مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۰ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۶۸
جلسه ۱۶۸
صورت مذاکرت روزچهارشنبه۲۹شهرشوال المکرم۱۳۲۸
مجلس دوساعت ونیم قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شدصورت مجلس روزسه شنبه راآقای معاضدالملک قرائت نمودند_آقایان قوام الاسلام نوبری.حاجی میرزاآقا.آقاسیدمحمدرضا.آقاسیدعلی آقا.سپهداراعظم.تربیت.دکترامیرخان بدون اجازه آقایان حاج سیدنصرالله وآقاسیدحسین کزازی بااجازه غائب بودند.
آقایان دهخدا.دکتراسمعیل خان.حاج وکیل الرعایا.نیرالسلطان بوقت مقرره حاضرنشده آقایان حاجی میرزازین العابدین قمی.حاجی مصدق الممالک حاجی امام جمعه.مریض بودند.
رئیس_ درصورت مجلس ملاحظاتی هست بفرمائید.
دکترامیرخان_بنده دیروزبه مناسبت وفات یکی ازاخوی زاده هانتوانستم حاضرشوم واجازه هم خواستم حالامعلوم میشودمراجزءغائبین بدون اجازه نوشته اند.
تربیت_بنده تابحال هیچوقت ازمجلس غائب نشدم دیروزچون تب داشتم نتوانستم حاضرشوم.
آقاشیخعلی شیرازی_درباب آقای
صنیع الدوله بعدازوزارتشان بایداستعفاشان بمجلس بیایدیکی هم درباب دستورجلسه بعداستعفامیکنم انتخاب دونفرنماینده دردستورقرارداده شود
ارباب کیخسرو_آن پیشنهادی راکه من کرده ام راجع بطبع لوایح نیست راجع به طبع فهرست عرایض است.
حاجی محمدکریمخان قشقائی_درباب پیشنهادبنده که دوماه است طبع وتوزیع شده است علت اینکه بمجلس نمیآیدچیست بنده محض خدمت بملت بوده است که این طرح رابرای سوارپیشنهادکرده ام علت وسبب چه بوده است که این قدرتاخیرشده است.
رئیس_پیشنهادجنابعالی باپیشنهادآقای حاج فاتح الملک متحدالمآل است وامروزهم جزءدستوراست.
معززالملک_بنده میخواستم عرض کنم درباب مسئله مهمی که ازمجلس گذشته است وبدبختانه نتیجه خارجی نمیبینیم یعنی درباب مستخدمین خارجه آیادراین باب ازهیئت رئیسه به هیئت وزرااخطاری شده است که اقداماتی بکنندیاخیربرای این که این موقع موقعی نیست که اینقدرمنتظرشداگربنابشودکه اعتنا نکنیم ووقعی باینکارنگذاریم ازآن هیچ نتیجه نخواهیم برد.
رئیس_هیئت رئیسه تکلیفش این بودکه هرقانونی بااجازه که ازمجلس گذشت بهیئت وزراءاخطارکنندکه ازطرف آنهااقدام دراجرای آن بشود
حاج شیخ الرئیس_چون مخبرکمیسیون حاضرنیست بنده به نیابت اوعرض میکنم که آقاسیدعبدالحسین بواسطه ضعف باصره ازعضویت کمیسیون استعفاءکرده است مقرربفرمائیدکه ازشعبه اول کسی که مناسبت باآن کاروشغل داشته باشدبجای ایشان انتخاب کنند.
رئیس_ایشان استعفاءرافرستاده بودندبنده هم فرستادم بشعبه که بجای ایشان انتخاب کنند آقایان مسبوق هستندیک اعتباری خاوسته شده بودبرای اداره اوقاف ودرآن باب جلسه قبل بعدازمذاکرات زیاداخذرای شده نتیجه بدست نیامداین است که امروز رای گرفته میشودبرای اعتباراین دوهزارتومان که ردوقبول آن معلوم شودوچونکه دراین باب مذاکرات زیادبعمل آمده است عقیده ام اینست که دیگرمذاکرات لازم نیست بایدرای گرفت که تکلیف آن معلوم شود.
محمدهاشم میرزا_پریروزتا حالاگمان میکنم هیچ چیزتازه برافکاروکلاءافزوده باشدواگررای بگیریم بازهمان آراءسابق خواهدبوداگربنابشودمذاکره شودشایداکثریت ردیاقبول حاصل بشود.
رئیس_صحیح است که میفرمائیدمذاکره شودولی آنقدرمذاکرات درجلسه گذشته شده است که بنده دیگرنظریاتی باقی نمیدانم که مذاکره بشودتصورمیکنم چیزتازه گفته نخواهدشدآنچه دلیل برضدوبر آمداین اعتباربایدگفته شودگفته شد(جمعی گفتندلازم است دراین خصوص مقداری مذاکره شود)
آقامیرزااحمد_نظریات آقایان درجلسه که درآن صحبت اوقاف شده خیلی مختلف بودتقریباچهارنظربودیکی اینکه عجالتاتوقیف باشدتاوقتی که اقتضاکردویک مدتی گذشت آن وقت تاسیس شودواین رای آقا یمعاضدالسلطنه ودکتراسمعیل خان بودونظردیگراین بود که این اداره باقی باشدولی چون بودجه کل هنوزتصویب نشده وقتی که تصویب شدوبه مجلس آمدآنوقت تصویب شود وآقای حاجی آقاهمچومیگفتندونظردیگراین بودکه بعضی میگفتندکه این اداره باقی بماندولی درتحت اداره فوائدعامه باشدمثل ادارات نمک وغیره که درتحت اداره فوائدعامه است دیگری میگفت که بایدتصویب شودوبودجه اش بگذردو منتظربودجه کل نبایدباشیم بنده چون معتقدباین رای اخیری هستم که رای چهارمی است لازم است که یک مطلب رااساسا عرض کنم که این مطلب راجع بشعب وفروع اداره نبودونظریات آقای معاضدالسلطنه وآقایان دیگرراکه ضیق مالیه مملکت راملاحظه دارندقبول دارم ولی عرض میکنم مثلااگرمایک اداره بااساسی داشته باشیم وشعب وفروع زیادی داشته باشدهیچ منافات نداردکه ازآن فروع وشعب بکاهیم ولی نظرفروع رادراساسی نبایدکردکه چون پول نداریم یک اداره اساسی راهم که لازم ومحتاج الیه است درواقع یک شعبه دائره کوچمی است بایدازمیان بردمثلامحاکم صلحیه که درعدلیه تشکیل شده است یاآنکه سابقاتشکیل نشده است امروزممکن است اگرزیادی است ادارتش راموقوف داشت ولی عدلیه راهیچ نمیشودموقوف داشت مابایدامروزه بدوچیزقنات کنیم یکی اینکه همین اداره مختصراوقاف که باقی است باقی باشدویکی شعب دوایرجزءازبرای آن زیادبکنیم ازاین جهت است که عضر میکنم اداره اساسی راکه میفرمایندمخارج آن دوهزارتومان مخصوصاتقریبادوازده هزارتومان میشودزیاداست بنده این رانسبت ببودجه مملکتی همچووقتی زیادنمیدانم وهیچ لطمه وصدمه هم ببودجه مملکتی نمیزنددوهزارتومان یک اعتباری است که به اداره اوقاف داده میشودهرقدرباملاحظه صرفه نتوانستندخرج میکنندوزیادی آن راباوزارت مالیه محسوب میدارندوفرقی که اداره اوقاف داردیک فرقی است که ما خیلی بایدتعقیب کنیم سایرادارات قبل ازتشکیل مجلس یادرابتدای تشکیل مجلی تمام تشکیل ویک بودجه موقتی ازآنهابمجلس آمدوگذشت وازهمان میزان حقوق میدهندولی این اداره چون ازاول سال تشکیل شده وبودجع موقتی نداشته است تقریباهفت ماه است که بی حقوق مانده است وامروزهیچ انصاف نیست که ما بآنهاحقوق ندهیم بگوئیم باشدتابودجه کل بمجلس بیاید.
