سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به ایالات متحده امریکا ۱۳-۹ فروردین ماه ۱۳۴۸
| برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه | پرتال اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۴۸ خورشیدی تازی |
سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به ایالات متحده امریکا
۹ فروردین ماه ۱۳۴۸ شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۸ و پانزده دقیقه برای شرکت در آیین خاکسپاری ژنرال دوایت آیزنهاور پرزیدنت پیشین آمریکا با هوایپمای شرکت هواپیمایی ملی ایران رهسپار واشنگتن شدند. سخنگوی دربار شاهنشاهی پیرامون سفر همایونی به ایالات متحده آمریکا چنین اعلام داشت:
- نظر به پیشینه دوستی میان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت فقید آمریکا ژنرال دوایت آیزنهاور، خانواده آن مرحوم از سوی دولت امریکا از پیشگاه همایونی درخواست کرده‌اند که در آیین تشییع و خاکسپاری آن فقید شرکت فرمایند.
این درخواست از سوی همایونی پذیرفته شد و شاهنشاه ایران برای ادای احترام به شخصیت بارز بین المللی دوایت آیزنهاور رهسپار آمریکا شدند. در فرودگاه مهرآباد علیاحضرت شهبانو، والاحضرت همایون ولیعهد ایران، والاحضرت شاهدخت فرحناز پهلوی، والاحضرت شاهپور علیرضا پهلوی، والاحضرت شاهدخت غلامرضا پهلوی، والاحضرت شاهدخت فاطمه پهلوی، اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه، دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، رییس کل تشریفات شاهنشاهی، فرماندهان نیروهای سه گانه، آجودان‌های کشوری و لشکری شاهنشاه آریامهر به پسواز همایونی آمدند.
اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، تیمسار سپهبد ایادی پزشک مخصوص شاهنشاه، تیمسار سپهبد افخمی آجودان مخصوص شاهنشاه، و آقای فرزانه و آقای بهادری رییس‌های تشریفات دربار شاهنشاهی و هم چنین آرمین مایر سفیر امریکا در این سفر در رکاب همایونی می‌باشد.
از سوی شاهنشاه آریامهر تلگرام تسلیت به پرزیدنت امریکا فرستاده شد:
- حضرت ریچارد ام نیکسون، پرزیدنت ایالات متحده امریکا واشنگتن
- خبر ناگوار درگذشت حضرت ژنرال دوایت دی آیزنهاور موجب اندوه عمیق من گردید، بدین وسیله مراتب همدردی صمیمانه خویش را به آن حضرت و به ملت امریکا از این رخداد غم انگیر ابراز می‌دارم.
- خاطره این سردار و قهرمان بزرگ و سیاست مدار شایسته که طی سال‌های بحرانی جنگ دوم جهانی به عنوان فرمانده کل قوای متفقین در صحنه نبرد اروپا با کاردانی و دوراندیشی و رهبری مدبرانه خود سهم ارزنده‌ای در پیروزی و فتح نیروهای متفقین داشته است جاویدان خواهد ماند. خدمات برجسته و بی دریغ ژنرال آیزنهاور به کشور خود هنگام داشتن مقام عالی ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا نیز هرگز فراموش نخواهد شد
- محمدرضا پهلوی
هم چنین تلگرام تسلیت دیگری نیز از سوی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به بانو آیزنهاور به واشنگتن فرستاده شد.
هواپیمای آورنده شاهنشاه آریامهر ساعت ده و نیم پس از نیم روز به هنگام تهران در فرودگاه بین المللی شهر بالتیمور در ایالت مریلند بر زمین نشست. آقای انصاری سفیر ایران در ایالات متحده امریکا برای خوش آمد گویی به درون هواپیما رفت. هنگامی که شاهنشاه از هواپیما پایین آمدند، نماینده تشریفات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا، معاون وزیر امور خارجه و چند تن از هموندان عالی رتبه این وزارتخانه و هم چنین پایوران شهر بالتیمور به پیشباز شاهنشاه آمدند. در این سفر اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی و چند تن دیگر در رکاب همایونی بودند. در فرودگاه شماری از خبرنگاران روزنامه‌ها و نمایندگان شبکه‌های رادیو و تلویزیون امریکا گرد شاهنشاه آریامهر را گرفتند. آنگاه شاهنشاه آریامهر با هلیکوپتر از فرودگاه رهسپار ناوال ابزواتوری گردیدند. هنگامی که شاهنشاه آریامهر در فرودگاه این منطقه پیاده شدند، اسپیرو اگنیو معاون پرزیدنت امریکا،[۱] ماسبیکر رییس کل تشریفات کاخ سفید و شماری از پایوران عالی رتبه دولت امریکا به پیشباز شاهنشاه آریامهر آمدند. اگنیو به شاهنشاه آریامهر خوش آمد گفت. آنگاه شاهنشاه با اسکورت ویژه رهسپار کلیسای ملی واشنگتن شدند. در این کلیسا پیکر ژنرال دوایت آیزنهاور پرزیدنت پیشین آمریکا به امانت گذاشته شده بود.
