‌رسد وآب نداشته است آب تهیه کنیم و بنده خیال می‌کنم یک زمینی که آب نداشته و ما به او آب میرسانیم همانطور که سابق عرض کردم این از دو جهت استفاده می‌کند یکی از حیث بهره‌برداری یکی هم از حیث قیمت زمین یک زمینی که اصلاً آب باو نمیرسیده و در نتیجه نداشتن آب غیر مزروع است وقتی که آب به او رسید چقدر به قیمتش اضافه می‌شود؟ خود حضرتعالی وارد هستید و سابقه دارید و میدانید که یک زمینی که آبی است و یک زمینی که دیمی است این دو تا قیمتشان بچه نسبتی تفاوت دارد این را تصدیق بفرمائید که این یک مساعدتی است که بصاحبان زمنی وصاحبان ملک و کشاورزان بحداکثر می‌شود بنده می‌خواستم استدعا کنم که آقایان یک حق تشرفی قائل شوند برای اداره آبیاری یعنی اگر در نتیجه عملیات اداره آبیاری زمینی که آب نداشته و دارای آب می‌شود و از حیث داشتن آب دارای یک قیمت اضافی می‌شود آن اضافه را برای یکمرتبه بما بدهد حالا قبول نمیفرمائید بسیار خوب ولی دیگر بنظر بنده مورد ندارد که یک اشکالاتی هم برای اداره آبیاری ما فراهم کنیم که نتواند عملیات خودش را بکند وآقایان متوجه باشند که این اقداماتی که ما می‌خواهیم بکنیم برای این است که بنگاه آبیاری موفق شود واقدامات خودش را عملی کند و به نتیجه برسد حالا این صدی یا صدی پنج هم که میفرمائید بنده نمی‌توانم قبول کنم و بنظر بنده عملی هم نیست درکمیسیون هم عرض کردم که همین معمول محلی عادلانه‌ترین قیمتی است که می‌شود در قانون پیش‌بینی‌کرد.
تهرانچی- بنده پس می‌گیرم و پیشنهاد دیگری تقدیم می‌کنم.
پیشنهاد آقای تهرانچی.
پیشنهاد می‌کنم نوشته شود به تناسب ارزش آب برای هر محلی
تهرانچی- توضیحی که آقای وزیر کشاورزی فرمودند در جواب عرایض بنده عرض می‌کنم یک قسمت آب در ورامین دارند این قسمت سالیانه است یک مالیاتی بریا رودخانه می‌پردازند برای سه ماه آب‌بهاره صدوسی‌تومان یک نهر آب که چهارسنک است ولی در قسمت آب‌فروشی در شبانروزی از پانزده‌تومان شروع می‌شود تا چهل‌وپنج‌تومان و پنجاه‌تومان به نسبت موقع تا خرداد در خرداد که حد اعلای قیمت است خاتمه پیدا می‌کند یعنی این موقع حد اعلای قیمتش است این هیچ با هم تناقض ندارد آب‌بها در ورامین گران است اما حق آبه دارد املاک از رودخانه که این مربوط به آب‌بهانیست منظورم این است که استفاده می‌کند ومی‌تواند از آن استفاده خودش یک احداث‌های جدیدی کند ولی آن منظور بنده نیست و منظور بنده این است که اگر معمول محل بنویسید چون محل زیاد است و در بعضی جاها قیمت آب‌گران است و آنوقت مجبور می‌شوند که اگر آب بخواهند بقیمت‌گران بخرند و بنابر این برای رعیت بیش از حد خودش در نظر گرفته شد و این احتیاج دارد فرضاً قناتش پشته انداخته باید آب تهیه بکند و با این کیفیت برای رعیت صرف نمی‌کند که بنده بروم آب بخرم و زراعت کنم این بود که بنده پیشنهاد کردم که این معمول محل را برداردی و اینطور بشود که به تناسب ارزش آب برای زراعت در هر محل آنوقت دست بنگاه آبیاری هم باز است که یکطوری در نظر بگیرد که نه گران باشد و نه ارزان و هم دست مردم باز خواهد بود ولی با این معمول محل که در نظر گرفته شده مقصود حاصل نمی‌شود.
وزیر کشاورزی- ما غیر از معمول محل هر عبارتی را که بنویسیم تشخیص آن برای آن بنگاه مشکل است ما که نمی‌خواهیم اختلافی تولید کنیم معمول محل یک عبارتی است که در هر جا صدق می‌کند و همه کس متوجه هست و به اشکال هم بر نمی‌خوریم ولی غیر از این اشکالات دیگری تولید خواهد شد که به نتیجه نمی‌رسیم واساساً این نکته را توجه بفرمائید که اداره آبیاری مواجه با تمام کشور است حالا اگر یک ورامین بخصوص آب‌بهایش گران است این برای تمام مملکت ملاک نمی‌شود وقتی در یک جائی دیدند گران بوده ممکن است این قسمت را بصورتی در بیاورند که همه کس بتواند استفاده‌کند.
تهرانچی- بنده پس می‌گیرم.
رئیس- ماده با اصلاحاتی که شده مجدداً خوانده می‌شود.
ماده ۶- بنگاه مستقل آبیاری می‌تواند بهاء آب زمینهائی که بخرج خود یا شرکتها بر اثر عملیات آبیاری و زه‌کشی مشروب می‌شوند طبق ارزش و قیمت معمول در هر محل با رعایت حال کشاورزان دریافت نمایند در مواردی که از آب برای مشروب کردن شهرها یا کارهای غیرزراعتی از قبیل آسیاب و آبدنگ و تولید نیروی برق و غیره استفاده شود بهاء آب به تراضی بنگاه آبیاری و مصرف کننده تعیین و وصول خواهد شد.
رئیس-موافقین با ماده با اصلاحاتی که شده است برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۷:
ماده ۷- درآمد حاصل از تأسیسات آبیاری برای توسعه آبیاری کشور اختصاص داده شده است از حیث جمع و خرج علاوه بر اعتبار مصوب دراین قانون در بودجه هر سال منظور خواهد گردید و در خاتمه مدت ده‌سال آنچه از این حساب بابت اصل سرمایه یا درآمدهای سنواتی باقی بماند برای توسعه آبیاری و زه‌کشی بطریق مذکور در ماده ۲ به بنگاه مستقل آبیاری پرداخته خواهدشد.
رئیس- آقای رضوی.
رضوی- بنظر بنده این ماده یک ابهامی دارد که بنده نمی‌توانم تصور کنم که چه مقصودی داشته است اما آنچه در قسمت آخرش می‌نویسد که بعد از ده سال آنچه از بابت اصل سرمایه یا درآمد باقی بماند باز برای توسعه آبیاری و زه‌کشی تنها بطریق ماده ۲ به بنگاه آبیاری اضافه‌شود. در ماده ۲ ذکر کردیم مدت اعتبار این بنگاه آبیاری ده سال است از سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۳۲ در این ده سال وقتی که کار تمام شد در واقع یک قانون تازه می‌خواهد که تکلیف ماده را معلوم کند و ما الآن نمی‌توانیم این تکلیف را معلوم کنیم در صورتیکه الآن می‌گوید بعد از ده سال هر چه زیاد آمد بگذارند باختیار بنگاه مستقل آبیاری که مطابق ماده دو رفتار کند و این تناقض دارد بنابر این خواهش می‌کنم آقای وزیر کشاورزی یک توضیحی مرحمت بفرمایند که مقصود از ماده هفت چیست.
مخبر- عرض کنم اگر درست باصل قانون توجه پیشنهادی دولت و آنچه از کمیسیون آمده بود اشکال بخودی خود مرتفع است زیرا البته تصدیق میفرمائید که آبیاری ایران با این بودجه کمی که ما اینجا مقرر داشته‌این چهار میلیون و نیم‌تومان در سال در ده‌سال که سهل است در صدسال هم احتیاجات فوق‌العاده زیادی داریم مملکت ما مملکت کشاورزی است و احتیاجات آبیاری ما از هر قسمت اقتصادی مهمتر است و اگر ماده سال اینجا مقرر داشتیم برای اینست که این یک نوع پرگرام و یک نوع برنامه ده ساله است که در ظرف ده سال این بنگاه چهل و پنج‌میلیون تومان در حقیقت از دولت بودجه می‌گیرد برای زه‌کشی و آبیاری ولی البته در پایان این ده‌سال عملیات آبیاری که خاتمه نمی‌پذیرد واحتیاجات دیگری هم در بین خواهد بود بنابراین تمام نمی‌شود این امر واز طرفی دیگر بنگاه آبیاری یک استفاده‌هائی از خودش خواهد داشت آب خواهد داشت منبع عایداتی خواهد داشت نخواستند که این منبع عایدات از بین برود و وارد بودجه دولت بشود این بود که خواستند هرچه اعتبار در این مدت داشته و بعد در ظرف این ده‌سال ممکن است پیدا بکند باختیار خودش باشد که بعد از ده‌سال هم دومرتبه بعملیات خودش ادامه بدهد.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- عرض کنم این لایحه درش رعایت قانون نویسی نشده یک مطالبی و موادی اینجا هست که هیچ لازم نیست و این طرز قانون نویسی یک چیز محلی است ملامت آوری است این قانون هم از همین قبیل است شما در این قانون یک جمع و خرجی را پیش‌بینی کرده‌اید فرض کرده‌اید که از آن عملیات یک عایدی داشته باشید آن عایدات را هم از حالا می‌خواهید اختیارش را بگیرید و خیالتان راحت باشد در صورتیکه اگر عایدات داشت باید بیاورید جزء عایدات یک کشور اگر مورد پیدا کردید و احتیاج پیدا کردید بگیرید. شما یک اعتبار مخصوصی می‌خواهید برای اینکه این کارها را انجام بدهید اگر عایدات پیدا شد یک فرمول قانونی لازم دارد و یک قانون ثانی که مطابق آن عمل بشود و از حالا نمی‌شود پیش‌بینی کرد یک عایداتی را وزارت کشاورزی بعد از ده سال بگیرد.