حاج شیخعلی خراسانی_ازوقتیکه درآن اطاق بودیم چندوقت بودکه رای دربعضی مسائل گرفته شدونتیجه بدست نیامدیعنی عده رای دهندگان آن مقداری نبودکه اکثریت حاصل شودوخاطرم هست که درآن مجلس رای گرفتیم وهم چنین دراینجاقراربودکه درکمیسیون این مشکل حاصل شودحالا میبینیم که قراربراین شده است که اگردریک همچومشکلی افتادیم تجدیدرای شودگوباتاحل آن مشکل نشودنتوانیم تجدیدرای کنیم وبنابودمسکوت عنه بماندتاتکلیفی برای آن داده شود.
رئیس_همچوقراری داده نشده است که اگردریک مسئله رای گرفتیم وشکوکت قیدشدآن مطلب همینطورمسکوت عنه بمانداگربنابراین باشدخیلی ازامورمملکت بایدمعوق بماندوماهمچوفهمیدیم چکنیم بایددوباره رای بگیریم حالاآن مسئله مشکل رجوع شده است به کمیسیون تفسیرکه دراین باب یک ملاحظات وامعان نظری کرده رای خودرااظهاربدارندکه آیاامتناع راجزءرای ندهندگان محسوب بداریم یامحسوب نداریم اگرامتناع کنندگان جزءرای دهندگان محسوب شدندآنوقت هیچ تردیدی حاصل نمیشودیعنی همان رای نتیجه میدهددرهرصورت اینمطلب مستلزم این است که اینمطلب همینطورمسکوت عنه بماندبرای اینکه این اداره میخواهدتکبیف خودش رابداندکه آیامجلس وجوداین اداره رالازم داردیاندارداگرتصویب کرداداره موجودخواهدبودواگر نکردبهم خواهدخورددرهرصورت مجلس رانمیشودبلاتکلیف گذاشت.
حاجی آقا_چون درآندفعه که گفتگوشدبنده ازکسانی بودم که تصویب نمیگردم حالاهم مجبورم که عقیده خودراعرض کنم ولی قبل ازاینکه نظرخودم راعرض کنم دراینموقع اینمطلب راکه راجع بیک مسئله کلی است میگوئیم که قبل ازاین درمجلس چندین مرتبه گفتگوشدوهمه حدسیات خودشان رااظهارکردندکه دراینموقع درتشکیل ادارات بایدپیش بینی بکنیم وصرف عایدات مملکتی بمصارف مخصوصه ویک طریقی ویک منشی برای خودمان تصورکنیم که بی اندازه وبیجاعایدی مملکت راصرف نکنیم ونتیجه احساساتشان اینطوریودکه گفتندبایدهمینطورکم کم روباصلاح وترقی بگذاریم ولی وقتی درجزئیات اینمطلب داخل میشویم نظرمقصودبهمان جزئیات میشودبجهت اهمیت دادن به آن جزئی نظرازکلی بالمره مرتفع میشودبنده درآن دفعه عرض کردم تابودجه ملکت نباید نمیتوانیم این مخارج راتصویب کنیم بیک نظراگرچه میشودگفت درنظربودجه تصویب شودوملاحظه بودجه مملکت معلوم شودولی وقتی بودجه مملکت معلوم شدملاحظه مخارجات مملکت را میکنندوقت ملاحظه مخارجات مهم راهم میکننداگرچیزی زیادآمدصرف سایراداراتی که بالتسبه وجودش مهم است میکنیم بنده امروز عرض میکنم مانبایدفراموش کنیم که امروزاولین امرمهم اولین مصرف مهم همان مصرف قشونی است برای اینکه مادیده ایم که هریک ازوکلاباتسبه بولایات وقتیکه باکابینه وزراءازباب ترتیب تسویه اعمال قطعیه راجعه بخودشان مذاکره میکردندمیگفتندپول نیست اگرمیگفتندیک فوج بیک جائی حرکت بدهیدجواب میگفتندپول نیست مثلاسمنان ودامغان سه ماه است حکومتش حرکت نمیکندووقتیکه بوزیرجنگ سابق ووزیرداخله اظهارمیشدکه چرا آنهاراحرکت نمیدهیدمیگفتندمعطل پولیم که چندنفرسوارهمراه آنهاحرکت بدهیم پول نداریم وحال آنکه چندنفرسوارکه بایک حاکم
دامغان وسمنان برودبیشترازدوهزارتومان خرج نداردبنابراین اگردوهزارتومان بایدصرف قشون کردیک هزارتومان باشد بیشتراست بایدصرف قشون کردترتیب قشونی ماکه تمام شدوواقعادیدیم ترتیبات مملکتی اجازه میدهدکه صرف بعضی ازمصارف دیگرکه بالنسبه مهم است بنمائیم اینطورمخارج رامیکنم فرمودنداساس ادارات رابافروعش بایدملاحظه کردمثلاعدلیه مملکت رانیشودگفت نباشدولی فروعاتش رامیشودگفت نباشدولی بنده عرض میکنم که راست است ولی درهمان ادارات اساسی هم بایدملاحظه کردکه بعضی اساسهاهست که نمیشودگفت نباشدمثلاعدلیه که یکی ازقوام ثلاثه مملکتی است که بایدباشدازاین جهت میگوئم اساس عدلیه بایدباشداگرفرض میکردیم که یکی ازقوام ثلثه نبودولواینکه اساس هم بودمیگفتیم نباشدقشون رابایدراه انداخت تااینکه مرتب شودودراین باب گمان نمیکنم که هیچیک ازوکلاءمرا ملامت کنندولی اوقاف یکی ازقوای مملکتی نیست که اگرنباشدبگوئیم یکی ازقواکه اوقاف است معلون شده است امروز درمقام صرف وجوه عایدی مملکت بنده عرض میکنم تاروزیکه بودجه مملکت نبایدوماندانیم که عایدی ماچه قدراست نباید یک پول برای اداره اوقاف بدهیم بواسطه اینکه اداره اوقاف یکی ازادارات مملکتی نیست که مابگوئیم اگرنباشد نمیشوداولابابودجه وزارت جنگ ممکن است که اینطوربودجه هاراتصویب کردعلاوه براین فعلاهم که این اداره محلی نداردوعایدی هم نداردحالابعداگریک چندسال دیگری عایدات داشته باشدآنهم اگرممکن شدوبودجه مااجازه دادمجلس تصویب خواهدکرداین نمره ادارات درمملکت که فروع هست بعدازآنی که تمام ادارات بودجه شان معین شدوآنوقت برای بودجه اداره اوقاف که دوازده هزارتومان کمتریابیشتراست هرچه هست مجلس تصویب خواهدکرد
ارباب کیخسرو_ بنده اخطارقانونی دارم این که میفرمائیدبایداصل قانون اساسی تفسیرشودبنده نمیدانم کدام جای این اصل بایدتفسیرشودبرای اینکه مینویسددرموقع شروع به مذاکرات بایدافلادوثلث ازاعضاءمجلس حاضرباشندوهنگام تحصیل رای سه ربع ازاعضاءبایدحاضربوده واکثریت آراءوقتی حاصل میشودکه بیش ازنصف حضارمجلس رای بدهندواینجامعین میکندکه درموقع اخذرای بایدسه ربع ازاعضاءمجلس حاضرباشندونصف آنهارای بدهندکه اکثریت حاصل شودبنده گمانم این است که اصل هیچ تفسیری لازم نداشته باشدبرای اینکه واضح است.