بیش از ۲۵ هزار تن از نیروهای انتظامی و پلیس آمریکا از آیین تشییع پیکر ژنرال آیزنهاور نگاهبانی می‌کنند. این آیین یکی از حفاظت شده‌ترین آیین تاریخ خواهد بود. نوزده هزار سرباز، چهار هزار پلیس یونیفورم پوش و ده هزار پلیس مخفی در راستای تشییع پیکر ژنرال آیزنهاور مستقر خواهند بود. شما این محافظان از شمار محافظان تشییع جنازه کندی بیشتر است. پلیس از دو روز پیش تا کنون بارها مسیر را بررسی کرده است و شش پست کنترل در راستای آن ایجاد کرده است. ورود به ساختمان‌های پیرامون بدون پروانه پلیس ممکن نیست و افراد پلیس در ورودی هر یک از ساختمان‌ها خواهند ایستاد.
برگزاری آیین مذهبی در کلیسای واشنگتن
ساعت ۱۵ و سی دقیقه، شاهنشاه آریامهر به جایگاه ویژه در کلیسا وارد شدند. شاهنشاه ایران، ژنرال دوگل و پادشاه بلژیک در رده نخست نمایندگان ۱۲۰ کشور که برای شرکت در آیین خاکسپاری ژنرال آیزنهاور گرد آمده بودند. برون کلیسا بیش از دو هزار تن در سکوت کامل ایستاده بودند. لیندون جانسون پرزیدنت پیشین آمریکا برای نخستین بار پس از پایان دوره پرزیدنتی خود به واشنگتن آمده بود که در این آیین شرکت جوید. پس از آن که همه میهمانان در جای خود قرار گرفتند، پرزیدنت نیکسون به همراه دختر و همسرش وارد کلیسا شدند، در این هنگام « مامی آیزنهاور » همسر پرزیدنت ایزنهاور به همراه پسرش « جان آیزنهاور » که بازوی او را گرفته بود نیز وارد کلیسا شدند. در این آیین بسیاری از سران کشورهای خارجی و امریکایی شرکت داشتند.
هنگامی که تابوت ژنرال آیزنهاور که در پیشاپیش آن یک دسته گارد احترام نیروهای سه گانه ارتش وارد کلیسا گردیدند، سرود مذهبی که خود آیزنهاور پیشبتر آن را برگزیده بود، خوانده شد. سپس اسقف کلیسا آیین مذهبی را انجام داد. پرزیدنت نیکسون و بانو نیز در آیین دعا خوانی شرکت کردند. در این هنگام ریچارد نیکسون پرزیدنت امریکا در سخنانی که ایراد کرد به ژنرال ایزنهاور ارج نهاد و در پایان دسته گلی را بر تابوت پرزیدنت پیشین نهاد. پس از انجام آیین مذهبی برای ژنرال آیزنهاور سی و چهارمین پرزیدنت آمریکا، جا به جا کردن پیکر ژنرال دوایت آیزنهاور به خودروی ویژه و بردن به کاپیتول آغاز شد. هنگامی که پیکر ایزنهاور روی شانه نیروهای سه گانه از کلیسا بیرون برده می‌شد، دسته موزیک نظامی آهنگ « درود به رهبر » را نواخت و ناقوس‌های کلیسا به سدا درآمد.
در این هنگام خودروی آریامهر شاهنشاه ایران در راس کاروانی که در آن خودروی اگنیو معاون پرزیدنت امریکا و خودروهای سران دیگر کشورها و دولت‌ها و نمایندگان خارجی قرارداشت، در پی خودروی ویژه به راه افتاد. خودروی حامل پیکر آیزنهاور پس از رسیدن به خیابان شماره ۱۶ روبروی کاخ سفید واشنگتن بازایستاد. تابوت ژنرال آیزنهاور از خودرو در آیین ویژه‌ای بر روی یک ارابه بزرگ که که با شش اسب کشیده می‌شد، جا به جا شد و دوباره به سوی کاپیتول، با اسکورت نظامی به راه افتاد، تا همه مردم که در دو سوی خیابان‌ها در هوای سرد و بارانی واشنگتن صف کشیده بودند، بتوانند به پرزیدنت خود ادای احترام کنند. در این هنگام بیست هواپیمای جت ارتش هوایی امریکا از فراز خیابان تاریخی کانستیتیوشن (قانون اساسی) از خاور به باختر به پرواز درآمدند. کاپیتول (کنگره) ته این خیابان قرار دارد.
شلیک ۲۱ تیر توپ
تابوت ژنرال آیزنهاور در کاپیتول
سوگواری در کنگره امریکا
پس از اینکه ارابه به کنگره آمریکا رسید، در میدان کاپیتول یک صد تن از هموندان کنگره آمریکا از تابوت ژنرال آیزنهاور پیشباز کردند. درست در ساعت ۱۷ هنگامی که پیکر آیزنهاور بر روی سکوی ویژه قرار داده می‌شد، گارد ویژه آیین احترام را به جای آورد و ۲۱ تیر توپ شلیک شد و گروهی از پایوران امریکایی پشت تابوت تا پای پله راه رفتند.
هنگامی که شاهنشاه آریامهر در یونیفورم از پله‌های کنگره بالا می‌رفتند فرتورنگاران ( عکاسان) صدها فرتور از شاهنشاه ایران برداشتند. پس از ورود به ساختمان کنگره، شاهنشاه به جایگاه ویژه سران کشورها در تالار بزرگ کنگره راهنمایی شدند. پیکر آیزنهاور در آیینی از ارابه پایین آورده شد و از سوی ژنرال‌ها و دریاسالاران آمریکا و دو تن از برادران ژنرال آیزنهاور بر روی سکویی که میان تالار قرار داشت، نهاده شد. بامدادان از سوی شاهنشاه آریامهر تاج گل زیبا و باشکوهی به تالار کنگره فرستاده شد.
تابوت آیزنهاور با تشییع پرزیدنت نیکسون و فرنشینان کشوری و لشکری امریکا به ایستگاه راه آهن شهر واشنگتن برده شد و از آنجا به شهر « آبیلین » در ایالت تگزاس ترابر شد.
روزنامه نیویورک تایمز پر تیراژترین و معتبرترین روزنامه آمریکا نوشت که شاهنشاه آریامهر، پرزیدنت فرانسه و پرزیدنت فیلیپین سه شخصیت جهانی هستند که در آیین خاک سپاری پرزیدنت پیشین امریکا شرکت کرده‌اند. شاهنشاه ایران از جمله شخصیت‌هایی هستند که به نمایندگی کشورهای گوناگون خارجی در این آیین شرکت جسته‌اند. شاهنشاه ایران هم چنین یکی از هشت مقام عالی خارجی بودند که در این مراسم نهادن تاج گل بر تابوت آیزنهاور در سرسرای کاخ کنگره آمریکا شرکت فرمودند.
پادشاهان، شاهزادگان، رییس‌های جمهوری، نخست وزیران، قهرمانان نظامی از سرار جهان در واشنگتن گرد آمدند تا در تشییع پیکر ژنرال آیزنهاور پرزیدنت پیشین آمریکا شرکت کنند. بیشتر آنها دوستان قدیمی هستند و برخی نیز از دشمنان قدیمی. لرد « مونت باتن » به نمایندگی ملکه الیزابت دوم و آیکن وزیر خارجه ایرلند از نخستین کسانی بودند که وارد شدند. نخست وزیر استرالیا و اندکی پس از آن آریامهر شاهنشاه ایران وارد واشنگتن شدند. پس از نیم روز پادشاه بلژیک، کنستانتین پادشاه یونان، گراندوک لوکزامبورگ، پرنس برنارد هلند، پرنس حسن ولیعهد اردن و پرنس جرج از دانمارک وارد شدند. ژنرال دوگل که برای نخستین بار پس از تشییع جنازه جان کندی، به همراه ژنرال فوکه رییس ستاد ارتش فرانسه و آلفان دبیر کل وزارت خارجه امریکا وارد شده است. دوگلاس هیوم نخست وزیر پیشین و دنیس هیلی وزیر دفاع انگلیس و ژوزف کراوس صدراعظم اتریش و کاتانو نخست وزیر پرتقال نیز روز پسین وارد واشنگتن شدند.
پس از پایان این آیین شاهنشاه آریامهر از ساختمان کنگره به سفارت شاهنشاهی ایران رفتند. ایوار اعلیحضرت بودوین پادشاه بلژیک در سفارت شاهنشاهی ایران، با شاهنشاه آریامهر دیدار و گفتگو کردند.
میهمانی کاخ سفید به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر
ساعت ۱۹ روز دوشنبه ۱۱ فروردین ماه، شاهنشاه آریامهر با اسکورت ویژه کاخ سفید از سفارت شاهنشاه ایران رهسپار کاخ سفید شدند. اسداله علم و چند تن دیگر در رکاب همایونی بودند. در کاخ سفید پرزیدنت نیکسون میهمانی به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر و دیگر پادشاهان و پرزیدنت‌ها و رییس‌های دولت‌ها بر پا داشت که تا ساعت ۲۱ به درازا کشید.
در میهمانی کاخ سفید ژنرال دوگل، مارکوس پرزیدنت فیلیپین، کورت گیورگ کیزینگر صدراعظم آلمان غربی[۲] و شماری از سران دیگر کشورها شرکت داشتند.
دیدار و گفتگوی شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون
۱۳ فروردین ماه در سومین روز اقامت در امریکا شاهنشاه آریامهر با پرزیدنت نیکسون در کاخ سفید ساعت ۱۴ و سی دقیقه دیدار و گفتگو داشتند. این دیدار نزدیک به یک ساعت به درازا کشید. هنگام ورود شاهنشاه به کاخ سفید با اسکورت ویژه، رییس کل تشریفات پرزیدنت امریکا و پایوران برجسته آمریکایی از شاهنشاه پیشباز کردند. این نخستین گفتگوهای شاهنشاه آریامهر با نیکسون پس از روی کار آمدن پرزیدنت نیکسون بود. در پایان این گفتگوها رهبران ایران و امریکا در برابر گروه بی شماری از عکاسان و فیلمبرداران قرار گرفتند و سپس از برابر گارد احترام گذشتند. در این هنگام شاهنشاه آریامهر به پرزیدنت نیکسون بدرود گفتند و در ساعت ۱۵ و سی دقیقه دیداری با اسپیرو اگنیو معاون پرزیدنت امریکا داشتند. گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و اگنیو نیز یک ساعت به درازا کشید. در این دیدار اسداله علم وزیر دربار و هوشنگ انصاری سفیر ایران در ایالات متحده در رکاب همایونی بودند.
شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۶ و سی دقیقه به سفارت شاهنشاهی بازگشتند و در ساعت ۱۸ و سی دقیقه وزیر خارجه امریکا « ویلیام راجرز » به پیشگاه شاهنشاه باریافت. در این باریابی سفیر ایران و مستر سسکو معاون وزارت خارجه امریکا نیز سرفرازی بودن را داشتند.
شاهنشاه آریامهر در سومین روز هم چنین « ملوین لرد » وزیر دفاع و معاون وزارت دفاع ایالات متحده را در سفارت شاهنشاهی پذیرفتند. در این باریابی که یک ساعت و ده دقیقه به درازا کشید سفیر ایران در امریکا و سفیر امریکا در ایران نیز بودند.
هم چنین « مک نامارا » رییس بانک جهانی به همراه آقای « ناپ » معاون این بانک به همراه جهانگیر آموزگار رییس هیات نمایندگی اقتصادی ایران درو اشنگتن و آقای جهانشاهی نماینده ایران در بانک جهانی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند. آقای « پی یرپل شواترز » نیز از فرنشینانی بود که پیشگاه آریامهر باریافت.
ساعت ۱۹ « هنری کیسینجر » مشاور ویژه پرزیدنت امریکا در امور جهانی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافت. این باریابی نیز بیش از یک ساعت به درازا کشید. در این باریابی سفیر ایران در واشنگتن نیز حضور داشت.
در چهارمین روز چند تن از پایوران امریکایی به پیشگاه همایونی باریافتند. ساعت ۱۵ و ۱۵ دقیقه با اسکورت ویژه آریامهر از سفارت شاهنشاهی ایران رهسپار فرودگاه بین المللی دالاس شدند. نماینده تشریفات پرزیدنت امریکا، سفیر امریکا در دربار شاهنشاهی، شماری از پایوران برجسته دولت امریکا، هوشنگ انصاری سفیر شاهنشاه آریامهر درو اشنگتن و بانو و کارمندان سفارت شاهنشاهی به همراه بانوانشان به فرودگاه آمدند و شاهنشاه آریامهر را تا پای پلکان هواپیما پسواز نمودند. شاهنشاه آریامهر پس از ابراز مهر به کارمندان سفارت شاهنشاهی به درون هوایپما رفتند و هوایپما چهل و پنج دقیقه پس از نیمه شب با هواپیما وارد نیویورک شدند. در فرودگاه بین المللی کندی در نیویورک، مهدی وکیل نماینده دایمی ایران در سازمان ملل متحد سرکنسول شاهنشاهی در نیویورک و نماینده تشریفات ایالتی وارد هواپیما شدند و خوش آمد گفتند. شاهنشاه آریامهر سپس از هواپیما به سالن ویژه فرودگاه کندی وارد شدند و هموندان هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد و نیز کارمندان سرکنسولگری شاهنشاهی را در نیویورک به پیشگاه شاهانه پذیرفتند و مورد مهر همایونی قرار دادند. شاهنشاه آریامهر پس از اندکی درنگ در این سالن با هواپیما از خاک امریکا به سوی اروپا پرواز کردند تا از راه اروپا به ایران بازگردند.