مخبر- اگر توجه فرموده باشید در شور اول این لایحه اغلب آقایانی که علاقه بتوسعه امور فلاحتی ایران دارند و آقی امیرتیمور مخصوصاً می‌فرمودند که این مبلغ چهارمیلیون ونیم که برای آبیاری کشور در نظر گرفته شده خیلی مبلغ ناچیزی است و با این مبلغ نمی‌شود کاری را انجام داد و شاید این مبلغ کفایت برای مصالح چاه آرتزین و متخصصین نخواهد کرد وچون عایدات بودجه ما فعلاً محدود است و آن هم متأسفانه معتنا به نیست اینجا خواسته شده است که اگر از این راه در سنوات بعد پس از پنج شش سال بنگاه آبیاری یک درآمدهائی پیدا کرد اقلا آن درآمدها را هم ضمیمة بودجه آن بنگاه بکند که بنگاه دست و بالش بازتر بشود که بتوانند یک کارهای بهتری بکند ولی اگر اینها را وارد بودجه کل کشور کردیم بودجه بنگاه کل آبیاری عبارت می‌شود از همان چهارمیلیون ونیم و با این پول نمی‌تواند کار مهمی انجام بدهد.
رئیس- آقای ملک‌مدنی.
ملک مدنی- بنظر بنده این لایحه یکی از لوایح خوبی است که بمجلس آمده است و از قدمهای اساسی است که وزارت کشاورزی برداشته است و آقای طباطبائی رفیق محترم بنده که البته خودشان همیشه طرفدار توسعه کشاورزی و کارهای عام‌المنفعه هستند با این نظر موافقت دارند و این محل تردید هم نیست که این قدم اساسی که وزارت کشاورزی برداشته صددرصد بنفع کشاورزان است و بنده خیال می‌کنم ماده هفت هم لازم است برای اینکه این بنگاه مستقل یک درآمدی دارد تکلیف درآمد او باید معلوم بشود آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایند سئوال هم خود بنده داشتم و آن این است که بودجه بنگاه مستقل آبیاری تکلیفش معلوم نشد که بودجه آنجا از کجا باید تصویب بشود به کمیسیون بودجه باید بیاید و تصویب بشود مثل سایر بودجه‌ها یا این که خیر، بنده خیال می‌کنم قاعدتاً باید بیاید بتصویب کمیسیون بودجه برسد و این هم مثل سایر مؤسسات وزارت‌خانه‌ها در موقع خودش از طرف وزارت کشاورزی به مجلس شورای ملی بیاید و بکمیسیون برود و در آنجا تصویب بشود چون ابهام دارد خواستم یک توضیحی بدهند.
وزیرکشاورزی- عرض کنم در این قسمت که آقا فرمودند که ما یک لایحه دیگری بیاوریم ما خواستیم اگر یک عوایدی از این عملیات آبیاری حاصل می‌شود آن عوائد ضمیمه بودجه بنگاه آبیاری بشود و دیگر جزء بودجه کل مملکتی نرود که مجبور باشند برای این منظور قانون دیگری هم به مجلس بیاوریم. و اما اینکه آقای ملک فرمودند این مطلب در کمیسیون خیلی صحبت شد حضرتعالی هم تشریف داشتید بنگاه وقتی گفتیم یعنی در بودجه‌اش مستقل است یعنی تصویب بودجه بنگاه با هیئت مدیره بنگاه خواهد بود که خود شرکت آبیاری مطابق مقرراتی که دارد تصویب می‌کند یک پیشنهادی هم آقای موید احمدی کرده بودند آن پیشنهاد را بنده موافقت می‌کنم برای اینکه خیال آقا راحت باشد.
رئیس- آقای ناصری.
ناصری- عرض کنم که توضیحات آقای وزیر و آقای مخبر بجای صحیح است ولی ابهامی که آقای رضوی فرمودند موجود است و تصور می‌کنم از عبارت زیادی است که در سطر دوم ماده نوشته شده است در آنجا که می‌نویسد درآمد حاصله از تأسیسات آبیاری اختصاص داده شده باید بنویسند داده شود و بعد هم از حیث جمع وخرج این عبارت زاید است باید بنویسند درآمد ویژه با این توضیح روی اصول تجارتی عمل می‌شود منظورشان این است پس از وضع مخارج اگر منافعی باقی ماند آن فاضل را برای توسعه آبیاری بکار برند باین جهت این کلمه شده این منظور را تأمین نمی‌کند باید بنویسند می‌شود و این عبارت از حیث جمع و خرج که ایجاد ابهام می‌کند باید ماده را اینطور بنویسند درآمد ویژه حاصل از تأسیسات آبیاری برای توسعه آبیاری اختصاص داده می‌شود و علاوه بر اعتبار مصوب الی‌آخر.
وزیرکشاورزی- البته هر کس یک عبارتی بنظرش می‌رسد و خیال می‌کند بهتر باشد و شاید هم همینطور باشد ولی همینطور که عرض کردم این عباراتی که اینجا گفته می‌شود طوری می‌شود که اصل قانون از بین می‌رود. حالا اینکه فرمودند این کلمه شده می‌شود باشد من موافقم ولی از حیث جمع و خرج را چطور می‌شود درآمد ویژه کرد.
ناصری- این قسمت هم مانعی ندارد.
وزیرکشاورزی- نه همان شده را می‌شود بکنند.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- عرض کنم که آقای اعتبار بنده پیشنهادی داشتم که حالا که اجازه دادند آن را هم عرض می‌کنم جوابی که آقا دادید درست نفهمیدم در هر صورت خود آقا اعتراف کردید که منظورتان استفاده از بودجه این است شما حق ندارید که بودجه دو سال بعد را حالا پیش‌بینی کنید و در ضمن یک قانونی با یک مهارتی بگنجانید این خلاف قانون است بودجه هر سال و مخصوص یکسال است آنهم باید به مجلس بیاید و درش بحث بشود مجلس تصویب بکند خودتان اعتراف کردید برای اینکه یک عایداتی درآینده خواهد داشت و نمی‌خواهید به مجلس بیاورید از حالا می‌خواهید اینجا تأمین کنید این اولاً یک عملی است که خلاف اصل است مضافاً باینکه یک اقدامی است خیلی مفید و نفع عامه دارد و اگر تشخیص می‌دهید یک عایدات مرتب‌تری خواهد داشت این عایدات کوچک که نیست شما یک عایدات زیادی میلیونها عایدات خواهید داشت از این راه این عایدات مهم را می‌خواهید چکار بکنید؟ از حالا مجلس بگذارد برای کشاورزی بعلاوه شما یک رئیس کل دارائی دارید که ناظر جمع و خرج مملکت است چرا باید شما که عضو دولت هستید دست این وزارتخانه را که نظارت کلی بر تمام عدایدات و مخارج مملکت دارد می‌خواهید کوتاه کنید از چه می‌ترسید؟ از وزارت دارائی است شما هم وزارت کشاورزی هر دو جزو دولت هستید مجلس هم همیشه مهیا است برای پذیرفتن لوایح شما دست بردارید از این عایداتی که معلوم نیست مبلغش چقدر است بچه کیفیت می‌خواهید صرف کنید و تا کی خواهد بود مدتش هم ده سال است شما می‌خواهید هر چه عایدات هست دست خودتان باشد و تصور نمی‌کنیم که مجلس شورای ملی اصولاً موافقت بکند و این برخلاف اصول مملکت است.
وزیر کشاورزی- عرض کنم بنظر بنده آقای طباطبائی فراموش فرموده‌اند که در ماده اول خودشان موافقت کرده‌اند و مجلس شورای ملی رأی داد که اداره آبیاری بشود بنگاه آبیاری وقتی که شد بنگاه آبیاری یک تشریفاتی دارد بالاخره یک قوانینی هست برای بنگاه‌ها این را هم مجبور کنید بودجه‌اش را به مجلس شورای ملی تقدیم کند این ترتیب بنگاه نیست پس اگر آقایان نظرشان این باشد که بنگاه آبیاری نباشد و یک اداره آبیاری باشد آن نظر دیگری است این را در شور اول صحبت کردیم با رئیس کل مالیه هم این را توجه کرده‌اند این قانون را وزارت کشاورزی با موافقت نظر رئیس کل مالیه به مجلس آورده است و ما بایستی این را در نظر بگیریم که بنگاه کل آبیاری یک مؤسسه نوزادی است پولی هم می‌خواهد برای آبیاری خرج کند خیلی بیش از اینها است چهار میلیون ونیم بجائیش نمی‌رسد و نخواهد رسید و ما اگر بخواهیم بگوئیم که عوایدی که از این بدست خواهد آمد تحویل وزارت دارائی بدهیم و بعد وزارت دارائی بموجب قوانین دیگر پس بدهد آنوقت این بنگاه نیست یک اداره باید باشد در وزارت کشاورزی و بودجه‌اش هم بیاید به مجلس اینجا بنظر بنده اول شما در آن ماده اول اشکال بکنید که اینجا بنگاه نشود و اداره بشود پس وقتی که مجلس قبول می‌کرد که این اداره باشد آن منظور آقا حاصل می‌شد ولی وقتی که قبول کردید که این بنگاه باشد بهتر است و قبول کردید که از سرمایه مردمانی که پولشان را نمی‌توانند استفاده کنند وارد بشود و اشخاص ذیعلاقه آمدند و ذی‌نفع شدند آنوقت بنظر بنده این اشکال وارد نیست و چنانکه ملاحظه میفرمائید ما مدت را ده‌سال کردیم که پس از ده سال وقتی پول را ما گرفتیم از عواید دولت و عواید خودمان را هم اضافه کردیم بر سرمایه خودمان تصور می‌کنم کافی خواهد بود ولی این مبلغ بنظر بنده کافی نخواهد بود برای عمل آبیاری زیرا عملیات آبیاری اگر آقا تشریف بیاورید ملاحظه بفرمائید پروژه‌هائی که تهیه شده البته خیلی کوچک و کم هم هست لکن برای هر یک از این پروژه‌ها میلیونها پول لازم دارد.
رئیس- پیشنهاد آقای انوار:
پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه سال در سطر سوم ماده ۷ اضافه شود که بمجلس تقدیم می‌شود.
رئیس- آقای انوار.
انوار- این پیشنهادی که بنده کردم یک بیان آقای وزیر کشاورزی کردند که بودجه بمجلس نمی‌آید خیلی بنده تعجب کردم که یک بنگاهی یک اداره از سرمایه کشور و از سرمایه مملکت تأسیس بشود و شاید عواید هم داشته باشد ولی دخل و خرجش به مجلس نیاید! این قانون اساسی چه اختیاری بما داده است؟! هر چیزی که از بودجه مملکت از خزانه مملکت اداره بشود تشکیل بشود ترتیب داده شود باید بمجلس شورای ملی بیاید چطور می‌توانیم ما بگوئیم که مخارج آن از خزانه دولت داده شود و لکن بودجه آن بمجلس نیاید آنروز که بنده پیشنهاد کردم که باید مخارج پرسنلی آن از صدی ده بیشتر نباشد جواب دادند در طی مواد ما پیش‌بینی خواهیم کرد بنده کاملاً در نظر دارم و همانوقت هم در نظر ما این بود که بودجه آبیاری هر سال باید بیاید بمجلس اینکه در جواب آقای طباطبائی فرمودید این صحیح نیست هر اداره دخل دارد خرج دراد عوائد دارد اینها تمام باید جزء عواید مملکت باید واقع شود خرجش باید جزء خرج مملکت بیاید چرا شما می‌خواهید یک اداره مستقلی یک مملکت علیحده یک بودجه مستقلی درست بکنید همینطوری که آقای طباطبائی بیان کردند ما ده‌سال بیائیم قرار داد بدهیم کنترات بدهیم یک اداره بدست یکنفر هر طور می‌خواهد خرج کند. خیر باید عوائدش و تمام مخارجش بدست وزارت کشاورزی باشد بنده جداً با این ترتیب مخالفم باید آنچه که از عوائد مملکت اداره می‌شود و تأسیس می‌شود بودجه‌اش بیاید تحت نظر ملت و نظارت ملت و نظارت ملت هم بوسیله نمایندگانش است این هیئت نظارت می‌کنند که چه وقت باید بودجه بیاید نمایندگان مجلس نظر می‌کنند و منتشر می‌کنند و تمام مردم مطلع می‌شوند و الله نمی‌شود نؤمن ببعض و نکفر ببعض، ما میگوئیم حکومت ما دمکراسی است و جمع و خرج با خودمان است این چه دمکراسی است! نیمشود! این است که عقیده بنده این است که مطابق قانون مطابق درسی که در مشروطیت خواندیم باید بودجه هر اداره بیاید بمجلس و تصویب بشود.
معاون نخست‌وزیر (آقای رهنما)- آقای انوار مذاکره‌ای که فرمودند و مداخله‌ای که برای مجلس فرمودند خیلی صحیح و بجا است البته نظارت مجلس شورای ملی در جمع و خرج مملکت خیلی بجا است و هر وقت هم که این نظارت متزلزل بشود هر وکیلی هر وطن‌پرستی هر ایرانی حق دارد اعتراض بکند و اینهم در پیشگاه نمایندگان مجلس مسلم است (یمین اسفندیاری- بلندتر بفرمائید) اما راجع به بنگاه این بنگاه‌ها مثل بنگاه راه‌آهن است مثل شرکت بیمه است شرکت بیمه در بودجه امسال در بودجه سال قبل جزء او نیامده است (انوار- بودجه راآهن آمد) بودجه جزء آن نیامد یکمرتبه مجلس شورای ملی تصمیم می‌گیرد که تمام بنگاه‌های مستقلی که یا بطرز شرکت اداره می‌شود یا بطرز بنگاه مستقل اداره می‌شود بطرز ادرای اداره بشود آنوقت البته باید بودجه تمام آنهابیاید بمجلس شورای ملی ولی وقتی که مجلس شورای ملی اینطور در نظر بگیرد که مستقل باشد و بشکل شرکت اداره بشود باید آزاد باشد تا بتواند در طول یک مدتی بزراعت و آبیاری مملکت ادامه بدهد بدون اینکه دچار زحمت وتزلزلی باشد حالا آقا میل دارید که اینهم بودجه جزئش بیاید به مجلس شورای ملی البته نظر خود آقایان است و رأی آقایان قاطع است ولی این رأی شما صدمه می‌زند یک پرگرام ده ساله‌ایست که می‌خواهیم روی زراعت کشور عمل بکنند این بنگاه باید مستقل باشد و کار خودش را بکند و کم‌کم توسعه پیدا بکند مثل کردی فنسیه باشد که بتواند خدمات زیادی بمملکت بکند یا مثل بانک آلژری باشد اگر هم میل دارند که اینهم بیاید به مجلس البته هر تصمیمی بگیرید قاطع است وهمه ما‌ها و همه مملکت مطیع هستیم.
رئیس- آقای انوار.
انوار- بنده می‌خواهم بآقای رهنما عرض کنم در اینجا که می‌نویسد نقشه ده ساله که بنده می‌گویم دولت نقشه ده ساله کشیده است که در عرض ده سال فلانقدر خرج می‌کند و فلانقدر عملیات بدست ما می‌دهد اگر نقشه دو ساله بود تبعیت می‌کرد از ممالک دیگر که نقشه‌های دو ساله و پنجساله تشکیل بدهید بهتر بود اما اینجا شما ننوشتید بعد از ده‌سال چه خواهید کرد یک سرمایه مهمی در این ده سال می‌گیرید و ننوشته‌اید چه‌جور عمل خواهید کرد فقط نوشته‌اید که از خزانه مملکت تا ده‌سال سالی اینقدر می‌گیرید ولی بنده عرض می‌کنم مطابق قانون اساسی پولی که از خزانه مملکت گرفته می‌شود خرج و دخلش باید به مجلس بیاید. تفریغ بودجه معنایش چه چیز است معنایش این است که پولیکه از خزانه خارج شده اینهم خرجش است می‌گویند شرکتها چطور، شرکتها هم جزء این است چه منافات دارد بای عوایدش بیاید در خزانه مملکت و بنده گمان نمی‌کنم هیچ ضرری داشته‌باشد.