رئیس_چرااگرملاحظه کنیدخودتان میفرمائیدکه این اصل میگویددرموقع اخذرای بایدسه ربع ازاعضاءحاضرباشندبیش ازنصف آنها یک مطلبی راتصدیق کنندیاردنمایندمثلااگرعده پنجاه نفرباشدمسلما۲۶نفرردیاتصویب کنندمعلوم میشودولی اگر۲۴نفرردیاقبول کنند نمیفهمیم نتیجه چه شده است برای اینکه نمیدانیم که امتناع کنندگان جزءحضارمحسوب میشوندیاخیرپس لازم است که نظری دراین اصل بشود.
آقاشیخ محمدحسین یزدی_اداره اوقاف که تشکیل میشودبایداساسا برای مملکت فایده داشته باشداگرچه رسم مااین است که ادارات رابرای فایده مملکت تشکیل نمیکنیم برای این تشکیل میکنیم که مردم رابنان برسانیم حالاتااینجایش راحاضریم بودجه ماهم اگرکسر داردپیش بنده چندان اهمیت نداردولی بنده همین قدرعرض میکنم اگرهم مضرباشدبحال مملکت بایدتشکیل کنیم.
ناصرالاسلام_عرایضی راکه درجلسه قبل عرض کردم تکرارنمیکنم همین قدرعرض میکنم کسانی که عقیده شان این است که این دوهزارتومان راکه وزیراوقاف میخواهدبایددادخوب است این رامقایسه بفرمایندباپاره مخارجی که امروزبالنسبه مهم است که بایدصرف آنهابشودواگرامروزملاحظه بفرمائیدیک اندازه مسبوق خواهیدشدکه این پول امروزه محل نداردداین تشکیل ادارات بااین شرح وبسط امروزچه اشکالات برای امورات فراهم آورده نمایندگان بایداین ادارات که تشکیل میشوداول یک نظراساسی درآنهابکنندکه مملکت رامحتاج بیک خرج فوق العاده نکنندویک پولی رابرای یک اداره که امروزه مقتضی نیست خرج نکنندمثل اینکه وقتیکه یک قوه جبریه درپشت سراین اداره اوقاف یاسایرادارات باشدممکن است کاری ازپیش ببرندوبدون آن خرچ محض استپس بعقیده
بنده این است که کاری که امروزاست همان اداره قشونی است وقتی که اداره قشونی مامنظم ومرتب شدهمه اینهاسهل است برای اینکه چنانچه عرض کردم بواسطه قوه جبریه ممکن است این ادارات صورت خارجی پیداکندپس عجالتاباید جدادرصددتهیه کردن قوه جبریه باشیم بتوانم بآن قوه قانون تمام ادارات رامجری داریم چنانچه تمام حکماءوبزرگان دنیااول اساس وپیشرفت کارشان رادراین مسئله دانستندوبه تجربیات هم معلوم شده است که هرمملکتی که میخواهد امورات اساسی وکارهای اوپیش برودبایداین اصل راملاحظه بکندامروزاداره اوقاف ممکن است که تشکیل بشودولی میخواهم بدانم قانون آنهم بایداجرابشودیاخیرهمان تشکیل اداره کافی است پس وقتیکه اجرای قانون لازم باشدمسلم است که انسان بالطبع متعدی است آنهائیکه سالهای درازبه میل شخصی وانواع اقسام تشبثات خارجی بدون مجوزشرعی پاره تصرفات درموقوفات کرده اندواقدامات غیرمشروع درآنهانموده اندامروزنخواهندگذاشت که کارمملکت باین آسانی پیشرفت نمایدوچگونه امروزمیتوان گفت که اینهائی راکه شمامیخوریدومیبریدخلاف شرع بوده است مگراینکه یک قوه قهریه اول تهیه شودوازآن اشخاص جلوگیری کردتااینکه اوقاف به صرف خودش صرف شوداین عقیده بنده است والامسئله دوهزارتومان هیچ اهمیتی نداردولی همانطوریکه آقایان گفتندقبل ازگذشتن بودجه کل باین اعتبارهااهمیت ندادیم تااینکه کارماباینجاکشیده است که سال قریب باتمام وهنوزازبودجه خبری نیست.
آقاسیدحسین اردبیلی_آقایانی که قبل ازبنده فرمایشات کردندمخالف بنده هستندازاین جهت لازم است چندکلمه عرض کنم این مسئله آنقدراهمیت نداردمانمیدانیم که این دوهزارتومان که بوزارت اوقاف اعتبارداده میشوددرمقابل ازعوایدی حاصل خواهدشدویک انتظامات کلی برای ماخواهدشدوالامثلایک مبلغی رامادرضمن بودجه اعتبارمیدهیم بااداره مباشرت درصورتیکه شاید چندین برابراین دوهزارتومان باشدواین برای اینست که شایدیک مصارف فوق العاده که پیش می آیدیک محل درمقابل آن باشداین هم نظیرهمان است اگرمااین نظرراباین ترتیب که گفته میشودتعاقب کنیم پس بایدآن اعتاریکه دربودجه مجلس منظورشدآنراهم تصویب بکنیم ودرصورتی که خودآقای معاون وزارت فوائدعامه میگویدبودجه این اداره نوشته شده است وتمام آن۱۲هزارتومان است دیگرلازم باین مذاکرات نیست فرض میکنیم این بودجه آمدبمجلس آنوقت هرقدرخواسته باشیم صرفه جوئی کنیم اقلش که بایدنصفش تصویب شودوالابایدبگوئیم که این اداره اصلاح لازم نیست آنوقت که آنراتصویب کردیم این مبلغ ازآن بابت محسوب میشوددرصورتی که میدانیم قابل این بودجع چندین برابر عایدات خواهدداشت حالاآقایان بعضی ها میفرمایندنظربکارهای الاهم فالاهم این اداره رالازم نداریم بنده عضر میکنم درصورتیکه درمرکزاین اداره نباشدپس درولایات بطریق اولی هیچ شعبه لازم نداردافلاماانتظاماتی راکه درمرکزشروع شده است خوب است همین قدرش قراربدهیم واین دوهزارتومان رابدهیم که عجالتابتواندازعهده انتظامات برآیدتااینکه به مواردماچشم هایمان راروی هم میگذاریم ۳۰هزارو۴۰هزارتومان تصویب میکنیم وهیچ نمیگوئیم رعایت الاهم وفالاهم بایدبشودولی میگوئیم بایدرعایت الاهم وفالاهم راکردمگرچخ قدراهمیت داردکه مااین دوهزارتومان رابوزارت اوقاف اعتباربدهیم بنده خیلی تعجب میکنم ازآقایانی که میفرمایندمانمیتوانیم این اعتباررابدهیم بنده عرض میکنم مه هرچقدرما رعایت الاهم فالاهم رابنمائیم نسبت بهمان الاهم فالاهم این یک اداره اساسی است که اگرهرآینه این وجه تصویب وداده شودبیشترازمخارجش عایدی خواهدداشت والبته وقتی اداره اوقاف مرتب شدخواهیددیدکه خیلی فوایدداردحالادیگر بسته است باکثریت مجلس
.وکیل التجار_والااداراتی که تشکیل میشودبایدملاحظه فایده آنی وآتیه اوراکردهمین طورکه گفته شدبنده نمیدانم که این اداره
درکدام موقوفات نظرخواهدکردوازاوچه نتیجه حاصل خواهدشدوبنده هرچه تصورمیکنم میبینم که فعلاهمچوخبری نیست واگرچنانچه یک موقوفاتی الان دراداره وزارت اوقاف است یعنی دردست آنهااست میگویندکه فلان موقوفه وفلان اوقاف فعلاتصرف وزارت اوقاف است وازعایدی اوممکن است فلان قدرعایدشودودراین سه صورت هم بایددیدکه آیامیتواندآن عادیدی مخارج این اداره رامتحمل شودیاخیرواگردرسایرموقوفات امروزبخواهیم مداخله کنیم بنده امروزصلاح نمیدانم درآنهادخل وتصرف کنیم بعلاوه این اداره گفته شدکه تشکیل شده است وهفت ماه است که ازسال میگذردبودجه اوهم دوازده هزارتومان نوشته شده است که بایدتصویب شوداین مدت هفت ماه بنده نمیدانم این دواهزار تومان چه درداین اداره رامیتواندواکنداعضاءاین اداره هزارتومان حقوق داشته باشداین دوهزارتومان چه بدرد آنها میخورد بعلاوه دومرتبه درضمن اظهارات خودشان آقای معاون اظهارداشتندکه این تصویب ضرری ببودجه نمیرساندبرای اینکه اعضاءاین اداره بقدرکفایت یعنی بقدریکه برایشان معین شده است حقوق دولتی دارندوبمحض اینکه دراین اداره مستخدم شده اندحقوقشان توقیف شده است بنده نمیدانم درصورتی که حقوق اداری بآنهاداده شده است برای چه حقوق دیوانیشان توقیف شده است بعلاوه بنده عرض میکنم اداره که بنما باشددوازده هزارتومان بودجه اونوشته شودوحالاکه هفت ماه است که ازسال گذشته است دوهزارتومان بخواهنداین اداره هیچوقت برای مافایده نداردوبایداداره مرتب باشدصحیح باشداجزایش بایدماه بماه کاربکنندوحقوق خودشانرابگیرندتااینکه ازوجودایشان کاری ساخته شودوفایده ببریم واگرغیرازاین باشدهیچ فایده ندارداین دوهزارتومان هم ازمیان میرودوازوجودایشان هم فایده نخواهیم برد
معاون وزارت اوقاف_دراین مسئله اوقاف خیلی صحبت شدباندازه که هیچ تصورنمیکردم اینقدرواین اداره صحبت خواهدشدعرض میکنم حالامن نمیخواهم تمام فرمایشات آقایان نمایندگان راجواب بدهم ولی آنکه ازهمه نزدیکتراست آن چیزی است که آقای وکیل التجارفرمودندبنده عرض نکردم که باندازه این دوهزارتومان اجزاءمواج دیوانی دارندواین اعتباری راکه خواستم برای این نبودکه خودشان مواجب دارندبنده عرض کردم که اگرمواجب شخصیتشان رادرسال حساب کنیدبیشترازاین دوهزارتومان خواهدبودزیراکه مسبوقیداجزاءادارات یک مواجب دیوانی دارندکه مادامی که درادارات خدمت میکنندآن مواجب وآن حقوق توقیف میشودحالااین اجزائی که دراین اداره هستندبعضی مواجبهادارندبعضی شغل ها هم بآنهاداده شده است چنانچه درتمام ادارات است ولی نه اینکه معادل باشدباآن حقوق که اینجامیگیرنددرسال اگرحساب کنیدالبته مواجب های شخصی آنهابیشترازاین دوهزارتومان است ووقتی که فرمودندبعدازهفت ماه دوهزارتومان برای آنهاخواستنداولاقریب دوماه است که مشغول مذاکره هستیم چون وقتی که مااین اعتبارراخواستیم ۵ماه پیش بودآنوقت هم به ملاجظه اینکه فوق العاده اردولت نخواسته باشیم تامل کردیم که شایدبودجه کلیتابگذردوکاربودجه مملکت یک ترتیبی پیداکندوتکلیف اداره اوقاف هک معلوم شودوحالاپنج ماه است که این تقاضاراپیشنهادکرده ایم بکمیسیون بودجه واینجامانده است وطول کشیده است که بهفت ماه رسیده است ودیگراینکه میفرمایندکه این زیاداست گمان نمیکنم که بنده یک چیزفوق العاده خواسته باشم یک فقره دیگری هم بودکه خواستم عرض کنم ازقراریکه آقایان نمایندگان اظهارمیدارندممکن است اظهاراتشان دوسه نتیجه داشته باشدیکی این که عجالتااداره اوقاف لازم نیست یکی اینکه اوقاف میخواهیم ولیکن حقوقی باونمیدهیم یکی اینکه این مدتی که بوده اندیک چیزبدهیم وبعدازاین ندهیم بنده استدعامیکنم بالاخره بایدمعین کردکه این اشخاصی که تاحال خدمت کرده اند تکلیفشان معلوم شودواینکه این اداره نباشدبنده نمیدانم چطورممکن است گفت نباشددرصورتیکه سالهااست بوده است ومردم رجوعات داشته منتهی سابقابطوردیگربوده است حالاباین طوراست یکی اینکه میفرمایندکه اداره باشدولی اجزاءهمان حقوق دیوانی خودشان رابگیرندومابقیش راتهیه کنیم اینهااشکالاتی است که درنظرهست واین ترتیب ممکن نیست بجهت اینکه اشخاصی که درادارات آمدندحالیه حقوقی به آنها نمیدهندمگراینکه بنویسندکه اینهاازاداره خارج شده اندیااینکه داخل هستندتااینکه مثل سابق بک نفقه بآنهابدهندبعضی ازآقایان اشاره کردندکه این اداره شایدمضراست بنده اینرادرست نفهمیدم آیامیخواهیدبفرمائیدکه کلیتابودن اداره اوقاف درمملکت مضراست یااینکه این اداره مضراست یااینکه دوهزارتومان برای این اداره بدهیدولی اینکه این اداره اوقافی رالازم خواهیدداشت بجهت اینکه اداره ایست که همیشه بوده است وبایدباشدمنتهی اگرمعایبی داردبایدرفع کردولی دیگرممکن نیست که اداره اوقاف بکلی درمملکت نباشدالبته اصلاحش لازم است درهرحال این دوهزارتومان چیززیادی نیست والبته فوایدهم داردوازجمله فوایدی هم که خواهد داشت ویکی ازکارهائی است.....
رئیس_این نکته ارآقایان متوجه باشندکه فقط درمقابل توجه بودن این پیشنهادرای گرفته میشودمخارج ومواجب وسایرچیزهای دیگرباکمیسیون است که باحضوروزارت جنگ مذاکرات بنمایندوترتیباتش داده شود.
وکیل التجار_درقابل توجه بودن اینطرح گویاحرفی نیست ونبایدپیش ازاین دراین خصوص مذاکره کردوبایدبعداز آنکه قابل توجه شدفوراازاینجااین لایحه رارجوع نمایندبوزارت جنگ وهمانطوریکه گفته شددرجزءسواری که منظورکرده اندکه بگیرنداینهارامقدم بدارند.
آقاسیدابراهیم_بنده عرض میکنم تمام آقلیلن مستحضرندکه ایل جلیل بختیاری یک طورخدمت شایانی ویکطورامتحانی دادکه برتمام اهالی مملکت ایران خدمات آنهاثابت شدکه کسیکه حافظ حقوق این ملت باشدایلات است بواسطه آن شجاعتی که داراهستندگویاآقای حاج محمدکریم خان غرضشان این بوده است که ماازوجودایل قشقائی هم استفاده کنیم وازسایرایلات وچنانکه ایل جلیل بختیاری حاضرشده است برای خدمت دیگران هم برای خدمت ایشان هم شریک باشندالبته دیگران هم باید کمک کنندودراهمیت آن هم این یک نکته بس که مادرعرض این دوسالی مدافعی برای وطن غیزازایل بختیاری ازکسی ندیدیدم درواقع وطن پرستی ایشان آشکارشدوبر کسی پوشیده نیست.
آقاسیدحسین اردبیلی_حالامذاکره زیادلازم نیست همین قدرقابل توجه بودن این پیشنهادرای بگیرید وبگذریدبعدهرچه مذاکره لازم است میشود.
کاشف_طرح آقای حاجی محمدکریمخان قابل توجه شده است حالاباید بکمیسیون نظام رجوع شودرای گرفتن لازم ندارد
حاج شیخ الرئیس_بنده عرض میکنم سابق براین نظره بپاره اطلاعات که ازداخله وخارجه حاصل میکردیم میدانستیم نظرخارجه بخصوص بایلات ایران اهمیت فوق العاده داشت باین معنی آنزمانی که درمملکت عثمانی بودم دراسلامبول هروقت مذاکره ازقشون ایران میشدبپاره ملاحظات سیاسی میگفتندکه درقشون مرکزی ایران آنقدرنمیتوان بنظراهمیت ملاحظه کردبلکه نظرمابا ایلات ایران است زیراآنها مردمانی هستندبا شهامت وشجاعت یعنی ازوقتیکه ازمهدبیرون آمدندعادت کرده اندبتیراندازی وبایک تهورفوق العاده وفوق الطاقه یک استعدادی دارندبرای جتگ ولی بنده یکنظری دارم دراینجا اگرچه میدانم اکثرآقایان بااین اظهاری بنده مخالفت خواهند نمودوشایدبنده راتخطئه بکنندولی عقیده خودم رامجبورم عرض کنم که خوب است این ایلات رابحال خودشان بگذاریدکه شیوه بدویت ونمایش قدویت خودشان باقی باشندواستدعامیکنم که این رابطهران اخطاربکنندوبمارس بزنند وازبرای ماتولیداشکال ننمایند.
معاضدالملک_بنده بموجب اصل ۳۹و۴۰قانون اساسی مذاکره دراین مطلب رابدون حضوروزیرلازم نمیدانم که وزیرهم برای مذاکره این مطلب حاضربشودبرای اینکه بدون حضوراو هرچه مارای بدهیم خطاست اصل۳۹قانون اساسی میگویدکه(هروقت مطالبی ازطرف یکی ازاعضای مجلس عنوان شودفقظه وقتی مطرح مذاکره خواهدشدکه اقلا۱۵نفرازاعضای مجلس مذاکره آن راتصویب دراینصورت آن عنوان کتبابرئیس مجلس تقدیم میشودرئیس مجلس حق داردکه آن لایحه رابدوادرانجمن تحقیق مطرح مداقه قراربدهد)اصل ۴۰مینویسدکه درموقع مذاکره ومداقه لایحه مذاکوره
دراصل۳۹چه درمجلس وچه درانجمن تحقیق اگرلایحه مزبورراجع بیکی ازوزراءمسئول باشدمجلس بایدبوزیرمسئول اطلاع داده که اگربشودشخصاوالامعاون بمجلس حاضرشده که مذاکرات درحضوروزیریامعاون اوبشود_موادلایحه ومنضمات آنرابایدقبل ازده روزالی یکماه باستثنای مطالب فوری ازبرای وزیرمسئول فرستاده باشندهمچنان روزمذاکره بایدقبل ازوقت معلوم باشدپس ازمدقه مطلب باحضوروزیرمسئول درصورت تصویب مجلس باکثریت آراءرسمالایحه نگاشته بوزیرمسئول داده خواهدشدکه اقدامات مقتضیه رامعمول دارد.
رئیس_درباب قابل توجه بودن گمان نمیکنم که حضوروزیرلازم باشد
حاج عزالممالک_بله درخصوص سوارایلات چنانچه حاجی سیدابراهیم فرمودنددراین مدت ایل بختیاری خیلی خدمت کردندواین مسئله دولت رامجبورخواهدکردکه سوارش راازایلات بگیردچنانچه سابقاهم معمول بودکه سوارازایلات میگرفتندولی این مسئله بیش ازاین قابل مذاکره نیست خوب است رای درقابل توجه بودنش گرفته شودودرکمیسیون نظام ترتیب استخدامش باحضوروزیرجنگ داده شودوآن چیزی که آقاشیخ ابراهیم فرمودندالبته مایک عده سوارازبرای دولت بایدداشته باشیم واین یک عده سوارازایلات لازم است.
شیبانی_این مسئله رابنده بایدباحضوروزیر جنگ عرض نمابم حالاهم برای استحضارآقایان عرض میکنم بنده که درکرمان بودم بموجب کتابچه چهارصدسوار در دستورکرمان منظوراست وآنچه تحقیق کرده ام یک نفرسوارشهری وجودخارجی نداشت ودرگرمسیرکرمان هم بنده سراغ دارم که وجودخارجی نداردودراینصورت خیلی ازنقاط عده های سوارجزءنظام داریم که وجودخارجی ندارندواسم ایشان درجزءدستورجنگ هست وهمین طورکه حاجی سیدابراهیم فرمودندشجاعت ایلات خصوصا بختیاری که بینی وبین الله شجاعت آنهارادیدیم همانطورازقشقائی هاهم لازم داریم که آنهاهن درتحت نظام بیایندواگرچه بیانات کافی کاملاآقای حاج فاتح الملک فرمودنددیگرلازم نیست ولی بنده همین قدرعرض کنم که وقتیکه درنظام کاملابتوانیم ازوجودایشان فایده ببریم بنده تاکیدمیکنم که باحضوروزیرجنگ دراین خصوص کاملامذاکره بشودومخصوصا وزارت جنگ یک ترتیب صحیحی درباب امورات خودشان بدهندویک تحقیقی درکارخودشان بکنندکه این پولهای مفرط که باسم سربازوسوارهست بمصرف خودش صرف شودآن وقت صاحب سوارصاحب قشون صاحب همه چیزخواهیم شدفی الواقع ایران همیشه یک عده بیست هزارسواره وپیاده درجزءدفترمملکتی ثبت کرده بودوقتی که میخواستندسلاطین تابیک جائی قشون بفرستندده هزاروبیست هزارمیفرستادندچطورشدکه حالامیخواهیم صدسوارویاپنجاه سواربجائی بفرستیم ممکن نمیشودخوب است دراین مطلب یک دقتی بشودوباحضوروزراءقراری دراین باب دادکه فی الواقع ملت هم تکلیفش رابداندکه صاحب یک دولتی است.
حاجی محمدکریم خان_درمسئله حقوق سوارکه آقای آقاشیخ ابراهیم فرمودندکه بایدبکمیسیون برودبنده عرض میکنم محل خودسواررعیتی است وباندزه حقوق دویست باسیصدسوار خودشان مالیات رامیدهندبوزارت مالیه وزیرمالیه همان مالیات رامیدهدباین عده سوارچرا محل ندارد.
محمدهاشم میرزا_ بنده باوجودیکه اساسادرتمجیدایلات باتمام آقایان همراه هستم ولی مخالف هستم باتمام این مذاکرات که امروزشده است مشی کلی دولت همان طوریکه مذاکره شدمعلوم نیست وشایدباین واسطه دچاراشکالات بشودهنوزدراین مدت معلوم نشده است که چه قراری دراین باب خواهنددادقشون که میگویم بقرعه است یاچیزدیگریاآنکه بایداجباری باشدیااینکه ازروی ترتیبی بایدباشدوقتی که این سه جزءمعلوم شدازایلات یاغیرایلات هیچ فرق نمیکنداین سه قسم معلوم شودتاآنکه ازایلات هم دولت یک عده قشونی سوارنظام گرفته شودآنوقت ماحق داریم که بگوئیم چقدرگرفته شودوازکدام ایل گرفته شودوالابودن اینکه معین شده باشدویک عقیده ثابتی ازطرف دولت پیشنهادشده باشدتمام این مذاکرات بی نتیجه خواهدبودواین مسئله ازقبیل مذاکراتی است که دردوره تقنینیه سابق شده بودکه بواسطه یک ماده
سابق معطل مانده بودیم وخاطرهمه آقایان هست دروقتی که نظام نامه مینوشتیم هرچه خواستیم مطالبی راکه نوشته شده بودتفسیرینمائیم بنظرمان خوب نمی آمدونتوانستیم حالاهم این پیشنهادماراهمان طوربزحمت دچارخواهدکردبرای اینکه مثلااگررای دادیم که دویست هزارنفرقشون بگیریم نظرمان براین شدکه قشون نبایدازایلات باشدبایدازنظام باشدکه درتحت فرمان صاحب منصب باشدنه درتحت فرمان ایلخانی بنده عقیده ام این است که دچاراشکالات خواهیم شد
موتمن الملک_تعریفاتی که ازایلات شده است صحیح است ولی بنده عرض میکنم که کاربانظارت وقانونگذاری است واین طرح که شکل قانونی نداردکه مابگوئیم ازایلات سواربیاوریم این وظیفه دولت است که ازهرجاکه صلاح میداندسوارمیگیرداین مثل این است که بوزیرجنگ بگوئیم که برای فلان توپ بایدازفلان کارخانه باروت بیاوری مابایدازدولت قشون بخواهیم اوقشون راازهرکجامیخواهدتعیین میکندوازهرکجاکه صلاح میداندقشون میگیردوتعجب میکنم ازکمیسیون مبتکرات چطورمتوجه باین مطلب نشده است این قبیل طرحهااگرچه صحیح است ولی چون ازوظیفه ماخارج است ردنمیکندوحالاعرض میکنم که این کارازوظیفه ماخارج است بایدرجوع شودبوزارت جنگ که اگرصلاح دانست عمل نماید.
لسان الحکماء-کمیسیون مبتکرات هم باین مطلب متوجه شدوبهمین جهت شرط کردرضایت وزیرجنگ راچنانچه درراپورت اشاره شده است
حاجی سیدابراهیم_اصل۱۵۴قانون اساسی مینویسدترتیب گرفتن قشون راقانون معین مینمایدتکالیف وحقوق اهل نظام وترقی درمناصب بموجب قانون است بعدازآنکه گرفتن سوارونظام بایدبترتیب قانون باشداین طرح رامیشودرای گرفت که بعدباحضوروزیرجنگ ملاحظه ومذاکره شود.
معززالملک_اینجا جای هیچ تردیدی نیست که وضع گرفتن قشون رابایدقانون معین نمایدودراین هم که هروقتی که مابخواهیم درمملکت یک قشونی بگیریم بایدازعناصرجنگی این مملکت بگیریم حرفی نیست ولی من ازتمام نمایندگان که موافق هستندبااین مسئله سئوال میکنم آیاطرزگرفتن قشون رابایک ورقه که یک عده بی مطالعه امضاءکرده باشندباین مختصری میتوان رای گرفت آیامیشوداساس قشون گیری یک مملکتی رااین لایحه قرارداداین لوایح فرع قانون کلی است این یک چیزی نیست که یک وکیلی معین کنداین تکلیف دولت است این تکلیف وزیرجنگ است که بعدازملاحظات مناسبت مملکت اتخاذکندومطابق آن رفتارنمایدواین عده سواررابگیردخواهیدفرمودکه این لایحه ایست ازیک وکیلی البته بایددرقابل توجه بودن رای بگیریدبنده عرض میکنم درقابل توجه بودن آن اگررای بگیرندبمجلس برمیخوردبرای اینکه این لایحه نیست واین نمبدانم چه چیزاست درصورتیکه نه نظروزارت جنگ معلوم است ونه هیئت دولت درآن نظریات کرده اندفرض بفرمائیدبدبختانه این رامجلس تصویب کرده است آنوقت بایدبرودبکمیسیون نظام مسلمااین طرح راردخواهدکرد کمیسیون نظام که ردکردهیئت دولت هم این راردخواهندکردآنوقت یک مدتی وقت بی فایده صرف شده پس ازاینجهت بنده عرض میکنم اینطورلوایح رابعداکه ملاحظات نکردیم وهیچ مطالعه نکردیم وپیشنهادکردیم درموقع اجراءعاجز خواهیم ماندپس خوب است درابتداءاین ملاحات بشودکه علقبت دچارمحظورات نشویم بنده این لایحه راهیچ قابل توجه واجرانمیدانم وعرض میکنم که ازتکلیف یک نماینده خارج است که تکلیف قشون گیری یک مملکتی راکه وظیفه دولت است درضمن لایحه قانونی پیشنهادمجلس کند.
فاتح الملک_بنده ردمیکنم فرمایش معززالملک رابدلایلی که عرض میکنم اولاکسیکه این طرح راپیشنهادکرده است فورانگفته است که بعدازگذشتن این لایحه به هزارسوارایلات را
خبرکنندحاضرشوندکه شمامیفرمائیداین نمیدانم چطوراست وبایددولت درآن نظریات بنمایدبنده عرض میکنم آلان یک سال است مجلس شواری ملی مفتوح شده است پیشنهادوزارت جنگ این بودکه رفورم جدیدی ازبرای مملکت ایران ایجادبشودوبمجلس تقدیم بشودبدبختانه ماکه درکمیسیون نظام هستیم یک همچوقانونی ندیدیم که دولت ایران چطورمیخواهندقشون خودش رامرتب کندوچون مابعضی فوائددیدیم ازاینکه میخواهندرفورم جدیدی اتخاذکنندوترتیب قشون رامنظم کنندباینجهت این پیشنهادراکردیم که درجزوقشون گیری یک عده سوارهم ازایلات بگیرندکه برای مافایده داشته باشدآنهم نه اینکه بعدازآنی که مجلس تصویب کندوزیرجنگ هم مجبورشدکه این لایحه راقبول کندوفوری ازایلات هزارنفربخواهدممکن بودکه این لایحه بوزارت جنگ رجوع شودویاآنکه چنانچه رجوع میشدبه کمیسیون نظام ممکن بودباطلاع وزیرجنگ این کاربشودوخاطوزیرجنگ رامسبوق نمایداین قانون قشون گیری که شمامیخواهیدوضع کنیدیک نماینده هم بخبال خودش یک همچوچیزی راپیشنهادکرده است اوراملاحظه میکنداگردیدمطابق است تصویب میکنداین راواگردیدباآن قانونی که میخواهدقشون بگیردمطابق نیست یابه مقتضیات وقت حالاصلاح نیست ردمیکندواین هم یک چیزی نیست که اسباب توهین بشودهیچ محتاج باین قسم فرمایشاتی که آقای معززالملک کردندنبودبنده میخواهم متفکرشوم که دراین مدت قلیل ازسوارایلات چه بهره برده ایدوازسوارهائی که سابق داشته ایدچه بهره برده اید آنوقت ملتفت میشویدکه هرگاه وزیرجنگ رامسبوق نمائیم که اگراین قشونی که حالابررفورم جدیدمیخواهیدبگیریدیک عده هم ازایلات بگیریدچه نتیجه هاخواهیم گرفت.
رئیس_حال بایددرقابل توجه بودن این درطرح رای بگیریم.
(جمعی اجازه خواستندواظهارکردنداین قابل رای نیست)
رئیس_مذاکرات دراین باب زیادشده است پس رای میگیریم دراین که رای بگیریم یانه)
حاجی محمدکریمخان_بنده پیشنهادخودم رامستردمیدارم وپیشنهادمیکنم بوزارت جنگ اگرصلاح دانست خودوزیرجنگ به مجلس پیشنهادمیکندبجهت اینکه فرمایش آقای فاتح الملک مراقانع کرد.
رئیس_پس رای میگیریم درقابل توجه بودن طرح آقای حاج فاتح الملک.
حاج فاتح الملک_بنده هم همانطوریکه حاج محمدکریمخان فرمودندپیشنهادخودرامسترمیدارم.
رئیس_آقای حاج محمدکریمخان وآقای حاج فاتح الملک پیشنهادخودشان رامسترداشتندکه همینطورپیشنهادکنندبوزارت جنگ(دراین موقع شروع بشوردرموادلایحه قانون تشکیلات عدلیه شده ماده اول پیشنهادوزیروراپورت کمیسیون قرائت شده شورمذاکرات لازمه درآن بعمل آمده درخانه شاهزاده سلیمان میرزا پیشنهادنمودندچون هم ماده اول پیشنهادوزیروهم ماده اول راپورت کمیسیون قانون اساسی است وبهیچوجه مذاکرات ورای مجلس دراین هردوبینتیجه خواهدبودلهذابنده پیشنهادمیکنم که هردوحذف شودماده دوم پیشنهادوزیروراپورت کمیسیون قرائت شده ازطرف آقای موتمن الملک اصلاحی پیشنهادشده قرائت وبکمیسیون زجوع شدپس ازآن درماده دوم شروع شده وازطرف آقای رئیس اجازه تنفس داده شدبفاصله نیم ساعت مجدداجلسه تشکیل وشروع بشوردرماده سوم پیشنهادوزیروراپورت کمیسیون گردیدبعدازمذاکرات ومباحثات لازمه شاهزاده سلیمان میرزا پیشنهادنمودشش نفرازفقهای مجلس منتخب وبراعضای کمیسیون عدلیه افزوده شده که درآنجاازحیث شرعیات درلایحه نظریات نموده درترتیب محاکم شرعیه نیزمذاکره وتقاطی افکارنموده نتیجه عقایدخودرابمجلس اظهاربدارند.
آقای آقاشیخ غلامحسین پیشنهادنمودسه نفرانتخاب شودبعضی دیگربراین نیودندکه باستثنای آقایان حاج میرزازین العابدین قمی وحاج امام جمعه خوئی شش نفرانتخاب شده براعضاءکمیسیون عدلیه آقای آقامیرزااحمدپیشنهادنمودکه رئیس کمیسیون عدلیه آقای حاج شیخ الرئیس بانتخاب خودچندنفرازفقهای مجلس رادرکمیسیون دعوت نموده قراراین کاررابدهندبعدازمذاکره باین پیشنهاداخیر رای گرفته شدباکثریت تصویب ولایحه قانون تشکیلات عدلیه بکمیسیون مزبورعودت داده شدکه پس ازملاحظات ونظریات ثانوی آن کمیسیون بمجلس پیشنهادشود)
رئیس_چون آقای رئیس الوزراءتقاضای یک جلسه خصوصی کرده اندعجالتامجلس علنی راختم میکنیم دستورجلسه آینده طرح ارباب کیخسروراجع بطبع فهرست عرائض راپورت کمیسیون بودجه راجع بمستمری شجیع السلطان بانه راپورت کمیسیون قوانین مالیه باجاره وکنتراتها
میرزااحمد قزوینی_اگرچه این مطلبی که عرض میکنم چون خیلی طول کشیده است بنظرخیلی قبیح است ولی چون لازم میدانم ازاینجهت سئوال میکنم جناب حاجی شیخ الرئیس راجع بطرح آقایان حاج محمدکریمخان وحاج فاتح الملک دراخذ قشون مطالبشان همچوفرمودندکه ایلات رانبایدبمرکزحاضرکردنبایدایشان رابمدرسه گذاشت که علم وفنون نظامی بیاموزندبواسطه اینکه چنانچه ایلات بیاینددرمرکزوضع وترتیبات ماراببینندودرمدارس تحصیل علوم وفنون ومشق نظامی رابنمایندخصم ما خواهندگردیدبنده بملاحظه اینکه این مطلب راخیلی بااهمیت میدانم اگرچه شایدسایریت هیچ اهمیتی ندهندعرض میکنم فرمایش حضرت عالی راجع بملیت ومرادازخصم ومالکیت اگرمرادملت ایران است تمام ایلات متعلق بایران است وتمام ایران نژادندوهمه آنهاافرادملت هستندومسلماهیچوقت درباب ملیت اقدام خطائی نخواهندکردواگرمقصودحضرت عالی بعضی روسای آنهااست بدیهی است این مسئله هیچ ربطی برفتارایلات نداردواگر رفتارسوئی تابحال ازآنهادیده شده است بایدحمل بردستورآن رئیس کردولی ماهرچه تاامروز تجربه کرده ایم وامتحان کرده ایم ازهیچیک ازآنهاچه ازروساوچه غیرروسارفتاری که احتمال سوظن برای آنهاباشدندیده ایم ومسلماچنانچه داخل شونددرنظام ودرتعلیمات فنون نظامی بهتررفتارخواهندکردواساس مملکت رابهترحفظ خواهندنمودماامروزدوایل داریم یکی ایل جلیل بختیاری است ودیگرایل جلیل قرجه داغ یاشاهسون وچون روسای ایل بختیاری قرجه داغ تربیت شده اندهمین سبب شدکه مملکت رایکقدری آبادان کردندولی چون روسای ایل جلیل قرجه داغ بمدرسه نرفته اندوتعلیم وآداب وملیت رانخوانده بودنداین بودکه صدمه به مملکت خودشان واردآوردندوقلب دولت وملت راآزرده کردندبرای چه این کارراکردندبرای این که درس نخوانده بودندتربیت نشده بودندوداخل ادارات دولتی نشده بودندازاین جهت بودکه مخالفت کردندوآنقدرخسارت به مملکت وبرادرخودشان واردآوردندباین جهت بنده هبچ تصدیق نمیکنم فرمایش جناب حاجی شیخ الرئیس راکه اگرایلات بروندبه مدرسه وفنون نظامی بیاموزندبرضددولت رفتارمیکنندوخصم دولت خواهندشداگرمرادازاین خصم شدن مقصوددیگری دارندخوب است بیان بفرمایند.
شیخ الرئیس_خیلی متشکرم ازنماینده محترم که توجه بزوایای نطق نمایندگان محترم دارندوسئوال میفرمایندهم سئوال ازعلم خیزدوهم جواب عرض میکنم بنده خیلی متشکروممنون میشوم دراین مملکت راتبریک وتهنیت میگویم دروقتی که بشنوم ایلات وعشایروقبایل دوراز مرکزداخل شده انددرعلوم سیاسی ودرتحت تعلیمات اساسی ازسماعی وقیاسی امااینقدرهابایدملتفت شده باشندکه دراسلامبول ۲۵سال قبل ازاین یک مکتبی که اسمش مکتب عشایری است که حالاتقریبا ۲۰سال است تاسیس شده است واین ازخیالات سلطان عبدالعصیدبوداگرچه مستبدبودولی اوراسلطان عاقلی میدانم این مدرسه رادائرکردکه مگرباینواسطه وحشیت وتهورازمیان برداردکه ایلات رئیس خودشان رامعبودمطلق نداننداگرچنانچه خیال دولت ایران هم عبارت ازاین است بنده باکمال افتخارحاضرم که معلمی آن مکتب عشایرراقبول نمایم مخصوصاسلطان عبدالحمیدبرای اینکارفرستادباطراف اشخاص راکه خیلی مهارت ویاوقوف بودندازتمام قبایل حتی ازقبایل سلاندروآوردوخودش هم درکمال مواظبت رسیدگی مینمودوبنده خودم یک روزی که رورجمعه بودباسفیرکبیردولت عدلیه ایران حاضربودم زمانی که اطفال رابیرون میآوردندسلطان عبدالحمیدبشخصه آن اطفال رانوازش ومهربانی مینموداین کاربرای
چه بودبرای این بودکه بآنهابفهماندوبشناساندکه یک نظاماتی علوماتی غیرازآن عالم شهامت قطری وشجاعت عادی است که آن قوانین حربیه نظامست ومن خیلی افتخارمیکنم که چنین مکتبی درمملکت مادائرشودامابدبختانه حالامیبینیم که یک مکتبی که بتوانداهل شهرراکفایت کندنداریم وتاچه رسدباینکه مکتب نظامی هم بخواهیم دائرکنیم امااین پیشنهادیکه نماینده محترم کرده است اگرتوجه بفرمایندمقصودشان این بودکه یکعده سواری ازایل قشقائی بیاینداینجامشغول خدمت باشندوتدارک مدارس نظامی هیچ نبودیعنی همانطوریکه یک مدتی باکمال جان قشانی وجان نثاری بختیاری خدمت کرد یکمدتی هم قشقائی برای اوامردولت حاضرباشدحالاببینیم ازآمدن آنهاچه نتیجه ازبرای ماحاصل خواهدشدبنده عقیده ام این است که آمدن آنهاصلاح نیست برای اینکه آن عظمت وآن اهمیت وآن جلالت وشرکت واقتداردولتی که دررگ وریشه وقلب ایلات هست درمکان خودشان اگرباشندبهتراطاعت اوامردولت رامینمایندبواسطه اینکه ازترتیبات دولت خودشان اطلاعی ندارند منتهاروساشان میداننددرمرکزچیست وچه خبراست واگرحالابیک ملاحظه راهزنی نمیکنندبرای این است که ازترتیبات اطلاعی ندارندوحالاواضح ترمیگویم چنانچه دویست نفر سوارقشقائی ودویست نفرازکلهر بخواهیدهمانطورکه محمدعلی میرزاخواست عده ازسوارکلهرراخواست وآمدنداینجاازترتیبات اطلاعی پیداکردندوقتیکه برگشتنددیگریک ده آبادرآنجاها نگذاشتند پسر داودخان رفت پیش پدرش گفت که خیال میکردم بمثل معروف شاه سرش راباشیره میتراشداین چیزهانیست توچراادعای سلطنت نمیکنی حالابایدفهمیدکه خواستناینها بجزاینکه یک کدورتی میان عشایروقبایل بیاندازدثمره دیگری نداردواگراینطورگردید فردامیدان توپخانه میدان مبارزه ومحاربه ایلات خواهدبود
(رئیس حرکت نموده ومجلس ختم گردید)