مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ خرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۳۵
۵شنبه ۱۶ خرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۵۲
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۵۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه دوازدهم خرداد ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: فرهودی گنجه ناظرزاده و توضیحات آقای وزیر فرهنگ
۳ - تعیین جلسه فوق‌العاده جهت طرح سؤالات
۴ - اخذ رأی و تصویب اعتبار ادامه مبارزه با ملخ
۵ - اخذ رأی و تصویب کمک هزینه ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت ۹ و سی و پنچ دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس
رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: هدایت‌الله پالیزی. دکتر علوی. صفوی. شکرایی. بهادری. میرمجید موسوی. گنجه. دکتر معظمی. اردلان. دکتر طبا. شهاب خسروانی. ابوالفضل حاذقی. صالح. مکی. دکتر شایگان. خزیمه علم.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: قبادیان. محمود محمودی. خاکباز. مرتضی حکمت. منصف. شوشتری. قهرمان. مجتهدی. تولیت. حسن اکبر. ابتهاج. اسلامی. اقبال رضوی. پیراسته. طباطبایی. جواد مسعودی.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: دکتر کاسمی ۳۰ دقیقه. محمدعلی مسعودی. عسگر صاحب‌جمع. دکتر هدایتی یک ساعت و ۳۰ دقیقه سلطانی و ثقةالاسلامی یک ساعت.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: دکتر مصباح‌زاده و ابریشم‌کار یک ساعت. آقایان تیمورتاش و دکتر کیان و مهدی ارباب و خسرو قشقایی ۴۵ دقیقه آقایان محمد هراتی و امیر افشاری یک ساعت.
رئیس - آقای کهبد نسبت به صورت جلسه نظری دارید بفرمایید؟
کهبد - در صورت جلسه سه‌شنبه هفتم خرداد دو سه جمله محتاج به اصلاح است که گمان می‌کنم در چاپ اشتباه شده است و آن این که در این انجمن شهر تهران شهرش افتاده است و این که گفته بودم آقایانی که به عراق عرب در اینجا عراق و عرب نوشته‌اند (و) زیاد است یکی دیگر هم عرض کرده بودم فیزیکی که در اینجا اشتباهاً فرنگی نوشته شده است.
رئیس - بسیار خوب بدهید به اداره تندنویسی اصلاح کنند آقای شوشتری.
شوشتری - بنده را در صورت جلسه غایب بی‌اجازه خوانده‌اند در صورتی که به وسیله مقام ریاست تحصیل اجازه کرده بودم استدعا دارم اصلاح بشود.
رئیس - صحیح است اصلاح می‌شود آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی - در صورت غایبین بی‌اجازه بنده آقای اقبال را دیدم جزو حضار حساب کرده‌اند در صورتی که ایشان شهردار شده‌اند و جزو حضار نباید حساب شوند همین طور آقای شیبانی که استاندار شده‌اند و با قبول شغل دولتی سمت نمایندگی ندارند.
رئیس - در صورت قبول کار آقای اقبال و آقای شیبانی دیگر سمت نمایندگی مجلس شورای ملی را نخواهند داشت (عده‌ای از نمایندگان - صحیح است) آقای دکتر جلالی
دکتر جلالی - عرایض جلسه گذشته من یکی دو اصلاح لازم دارد که اگر اجازه بفرمایید به تندنویسی می‌دهم.
رئیس - بسیار خوب آقای صدرزاده
صدرزاده - راجع به بیاناتی که بنده در جلسه گذشته کردم یکی دو اشتباه است که می‌دهم به تندنویسی.
رئیس - بسیار خوب، دیگر نظری نسبت به صورت مجلس نیست (نمایندگان- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان فرهودی - گنجه - ناظرزاده و توضیحات آقای وزیر فرهنگ
رئیس - آقای فرهودی
فرهودی - مسافرینی که اخیراً از اروپا می‌آیند و روزنامه‌هایی که از آنجا می‌رسد حکایت این مسافرین و اخبار و مقالات آن روزنامه‌ها این طور نشان می‌دهد که هنوز عده کثیری از مردم اروپا از کیفیت و علل حقیقی تصمیمی‌که مجلسین ایران راجع به ملی شدن نفت در سراسر کشور گرفته‌اند اطلاعی ندارند و روی همین عدم اطلاع و توجه است که پاره‌ای تفسیرهای ناروا راجع به این تصمیم داخلی و ملی ایران در آن جراید می‌کنند اصل و منشاء اشتباه که آنها را به این گونه اظهار عقاید کشانده این است که در این جراید و یا در آن محافل اشتباه کرده‌اند روابطی که ایران با یک شرکت تجارتی دارد با روابطی که دولت ایران با دولت دیگر و روابطی که ملت ایران با یک ملت دیگر دارد (نمایندگان - صحیح است) این دو مسأله را مخلوط کرده‌اند و نتواسته‌اند روابط با دولت را با یک شرکت تجارتی، با روابط دو ملت و دو دولت تفکیک کنند این است که دچار یک مطالبی شده‌اند که اساس آن مطالب اشتباه است، در صورتی که فرق بسیار است میان روابط دولت‌ها با یک مؤسسه تجارتی، یا یکی از افراد تا با یک روابط دولتی با دولت دیگر امروز بیش از هر روز دیگر ثابت شده که ملل عالم و دول عالم به دوستی و وابط حسنه با یکدیگر محتاج هستند (نمایندگان- صحیح است) و خوشبختانه ایران هم در صحنه روابط بین‌المللی همیشه ضرب‌المثل بوده است و همیشه سعی داشته است با همسایگانش مخصوصاً در نهایت صفا و صمیمیت باشد (نمایندگان- صحیح است) اگر کسانی باشند که صفای مودت ملت ایران و دولت ایران را به ملت انگلستان و دولت انگلستان طالب باشند باید سعی بکنند که این روابط با منافع مادی مؤسسات تجارتی
مخلوط نشود (نمایندگان - صحیح است) و این روابط را با این گونه منافع مکدر و آلوده نکنند تا این که صفای روابط دوستانه مثل قبل از زمانی که این گونه مؤسسات ایجاد شده‌اند همیشه دایر باشد و آلودگی به مسائل مادی نداشته باشد حافظ می‌گوید که صفایی ندهد آب تراب آلوده، آب بایستی زلال و صافی باشد و آلودگی به مواد خارجی نداشته باشد علاوه بر این ما باید توجه کنیم به نکته حساس مطلب یعنی ببینیم که روابط دو دولت و دو ملت روی چه اساسی باید باشد، آنچه که مسلم شده است روابط دو دولت و ملت می‌بایستی بر پایه احترام منافع مشترک باشد (نمایندگان - صحیح است) و آن منافع مشترک یک منافع حقیقی باشد و منافع عمومی‌باشد نه منافع خصوصی و شخصی با دقت در تاریخ روابط ایران و انگلستان ما این مسئله را می‌توانیم بفهمیم که منفعت حقیقی مشترک ما با دولت و ملت انگلستان باید این باشد که ایرانی نیرومند و آباد در خاورمیانه وجود داشته باشد (نمایندگان - صحیح است) این ایران که حقیقت پیدا کند دو اثر پیدا می‌کند یکی این که صخره صمای خاورمیانه و نفوذ ناپذیر باشد نسبت به هر گونه نفوذ خارجی و دوم این که خریدار توانگری باشد در روابط تجارتی و فروشنده صادقی باشد اگر جرایدی که سعی دارند اوضاع ما را تشریح کنند به این نتیجه حیاتی توجه بکنند گمان می‌کنم که بتوانند اصلاحات زیادی را در آنچه که اشتباه کرده‌اند و نوشته‌اند بکنند، در مسأله ملی شدن نفت البته دلایل بسیاری ذکر شده است و چون سخن گفتنی در مجلس شورای ملی واجب کفایی است دلایلی که گفته شده است تکرارش ضرورت ندارد آنچه که گفته شده است کفایت می‌کند. یک دلیلی هم بنده دارم چون اساسش راجع به روابط دو دولت است این حقیقت را باید توجه بکنیم مخصوصاً دولت انگلستان که در ایجاد روابط با ملل عالم تجارب بسیار دارد بیش‌تر متوجه است که در ایجاد روابط با هر دولت می‌بایستی راهی در پیش گرفت که با اصول و معتقدات آن ملت تطبیق بکند اگر بخواهند روابط پایداری با یک ملتی ایجاد بکنند آن روابط بایستی با اصولی که در نزد آن ملت محترم و مقدس است تطبیق کند ما یک قانون اساسی داریم که از نظر سیاسی جامع اهل مملکت ما است یعنی تمام افراد مملکت ما را در زیر لوای خودش جمع کرده است و وجه مشترک ایجاد کرده در این قانون این قانون اساسی ما یک پایه‌ای دارد و یک مایه‌ای دارد پایه قانون اساسی ما وحدت ملی است که میراث شاه عباس کبیر است مقرراتی در این قانون اساسی هست در اصول و موارد
مختلف که سعیش این بوده است که وحدت ملی ایران را حفظ بکند مایه قانون اساسی ایران این را بنده خودم نمی‌گویم از قول مرحوم مدرس می‌گویم مایه قانون اساسی ما قرآن است (نمایندگان - صحیح است) برای این که در قانون اساسی دو اصل است که نشان می‌دهد که این قانون اساسی متکی است به یک قوانین دیگری یعنی قوانین دیگری پشتوانه این هستند یکی اصل دوم متمم قانون اساسی است که یک عبارتی دارد که می‌گوید که قوانین مجلس در هیچ عصری از اعصار نباید مخالفتی با قواعد مقدسه اسلام و قوانین موضوعه حضرت خیرالآنام داشته باشد (نمایندگان صحیح است) پس این اصل دوم در حقیقت تمام قوانین اسلام را با این جمله وارد قانون اساسی کرده است یعنی ما در موقع گذراندن قوانین باید توجه بکنیم که مخالفتی با آن اصل نداشته باشد در اصل ۲۷ همین قانون مطلب را مؤکدتر ذکر کرده است یعنی جزو شرایط قانون نوشته است که استقرار قانون یعنی قانون موقوف است به عدم مخالفت با موازین شرعیه (شوشتری- خدا رحمت کند مرحوم حاج شیخ فضل‌الله نوری را) و تصویب مجلسین و توشیح صحه همایونی (نمایندگان- صحیح است) ملاحظه می‌فرمایید که عدم مخالفت با موازین شرعیه عنصر اول است بعد تصویب مجلسین است (نمایندگان- صحیح است) بنابراین ما بایستی در معاملاتی که می‌کنیم در مذاکراتی که می‌کنیم به این قمست به حکم قانون اساسی توجه بکنیم بنده در قوانین حضرت خیرالآنام که عین عبارت قانون اساسی است دقت کردم دیدم انواع معاملات هست که بنده فهرست کردم و می‌خوانم انواع معاملات در فقه اسلامی هست مثل بیع- معاوضه- اجاره- مزارعه- مساقات- مضاربه- ودیعه- عریه- رهن- هبه- قرض- وقف ولی هیچ اسم از امتیاز نیست (شوشتری- خیارات هم هست) هیچ اسمی از امتیاز نیست بنا بر این آنچه که در مملکت ما اگر روزی در مملکت ما به نام امتیاز هر کاری شده است این منطبق با قانون اساسی نبوده و یک هیئتی یک دولتی نبایستی که یک معامله‌ای را قبول بکند که آن معامله برخلاف قانون اساسی باشد و بعد هم انتظار داشته باشیم که با آن ملت روابط حسنه داشته باشیم بنابراین اگر به منطق‌های مختلفی که برای ملی شدن نفت ذکر شده است توجه بشود من یقین دارم که با آن اصلی که ابتدا عرض کردم روابط ما با یک شرکت غیر از روابط ما با دولت است آن وقت اغلب این شبهاتی که هست رفع می‌شود وقتی که این امتیاز برداشته شد و این قانون اجرا شد من یقین دارم که روابط میان دو ملت ایران و انگلیس بر پایه‌های نوینی که حاکی از اعتماد و احترام متقابل باشد استوار و سالیان دراز پایدار خواهد بود ولی به شرط این که از حال منافع خصوصی به کلی خارج شود، مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم این است که در چند ماه پیش که لایحه استخدام استادان خارجی مطرح بود بنده پیشنهاد کردم که در اهواز هم دانشکده پزشکی تأسیس گردد و توضیحاتی هم دادم که اولاً یک امراض بومی و محلی در خوزستان هست که بایستی اطبا از اهل همان جا و در همان جا تربیت بشوند برای این کار ثانیاً در خوزستان مریضخانه‌ها و آزمایشگاه‌هایی هست که به استفاده این مدرسه در خواهد آمد وزیر فرهنگ وقت وعده داد که در سال تحصیلی آتی که چند ماه دیگر شروع می‌شود این دانشکده پزشکی در آنجا تأسیس شود، آقای موقر همکار عزیزم هم راجع به دانشکده پزشکی و کشاورزی و فنی در خوزستان توضیحات جامعی دادند و چون بنده انتظار اقدامات دولت را در سال تحصیلی جاری دارم این است که در این باب سخن نمی‌گویم و یک قسمت دیگری هم که گمان می‌کنم جالب توجه آقای وزیر فرهنگ باشد و خوشبختانه اینجا هم تشریف دارند عرض می‌کنم خیال می‌کنم تمام آقایان نمایندگان با من هم‌عقیده باشند که طبقه معلم در این مملکت یکی از شریف‌ترین و زحمتکشترین و در عین حال محرومترین طبقات است (صحیح است) افراد این طبقه که اکثراً سالیان دراز از زندگانی خود را صرف تعلم و مابقی را مصروف تعلیم کرده‌اند چنان دست‌خوش تنگی معیشت و عسرت هستند که زبان از بیان آن قاصر است (صحیح است) این طبقه که از زحمتکشترین طبقه هستند می‌سوزند و می‌سازند جان می‌کنند و دم نمی‌زنند تنها وسیله‌ای که دبیران این کشور برای ابراز شکایات و حل مشکلات و طلب حقوق خویش دارند جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی و روزنامه مهرگان است این جامعه شاید قدیم‌ترین.
اجتماع صنفی است که در ایران ایجاد شده زیرا تأسیس آن از بیست سال قبل شروع شده و در تمام این مدت جز دفاع از حقوق معلمین و کوشش در اصلاح فرهنگ قدمی و قلمی برنداشته است و تمامی کسانی که از نزدیک شاهد فعالیت‌های این اجتماعی صنفی هستند این مدعا را در کمال سهولت تأیید می‌کنند مثلاً همین چندی پیش دسته‌جاتی که تابع سیاست خاص هستند و با حکومت رزم‌آرا همکاری می‌کردند می‌خواستند برای ایجاد تشنج در مملکت اعتصابی در فرهنگ برپا کنند و دانش‌آموزان و معلمین را در خیابان‌ها راه انداخته و به بهانه‌هایی مختلف غوغایی عظیم به راه بیاندازند همین جامعه لیسانسیه‌ها مانع بروز چنین عمل مضر شد و با تمام قوا کوشید که از سوء‌استفاده‌های حزبی جلوگیری نمایند تنها جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی مانع عدم توفیق آنها گردید آقای محمد درخشش رئیس جامعه لیسانسیه‌ها و محمد مشایخی نایب رئیس جامعه در برابر درخواست آن عده معدود که می‌خواستند جامعه اعلام اعتصاب کند ایستادگی کرده مانع از تعطیل کلاس‌ها شدند آقایان نمایندگانی که در جزئیات امور وارد هستند خوب می‌توانند عظمت این ایستادگی و اقدام پی برند در هر حال قصد بنده شرح خدمات جامعه لیسانسیه‌ها نبود زیرا این جامعه از طبقه معلم تشکیل شده و خدمات معلمین مورد انکار کسی نیست فقط بنده می‌خواستم توجه آقایان نمایندگان را به این موضوع جلب کنم که زبان معلمین و حافظ حقوق آنها جامع لیسانسیه‌ها است و این جامعه طی قطعنامه‌ای تقاضاهای معلمین را در ده ماده خلاصه کرده که بنده به شرح زیر می‌خوانم:
۱ - اشل حقوق دبیران را بر اساس یک پنجم تغییر دهند.
۲ - حق تأهل عموم کارمندان فرهنگ را به طور کامل پرداخت نمایند.
۳ - طبق تصویب‌نامه‌ای که هنوز موجود است از دبیران و آموزگاران هر ساله عده‌ای برای مطالعه به خارج اعزام دارند.
۴ - در آیین‌نامه خدمات فنی دبیران اعم از دارندگان رتبه دبیری یا اداری تجدید نظر کنند و آیین‌نامه‌ای بر همان اساس برای آموزگاران تنظیم نمایند.
۵ - وزرات فرهنگ با وجوه متنابهی که اکنون به شرکت بیمه می‌پردازد به تأسیس بیمارستانی مخصوص همت گمارد که فرهنگیان و خانواده‌های ایشان را معالجه و مداوا نمایند.
۶ - برای آموزگان و دبیرانی که به شهرستان‌ها می‌روند مزایای بیشتری قائل شوند.
۷ - با افتتاح مدارس جدید از کثرت گیج کننده شاگردان هر کلاس بکاهند و به تعدادی برسانند که قوانین موجود متذکر شده‌اند.
۸ - آیین‌نامه خاص برای باز نشستگی معلمین تنظیم نمایند.
۹ - تبدیل رتبه‌های آموزگاران به دبیری و دبیری به دانشیاری در صورت واجد بودن شرایط لازم به مأخذ آخرین حقوق انجام گیرد.
۱۰ - نسبت به ترمیم حقوق دبیران لیسانسیه که دارای رتبه‌های اداری می‌باشد به میزان مابه‌التفاوت رتبه یک دبیری و سه اداری و پایه‌های کمتر از شش اداری اقدام شود.