مخبر- عرض کنم که بنده تعجب می‌کنم از آقای انوار با این‌همه توجه که به قوانین دارند فرمایشاتی فرمودند که یکقدری باعث حیرت بنده شد اگر اصل روح این قانون را ملاحظه بفرمائید در کمیسیون هم که مذاکره شد و ملاحظه فرمودید اصل این قانون یک برنامه ده ساله‌ایست که دولت می‌گوید سالی چهارمیلیون و نیم برای آبیاری خرج می‌کند و بعد شرکتهائی با این مبلغ تأسیس می‌کنیم که در کشور آبیاری و زه‌کشی توسعه پیدا بکند و فعلاً هم یک قسمت را نقشه‌کشی کرده‌اند و بعد هم یک تشکیلات کوچکی در تحت نظر همین بنگاه درست خواهد شد که تمام کشور را مطالعه بکنند از نظر آبیاری و زه‌کشی که پرگرام بعد از این ده سال را هم معین بکنند آقا میفرمائید که این پرگرام ده‌ساله نیست تمام منظور دولت تمام عملیات دولت بطور کلی در برنامه نوشته شده است آقا البته نقشه‌ها را که نمی‌آورند در مجلس تشریح بکنند نقشه‌هایش هست و دولت مطابق مقررات همین قانون همه پرگرامها که منظور نظر شما است عملی خواهد کرد و اینکه می‌فرمایند این بنگاه مستقل نباشد و مثل یک اداره باشد و بودجه‌اش تحت نظر مجلس باشد بنده گمان نمی‌کنم این بصلاح مملکت باشد و روز اول که در کمیسیون کشاورزی مطرح شد تمام آقایان نمایندگان که در کمیسیون شرکت داشتند نظرشان این بود که این بنگاه مستقل باشد وزرا نتوانند در آن دخل و تصرف کنند و این بنگاه در مدت ده‌سال بطور مستقل استمراراً ادامه پیدا بکند ولی ما اگر بیائیم این را اداره تشکیل بدهیم هر وزیری می‌آید مطابق میل خودش رئیسش را عوض می‌کند نقشه‌هایش را عوض می‌کند می‌گوید در اصفهان لازم نیست ما آب زاینده‌رود را به کوهر نک متصل کنیم آنوقت تغییر هر هیئت دولتی تأثیرش را در این بنگاه خواهد کرد و آن منظوری که ما داریم عملی نخواهد شد اما اگر این بنگاه مستقل باشد یک هیئت مدیره داشته باشد و یک بودجه مستقلی داشته باشد که با تغییر هیئت وزیران تغییری در این پیدا نشود ما می‌توانیم امیدوار بشود که اقلاً یک بنگاهی در مدت ده سال عملیات خودش را ادامه می‌دهد (انوار- بودجه را چرا نمیگوئید آقا؟) (طباطبائی- اصلاً بودجه را نمی‌گویند صحبت‌های دیگر می‌کنند) راجع به بودجه‌اش عرض کنم خودتان در ماده اول که رأی دادید این بنگاه را مستقل بکنند…. (نقابت – مستقل یعنی چه یعنی تبعة آلمان! البته باید بودجه‌اش به مجلس بیاید) البته این چهار میلیون و نیم بودجه‌اش به کمیسیون بودجه خواهد آمد ولی عملیات این بنگاه تحت نظر یک هیئتی خواهد بود که خودش اداره می‌کند.
وزیرکشاورزی- بنده استدعا می‌کنم توجه بفرمائید فراموش نکردیم که در این باب مذاکرات زیادی شد گفتیم بنگاه آبیاری، بنگاه آبیاری تشکیل می‌شود از سرمایه‌ای که دولت می‌دهد یک مبلغش را که شاید صدی پنجاه و یک مال دولت است و یک قسمت را که صدی چهل‌ونه باشد شرکت سهامی خواهد بود که طبق ماده چهارده این قانون یعنی با استفاده از ماده چهار قانون متمم بودجه عمل خواهیم کرد. وقتی که ما گفتیم با استفاه از سرمایه اشخاص و با سرمایه مالکین بنگاه آبیاری عمل خواهد کرد آنوقت تصدیق میفرمائید که مورد ندارد ما بگوئیم بودجه این به کمیسیون بودجه خواهد آمد زیرا آنچه که مربوط بخود دولت باشد بنده تصدیق می‌کنم که باید بکمیسیون بودجه بیاید ولی آن قسمت که مربوط بمردم است هیچ الزامی ندارند بودجه‌شان را به مجلس شورای ملی بیاورند اینجا فقط نگرانی که آقایان فرمودند صدی ده بگیریم یکی دیگر از رفقا فرمودند صدی پنج بگیریم بنده استدعا کردم این را بگذارید مطالعه بکنیم آقای مؤید فرمودند پیشنهاد فرمودند صدی پنج و ما هم مطالعه کردیم قبول کردیم که از صدی پنج تجاوز نخواهیم کردم پس اینکه تصور می‌کنند شاید از یک حدودی تجاوز بکند این را با گذاشتن آن ماده که از صدی پنج تجاوز نخواهد کرد تأمین می‌کند و بنگاه هم که عرض کردم وقتی که ما گفتیم بنگاه با سرمایه اشخاص اداره بشود آمدن بکمیسیون بودجه دیگر مورد ندارد همینطور هم که آقای رهنما مثال زدند بنگاه راه‌آهن با اینکه بودجه‌اش صد در صد مال دولت است به مجلس نمی‌آید اگر هم بیاید برای اطلاع است برای تصویب نیست (انوار- به کمیسیون آمده) آقای انوار اگر ملاحظه فرمودید به کمیسیون آمده آن بودجه ساختمان ساختمان راه آهن بود یعنی ساختمانی که اجزاء می‌کنند ولی بودجه اداره راه‌آهن مطابق یک قانونی که هست به مجلس نمی‌آید و اینهم تقریباً شبیه به آن است.
نبیل سمیعی- پس گرفتید پیشنهاد خودتان را آقای انوار
انوار- برای چه پس بگیرم رأی بگیرید رأی ندهند.
نقابت- بنده هم پیشنهادی در این زمینه داده‌ام
رئیس- پیشنهاد آقای نقابت:
ماده هفت را بطریق ذیل پیشنهاد می‌نمایم:
ماده ۷- درآمد حاصل از تأسیسات آبیاری برای توسعه آبیاری کشور اختصاص داده می‌شود از حیث جمع و خرج علاوه بر اعتبار مصوب در این قانون در بودجه سالیانه کشور هر سال منظور خواهدگردید.
رئیس- آقای نقابت.
نقابت- آقای وزیر بهداری خواهش می‌کنم توجه بفرمائید چون حضرتعالی در امور مالی تخصص‌تان بیشتر است پیشنهاد بنده و آقای انوار حاصلش یک کلمه است و آن این است که این اداره چهل‌وپنج‌میلیون تومان سرمایه دولت را در ظرف این مدت در دست دارد بودجه خودش را بنظر کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی برساند، نه میگوئیم مستقل نباشد نه میگوئیم کار نکند نه میگوئیم به وظایفش دخالت می‌کنیم هیچگونه مزاحمتی نداریم فقط از حق قانونی که قانون اساسی به مجلس شورای ملی داده است می‌خواهیم استفاده کنیم هر جائی که پول و سرمایه دولت است مجلس نظر دارد این برو وبرگرد هم ندارد اما توضیحاتی که داده شد یکی از آقایان مثال زدند بیک بانک اولاً تأسیسات حقوقی را در کشور توجه بفرمائید که بانک‌ها اکثر بصورت شرکتهای سهامی است و شرکت سهامی در قانون تجارت یک بابی است دارای شصت و هفتاد ماده که چه جور شرکت تشکیل می‌شود حالا یا سرمایه این شرکت سهامی را دولت میدید آن سرمایه را با سودش می‌گیرد با سرمایه را بنده و شما می‌دهیم و سود خودمان را می‌گیریم در هر صورت اسم آن شرکت سهامی است و شرکت سهامی یک پرسن‌مرال و یک شخصیت حقوقی دارد که در حدود قانون اسمش شرکت سهامی شده وآن قابل مقایسه با این بنگاه نیست اما بنگاه مستقل یعنی چه یعنی از حیث وظایفش مستقل است یعنی از حیث اینکه کجا را آبیاری بکند یا نکند مستقل است معنای مستقل این نیست که چهل و پنج‌میلیون پولی که بهش داده‌اید حسابش را پس ندهد معنای استقلال این نیست مستقل از حیث این است که کارهائی را که می‌خواهد بکند جلوش گرفته نشود و بتواند کارهای عام المنفعه‌ای که لازم دارد انجام بکند. می‌فرمایند بنگاه راه‌آهن اولا بنگاه راه‌آهن در آن موقعی که بآن صورت تصویب شد موقع خاص بود و بایستی حتماً در بودجه آنجا نظر کرد و آنجا باین صورت قابل دوام نیست، این بنگاه راه‌آهن از حیث درآمدش از حیث رشاء و ارتشاء بدترین و فاسدترین مؤسسات است (صحیح است) و ما نمی‌توانیم قیاس کنیم که چون بودجه راه‌آهن به مجلس نیامده است دلیل بشود که هر جائی که چهل و پنج‌میلیون تومان پول بود آنهم نیاید به مجلس پیشنهاد بنده و آقای انوار مجموعاً این است که بودجه این بنگاه هر سال ضمن بودجه وزارت کشاورزی بیاید به مجلس و کمیسیون بودجه تصویب شود هیچ دخالتی هم نداریم که کجا را آب بدهد کجا را آب ندهد کجا را اضافه بکند و این یک حق قانونی است.
وزیر کشاورزی- وقتی که گفتیم بنگاه بنگاه تشکیل می‌شود، از ایک هیئت مدیره که آنجا رئیس اداره ندارد هیئت مدیره هم تشکیل می‌شود از شرکاء و وقتی که ما اصول را قبول کردیم و گفتیم اینجا یک بنگاهی خواهد بود و بصورت تجاری عمل خواهد شد آنوقت دیگر تصویب کمیسیون بودجه مورد پیدا نمی‌کند بنده این را ناچارم عرض کنم و آقایان خودشان میدانند که اگر بخواهیم ما از سرمایه مردم استفاده کنیم آن مردم میل ندارند که بودجه آنرا بفرستند به کمیسیون بودجه یا اینکه مورد توجه و پس و پیش کردن دیگران واقع بشود آنها می‌خواهند بگویند باید در یک شرکتی مداخله کنیم که طبق اساسنامه وقتی که هیئت مدیره جمع و خرج او را دید و عمل کرد (نقابت- آقا باین شرکت نیست) اگر ماده چهارده این قانون را بخوانید تصدیق میفرمائید که شرکت است پس اگر ما بخواهیم با همین سرمایه که خودمان داریم که پس از ده‌سال میفرمائید چهل و پنج میلیون تومان خواهد شد شروع بکار کنیم سرمایه ما کافی نیست یعنی در هر سال ما می‌گیریم چهارمیلیون نیم تومان این سرمایه کافی نیست منظور ما این بود که از سرمایه اشخاص هم بتوانیم استفاده بکنیم از این جهت بود که خواستیم که از این هم استفاده کنیم این اساس هنوز در مملکت ما ریخته نشده که یک اداراتو بنگاههائی که بصورت شرکت درش عمل می‌شود کمیسیون بودجه در او نظر داشته باشد آقای نقابت فرمودند چون بودجه راه آهن بمجلس نمی‌آید وضعیتش بد است بنده عرض می‌کنم بودجه راه‌آهن بمجلس نمی‌آید بودجة بانک کشاورزی مگر می‌آید خدمت شما؟ آنموقعی که شرکت مرکزی داشتیم بودجه‌اش مگر می‌آمد؟ شرکت بیمه مگر بودجه‌اش می‌آمد این در حالی که سرمایة زیادی از آن مال دولت است. این جا پیشنهادی فرمودند آقای فرمانفرمائیان و بنده هم قبول می‌کنم که بنگاه کل آبیاری مکلف بشود برای اطلاع بفرستد نه برای تصویب این با هم تفاوت می‌کند بنده موافقت می‌کنم که بنگاه کل آبیاری در هر سال ییلاق خودش را و عمل خودش را برای اطلاع بمجلس شورای ملی بفرستد ولی چون اساساً ما می‌خواهیم این کار را با شرکت مردم بکنیم برای مردم تکلیف نمی‌توانیم قائل بشویم واینکه گفتیم بنگاه آبیاری با شرکت مردم اقدامی خواهد کرد آنوقت دیگر بودجه موضوع ندارد.
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی- عرض کنم این مطلب یکقدری مخلوط شده بهم و توضیحاتی هم که داده شد مطلب را روشن نکرد ما در کارهای مملکتی خودمان دو قسم کار داریم یک قسم کارهائی است که مربوط به ادارات و وزارتخانه‌هاست که اینها بودجه دارند و همه‌ساله بودجه اینها از تصویب مجلس می‌گذرد و بودجه تفصیلشان را می‌دهند قسمت دیگر کارهای دیگری است مثل بانک ملی بانک کشاورزی شرکت بیمه و امثال اینها که شخصیت حقوقی مجلس برای آنها قائل شده شخصیت حقوقی یعنی یک شرکت سهامی است که آن شرکت دارای یک سهامی است که به ثبت هم رسیده و در مجمع عمومی آن صاحبان سهم حکومت دارند و جمع و خرجش تحت نظر هیئت مدیره است حالا باید طبق مادة چهارده بنظر بنده همانطور که آقای اعتبار اظهار کردند که این بنگاه آبیاری یک شرکتی باید اسمش را گذاشت که شرکت سهامی آبیاری بشود بنظر بنده آن کلمه بنگاه مستقل را باید مبدل به شرکت سهامی کرد و همانطوری که فرمودند اگر ملاکین یا سایر اشخاص بخواهند سهام را بخرند وصاحب سهم بفروشد حق داشته باشد در موقع مجمع عمومی و تهیه بیلان و جمع و خرج حضور داشته باشد وقتی که ما این عمل را بکنیم دیگر برای آقای نقابت و آقای طباطبائی تو هم پیدا نمی‌شود یکی از این دو عمل را باید بکنیم یا باید بودجه‌اش را همانطوری که گفته شد بمجلس بیاورند یا باید شرکت سهامی باشد که ثبت هم بشود و جمع و خرج وبیلانش را همان هیئت مدیره رسیدگی بکند و آنوقت رئیس کل مالیه هم نظارت می‌کند و رئیس کل مالیه با آنکه شرکت سهامی آبیاری می‌شود باز هم نظارت دارد چنانچه الان در بانک کشاورزی و بانک ملی و شرکت بیمه نظارت دارد برای اینکه اکثریت سهام متعلق بدولت است و رئیس کل مالیه هم حق دارد در هر جا نظارت به در آمد دولت و ما یملک دولت بکند بنظر بنده این را باید یکقدری روشن کرد که در طی عمل برای خود وزارت کشاورزی هم اشکالی پیدا نشود و بنده عقیده‌ام این است که شرکت سهامی آبیاری بشود و اگر موافقت میفرمائید معطل نکنید آقای نقابت هم همین را گفتند بانک ملی سرمایه‌اش مال دولت است ولی عنوانش شرکت سهامی است هیئت مدیره دارد جمع و خرجش را می‌بیند و همه ساله تصویب می‌کند اینجا را هم اسمش را بگذارید شرکت و لواینکه سرمایه‌اش مال مردم باشد. ادارة دولتی باشد بنگاه دولتی باشد جمع و خرجش باید به مجلس بیاید معنی ندارد که میفرمائید به مجلس نیاید این است که بنده هم پیشنهاد آقای نقابت را قبول می‌کنم که در آنجا شرکت سهامی بنویسید که مطابق مقررات می‌کنم که در آنجا شرکت سهامی بنویسید که مطابق مقررات شرکت اداره شود ولی وقتیکه می‌نویسید بنگاه بنگاه مثل اداره است و اداره باید بودجه‌اش بیاید به مجلس منتها شما نوشته‌اید بنگاه و میگوئید بنگاه یعنی شرکت خیر اینطور نیست.
وزیر کشاورزی (آقای اعتبار)- آقای ملک استدعا می‌کنم توجه بفرمائید الان می‌خواهم نه بینم نسبت به آبیاری ما همین وضعیت که ما داریم چگونه عمل می‌شود؟ در قانون متمم بودجه برای او یک اعتباری گذاشته شده که الآن سرمایه بنگاه است و الان هم عملش روی بنگاه است ما پیش از اینکه این قانون را تصویب بکنیم مجلس شورای ملی در قانون متمم بودجه یک سرمایه برای آبیاری قائل شده است روی این سرمایه دارد عمل می‌کند بودجه‌اش هم به مجلس نمیاید وزارت کشاورزی هم بودجه‌اش را عمل می‌کند واقدام می‌کند وزارت دارائی هم آنجا حسابدار مخصوصی دارد و در تحت نظارت رئیس کل مالیه حساب او بسته می‌شود و مخارج او را اجازه می‌دهد این عملی است که الان می‌شود و فردا هم همین عمل خواهد شد اجازه بفرمائید در ماده اول و مادة دوم همه جا آقایان موافقت فرمودید کلمه بنگاه نوشته شود این کلمه در مادة اول نوشته شده برای توسعه و اصلاح امور آبیاری کشور بنگاه مستقلی تحت نظارت وزارت کشاورزی بنام بنگاه مستقل آبیاری تأسیس می‌شود (نقابت- مستقل یعنی چه؟) یعنی اینکه یک وزیری نمی‌تواند رئیس او را عوض کنند یک هیئت مدیرة خواهد داشت که هیئت مدیره نسبت به تصمیمات خودشان یک عملی را اجرا بکنند حالا جنابعالی هم میدانید این قضیه را و نمیدانم چرا این موضوع را اینقدر پیچ می‌دهید حالا با اینکه ماده اول و دوم این لایحه تصویب شده و این را بنگاه مستقل تشخیص دادید حالا می‌خواهید او را عوض کنید بنده تمنی دارم اگر نظر این است که این بنگاه بصورت اداره بشود قطع دارم که استفاده ازش نخواهد شد اگر شما بخواهید بنام یک اداره عمل بشود یک بودجة بنویسیم بعد حسابدار و کتاب‌دار و کوفت و زهرمار این برای شما کار آبیاری نخواهد کرد اگر نظرتان این است که این ادارة آبیاری بشود باید حتماً راه را باز کنید که مردم هم شرکت کنند و سرمایه اشخاص هم باین اضافه شود و الا اگر بخواهید هر بند و بستی هست اینجا بزنید از مقصود منحرف می‌شوید و نتیجه حاصل نمی‌شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای انوار و نقابت که در یک زمینه است موافقین برخیزند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای فرمانفرمائیان بنگاه آبیاری صورت مصارف که حاکی از عملیات سالیانه باشد در موقع خود همه ساله تقدیم کمیسیون بودجه خواهد بود
وزیر کشاورزی- این را بنویسید برای اطلاع کمیسیون بنده موافق هستم برای اطلاع بمجلس شورای ملی بفرستیم.
فرمانفرمائیان- اجازه میفرمائید بنده یک توضیحی دارم
رئیس- بفرمائید.
فرمانفرمائیان- ملاحظه بفرمائید بعد از مدت‌ها کوچکترین توجهی که بامور کشاورزی شده است با اینکه در تمام مرامنامه‌ها و تمام نطق‌های بلیغی که در همه جا بیان میشده است وهمیشه عنوان کشاورزی بوده است نسبت به کشاورزی و معارف این اولین لایحه‌ایست و اولین قدمی است که در این سال برداشته شده آقایان اذعان بفرمایند که تاکنون یک سطر هم بعنوان کشاورزی بعنوان قانون بمجلس نیامده است و این است که در این جا اگر ما بخواههیم واقعاً بوسیله یک تحت‌اللفظی آن نظریاتی که داشتیم همه را مضمحل بکنیم که بگوئیم یک اداره‌ایست باسم ادارة آبیاری و این مخارج و مصارفی که شده است واقعاً مصارف مفیدی نبوده است اینکه نمی‌شود در این جا حق این بود که در ظرف این مدت و این سنوات کاملاً جلوگیری می‌کردند برای اینکه از این ادارة آبیاری که یک صورت مستقلی هم در وزارت کشاورزی داشته کوچکترین اثری آقایان تا بحال احساس نفرمودهاند اگر ملاحظه فرموده باشند آقایان با آنهمه جدیتی که تاب بحال راجع به آب کوهرنک شده است در صورتیکه بنده نظرم می‌آید از دوره پنجم بلکه از دورة چهارم این موضوع مورد مذاکره بود ولی تابحال بهیچ نتیجة منتج نشده است برای انکه اداره آبیاری یک بودجة داشته است در سال و خرج آن اداره شده و قطعاً اگر یک وضع مستقلی داشت بیک جائی می‌رسید این است که بنده استدعا می‌کنم از آقایان که در این مورد نزاع لفظ نفرمایند اگر لفظ بنگاه را نمی‌پسندید اسم آنرا بگذارید شرکت سهامی در صورتیکه تصور نمی‌کنم اگر اسمش را شرکت سهامی هم بگذارید او این مؤسسه خوب درش عمل نشود مقصود آقایان حاصل شود الآن بانک کشاورزی یک اداره‌ایست اسمش را فقط گذارده‌اند شرکت سهامی ولی تمام سهامش درست دولت است و وزارت دارائی هر دو ماه یکمرتبه رئیس آنجا را عوض می‌کند هیئت مدیره را عوض می‌کند هر عملی که می‌کند شما کوچکترین اطلاعی هم از آن ندارید چندین صد هزار تومان خرج می‌کنند اساسنامه بانک را عوض می‌کنند و آقایان بهیچوجه وارد نیستید این است که بنده استدعا می‌کنم آقایان با اصل عمل این بنگاه یا شرکت موافقت بفرمایند بلکه بتواند کاری انجام دهد و اسم آنرا هر چه می‌خواهید بگذارید بالاخره اسم تأثیری در طرز عمل ندارد.
وزیرکشاورزی- عرض کنم مطلب همان بود که اینجا مکرر صحبت شد بنده نمی‌خواهم عرض کنم با آن نظری که آقایان دارند که اسم اینجا را شرکت سهامی بگذاریم مخالف هستم فقط چیزی که هست ماده اول و دوم این لایحه را مجلس تصویب کرده است و در آنجا این محل باسم بنگاه مستقل از طرف مجلس شناخته شده ممکن است برای اینکه جلب نظر آقایان هم بشود در ماده ۱۴ در پرانتز بنویسیم
شرکت سهامی بعد از بنگاه آبیاری و ضمناً خواستم از آقایان تمنا کنم آنقدر هم در اطراف یک موضوع صحیح و روشنی مذاکره بفرمایند که کار تمام شود.
رئیس- شما موافق هستید با این پیشنهاد؟
وزیرکشاورزی- خیر. عرض کردم در ماده ۱۴ این نظریات گنجانده می‌شود.
رئیس- پیشنهاد آقای طباطبائی:
پیشنهاد می‌کنم در ماده ۷ بعد از جملة (علاوه بر اعتبار مصوب در این قانون) جمله (با موافقت وزارت دارائی اضافه شود).
رئیس- آقای طباطبائی:
طباطبائی- اصل ۱۸ و ۲۰ قانون اساسی (که برای اینکه وقت گذشته است عین دو اصل را نمی‌خوانیم) خلاصه تمام مفادش این است که مجلس شورای ملی نظارت عالیه دارد در تمام ادارات و وزارتخانها و این کلمة بنگاه را نمیدانم تازه از کدام گور پیدا کرده‌اند و هر جا می‌خواهند بگذارند اولا بنگاه یک کلمه مبتذل و مستهجنی است و واقعاً من نمیدانم بنگاه یعنی چه (هاشمی- فارسی است یعنی جای بنه) من نمیدانم فارسی است یا چیز دیگری است در هر حال وزارتخانها و ادارات بودجه دارند یعنی جمع و خرج دارند و این جمع و خرج باید بیاید به مجلس در این مطلب که کسی گفتگو ندارد و محل باید بیاید به مجلس در این مطلب که کسی گفتگو ندارد و محل تردید نیست فرار از این مطلب و رفتن در پناه کلمة بنگاه که ما اینجا نوشته‌ایم معنی ندارد همین بنگاه را هم که ما اینجا بنویسیم باید بودجه‌اش بیاید به مجلس…
رئیس- در پیشنهاد خودتان صحبت کنید.
طباطبائی- بعد می‌خواهم برسم بآن نتیجه بالاخره آقا باید مجلس در جمع و خرج مملکت نظارت داشته باشد بعلاوه یک خبط‌ها و خطاهائی را دلیل برای خبط و خطاهای دیگر آوردن این یک چیز تازه‌ایست و این از ضعف دلیل است که این را هم تصدیق بفرمائید برای اینکه اداره راه‌آهی هم همینطور است اداره راه‌آهی هم جزء وزارت راه باید بودجه‌اش بیاید به مجلس شورای ملی و مجلس شورای ملی تصویب کند بالاخره آقا سریش مالی که نباید کرد تمام اینها مؤسساتی هستند که از دولت پول می‌گیرند بودجه‌شان هم باید بیاید به مجلس عایدات دارند مخارج دارند باید در مجلس صحبت شود و مذاکراه شود و درش و تصویب شود. سابق بر این و در ادوار سابق مجلس یک وضعیتی داشته است که نمی‌توانسته است بوظائف خودش عمل کند آنکه برای عمل فعلی مجلس دلیل نیست عرض کنم حالا که موافقت می‌کند مجلس که این اداره باین طرز عمل کند اسمش اگر همان اداره باشد چه اشکالی دارد که بودجه‌اش را هم بیاورد به مجلس خواهش می‌کنم آقای وزیرکشاورزی وقتی که تشریف بردید منزل این لایحه را از اول آخر بخوانید به بینید تو را بخدا این شرکت سهامی است شرکت شخصیست حقوقی مخواهد شرکت باید به ثبت برسد خوب اگر بخواهید شرکت درست کنید ممکن است سهامی هم باشخاص بفروشید و سهام بیشتر را دولت داشته باشد و این بنای یک شرکت می‌شود ولی با وضع فعلی و جداناً از شما می‌پرسم این شرکت است؟ یک ادارة تشکیل می‌دهید منتهی با یک اسم دور و دراز از این ور و آن‌ور می‌گردید کلمة بنگاه را پیدا می‌کنید و می‌خواهید روی این اداره بگذارید این اداره از دولت سالی چهل و پنج‌میلیون ریال می‌گیرد باید مخارجش به تصویب مجلس برسد و عوائدش هم باید جزء عوائد عمومی بشود در هر سال یک مبلغی برای مخارج آن در نظر می‌گیرید از این مبلغ هم اگر بیشتر خواستید به مجلس پیشنهاد می‌کنید و اگر مجلس صلاح دید بشما اجازه می‌دهد بنده ماده نهم را من باب مثل می‌خوانم. ماده نهم: بنگاه آبیاری مکلف است برای انجام عملیات آبیاری یا زه‌کشی شرکتهائی تشکیل دهد که سرمایة آنها را یا تماماً بنگاه پرداخته یا با شرکت مالکین و یا آنکه کلیة سهام آنها از طرف مالکین تأمین گردد اینکه اینجا می‌گویند خودشان شرکت تشکیل بدهند به سرمایه خودشان این را می‌شود باسم شرکت پذیرفت؟ این استدلال صحیح است؟ آقا اینجا اداره است و اداره هم باید بودجه‌اش بیاید به مجلس، فعلاً وقت تنگ است آقایان هم می‌فرمایند مذاکرات کافی است ولی لازم است این مطلب را بنده اینجا تکرار کنم که این نظری که در این لایحه هست بر خلاف تمام اصول است و برخلاف تمام اصول اینجا ما داریم عمل می‌کنیم این است که استدعا می‌کنم اگر آقایان با آن پیشنهاد اول که حذف این ماده را پیشنهاد کردم موافقت می‌فرمایند که خیلی ممنون می‌شوم و چون موافقت نفرمودند بنده دست پائین را گرفتم و پیشنهاد کردم که وزارت مالیه هم در این جمع و خرج دخالت کند.
وزیر کشاورزی- عرض کنم اولاً بنده همچو حرفی نزدم من گفتم عوائد اینجا را عایداتی را که از بهره‌برداری بنگاه آبیاری یا شرکت آبیاری بدست می‌آید باید ترتیبی باشد که وزارت دارائی درش مداخله نکند حالا هم اگر بنا باشد عوائدی را که بنگاه آبیاری بدست می‌آورد بخواهیم بدهیم بدست خزانه و بعد بگیریم آن نتیجه که می‌خواهیم بدست ما نخواهد آمد ما گفتیم عوائدی که در نتیجه عملیات بنگاه آبیاری بدست می‌آید آبی را که تهیه می‌کند و یک آب‌بهائی بدست او خواهد رسید پس از وضع مخارج نگاهداری وضعیت آن ساختمانی را که می‌کند بمصرف عملیات خودش میرساند و وزارت دارائی در آن عوائد دخالت نمی‌کند اما راجع به نظارت وزارت دارائی آن اصل را که آقا خوانده‌اید همه‌مان خوانده‌ایم در کلیة شرکتها چه بانگ چه راه‌آهن که آقا فرمودند عمل آن غلط یا صحیح است در همه جا وزارت دارائی آن اصل را رعایت می‌کند و نظارت خودش را اعمال می‌کند و در اینجا هم خواهد کرد. اینجا آقای طباطبائی ماده نهم را خواندند در صورتیکه در ماده نهم نوشته‌ایم که شرکتهائی تشکیل میدهمی و مقصود از این شرکتها شرکتهای فرعی است که شرکت آبیاری یا بنگاه آبیاری هم سهامی درآن خواهد داشت مثلاً برای آب کوهرنک یک شرکت مخصوصی تشکیل می‌دهیم از مالکین و از سرمایه‌داران اصفهان و کسانی که بآن علاقمند هستند این یک شرکت کوچکی خواهدبود منافات با آن منظور ندارند و عرض کردم که در آخر این لایحه هم ما تفسیر می‌کنیم که مقصود از این بنگاه شرکت است و چون کلمة بنگاه در موارد اول و دوم تصویب شده است در ماده ۱۴ می‌نویسیم مقصود از این بنگاه شرکت است و بصورت شرکت عمل خواهد شد (صحیح است).
رئیس- آقای دکترملک‌زاده.
دکتر ملک‌زاده- بنده خواستم یک اصل مسلمی را عرض کنم و معتقدم که مؤسساتی که صددرصد مربوط به دولت است و سرمایه‌شان از طرف دولت داده می‌شود باید بودجه‌اش بتصویب مجلس برسد حالا اسمش را هر چه می‌خواهید بگذارید
رئیس- آقای نقابت.
نقابت- عرض کنم موضوع دو طرفی است و یک طرفه نیست شما می‌خواهید یک شرکت تشکیل بدهید که پنجاه و یک درصد از سرمایه‌اش را دولت بپردازد و چهل ونه در صدش را دیگران شما حق ندارید یک طرفی حق رسیدگی و تصویب بودجة آن را داشته باشید توجه بفرمائید اشکال کار در اینجا است اگر شما رأی بدهید که کلیة سرمایة این شرکتها را دولت بپردازد و دیگران درش شرکت نکنند حق با آقایان است و اسمش را هرچه هم می‌خواهید بگذارید شرکت سهامی یا بنگاه یا اداره هرچه باشد تمام اینها مباحثه ادبی است و بعقیده بنده باید بودجه‌اش بیاید اینجا و مجلس تصویب کند ولی مادام که اشخاص دیگری در این شرکتها سهیم و شریک هستند البته نظر آنها هم باید محترم شمرده شود و نمی‌شود که قضیه یک طرفی باشد.
طباطبائی- بنده پیشنهاد را پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد آقای نقابت.
پیشنهاد می‌کنم عبارت ماده سطر سوم چنین اصلاح شود: در بودجه سالیانه وزارت کشاورزی منظور خواهد شد.
رئیس- آقای نقابت.
نقابت- پیشنهاد این است تمنا می‌کنم آقایان توجه بفرمائید در این عبارت ذکر شده است: درآمد حاصل از تأسیسات آبیاری برای توسعة آبیاری کشور اختصاص داده شده از حیث جمع و خرج علاوه بر اعتبار مصوب در این قانون در بودجة هر سال منظور خواهد گردید. بنده قید کردم که در بودجة سالیانه وزارت کشاورزی منظور خواهد شد عبارت را اینطور اصلاح و پیشنهاد کردم اما علت این که این کار را کردم این است که وقتی این چهل وپنج‌میلیون تومان را باین بنگاه دادید (وزیر کشاورزی- کجا ۴۵ میلیون تومان باین بنگاه داده‌شده؟) چرا آقا در ده سال سالی چهل‌وپنج‌میلیون ریال در ده سال چهل وپنج میلیون تومان می‌شود. و در این لایحه هم قید شده است که در تحت نظارت وزارت کشاورزی عمل کند بنابراین اینجا یکی از ادارات تابعة وزارت کشاورزی است که وزیر کشاورزی هم درش نظارت دارد و جمع و خرج آنرا نظارت می‌کند حالا این بنگاه تشکیل شد بنحو مستقل که بنده تفسیر می‌کنم که از کلمة استقلال استقلال عمل است نه استقلال خرج که پول بدهد و پس نگیرد و خرجش استقلال داشته باشد مقصود استقلال در عمل است این بنگاه که تشکیل شد برای طرز عملش یک استقلالی را در نظر می‌گیرید یک شرکتی در اینجا تشکیل می‌شود آن شرکت با سه میلیون تومان تشکیل می‌شود دو میلیون تومان را این بنگاه می‌دهد یک میلیون تومان را هم اشخاص ذیعلاقه سهم می‌خرند و همچنین یک شرکت دیگری تشکیل می‌دهید در خوزستان یک شرکت دیگری هم بهمین ترتیب در جای دیگر و برای انجام یک کار دیگری پس هر چه از این کارهای کوچک کوچک که می‌کنند سرمایة این شرکت داخل سرمایه‌های دیگر می‌شود و فعالیت پیدا می‌کند ولی نتیجه بکار انداختن این سرمایه اعم از نفع و ضرر و اصل سرمایه بالاخره برمیگردد به جیب این بنگاه آنوقت این بنگاه صورت جمع و خرج خودش را می‌دهد آنچه عایدات از این محلها داشته است صورت می‌دهد و آنچه هم مخارج کرده است صورت می‌دهد و بالاخره به کمیسیون بودجه می‌گوید که آقا این صورت چهارمیلیون ونیم تومانی است که به ما داده‌اید و وحشتی نباید از این عمل داشت و مزاحمتی برای این دستگاه از این عمل پیدا نخواهد شد وقتی شما می‌خواهید با این سرمایة خودتان ده‌تا شرکت تشکیل بدهید صد تا شرکت تشکیل بدهید بالاخره این سرمایه شما می‌رود فعالیت می‌کند و باید برگردد حساب کلش به اصل اداره آبیاری و همان جمع و خرج را بدهید به کمیسیون بودجه حالا از این نظر اگر برگشتید به شرکت اگر شرکت تشکیل دادید نقض غرض می‌شود و شما در این کار مستأصل می‌شوید اگر بخواهید دراین کار وارد می‌شوید و بطور شرکت عمل خودتان را انجام بدهید وقتی می‌توانید که لااقل اکثریت سهام دستتان باشد تا بتوانید حکومت داشته باشید در اینجا اگر مردم شرکت نداشته باشند…
رئیس- آقای نقابت نظامنامه را رعایت کنید.
نقابت- بنده نظامنامه را رعایت می‌کنم پیشنهاد کرده‌ام ماده باین ترتیب اصلاح شود و می‌خواهم توضیح بدهم…
رئیس- ماده ۶۳ اجازه نمی‌دهد شما فقط حق دارید در پیشنهاد خودتان مختصر توضیح بدهید.
نقابت – ماده ۶۳ چیست؟ شما ماده قانون اساسی را نقض می‌کنید من حرفی ندارم و می‌روم.
وزیرکشاورزی- عرض کنم این چهل و پنج میلیون ریال که هر ساله برای عملیات این بنگاه داده می‌شود و در حقیقت سرمایة این بنگاه است بنده موافقت می‌کنم که در بودجه کشاورزی هر ساله منظور شود این را بنده قبول دارم که رفع اشکال آقایان بشود صحبت سر بودجه تفصیلی است آن بودجة تفصیلی را نمی‌توانیم قبول کنیم برای این که آنوقت جلوی عملیات این دستگاه گرفته می‌شود شما وقتی اجازه می‌دهید که از این سرمایه بنگاه شرکتهای کوچک با مشارکت اشخاص تشکیل بدهد آن بودجه‌اش نمی‌تواند به مجلس بیاید و باید هیئت مدیره شرکتها دربودجه‌اش رأی بدهند و تصویب کنند ولی چهار میلیون و نیم تومان را بنده قبول می‌کنم که جزء بودجه منظور شود و با این اصلاح بنده موافق هستم.
مخبر- بنده هم قبول می‌کنم.
رئیس- پیشنهاد آقای مؤید احمدی.
علاوه بر کلیة اعتبارات اداری و آبیاری منظور در بودجه کشاورزی و قانون متمم بودجه بنگاه آبیاری می‌تواند تا صدی پنج از اعتبار در ماده دوم برای مصارف اداری و پرسنلی استفاده کند.
رئیس- آقای مؤید احمدی.
مؤید احمدی- عرض کنم چون واقعاً بنده از اداره بازیهائی که تقریباً از دو سه سال قبل از این در این کشور شروع شده وحشت دارم البته همة آقایان ملاحظه کرده‌اند که چه پولهائی صرف اجازة محلهای خیلی عالی درخیابان شاه رضا و قالیهای ذرعی دویست‌تومان و صد و پنجاه تومان می‌شود و اتومبیل‌های خیلی عالی هم دم آن ادارات می‌ایستد و بقول بنده یک چکمه برقی هم دم در می‌ایستد چون از اینها خیلی دیده‌ام واقعاً وحشت دارم. درجلسة پیش بنده پیشنهاد کردم که بیش از صدی پنج این اعتبار خرج اداری و پرسنلی نشود و آقای وزیر کشاورزی گفتند بگذارید در این قسمت یک مطالعاتی بکنم حالا اگر مطالعه کرده‌اند بنده باز پیشنهاد خودم را تجدید کرده‌ام آقای مخبر موافقیت بفرمایند.
وزیرکشاورزی- بنده برای اینکه نظر آقایان در این قسمت تأمین شود این پیشنهاد را قبول می‌کنم ولی بعقیدة بنده جایش اینجا نیست حالا اگر آقایان اصرار دارند که در اینجا باشد بنده هم اصرراری ندارم چون اصولاً با این پیشنهاد موافقت دارم ولی بهتر است که یا بگذارید درآخر قانون بعنوان مادة الحاقیه یا در ماده ۱۴ که بیشتر در آنجا مورد دارد.
مؤید احمدی- مانعی ندارد در ماده ۱۴ اضافه شود.
رئیس- آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی- عرض کنم پیشنهاد آقای مؤید احمدی جایش در ماده ۱۴ است و بهمین ترتیب هم که خودشان قبول فرمودند و بنده فعلاً می‌خواهم یک توضیحی عرض کنم و تمنا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند ما این مؤسسه را دائر می‌کنیم و یک صورت قانونی باید داشته باشد که بشود ازش استفاده کرد یا باید بصورت یک مؤسسه مستقلی باشد با یک شرکت سهامی باشد که خودش شخصیت حقوقی داشته باشد و بنده هم ترجیح می‌دهم شرکت سهامی شدنش را برای اینکه همانطور که آقای وزیرکشاورزی توضیح دادند یک اشخاص دیگری هم بتوانند در آن شرکت کنند و سهامش را خریداری کنند و تدریجاً سهام این شرکت توسعه پیدا کند و درماده ۱۴ باید تکلیف آن معلوم شود و راجع به مخارج اداری آن هم پیشنهاد آقای مؤید احمدی بهتر است در ماده ۱۴ باشد
مؤید احمدی- وقتی اصل منظور را قبول کردند بنده در جایش حرفی ندارم. در ماده ۱۴ باشد.
رئیس- پیشنهاد آقای سزاوار:
پیشنهاد می‌کنم عبارت از کلمه (علاوه) بترتیب زیر نوشته‌شود.
علاوه بر اعتبار مصوب در این قانون در بودجه سالیانه کشور منظور خواهد گردید.
رئیس- آقای سزاوار.
سزاوار- عرض کنم مواد این قانون با توضیحاتی که آقای وزیرکشاورزی و مخبر دادند مباین است و یک پیچیدگیهائی در مواد این قانون دارد و تعجب می‌کنم که چرا نمی‌خواهند مطلب را روشن کنند اگر شرکت است خوب یک اعتباری می‌گیرند برای سرمایة شرکت و یک شرکتی تأسیس می‌کنند شرکت وقتی شد یک مقرراتی دارد که طبق آن مقررات باید عمل شود باید به ثبت برسد هیئت مدیره داشته باشد و سایر مقرراتی که در قانون معین شده ولی حالا اسم این را گذاشته‌اید بنگاه مستقل آبیاری آنوقت درآمدش را هم می‌آئید ازمجلس اجازه می‌گیرید که مطابق این قانون این مبلغ می‌توانیم بگیریم آنوقت چرا مخارجش را به مجلس نیاورید؟ در صورتیکه این اصل صحیح نیست پس وقتی برای درآمد آن از مجلس اجازه می‌خواهید و حق هم این است که پولی را از کسی نمی‌گیرند مگر با تصویب قانون پس وقتی این قانون را برای این عنوان می‌آورید که بتوانید بموجب آن قانون از اشخاص پولی که می‌گیرید مطابق قانون باشد همین عوائد را در بودجه مملکتی بگذارید هزینه‌اش را هم در بودجه بگذارید و بیاید به مجلس شورای ملی و تصویب شود بنابر این بنده پیشنهاد کردم که آن عبارت در بودجة مملکتی هم علاوه شود.
مخبر- آقای سزاوار یا گوش نمی‌دهند یا قانون را نمی‌خوانند (سزاوار- می‌خوانم آقا) ما کدام پول را از مردم می‌گیریم؟ همان درآمدهای حاصل از مؤسساتی است که تشکیل می‌شود همان آب‌بهائی است که از مردم می‌گیریم اگر یک زمینی آب ندارد ما یک آبی تهیه می‌کنیم و مطابق معمول یک پولی از بابت قیمت آبی که می‌دهیم از مردم می‌گیریم و یک اراضی لم یزرعی که آب داده می‌شود پول آن آب گرفته می‌شود و از مؤسسات و دستگاههائی که ساخته می‌شود باین وسیله بهره‌برداری می‌شود و غیر از اینها پولی از مردم گرفته نمی‌شود و نگرانی آقا هم بنظر بنده هیچ وارد نیست و مورد ندارد.
سزاوار- مسترد کردم.
رئیس- ماده هفتم با اصلاحی که شده خوانده می‌شود:
ماده۷- درآمد حاصل از تأسیسات آبیاری برای توسعه آبیاری کشور اختصاص داده می‌شود از حیث جمع و خرج علاوه بر اعتبار مصوب در این قانون در بودجة سالیانه وزارت کشاورزی منظور خواهد گردید و در خاتمة مدت ده سال آنچه که از این حساب بابت اصل سرمایه یا درآمدهای سنواتی باقی بماند برای توسعة آبیاری و زه‌کشی بطریق مذکور در ماده ۲ به بنگاه مستقل آبیاری پرداخته خواهدشد.
دکتر طاهری- یک تبصرة هم پیشنهاد شده بود که قبول کردند.
رئیس- آن ماند برای ماده ۱۴. موافقین ماده هفتم برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد.
- معرفی آقای دکتر اقبال به معاونت وزارت بهداری و تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر بهداری
(۵- معرفی آقای دکتر اقبال به معاونت وزارت بهداری و تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر بهداری)
وزیر بهداری (آقای اردلان)- آقای دکتر اقبال را که از هر حیث شایسته این مقام هستند به معاونت وزارت بهداری معرفی می‌کنم (صحیح است- مبارک است) یک لایحة قانون هم تهیه شده راجع به جلوگیری و مبارزه و معالجة بیماران واگیری است که تقدیم می‌کنم وتمنا می‌کنم بکمیسیون مراجعه فرمایند.
- تعیین روز استیضاح از طرف آقای نخست وزیر
(۶- تعیین روز استیضاح از طرف آقای نخست وزیر)
نخست وزیر (آقای سهیلی)- چند روز قبل آقای طباطبائی ورقة مبنی بر ا ستیضاح از دولت بمقام ریاست تقدیم فرمودند همان روز بنده در نظر داشتم که تقاضا کنم خوانده شود و دولت جواب بدهد چون بعد اطلاع حاصل کردم که مقررات مجلس اینطور است که بنا به تقاضای خود دهندة استیضاح باید قرائت شود لذا تأمل کردم و حالا امروز چون این ورقه قرائت شد خواستم باستحضار آقایان نمایندگان محترم و مقام ریاست برسانم که در جلسة آینده دولت برای جواب حاضر است.
- موقع و دستور جلسه بعد-ختم جلسه
(۷- موقع و دستور جلسه بعد-ختم جلسه)
رئیس- تصویب میفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) جلسه آینده روز سه‌شنبه بیستم اردیبهشت چهار ساعت پیش از ظهر دستور استیضاح.
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری