مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ امرداد (اسد) ۱۳۰۱ نشست ۱۲۴
صورت مشروح مجلس یوم چهارشنبه پانزدهم ذی حجه ۱۳۴۰ مطابق هفدهم اسد ۱۳۰۱
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید
صورت مجلس یوم شانزدهم اسد را آقای امیر ناصر قرائت نمودند
رئیس ـ گویا نسبت به صورت مجلس ایرادی نباشد؟ آقای تدین
(اجازه)
تدین ـ این طور که در خاطر بنده هست مسئله امتیاز نفط شمال جزء دستور نبود فقط قرائت آن مراسله جزء دستور بود و در صورت مجلس کلمه امتیاز نفط نوشته نشده است
رئیس ـ بله همین طور است قرائت آن مراسله جزء دستور بود و باید اصلاح شود دیگر ایرادی نیست
(اظهاری نشد)
رئیس ـ صورت جلسه با این یک فقره اصلاح تصویب شد بالفعل ماده ششم قانون نهریه‌ها مطرح است
(ماده ششم به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ششم ـ اعضاء متقاعد وزارت خانه‌ها که حقوق آنها جزو کتابچه شهریه قلمداد شده باید از آنجا خارج و در جزو بودجه خو وزارتخانه‌ها پیشنهاد و مورد تصویب شود
پس از گذشتن قانون استخدام تمام متقاعدین مشمول آن قانون خواهند بود
مخبر ـ قبل از مذاکره لازم است یک توضیحی عرض کنم پیشنهاداتی که در جلسه قبل قابل توجه شده بود در کمیسیون مطرح مذاکره شد و این راپورت که در حقیقت اصلاحی است در زمینه پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا تقدیم شد ولی در طبع مقدمه آن اشتباهی شد (یک ماده دیگر برای تصویب به مجلس پیشنهاد می‌شود) این مسئله زائد است و چنین ماده نیست و این ماده همان ماده هشت است که دیروز در مجلس تصویب شد و محتاج به ماده دیگر نیست
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله
(اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ لازم است بنده توضیحی راجع به راپورت کمیسیون بودجه عرض کنم در جلسه قبل نسبت به حقوق اعضاء و اشخاصی که به نام حقوق تقاعد شهریه دریافت می‌نمایند مذاکره شد و پیشنهادی هم در این موضوع شد که قابل توجه گردید و آن پیشنهاد این بود اشخاصی که به نام حقوق تقاعد شهریه می‌گیرند
باید از این قانون مستثنی باشند ولی بنده با این پیشنهاد مخالف بودم و این پیشنهاد در کمیسیون مطرح ولی قابل توجه نشد و کمیسیون به ان رأی نداد و پس از آنکه آن پیشنهاد در کمیسیون تصویب نشد این پیشنهاد قابل توجه و به مجلس تقدیم شد و چون یک قسمت زیاد از اقلام کتابچه شهریه راجع به اشخاسی است که به نام حقوق تقاعد شهریه می‌گیرند در حقیقت بعضی از آنها هم طوری هستند که حقاً باید حقوق تقاعد به آنها داده شود که تقریباً شصت یا هفتاد سال با کمال درستی خدمت کرده‌اند و حالا پیر شده‌اند مثل میرزا اسحق خان که اغلب آقایان هم او را می‌شناسند و تمام عمر خود را در راه خدمت به دولت با کمال راستی صرف کرده و حالا پیرو معمر شده البته باید حتماً باو حقوق تقاعد داده شود و امثال او زیاد هستند مثل معتمدالممالک و غیره ولی اشخاص دیگری هم در این کتابچه اسم برده شده که به نام تقاعد شهریه می‌گیرند و دولتهای گذشته در باره آنها یک نظریاتی داشته و چون خواسته‌اند بهانه داشته باشند که به آنها شهریه بدهند این اسم را روی آن گذاشته‌اند و عقیده بنده این است لفظ حقوق تقاعد بی مورد و در باره آنها اعمال می‌شود و باید گفت به آنها شهریه داده می‌شود بهرجت این‌ها با هم مخلوط شده همین طور در وزارتخانه‌ها اشخاصی هستند که بنام حقوق تقاعد و شهریه می‌گیرند وبعضی از آنها حقیقتاً مستحق گرفتن هستند ولی بعضی‌ها استحقاق ندارند و چون این‌ها با هم مخلوط شده بود کمیسیون پیشنهاد کرد اشخاصی که بنام حقوق تقاعدشهریه می ـ گیرند از این کتابچه خارج و حقوق آنها در جزو بودجه همان وزارت خانه هائی که در آنجا سابقه دارند منظور شود و ضمناً کمیسیون در نظر داشت که این مواد شامل حال آنها هم بشود زیرا اشخاصی که حقوق تقاعد می‌گیرند نسبت به حقوق آنها هنوز میزان صحیحی اتخاذ نشده و بطور مختلف حقوق به آنها داده شده است.
مثلاً یک اشخاصی هستند در صورتی که در آخر مدت چهل یا پنجاه تومان حقوق داشته‌اند حالا صد تومان حقوق تقاعد می ـ گیرند و این منطق نیست و نمی‌توان تصدیق کرد آن حقوق تقاعدی است. علی ای حال چون یک میزان ثابتی نسبت به حقوق این اشخاص در نظر گرفته شده وچون بعضی از آنها از روی یک نظریات خصوصی به نام حقوق تقاعد شهریه می گرفته‌اند لذا کمیسیون در نظر گرفت موادی که راجع به شهریه از مجلس می‌گذرد باید شامل حال عموم شهریه بگیرها باشد اعم از این که از ادارات شهریه بگیرند یا جزء کتابچه شهریه اسامی آنها نوشته شده و شهریه می‌گیرند. یک نظر کمیسیون هم این بود که چون اشخاصی در جزو شهریه بگیرها هستند که حقیقتاً مستحق و پریشانند و مجلس مجبور است به جهت خاطر آنها هم شده زود تر قانون استخدام را بگذراند و چون یکی دو جلسه دیگر شور اول آن بیشتر مذاکره لازم ندارد و شور دوم آن هم چندان معطلی ندارد و شاید در ظرف دو هفته دیگر از مجلس بگذرد و بهر جهت ده پانزده روز یا یک ماده دیگر چندان اهمیت ندارد که ما برای این مدت راجع به متقاعدین معتقد به یک اصلی شویم و هیچ دلیل هم نمی‌توان برای آن اقامه کرد.