چنان که ملاحظه می‌فرمایید این درخواست‌ها چیز مهمی نیست و مختصر حسن نیت و اندک دقت و کمی صرف وقت برای عملی کردن آنها کافی است و بدبختانه وزرای فرهنگ تا کنون توجه خاص نسبت
به آنها مبذول نداشته‌اند و بنده خیال می‌کنم تمام آقایان نمایندگان با من همصدا هستند کابینه آقای دکتر مصدق که خود در صف معلمین جا داشته و دارند من می‌خواهم که توجه بیشتری نسبت به تقاضای طبقه معلم و مواد ده‌گانه قطعنامه جامعه لیسانسیه‌ها مبذول دارند باید مجلس شورای ملی نسبت به تقاضای حقه این طبقه مردم وطن‌پرست بذل توجه نماید و موجبات تشویق آنها را فراهم سازد (صحیح است) تلگرافی هم از شوشتر برای آقای ابریشم‌کار رسیده است که برای بنده فرستاده‌اند وخلاصه‌اش این است که فرماندار جدیدی که به آنجا رفته است نسبت به شهردار و استقلال شهرداری شروع به بدگویی و توهین کرده است و برای پیشرفت کار خودش ایجاد دو دستگی درشهر فراهم کرده است و موجب زحمت مردم شده است و مردم تقاضا دارند که در این موقع باریک کاری نکنند که این جریانات در شوشتر پیدا بشود که اسباب زحمت بشود یک نامه سرگشاده‌ای هم از عده‌ای از اهالی خوزستان رسیده راجع به افزایش عده نمایندگان خوزستان که توضیحات کافی هم داده شده این تلگراف را خدمت آقای رئیس تقدیم می‌کنم جناب آقای سلطان‌العلما تذکر فرمودند مطابق دو اصل قانون اساسی که بنده خواندم خوب است دولت لایحه منع مسکرات الکلی را که مجلس هم تصویب کرده زودتر بیاورند (شوشتری - اجرای منع مسکرات بفرمایید منع نفرمایید)
مکی - لایحه آن در مجلس سنا خوابیده است.
رئیس - آقای گنجه
گنجه - مطلبی که بنده امروز می‌خواستم به استحضار مجلس شورای ملی برسانم راجع به وضع دانشگاه تبریز است که خوشبختانه خود آقای وزیر فرهنگ که یکی از فرهنگیان کشور است خوب استحضار دارند و تشریف دارند خواهش می‌کنم عرایض بنده را درست توجه بفرمایید و قبل از این که ما در مقابل یک پیشامدهای غیر منتظره‌ای باشیم علاج کار را بفرمایند با این که هیچ‌وقت از صحبت‌های قبل از دستور نتیجه‌ای تحصیل نمی‌شود و اثری به این گفتارها ترتیب نیست روی اصل این که اظهار درد شاید تخفیفی در آلام خواهد داد مطالبی راجع به دانشگاه تبریز عرض می‌کنم و حالا هم آقای فرهودی راجع به خوزستان و ایجاد دانشگاه در آنجا بیاناتی فرمودند بنده خواستم به ایشان یادآوری کنم که اگر منظور از تأسیس دانشگاه و وضع دانشگاه این است که ما داریم بهتر این است که ایشان از تقاضای تأسیس آن خودداری بفرمایند و البته این وضعی که در دانشگاه تبریز پیدا شده است و وضعی که دارد اگر خود آقای وزیر فرهنگ تشریف ببرند و از نزدیک ببیند مسلماً پی خواهند برد که وضعیت دانشجویان آنجا چطور است و شاگردان آنجا تا چه پایه تربیت می‌شوند و البته باید این وضع اصلاح بشود و تقاضا دارم از آقا که اگر ممکن است خودتان از نزدیک سرکشی بفرمایید تا شاید با نظر جنابعالی اصلاح بشود.
موضوع دیگری نیز مورد علاقه همشهری‌های من است، روشنفکران، دانشجویان و ملیون تبریز اتصالاً اصرار دارند که من در مجلس شورای ملی راجع به موضوع نفت و نظر همشهریان و افکار عمومی محل نسبت به این موضوع توضیحاتی بدهم تمام جهانیان می‌دانند در مسئله نفت تمام کشور یک دل و یک زبان برای استیفای حقوق خویش قیام نموده است (صحیح است) و خوشبختانه در سایه اتحاد و وحدت نظری که در این موضوع حیاتی مابین هم‌میهنان موجود است نتایج مثبتی به دست آمده و اطمینان داریم عنقریب به خاتمه قطعی منتهی و منظور ملت ایران عملی گردد (انشاء‌الله) آذربایجانی‌ها مکرر اثرات سلطه اقتصادی و سیاسی بیگانه را به چشم خود دیده و اهمیت نفوذ اقتصادی خارجی‌ها را خوب تشخیص می‌دهد و دو قرن است که همواره با سلطه‌های بیگانه در مبارزه است بنابراین از نظر سیاست عمومی کشور و وظیفه‌ای که در پیشگاه میهن و ملت دارند لازم بود در این مبارزات اخیر هم در صف اول مبارزه قرار بگیرد متأسفانه تظاهرات ملی و سعی و تلاشی که لازمه این مبارزه است در شهر تبریز به اندازه کافی و رضایت‌بخشی نبوده است و در مجلس شورای ملی کرات عده‌ای از همکاران محترم در این قسمت سؤالاتی فرموده‌اند و نباید از این وضع این طور نتیجه گرفته تصور فرمایند که خدای نکرده آتش کانون فداکاری و جانبازی در آنجا خاموش گشته بلکه مقتضیات کنونی محلی و موانع دیگری که رفع آنها در حدود امکانات اهالی محل نیست موجب شده که در مبارزات اخیر طریقه حزم و احتیاط پیش بگیرند و آهسته قدم بردارند و عنوانی به دست ندهند با این مختصر خواستم خاطر نشان نمایم که همشهریان من در انجام وظایف خویش در این قسمت به افکار عمومی سایر هم‌میهنان خود کاملاً موافقت دارند و همه موقع برای جانبازی آماده هستند (صحیح است) (نورالدین امامی- دو هزار تلگراف آمده است از آذربایجان چطور ابراز احساسات نشده؟) از دلایل صحت عرایض من یکی هم تلگرافی است که به وسیله آقای مکی اخیراً در این چند روزه به مجلس مخابره شده از مراغه و اظهار سپاسگزاری راجع به ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور شده است (نورالدین امامی - آقایان برای یک تلگراف تظاهر می‌کنند ما نمی‌خواهیم تظاهر بکنیم دو هزار تلگراف در این باب رسیده است از آذربایجان آرشیو مجلس پر است از این تلگرافات) مطلب دیگری که می‌خواستم به عرض مجلس برسانم و مخصوصاً روی کلام من به مخبرین محترم جراید است این است که بنده در این دو سه روزه در غالب روزنامه‌های تهران مطالبی دیدم که واقعاً برای من تعجب‌آور است منجمله گفته می‌شود که در این نمایشاتی که اخیراً بعضی از دسته‌جات بر پا کرده‌اند شاید عده‌ای یا اشخاصی از خارجی‌ها موتور این کار هستند فلان ژنرال مثلاً این دسته را راه انداخته و فرماندهی می‌کند از این حرف‌ها من تعجب کردم که اگر واقعاً همچو چیزی موجود است چطور این دولت که این قدر تسلط بر اوضاع دارد نمی‌تواند از آنها جلوگیری کند و یا نمی‌خواهد و اگر نیست همچو چیزی چرا تکذیب نمی‌کند و اساساً من فکر می‌کنم که این مطالب را آقایان با دقت کامل بنویسند زیرا که ممکن است همین گفته‌ها و همین اخبار را دیگران به دهن ما بگذارند برای این که اوضاع ما را آشفته‌تر نشان بدهند در صورتی که ما همه می‌دانیم مملکت ما شاید از آرام‌ترین و منظم‌ترین کشورهای عالم است و هیچ‌گونه وضعی که دلیل بر غیر عادی بودن اوضاع باشد در اینجا موجود نیست و چرا ما خودمان باید با دست خودمان این مطالب را انتشار بدهیم و وضعیت را غیر عادی جلوه بدهیم در یک محیط ساکت و آرام و فوق‌العاده ساکت یک قدم‌های برجسته‌ای مجلس شورای ملی برداشت چرا ما باید این حرف‌ها را بزنیم که اثر این کارهای ما را تخفیف بدهد (صحیح است) این را خواهش می‌کنم آقایان خودشان یک کانونی به وجود بیاورند که این انتشارات را خودشان کنترل کنند و یکی هم راجع به حریق بناب بود که چند روز پیش همکار محترم من آقای حمیدیه اینجا بیاناتی کردند و کمک و مساعدت دولت را برای اهالی بیچاره آنجا جلب کردند خواهش می‌کنم آقایان وزرایی که اینجا تشریف دارند اقدام بفرمایند که هرچه زودتر کمکی به آنها بشود.
رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - در چند جلسه قبل همکار محترم جناب آقای صدرزاده بیاناتی راجع به بهداران که در دهات و نقاط دوردست کشور به وظیفه مقدس پزشکی اشتغال دارند و در حفظ جان مردم می‌کوشند ایراد کردند چون در همین زمینه نامه‌هایی از بعضی بهداران به بنده رسیده بود و تقاضا کرده بودند که نسبت به درخواست‌های آنها از مساعدت دریغ نشود بنده با جناب آقای دکتر ادهم وزیر محترم بهداری و معاون ایشان جناب آقای دکتر کیا مذاکره کردم و به اطلاع آقایان رساندم که تقاضاهای دانشجویان آموزشگاه‌های عالی از قبیل افزایش کمک هزینه در دوران دانشجویی و تکمیل وسایل تحصیلی و نظایر آن و همچنین خواسته‌های آقایان بهداری مثل اشل حقوق و حق لیسانس و ترفیع در حدود سایر لیسانسیه‌های کشور و نیز ایجاد شرایط سهل‌تری برای ورود آنها به دانشکده پزشکی و امثال آن همه مشروع و قابل قبول است و وزارت بهداری باید نسبت به این تقاضاها رسیدگی و تا آنجا که مقدور است مساعدت و موافقت کند آقایان اولیای وزارت بهداری درخواست بنده را پذیرفتند و قرار شد مجموع تقاضاهای دانشجویان آموزشگاه عالی پزشکی و آقایان بهداران را بنده تنظیم و تسلیم جناب آقای وزیر بهداری کنم تا در شورایی که در وزارت بهداری برای رسیدگی به این قبیل امور تشکیل می‌شود مورد شور و اقدام قرار گیرد و امید است با خدماتی که بهداران بهداشت مملکت آن هم در نقاط دور افتاده می‌کنند از تشویق آنها دریغ نشود ضمناً خواستم توجه وزارت بهداری و وزارت فرهنگ را به افتتاح آموزشگاه عالی پزشکی که در چند ماه پیش وزیران هر دو وزارتخانه تقبل و تعهد کردند امسال عملی خواهد شد جلب کنم زیرا مقدمات افتتاح این آموزشگاه که در کرمان از هر جهت کمال لزوم را دارد فراهم شده و به موقع است که وزارتین بهداری و فرهنگ با توجه به سوابق اجازه افتتاح و ترتیب دایر شدن آموزشگاه عالی بهداری کرمان را بدهند و به تعهدی که سابقاً در همین مجلس شده وفا نمایند.
موضوع دیگری که خواستم به عرض برسانم مربوط به معلمین است بنده اگر نسبت به دو طبقه مؤثر و خدمتگزار کشور یعنی پزشک و معلم در مجلس مطالبی اظهار می‌دارم به مناسبت ارزش خدمت آنها و وظیفه‌ای است که هر نماینده از لحاظ تأمین فرهنگ و بهداشت بر عهده دارد مردم ایران به فرهنگ و بهداشت فوق‌العاده نیازمندند و یکی از شرایط پیشرفت این دو امر قدردانی و تشویق از معلیمن و پزشکان است به هر حال راجع به تقاضاهای معلمین بنده چند بار با جناب آقای دکتر سجادی وزیر فرهنگ مذاکره کرده‌ام و مطمئن هستم که شخص ایشان هم با لزوم تأمین نظر معلمین در مورد تقاضاهای حقه‌ای که دارند کاملاً موافقند و البته مجلس شورای ملی هم که همیشه کمال علاقه را نسبت به فرهنگ و فرهنگیان ابراز می‌دارد در این راه از مساعدت
و پشتیبانی وزارت فرهنگ دریغ نخواهد کرد اما آنچه مورد تقاضای بسیاری از معلمین است و مکاتبات فراوان راجع به آن می‌شود یکی صدی هشتاد کمک معلمین است که در جلسه گذشته پیشنهادی تهیه شد که لایحه آن که از سنا برگشته جزو دستور قرار گیرد و باید به اطلاع فرهنگیان برسانم که تمام آقایان نمایندگان محترم که لایحه به ایشان ارائه داده شد با کمال میل و علاقه آن را امضا کردند و اگر به امضای همه آقایان نمایندگان محترم نرسیده برای آن است که بیش از ۱۵ امضا جهت طرح آن لازم نبود و بیش از بیست نفر آن را امضا کرده‌اند و بنده نخواستم مصدع سایر آقایان بشوم امید است با بذل توجهی که می‌فرمایند امروز تصویب این لایحه خاتمه یابد.
راجع به آموزگاران پیمانی باید به اطلاع آنها برسانم که وزارت فرهنگ مشغول تهیه و تنظیم لایحه مربوط به آن موضوع است و البته منظور آموزگاران پیمانی با تصویب این لایحه تأمین و خدمت آنها نیز رسمی‌خواهد شد و در مورد تبدیل پایه‌های آموزگار به دبیری آقای ملک‌مدنی ریاست محترم کمیسیون بودجه و غیره فرموده‌اند که کمال مساعدت را در تسریع آن مبذول فرمایند راجع به حق تأهل و اعزام معلمین برای تکمیل تحصیلات خود به خارجه و همچنین کمک آموزگاران نیز بنده شخصاً شاهد بوده‌ام که دستورهای لازم از طرف آقای وزیر فرهنگ داده شده و انشاء‌الله نتیجه‌ای که به نفع معلمین باشد گرفته خواهد شد و چون قرار شده جناب آقای فرهودی راجع به جامعه لیسانسیه‌ها صحبت کنند بنده بقیه صحبت را به ایشان واگذار می‌کنم.
ضمناً راجع به دو نامه که یکی از کرمان و دیگری از شیراز رسیده توجه دولت را جلب می‌کنم یکی از این دو نامه از متصدیان حمل و نقل کرمان است که نوشته‌اند در تهران سال گذشته حمل شکر را دولت به مناقصه گذارد ولی مقاطعه‌کاران تهران با تنی ۱۳۰۰ ریال کرایه از عباسی به کرمان را برنده شدند و بعد تنی ۷۰۰ ریال حمل شکر را از عباسی به کرمان در محل به ما واگذار کردند و تقاضا دارند هفتاد هزار کیسه شکری که فعلاً در عباسی است مثل گذشته نشود دولت می‌تواند در کرمان با کرایه ارزان‌تری حمل آنان را عملی کند و ضمناً راضی نشود که یک عده مردم تنگدست در کرمان وسیله استثمار مقاطعه‌کاران تهران قرار گیرد.
بنده و جناب آقای صدر میرحسینی عین تقاضای متصدیان حمل و نقل کرمان را تسلیم جناب آقای وارسته کرده‌ایم و رسیدگی و توجه به مفاد آن را تقاضا داریم.
نامه‌ای هم از اتحادیه کرمانیان مقیم فارس رسیده و در آن نوشته‌اند به واسطه ۳۶ کیلومتر راه خرابی که بین نیریز و سیرجان است راه تجارت بین دو استان هفتم و هشتم به حال معوق و ناقص مانده و از وزارت راه خواسته‌اند که با تسطیح این ۳۶ کیلومتر راه کمک مؤثری درآمد و رفت و تجارت بین دو استان مهم جنوب بکند و بنده توجه جناب آقای بوشهری وزیر راه را به این موضوع جلب می‌کنم.
در خاتمه خواستم به استحضار مجلس برسانم اخیراً در کرمان زد و خوردی روی داده که ما از چگونگی جریان آن هنوز درست اطلاع نداریم دیروز نمایندگان متحصنین از بنده و آقای آشتیانی‌زاده و مدیر اتحاد ملی خواسته بودند که برای تلگراف حضوری در تلگرافخانه حاضر شوم وقتی که ما رفتیم دیگر آنها صحبت‌شان تمام شده بود و رفته بودند و ما به ایشان تلگراف کردیم که از دولت می‌خواهیم که رسیدگی بکند و مسلماً اقدامی‌که به ضرر جامعه نباشد انشاء‌الله در آنجا نخواهد شد یک یادداشتی هم جناب آقای صدر میرحسینی فرموده‌اند که عیناً به عرض آقایان می‌رسانم «تیمسار سرتیپ شیبانی بنده را مأمور فرستاده‌اند که از طرف ایشان از عموم همکاران معظم مجلس خداحافظی نمایم و چون حسب‌الامر اعلیحضرت همایونی معجلاً بصوب مأموریت حرکت فرمودند موفق به عرض خداحافظی نشدند استدعا دارم جنابعالی این پیام را ابلاغ فرمایید» (اردلان- انشاء‌الله موفق خواهد شد) یک یادداشتی هم آقای کهبد فرستاده‌اند نوشته‌اند اگر صلاح می‌دانید این مطلب را از قول بنده بیان فرمایید.«امروز صبح به اداره مبارزه با مالاریا رفتم مشاهده کردم اعضای اداره مزبور به واسطه اشکالاتی که وزارت دارایی برای آنها نموده است از کار دست کشیده‌اند در صورتی که حساس‌ترین موقع مبارزه با مالاریا همین حالا است و دیر شده از دولت خواهش کنید که رفع اشکال نموده که آقایان اطبا و مأمورین با دلگرمی مشغول انجام وظیفه باشند» (صحیح است) آقای عرب‌شیبانی هم نوشته‌اند که راجع به هجوم ملخ به فارس و کرمان هم توجه جناب آقای وزیر کشاورزی را جلب کنم یک یادداشت چند برگی هم آقای نورالدین امامی داده‌اند که به نظر من زیاد است و شاید وقت خواند آن نرسد (نورالدین امامی- مربوط به سازمان ملی فرهنگیان ایران است) اگر آقای رئیس اجازه بدهند قرائت می‌کنم.
رئیس - دو دقیقه وقت دارید.
ناظرزاه - نمایندگان محترم مجلس شورای ملی امروز همه شما بیش و کم از وضع اسف‌آور فرهنگ کشور ما باخبرید و خوب می‌دانید که عدم علاقمندی اولیای امور در سال‌های بعد از شهریور ۳۲۰ به بهبود وضع آموزش و اداری فرهنگ چنان وضع تأسف‌آوری را در سراسر فرهنگ به وجود آورده است که کانون دانش و هنر امروز به میدان مبارزات سیاسی تغییر شکل یافته و محیط آموزشگاه‌ها که معمولاً باید دور از فعالیت‌های سیاسی باشد مرکز توطئه‌های سیاسی خلاف مصالح کشور شده است عده از دانش‌آموزان منحرف و فریب‌خورده علناً در کلیه امور اداری و آموزشی مدارس دخالت‌های ناروا می‌کنند و دستگاه عریض و طویل اداری وزارت فرهنگ نیز کاملاً در برابر این دسائس و تحریکات خلاف مصالح کشور جنبه تسلیم را پیش گرفته است این وضع آشفته با عدم توجه اولیای امور بهبود وضع معیشت فرهنگیان کشور زمینه مساعدی را جهت توجه و پیشرفت افکار انحرافی در فرهنگ فراهم ساخته به صورتی که مثلاً نیمی از اوقات روزانه دانش‌آموزان صرف مباحثات سیاسی و یا جمع‌آوری امضا برای پشتیبانی از خلق کرده می‌شود و اولیای وزارت فرهنگ نیز سرگرم پس و پیش کردن مهره‌های اداری وزارتخانه هستند به طوری که در طول سال تحصیلی گذشته بیش از پنج بار رؤسای ادارات وزارت فرهنگ و سازمان اداری آن تغییر یافته و هر یک از آقایان وزرا نیز برای ارضای خاطر دوستان و علاقمندان خود بیش‌تر اوقات روزانه خود را صرف همین نقل و انتقالات اداری می‌کرده‌اند و این کثرت مشغله اولیای امور سبب شده است که بسیاری از حقوق حقه معلمین کشور پایمال شده و نارضایتی آنها زمینه مساعدی برای پیشرفت افکارر عناصر اخلال‌گر به وجود آورده است لذا از نمایندگان محترم مجلس شورای ملی درخواست داریم برای این که لااقل نارضایتی طبقات مختلفه فرهنگیان شرافتمند وسیله‌ای به دست اخلالگران خارجی ندهد درخواست ما را هر چه زودتر مورد توجه قرار داده موجبات رضایت قاطبه فرهنگیان را فراهم سازند.
۱ - تصویب صدی هشتاد کمک آموزگاران و دبیران مانند سایر کارمندان دولت که در مجلس سنا نیز مورد تصویب قرار گرفته است از اول فروردین ماه ۳۰
۲ - اقدام برای تصویب لایحه‌ای جهت رسمی شدن آموزگاران و دبیران قراردادی
۳ - پرداخت حق اولاد به آموزگاران و دبیران به صورتی که امروز در وزارت جنگ عملی شده است.
۴ - تغییر مقررات بازنشستگی درباره آموزگاران و دبیران به صورت زیر (کارمندان آموزشی وزارت فرهنگ بعد از هیجده سال خدمت متوالی و بیست سال خدمت متناوب می‌توانند از مقررات باز نشستگی استفاده کنند)
رئیس - آقای وزیر فرهنگ
دکتر بقایی - اخطاردارم.
رئیس - طبق چه ماده‌ای
دکتر بقایی - ماده ۱۶۹
وزیر فرهنگ - تذکراتی که امروز آقایان فرمودند خوشبختانه غالب آنها راجع به امور فرهنگی بوده بنده از توجهی که آقایان نمایندگان محترم نسبت به امور فرهنگی و اصلاح وضع فرهنگیان دارند باید تشکر بکنم در این مدت کمی که بنده افتخار خدمتگزاری فرهنگ را دارم خوشبختانه متوجه شدم که آقایان به این موضوع مهم مملکتی علاقمند هستند و غالباً در مجلس تذکراتی نسبت به این امور داده‌اند در واقع به موقع هم هست که از این حسن توجه آقایان برای اصلاح و بهبود وضع فرهنگ اقدامات جدی و اساسی بشود بنده هم امیدوار هستم که از این توجه حداکثر استفاده را بکنم منتها نکته‌ای را که بایستی عرض بکنم این است که متأسفانه از جهت مالی ما در مضیقه هستیم و از همت بلند آقایان و علاقه فوق‌العاده‌ای که بنده در خدمتگزاری فرهنگ دارم فعلاً این مانع تا حدی جلوگیری کرده است ولی بعون‌الله تعالی این مانع موقت است و به زودی گره از این مشکل برداشته می‌شود (نمایندگان - انشاء‌الله) و موفق می‌شویم که در همه قسمت‌ها به خصوص در امور فرهنگی که مورد توجه آقایان است اقدامات اساسی بکنیم راجع به مسائلی که آقایان تذکر دادند لازم می‌دانم مختصر جوابی عرض کنم راجع به دانشکده‌ها و مدارس عالی و آموزشگاه‌های عالی آقایان تذکراتی فرمودند بنده کاملاً معتقد هستم که امر تعلیم و تربیت مخصوصاً تعلیم و تربیت در مدارج عالی به هیچ‌وجه نباید متمرکز باشد بنده معتقد نیستم که تمام تعلیم و تربیت عالی مملکت در پایتخت متمرکز باشد (صحیح است) و شهرستان‌ها هر یک به سهم خود حق دارند که دارای مدارس و مؤسسات عالیه باشند (صحیح است) و البته همیشه این توجه بوده است منتها متأسفانه ایجاد دانشگاه و دانشکده وسایل و اعتبارات فوق‌العاده می‌خواهد الان دانشگاه تهران که دارای قریب ۱۵ میلیون اعتبار و بودجه است با وجود این آقایان می‌دانند که نواقص فوق‌العاده‌ای دارد البته با یک اعتبارات کم و ناقص ایجاد دانشگاه آن طوری که آقایان انتظار دارند در شهرستان‌ها عملی نخواهد شد بنده تصور می‌کنم که همه آقایان متوجه این امر باشند و تصدیق بفرمایند که در شهرستان‌ها در درجه اول باید به دانشکده‌های پزشکی و کشاورزی و فنی توجه داشته باشیم و به تناسب
موقعیت آنجا و فراهم نمودن وسایل و اعتبارات در ایجاد این دانشکده‌ها در شهرستان‌ها اقدام بکنیم و به نسبتی که وسایل پیدا می‌کنیم دانشکده‌های دیگر تأسیس بکنیم که دانشگاه تکمیل بشود راجع به ایجاد آموزشگاه‌های عالی جدید که آقایان تذکر فرمودند البته بنده تصدیق می‌کنم که کرمان و اهواز نقطه‌هایی هستند که فوق‌العاده مورد احتیاج است که باید تأسیس شود (مخبر فرهمند -غرب را هم بفرمایید) و نقاط دیگری هم هست که باید تأسیس بشود و اینها اعتبار می‌خواهند نماینده محترم همدان برای غرب ایران تذکری دادند این صحیح است بنده خوشبختانه از افراد کردنشین ایران هستم و خالص‌ترین و پاک‌ترین نژاد ایرانی شاید خلاف عرضی نشده باشد کردها هستند که از حیث مدارس عالی محرومند و نمایندگان محترم کردستان و نقاط کردنشین همیشه این توجه را داشتند که در بزرگ‌ترین شهر کردنشین ایران بلکه کردنشین دنیا برای ایجاد مدارس عالیه دولت ایران توجه داشته باشد و مدارس عالیه آنجا تأسیس کنند و بنده اینجا وظیفه ملی و نوعی خود می‌دانم تا آنجا که بتوانم نسبت به این امور اقدام بکنم راجع به دانشگاه تبریز نماینده محترم تذکراتی دادند باید عرض کنم آقایان نمایندگان آذربایجان در این موضوع مکرر مراجعه کرده‌اند و بنده هم تا آنجایی که توانستم کوشش کردم اگر چه از دانشگاه آنجا مستقیماً راجع به نواقص آنجا گزارشی نرسیده است ولی توجهی که آقایان نمایندگان دارند مسلماً به علت نواقصی است که در آنجا هست البته تا آن حدی که بتوانم اقدام می‌کنم و بنده در نظر دارم که در ظرف همین یکی دو روز یک نماینده مخصوص برای دانشگاه تبریز به آنجا بفرستم و راجع به کمی معلم که فرمودند اقدام لازم بکنیم (مهدوی - به خراسان هم بفرستید) و همین طور راجع به نواقص دانشکده‌های سایر ولایات که نواقصی دارند اقدامات لازم بشود راجع به تقاضاهای معلمین فرمودند که اگر آقایان توجهی داشته باشند تقاضاهای معلمین حقیقتاً تمام مسائلی است حق و حقیقتاً حق دارند بنده در این مدت کوشش کردم با تذکراتی که آقایان دادند و خود کارکنان فرهنگ هم در این مورد تذکراتی دادند تا آنجایی که مقدور باشد برای آنها اقدام بکنیم از آن جمله همین لایحه صدی هشتاد است که نماینده محترم تذکر دادند امیدوار هستم که همین امروز تکلیف این قسمت معلوم بشود (فرهودی -تقاضای جامعه لیسانسیه‌ها چطور؟) راجع به تقاضای جامعه لیسانسیه‌ها دو ماده‌ای که تذکر دادید نسبت به چند قسمت آن اقدام شده از آن جمله راجع به تبدیل رتبه‌های آموزگاری به دبیری و دبیری به دانشیاری لایحه‌ای در مجلس هست که برای تکمیل آن لایحه و آوردن آن به مجلس اقدامی‌شده و امیدوارم که به زودی به نتیجه برسد راجع به تبدیل وضع آموزگاران و دبیران پیمانی شاید در ظرف همین هفته لایحه‌ای تقدیم مجلس شورای ملی بشود و همچنین راجع به اعزام معلمین به خارجه لایحه‌ای تهیه شده است که با همان لایحه امیدوار هستم که تقدیم مجلس بکنم و راجع به بیمه معلمین الان در دستور مذاکرات کمیسیون‌های مجلس هست که امیدوار هستم آن را به عرض مجلس برسانم راجع به اخلالی که در اوضاع دانشجویان هست و یادداشتی که نماینده محترم قرائت کردند البته بنده تصدیق می‌کنم که این وضع هست حقیقت دارد هرج و مرجی در اوضاع هست دانشجویان قسمتی از این مملکت هستند و آنها هم افکار و نیاتی دارند بنده در این باب باید عرض کنم بهترین وسیله جلوگیری از افراط از آزادی همان آزاد بودن است (صحیح است) ملت خودش هر جا ببیند اشخاص افراط از آزادی می‌کنند یا در راه خدمت به ملت و مملکت نیستند ملت بیش از دولت مراقب است و مراقبت خواهد کرد و هر جا افرط و تفریط و تعدی شده جلوگیری خواهد کرد و البته وزارت فرهنگ هم به وظیفه خودش عمل خواهد کرد. بنده این تذکرات را لازم دیدم که عرض کنم.
نمایندگان - احسنت، احسنت
۳ - تعیین جلسه فوق‌العاده جهت طرح سؤالات
رئیس - آقای دکتر بقایی راجع به ماده ۱۶۹ اخطار کردید این ماده مربوط به سؤالات است و مکرر گفته شده است که یک جلسه فوق‌العاده تشکیل شود.
دکتر بقایی - باید توضیح بدهم.
رئیس - توضیح ندارد وارد نیست برای آن که آقایان وزرا همیشه می‌گویند حاضریم مجلس باید تصمیم بگیرد و جلسه‌ای تعیین بکند.
دکتر بقایی - هر جلسه همین را می‌فرمایید و نتیجه هم گرفته نمی‌شود.
رئیس - خود آقایان نمی‌خواهند یک جلسه کار کنید میل دارید یک جلسه فردا یا پس‌فردا معین بکنید.
دکتر بقایی - دستور جلسه روز سه‌شنبه سؤالات باشد.
شوشتری - نه قربان جلسه مخصوصی باشد.
رئیس - صبح سه‌شنبه جلسه عادی است کارهای مملکتی رسیدگی می‌شود.
مکی - آقا ۱۶ میلیون دلار اسلحه فارس از بین رفته باید سؤال شود.
رئیس - صحیح است برای ۱۶ میلیون دلاری که از بین رفته آقایان دو ساعت بیایید بنشینید و سؤال بکنید اگر حاضرید سه‌شنبه عصر ساعت پنج بعد از ظهر باشد (صحیح است) البته غیبت آقایان هم مثل جلسه رسمی حساب خواهد شد.
۴ - اخذ رأی و تصویب اعتبار ادامه مبارزه با ملخ
رئیس - نامه‌ای از مجلس سنا راجع به اعتبار دفع ملخ رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی در جواب مراسله شماره ۱۲۲۴۵ ۶ و ۳ و ۳۳۰ راجع به ارسال لایحه مربوط سی میلیون ریال برای مبارزه با انواع ملخ اشعار می‌دارد لایحه مزبور در جلسه روز چهارشنبه هشتم خرداد یک هزار و سیصد و سی مجلس سنا با اصلاح عبارتی به تصویب رسید و اینک برای اخذ رأی نهایی با اظهار نظر موافق اعاده می‌شود یک نسخه از ماده واحده که به تصویب مجلس سنا رسیده است تلواً ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس سنا سیدحسن تقی‌زاده
رئیس - رأی نهایی گرفته می‌شود با ورقه.
اردلان - استدعا می‌کنم بفرمایید به چه ترتیب رأی گرفته می‌شود با اصلاحی که در مجلس سنا شده یا بدون اصلاح؟ یا همان اصلاحی که در مجلس سنا شده مربوط به این که علاوه بر ۴۰ ملیون ریال که قبلاً اعتبار داده شده است و حالا این اعتبار داده می‌شود رأی گرفته می‌شود.
رئیس - آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اسامی آقایان نمایندگان به وسیله آقای ناظرزاده اعلام و در محل نطق حاضر و رأی دادند)
آقایان: ابریشم‌کار. موقر. فرهودی اردلان. صدری. سنندجی. بوداغیان. دکتر هدایتی. دکتر معظمی. بزرگ‌نیا. محمد ذوالفقاری. دکتر کاسمی. حکیمی صدرزاده. امامی‌اهری. گودرزی. کهبد. صاحب‌جمع. شوشتری. نصرتیان. اعظم زنگنه. امینی. سرتیپ‌زاده. حمیدیه. وهاب‌زاده. فتحعلی افشار. ملک‌مدنی. دولتشاهی. دکتر جلالی. سودآور. مهدوی. سلطان‌العلما. نبوی. گنابادی. ارباب. افشار صادقی. دکتر نبوی. آزاد مکرم. دکتر مصباح‌زاده. اللهیار صالح دکتر بقایی. نریمان. قراگوزلو. حائری‌زاده. عماد تربتی. طاهری. آبکار. شادلو. آصف. فقیه‌زاده. قرشی. صفایی. غضنفری. ظفری. گرگانی. مکی. تیمورتاش. بهبهانی. دکتر راجی. دکتر علوی. عرب‌شیبانی. امیرنصرت اسکندری. رفیع. مخبر فرهمند. دکتر کیان. دکتر طاهری. دولت‌آبادی. معین‌زاده. صدر میرحسینی. گیو. کوراوغلی. دهقان. دکتر برال. سالار. بهزادی. ناظرزاده. جواد عامری.
(شماره آراء به عمل آمد نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
آرا موافق ۶۵ رأی
ورقه سفید علامت امتناع ۹ ورقه
رئیس - از هفتاد و نه نفر عده حضار لایحه اعتبار ملخ با ۶۵ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: امیری قراگوزلو. عامری. ناظرزاده. دکتر کیان. سالار بهزادی. دکتر مصباح‌زاده. معین‌زاده. ظفری. تیمورتاش. مهدوی. نصرتیان. مجید موسوی. علی بزرگ‌نیا. دکتر علوی. صاحب‌جمع. وهاب‌زاده. صدری. امینی. کهبد. موقر. صدرزاده. ابریشم‌کار. کوراوغلی. مخبر فرهمند. افشار. عرب‌شیبانی. علی‌محمد دهقان. دکتر جلالی. محسن طاهری. مکرم. نبوی. دکتر بقایی. نریمان. آبکار. شادلو. ارباب. قرشی. صالح. فقیه‌زاده. مکی. گرگانی. دولت‌آبادی. دکتر نبوی. عماد تربتی. حائری‌زاده. گیو. گنابادی. سودآور. حمیدیه. سرتیپ‌زاده. امامی‌اهری. حکیمی. دولتشاهی. ملک‌مدنی. دکتر برال. سنندجی. افشار صادقی. اردلان. شوشتری. فرهودی. گودرزی. دکتر کاسمی. محمد ذوالفقاری. دکتر معظمی. بوداغیان.
ورقه سفید علامت امتناع ۹ ورقه.
۵ - اخذ رأی و تصویب کمک هزینه ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران
رئیس - در دستور بعد از این کار شور در عهدنامه‌ها است ولی پیشنهادی رسیده که ترمیم حقوق کمک دبیران و آموزگاران که در جزء ۷ دستور جلسه است مقدم باشد آن پیشنهاد قرائت نمی‌شود و محتاج به رأی است
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی- امضا کنندگان ذیل تقاضا داریم «لایحه کمک ترمیم حقوق دبیران که در شماره هفتم دستور ۱۵ روزه مقرر گردیده است بعد از اتمام لایحه لوله‌کشی مطرح شود»
ناظرزاده- ناصر ذوالفقاری- محمدعلی مسعودی- صدر میرحسینی- ملک‌مدنی- دکتر جلالی- دکتر سیدامامی- دکتر مصباح‌زاده- نبوی- بزرگ‌نیا- قرشی- فقیه‌زاده- آصف- گودرزی- صدرزاده- صاحب‌جمع- مکرم- مهدوی- طاهری- عماد تربتی- سودآور- معین‌زاده- دکتر نبوی-
عباسی.
رئیس - آقای ناظرزاده
ناظرزاده - بنده عرض کردم که این پیشنهاد شده و دیگر گمان نمی‌کنم که توضیحی داشته باشد چون مخالفی نیست پس اجازه بفرمایید که رأی گرفته و تصویب شود (امینی - بفرمایید توضیح بدهید شاید مخالف باشد.) این لایحه چند ماه پیش از تصویب مجلس شورای ملی گذشته و رفته به سنا در آنجا هم موافقت شده و برگشته و مدتی است که آقایان معلمین مرتباً مراجعه می‌کنند هم به مجلس به جناب آقای رئیس، و هم به وزارت فرهنگ فقط یک رأی نهایی می‌خواهد استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند که آن رأی گرفته شود و امروز تمام بشود چون لوایحی که در دستور بود مربوط به عهدنامه‌ها است و یک مدتی طول دارد و خیلی هم ضرورت ندارد. این بود که بنده خواستم تقاضا کنم که امروز موافقت بفرمایند که این لایحه تصویب شود.
رئیس - این لایحه از سنا برگشته جزو دستور جلسات هم هست منتها برای این که مقدم باشد این پیشنهاد را آقایان کرده‌اند آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند - بنده موافقم.
رئیس - آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی - موافقم.
رئیس - آقای امینی موافقید؟
امینی - در اصل موضوع بنده مخالفتی ندارم ولی آنچه مایه تأسف بنده است این است که در دستگاه وزارت فرهنگ مصوبات کمیسیون بودجه از لحاظ مخارج شهرستان‌ها عموماً متوقف می‌ماند و بعد برای اصلاح بودجه از رقمی بر می‌دارند و رقم دیگر می‌گذارند فقط برای کمک به معلمین در اصل موضوع که باید به معلمین کمک بشود بنده هم مخالفتی ندارم ولی نمی‌خواستم توصیه کنم که در شهرستان‌ها عموماً نه محل هست و نه مکان هست و نه جا هست برای تدریس گو این که در بودجه این موضوع تأمین شده است معذلک مضایقه می‌کنند از این موضوع، در این قسمت من استدعا می‌کنم از آقای وزیر فرهنگ از این که این مطلب چون در اسفند ماه تعهد نشده گمان نمی‌کنم که قابل اجرا باشد ولی خواهش می‌کنم در بودجه سال ۱۳۳۰ آنچه که منظور می‌شود قبل از گذشتن موعد لااقل اجرا بفرمایند.
مکی - اجازه بفرمایید بنده توضیحی عرض کنم به عقیده بنده کمک آموزگاران اینجا افتاده است.
رئیس - پیشنهادی داده‌اند در موقع رأی توضیح داده می‌شود فعلاً فقط رأی گرفته می‌شود که مقدم باشد.
تیمورتاش - بنده پیشنهاد تجزیه کرده بودم.
رئیس - در موقع رأی به اصل موضوع در نظر گرفته می‌شود حالا رأی به آن گرفته نمی‌شود این رأی برای تقدم است وقتی که مجلس به آن رأی داد آن وقت پیشنهاد تجزیه مورد پیدا می‌کند.
مخبر فرهمند - بنده موافق بودم اجازه بدهید صحبت بکنم چون مخالف هم صحبت کرد.
رئیس - یک مخالف صحبت کرد آقای ناظرزاده هم که یکی از پیشنهاد دهندگان بودند توضیح دادند موافق لازم نیست صحبت بکند رأی گرفته می‌شود به این که این لایحه جزء دستور مقدم باشد آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد نامه مجلس سنا قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی- در تعقیب مراسله شماره ۵۵۴۶- ۲۱/ ۱۲/ ۲۹ راجع به گزارش کمیسیون بودجه مربوط به کمک ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران به استحضار می‌رساند:
ماده واحده - در جلسه روز چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۳۳۰ مجلس سنا مطرح شد و به استثنای قسمت اخیر آن با اظهار نظر موافق به تصویب رسید ولی نسبت به دو تبصره آن چون غیر مالی تشخیص گردید بدیهی است پس از اخذ رأی نهایی در مجلس شورای ملی در مجلس سنا مورد رأی قرار خواهد گرفت.
اینک سواد ماده واحده که به تصویب مجلس سنا رسیده است لفاً ایفاد می‌شود.
نایب رئیس مجلس سنا- بیات
رئیس - لازم است یک توضیحی داده بشود اولاً آقای وزیر فرهنگ یک یادداشتی داده‌اند که کمک آموزگاران که اینجا حذف شده است حالا علاوه خواهد شد این یکی، دیگر این که پیشنهاد تجزیه رسیده از آقای تیمورتاش راجع به تبصره یک و تبصره این است:
به دبیران و آموزگارانی که در مرکز مشغول خدمت می‌باشند فقط پنجاه درصد و به کسانی که در شهرستان‌ها مشغول خدمت می‌باشند هشتاد درصد پرداخت می‌شود نسبت به این تبصره پیشنهاد تجزیه شده است آقایان اگر موافق نباشند رأی نمی‌دهند و همان هشتاد درصد به اشخاصی که در مرکز و در شهرستان‌ها خدمت می‌کنند یکسان باشد یعنی این تبعیض از بین می‌رود اگر تبصره را آقایان رأی بدهند مثل این تبصره عمل می‌شود یعنی در مرکز پنجاه درصد در شهرستان‌ها هشتاد درصد داده می‌شود (تیمورتاش - یک اشکال اساسی هست اجازه می‌فرمایید بنده دو کلمه توضیح بدهم) رأی نهایی است توضیح ندارد (تیمورتاش - مطلب مهم است) من دارم توضیح می‌دهم توجه بفرمایید وقتی که لایحه مطرح بود یک پیشنهادی آقای تیمورتاش دادند که به دبیران و آموزگاران در تهران پنجاه درصد و در شهرستان‌ها هشتاد درصد بدهند مجلس هم قبول کرد حالا پیشنهاد تجزیه داده‌اند اگر رأی داده بشود به این تبصره همین طور عمل می‌شود اگر حذف بشود هشتاد درصد چه در مرکز و چه در شهرستان‌ها یکسان پرداخت می‌شود خواستم آقایان متوجه باشند اگر می‌خواهند تبعیض نباشد به این تبصره نباید رأی بدهند (دکتر معظمی - بفرمایید که مجلس سنا هم این تبصره را حذف کرده است) مجلس سنا حذف نکرده است غیر مالی تشخیص داده است و برگردانده یک تبصره دوم هم هست که توجه بفرمایید.
تبصره ۲ - دبیران و آموزگارانی که سه سال در ولایات خدمت ننموده‌اند اگر بخواهند هشتاد درصد به آنها تعلق بگیرد مجبورند مطابق حکم وزارت فرهنگ سه سال در ولایات خدمت کنند این را هم مجلس سنا غیر مالی تشخیص داده است ما که رأی دادیم برمی‌گردد به سنا مانعی ندارد.
اسلامی - در خود قانون دانشسراها هست که معلمین باید پنج سال در ولایات تدریس کنند.
وزیر فرهنگ - اجازه بفرمایید بنده توضیحی عرض بکنم شاید روشن بشود.
رئیس - بفرمایید.
وزیر فرهنگ - عرض کنم اولاً آقایان توجه بفرمایند که این اضافه حقوقی نیست که به آموزگاران و دبیران داده می‌شود بلکه این اضافه حقوق صدی هشتاد و صدی پنجاه به موجب قوانین سابق برقرار شده که به آنها داده بشود منتها در سال ۱۳۲۳ تبصره‌ای تصویب شد که این اضافه به نسبت حقوق سابق‌شان داده بشود چون درسال ۱۳۲۳ حقوق آنها ترمیم شد و فرضاً کسی که در سال ۱۳۲۳ پنجاه تومان حقوق داشت هفتاد و پنج تومان حقوق داده شد به موجب این قانون این طور تعیین شد که این اضافه به موجب حقوق سابق به آنها تعلق بگیرد و حال آن که این اضافه به تمام طبقات کارمندان دولت به استثنای معلمین تماماً تعلق می‌گرفت بنابراین یک استثنایی شده بود و معلمین محروم شده بودند یعنی به کارمندان دولت به حقوق ثابتشان تعلق گرفت و به فرهنگیان به نسبت حقوق سابق‌شان تعلق گرفت این یک بی‌عدالتی بود که شده بود و حالا جبران می‌شود و بعد هم توجه بفرمایید که این مبلغ فوق‌العاده نیست مطابق صورتی که بنده دارم حداکثر آن ۲۵ تومان است، اضافه حقوق که تعلق می‌گیرد ۲۵ تومان است و بیش از اینها نیست بعد هم این قسمتی که در تبصره پیشنهاد شده و تقاضا شده است حذف شود از این جهت است که اضافه حقوق صدی هشتاد بدون توجه به مرکز و شهرستان‌ها به عموم معلمین تعلق بگیرد و بنابراین نباید تبعیض بشود و جناب آقای تیمورتاش هم که خودشان این پیشنهاد را داده‌اند الآن موافق هستند.
رئیس - البته نامه سنا که قرائت شد توجه فرمودند آقایان که یک موضوعی هست و آن این است دبیران و آموزگاران شهرستان‌ها مقدم بر دبیران و آموزگاران مرکز می‌باشد، این موضوع را سنا حذف کرده است در صورتی که نظر مجلس این بوده است که اگر اعتبار کم باشد اول آنها مقدم باشند حالا رأی می‌گیریم به این قسمت آقای ملک‌مدنی بفرمایید.
تیمورتاش - این توضیحات در پیرامون پیشنهاد بنده است و همه توضیح دادند غیر از بنده.
ملک‌مدنی - عرضی که بنده می‌کنم راجع به یک موضوع دیگر است، راجع به یک مطلب اساسی است که بنده سه مرتبه اینجا پشت تریبون عرض کرده‌ام ما نبایست حق مجلس شورای ملی را از مجلس سلب کنیم روز اولی که قرار شد هیئتی بنشینند وظایف مجلسین را معلوم کنند در همان جلسه خصوصی بنده عرض کردم که آقایان که می‌روند می‌نشینند آنجا مراعات این نکته را بکنند که مجلس شورای ملی نماینده عامه طبقات مردم است و باید در دخل و خرج این مملکت نظارت داشته باشد مجلس سنا این حق را ندارد آقایان رفتند تعارف کردند خلاصه به عقیده بنده همان آقایانی که مورد احترام و اعتماد ما هستند به رعایت اشخاصی که در سنا هستند تعارف کردند که برای امور مشورتی بفرستند آنجا و وقتی این حق را قائل شدند، این محظورات پیش می‌آید و البته این خلافی که شده است از وظایف مجلس شورای ملی است و بنده موافق نیستم که این حذف مجلس شورای ملی موافقت کند و این راه را باز کند که ما هر وقت یک لایحه‌ای می‌فرستیم آنجا یک مقدارش را حذف کند مارا به اشکال بیندازند بنده خواستم این توضیح را عرض کنم از نقطه نظر مجلس ضرورت داشت.
کشاورز صدر - جناب آقای رئیس بنده جزو آن هیئت هستم اجازه بفرمایید توضیحی عرض کنم.
رئیس - آنچه حق مجلس است گفته می‌شود و همان طور هم عمل می‌شود فقط آنها یک قسمت را که سه سال باید خدمت کنند آن را غیر مالی تشخیص داده‌اند. آقای امینی بفرمایید.
امینی - عرض کنم یک تذکرات اساسی است که باید در موقع خود عرض شود با اضافه کردن یک کلمه که آقای وزیر فرهنگ اضافه کردند و گفتند کمک آموزگار هم اضافه شود یک رقم بزرگی در بودجه فرق می‌کند چون اصل لایحه را تغییر می‌دهد وزیر مالیه هم هست و وضع مالیه مملکت هم خوب نیست بنده نمی‌دانم که اگر این قسمت را اضافه بکنیم و بدون حضور ایشان تصویب بکنیم آیا خوب است یا نیست و صورت اساسی دارد یا ندارد.
رئیس - اینجا آقای وزیر فرهنگ توضیحاتی دادند و یک پیشنهاداتی هم دادند بسته به نظر مجلس است.
صفایی - تذکر نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - برطبق چه ماده؟
صفایی - الان رأی نهایی است به آنچه که در مجلس شورای ملی قبلاً بحث شده است ما رأی می‌دهیم اگر امر جدیدی است باید پیشنهاد بشود و مجدداً باید بحث بشود.
رئیس - می‌گویند افتاده است.
صفایی - امر جدید ولو یک کلمه باشد باید رسیدگی و بحث بشود.
رئیس - آقای وزیر فرهنگ توضیحی دارید؟
وزیر فرهنگ - عرض کنم که اینجا بنده تقاضا نکردم که کلمه‌ای اضافه بشود تقاضا کردم یک توضیحی داده بشود لفظ آموزگار اعم است از کمک آموزگار و آموزگار، در حقیقت یک کار می‌کنند و به خودی خود این معنی را شامل است بنده خواستم آقایان توجه داشته باشند که این معنی را شامل است.
صفایی - تفسیر نمی‌شود کرد.
رئیس - به همان ترتیبی که سنا رفته و برگشته رأی می‌گیریم منتها آن تجزیه را باید در نظر گرفت در موقع با قیام و قعود رأی گرفت.
شوشتری - پس قسمت حذف کرده که می‌فرمایید افتاده چه می‌شود؟
رئیس - نیفتاده سنا حذف کرده و ما با همان جمله که مجلس تصویب کرده رأی می‌گیریم، اول رأی گرفته می‌شود به ماده واحده و تبصره دو آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا بایستی به تبصره یک رأی گرفته شود، عرض کردم اگر رأی ندهید از بین می‌رود و کمک معلمین مساوی خواهد بود آقایانی که موافقند با تبصره یک قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد و حذف شد حالا به مجموع ماده واحده و تبصره رأی گرفته می‌شود با ورقه (اسامی آقایان به شرح ذیل اعلام و در محل نطق حاضر شده و رأی دادند)
آقایان: اردلان. دکتر هدایتی. نصرتیان. بوداغیان. سنندجی. گنابادی. فقیه‌زاده. عامری. کهبد. فرهودی. کشاورز صدر. محمد ذوالفقاری. حکیمی. شوشتری. گنجه. حمیدیه. سرتیپ‌زاده. وهاب‌زاده. موسوی دکتر بقایی. صدر میرحسینی. مکی. معین‌زاده. آزاد. عماد تربتی- دکتر نبوی. صدری. صدرزاده. مهدی ارباب. گودرزی. نبوی. سلطان‌العلما. اسلامی. مهدوی. صفوی. دکتر جلالی. ملک‌مدنی. دولتشاهی. بهبهانی. فتحعلی. افشار. نریمان. حائری‌زاده. سودآور. دکتر معظمی. محسن اهری. شادلو. آبکار. نورالدین امامی. امینی. آصف. قرشی. بزرگ‌نیا. دکتر کاسمی. غضنفری. قراگوزلو. گرگانی. دکتر علوی. عرب‌شیبانی. ابریشم‌کار. اسکندری. رفیع. مخبر فرهمند. دکتر طاهری. دکتر کیان. دولت‌آبادی. ارباب گیو. کوراوغلی. هراتی. علی‌محمد دهقان. دکتر برال. سالار بهزادی. ناظرزاده. موقر مکرم.
(شماره آرا به عمل آمده ۶۳ ورقه موافق و ۸ ورقه ممتنع بود)
رئیس - از ۷۵ نفر عده حاضر با ۶۳ رأی موافق لایحه تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: گودرزی نصرتیان. سالار بهزادی. عامری. نبوی. اردلان. افشار. شوشتری. حکیمی. بوداغیان. دکتر هدایتی. سرتیپ‌زاده. نریمان. مکرم. گنابادی. ناظرزاده. کوراوغلی. دکتر برال. دکتر نبوی. دهقان. ارباب. دکتر جلالی. کشاورز صدر. دکتر بقایی. محمد ذوالفقاری. فرهودی. مکی. مخبر فرهمند. دکتر کاسمی. حائری‌زاده. گیو. دولتشاهی اسلامی. فقیه‌زاده. کهبد. حمیدیه. ابریشم‌کار. گنجه. موسوی. صدر میرحسینی. معین‌زاده. موقر. امیری. قراگوزلو. مهدوی. صدرزاده. صدری. امینی. دکتر علوی. وهاب‌زاده. آبکار. عرب‌شیبانی. بزرگ‌نیا. نورالدین امامی. شادلو. سودآور. گرگانی. دولت‌آبادی. دکتر طاهری. ملک‌مدنی. دکتر معظمی. محسن طاهری. قرشی. هراتی. دکتر کیان.
ورقه سفید علامت امتناع ۸ برگ
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس
رئیس - اگر آقایان موافق باشند یک ربع ساعت تنفس داده می‌شود (صحیح است)
(سی و پنج دقیقه قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت