مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۴ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۱
جلسه۱۷۱
صورت مشروح روزیکشنبه۳ذیقعده الحرام۱۳۲۸
مجلس دوساعت ونیم قبل ازغروب به ریاست آقای ذکاءالملک منعقدشدمعاضدالملک صورتمجلس یوم قبل راقرائت کرد.
(غائبین جلسه قبل)قوام الاسلام.نوبری.حاج میرزاآقا.آقاسیدعلی اقایزدی.میرزامحمدعلیخان.تربیت.دهخدا. حاج سیدنصرالله.بدون اجازه آقاسیدحسین کزازی .لواءالدوله.حاج آقا.بااجازه غائب آقایان دکترامیرخان.اقاشیخ محمد.وکیل الرعایا.افتخارالواعظین.بهجت.حاج امام جمعه.بموقع حاضرنشدند.حاج مصدق الممالک.مریض بودند.
رئیس_درباب صورت مجلس اگرملاحظاتی هست بفرمائید.
آقامیرزااحمد.آقای آقامیرزامحمدعلی خانچندروز است که ناخوشندوحالت آمدن بمجلس راندارند.
افتخارالواعظین_بنده همین قدرمیخواستم عرض کنم که دیروزبنده قبل ازانعقادمجلس حاضربودم نمیدانم بنده راچراجزءدیرآمدگان محسوب داشته اند(راپورت کمیسیون درتحت ریاست آقای حاج فاتح الملک منعقدشدسه طغرامکتوب وتلگراف راجع بنماینده سوم کردستان بمجلس رسیده بودومجلس رجوع بکمیسیون داخله کرده بودکه رفع محظورقانونی بشودتوضیح مطلب آنکه حاج معتمدالاسلام بعدازانتخاب شدن نمایندگی استعفانمودودر عوض خواسته اندازمنتخبین درجه اول انتخاب نمایندموضوع بحث واقع شده که ایاحق این انتخاب بامجلس شورای ملی است یاباخودمحل کمیسیون بعدازمذاکره لازمه نظرباینکه عضویت مجلس شورای ملی وقتی محقق است که اعتبار نامه اورادرمجلس شورای ملی تصدیق شودوچون استعفای حاج معتمدالاسلام قبل ازتصدیق صحت اعتبارنامه ایشان بوده عوض ایشان ازخودمحل ازمنتخبین درجه اول بایدانتخاب شود.
عزالملک_اگرباراپورت کمیسیون مخالفی نیست که بنده عرضی ندارم اگرمخالفی هست بنده حاضرم برای دفاع.
آقاشیخ غلامحسین_چون مخالفی نیست باراپورت کمیسیون باین جهت رای گرفتن لازم نیست
حاج عزالممالک_چون مسئله انتخاب درآنجابعدازاین اتفاق قدری اسباب اشکال شده بودودرقانون انتخاب هم دراین خصوص تصریح نشده است که حق انتخاب بامجلس باشدباین جهت عرض میکنم اگررای گرفته شودبهتراست.
آقاسیدابراهیم مدرسی_همینطورکه گفته شدچون مسئله این انتخاب درآنجااسباب اشکال شده است وچون مخالفتی هم باقانون نداشته کمیسیون هم نوشته است وچون مخالفتی هم باقانون نداشته کمیسیون هم نوشته است که درمحل تجدیدانتخاب بعمل بیایدلکن بنده عرض میکنم گرچه درمجلس مخالفی ابدانیست معذلک اگررای گرفته شود.
بهتراست بجهت اینکه همین رای مجلس درواقع یک قانونی میشود(اغلب گفتندرای لازم نیست بایددرمحل خودانتخاب شود)راپورت کمیسیون عدلیه درخصوص تفسیرماده۱۵قانون اساسی بعبارت ذیل قرائت شدکه لایحه وزارت عدلیه درخصوص تفسیرماده۱۵متمم قانون اساسی قرائت شدومفادش این بودکه ایاماده۱۵هم شامل بیع شرط میشودیاخیرپس ازمذاکرات بسیارعقیده کمیسیون براین شدکه ذیلاراپورت بدهدماده ۱۵قانون اساسی که عبارت آن این است (هیچ ملکی راازتصرف صاحب ملک نمیتوان بیرون کردمگربامجوزشرعی وآن نیزپس ازتعیین وتادیه قسمت عادله است)این ماده به عقیده کمیسیون ناظراست براینکه تصرف درملک کسی وسلب تصرف وتسلط اوازملکش جایرنیست مگردرصورتیکه شرعابرای آن مجوزی پیداشودمثل اینکه برای حراست مملکت اسلام یک مکانی برای سنگرکردن وامثال آن لازم شدوحال آنکه ملک کسی است دراینصورت ازتصرف اوبیرون میکنندولکن قیمت عادله آن رامعین وتادیه مینماینداما مسئله بیع شرط ربطی باین ماده نداردواحکام اوشرعامعین است.
آقاشیخ ابراهیم زنجانی_این مسئله نیست که بمجلس لازم باشدبیایدیک مسئله بودکه سئوال کرده بودندکمیسیون جواب داد.
رئیس_درواقع تفسیری است برای آن اصل (راپورت کمیسیون فوائدعامه راجع بکارخانه صابون سازی وچرم سازی ربیعزاده وشرکاءبعبارت ذیل قرائت شد)لایحه که ربیع زاده بتوسط وزارت فوائدعامه پیشنهادمجلس شورایملی نموده درکمیسیون باحضورمعاون وزارت فوائدعامه مطرح شورگردیددردوجلسه موادذیل باکثریت تصویب شد.
ماده اول_ماشین آلات وادوات چرمسازی وصابونسازی وروغن کشی که ربیع زاده وشرکاءمیآورندازحقوق گمرکی معاف خواهدبود
رئیس_درکلیات این امتیازمذاکره شده حالا بایدداخل شوردرموادآن بشویم (گفتندنه مخبرکمیسیون حاضراست نه معاون وزیرازبرای دفاع)
ناصرالاسلام_بنده قبل ازاین ایرادمنتظربودم چندین ایرادمتوجه این لایحه بشودولی بحمدالله که یک ایرادنشداین امتیازچندین مرتبه بمجلس آمده است ودرآن مذاکرات شده بلکه درچندین ماده آنهم تایک اندازه شورشده است بطریق اختصار واشکالی نداردوحلادیگرخوب است نبودن معاون یامخبررامانع قرارندهندوشروع بمذاکره بشوددیروزسرهمین مسئله نزدیک بودکه مبتلابیک خطرجانی بشویم امیدوارم آقایان مساعدت درگذشتن این بفرمایندکه ازشراین خلاص بشویم.
آقا میرزا ابراهیم خان_بنده همین قدرازحضورنمایندگان محترم میخواستم تقاضاکنم فوریت این امتیازراکه زودتربگذرد.
رئیس_ آقای آقامیرزاابراهیم خان تقاضای فوریت میکنندبرای اینکه یکشوردرآن بشودحالادرباب فوریت بایدرای گرفت.
ارباب کیخسرو_عقیده بنده این است که حالاکه اشکال میکنندمخبریامعاون حضورندارندخوب است یکی ازاعضاءکمیسیون فوائدعامه بجای مخبربرای دفاع بنشینندکه این امروزتمام شود.
رئیس_حالااول دراین تقاضای فوریت که آقامیرزا ابراهیم خان کردندبایدرای گرفت بعدداخل شورشد.
عزالملک_این امتیازچندین ماه است بمجلس آمده است آنچه بنده حاطردارم پنج شش ماه است آمده است درمجلس هم امده مذاکره هم شده است دریک چنین مسئله بنده صلاح نمیدانم حالایک مرتبه بفوریت آن رای گرفته شود.
دکتراسمعیل خان_چون صاحب این امتیازکه ربیع زاده باشدخیال مسافرت بفرنگستان داردوتقریبانه ماه است که این امتیازدرکمیسیون ودرمجلس آمده است وبعضی ماشینهای خودش راهم واردکرده است که دربادکوبه وجاهای دیگراست حالامیخواهدبه بیندکه اگراین میگذرددرموقع رفتن آنهارابفرستدواگرتصویب نمیشودهم تکلیف خودش رابداندنظرآقامیرزاابراهیم خان هم بهمین مسئله بودکه فوریت آنراتقاضاکردند.
رئیس_رای میگیریم درفوریت این امتیازچرم سازی وصابون سازی کسانی که تصویب میکنندفوریت آن راکه یک شوردرآن بشو.دقیام نمایند
رئیس_باکثریت تصویب شد(مجدداماده اول قرائت شد)
آقاسیدابراهیم مدرسی_ درماده اول نخواستم عرض کنم گویانظرمجلس دراین است که امتیازاتی که میدهندتخفیف درآن بدهندباین جهت ماشین آلات راازحقوق گمرکی معاف داشته اند دراینصورت این ماده مذاکراتی نداردخوب لست زودرای گرفته شود.
شیبانی_ تقاضامیکنم رئیس کمیسیون حاضرشودبرای دفاع تاانشاءالله زودتربگذرد.
سلیمان میرزا_اگراجازه بفرمایندختصراازاین جاعرض کنم که درماده اول که مینویسدماشین آلات وادوات چرم سازی وصابون سازی وروغن کشی ربیع زاده وشرکاء می آورندازحقوق گمرکی معاف خواهندبوداین بایدمعلوم شودکه تاکی معاف است امتدادی الی غیرالنهایه نمیشودداد بایدیک مدت معین درنظرداشت والابطورمطلق نمیشودگفت ماشین آلات وادوات صابون سازی وغیره ازحقوق گمرکی معاف است.
دکتراسمعیل خان_چندین مرتبه این مسئله مطرح شده آقایان گویانظرشان بایدفقط ماشین آلات وادوات لازمه این کارخانه صابون سازی وچرم سازی وروغن کشی است واین رایک مرتبه واردخواهندکردبعضی ادوات ازبرای ماشین ممکن است بعدازورودماشین آلات لازم باشدیک اجازه لازم دارندکه بعدهم اگرخواستندواردکنندبتوانندیک مرتبه اگریکی ازاسبابهایشان شکت یامعیوب شدبتوانندتجدیدکنندوالااینهاتجارت نخواهندکردکه هزارماشین بیاورند نه بکارآنها میخوردنه بکاردیگری زیرااین ماشین آلات دراین مملکت گمان نمیکنم بیش ازاین فایده داشته باشد
فهیم الملک _یک مسئله اینجاآقای آقاسیدابراهیم فرمودندکه اینجابطورکلی نوشته شده که هرچه ماشین آلات واردمیکنندازحقوق گمرکی معاف خواهدبودابداچنین چیزی نیست این یک ماده قانونی نیست که هرچه ماشین آلات واردمیکننددراین مملکت ازحقوق گمرکی معاف باشددراین مسئله بخصوص معاف داشته اندآنهم حالاپیشنهادی شده است که مدت رامعین کرده اندواگردراصل نسخه مدت رامعین نکرده اندبنده چندان اهمیت نمیدهم لکن عده دستگاه ماشین هاباید معین شودبجهت اینکه ممکن است درظرف ششماه ده دستگاه ماشین واردکنندممکن است یک دستگاه واردکنندپس باید مدت معین شود.
دکتراسمعیل خان_این فقط سه دستگاه است که دراینجانوشته شده یک دستگاه صابون سازی است یکدستگاه چرم سازی یک دستگاه روغن کشی پنجاه دستگاه واردنخواهدکرداینکه مطلق نوشته است برای اینکه اگریک دستگاه یایکی ازلوازمات این ماشین هاعیب کردمیتواندعوض اورابیاوردوهمین قسم آنهم ازحقوق گمرکی معاف باشدممکن است سال دویم تاسیس این کارخانه جات محتاج برودمثلایک دیگ بشودممکن است دویست سال بعدمحتاج بشودغرض این است که هروقت محتاج شدمختارباشددرورودوازحقوق گمرکی معاف باشد
ارباب کیخسرو_ اینکه دکتراسماعیل خان فرمودنداین سه دستگاه است اولااینجاذکرنشده که سه دستگاه است دیگرآنکه میفرمایند ت ا دویست سال دیگرمیتواندواردکندتصورنمیکنم تابتوانیم یک چنین چیزی راتصویب کنیم بنده گمان میکنم مدت معین شودتابیست سال واین مدت راکافی میدانم ماامیدواریم تاپنج سال دیگررفع احتیاجات ایران ازهرحیث ازخارجه بشود.
آقامیرزااحمد_قبل ازاین که رای درکلیات این گرفته شودآقایان داخل درشورمواداین شده اندواینهم بالاخره مثل رای دیروزی میشودکه دومرتبه بایدبرگردیم باول مطلب پس بنده تقاضامیکنم رای درکلیات این گرفته شود
دکتراسمعیل خان _ این تابحال چندمرتبه بمجلس آمده است این دفعه اخیربرای اینکه لفظ انحصاردرآن بوده وانحصاررامجلس تصویب نکردباینجهت بکمیسیون برگشت که آن لفظ برداشته بطریق دیگراصلاح شودوالادرکلیاتش گویاخاطرآقایان مسبوق باشدکه دومرتبه رای گرفته شده.
سلیمان میرزا_اینکه آقای رئیس کمیسیون فرمودندجواب بنده نبوداگرموافق این ماده که مادرآن مذاکره میکنیم میفرمایندتمام ماشین آلات که واردمیکنندازحقوق گمرکی معاف است خوب است لفظ ربیع زاده وشرکاءرا
از آن برداریم که آنوقت یک چیزهمی می بشودکه هرکس ماشین میخواهدواردکندازحقوق گمرکی معاف باشدآنوقت مامیفهمیم والاگراین یک قراردادی است که تاربیع زاده وشرکاءاست آنوقت نمیشودکه اینطورمطلق گفت ماشین آلاتی که ربیع زاده وشرکاءواردمیکنندازحقوق گمرکی معاف خواهندبودواین فرمایشاتی که شدبهیچوجه جواب بنده نیست یک وقت میفرماینددرمدت بیست سال یک وقت میفرمایندهروقت شکست میتواندواردکندوازحقوق گمرکی معاف باشدویک مرتبه میفرمایندسه دستگاه است که واردمیکنندوازحقوق گمرکی معاف است ودرصورتی که هیچکدام اینهادراینجاقید نشده است وازاین عبارت بیرون نمیآیدحالااگرمقصوداین است سه دستگاه ازحقوق گمرکی معاف است آن یک مطلبی است که ممکن است باکمال دقت وملاحظات اطراف رای بدهیم اینجابشودکه سه دستگاه است وبایدبفهمیم تمام که چنددستگاه است تارای بدهیم واگرمقصوداین است که یک مدت معینی هرچه واردمیکننددرماشین آلات معاف است این راهم بنویسندتابفهمیم اگرمقصودشان این است که بط.رعموم معاف باشداین راهم بنویسندتابفهمیم والااین طوریکه اینجابطورایهام نوشته شده است تصورنمیکنم چیزی فهمیده شودتابدانیم که بچه رای میدهیم وگمان میکنم اگرلفظ ربیع زاده وشرکاءدراینجاباشدوهمینطوربطورایهام رای بدهیم آنوقت دچاراشکالات زیادمیشویم.
محمدهاشم میرزا_بنده موافقم باحضرت والاگرکلمه دراینجااصلاح شودگویارفع محظوربشودوالاباین طریق رفع محظورنخواهدشد.
ناصرالاسلام_اینجا یک چیزی که نوشته شده است درماده اول مقصودکمیسیون این نبوده که هرچه ماشین آلات واردمیشودازحقوق گمرکی معاف باشدمقصودربیع زاده وشرکاءاین نیست که آنهاماشین آلات واردمیکنندبطورتجارت وازحقوق گمرکی معاف باشد لکن ظاهرعبارت این است که ربیع زاده وشرکاءکه هرچه ماشین آلات واردکردندازحقوق گمرکی معاف خواهندبودو ممکن است ازهمین امتیازنامه مفهوم شودکه هرکس میخواهدیک دستگاه ماشین واردکندازحقوق گمرکی معاف خواهدبودحالابعضی آقایان اگرمیخواهندمدت معین کنندخوب است کتباپیشنهادکنندوالااین که یکی اظهارعقیده کنیم مدتی طول خواهدکشید.
آقامیرزابراهیم خان_درواقع بنده نمیدانم بعضی این صاحب لایحه است یااینکه برای مبل بشکم است که درگذارندن این لایحه مسامحه میشودمثلادراین موضوع بدون ضرورت وبی مخالفت پاره اظهاران میشودازجمله میفرمایندکه درکلیات این لایحه رای داده نشده واگرهم داده شده باشدربطی باین مذاکره که حالیه میکنیم نداردبنده عرض میکنم کلیات این لایحه عبارت است ازدایرکردن یک کارخانه صابون سازی وچرم سازی وروغن کشی وده مرتبه هم اربیایدبمجلس وبرگرددبه کمیسیون بازفرق درکلیاتش نمیکندبازعبارت است ازهمان صابون سازی وچرم سازی وروغن کشی اگرده مرتبه دیگربرودبه کمیسیون وبرگرددبازعبارت است ازاینکه یک شخص ایرانی یک دستگاه ماشین صابون سازی وچرم سازی میخواهدواردکندوتصورمیکنم کلیاتش غیرازاین نباشدوتصدیق خواهندفرمودکه دراین کلیات رای داده شده است اماآنچه راجع بفصول وموادآن است هیچ تصورنمیکنم که ازبرای صابون سازی وچرمسازی وروغن کشی چنددستگاه متعددبخواهندفقط یک دستگاه کافی است برای صابونسازی واینهاهم پیش ازیک دستگاه نخواسته اندونخواهندواردکردواین یک مال التجاره نیست که اگراینهایک دستگاهش واردکردندپس فردادیگری یک دستگاه وارد کندچون این یک دستگاه صابونیزی است این صابونسازی تصورمیکنم صابون تمام شهرهای ایرانرابدهددراین صورت گمان نمیکنم محل نداشته باشدکه دیگری چنددستگاهی واردکندوخوشبختانه اگرچنانچه امردایرشده براینکه دیگران هم چون دیدنداین ماشین صرف کرده بخواهندماشین دیگرواردکنندعقیده دارم که نمایندگان محترم صدنکنندوجلوصنایع را نگیرندوتشویق کنندکه ترویج صنایع بشودویک چنین ضرری راکه عبارت است ازضررگمرکی بیمقدارازگمرک این ماشین ها درمقابل ترویج صنایع واهمیت ندهندوتصورمیکنم که تصویب خواهندفرمودکه جزء ربیع زاده وشرکاءهم
هرکس خواسته باشدازبرای ترویج صنایع کارخانجاتی واردکندکه اسباب ترویج صنایع واختراع تازه پیشرفت تجارت مملکت شودباواجازه بدهندواردکندوازحقوق گمرکی معاف باشدوبجای این ضرری که برعایدات دولتی واردمیشود تصور میکنم یک منافع بزرگی عایدخواهدبودواین ماشین آلات چیزی نیست که امسال که واردکردسال دیگرهم واردکندکه ماحدی برای آن معین کنیم که اگردراین مدت واردکردمعاف خواهدبودوالامعاف نخواهندبودخیراین طورنیست ممکن است دراین مدت شش ماه واردکنندممکن است درمدت یکسال واردکنندوامیدوارم که برخلاف سابق قدری هم رعایت ترقی صنایع تجارت رابفرمائیدواین طرحی که چندین مرتبه آمده است بمجلس این دفعه آخرآن باشد ودیگرازمجلس برنگرددبتوجه آقایان انشاءالله(دراین موقع چندفقره پیشنهادواصلاح عبارتی بترتیب ذیل قرائت شد)
( اصلاح درماده اولی )بنده پیشنهادمیکنم درماده اولی قیدشودکه ماشین آلات ربیع زاده وشرکاءبقدری لزوم دستگاه صابونسازی وچرمسازی درمدت شش سال ازحقوق گمرکی معاف باشندمرتضی طباطبائی بنده پیشنهادمیکنم که اینطور اصلاح شوددرمدت امتیازهرقدری ماشین آلان که لازم باشدازبرای صابون سازی وچرمسازی بتصویب وزارت فوائدعامه ازحقوق گمرکی معاف باشند(محمد هاشم میرزا)
اصلاح عبارتی بنده پیشنهادمیکنم ماده اول اینقسم نوشته شودماشین آلات وادوات صابون سازی وچرمسازی وروغن کشی که ربیع زاده وشرکاءبیاورندازتاریخ این امتیازتاپنج سال ازحقوق گمرکی معاف خواهندبود(سلیمان میرزا)بنده پیشنهدامیکنم که ماده اول ایمن طورنوشته شودماشین آلات وادوات یکدستگاه صابونسازی ویکدستگاه چرم سازی ویکدستگاه روغن کشی که ربیع زاده وشرکاءواردمیکنندازحقوق گمرکی معاف خواهندبودهمچنین ادوات آن که برای ماشین های مزبوره واردمیکنندازحقوق گمرکی معاف خواهندبود.(فهیم الملک )
بنده پیشنهادمیکنم که ماشین آلات وادوات چرم سازی وصابون سازی وروغن کشی که ربیع زاده وشرکاء میاورندازتاریخ این امتیاز تایست سال دیگرمعاف خواهندبود(ارباب کیخسرو)
رئیس_حالاباین پیشنهادهارای بایدگرفت وبایدازآنهاکه مدتش زیادتراست شروع کردپس حالارای درآنکه مدتش بیست سال است میگیریم که پیشنهادارباب باشد.
ارباب کیخسرو_بنده باین جهت این پیشنهادراکردم که درماه پنجم نوشته شده است این کارخانه درادای همه نوع مالیات وعوارض دیوانی ازتاریخ این امتیازتامدت بیست سال معاف خواهدبود
وکیل الرعایا_هنوزکه داخل درماده پنجم نشده ایم واویک چیزی است که گمان نمیکنم درآن رای بدهیدبعلاوه تصورمیکنم که خوب است قیدشودآلات وادوات چرم سازی وصابون سازی که مخصوص اینکارباشدازحقوق گمرکی معاف خواهندبود
حسن علی خان_تصورمیکنم که اگراز طرف وزارت فوائدعامه یک ماده قانونی پیشنهاد مجلس میشدکه کلیه ماشین آلات راازهرقبیل که اتباع داخله بخواهندواردکننددراین مملکت ازحقوق گمرکی معاف خواهندواردکنندتصورمیکنم اگرچنین ماده پیشنهادمیشدمجلس باکمال شوق تصویب میکردبجهت اینکه مابایددرنظرداشته باشیم که دولت بعضی چیزهائیس که بایدازحقوق گمرکی آن صرف نظرکندکه آنهامایه ثروت مملکت خواهدشدبنده میبینم مااین جانشسته ایم مدت معین میکنیم یعنی پنج سال بعضی ۶سال بعضی کمتربنده عرض میکنم ربیع زاده یادیگری چرامیرودپولش رامیدهدکه اینهاراواردکندبرای این میرود ماشین واردمیکندکه یک ضرری ازراه ندادن گمرک بدولت بزندهیچ کس همچوسفاهتی نمیکندبلکه میخواهدازآن استفاده کندووقتی که او راواردرکرد ازصرفه دولت وملت است تصوربفرمائیدازاین قبیل کارخانجات هرچه زیادتروارد شود بیشتر رفع احتیاجات مامیشودکمترمایحتاج خودمان راازخارجه واردمیکنیم بنده شخصاهیچ یک ازاین پیشنهادهارارای ندادم وعرض میکنم چون همچوماده قانونی ازمجلس نگذشته است ومیدانم که یک روزی وزیرفوایدعامه یک
چنین پیشنهادی خواهندکرددراین خصوص عقیده ام این است که مجلس هیچ مدت معین نکند.
آقاشیخ اسدالله_آقای حسن علی خان یک فرمایش اساسی میفرمایندولی این غیرازاین ماده است اگرمقصودشان این است که کلبه هرچه ماشین آلات وادوات برای کارخانجات هرکس واردمیکندازحقوق گمرکی معاف باشداین راپیشنهادکنندولی دریک چنینی ماده مجملی که هست مابایدبفهمیم که بچه رای میدهیم بچه مدت وبچه عدد.
حاجی آقا_بنده بکلی مخالف آقاهستم اگرچه بهمین طورکه میفرمایندامیدوارهستم که یک چنین ماده که میفرمایندازمجلس بگذردکه تمام ماشین آلات وادوات وهرچه اسباب صناعتی مجانابدون اینکه گمرک بدهندوارداین مملکت کنندولی ماامروزنمیتوانیم ونبایدهم باین ملاحظه که منافع کلی ازراه گمرک عایداین مملکت میشودچنین چیزی راتصویب کنیم یک روزبایدچنین ماده راتصویب کنیم که کسانی که ماشین آلات وارداین مملکت میکننددرست ملتفت شوندکه مملکت هم ازآن فایده ببردخودشان هم استفاده کنندنه اینکه این ماده فقط اسباب تشویق خودومثلادیگران ببینندکه ماشین صابون سازی خیلی نفع کرده گمرک هم نداردبروندازهمین ماشین واردکنندآنوقت هم اسباب ضررخودشان هم اسباب ضررآنکه اول واردکرده بشوندوهردو کارخانه بخوانیدیک وقت هست که مابسابقه این مطلب هیچ مسبوق وملتفت نیستیم میخواهیم یک ماده راازمجلس بگذرانیم که فقط نقطه یااستفاده عمومی است ولی مابعدازاینکه تجربه کردیم ودیدیم که پیش آمدبعدراهنوزنمیدانیم تصورمیکنم که هیچ یک ازماحالاچنین ماده رافرمودندتصویب نمیکنیم ویک ماده رابرای بعدبگذاریم ضررنداشته باشدبعدهم میتوانیم یک تخفیفی بدهیم وبدیهی است که احساس وکلاهمیشه دراین مواردبتدریج است ونظربیک سخت گیری نیست واگرحالایک سخت گیری بکنیم چیزی نیست که ازدست مارفته باشدوهروقت ازحال مالیه مملکت آسوده شویم ومقتضی دانستندویک چنین ماده به مجلس آمدبدیهی است که وکلارای میدهندکه بگذردومنافعی ازاین راه بدولت عایدنشودونظربآن فوائدکلی عمومی باشدلیکن حالابنده بهیچ وجه مقتضی نمیدانم یک چنین ماده کلی رارای بدهیم.
رئیس_بقدرکفایت مذاکره شدحالارای میگیریم به پیشنهادارباب کیخسروکسانیکه موافقت دارندبآن پیشنهادکه تامدت بیست سال معاف باشدقیام نمایند.
رئیس_این پیشنهادردشدحالارای میگریم به پیشنهادآقامیرزامرتضی قلیخان کسانیکه باآن پیشنهادموافقت دارند(دراین موقع دکتراسمعیل خان اجازه خواست)
دکتراسمعیل خان_این پیشنهادشش ساله وهفت ساله هیچ موضوع نداردونه ملاحظه ثروتی دراوشده ونه تجارتی تعجب دارم ازآقایانی که دیدنددرمدت بیست سال تصویب نشدحالاپیشنهادپنج سال وشش سال میکنندبنده بعقیده ام معافیت دائمی اوبودمثل آقای حسنعلی خان وتعجب میکنم ازآقایانیکه دراین مسئله تامل دارندهیچ ملاحظه نمیکنندکه این آدم آنقدرسرمایه نادردکه هرروزکه لازم شداسبابی واردکندمثلادیگ ماشینی شکست یاچرخش عیبی پیداکردخواست واردکنداگربناشوداینقدرگمرک بدهدمبالغ گزافی میشودواگرمعافیت نداشته باشدکارخانه میخواهدمثل کارخانه های صنیع الدوله که اینطوراینجاافتاده وخوابیده بواسطه اینکه سرمایه ندارندکه بزودی رفع نقص اورابنمایندودرصورتی کهش مادراینجاکارخانه ماشین سازی نداریدچطورمیشود فقط درپنج شش سال معاف باشدتصورمیکنم بااین ملاحظات آقایانیکه این پیشنهادهارامیکننداگردرست دقت بفرمایندضرری است به ثروت این مملکت بااین حال حالیه ماگمان میکنیم هرقدرماشین آلات وارداین خاک بشوداسباب این است که مردمان بیکاربکارمشغول شوندپس خوب است آقایان سرمایه داران راتشویق میکنندکه بیشترباین قبیل اموراقدام نمایند.
سلیمان میرزا_اگرامروزه یک ماده قانونی آمده بودبطوری که آقای حسنعلی خان فرمودندازبرای عموم سرمایه داران این مملکت که میخواهندماشی آلات واردکنندکه ازآراءحقوق گمرکی معاف باشندشایدهیچکس مخالف نبودوباتفاق مجلس این راتصدیق میکردندبجهت اینکه هیچکس مانع ترقی صنعت درمملکت نیست امااین یک معافی است بالاختصاص برای یک شخص اگرچنانچه این اسم ربیع زاده وشرکاءدراینجانبودویک معافیت عمومی که هرکس ماشین آلات واردکندازحقوق گمرکی معاف است بطوریک ماده قانونی واین یک فقره مالیات غیرمستقیم رابرمیداشتند شایداغلب نمایندگان رای میداندوباتفاق این تصویب میشدلکن حالاهمانطوریکه آقای حاج آقافرمودنداین یک چیزی است که ازبرای نمونه به ربیع زاده وشرکاءداده میشوداگردرمدت این پنج سال یک چنین لایحه ازطرف وزارت فوائدعامه پیشنهادشدکه تمام سرمایه داران وصاحبان ماشین آلات ازورودماشین هاولوازم آنها ازحقوق گمرکی معاف باشدآنوقت اینهاهم درذیل آن لایحه معاف باشدآنوقت اینهاهم درذیل آن لایحه معاف خواهندبوداگردولت صلاح خودش رادراین ندانست وچنین لایحه پیشنهادنشدآنوقت این شخص منافع خودش رابرده است ودراین مدت هرقدر بخواهداسباب واردکندمتعلق بیک کارخانه صابون سازی وچرم سازی وروغن کشی میتواندودیگران هم هرقدربخواهند ماشین واردکنندهمینطوربوزیر فوائدعامه اظهارمیدارندووزیربه مجلس پیشنهادمیکنداگراین ماده رابخواهندانحصاربدهند گمان میکنم که ترجیح بیجهت انحصاردبدهندگمان میکنم که ترجیح بی جهت باشداگرمیخواهندمساعدتی به تجارت بکنندوهمه کس میخواهدتجارت بکندواین درهرحال یک ترجیح باجهاتی خواهدبود.
دکتراسمعیل خان_اظهارنواب والا بکلی برضررعقیده بودکه اظهارداشتنداگرتوجه بفرمایندمیگویندکه اگراین راربیع زاده وشرکاءاظهارمیکردندمانمیتوانستیم رای بدهیم درواقع خاوستندبه بنده اظهاربدارندکه چون این مسئله خصوصیت داردوعمومیت نداردباین جهت نمیتوان رای دادواگرعمومیت داشت آنوقت مااجازه میدادیم وهروقت دولت ازبرای این نوع امتیازات معافیت گمکی بخواهدمامیتوانیم اجازه بدهیم وهمراهی بکنیم بنده عرض میکنم هروقت دولت یک چنین پیشنهادی بکندآیابایدیک نفربخواهدماشین آلات واردکندکه ازدولت معافیت بخواهدودولت پیشنهادکندیاخیراگرمنتظریدتمام سرمایه داران یک مرتبه این تقاضارابکننداین محال است لابدهروقت باشدیک نفربایداول این تقاضارابکنددراین خیال نرفتدحالاربیع زاده وشرکاءآن یکنفراست که این اقدام راکرده است میفرمودنددرآن صورت شایدمادرتقاضارای میدادیم عرض میکنم حالامجلس شورای ملی بکلی محدودمیکندمعافیت راوهیچ تشویق تجارتی نکندبجهت اینکه تمام اهالی ایران یک مرتبه جمع نشده اندچنین تقاضائی مینماینداینکه غلط است شماآن آدم اولی که آمده است وتقاضائی کردخ است وشمااسباب تشویق اوشده ایدبمن نشان بدهیدکه کیست این مسلم است یک مرتبه هزارنفرسرمایه دارنمیآیندبخواهندماشین چرم سازی وصابون سازی واردکنندیکی نفع خودش رادرچرم سازی میبینددیگری درصابون سازی دیگردرچیزدیگریکی اشخاصیکه این استطاعت رادارندهمیشه منتظرندبه بینندیاآنکه اول تقاضائی کرده بایدبیشترمساعدت وهمراهی کردتابیشتر اسباب تشویق سایرین بشود.
سلیمان میرزا_عجب است اشنباه فرمودیدبنده هرگزهمچوچیزی نگفتم وهرگزنقیضین نگفتم سوءتفاهم باین بزرگی خیلی جای تعجب است بنده عرض کردم اگردولت صلاح وصرفه خودش رادیدومناسب مقتضیات مملکتش دانست که بتمام سرمایه داران وصنعت گران مملکت معافیت گمرکی بدهددرورودماشین آلات چه ضررداردازحقوق گمرکی معاف باشندچه صابون سازی چه بلورسازی چه مطیعه ازبرای ترویج صنعتی آن یک نظرمهمی است شایدمجلس هم تشویق کندومعافیت بدهدبالعجب موادآتیه این رابخوانیددیگربیشترازاین تشویق چه میشودبیست سال معافیت ازحقوق دولتی داده است واگرغرض این است که به عموم معافیت داده شوددرموقعیکه چنین لایحه آمدوتصویب شداینهم درضمن آنهامعاف است والانظربنده باین نیست که بالاختصاص بایشان معافیت داده شودیانشود
رئیس_حالامذاکره است ورای میگیریم درپیشنهادآقای میرزامرتضی قلیخان که شش ساله معاف باشدکسانیکه باین پیشنهادرای دادقیام نمایند.
رئیس_این پیشنهادردشدحالارای میگیریم درپیشنهادشاهزاده سلیمان میرزاپیشنهادکرده اندکه پنج ساله ازحقوق گمرکی معاف باشندکسانی که بااین پیشنهادموافقت دارندقیام نمایند.
رئیس_اکثریت حاصل نشد پیشنهادافتخارالواعظین قرائت شدباین عبارت بنده پیشنهاد
میکنم که مدت عافی ماشین آلات شش سال باشدولی درمدت بیست سال اگرآنهامعیوب شدهرقدرادات لازم باشدکه واردکنندازحقوق گمرکی معاف باشد(افتخارالواعظین)
دکترعلی خان_بنده همینقدرخواستم خاطر نشان آقایان نمایم که تمام حقوق گمرکی ماشین آلاتی که واردکرده اندازقرارصورتیکه درکمیسیون داده شده گویاصدتومان است که میخواهند بعد
ازگذشتن این ماده پس بگیرنداین نکته درنظرآقایان باشدکه تصورنفرمائیداگراین معافیت نباشدیک سرمایه زیادی آنوقت لازم است این طورنیست که مادوساعت سرآن حرف بزنیم بنده عقیده ام اینست که آن پیشنهادی که شاهزاده محمدهاشم میرزاکرده اندکه تازمان مدت آن امتیازمعاف باشندازهمه بهتراست بهمان رای بگیریم ودراین موقع پیشنهاد آقای فهیم الملک قرائت شد)
ناصرالاسلام_دربودمذاکره اغلب ازآقایان نظریاتشان راگفتندکه اگروزارت فوائدعامه پیشنهادکرده بودومعافیت عمومی راخواسته بودتصویب میکردیم عجب اینست که حالادارندمختصرمیکنندبیک دستگاه ماشین صابون سازی وچرم سازی وروغن کشی مجلس بایدهمین جانظرمملکت داری وثروتی وترویج صنایع حقوق معلوم کندکه پیشرفت امورتجارتی اواینست که معاف باشدحقوق گمرکی چه دراین خصوص سایرین باآنکه معافیت واصلاح نمیدانددرصورتی که صلاح بداندوپیشرفت امورتجارتی باشددراین صورت این همه سخت گیری مذاکره ندارد ولازم نیست که قیدشودیکدستگاه این شخص هم قیدنکرده است یکدستگاه شایدبخواهددردستگاه واردکنددرصورتی که معافیت صلاح است بطورمطلق وابگذاریم
(دراین موقع اصلاح عبارتی ازطرف حاج شیخ علی قرائت شد)
فهیم الملک_ دراینجایک انحصاری داده نشده است اجازه دادع میشودکه یکدستگاه صابون سازی واردکننداین دستگاه روزی تا ده خروارصابون میدهدبایداین ملاحظه راهم کردکه این روزی ده خروارصابون بمقدارمصرف ماکافی است اگرمعافیت بطورعموم ندهیم شایدده دستگاه واردمیکنندآنوقت ازاین راه اگربدولت یک ضررجزئی گمرکی واردمیآیدبآنهاضررکلی واردمیشودکه تمام این کارخانه ها میخوابدپس خوب است همین یک دستگاه راحالاتصویب فرمایندکه واردمیشودبعداز وروداگرمحتاج بودیم بیک دستگاه دیگروخواستندبدیهی است اجازه میدهندحالابنده پیشنهادی که کرده ام تصورمیکنم قرائت بفرمایندوبآن رای بگیرند.
این بنده پیشنهادمیکنم که ماده اول اینطورنوشته شودآلات واردات یکدستگاه ماشین چرم سازی ویکدستگاه صابون سازی ویک دستگاه ماشین روغن کشی که ربیع زاده وشرکاء وارد میکنند ازحقوق گمرکی معاف خواهدبودوهمچنینادوات ضمیمه که برای ماشین های مزبورواردمیکنند.
رئیس_حالارای میگیریم پیشنهادآقای فهیم الملک کسانی که باین پیشنهادموافقت دارندقیام نمایند.
رئیس_باکثریت تصویب شد.
(ماده دوم بعبارت ذیل قرائت شد)
ماده دوم(ادویه ودهنبات متعلق بصابونسازی درمدت شش سال ازحقوق گمرکی معاف خواهندبود
وکیل الرعایا_در ماده اول توضیحات خودشان رادارندخیلی هم مقیداست واینجابعضی نظریاتی هست که بنده لازم میدانم عرض کنم که وقتی میخواهیم یک منفعتی بملک خودمان برسانیم بایدحقوق گمرکی راازصادرات برداریم وبر واردات بیفزائیم دراینجا مینویسدکه دویه ودهنبات متعلق بصابون سازی تامدت شش سال ازحقوق گمرکی معاف است اگرمامقصودمان این است که بتوسط این حرفهایک منفعتی بمملکت خودمان برسانیم موضوعش این ماده دوم نیست بجهت اینکه اگرورودش یک فایده بمابدهدآن منفعت منظوره رادربرنداردواگربجای این مینویسیم که اگر هرقدربخواهدصابون ازاین مملکت خارج کندمعاف است آن یک نظری است ثروتی وتجارتی وصحیح است ولی اگربگوئیم ادویه ودهنبه راهم ازخارج واردکنند وهم گمرک ندهدتصورمیکنم دراینجا خیلی دقت بایدکردواین ازنظراولی بکلی خارج است وهیچ نمیتواندباآن شرکت داشته باشدلکن آن آقایانی که آن ماده دوراشرکت میدهندیاماده اولی بنده گمان میکنم ماده دوم رانمیتوانیم بگوئیم ازیک نظرثروتی ملاحظه شده است
دکتررضاخان_بنده میخواستم عرض کنم که قیدشودکه ادویه ودهنباتی که درداخله وجود نداردبجهت اینکه درصورتی که دسترس بادویه ودهنباتی که درداخله موجوداست داریم جهت نداردازخارجه بیاورندوچون ممکن است بعضی ازدهنبات که درداخله هست وازخارجه واردکردنش بیشترصرف میکندوچون نظرمادراین موضوع نظربتجارتی است باین جهت نبایداجازه بدهیم چیزهائی که درداخله ممکن است تحصیل شوداز خارجه بیاورندباین جهت خوب است قیدشودادویه ودهنباتی که درداخله یافت نمیشودیاممکن نیست تحصیل کرداز خارجه بیاورند.
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده ازاصول مذاکره که تاکنون درچندین جلسه دراینموضوع شده است افسوس میخورم بجهت اینکه بموجب قانون اساسی که این حق رابماداده است که درکلیه امتیازات نظری داشته باشیم روح اینقانون فقط برای اینست که چون درسابق امتیازاتی بخارجه داده شئه است که صرفه دولت رادرآن ملاحظه نمیکرده اند باین ملاحظه این اصل نوشته شده است که جلوگیری ازاین خطاهابشودولی بدبختانه این اسباب شده است که برای اتباع خودمان که میخواهندماشین آلات ورادکنندوترویج صنعت مملکت رابکنندماداخل درجزئیات میشویم درصورتیکه اینقدراهمیت نداردفقط اگریکی ازاین مواداندک اجمالی داردیکی ازآقایان مخالف میشودآن وقت پیشنهادهامیشودیکی میگویدبایدمدت معین کردآنوقت مدت هادرآن مذاکره میکنیم ومدتی وقت خودمانراتضییع میکنیم ده پانزده پیشنهاد میشوددرهرکدام اصلاحات میشودومناقشات میشودوازحقوق گمرکی معاف خواهیدبودوهمچنین ادویه دهنباتی که لازم است ازحقوق گمرکی معاف خواهندبودبنده تصورمیکنم همه اینهاراازوزارتخانه بیک ایرانی میتواندبدهدوبدون اطلاع مجلس فقط یک چیزبنظربنده این امتیازلازم داردکه نوشته شودکه این امتیازنبایدبتبعه خارجه منتقل شودواگرمنتقل شدازدرجه اعتبارساقط خواهدبوداین تمام میشوددیگراینقدرمذاکره ندارد.
حاج آقا_بنده همین ماده راکه کمیسیون تصویب کرده تصویب میکنم که این اشکالاتی که میکنیدکحلی نداشته باشدولی یکی دوکلمه بایدافزوده شودکه ادویه ودهنباتی که برای صابونسازی میآورند
رئیس_پیشنهادی آقای فهیم الملک کرده اندقرائت میشودقرائت شدباین عبارت .
بنده پیشنهادمیکنم ادویه ودهنبات متعلقه بصابونسازی وچرمسازی که ربیع زاده وشرکاءواردمیکنندازحقوق گمرکی معاف خواهندبود(فهیم الملک)
رئیس_یک مطلبی هم آقای حاج سیدابراهیم پیشنهادکرده اند(قرائت شد)
چون ماده سوم متمم ماده دوم است بنده تقاضامیکنم که این دوماده رایک ماده کنند.
فهیم الملک_بنده میخواستم عرض کنم که دراینجا مینویسدادویه ودهنبات ازحقوق گمرکی معاف خواهندبودودرماده بعدهم مینویسدکه مقدارآنهابتصویب وزارت فوائدعامه خواهدبودپس این درواقع یک ماده است که دوماده کرده اند.
رئیس_اورابعدمیتوانیم بنویسیم که ملحق بماده اول است حالادراین ماده رای میگیریم کسانی که باماده دوم موافقندقیام نمایند(تصویب شد)(ماده سه بعبارت ذیل قرائت شد)
صورت اسامی ادویه ودهنبات ومقدارآنهاراکه درهرسال برای کارخانه لازم است درمدت سی سال بتعیین وزارت فوائد عامه خواهدبود.
آقاسیدابراهیم_بنده درماده پیش اجازه خاوسته بودم که عرض کنم دراین ماده نوشته شده است دهنیات یعنی روغن ماکارخانه روغن کشی راتصویب کردیم که دیگرروغن ازخارجه وارد نشوداین ماده مینویسدروغن ازخارجه بیاورند.
حاجی آقا_این مطلب خیلی اشتباه شده است بنده گمان میکنم که بشوگفت که ماشین آلات واردکندلیکن اسباب وادوات لازمه اوراواردبکنیدآنهم درصورتی که تحصیل آن لوازم دردنیاممکن نباشداین مثل کارخانه قندسازی میشودکه کارخانه
راواردکردندبخیال اینکه چغندردردیناتحصیل کنندنتوانستندچغندرعمل بیاروندحالانمیشودگفت کارخانه صابون سای وچرم سازی بیاورلکن ادویه ودهنبات اورانیاورالبته بقدری که دردنیا ممکن است تحصیل کردنخواهندازخارجه آورد
ادیب التجار_بنده میخواهم جواب محظوری که بنظرآقای آقاسیدابراهیم رسیده است عرض کنم عرض میکنم مادام که این ادوات درایران باشدهیچ تاجری نمیرودبقیمت های گزاف ازخارجه این دهنبات راواردکندواین بی شرفی رابکند درصورتیکه آن تاجریاکمپانی غرضش هم رفع احتیاج اهالی مملکت است ازخارجه من نمیدانم علت اینکه بعدازیکسال بازمیخواهیم این لایحه که صلاح دولت ومملکت درآن است وباعث ترویج وصنایع است بمحاق بیندازیم چه چیزاست.
رئیس_حالادرماده سوم رای میگریم کسانی که باماده ۳موافقت دارندقیام نمایند.
رئیس_باکثریت تصویب شد(ماده چهارم بعبارت ذیل قرائت شد)
هرگاه معلوم شودکه ربیع زاده وشرکاءادویه ودهنباتیکه جهت استعمال درکارخانه فوق الذکر آورده اندبفروش رسیده باشدازمعافیت گمرک بکلی محروم خواهدبود.
سلیمان میرزا_یک اشتباهی بنده دارم که ازاین اشتباه درست بیرون نمیآیم خوب است رئیس کمیسیون توضیح بفرمایندکه غرض این است که اگرادویه فروخت ننمایند اگرادویه واردبکندبرای کارخانه بایدگمرک بدهدیاغرض چیز دیگراست خوب است واضح بکنند
دکتراسمعیل خان_ مقصودارآن دهنبات آنهابوده است که ازبرای کارخانه میآورنددرکمیسیون هم مذاکره شدوقرارشدصورت ادویه که ربیع زاده نشان میدهدبایدبتصویب وزارت فوائدعامه باشدودروزارت فوائدعامه معین شده است که درسال خوراک آنهاچقدرخواهدبودوآنراتقسیم بشش قسمت میکنندکه درعرض سال واردکنندواین ادویه ودهنبات ازقبیل بعضی عطریات وبعضی جوهریات است ک قدری قیمت داردوقتی که آنراواردکردندوتفتیش شدآن تصدیق وزارت فوائدعامه رانشان بدهنداگرمعلوم شدبیش ازآنمقداری است که وزارت فوائدعامه تصویب کرده آن دیگرمعاف نخواهدبودوگمرک بایدبدهدمثل سایرین.
سلیمان میرزا_حالاکه معلوم شدمقصوداین است بالفظ ازآن ببعدیاچیزدیگری بنویسندکه مقصوددرست واضح ومعلوم باشد.
فهیم الملک_من این درجه راخیلی زیادمیدانم بجهت اینکه ششسال باومعافیت داده شده که ادویه ودهنبات لازم اوازحقوق گمرکی معاف خواهدبوددرعرض این۶سال اگرادویه ودهنباتیکه برای صابون سازی آورده است بفروشدازحقوق گمرکی معاف خواهدبودواگرمقداری واردکردیاازهمان ادویه ودهنبات فروخت مجازاتش این باشدکه حقوق اوراسلب کننداین خیلی زیاداست بنده تصورمیکنم دریکچنین موقعی خوب است نوشته شودحقوق گمرکی اورادوبرابر باشدبرابرکنند.
دکتراسمعیل خان_نظرکمیسیون بآن بودکه عرض کردم درصورتی که خودکمپانی متعهدشده است که اگرازبرای تجارت وفروش واردکرده وفروخت ازمعافیت گمرکی محروم باشدبعدازآنکه خودش قبول کرده است دیگراینمذاکره ندارداین معافیت ازبرای مقداری است که ازبرای کارخانه بیاوردنه برای تجارت.
آقاشیخ ابراهیم زنجانی_بنده آنراصحیح نمیدانم بعقیده بنده این جزایش مضاعف میشوداگرفروخت چه طورمیشودحقوق اوسلب شود.
رئیس_رای میگیریم درماده چهارم کسانیکه باینماده موافقت دارندقیام نمایند.
رئیس_باکثریت تصویب شد (ماده پنجم بعبارت ذیل قرائت شد)
این کارخانه درادای همه نوع مالیات وعوارض ازتاریخ این امتیازتامدت بیست سال معاف خاوهدبود.
حاج شیخ علی_وقتیکه یک لایحه قانونی میآورندبخصوص وقتی که اسمش این است که کارخانه وارد میکنندمادست وپای خودمان راگم میکنیم بنده ازکسانی بسودم که عقیده ام این بودکه این لایحه غیرازلایحه اولی است وبایددرکلیاتش هم شورشودلکن اغلب آقایان گفتندکه شوردرکلیاتش شده ودرآن لایحه اولی دولت چندین حق داشت که حالاهمه دراین لایحه ازبین رفته ودرماده پنجم نوشته شده که تابیست سال ازداءکلیه حقوق دولتی معاف باشدنمیدانم علتش چیست درصورتیکه اگراین کارخانه واردنشودازخارجه صابون میآورندوحقوق گمرکی رامیدهنددیگراینکه درآن
لایحه قراربوده یک ازعایدات این کارخانه رابدولت بدهندآنراهم ازبین برده اندخوب است این لایحه راپهلوی یکدیگر بگذاریم تابه بینیم چقدرفرض کرده است شایددردوسال دیگرصلاح دولت رادراین دیدندکه ازاین کارخانه حقوق دولتی آنرابگیرنددرآنجایک لفظ انحصاربودکه مفیدنبوده لیکن چندین فایده دیگرداشت .
دکتراسمعیل خان_آقای حاج شیخ علی درضمن بیانات خودشان جواب خودشان رافرمودندکه آن لایحه انحصارداشت وکمیسیون هم لفظ انحصاررابرداشت چون مجلس انحصارراردکردودرعوض بعضی چیزهای دیگرباودادونظرمجلس دراین بودکه انحصارتجارتی دربین باشدواینکه فرمودنداین کارخانه راازحقوق دیوانی معاف داشته انرهنوزبرای این محل حقوق وضع نشده است تاآن رامعاف کنندونظرمجلس دراین بوده که یک نوع همراهی درتجارت کرده باشد.
محمدهاشم میرزا_یک اشتباهی شده است وآن این است که ازلفظ امتیازماهمان انحصاررامیفهمیم که رئیس کمیسیون میفرمایندکه غرض نبودن انحصاراست خوب است چنانچه ازبرای انحصارمعنی دیگری درنظردارندتوضیح فرمایندکه رفع اشتباه بششودواین کلمه راتبدیل نمایند اگرمقصودازامتیاراجازه است خوب است همان نوشته شود.
دکتراسمعیل خان_مقصودکمیسیون همین بوده است .
رئیس_اینجاامتیازبه معنی انحصارنیست یک مزایائی است که بصاحب امتیازداده میشودودیگری ندارد.
بهجت_مالیات هرقسم ممکن است باشدیکی برمحصول کارخانه یکی برخودکارخانه برمحصول کارخانه هرقدرمالیات نخواهددولت میتواندبه بنددمثلابصابون میتواندمالیات ببندداین معافیت بخودکارخانه است که داده شده.
شیخ اسدالله.اینطورکه آقای بهجت میفرمایندعبارت وافی باونیست بجهت اینکه این طورمیفهماندکه هیچ قسم مالیات باین صابون سازی تعلق نخواهد گرفت واگراین مقصوداست که آقای بهجت فرمودندبایدتوضیحی داده شودودرصورتی که برای اوفایده کلی داردجهت نداردکه حقوق بدولت ندهد.
دکتراسمعیل خان_بنده گمان نمیکنم که اظهارآقای بهجت آقایان رامتقاعدکرده باشددراینجاقیدشده است که این کارخانه ازعوارض معاف خواهدبودولی صابونی که ازاین کارخانه بیرون میرودبشهرها ی دیگروگمرک بگیرندآن ربطی بکارخانه نخواهدداشت.
حسنعلی خان_بنده عرض میکنم اینجایک اشتباهی میشوداگرمایک قاعده کلی درمملکت داشتیم که اشخاصی که کارخانه باین مملکت واردمیکدندبچه ترتیب بایدابتکاررابکننددرصورتی که مجلس انحصارنمیدهدهیچ احتیاج نداشت که یک شخصی بیایدبمجلس این مطلب را اظهاربکندخودربیع زاده هم لایحه راکه فرستادتقاضای این رانداشته است که انحصارباوداده شودپس بنده نمیتوانم اسم این راامتیازبگذارم فقط اجازه ایست که ماراتشویق میکنیم دربعضی مطالب که اسباب سهولت کارمان بشودامادرباب مالیات آنهم تصورمیکنم که جای هیچ مذاکره نیست آن راجع بمحصول کارخانه است راجع بخودکارخانه نیست وباین جهت تقاضامیکنم که رای گرفته شودوتمام شود.
حاج وکیل الرعایا_بعدازاینکه بنده عرایضم راکردم آن تفکیک بین مالیات کارخانه ومحصول کارخانه توضیحی لازم است بعدازاینکه ازاینجا(ازمحل نطق)رفتم داده شودکه آن رابچه ترتیب میگیرندازکارخانه گرفته شودیعنی ازآهن گرفته نمیشودوازمحصولش گرفته میشوددرصورتی که مستقیمابایدازکارخانه گرفته شوداول فرمودیدکه کارخانه میآوریم برای ثروت مملکت پس معلوم شدکه این کارهای سابق مابایدعوض شودیعنی صابون سازی بشکل سابق باین شکل تبدیل شودروی هم رفته درتمام مملکت ایران اشخاصی که ازراه صابون نان میخورندبایدسی
هزارچهل هزاربشودکه تمام آنهاراازمالیات معاف کردیم معنیش این است که مملکت ازمالیات معاف باشدپس خوب است یکنفردیگرهم بیایداینجاویک امتیازدیگری بخواهدومارای بدهیم که ازمالیات معاف باشدورفته رفته ممکن است اوراازمالیات معاف کنیم پس این مملکت ازکجابایداداره شودمالیات تمام ممالک ازصنایع است ثروت آنهاازصنایع است مثل اینکه ثروت انگلیس ازمالیات است مااین مالیات رامعاف میکنیم وـئیم ازهمان فلاح های بیچاره مالیات میگیریم این چیزی که دراینجانوشته است مقصودش معافیت آن چیزی است که قرارگرفته که عبارت است ازمالیات صابون وماازیک دست فروش که درکوچه صدامی کند(آی صابون)مالیات میگیریم ومیگوئیمکه درحق اوبرقرارباشدلیکن ازیک کارخانه صابون سازی که تمام صابون مارامیدهدمعاف کنیم بنده عرض میکنم این لایحه مختصرنیست بصابون سازی وچرم سازی هم هست وآنراتصریح نکرده است درصورتی که یکی ازمالیات های ماکه مالیات کوچکی نیست مالیات رباغی است واین کارخانه ناچاراست که یک عایدی به مملکت بدهدواین مملکت هم بایدمخارجش رابطورغیرمستقیم دریافت کندواگربخواهیم بطورمستقیم بگیریم این ممکن نیست درهیچ جاهم نتوانسته اندرفع احتیاجات مملکت رادرمالیات مستقیم بنمایندهمین است که مالیات هرنفری ازماهادرسال یک قران است .مالیات یکنفراروپائی چندین فرانک است درصورتیکه آنهابهترازمابصیرت دارندپس بنده عزض میکنم که این معافیت مالیات دراینجاباآن نظرثروتی بکلی مخالف است اگرمیگفتنداین محصول ازاین مملکت بیرون برودومالیات ندهدبنده یکنفربودم که رای بدهم آیا دولت روس چه شدکه قندرابعضی امتیازات درآن داده است که بیاوردایران ارزان میفروشدامادربارکوبه قیمت گزاف میفروشدوازاین قبیل مالیاتهارفع الحوائج عمومی بایدبشودبایدازخودشان گرفت وبخرج خودشان رسانددرصورتیکه برای خودشان این کاررابکنندواگربخواهندازبرای این مملکت کاری بکنندبایدبهمین قسم درکلیه کارهاچنانچه درهمه دنیاهم شده است بایدبتوسط همین چرتهابشودوالامعنیش این است که مادرمملکت مالیات نداشته باشیم .
ادیب التجار_این مذاکره میشودبعضی کلماتی که ظاهراخیلی جلب توجه میکندبنده بعقیده خودم عرض میکنم اینطورنیست که آقای حاج وکیل الرعایافرمودندمالیات رابایددست فروشها بدهند مقصود ماترویج امتعه ایران است این ترویج رابواسطه حکمت عملی وبواسطه همین اتحادثروتی که درمملکت میشودکم کم تجارداخله وکمپانیهاتشکیل شودوکم کم صنایع مملکت ترقی کندواینکه گفته شدمالیا ت رادست فروشهابدهندوآنهاتجارت میکننداین اشتباه است این تجارتمام دست فروشهارانان میدهندونشاءالله تعالی پس ازآنکه کمپانی عنقریب بااین تشویق حضرت عالی خیال دارندومیکنندامیداست ارئشوداین تجارت خانه این کمپانی راکه ملاحظه میفرمائیدهزاران دست فروش وغیره درآنجابایدنان بخورندپس بهتراین است که اساسا یک طوری بکنیم که تجارتخانه وکارخانهادائرکنیم وترتیبات آنهارافراهم بیاوریدنه آنکه به کمپانی که ظاهرش خیلی خیلی خوب است ولی درمعنی هیچ درصددترویج تجارتخانه بنده برنیایم قانع شدنظیرش این است که یکسال بودکه آقای مستشارالدوله رئیس بودوحالاهم که آقای ذکاءالملک رئیس مجلس است صنایع وطن رادراطاق انتظاربرای ملاحظه نمایندگان آورده اندبرای اینکه نمونه بطوروطن باشدبنده مهم ترین دستوری که درمجلس شورای ملی خواهد گذاشت تسهیل امورتجارتی رامیدانم وتشویقات میکنندوترویج صنایع وکارخانجات بشودوبنده عرض میکنم این مالیاتی راکه دراینجانوشته شده است که تابیست سال یامدتی که تصویب خواهندکردبایدمعاف باشدکه هم ازاداره ودستگاه وهم ازمحصول آن چنانچه میبینم ازسایرممالک ازبرای اینکه تجارت خودشان راترویج بکننددستی هم میدهند امروزبایدتجارت خانه یاکمپانی راکه شروع میشوددستی هم دادکه هرکدام وسیله نان هزاردست فروش بشود.
دکتر علی خان_بنده عرض میکنم که رئیس کمیسیون سهوفرمودندکمیسیون که دراین باب مذاکره شدوگفته شدکه ازمحصول عوارض گرفته شودمقصودمحصول است نه چرخ وکارخانه که عوارض نداردآن عوارض هم هنوزبسته نشده است بایدتابیست سال دیگرهم بسته نشودوآنچه که آقا ربیع زاده معافیت خواسته بودنداین بودکه ازروزی که عوارض بسته میشودازآن روزتاسی سال معافیت باوبدهیم بنده گفتم که خیرآن زیاداست تاریخ راهمین حالامیگذاریم تابیست سال دیگراگرتاده سال دیگرهم مالیات بسته شداوازآن روزتابیست سال دیگرمعاف خواهدبودبنده خواستم این راتوضیح کنم که مقصودکمیسیون معلوم باشد.
دوفقره پیشنهادتقریبابیک مضمون ازطرف آقایان حاج آقاوحاج سیدابراهیم مدرسی قرائت شدازاین قرار.
بنده پیشنهادمیکنم که ماده پنجم بکلی حذف شود(پیشنهادی ازطرف شاهزاده سلیمان میرزابه مضمون ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهادمیکنم که این کارخانه ازادای همه نوع مالیات وعوارض دیوانی تاسه سال بکلی معاف باشد.
یک فقره نیزازطرف دکتررضاخان به مضمون ذیل قرائت شد(این بنده پیشنهادمیکنم که مدت بیست سال وده سال ولفظ امتیاز ازاین برداشته شود.
حاج آقا_ازاین قبیل مطالب هروقت پیش میآیدبنده غالباتجربه کرده ام که نظرات به کلی حدس بشودویک میزان صحیحی نداردولی بنده تصورمیکنم که این ماده به کلی بایدحذف شودبواسطه اینکه ماهروقت میائیم دریک همچوموردی که یک امتیازی یا یک تقاضائی میشوددرمجلس یک کلیاتی میگوئیم که یچ کس مخالف باآن کلیات نیست وتمام موافقندولی وقتی میخواهیم تطبیق کنیم برجزئیات میبینیم که این جزئیات هیچ ربطی بآن کلیات نداردوهیچیک ازنمایندگان بااین معنی که بایدترویج صناعت وزراعت کردمخالف نداردواین راگمان میکنم احدی منکرنباشدولی میخواهم بدانم که این معنی هیچ ربطی به تشویق تجارت داردکه نظرمجلس بآن بودیااین همان یک انحصاری است که دراینجارای ندادیم این یک امتیازخاصی است که بیکی ازابنای وطن میدهیم بنده درامتیاز دادن واختصاص بیکی ازابناءوطن برخلاف دیگری رازیربارداشته باشیم همیشه مخالفم وبرضدم بجهت اینکه مالیات محصول این کارخانه نان وضع کنیم هیچ ربطی بعالم تشویق تجارت داردیااین همان انحصاری است که مااینجارای ندادیم آیا مالیاتی راکه میخواهم وضع کنیم به محصول مملکت بایدوضع کنیم یابرچیزدیگری که میآیدوضع کنیم هرگاه دراین مملکت این مالیات برمحصول وضع شودوهرکس هرمقداری رباورجوع میشودبرای حفظ ثغورمملکت بدهداین چه ضررداردونیامدیک کسی راتابیست سال یاپنج سال یادوسال یایک ماه اختصاص بدهیم برسایرمردم وبدیهی است اگربخواهیم وضع کنیم برمحصول وفایده که ازاین کارخانه برده میشودوضع میکنیم اگرفایده عایدمیشودیک مقداری هم بدولت عایدمیشوداگرنمیشوددولت هم که ازنیست چیزی نمیخواهدمثل مالیات اراضی امروزنیست که چه چیزی باشدچه نباشددولت مالیات میخواهدیک وقتی که مالیات اینجابمیزان تعدیل عملی شدالبته بمناسبت ثروت وتجارات مالیات بسته خواهدشدولی آنروزی که برمحصول بسته شدمانمیتوانیم بین افرادمردم فرقی بگذارینم اگرواقعافوائدی عایداین کمپانی میشودیک قسمتش حق دولت است واگرفایده نبردچه مالیاتی داده شودچنانچه بخواهداین مال التجاره راازاین مملکت بیرون ببردوپول واردکندشایدیک وقت هم مقتضی بشودووزارت تجارت هم مقتضی بداندیک چیزی هم علاوه بآنهابدهدولی درداخله مملکت چه فرق داردکه من ازمحصول چیزی بدهم یایک کسی ازکارخانه اش یک چیری بدولت بدهداین یک اختصاصی نیست وهیچ فرق نمیکندواین یک مالیاتی نیست که مابگوئیم که ترویج صنعت ماترویج کارخانه است خاطرآقایان مسبوق است که حالاماتاچنرسال بالطبعه این نوع مالیات نداریم تابرسیم باینطورمالیات خیلی طول داردواینکه رئیس محترم کمیسیون وآقای بهجت فرمودنداین مالیات برخودکارخانه است نه برمحصول تصورمیکنم این فرق نمیکندبواسطه اینکه اگربعدازپنجاه یاشصت سال یاهفتادسال دیگربخواهندمالیات باین جاردلنتری هم که اینجاآویخته شده بخواهندببندندیابچرخ کارخانه بسته بشودتاپنجاه سال بعدهم نخواهدشدامروز
شش سال دیگرده سال دیگرهم مالیات به هیچ چیزبسته نمیشودوبنده عرض میکنم سایرین هم فرمودندکه لفظ امتیازذکر شده است بی جااست این یک اختصاصی نیست که بیک شخصی داده شوداین شخص البته ازمیان سایرافراداین مملکت این امتیازراداردکه کارخانه واردکندوازمالیات گمرک معاف است این معنی امتیازاست چیز دیگری نیست.
(پیشنهادی ازطرف آقای حاج دکتررضاخان بمضمون ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهادمیکنم که آن جمله درآخرماده۵اضافه شودولی اجناسی که برکارخانه اضافه میشودموافق قراردادمملکت معمول خواهدشد(پیشنهادآقای نیرالسلطان)این بنده پیشنهاد میکنم این ماده چندین نوشته شودکه این کارخانه تاده سال بکلی ازادای مالیات معاف وبعدازده سال ازقرارصدی بیست خواهدداد.
پیشنهادمحمدهاشم میرزااین بنده پیشنهادمیکنم که چنین نوشته شودکه ازتاریخ اجازه تامدت بیست سال معاف خواهدبود.
پیشنهادآقای حسنعلی خان این بنده پیشنهادمیکنم که تامدت ده سال برای معافیت عوارض رای گرفته شودولفظ امتیازهم بااجازه تبدیل شود
شیبانی_این نکته رااگرآقایان بنظردقت ملاحظه کرده باشندکه آبادی هرمملکت در ترویج صنایع است چنانچه ماحالارای میدهیم که مالیات رامیبخشیم یااینکه گمرک رامعاف میکنیم قصدی نداریم مگرترویج صنعت خوبست رای بگیریدکه زودتراین مطلب بگذردوگمان نمیکنم که نقصی دراینکارباشدزیراکه مالیات یک چیزی است که هنوزوضع نشده است ومعلوم نیست که بعدازاینهاهم باین زودی وضع بشودپس این چیزی نیست که ماآنقدردرآن مذاکره کنیم اینهم مثل سایرمعافیتهاچه فرق میکند.
بهجت_بنده میخواستم این راعرض کنم چون آقای دکتراسمعیل خان دیرتشریف آورده بودنداشتباه کردندمن خاطرآقایان رامسبوق میکنم که چیزسهلی است ربیع زاده درآن دفعه اول مقابل انحصارده یک ازمنافع محصول کارخانه رامیدادنهایت ماانحصاررابرداشتیم آنوقت اینجامذاکره شدکه ازمحصول کارخانه برداشته شودبنده وآقامیرزااحمدردکردیم فقط خودربیع زاده خواهش کردکه ازخودکارخانه وزمین اومعین شودومحصول ازمالیات باشدواین چیزی نیست که شماحالاخواسته باشیدجلواین کاررابگیریداگراین لفظ مجمل است چیزی برآن بیفزائید.
آقاشیخ علی_دراین ماده داردکه مالیات ندهدگمک هم ندهددراین مواردمعلوم میشودکه فایده نوع است ودرفوائدنوعیه ضرربرای دولت نخواهدبودقیمتش هم یک حدی برای اومعین نشده که مثلامثل یک جنسی که ازخارجه میآیدقیمتش هم بهمان اندازه باشداینهم اگرنباشدپس برای چه گمرک بدهندمالیات بدهندبمردم بقیمت دل بخواهدبفروشدبنظربنده این فایده نداردبرای اینکه اگرفایده باشدفایده عمومی است وآنهم ازاینقرارنیست.
فهیم الملک_ یکی ازمواردیکه جزءمهم این قرارداداست همین ماده است یعنی آن قوتیکه مامیتوانیم باین شخص بدهیم که بتواند مقاومت کندوفایق بشودبسایرسرمایه داران همین ماده است مثلاابتدااین شخص رقیب های بسیاربزرگ که ازبرای تشکیل این کارخانه داردازبرای ترویج متاع خودشان رقابتهاخواهندکردودرمقابل این چندات فردضررگی نیست یعنی ازبرای آنها ده بیست هزارتومان ضررنداردواینهاکارنمیتوانندبکنندواگراین شخص نتواندصابون خودش راقالبی دهشاهی بفروشدشکست فاحشی خواهندخورد وهیچوقت نمیتواندکاربکندزیراکه آنهاحاضرندصابون خودشان راارزان کنندبقیمتی نازل ترازسایرین بفروشندواین کمکی که حالادراینجااست همین طوراست که آقای دکترعلی خان فرمودندصحبت کارخانه نبودصحبت محصول بودکه مابتوانیم آتیه مالیاتی که هنوزبسته نشده وقتیکه شروع بعمل کردبرمحصول این کارخانه ببندیم وعمده سرمحصول صابون اوست که وقتی ازکارخانه بیرون بیایدمالیاتی گرفته نشودوالاتمام این امتیازات ومعافیات که باوداده میشودبکلی بی فایده است آقای حاج آقا میفرمایندچرابزارع وفلاح این امتیازداده نمیشودبنده عرض میکنم که محصول آنهااین طوررقیبها نداردولی این کارخانه رقیب دارددرتمام این مملکت صابونهای خارجه میآورنداستعمال میکنندبازهم ارزان ترخواهندمیخرندمیبینیم ارزان ترواردمیشوداگرواقعامیخواهیم همراهی بتجارت این شخص بکنیم بنده باین عقیده هستم که بعدهامالیاتی بایدبرقرارشودولی ازحالامثلاتابیست سال اورامعاف بدارند که بتواندکارخانه خودش رادایرکند.
رئیس_رای میگیریم اول پیشنهادی که درباب حذف این ماده است اگرتصویب نشد بسایرهاپیشنهادرای گرفته میشود
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده گمان میکنم محتاج برای نباشدهمین که این ماده تصویب نشودبالطبیعه حذف میشودآنوقت ممکن است که درموردرای معلوم شودلازم نباشدکه بحذف آن رای بگیریم اگربناشداین ماده باقی باشدآن وقت بایدبرپیشنهادهای ده سال وپنج سال وغیره رای بگیریم.
رئیس_پس بهتراین است که اول براین رای بگیریم که این ماده باقی نماندیاخیرکسانیکه موافقندباخذرای قیام نمایند(اغلب قیام نکرده وردشد) (پیشنهادشاهزاده سلیمان میرزاقرائت شد)
این بنده پیشنهادمیکنم که این کارخانه درادای همه نوع عوارض ومالیات تامدت ۳سال معاف خواهدبود
حاج شیخعلی_چگونه میشودکارخانه که صدمقابل چرم میسازدیاصدمقابل صابون سازهای صابون میسازدمالیات ندهدوآن رعیت بیچاره که بادست صابون وچرم میسازدمعاف باشدبازهم میگویم اهالی ایران متساوی الحقوقند
دکتراسمعیل خان_بنده گمان میکنم غالب آقایان تصدیق میکنندکه این خلاف قانون است دراینجاقیدنشده است که اهالی ایران متساوی الحقوق نیستندنهایت این بودکه گفتندبعضی معافیات باوداده شودحالااگر درمدتش حرفی داریدممکن است که تغییری بدهیئوآقای فهیم الملک شرح مفصلی اظهارکردندگمان کردم که آقایان محترم مسبوق شده اندکه بایدازاوهمراهی کردکه کسی نتواندضدیت کندواین رااقلاتاده سال بفروشدفایده نخواهدبرددرصورتیکه صابون راقالبی دهشاهی بفروشدممکن نیست که سرمایه داران فرنگ بگذارندکه این کاررادواه بدهدوهمین کاررادرقندیزدی روزی شماوشیشه سازی دروازه قزوین کردندواین بیچاره هاورشکست شدندوحالامقصود این است که این جورچیزهاکه درایران تاسیس میشودباآنهاهمراهی بکنندکه سایرسرمایه داران بروندوآنهاهم ازاین قبیل کارهابکنندواین بیچاره هاهم لااقل ۵شش سال باآن سرمایه داران ضدیت کنندتابتوانندکاری بکنند
رئیس_اول رای گرفتیم براینکه این ماده حذف شودتصویب نشدحالارای میگیریم درمدت معافیت (پیشنهادشاهزاده سلیمان میرزامجدداقرائت شد)
این بنده پیشنهادمیکنم ماده پنج اینطورنوشته شودکه این کارخانه درادای همه نوع عوارض ومالیات دیوانی تامدت سه سال بعدازوضع عوارض ومالیات معاف خواهدبود
سلیمان میرزا_اگرچنانچه مقصودازمعافیت این مالیات آن است که معاف باشندازمالیاتی که اغلب صابون پزهاامروزمیدهندپس همانطورکه شاهزاده حیدرمیرزااشاره کردندضررکلی خواهد زذومالیات آنهاازمیان میرودبجهت اینکه بواسطه این کارخانه بکلی دکان ازمیان میرودچون دکان هاوقتی یک کارخانه که شورع میکندبکارکردن که درهرروزده خروارصابون میدهدوهردکانی بزحمات ومرارت زیادده من یابیست من یاخیلی زحمت بکشدیک خرواربیرون بیاوردآنهانمیتوانندبااین دکان های خودشان رقابت کنندلاعلاج پس ازچندی مجبورنددکان های خودشانراترک کرده مزدورآن کارخانه باشندپس دروقتی که اینطورشددرحقیقت یک انحصاری بطورغیرمستقیم درعمل صابون سازی وچرم سازی باوداده میشودیعنی تمام دکاکین چرم سازی راازمیان میبردوباقی میمانداین کارخانه امروزه است دولت یک مالیاتی ازتمام دکانهای جزءدرهرشهری میگیردپس اگرامروزمارای بدهیم که این کارخانه ازهمه نوع مالیات معاف است مثل این است که یک مرتبه قلم نه برکلیه کارخانجات صابون پزی و
چرم سازی کشیده باشیم مگراینکه مقصوداین باشدکه بطورکلی مالیاتهاازمیان برودواگرمقصوداین است که ازبعضی عوارضی که درآینده برقرارمیشودمعاف باشندمثل اینکه آقای بهجت مثل زدندحق الارض وبعضی مالیات های دیگری که ازاین قبیل پیدامیشودگمان میکنم که همچوپیشنهادی که بنده کرده ام بشودکه پس ازوضع آن مالیات قانونامعاف باشندحالاگرمدت سه سال راکم میدانند۵سال تصویب کنیدیاکمترهرطورصلاح میدانیدولیکن قیدبشودکه پس ازوضع آن قانون تاآن مالیات ها که مردم امروزه میدهندازبین نروداگرمالیات جدیدی وضع شودده سال پنج سال معاف باشندوالا اگراین طورنباشدیکی مالیات صابون وچرم خودمان راپس ازدوسال که این کارخانه دایرشدازبودجه مملکت ایران باید حذف نمود
(پیشنهادحاج آقا قرائت شد)این بنده پیشنهادمیکنم آلات وادوات این کارخانه تادوسال بعدازوضع مالیات برای اشیاءازعوارض ومالیات معاف خواهدبود(حاج آقا)
رئیس_رای میگیریم باین پیشنهادکسانی که موافقندباپیشنهاد حاج آقاقیام نمایند(اغلب قیام ننموده وردشد)
پیشنهادی ازطرف آقای مرتضی قلیخان قرائت شداین بنده پیشنهادمیکنم که این کارخانه چرم سازی وصابون سازی ومحصول آن ازادای همه نوع مالیات وعوارض دیوانی بعدازوضع آن مالیاتها معاف خواهندبودمرتضی قلیخان)
پیشنهادشاهزاده دکترحیدرمیرزاقرائت شداین بنده پیشنهادمیکنم که این ماده برود بکمیسیون دقت شده بمجلس برگردد
رئیس_کسانیکه این پیشنهادراکه این ماده برگرددبکمیسیون تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودندوباکثریت تصویب ورجوع بکمیسیون شدماده ششم بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده شش_بعضی اقسام صابونهای دوائی که ازطرف کمپانی اختراع خواهدشدکسی حق نداردازآن اقسام درمدت ۱۵ساله درست نماید.
حاج وکیل الرعایا_بنده تصورمیکنم که یکدفعه دیگری قبل ازاین پیشنهادشده مجلس ومجلس تقریباباکثریت یاباتفاق ردکرده برای اینکه بانحصاررای نداده باشدحالالفظ انحصارکه یک کلمه کوچکی بودبرداشته اندوبجای آن یک سطربزرگی گذاشته اندبنده نمیدانم اگربعضی اقسام صابون های دوائی ازکمپانی اختراع شدوکسی حق ندارددرست کندبااین ماده چطورمیشودکه ماحقوق عموم رامحافظت کرده باشیم وتضییع حقوق دیگران رانکرده باشیم میگویدبعضی اقسام صابون های دوائی که ازطرف کمپانی ساخته واحداث خواهدشدمکرهرچیزی راکلمه برداشت یک رنگی زدویک مهری رقابتش کرداین اختراع میشودبنده عرض میکنم که این همان انحصاراست برای اینکه این کارخانه دائرشودتا۱۵ سال دیگرکسی اقدامی دراین کارنخواهدکردولی حالانمیخواهم داخل ماده دیگرش بشویم که آنجابازیک چیزی درکمک آن هست وربط داریم اینجاازآن ترتیب پیدنخواهدشدبرای اینکه اصلامنفعتی که مادرنظرداریم خصوصا درچرم آن این است که زیاددرست کردن خواهدشداگردرایران کارخانه ساخت خیلی فایده خواهدبردممکن است که خیلی جاهای دنیا بروددخلی بصابونش نداردچون این امتیازدوچیزاست یکی صابون ویکی چرم اگردرایران ساخته شدخواهیدیافت که چقدربرصادرات شماافزوده خواهدشدبرای اینکه حالاخیلی محتاج هستندکه همان چرم که نه پخته راببرندوبعدازاینکه ساخته شدساخته اش رابطریق اولی خواهندبردوبعدازاین واردات بزرگی خواهدبودویکی ازمالیاتهای غیرمستقیم که بخواهیدبعدهاداراشویدهمین مسئله است که این چرم رابجاهائی برندکه مردم خیلی استعمال میکنندمالیات غیرمستقیم به جیزهائی میبندندکه مردم خیلی محتاج باونمیشوندمثل صابون دوائی وجای مالیات غیرمستقیم هم همین چیزهاخواهد بوداین پولهاراکسانی میدهندکه فوه دارند(بالاخره بنده نمیبینم درمجلس کسی که این معافیت رابه کلی تصویب کندآن چرم وصابون راکه بعدهاعایدی مملکت راکمک خواهدکردچرمش راکه بخواهندبخارج برودتا۱۵سال یک طوری کردکه یک قدری نرمتروبهتربشودیارنگش رابطوردیگرخواهدکردواین همان انحصاراولی است بلکه یک قدری شدیدتربنده استدعامیکنم که یک توجه تامی بفرمائیدکه ضرری بدولت واردنشود.
دکتراسمعیل خان_اینکه آقای وکیل الرعایافرمودند درست دقت نکرده اندکه صابونهائی که اوخواسته است مخصوص خودش باشدصابونهای دوائی است ازقبیل صابون سوبلمه واسدفنیک وغیره که این کارخانه اختراع کردواطبائی که هستندخوبی آن راتصدیق کردندمیخواهدآن صابون مخصوص خودش باشداین هم درتمام دنیامرسوم است.
آقامیرزاابراهیم قمی_بنده مذاکره دراین ماده راخارج ازوظیفه مجلس میدانم چون ربط بخرج ودخل مملکتی نداردباوزارت فوائدعامه است هرطوریکه صلاح میدانندقراربدهندمعین بشود
محمدهاشم میرزا_مقصودازاینکه آقای حاج وکیل الرعایااظهارکردنداین است که ازآن جنس صابون که این درست میکنددرست شده است موجودهست یانیست اگرموجوداست نمیشودمخصوص اوکردوآن اختراع نیست اگرموجود نیست واواختراع کرده۱۵سال که سهل است شصت سال بااوباشد.
(پیشنهادی ازارباب کیخسروقرائت شد بعبارت ذیل)
بنده پیشنهادمیکنم ماده شش حذف شود
ارباب کیخسرو_بنده عرض میکنم آنچه مارای دادیم صحیح است ولی دراین میخواهم عرض کنم ماده مااینقدرمستعدنیست که صابونیکه درهیچ جای دنیانباشداختراع کنیم وصابونهای روائی خیلی زیاداست انواع واقسام آنهادرکتابهانوشته شده میزان ترکیب آن دواجات هم نوشته شده آنوقت برمیدارندازروی کتاب صابون میسازندومیخواهندمنحصربآنهاباشداین اختراع نیست اختراع این است که صابونی بسازدکه تابحال درهیچ جای عالم درست نشده باشدپس بایدشرح بشودکه صابونهائی که بسازندودرهیچ جای عالم نباشدآن مخصوص باو است (اظهارکردندصحیح است)
دکتراسمعیل خان_بنده عرض کردم صابون دوائی اختراه کندومثلی زدم ازجهت این بودکه صابون سوبلمه واسدفنیک یادارواشکنه اینهامعروف بودوالامعلوم است آن اختراع نیست غرض این است که صابونی اختراع کندکه صابون دوائی باشدوآن ترکیب نشده باشداین ممکن نیست
فهیم الملک_این رابایدتوضیح داددرآن ماده که اختراع چیزی است که تابحال نبوده تازه میخواهنددرست بکندآن مخصوص اوست دیگری حق ساختن ندارد.
رئیس_ حالایک ربع ساعت تنفس است (مجددابعدازتنفس جلسه تشکیل شد)
رئیس_مذاکره درماده شش بقدرکافی شدحالاباید رای بگیریم آقای آقامیرزاکیخسروپیشنهادی کرده بودندکه این ماده حذف شودولی وقتی که رای گرفتیم براین ماده وتصویب نشددرواقع حذف شدلازم است که درحذف رای گرفته شودفقط یک رای کافی است مجدداماده مزبورقرائت شد)
رئیس_پس رای میگیریم کسانیکه این ماده راتصویب میکنندقیام نمایند
(اغلب قیام ننموده ردشد)
رئیس_پس این ماده حذف میشود(ماده هفتم حاج آقای آقامیرزاابراهیم خان بقرارذیل قرائت نمود)
مارک ومهرقالب های مخصوص این کارخانجات بکلی متنوع ازتقلیداست
ارباب کیخسرو_بنده مکررعرض کردم الفاظ فارسی بایداستعمال شودلفظ(مارک) رابنده نمیفهمم(گفتندعلامت ونشانه است)
رئیس_اگرملاحظاتی دراین ماده نیست رای میگیریم کسانیکه ماده هفتم راتصویب میکنندقیام نماینداکثر(قیام نمودندوباکثریت تصویب شد)ماده هشتم رانیزآقا آقامیرزابراهیم خان بقرارذیل قرائت نمود)
درصورتیکه ربیع زاده وشرکاءبخواهنددرکناررودخانه کرج یاجاجرودبنای کارخانهای فوق رابنمایندمعادل ده هزارنوع اراضی بایراطراف رودخانه چنانچه متعلق بدولت باشدکه قابل کارخانه ساختن باشدازطرف دولت به ربیع زاده وشرکاءتامدتی که کارخانه چرم سازی درآن نقطه برقراراست داده میشود
صدرالعلماء_بنده درباب اراضی رودخانه عرضی ندارم ولی درآن که ازآب رودخانه بایدمصرف کنندحرف دارم اگرد ر مجرای رودخانه زمین هائی باشدکه ازآن رودخانه مشروب شوداین رانمیتوان اجازه دادکه باینهادادبایدمحدودکردگفته شداین راجع به ماده بعداست وهنوزنیامده است.
ارباب کیخسرو_بنده عرض میکنم کسانیکه ازدولت تمنای زمین میکنندبرای یک چیزی درضمن شرط میکنندکه بعدازانقضای یک مدتی آنچه روی آن زمین ساخته شده است متعلق بدولت است والانمیشودکه دولت اراضی خودش رابدهدآنهاهم عمارت ساختندبعدازبیست سال آن عمارت چه خواهد شدتکلیف معلوم نیست.
حاج شیخ الرئیس_قدری ازمقصودمراآقای رابا کیخسروتوضیح کردندولیکن بایدطوری بشودکه همین طوریکه ذکرشدزمین ازبین نرودویک مدت عتمادی نباشدمادامیکه هست یک تجدیدی بشود.
حاج آقا_تصورنمیکنم یک اشتباهی شده باشدبواسطه اینکه امتیازی نیست که بکسی داده شده باشدکه یک مدتی برایش معین باشداین یک اجازه واعانه ایست ازطرف دولت برای تشویق اگرامتیازبودهمین طوربودکه فرمودندوبایددرآنجانوشته شودکه بعدازانقضای مدت واگذاربدولت بنمایدولی این یک چیزی است معین امتیازی گرفته که کارخانه بیاوردودولت هم دریک زمینی کمکی باوبکندبرای تشویق گمان میکنم این چیزی نباشدومدت هم نداردونبایدمضایقه شودپیشنهادی ازطرف آقای آقامیرزاابراهیم قمی بقرارذیل قرائت شد
این بنده پیشنهادمیکنم که ماده هشت اینطورنوشته شود
درصورتیکه ربیع زاده وشرکاءدرجائی کارخانه خودرابنابنمایندکه اراضی دولت درآنجاموجودباشدمعادل ده هزارذرع ازاراضی دولتی مرحمت وواگذارخواهدشد.
دکتراسمعیل خان_این پیشنهادگویاچندان نزدیک بصرفه نباشدپیشنهادکمیسیون گویا نزدیکتربه صرفه باشدوخودربیع زاده هم همین قسم تقاضاکرده است که درنقطه بخواهددولت اززمین های بایربدهد ولی کمیسیون نظرش این بوده است که درنقاط بعیده ازقبیل جاجرودوکرج که اراضی آنجاقربی نداردکه بانهاواگذار شودولی اگرچنانچه آنطوریکه پیشنهادشده است تصویب شدیک ضرری رامتوجه میسازد.
دکترعلی خان_بنده میخواستم عرض کنم این ضرری نیست که قابل این مذاکره باشداینجازمین هاهیچ ارزشی نداردفقط تاوقتیکه متعلق بربیع زاده باشدچیزی نمیدهداین جیزی نیست رای بدهید.
حاج شیخ اسدالله_اینجاخوب است معین کنیدکه ازبایرباشدوطوری نشودکه ازاراضی مزروع راخراب نمایند.
بهجت_میخواستم این راواضح کنم که اینجاهیچ نمیخواهیم به ربیع زاده بدهیم بهجت آنکه مثلا دراول رودخانه کرج آنچه که بایراست دایرنمایدیک مقدارش که قابل آبادی نیست ولم بزرع است باوداده میشوداگرخوب نگاه کنیم ومیبینیم که هیچ باونداد ه ایم میآیدعمارتی بنامیکندبعدمیرودوازاراضی دایرهم باونداده ایم که اسباب ضررباشدفقط سنگ لاخی رابومیدهیم وچندان ضرری برای دولت نیست.
رئیس_آقامیرزاابراهیم خان پیشنهاد خودشان راپس گرفتندحالارای میگیریم کسانیکه بااین ماده موافقت دارندقیام نماینداغلب قیام نمودندوتصویب شد.
ماده نهم راآقامیرزاابراهیم خان نیزبقرارذیل قرائت نمودند.
ربیع زاده وشرکاءمیتوانندازآب رودخانه بقدرشرب جزاءکارخانه وحوض های دوائی جهت نرم نمودن وشست وشوی چرمهابه مصرف برسانند.
حاج وکیل الرعایا_اینهایک قدری مختصراست آیادروقتیکه داخل بشوندبه علیاتش همان وزارتخانه که این لایحه راپیشنهادکرده است میبیندکه خیلی خودش درزحمت افتاده است ولابرای اینکه چرم سازی خیلی آب میخواهدوهرآبی هم که درآنجاداخل شودتقربیاازرودخانه قطع شده است ودیگربکارزراعت نمیخوردوباین جهت ممکن است آن وزارت خانه کارش باشکال بیفتدوخوب است که قدری بیشترقوت بفرمایندکه اموراراضی هم آنقدرمشکوک نماندوقتیکه زمین لایق یک کارخانه بود نسبت به لیاقتش قیمت پیدامیکندوقتیکه کارخانه آنجاباشدبایددانست که خیلی قیمت پیدامیکندآیاآب راچون بنده نمیدانم مال کیست که میخواهندبردارندبلاقیمت یابدون رضایت صاحبش کسیکه میتواندبیایدآنجاراتوضیح بدهدکه معلوم شود
صدرالعلماء_عرض بنده راجع بهمان ماده است که آن متعلق به کیست املاکی که دراطراف رودخانه است آیامالک داردیاخیرازاین آب زراعت میشودیااینکه هیچ زراعت نمیشودبطورمطلق این امتیازرامیشوددادکه هرآبی راکه بخواهنداستعمال کنندبایدیک قراری دادکه معین باشدکه بارضایت طرف باشدوضرری بکسی واردنشود.
دکتراسمعیل خان_آب رودخانه متعلق است بدولت بقدرشرب اجزاءوازبرای حوضهای دوائی چهارپنج حوض معین میکنندآنوقت این چرمهارامیاندازنددرآنهابرای نرم شدن واین دواهاهم که درآن چرمهامیریزندچون باقیمت است هرچهاپنج ماهی یک مرتبه عوض میکنندوچیزی نیست که هرروزاین راعوض کننداین ملاحظات راکمیسیون کردفقط بقدرشرب ازاءوآن چهارپنج حوض که این چرمهارادرآنهابعمل میآورندوآبش هم متعلق بدولت است.
حاج سیدنصرالله_این انهارکناراراضی واسعه تعلق بکسی نداردمتعلق بعموم مردم است (والناس فیه شرع سواء)وانگهی این ده هزارذرع زمین هرقدربخواهدشرب ازرودخانه جاجرودکندمگرچقدرشرب خواهدکردمسلمابقدراحتیاجات است چیزی نیست که اینقدر مذاکرات درآن بشود
محمدهشم میرزا_هم درمسئله معافیت گمرک درمسئله آب زیرزمین همه اینهااگرمال دولت نیست که مجلس نبایدتصویب کندواگرملک دولت است بایدباورقه رای گرفت.
دکتراسمعیل خان_تمام اراضی مال دولت است باین لحاظ بوده است که کمیسیون اذن داده است والاازهرجاکه بخواهدصحیح نیست
رئیس_رای میگیریم برماده نه کسانیکه این ماده راتصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نودندوباکثریت تصویب شد.
ماده ده رانیزآقامیرزاابراهیمخان بقرارذیل قرائت نمود.
فاضل آب فاسدکارخانه بهیچوجه نبایدداخل رودخانه بشود.
حاج عزالممالک_این ماده بسیارصحیح است ولی این ماده جزءهمان ماده سابق بشود
دکترحیدرمیرزا_عرض بنده این است که اگراین فاضل آب بقدرچارک وربع سنگ باشدبخارج میرودوبرودخانه برنمیگرددواگرآب راباندازه سنگ ببرندوفاضل آب بزمین های بایربرود یابهدربرودیابرودخانه بروداولااین آب راهمه مردم حق دارندونخواهندگذاشت که ببرندبعلاوه اگرالان جنب یک رودخانه بخواهندیک دهی احداث کنندرعایای سایردهات نمیگذارنداین آب قسمت میشودبرعیت ورعایای اطراف تمام حق دارند.
این مطلب خوب است ازوزارت مالیه تحقیق شوداگرربع سنگ است که عیب ندارداگرزیاداست نمیدانم
دکتراسمعیل خان_بعدازگذشتن ماده معلوم میشودکه حضرت والادقت نفرموده ایدبقدرشرب اجزاءوکارخانه وقدریکه استعمال میشودویک سنگ ونیم سنگ وغیره نیست فاضل آب هم که فرمودندچون این فاضل آب دواداردازقبیل اسدفنیک وغیره که ممکن است سمیت داشته باشدداخل رودخانه بشودباین جهت خوداین کمپانی چاههای عمیق خواهندکندکه بآنجابرود.
صدرالعلماء_عرض مبکنم اگرلوله وربع سنگ باشدعیب نداردواگراضافه باشدخوب است توضیح بفرمایندکه اسباب زحمت نشود.
دکترحیدرمیرزا_خوب است دراینجاتوضیح بشودکه ازحدنگذرد.
بهجت_مگرما شرط کرده این که درهرماده مذاکره کنیم فاضل آب نبایدداخل رودخانه شوداین مذاکرات ندارد.رئیس_دراین باب رای میگیریم کسانیکه این ماده راتصویب میکنندقیام نمایند.
(اغلب قیام نمودندوباکثریت تصویب شد)
ماده یازدهم بقرارذیل قرائت شد.
ربیع زاده وشرکاءدراین امتیازبهیچوجه حق انتقال نیمه خارجه وشرکت باآنهاراندارند.
محمدهاشم میرزا_عرض میکنم نتیجه این ماده که هرکدام این امتیازرادرآخرآنهانوشته میشوداین است که نفوذدیگری غیرازتبعه داخله نباشدخوب اگرخودش یایکی ازشرکاءتبعه خارجه باشدچه خواهیدکردوهمان ضررمترتب است اگریک تبعه داخل خارجه شدچه میشودواگریک تبعه داخل خارجه شدچه میشودواگراین ضررراموثرنمیدانیدبینتیجه درجای دیگرهم نبایدبنویسیدوالااینجاهم بایدمعین شودکه کسی مالک یاصاحب این امتیازهانشودپس بایداین راقیدکردکه معلوم شودوبنده پیشنهادمیکنم که نوشته شوداگریکی ازشرکاءتابع خارجه شداین معافیت ازاوسلب خواهدشد.
ارباب کیخسرو_ ینده فقط یک لفظ میخواستم عرض کنم دراینجازیادشودانتقال یاوثیقه یعنی بعنوان وثیقه هم نمیتوانندپیش تبعه خارجه بگذارند
بهجت_مااینجانبایدمذاکره کنیم که صاحب این امتیازتبعه داخله است یاخارجه زیراکه خوداین ماده میفهماند که هرکسی تبعه خارجه باشدبودجه من الوجوه نمیتواندشرکت داشته باشدبهرقسم ازاقسام خواه بوثیقه خواه بشکل دیگر حالااگربجای این عبارت ممکن است یک عبارت دیگری نوشته شودکه مطلب واضح ترباشدحرفی ندارم.
پیشنهاد شاهزاده محمدهاشم میرزابقرارذیل قرائت شد
این بنده پیشنهادمیکنم که این ماده اینطورنوشته شود.
اگریکی ازشرکاءتابع خارجه شداین حق معافیت ازاوسلب خواهدشد.
نیزپیشنهادی ازطرف شاهزاده لسان الحکماءبمضمون ذیل قرائت شد.
این بنده پیشنهادمیکنم که درآخرماده یازده اینطورافزوده شودوهمچنین شرکت تبعه خارجه بااین کمپانی بکلی ممنوع است.
عزالملک_خوب است آقایانی که میگویندانتقال شامل اجازه نیست اینجااجازه راهم بگویندقیدشود.
حاج شیخ الرئیس_بنده قدری دراین عبارت نظردارم بهیچوجه حق انتقال بتبعه خارجه وشرکت بآنهاراندارنداین عبارت ناموزونی است
لسان الحکماء_بنده درپیشنهاخودم توضیح میدهم که بعضی آقایان اگرالتفات نفرمودنددرست ملتفت نشدنداینجادومسئله است یکی اینکه باکمپانی اجازه نمیدهدیکی اینکه شرکت راقانوناممنوع میکندممکن است انسان خطائی بکندوکمپانی تبعه خارجه راشریک کندومامیخواهیم تبعه خارجه رامداخله ندهیم یابیجهت این پیشنهادی راکه بنده کرده ام ازدوطرف این حق راسلب میکندوبهیچوجه خارجه رامداخله نمیدهداجازه هم بخارجه نبایدبدهیم حق شرکت هم ندارد.
دکتراسمعیل خان_اگردقت بفرمائیداین مسئله هندسی است که دوچیزمتساوی بیک چیزنیزمتساوی است.
افتخارالواعظین_این عبارت ابداعبارت قانونی نیست که دراینجانوشته شده است وبنده گمان میکنم که آنقدرنوشته شودکافی است که ربیع زاده وحضرات شرکاءبهیچ وجه حق مداخله دادن اتباع خارجه رادراین شرکت ندارنداین ازتمام اینهامستغنی است.
پیشنهادی دراینباب ازطرف آقاسیدحسین اردبیلی بمضمون ذیل قرائت شد.
این بنده پیشنهادمیکنم که ماده۱اینطورنوشته شود.
اتباع خارجه دراین امتیازحق شرکت ومداخله نخواهندداشت
حاج آقا_دراین موردهروقت واردمی شویم بازنظرمان بیک مطلب انحصاری است یک کسی ازیک مطلبی میتوانداتباع وشرکاءخارجه راممنوع کندودرآن جهت خودش یک امتیازی داشته باشددولت درآن موادیکه همراهی باکمپانی کرده است میتوانداوراممنوع کندوازشرکت باین معنی که اگرشرکت دادبیک نفرخارجه میتواندفقط آن امتیاز که باوداده ازقبیل خرج گمرک وغیره آنهارارفع بکندوالااین عده پیشنهادهاکه هیچ حق نداردشریک خارجه بگیرداین هم معنی نداردبرای اینکه یک وقت شایددلش خواست که هیچ مساعدتی هم ازدولت نخواهدویک کمپانی تشکیل کندوبااتباع خارجه شرکت کندویک کاری بکندیک تجارتی یک صنعتی آنرادولت نمیتواندجلوگیری کندمگرآنکه قانون کلی بگذارانیدکه اتباع داخله بااتباع خارجه بهیچوجه نمیتوانندشرکت کنندولادرموردیکه دولت بیک چیزی اختصاص یاامتیازبدهددرآن موردمیتواندبگویداگرتبعه خارجه راشرکت دادآن امتیازات سلب شود.
حاج وکیل الرعایا_بنده تصورمیکنم این مذاکرات برای مامنفعت نداشته باشدنباید آنقدرمذاکره کنیم عین چیزیکه درماده یازده گذاشته شده خودش کافی است واگربطورخفیه خواست یک سرمایه اویک جائی تحصیل کندوداخل کندتصورمیکنم اگرآقایان توجه بفرمایند.بعضیهایش راشایدبدون اینکه ازبعضی بیطرفهاکه ازراه تجارت داخل مملکت ماشونداینقدرضرری نداشته باشد.
ناصرالاسلام_این اظهاری که آقای حاج آقافرمودندتایک اندازه خودصاحب امتیازاین تقاضاراازمجلس نکرده است ایشان بهمین ترتیبی که نوشته متقاعدندوقانونا نبایدبااتباع خارجه اگربخواهدشرکت کندممنوع باشد
مجدداپیشنهادآقاب آقاسیدحسین اردبیلی قرائت شد
موتمن الملک_کارخانه بنویسند.
پیشنهادمزبوربعدازاصلاح بقرارذیل قرائت شد.
اتباع خارجه بااین کارخانه حق شرکت مداخله نخواهندداشت.
ادیب التجار_این تعیین تکلیف است برای اتباع خارجه خوب است اینطورنوشته شودکه صاحب این امتیازیاکمپانی حق نداردبااتباع خارجه شرکت کند.
رئیس_کسانیکه این پیشنهادراتصویب میکندقیام نمایند.
رای گرفته نشدونیزپیشنهادهای ذیل بترتیب قرائت شد.
پیشنهادشاهزاده محمدهشم میرزا.
این بنذه پیشنهادمیکنم که این ماده افزوده شوداگریکی ازشرکاء تابع خارجه شداین حق معافیت ازاوسلب خواهدشد(محمدهاشم میرزا)
پیشنهادشاهزاده لسان الحکما_این بنده پیشنهاد میکنم که درآخرماده ۱۱این جمله افزوده شودوهمچنین شرکت تبعه خارجه بااین کمپانی کلیتاممنوع است.
پیشنهادآقای سیدحسین اردبیلی.بنده پیشنهادمیکنم که ماده ۱۱اینطورنوشته شوداتباع خارجه دراین کارخانه حق شرکت ومداخله نخواهندداشت.
پیشنهادارباب کیخسرو_بنده تقاضامیکنم که ماده یازده اینطورنوشته شودربیع زاده وشرکاءدراین اجازه بهیچوجه حق انتقال یاوثیغه گذاردن آلات وآدوات یاکارخانه وسایرمتعلقات آن بتبعیه خارجه وشرکت باآنهاندارد.
پیشنهاد آقامیرزاابراهیم خان_بنده تقاضامیکنم ماده۱۱چنین اصلاح بشودربیع زاده وشرکاءاوحق انتقال وشرکت دراین کارخانه باتبعه خارجه ندارندواگریکی ازشرکاءداخل تبعیت خارجه شودبایدحق خودرابتبعه دولت ایران واگذارنماید.
آقامیرزا ابراهیم خان_بنده میخواستم تقاضابکنم ازنمایندگان محترم که اجازه بفرماینداین ماده برودبکمیسیون اصلاح عبارتی شده برگردد(اظهارشدصحیح است)
حاج آقامانمیدانیم چرابی مطالعه علی الاتصال پیشنهادمیکنیم درصورتی که دراول این ماتیازمینویسدکه این امتیازنیست فقط یک معافیت دولتی است ازگمرکات ازآنطرف مینویسیم حق شرکت دراین امتیازندارداین امتیازنیست بنده میگویم اگریکنفرازاتباع بخواهددراینجاشرکت کندهیچ ربطی بمانداردوفردااگریک کسی ازاتباع خارجه بیایدویک امتیازصنعتی بخواهدماآیابااومساعدت میکنیم یانمیکنیم اگرهیچ مانع پلتیکی نداشته باشددرمواردی که بایدیک حقوقی بدولت برسدمسلمابایدبدهیم دیگرچطورمیتوانیم بگوئیم که حق شرکت دراین امتیاز ندارداین هم امتیازنیست فقط یک کارخانه است نمیخواهدپیش کسی رهن بگذاردوتابگوئیم حق نداردویا آن پیشنهادیکه شاهزاده محمدهاشم میرزاکرده است که قراربشوداگرباوواگذارگرددازآن معافیت محروم باشددیگرچیزدیگری نمیماند.
آقاشیخ محمدعلی بهجت_بنده برعکس میخواهم باآقای حاج آقاعرض کنم راست است که چیزی دولت به ربیع زاده نداده ولی تمام باهتمام دولت میشوددرمعنی این کارخانه دولتی میشودگمرک نمیدهدتمام ادویه جات راگمرک نمیدهد زمین راهم دولت باومیدهدآبش هم ازدولت است اینهارادولت باومیدهدکه بیایندتجارت کنندمقدمشان خیرکمال امتنان راداریم تمام اینهابمرحمت ومساعدت دولت است ازحیث معافیت گمرک ومالیات واعطای زمین وآب وغیره فقط یک کارخانه مال خودشان است ومابقی مال دولت است واگذاربآنهاکرده که علی الرسم تجارت کنندومنفعت بآنهابرسدفقط آمده است دراینجااززمین وآب دولتی این کارخانه رادایرکرده است فرداکه باین یک ماده رای دادیم ممکن است که ازهر گوشه تشبثات پیداکنندمثل اینکه بگوینداین آب بایدبتوسط قوه فشارحرکت کندویاهزارقسم دیگرکه یک وقت ممکن است تولیداشکالات بکندخواهش میکنم که آقایان امروزه این ملاحظات رابکنندکه فرداتولیداشکال نکندوحالاکه بناشده است برگرددبکمیسیون واضح نوشته شودکه مطلب معلوم شود.
رئیس_بهتراین استکه این ماده هم مثل آنماده برودبکمیسیون دستورجلسه روزسه شنبه راپورت کمیسیون فوائدعامه راجع بقانون اداری معارف راپورت کمیسیون بودجه راجع بصاحب منصبان مستعفی قزاق خانه راپورت کمیسیون داخله درخصوص طرح آقای دکترامیرخان درباب تخصیص عشرمالیات نواقل درمصرف آبله کوبی اکروقت داشته باشیم راپورت کمیسیون فوائدعامه راجع بطلاشوئی کوه زر.
حسنعلی خان_بنده میخواستم متذکرشودخاطرآقایانراکه پنجروزقبل که آقای رئیس الوزراءتشریف آوردندوکابینه ا معرفی کردندوعده صریح فرمودندکه روزپنجشنبه وزریرمعارف رادرمجلس معرفی کنندوامروزکه یکشنبه است سه روزهم ازآنروزیکه قرارداده اندگذشته است بنده تمنامیکنم که بآقای رئیس الوزراءیادآوری شودکه زودتروزیرمعارف رامعین ومعرفی کنند.
حاج عزالممالک_بنده چندین مرتبه درباب خالصجات این عرض کردم وحالابدبختانه وزارت مالیه لایحه خودش راپس گرته وشایدنخواهددرباره بمجلس پیشنهادکنداین چیزی است حق مجلس این حق رابکمپانی واگذارکرده اندواین بخلاف قواعدمقرره است بایداین لایحه بمجلس بیایدوبااطلاع مجلس این راواگذارکنندوهرقدربدون تصویب مجلس عمل شودتصرفی است بدون حق وضرردولت است.
آقامیرزااحمد_بنده هم فرمایشی راکه آقای حسنعلی خان فرمودندموافقم ومسئله مستخدمین نظمیه راهم خوب است تاکیدشودکه زودتربگذردوگذشته ازاین فرمایشی راکه آقای حاج عزالممالک فرمودندهنوزمحل نزاع است که اینکارکارمجلس است یانه که وزیرمالیه خلاف قانون کرده باشد.
مجلس یک ساعت ازشب گذشته ختم گردید.