بنابراین نظر کمیسیون این بود که تا گذشتن قانون استخدام کلیه موادی که راجع به شهریه از مجلس می‌گذرد بایستی شامل حال عموم شهریه بگیرها باشد و چون قدری عبارت این لایحه در هم نوشته شده بود. این بود که توضیح عرض کردم.
نصرت الدوله مخبر کمیسیون بودجه ـ بنده خیلی تعجب می‌کنم از اظهارات آقای حاج شیخ اسدالله به جهت این که ایشان که عضو کمیسیون هستند در کمیسیون هم مخالف بودند ولی در مقابل اکثریت مغلوب شدند و این نظر فقط نظر یک نفر ایشان که مخالف بودند می‌باشد.
محمد هاشم میرزا ـ نظر ایشان تنها نیست بنده هم با عقیده ایشان موافق بودم.
مخبر ـ صحیح است. شما هم نسبت به عقیده ایشان رأی دادید باز هم عرض می‌کنم کمیسیون کاملاً سعی در حفظ اصول می‌نمایند پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا که قابل توجه شد از نقطه نظر حفظ اصول بود. چون حقوق تقاعد را با شهریه مرادق کردن خلاف حفظ اصول است. شما می‌خواهید بگوئید که ما متقاعد واقعی نداریم بسیار خوب منهم حرفی ندارم کمیسیون بودجه هم این ماده را به این ترتیب نوشته که اعضاء متقاعد وزارتخانه‌ها که حقوق آنها جزو کتابچه شهریه قلمداد شده باید از آنجا خارج و در جزو بودجه خود وزارتخانه پیشنهاد و مورد تصویب شود. چرا نوشته مورد تصویب شود.
برای این که مثلاً وقتی وزارت خارجه بودجه وزارت خارجه را به مجلس فرستاد و صورت متقاعدین وزارت خانه اش را جزو بودجه اسم برده بود. آن وقت آقایان در آن کاملاً مدافه می‌نمایند اگر دیدند فلان شخص که حقوق تقاعد می‌گیرند مثلاً دو سال بیشتر خدمت نکرده یا این که آخرین حقوقش صد تومان بوده و حالا سیصد تومان حقوق تقاعد می‌گیرد.
البته روشن می‌کنند ولی چون عقیده مجلس و کمیسیون مجلس به حفظ اصول است مخلوط کردن شهریه و حقوق تقاعد حقیقتاً در یک مجلس قانون گذار و در یک لایحه قانونی خلاف حفظ اصول است و نباید حقوق تقاعد بگیرد و شهریه بگیر را هم دوش کنیم.
به علاوه بودجه وزارت خانه‌ها مثل شهریه نیست که یک مرتبه بطور کلی تصویب شود جزء جزء آن به مجلس می‌آید و مجلس در آن رسیدگی خواهد کرد اگر مستحق گرفتن حقوق تقاعد بودند تصویب و الا رو خواهیم کرد.
این بود عقیده کمیسیون و به این ملاحظه این ماده را پیشنهاد و به مجلس تقدیم نمود. و اگر آقایان موافقت بفرمایند این ماده تصویب شود نتیجه اش این می‌شود که وزارت خانه هائی که هنوز بودجه آنها به مجلس نیامده حقوق اعضائی را که حقوق تقاعدی دارند از کتابچه شهریه خارج و در لیست تقاعدین خودشان به مجلس بفرستند اگر کمیسیون آنها را تصدیق کرد یعنی خدمت آنها با گرفتن حقوق تقاعد صدق کرد تصویب و به مجلس تقدیم می‌کند و پس از تصویب مجلس تمام آن حقوق را بدون این که مربوط به شهریه‌ها باشد با مواد قانون شهریه در باره آنها شامل شود دریافت خواهند داشت تا این که قانون استخدام از مجلس بگذرد وقتی که قانون استخدام گذشت شامل همه خواهد بود. این بود نظریه کمیسیون و با این نظریه این پیشنهاد تقدیم مجلس می‌شود
رئیس ـ آقای حاج میرزا محمد علی دولت آبادی
(اجازه)
حاج میرزا علی محمد ـ اولاً بنده موافقم با فرمایش آقای حاج شیخ اسدالله که فرمودند بایستی این قانون شامل تمام اشخاصی باشد که به عنوان تقاعد چیزی دریافت می‌نمایند و نظر بنده هم این است که این عبارتی که در این جا نوشته شده ارباب حقوقی را که به عنوان تقاعد حقوق دریافت می‌نمایند از این کتابچه خارج می‌کند و جزو وزارت خانه‌ها می‌کند به این معنی آن نظریه را که کمیسیون نسبت به حقوق متقاعدین داشته است نسخ می‌کند و بنده با این مسئله مخالفم.
ثانیاً تذکر می‌دهم اعضاء و مخبر محترم کمیسیون بودجه را که تقریباًٌ سدی
Page 2 missing
که اسامی شان در کتابچه شهریه است جزء متقاعدین هستند خیر. این طور نیست زیرا در کتابچه یک قسمت زن و یک قسمت جوان و یک قسمت وراث هستند و می‌گویند وقتی کار داریم نمی‌گیریم و وقتی کار نداریم می‌گیریم و الا اگر وزیر کسی را جزء متقاعدین دانست و توانست از او دفاع کند یعنی گفت خیلی زحمت کشیده است من او را حق می‌دهم جزء متقاعدین نوشته شود باید اسم او را از کتابچه شهریه خارج کرد و در جزء بودجه وزارتخانه‌ها آورد اما اگر کسی هست که بیست سال بیشتر ندارد و به اسم حقوق تقاعد پول می‌گیرد در صورتی که خدمت نکرده است البته اسم او را نباید از این کتابچه شهریه خارج نمود زیرا متقاعد نیست و فردا وزیر از او نمی‌تواند دفاع کند بنابراین این ماده بسیار خوبی است و متقاعدین باید در جزء بودجه وزارتخانه‌ها به مجلس بیاید و نباید اسم شخص را که شصت سال خدمت کرده است و حقوق تقاعدی به او داده می‌شود در ردیف فقرا و ضعفاء توان قرار بدهند پس حقوق تقاعدین یک مسئله سیاسی است و در ممالک خارجه هم شهریه نیست و فقط حقوق تقاعدی است ولی اگر فقرائی در آنجا هستند آنها دارالمجزه و دارالایتام و غیره دارند اما کسانی که خدمت کرده‌اند آنها موضوعشان علی حده است و داخل در متقاعدین هستند پس این ماده بسیار خوب است و باید اسم متقاعدین را که در کتابچه شهریه نوشته شده است از آنجا خارج کرد و در جزء بودجه وزارتخانه‌ها منظور داشت و در آنجا اگر حقوق آنها زیاد است کسر کنند یا اگر کم است زیاد کنند و بعد صورت آنها را به مجلس بیاورند و مجلس هر طور صلاح می داند تصویب نماید
رئیس ـ چون جمعی از آقایان اجازه خواسته‌اند گمان نمی‌کنم باین زودی خانه پیدا کند و از آن طرف هم آقای رئیس الوزراء بعضی اظهارات فوری دارند اگر مخالفی نباشد این مذاکرات بماند برای بعد از اظهارات ایشان
رئیس الوزراء. چون دیروز در مجلس راجع به کمپانی آمریکائی که نماینده آن در طهران است مذاکراتی شده و گفته شده است کاغذی از طرف آن کمپانی به مجلس رسیده است بنده می‌خواستم تقاضا کنم آن کاغذ در مجلس قرائت شود و چیزی بر آقایان مکتوم نماند ولی امروز دیدم ترجمه در روزنامه ایران آزاد نوشته شده است در این صورت تقاضای بنده بی مورد است ولی همین قدر عرض می‌کنم تا کنون مذاکرات دردو کمپانی آمریکائی در جریان بوده است فعلاً‌پیشنهاد‌های قطعی هر دو کمپانی را ما درست داریم لیکن قبل از آنکه پیشنهاد قطعی دولت راجع به این امتیاز به مجلس بیاید از آقای رئیس مجلس تقاضا می‌نمایم یک کمیسیون شش نفری انتخاب بکنید که در مطالعات با دولت شرکت داشته باشد و کمک کند و بعد پیشنهاد قطعی دولت به مجلس تقدیم شود
رئیس. آقای حاج شیخ اسدالله
(اجازه)
حاج شیخ اسدالله. در جلسه دیروز این جا گفته شد کاغذی از طرف نماینده کمپانی آمریکائی راجع به امتیاز نفط شمال به مجلس رسیده است و آقای رئیس هم فرمودند کاغذی آمده است ترجمه می‌شود و در جلسه بعد قرائت می‌شود حالا اگر ترجمه شده دلیلی برای قرائت می‌شود حالا اگر ترجمه شده دلیلی برای قرائت آن نمی‌بینم ولی بنا بود امروز در این زمینه صحبت بشود و بنده هم تقاضا کردم هیئت دولت هم حاضر باشد و حالا بنده به نوبه خودم نظریات خودم را عرض خواهم کرد.
البته دولت وتمام نمایندگان ملت تصدیق می‌فرمایند یکی از قضایا و اموری که اگر از روی دقت و بصیرت در آن اقدام شود سبب سعادت این مملکت خواهد بود و برعکس اگر یک جزئی غفلت و تسامحی در این امر بشود ممکن است از آن بابت ضررهای اقتصادی و سیاسی برای این مملکت روی دهد.
همین مسئله امتیاز نفط خواهد بود پس هر چه نمایندگان محترم در این باب تحقیق و دقت نمائید و بفوریت با کمال دقت پیشنهاد هائی که از طرف کمپانی‌های آمریکائی شده است رسیدگی کرده و نظریات خودش را به مجلس تقدیم نماید خیلی به مورد است
زیرا ممکن است در تأخیر این امر مشکلاتی تولید شود و محظوراتی پیش بیاید که موقع استفاده از بین برود و چون مذاکره در این امتیاز تقریباً نه ماه یا ده ماه طول کشیده است و همین قسم بلاتکلیف مانده است و نمایندگان ملت که یکی از آنها بنده هستم کاملاً از وضع جریان این امتیاز بی خبر بوده‌ایم و حق هم داشتند در این باب نگرانی باشند.
چون این امر خیلی طول کشیده است و ممکن است تأخیرش اسباب اشکالاتی بشود این بود که در این جا مطرح مذاکره شد و بعضی آقایان اظهار داشتند بایستی در مجلس مذاکره شود بنده هم همین عقیده را داشتم که بایستی در مجلس با حضور هیئت دولت مذاکره شود و بنده نسبت به سهم خودم از آقای رئیس الوزراء تشکر می‌کنم که فرمودند پیشنهادهای هر دو کمپانی حاضر حاضر است و به دولت رسیده است.
ولی چون برای امعان نظر در آن پیشنهادها تقاضای انتخاب یک کمیسیونی از مقام ریاست نمودند که قبلاً به کمک و همراهی آنها در این باب مذاکراتی بشود و یک تصمیم قطعی اتخاذ نمایند.
بنده عقیده‌ام این است که دولت هیچ محتاج کمیسیون نسبت و خودش باید در اطراف پیشنهادهای این دو کمپانی امعان نظر فرموده یعنی وظیفه دولت است که هر چه به نظرش می‌رسد به مجلس پیشنهاد کند البته وقتی پیشنهادات دولت به مجلس آمد و تصمیم دولت معلوم شد در صورتی که موافق صلاح باشد مجلس هم موافقت خواهد کرد ولی قبل از هر چیز به این دولت خودش یک تصمیمی اتخاذ کند و باید بدون مشارکت مجلس اقداماتی نموده نظریه خودش را به مجلس کند.
زیرا بنده معتقدم هر چه زودتر این کار خاتمه پیدا کند و اگر بنا شد یک کمیسیون در مجلس انتخاب شود که با دولت شرکت نماید تصور می‌کنم خیلی طول بکشد و دولت هم در تحت تأثیر نظر نمایندگان نتواند تصمیمی اتخاذ کند ولی وقتی دولت خودش مستقیماً اتخاذ نماید و نظریه خودش را به مجلس پیشنهاد کند و بنده به این کمیسیون معتقد نیستم و آنرا سلب تأخیر کار می دانم عقیده بنده است که دولت خودش در این باب رسیدگی کرده پیشنهاد خودش را به مجلس تقدیم نماید وقتی که به مجلس آمد در کمیسیون مربوطه مطرح و به مجلس راپورت خواهد داد
رئیس ـ آقای کازرانی
(اجازه)
آقا میرزا علی کازرانی ـ یگانه وسیله امیدواری ما همین طور که فرمودند امروز نفط شمال است و امیدواریم بسیاری از خرابی‌های خودمان را به وسیله همین نفت شمال اصلاح کنیم
آقای رئیس الوزراء از مقام ریاست تقاضای انتخاب یک کمیسیون شش نفری نمودند. اولاً این شش نفری که انتخاب می‌شوند با دولت در رسیدگی به پیشنهادهای این دو کمپانی شرکت کنند رأی آنها تأثیری ندارد و آراء سایر نمایندگان بجای خود باقی است پس وجود آنها چه نتایجی دارد؟ یک متخصصینی هم در مجلس سراغ نداریم که نظریه تخصص شان دولت خواسته باشد از معلومات آنه استفاده کند. به علاوه کمیسیون خارجه و کمیسیون فوائد عامه هم هست و ممکن است دولت با آنها مذاکراتی که لازم می داند بنماید از طرف دیگر اگر کمیسیون شش نفری انتخاب شود اسباب بطور کار می‌شود و عقیده بنده این است دولت با اختیاراتی که دارد مشغول رسیدگی به پیشنهادات این دو کمپانی بشوند و نتیجه قطعی خودشان هر چه زودتر به مجلس تقدیم نمایند.
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا
سلیمان میرزا ـ عرضی ندارم
رئیس ـ آقای اقبال السلطان
(اجازه)
اقبال السلطان ـ بنده خیلی متأسفم از این که آقای حاج شیخ اسدالله فرمایشی فرمودند که برخلاف اصل سی و چهارم قانون اساسی است. آقای رئیس الوزراء از مقام ریاست مجلس تقاضا کردند یک کمیسیون شش نفری انتخاب نمایند که با دولت در رسیدگی به پیشنهادات این دو کمپانی شرکت نماید و یک تصمیمی نسبت به آنها اتخاذ کند و آقای حاج شیخ اسدالله اظهار نمودند این کمیسیون لازم نیست ولی بر عکس عقیده بنده آن است که به موجب اصل سی و چهارم قانون اساسی آقای رئیس الوزراء حق دارند تقاضای چنین کمیسیونی بکنند و آقای رئیس مجلس هم حق دارند آن کمیسیون را انتخاب نمایند
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب
(اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده موافقم با شاهزاده اقبال السلطان و تعجب می‌کنم از آقای حاج شیخ اسدالله در صورتی که قانون اساسی صریحاً این حق را به دولت داده است.
رئیس ـ آقای نجات
(اجازه)
آقا میرزا محمد نجات ـ آقای رئیس الوزراء یک تقاضائی می‌فرمایند که سابقه هم دارد و مکرر دولتهای وقت تقاضای انتخاب کمیسیون از مجلس نموده‌اند بلی کمیسیون فوائد عامه و کمیسیون خارجه هم هست و دولت هر کدام از آنها را مقتضی بداند ممکن است مسائل شان را در این کمیسیون‌ها مطرح نمایند. اما حالا که می‌فرمایند یک کمیسیون شش نفری انتخاب شود البته باید این کمیسیون را تشکیل دهد و در آنجا مسائل راجع به دو کمپانی طرح شود. گذشته از این به کمیسیون اختیار تامی داده نمی‌شود و بعد از آن که مسئله در کمیسیون مطرح شد و تصمیمی اتخاذ نمود راپورت خودش را به مجلس می‌آورد.
رئیس ـ آقای رئیس التجار
رئیس التجار ـ بنده موافقم
رئیس ـ آقای شیخ العراقین زاده چطور
شیخ العراقین زاده ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
شیخ العراقین زاده ـ به عقیده بنده آقای حاج شیخ اسدالله نخواستند یک حقی را از دولت سلب کنند و قانون اساسی هم این حق را از دولت سلب کنند و قانون اساسی هم این حق را به دولت داده است که در هر موقع آمد لازم می داند تقاضای انتخاب کمیسیون رسیدگی را از مقام ریاست بنماید ولی معذالک و به مجلس
Page 4 missing
(اجازه)
حاج نصیر السلطنه ـ اگر اجازه بفرمائید در موقعی که وقت بدست بنده آمده است در زمینه فرمایشاتی که آقای حاج شیخ اسدالله فرمودند در ضمن بیانات خودم نظریات کمیسیون را هم به عرض برسانم این که می‌فرمایند نظریات آقایان این بوده است البته در هر قضیه هم مخالف هست و هم موافق منتهی آنروزی که در کمیسیون بودجه این جلسه تشکیل شد عده حضار یازده نفر بودند و آقایان آقا سید فاضل آقای حاج شیخ اسدالله و صدر الاسلام و محمد هاشم میرزا در آن میان مخالف بودند و در نتیجه مذاکرات زیادی که به عمل آمد بالاخره آقای نصرت الدوله پیشنهادی کردند و آقایان آشتیانی. منتصرالملک. امیر ناصر عماد السلطنه طباطبائی موافق بودند. حتی آقای رئیس التجار هم که در آن موقع غیبت فرموده بوده‌اند کتباً نظریات خود را نوشته و فرستادند که با پیشنهاد آقای نصرت الدوله موافقم. بنده هم که شخصاً موافق بودم روی هم رفته از یازده نفر اعضای کمیسیون چهار نفر مخالف و مابقی موافق بودند و این تعبیری را که آقای حاج شیخ اسدالله می‌فرمایند نظریاتی بود که خودشان و رفقایشان داشتند ولی سایر رفقای بنده که تبادل افکار با آنها کرده‌ایم هیچ این نظر را نداشتند تمام مقصود نقطه نظر این بود که بنا بر پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا تمام شهریه اجزاء وزارت خانه‌ها برگشت کند به وزارت خانه‌های خودشان و تا موقعی که قانون استخدام از مجلس شورای ملی نگذشته حقوق آنها موافق معمول پرداخته شود و بعد از آن که قانون استخدام از مجلس گذشته مطابق مقررات قانون مزبور رفتار شود. این نظری بود که در آنجا بیان شد و شاید آقایان موافقین هم که بنده موافقشان را حالا عرض کردم عرض بنده را انکار و تکذیب نفرمائید. مقصود حمله شخص محترم آقای حاج شیخ اسدالله نیست بلکه فقط خواستم خاطر مبارک شان را متذکر شوم که مقصود کمیسیون این بود. راجع باصل مطالب هم همین طور است که مذاکره نه مقصود اینبود که شهریه متقاعدین در بودجه وزارتخانه‌ها منظور شود تا موقعی که قانون استخدام از مجلس می‌گذرد
رئیس ـ رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای آقا میرزا ابراهیم قمی آقایانی که پیشنهاد ایشان را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگری است از طرف آقای منتصرالملک قرائت می‌شود
(آقای منتصرالملک پیشنهاد خودشان را بضمون ذیل قرائت نمودند بنده پیشنهاد می‌کنم متقاعدین وزارتخانه‌ها که فعلاً در جزء بودجه وزارت خانه‌ها پیشنهاد شده و به تصویب کمیسیون رسیده است از مواد هشت گانه مستثنی باشد یعنی تمام پرداخته شود تا قانون استخدام بگذرد و مشمول قانون مزبور شوند ولی حقوقاتی که در کتابچه شهریه است مشمول مواد باشد.
منتصرالملک
رئیس ـ آقای منتصرالملک
(اجازه)
منتصرالملک بنده چون خودم عضو کمیسیون بودجه هستم و از این مذاکرات و اختلافاتی که بین آقایان شده کاملاً مستحضرم عرض می‌کنم که اکثریت اعضاء کمیسیون بودجه به این ماده که از طرف کمیسیون پیشنهاد شده است رأی داد و یکی از رأی دهندگان هم خود بنده بودم و مخالفت کلی بین نظریه آقایان تصور نمی‌کنم باشد آقایانی که نظر دارند کلیه حقوق متقاعدین مشمول این ماده هفت گانه شود تصور می‌فرمایند فردا قسمت اعظم این شهریه به عنوان حقوق تقاعدی به بودجه وزارتخانه‌ها شود آن وقت این ترتیبی که مجلس داده است که تومانی چهار قران کسر شود شامل آنها نمی‌شود و از حقوق آنها تومانی چهار قران کسر نخواهد شد و به عنوان حقوق تقاعد تمام می‌گیرند و فقط چند نفر معدودی باقی می‌مانند که از حقوق آنها کسر خواهد شد بنابراین بنده این طور پیشنهاد کرده‌ام چون آقایان مستحضرند که اگر وزراء می‌دانستند که اشخاصی که حالا در دفتر شهریه منظور است جزء متقاعدین رسمی وزارتخانه هستند البته در جزو بودجه وزارتخانه‌های خودشان پیشنهاد می‌کردند چنانچه وزارت عدلیه و وزارت فوائد عامه و خارجه متقاعدین وزارتخانه‌های خود را در بودجه‌های خود پیشنهاد نموده‌اند اعم از این که این حقوق بر طبق یک ترتیب قانونی داده شده باشد ولی از طرف دیگر یک حقوق هم در دوره‌های مجلس در باره یک عده در کمیسیون بودجه و مجلس تصویب شده و از برای یک عده دیگر هم دولتهای وقت از نقطه نظر مصلحت حقوقی برقرار کرده و در کتابچه شهریه آنها ثبت کرده‌اند پس اگر پیشنهاد بنده تصویب شود چندان ضرری به دولت وارد نمی‌آید و امید است قانونی استخدام هم تا یکی دو ماه دیگر از مجلس بگذرد و تکلیف همه معلوم شود به علاوه الان هم پول نقدی حاضر نیست که فوراً به این متقاعدین داده شود بنابراین بنده تصور می‌کنم خوب است طرفین موافقت بفرمایند متقاعدینی که حقوق آنها در بودجه وزارت خانه‌ها معین شده و کمیسیون بودجه هم رأی داده است فعلاً آنها را از مشمول این مواد هفتگانه موقتاً مستثنی بدارند تا وقتی که قانون استخدام از مجلس بگذرد ولی اگر در جزء شهریه‌ها اشخاصی هستند که به عنوان حقوق تقاعدی چیزی دریافت می‌کنند به همین حال باقی باشد و مشمول این مواد باشند.
رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا
(اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ بنده نفهمیدم چرا باید تبعیض بشود هر که اسمش در دفتر شهریه آمده تومانی چهار قران کسر شود و کسانی که در وزارتخانه‌ها می‌گیرند کسر نشود.
به علاوه بنده هر چه تصور می‌کنم نمی فهمم در این ده بیست روز که قانون استخدام از مجلس گذشت چه ضرری متوجه مملکت خواهد شد اگر دو هزار یا پنج هزار تومان کمتر یا زیادتر بگیرند و نمی دانم چرا این مطلب به نظر آقایان این قدر مهم آمده است بعضی از آقایان با اساس شهریه مخالف بودند خیلی زحمت کشیدیم تا قبول کردند حالا چرا در جزئیاتش این طور اصرار می‌کنید؟ چون عقیده من این است که این پیشنهاد موضوع ندارد ولی منطق است لذا بنده مخالفم و عقیده‌ام این است که به هیچ وجه تبعیض را نباید قائل شد زیرا اگر حقوق اشخاص که بعنوان تقاعد دریافت بنمایند برگردد به وزارتخانه‌ها تمام زحماتی که ما کشیده این به هدر می‌رود و مسئله آشنائی و خصوصیت به میان می‌آید و در نتیجه ششماه وقت کمیسیون و مجلس را تلف کرده به مقصود هم نرسیده‌ایم
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله
(اجازه)
حاج شیخ اسدالله ـ چون آقای حاج نصیرالسلطنه فرمایشی فرمودند بنده مجبورم دفاع کنم و بعد داخل در اصل موضوع شوم یک قسمت از مذاکرات کمیسیون بودجه را شاهزاده نصرت الدوله فرمودند و یک قسمت پیشنهادی بود که شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند و رد شد بنده تبصره را می‌خوانم تا ملاحظه فرمائید اصل ماده چیست
رئیس ـ چاپ شده لازم بخواندن نیست
حاج شیخ اسدالله ـ بسیار خوب مقصود این است که شاهزاده سلیمان میرزا در جلسه گذشته پیشنهاد نمودند مادام که قانون استخدام نگذشته حقوق تقاعدی و وظایف تمام پراخته شود و از طرف کمیسیون رد شد
(خطاب به آقای حاج نصیرالسلطنه) اگر غیر از این است بفرمائید غیر از این است آن وقت پیشنهاد شد حقوق کلیه اشخاصی که به عنوان تقاعد در این کتابچه نوشته شده جزء جزء بودجه وزارت خانه‌ها شود و در جزو بودجه آنها پیشنهاد شود و بعد مجلس تصویب کند و الا اگر بنا بود تمام پرداخته شود همان پیشنهادی بود که شاهزاده ـ سلیمان میرزا کردند و کمیسیون رد کرد در این صورت بنده کدام خلاف واقع را عرض کردم که به بنده حمله می‌کنید؟
رئیس ـ شما در موضوع به پیشنهاد آقای منتصرالملک اجازه خواستید ولی مطلبی را که اظهار نمودید خارج از موضوع بود
حاج شیخ اسدالله ـ موضوع مذاکرات این بود که تا قانون استخدام نگذشته تمام پرداخته شود بنده عرض کردم سابقاً نظر بعضی این بود و در کمیسیون رد شد و نیز عرض کردم باید تمام حقوق متقاعدین این کتابچۀ شهریه مشمول این مواد باشد و این استثنائی که قائل می‌شویم خوب نیست و باید تمام شهریه‌ها یکی باشد
رئیس رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای منتصرالملک آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد به پیشنهاد آقای امین الشریعه در حقیقت راجع به حذف است قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم تا قانون استخدام نوشته نشده است از تمام تومانی چهار قران کسر شود.
پس از وضع قانون استخدام آن وقت تفکیک شود متقاعدین از غیر متقاعدین و از حقوق متقاعدین پس از تشخیص چیزی کسر نشود.
رئیس ـ (خطاب به امین الشریعه) اگر ماده حذف شود در واقع این مقصود جنابعالی حاصل خواهد شد. پس دیگر لازم نیست رأی بگیریم.
مخبرـ ماده ششم پیشنهاد هفت ماده که آقایان پیشنهاد کرده‌اند همین مقصود را تقریباً تأمین کرده و برای این که باز یک اشکالات و سوء تفاهمی نشود بنده توضیحی عرض می‌کنم.
اختلاف نظر مابین آن ماده کمیسیون که حالا پیشنهاد شده این است که مقصود از پیشنهاد کمیسیون این است حقوق متقاعدین را از این جا خارج و بودجه‌های وزارت خانه‌ها بشود بعد مورد تصویب واقع شود. نه این که به طور مطلق هر کس به اسم حقوق تقاعد یک شهریه گرفته یا می‌گیرد تومانی چهار قران کسر شود ما نخواستیم این طور بگوئیم یا خواستیم بگوئیم حقوق متقاعدین از کتابچه شهریه خارج شود و وقتی خارج شد دو مسئله شامل آنها خواهد بود. یکی این که مواد مربوطه به شهریه‌ها شامل آنها نخواهد شد. و دیگر این که وقتی در جزو بودجه وزارت خانه‌ها به کمیسیون بودجه آمد کمیسیون بودجه در آنها فور و رسیدگی می‌کند اگر صحیح بود تصویب و به مجلس
پیشنهاد می‌کند و اگر مجلس تصویب کرد آن وقت حقوق است و به آنها باید داده شود و مثل آن پنجاه تومان یا صد تومانی خواهد بود که به فلان رئیس دائره با مدیر وزارت خانه داده می‌شود یعنی مطابق قانون کلی بودجه رفتار خواهد شد
رئیس ـ باید به ماده ششم رأی بگیریم.
آقا میرزا محمد نجات ـ بنده یک سؤالی دارم.
رئیس ـ بفرمائید
آقا میرزا محمد نجات ـ در این ماده این طور می‌نویسد که اجزاء متقاعد وزارت خانه‌ها که در کتابچه اسم برده شده است از این کتابچه خارج شود و بعد به تصویب برسد.
بنده می‌خواستم سؤال کنم در بین این که اسامی اشخاص را از کتابچه خارج می – کنند تا این که قانون استخدام از مجلس بگذرد و بعد حقوق آنها تصویب شود و در این بین حال آنها چه خواهد بود
(یک نفر از نمایندگان ـ پرداخته می‌شود)
نجات ـ ولی اینجا چیزی قید نشده که پرداخته می‌شود خوب است توضیحی داده شود تا رفع اشکال بنده بشود
مخبر ـ اگر یک بودجه به مجلس آمد و مورد تصویب واقع شد برای این است که بعد پرداخته شود مثلاً حقوق متقاعدین وزارت خارجه می‌رود جزء بودجه خارجه و بعد به مجلس می‌آید اگر مجلس تصویب کرد البته باید پرداخته شود
نجات در این مدت که هنوز تصویب نشده چه حالی خواهد داشت؟ آیا در این مدت مشمول این مواد هفت گانه خواهد بود یا نه.
رئیس ـ (خطاب به آقای نجات) بدون اجازه که نمی‌شود حرف زد. در این پیشنهاد گمان نمی‌کنم بتوان رأی گرفت (خطاب به آقای امین الشریعه) در صورت حذف ماده ششم گویا مقصود جناب عالی حاصل می‌شود.
امین الشریعه ـ بلی
رئیس ـ رأی می‌گیریم به ماده ششم به ترتیبی که دیروز از کمیسیون راپورت داده شده و قرائت می‌شود.
ماده ششم ـ اعضاء متقاعد وزارت خانه‌ها که حقوق آنها جزو کتابچه شهریه قلمداد شده باید از آنجا خارج و در جزو بودجه خود وزارت خانه پیشنهاد و مورد تصویب شود پس از گذشتن قانون استخدام تمام متقاعدین مشمول آن قانون خواهد بود.
رئیس ـ رأی می‌گیریم به این ماده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد. بالطبع پیشنهاد آقای تدین هم از بین می‌رود
رئیس ـ راجع به ماده هفتم یک قسمتی را دیروز رأی دادید و حالا باید از لفظ ابتداء تا انتها که دیروز قابل توجه شد رأی گرفته شود.
سلیمان میرزا ـ بنده یک سئوالی دارم ماده ششم راپورت کمیسیون رد شد. ولی به پیشنهاد بنده و سایر آقایان که رأی گرفته نشده است چون یک عده اشخاصی که در آن موقع رأی داده‌اند به پیشنهاد خودشان رأی بدهند و شاید خواسته‌اند به آن پیشنهاد که دیروز قابل توجه دانسته رأی بدهند.
رئیس ـ اگر می‌خواهید دوباره پیشنهاد کنید.
حاج شیخ اسدالله به پیشنهاد اول رأی گرفته شود
رئیس ـ (خطاب به شاهزاده سلیمان میرزا) توضیح بدهید تا رأی بگیریم
سلیمان میرزا ـ دیروز وقتی پیشنهاد می‌کردم اگر آقایان در نظر داشته باشند در ضمن توضیحاتی که از بنده خواستند یادآوری کردم و عرض کردم که آقایان باید یکی از دو کار را بکنند یا اینکه چون این لایحه راجع به شهریه است و به هیچ وجه مسئله حقوق تقاعد در بین نیست اصلاً هیچ ماده راجع به حقوق تقاعد ننویسند یا اگر خواستیم بنویسیم آنچه در همه جا معمول است و انصاف و عدالت هم به آن حکم می‌کند باید او را منظور داشت یعنی کسی در مقابل خدمت حقوق می‌گیرد یا ورثه کسی که در راه آزادی کشته شده و یا اشخاصی که در راه ملت و در راه فداکاری شهید شده‌اند در هیچ جای دنیا مرسوم نیست از این قبیل اشخاص هم تومانی چهار قران کسر شود و عقیده بنده این بود که یکسره قائل شویم که در این کتابچه شهریه حقوق تقاعد نیست و اگر این را قبول کنید تمام مواد راجع به تقاعد از بین می‌رود و آقا این که آقایان می‌فرمایند در لغت تقاعد یک اشکالی است اگر قرار شود حقوق تقاعد بدون کسر داده شود آن وقت کسانی هم که حقوق تقاعد در باره آنها صدق نمی‌کند تمام دریافت می‌دارند بنده عرض می‌کنم اگر ما بخواهیم این قبیل احتمالات را بدهیم
ممکن است قانون انتخابات را هم ننویسم به جهت این که ممکن است اشخاصی از روی دسایس وکیل شوند و وکالت آنها به طرز قانونی و از روی واقع نباشد و همین طور ممکن است در قانونی احتمال اعمال دسیسه بدهیم و حال این که این طور نیست
ما باید حتی الامکان نظارت داشته باشیم و سعی کنیم که از دسیسه جلوگیری شود. مثلاً ممکن است فرض شود کسی که سه روز وزیر شد مطابق تصویب نامه ثلث حقوق وزارت او را به او بدهند و او را جزو متقاعدین فرض کنند خوب ما برای همین اینجا نشسته‌ایم که نگذاریم این قبیل وسائل و ترتیبات واقع شود
پس این قبیل احتمالات در هر چیز حتی مهم ترین چیزها حکم فرماست بنابراین بندۀ طرفدار این هستم که حقوق تقاعدی تمام پرداخته شود باز هم تکرار می‌کنم تصور نشود بنده میل دارم تمام اقلام کتابچه شهریه پرداخته شود.
خیر بلکه من از جمله کسانی هستم که عقیده به کسر دارم ولی از آن طرف نمی‌پسندم هر کس متقاعد واقعی و حقیقی است حقوق را در مقابل خدمت گرفته یک شاهی از او کسر شود.
رئیس ـ آقای محمدهاشم میرزا
(اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ عرض کردم در این خصوص هزار گفتگو شده و هزار صغری و کبری چیده شده. بنده خیلی میل داشتم شاهزاده در کمیسیون بودجه تشریف داشتند و پنجاه یا صد نفر اشخاص را که لازم است حقوق تقاعد بگیرند از کتابچه شهریه با بودجه وزارت خانه‌ها معین کنند که ما هم بفهمیم این‌ها باید حقوق تقاعد بگیرند و رأی بدهیم.
بنده مکرر ادله خود را عرض کرده‌ام و ادلۀ ما این طور نبود که حضرت والا بفرمایند احتمال دسیسه است خیر حضرت والا فراموش کرده‌اند ما فقط نگفتیم احتمال می‌رود اسباب زحمت بشود که این دلیل را تعقیب کردند و باقی ادله ما را مسکوت عنه گذاشتند.
بنده عرض می‌کنم اگر می دانند عده هستند که باید حقوق تقاعد بگیرند آنها را خارج نویس کنند بنده هم کاملاً موافقم و در اینجا دو مرتبه پیشنهاد کردم که برای سال آینده باید یک فکری کرد و یک کمیسیون هشت نفری تقاضا کردم ولی آن پیشنهاد را رد کردند حالا هم عرض می‌کنم با اطمینانی که به شاهزاده سلیمان میرزا داریم در این موضوع هر چه را که ایشان معین کردند و فرمودند باید حقوق تقاعد بگیرند ما هم رأی می‌دهم ولی نمی‌شود بواسطه چند نفر صحیحی العمل به دویست نفر حقوق داده آخر تصور بفرمائید چهل روز یک کسی وزیر شده است یک سیم حقوقش را در حق خودش برقرار کرده است در کدام مملکت است از وحشی و متمدن که این را حقوق تقاعد بگویند
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا که در جلسه گذشته قابل توجه شده بود
کازرونی ـ تجزیه بفرمایند
آقا سید فاضل ـ رد شد دیگر نمی‌شود رأی گرفت
رئیس ـ کی رد شد گمان می‌کنم چون مدتی است در مجلس تشریف دارید چند دقیقه مجلس تعطیل شود بهتر است
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس ـ در پیشنهاد آقای سلیمان میرزا نمی‌توانیم رأی بگیریم زیرا ماده ششم راپورت کمیسیون رد شد و باید قبل از مطلب اصلی رأی گرفته شود بالفعل را که گرفته می‌شود در باره ماده ششم پیشنهاد اولیه است که چند نفر از آقایان امضاء کرده بودند
(به مضمون آنی قرائت شد)
ماده ششم ـ شهریه هائی که به عنوان حقوق تقاعدی یا انتظار خدمت در باره مستخدمین دولت برقرار شده پس از گذشت قانون استخدام مشمول مواد قانون مزبور خواهد بود
آقا سید فاضل ـ عبارت (قبل از گذشتن قانون استخدام) کافی نیست باید نوشته شود (تا گذشتن قانون استخدام)
رئیس ـ این در صورتی است که پیشنهاد کنندگان همه قبول کنند
محمدهاشم میرزا ـ همه قبول دارند
رئیس ـ در صورتی که این پیشنهاد قبول شود این اصلاح را باید تمام آن بیست نفر که امضاء کرده‌اند قبول بنمائید
رئیس التجار ـ یک دفعه دیگر قرائت شود.
(مجدداً قرائت شد)
رئیس ـ رأی باید بگیریم به این ماده
مخبر ـ بنده می‌خواستم توضیحی عرض کنم و آقایان را متوجه کنم با این که اگر به این ماده رأی بدهند حکم می‌کنند که اعضاء متقاعد وزارتخانه‌ها اعم از این که در این ادارات فنی تلگراف خانه باشند که سی چهل سال به یک ترتیب منظمی خدمت کرده‌اند یا در ادارات دیگر از حقوق آنها هم تومانی چهار قران کسر شود
رئیس التجار ـ ما راجع به شهریه حرف می‌زدیم.
رئیس ـ چون مذاکرات را کافی دانسته‌اند دیگر نمی‌شود مذاکره نمود. آقایانی که ماده ششم را به ترتیبی که قرائت شد تصویب می‌کنند قیام بفرمایند
(عده قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد
محمدهاشم میرزا ـ در این موضوع سؤالی دارم اجازه می‌فرمایند عرض کنم.
رئیس ـ بفرمائید
محمد هاشم میرزا ـ آن پیشنهاد که رد شد این ماده هم که رد شد حالا آنها چه حالی خواهند داشت و کسر تومانی چهار قران شامل حال آنها خواهد شد یا خیر؟
رئیس ـ این یک چیزی است که در خارج باید حل کنید.
حالا باید به ماده هفتم رأی بگیریم عرض کردم یک قسمت آن را که دیروز رأی دادیم. حالا باید در قسمت دوم رأی گرفته شود
Page 7 – 8 missing
مواد را تا امروز به موقع اجراء بگذارده‌اند خیال دارند به این زودی به موقع اجرا بگذارند یا خیر؟ و در صورتیکه خیال ندارد به موقع اجرا گذارند آیا یک وکیل قانونی برای این اختیاری که به جهت خودشان فرض کرده‌اند دارند یا خیر.
رئیس- با اینکه چند نفر از آقایان آمدند باز عده کافی نیست.
جلسه آینده روز یک شنبه سه ساعت و نیم به ظهر دستور اولاً بقیه شور اول در قانون استخدام ثانیاً لایحه تقدیم چراغ برق به حضرت معصومه سلام الله علیها.
ثالثاً لایحه راجع باماالحکماء رابعاً به انضمام ایر فور ببزد.
مستشار السلطنه- بنده چند قبل سئوالی راجع با اقدامات شاهزاده عضد السلطان کرده بودم خواهش دارم او را هم جزء دستور قرار دهید و امر بفرمائید که هیئت دولت زودتر برای جواب حاضر شوند.
رئیس- سؤال را نمی‌شود جزء دستور قرار داد بوزراء هم چند مرتبه نوشته شده است.
آقا میرزا محمد صادق طباطبائی- قانونی ممیزی هم که خیلی مورد احتیاج دولت و مردم است از کمیسیون گذشته و حاضر است اگر صلاح می دانید جزء دستور گذاشته شود.
رئیس- ممکن است قبل از تنفس چند ماده از قانون استخدام و بعد از تنفس چند ماده از قانون ممیزی مطرح شود
(جلسه یک ساعت و نیم بعد از ظهر ختم شد)
مؤثمن الملک