سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به مکزیک ۲۴-۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه

پرتال اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در فرودگاه کانکون مکزیک ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

اعلیحضرتین در فرودگاه مکزیکوسیتی

پیشباز باشکوه از آریامهر هنگام ورود به مکزیکوسیتی

علیاحضرت شهبانو در میان پیشبازکنندگان در مکزیکوسیتی

شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت مکزیک هنگام ورود به مکزیکوسیتی

سخنان آریامهر شاهنشاه ایران بر سر میز شام

اعلیحضرتین بر مزار آرامگاه سرباز گمنام تاج گل زیبایی می نهند

گفتگوها میان رهبران دو کشور، با بودن خلعتبری وزیر خارجه ایران

ورود اعلیحضرتین به مکزیکوسیتی ۱۹ اردیبهشت ماه

سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به مکزیک ۲۴-۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

در میان با شکوه‌ترین پیشبازهایی که تاکنون مکزیکوسیتی پایتخت زیبای مکزیک به خود دیده است، شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو ساعت یک پس از نیمروز ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ به وقت محلی، به این شهر قدم نهادند. ایرانی‌هایی که در آیین ورود شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو شاهد پیشباز بی همانند و بی سابقه مردم این شهر در فرودگاه بودند، آن چنان هیجان زده این صحنه‌ها را می‌دیدند که بی‌اختیار اشک از چشمانشان جاری می‌شد. همین که هواپیمای اعلیحضرتین با درفش آبی رنگ سلطنتی ایران در فرودگاه مکزیکوسیتی مستقر شد، اردشیر زاهدی سفیر اکردیته ایران در مکزیکوسیتی به درون هواپیما رفت و پس از چند لحظه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به روی پلکان هواپیما پدیدار شدند و همزمان فریادهای شادی مردمی که در آفتاب سوزان نیم روز ساعت‌ها انتظار می‌کشیدند فرودگاه را به لرزه درآورد. در پای پلکان هواپیما پرزیدنت اچه وریا و همسرشان و پسر ۱۲ ساله رئیس جمهوری از اعلیحضرتین پیشباز کردند. با آنکه آیین پیشباز از موکب همایونی یک آیین رسمی بود، با این وجود، هزاران تن از مردم مکزیکوسیتی در فرودگاه برای پیشباز از شاهنشاه گرد آمده بودند.

پس از انجام احترامات نظامی و نواختن سلام شاهنشاهی و سرود ملی مکزیک، شهردار شهر مکزیکوسیتی پس از خوش آمد گویی به اعلیحضرتین، کلید شهر مکزیکوسیتی را به شاهنشاه فراداشت و از شاهنشاه درخواست کرد، عنوان همشهری افتخاری مردم مکزیکوسیتی را بپذیرند. شاهنشاه در بیانات کوتاهی از شهردار و مردم مکزیکوسیتی تشکر کردند و فرنشینان مکزیک و هموندان کابینه این کشور را مورد مهر قرار دادند. پس از آن، اعلیحضرتین به صف پیشبازبازکنندگان نزدیک شدند و در این‌جا بود که مردم موکب شاهنشاه و شهبانوی ایران را گلباران کردند. یک زن مکزیکی از بین مردم پیش آمد و یک شال محلی مکزیک را که «ربوسو» خوانده می‌شود، به گردن شهبانو انداخت. آنگاه اعلیحضرتین به همراه رئیس جمهوری مکزیک، همسر و پسر ایشان فرودگاه را به هلهله و شادی مردم دور زدند و در حالی که مردم مکزیکوسیتی با فریادهای ایران، ایران، همچنان نسبت به اعلیحضرتین ابراز احساسات می‌کردند، با یک ماشین روباز که بدنه آن با پرچم‌های ایران و مکزیک پوشیده شده بود و گل‌های فراوان بر روی ان دیده می‌شد، از فرودگاه رهسپار شهر شدند.

در فاصله فرودگاه مکزیکوسیتی و محل اقامت اعلیحضرتین، مردم این شهر به رقص و پایکوبی مشغول بودند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پس از این پیشباز باشکوه که یک ساعت به درازا انجامید به اقامتگاه اختصاصی تشریف‌فرما شدند و پس از چند لحظه رئیس جمهوری مرکزی و همسرشان اقامتگاه اعلیحضرتین را ترک کردند. در آیین پیشباز از موکب اعلیحضرتین نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مردم مکزیکوسیتی شرکت کرده بودند.

چهار ساعت پس از ورود اعلیحضرتین به مکزیک نخستین دور گفتگوهای رهبران ایران و مکزیک آغاز شد. شاهنشاه آریامهر پیش از این گفتگوها نیز تاج گلی بر آرامگاه مبارزان استقلال مکزیک نهادند. مردم شهر مکزیکوسیتی برای دیدن اعلیحضرتین در خیابان‌های مسیر اجتماع کرده بودند و آنچنان می‌خواندند و می‌رقصیدند که به نظر یک فستیوال هنری می‌آمد. گفتگوهای رهبران ایران و مکزیک با حضور وزیران خارجه و سفیران دو کشور انجام پذیرفت . پیش‌بینی می‌شود رهبران ایران و مکزیک در چند روز آینده نیز در دیدارهایی که با یکدیگر دارند، همکاری‌های آینده دو کشور را مورد بررسی قرار دهند. همزمان با گفتگوهای رهبران ایران و مکزیک علیاحضرت شهبانو نیز با خانم اچه وریا همسر رئیس جمهوری مکزیک دیدار کردند.

مردم مکزیک شاهد یکی از با شکوه‌ترین و زیباترین پذیرایی‌هایی بودند که تاکنون در کاخ ملی این کشور برگزار شده است. سه هزار نفر از مردم مکزیک نه تنها از مکزیکوسیتی بله از نقاط دیگر کشور، برای شرکت در این میهمانی دعوت شده بودند. مردم به این شب باشکوه عنوان «شب مکزیک» دادند. در همین میهمانی باشکوه بود که مردم مکزیک برای اولین بار با زبان فارسی آشنا شدند زیرا شاهنشاه بیانات شان را به زبان فارسی ایراد فرمودند. کلیه برنامه این میهمانی شام رسمی از شبکه تلویزیون مکزیک پخش شد.

در میهمانی شام رئیس جمهور مکزیک دو مدال شاهین آزتک را که بالاترین و عالی‌ترین درجه افتخار کشور مکزیک است، به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو فراداشت. در این میهمانی نشان‌ها و هدایایی از سوی حضرت رئیس جمهوری مکزیک به شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو داده شد. در میان پیشکش‌ها یک زین نقره‌ای، شمشیر مرصع نقره‌ای، کتاب‌های هنری مکزیک و یک سینی چوبی نفیس به چشم می‌خورد.

در این جشن بیش از دو هزار نفر دعوت شده بودند و هنرمندان مکزیکی برنامه‌های جالبی اجرا کردند و پس از مراسم هنری، به پیشگاه اعلیحضرتین شناسانده شدند.

در این میهمانی که به افتخار شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو برگزار شده بود پرزیدنت مکزیک بیاناتی ایراد کرد. در این میهمانی وزیران کابینه و پایواران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با بانوانشان و همراهان اعلیحضرتین حضور داشتند.

سخنان لوییس اچه‌وریا پرزیدنت مکزیک در میهمانی شام به افتخار شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو مکزیکوسیتی ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴

اعلیحضرتا،

دیدار آن اعلیحضرت و علیاحضرت فرح پهلوی از مکزیک دوستی میان دولت ما را تأیید می‌کند و چشم‌انداز تازه‌ای به سوی بسط و تقویت آن می‌گستراند. این دیدار هدف مشترک ما برای تشدید همکاری و نیز وجود تفاهم میان دو ملت را مورد تأکید قرار می‌دهد. همکاری و تفاهمی که هرگاه بخواهیم با توجه به ابعاد گسترده‌ای که ارائه می‌دهد، مورد نظر قرار دهیم زیرا با وجود احترام و محبت متقابل موجود بین ما تا به امروز کافی نبوده است. این مناسب‌ترین زمان برای شروع اجرای طرح‌های نو و اقدام‌های مشترک است. ما در حال گذر از مرزی تاریخی هستیم که نشان سقوط استثمار خارجی درخود دارد و قدم به دورانی می‌‎نهیم که با اهمیت روزافزون سیاسی و اجتماعی گروه کشورهای رو به رشد، با تمایل این ملت‌ها به تحکیم استقلال ملی با تکیه بر فرهنگ عمیق تاریخ آن‌ها مشخص می‌شود. اوضاعی که حاصل دوران جنگ سرد است، هنوز وجود دارد و کشمکش‌هایی که صلح جهانی را تهدید می‌کند همچنان ادامه دارد. هنوز هم سرزمین‌های استعمار زده مناطق نفوذ و آثار وجود نظام‌هایی که انقیاد گروه‌های انسانی بوسیله دیگر شیوه کار آن است، وجود دارد. با وجود این، روز بروز ملل جهان به آگاهی بیشتری نسبت به حقوق خود و نسبت به قابلیت خویش برای نیل به سطوح بالاتر زندگی بدون آنکه به حق حاکمیت شان لطمه وارد آید دست می‌یابند.

کشورهای روبه رشد طی سال‌های آخر گام‌های مصمّمانه‌ای در راه ایجاد همبستگی میان خود برداشته‌اند. این همبستگی که زمانی چیزی جز آرزوهای صرفاً مبهم و تردیدآمیز بود، اینک به جریانی پرقدرت که نشانه استقرار معیارهایی نو در عرصه پیشرفت اجتماعی و امنیت جمعی است، مبدل شده است. دولت مکزیک در داخل کشور برای تسریع در تحولی که متضمن ترویج سعادت همگانی است و در خارج از کشور برای ایجاد یک نظام نوین بین‌المللی منطق بر اصول عدالت و برابری، پیشرفت و حفظ حق حاکمیت منتهای کوشش را به عمل می‌آورد. این همان اصولی است که در منشور حقوق اقتصادی و وظایف دولت که در تاریخ نوزدهم دسامبر سال گذشته به تصویب مجمع عموم سازمان ملل متحد رسید و رأی موافق دولت آن اعلیحضرت را کسب نمود تصریح شده است. کشورهای ما از جمله کشورهایی هستند که از اشکال متفاوت استیلای استعمار رنج برده و در سیر تکاملی خود به سوی صنعتی شدن دچار تأخیر گشته‌اند و این وضع آشکارا ما را به این واقعیت آگاه می‌سازد که باید از فرصت‌هایی که در این داوران از تاریخ فراهم آمده استفاده ببریم، زیرا منطق از منابع کشورهای‌مان در ایجاد یک نظام نوین اقتصادی جهانی و نیز در ایجاد تحول در وضع موجود اقتصادی کشورهای ما اهمیت حیاتی دارد.

بطور خلاصه، هدف آن است که در ایجاد یک وضع کیفی بین‌المللی و نوسازی دستگاه‌های تولیدی کشورمان تلاش کنیم، آنچنانکه بتواند نیازهای کنونی و تقاضاهای آینده ما را برآورده سازد. بدین علت، ما نمی‌توانیم مسئولیت وجود بحران انرژی را بر دوش گیریم، بحرانی که در حقیقت حاصل نظام نابرابری اقتصادی است و تعلق به تمدنی خودپرستانه و چپاولگر دارد که در پی خود فقر و بی‌عدالتی را به میزانی عظیم بر جای گذاشته است. این زمان گویای حقیقتی است که مللی که در گذشته در انقیاد می‌زیستند، اینک بتدریج نفوذ خود را بر تاریخ آغاز می‌کنند. این نشانه آن است که دوران تمول گردآمده به قیمت ارزان بسر آمده است. به هر حال ما نمی‌خواهیم با ترسیم تصویری غیرواقعی در مورد اوضاع کنونی خود را فریب دهیم. دوران بهره‌برداری استعمار دارای ریشه‌های عمیق بوده است که می‌باید خود را برای دست زدن به کوشش‌هایی گسترده، شدید و همراه با کارآیی، آماده کنیم تا بتوانیم طی یک نسل تحولاتی را امکان‌پذیر سازیم که سال‌ها از موعد انجام آن گذشته است. به همین دلیل است که درآمد جدید حاصل از افزایش قیمت مواد خام را باید به ایجاد تحول کیفی و واقعی در جوامع خود اختصاص دهیم. از اینرو، بازیابی منابع طبیعی ایران و مکزیک صرفاً نقطه آغاز مناسبی برای دست‌یابی به هدف عالی‌تر، یعنی تأمین شرایط زندگی بهتر برای ملت‌ها بشمار می‌رود. ذخایر محدودی که طبیعت طی میلیون‌ها سال اندوخته است و آهنگ سریع پیشرفت تکنولوژی، ما را وادار می‌سازد تا با احساس مسئولیت برای بهره‌برداری از منابع خود و حتی پیش‌بینی جایگزین‌سازی آن‌ها با منابع جدید ثروت به نحوی صحیح برنامه‌ریزی کنیم. درست از لحظه‌ای که ملت مکزیک نفت خود را بازیافت، این ماده به صورت عاملی حیاتی در روند صنعتی ما درآمد و محرک توسعه اقتصادی کشور ما شد.

اگر حمل بر فخرفروشی نشود باید بگویم که طی ۳۷ سال گذشته نفت در خدمت مصالح ملی کشورمان بوده است. اطمینان داریم که تجربه تاریخی و فرهنگی ما امکان همکاری‌ها و مبادلات گوناگون دو ملت ما را بر اساس تفاهم و مشارکت صحیح و گسترده آسان می‌سازد. توانایی خلاقه دو کشور ما بر پشتوانه‌ای از تاریخ کهن و مستمر و اراده‌ای تزلزل‌ناپذیر برای تعالی ملی به گونه‌ای عاری از دعوی استیلاجویی استوار است. لزوم انتخاب صحیح- سنت‌های والای ما صرفاً در ظواهری محو از گذشته‌هایی درخشان نیست، بلکه منابع قدرت معنوی ما برای پدیدآوردن شکل‌های عالی‌تری از همزیستی انسان‌ها است. عصر حاضر که به آینده چشم دوخته است ما را متحد می‌کند که برای بنای جامعه‌ای نوین تلاشی عظیم بکار ببندیم. برای نیل به این هدف باید شرایط لازم و امکان انتخاب صحیح را برای تحول جامعه خود فراهم آوریم. جوامعی که نباید به تقلید از نظام‌های جهانی بپردازد، که خود باید راه‌های دیگری برای همزیستی بیابد. مکزیک در حال حاضر مرحله‌ای پرتلاش از پیشرفت را می‌گذراند ولی برای حصول اطمینان از تأمین روند این پیشرفت باید همچنان بی‌امان کار کنیم. ما می‌دانیم که از لحاظ فرهنگی و اجتماعی نمی‌توانیم در کشور خود به این هدف دست یابیم، مگر آنکه این پیشرفت در چهارچوب احترام کامل به آزادی‌های معنوی صورت گیرد. ما کاملاً به حدود و هدف‌های طرح‌های ملی کشورهای مان واقفیم، نیز می‌دانیم که تحقق کامل ا ین هدف‌ها تنها در صورتی امکان دارد که مبتنی بر تجربه واقعی خود ما باشد و در عین حال از تجربه جهانیان و تکامل آن توسط خودمان بهره گیریم. اعلیحضرتا، برگزیدن راه میان وابستگی و خودمختاری و میان پیشرفت کاذب و توسعه واقعی مهمترین مسئولیت دولت‌ها در این مرحله قاطع از تاریخ معاصر بشمار می‌رود. در عصر ما اکنون جستجو و یافتن فرمول‌های جدیدی برای همبستگی ملت‌ها و مشورت میان آن‌ها و پی‌ریزی شالوده جدید و مستحکم روابط دوجانبه و پدیدآوردن سازمان‌های جدیدی برای ایجاد هم‌آهنگی میان ملت‌ها امری اجتناب‌ناپذیر شده است. کوتاه آنکه، مهم و ضروری است که شرایط سیاسی، حقوقی، اقتصادی و اخلاقی لازم را که نظام بین‌المللی آینده را تشکیل می‌دهد مشخص سازیم.

در این دوره امیدهای بزرگ، دیدار اعلیحضرت از مکزیک به ما فرصت می‌دهد که کوشش‌های کشورمان را برای نوسازی و نیز علاقه عمیق ملت‌مان را برای برقراری روابط نزدیک میان دو کشور در کلیه زمینه‌ها به آن اعلیحضرت نشان دهیم. سلامت خاندان سلطنت و رفاه و پیشرفت ملت ایران و دوستی پایدار میان دو ملت ایران و مکزیک را آرزو می‌کنیم.

آنگاه اعلیحضرت همایون آریامهر شاهنشاه ایران در پاسخ پرزیدنت اچه‌وریا پرزیدنت مکزیک در میهمانی شام سخنانی ایراد کردند:

حضرت رئیس جمهوری،

از جانب شهبانو و خودم و از جانب ملت ایران از سخنان محبت‌آمیز شما تشکر می‌کنم، همچنین تشکرات خود را به مناسبت استقبال بسیار گرم و صمیمانه‌ای که امروز در پایتخت زیبای شما از ما به عمل آمد، ابراز می‌دارم. من این احساس صمیمانه و دوستانه را برای همکاری آینده کشورهایمان به فال نیک می‌گیرم، زیرا ایران و مکزیک دو کشوری هستند که چه از نظر سابقه تاریخی و میراث معنوی کهن و چه از لحاظ خط مشی سیاسی و اجتماعی کنونی خود با یکدیگر نزدیکی فراوان دارند و مسلماً می‌توانند در آینده نیز دوستان خوبی برای یکدیگر باشند.

من به خوبی احساس می‌کنم که در این راه ما از هم‌فکری و هم‌زبانی بسیار برخورداریم، زیرا هم اکنون شما مطالبی را بیان داشتید که از تمام جهات، نزدیکی کامل با نظراتی داشت که من در فرصت‌های مختلف، چه در کشور خود و چه در مجامع بین‌المللی ابراز داشته‌ام. به طوری که می‌توانم بگویم اگر اتفاقاً امشب من خوشوقتی میزبانی شما را داشتم، بیانات من تا حد زیادی منعکس‌کننده همین اصول و نظرات بود. بدیهی است علت این وحدت نظر را باید در این واقعیت جستجو کرد که امروز سرنوشت ملل و مردم جهان به یکدیگر وابستگی کامل یافته‌است و طبعاً مسائل سیاسی آنها نیز، چه از نظر نحوه مطرح شدن این مسائل و چه از لحاظ راه‌حل‌هایی که می‌باید برای آنها جستجو کرد، با یکدیگر نزدیک است. هر چند که در داخل این چهارچوبِ کلی هر جامعه باید این راه‌حل‌ها را به صورتی طرح و اجرا کند که با شرایط خاص تاریخی و جغرافیایی و با روحیات ملی و موازین فرهنگی آن تطبیق داشته‌باشد.

خود شما حضرت رئیس جمهوری، در این مورد در آغاز تصدی مقام بزرگ کنونی خود، راه و روش ایده‌ئولوژیک مکزیک امروز را در بیاناتی توصیف کرده‌اید که به طرز کم‌سابقه‌ای با آنچه در کشور من به هنگام آغاز انقلاب اجتماعی ایران در سال ۱۹۶۳ به عنوان قسمتی از مواد دوازده‌گانه این انقلاب اعلام شد، شباهت دارد. شما متذکر شدید که انقلاب مکزیک از جایی به این کشور داده نشد و شما نیز هرگز سعی نکرده‌اید آن را به جایی صادر کنید. شما همچنین تذکر دادید که هرگونه دخالت خارجی را در کشور خود تحت هر عنوان و هر برچسب ایده‌ئولوژیک رد می‌کنید، زیرا ملت شما ملتی است که هویت خود را در طول فراز و نشیب‌های تاریخ احراز کرده‌است.

تذکر این نکته برای من مایه خوشوقتی است که انقلاب‌های اجتماعی کشور شما و کشور ما عمیقاً بشردوستانه و انسانی است. همانطور که متذکر شدید، ملت شما در عین آنکه برای ترقی اجتماعی و رفاه و پیشرفت اقتصادی خود تلاش می‌کند، در صحنه بین‌المللی نیز خواهان استقرار نظم نوینی است که با اصول عدالت و انصاف و حاکمیت ملی همه کشورها سازگار باشد. این درست اصلی است که اساس انقلاب اجتماعی ایران امروز به شمار می‌رود، به همین جهت وقتی که در سال گذشته منشور حقوق و وظایف اقتصادی دولت‌ها از طرف کشور شما به مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد شد، کشور ما آن را مورد تأیید کامل قرار داد.

خوشبختانه وجه مشترک برنامه‌های پیشرفت اجتماعی و اقتصادی تقریباً همه کشورهای در حال توسعه این است که این کشورها برخلاف سیاست‌های استعماری گذشته، خواهان ترقی خود به زیان دیگران و به حساب دیگران نیستند، بلکه به عکس این پیشرفت‌ها را در کمک و همکاری به پیشرفت سایر ملل جستجو می‌کنند. ما برخلاف منطق استعماری، صلح را برای همه، عدالت را برای همه، رفاه اقتصادی را برای همه و فرهنگ ایران را برای همه می‌خواهیم، زیرا اعتقاد راسخ ما این است که اصولی از قبیل صلح و عدالت و حقوق بشری قابل تجزیه نیست، دنیایی که ما باید برای ایجاد آن بکوشیم، دنیایی فارغ از جهل و فقر و گرسنگی و ترس و تبعیض است که در آن تمام نیروهای خلاق بتوانند در راه تأمین هر چه بیشتر رفاه و سعادت جامعه بشری به کار افتند. نیل به این هدف در درجه اول مستلزم تغییر اساسی نظام اقتصادی جهان و استقرار نظام جدید منطقی و عادلانه‌ای به جای آن است تا فاصله نامعقولی که اکنون میان کشورهای غنی و فقر وجود دارد و در صورت ادامه نظام اقتصادی کهن هر روز این فاصله زیادتر خواهدشد، از میان برداشته‌شود. به این جهت بود که کشورهای صادرکننده نفت در صدد برآمدند از بهره‌برداری‌های بی‌رویه ثروت ملی خود جلوگیری کنند و رابطه معقولی را میان بهای این ماده حیاتی که به هر حال محدود و تمام‌شدنی است با سایر منابع انرژی جایگزین آن سازند. ما در این مورد و در مورد سایر مواد اولیه، با اتفاق نظر با تمام کشورهای در حال توسعه جهان که به درستیِ نظرات ما اعتقاد دارند، خواهان گفتگوهای منطقی با کشورهای صنعتی هستیم و همچنان که به کرّات متذکر شده‌ایم، به هیچ وجه قصد مخالفت با آنان یا سقوط و نابودی آنها را نداریم. ما از اینکه راه‌های تازه‌ای برای کسب انرژی پیدا شود نه تنها ناراضی نیستیم، بلکه از آن استقبال می‌کنیم و حتی خود ما از هم اکنون در صدد استفاده از نیروی اتم برای تهیه انرژی برآمده‌ایم، زیرا برای ما تأسف‌آور است که ببینیم ماده گرانبهایی مانند نفت به جای آنکه از راه محصولات پتروشیمی مورد استفاده صحیح‌تری برای نوع بشر قرار گیرد، تنها به عنوان یک وسیله سوخت به کار گرفته‌شود. کشور شما نخستین کشوری بود که برای تأمین حقوق مشروع ملی خود درمورد منابع نفتی، صنعت نفت خویش را ملی کرد و این اقدامی بود که بعد از مکزیک توسط ایران صورت گرفت. ما این اشتراک نظر را در بسیاری از موارد دیگر، از جمله در امر اصلاحات ارضی و تأمین آموزش وسیع ملی که دو پایه اصلی انقلاب اجتماعی مکزیک است، داشته‌ایم.

درمورد اخیر تذکر این نکته برای من مایه خوشوقتی است که کشور شما مانند مملکت ما کوشش خود را تنها معطوف به امور داخلی خود نکرده، بلکه در عین حال آن را در خدمت به توسعه آموزش در سطح بین‌المللی قرار داده‌است. در این فرصت میل دارم از کوشش‌های شایان ستایش دکتر تورزبودت، نخستین مدیرکل سازمان یونسکو در طرح‌های برنامه‌های این سازمان در پیکار جهانی با بی‌سوادی و از همکاری مؤثر هیأت نمایندگی کشور شما در کنگره جهانی پیکار با بی‌سوادی که ده سال پیش در تهران تشکیل شد، تقدیر کنم.

حضرت رئیس جمهوری،

کشور شما اکنون تحت رهبری خردمندانه آن حضرت در جریان کوشش همه جانبه‌ای برای تبدیل جامعه مکزیک به جامعه‌ای کاملاً پیشرفته و مرفه و در عین حال برخوردار از عدالت اجتماعی است و در این راه میراث فرهنگی کهن این کشور پشتوانه مطمئنی برای پی‌ریزی آینده شما به شمار می‌رود. این همان سرمایه بزرگ معنوی است که ملت ما نیز در اجرای برنامه‌های وسیع سازندگی مادی و معنوی خود به آن اعتقاد دارد، زیرا اعتقاد ما این است که ترقی مادی و تکنولوژیک بدون آنکه با ارزش‌های عالی اخلاقی و فرهنگی توأم باشد، نمی‌تواند سعادت و رفاه واقعی یک جامعه را تأمین کند. ما با اساس این انتخاب نه تنها خواستار دوستی و تفاهم، بلکه همکاری‌های صمیمانه با همه کشورها و ملل جهان در راه پیشرفت خود و همه آنها هستیم و طبعاً در این راه کمال علاقه را به توسعه و تقویت این همکاری با کشور فعال و مترقی شما داریم. در این راه دو کشور ما امکانات وسیعی برای همکاری در زمینه مختلف سیاسی، اقتصادی، بازرگانی و فرهنگی دارند و من صمیمانه امیدوارم که این همکاری میان ایران و کشور شما و با تمام کشورهای امریکای لاتین در آینده به نفع همه ما هر چه بیشتر توسعه یابد.

با این امید تندرستی و شادکامی شخص شما و بانو اچه‌وریا و رفاه و ترقی روزافزون ملت مکزیک و تقویت صلح و دوستی و همکاری بین‌المللی را آرزومندم.

دومین روز شنبه ۲۰ اردیبهشت ماه گفتگوهای سران دو کشور

میهمانی اعلیحضرتین به افتخار پرزیدنت مکزیک و بانو

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در روز ۲۰ اردیبهشت ماه بازدیدهایی از چند مرکز فنی و رفاهی داشتند. برنامه دومین روز سفر تاریخی شاهنشاه آریامهر به کشور مکزیک با بازدید شاهنشاه از انستیتو تحقیقات نفت، مذاکرات رهبران ایران و مکزیک و علیاحضرت شهبانو از یک مجتمع درمانی و آموزش کودکان، دیدار اعلیحضرتین از بیمارستان مجهز زنان و همچنین موزه آثار باستانی مکزیک پایان گرفت.

شاهنشاه آریامهر دیدار و گفتگو با پرزیدننت اچه وریا داشتند و در پایان گفتگوها که سه ساعت به درازا کشید، رهبران دو کشور ناهار را خصوصی با یکدیگر خوردند. شاهنشاه آریامهر در گفتگویی با خبرنگاران ایرانی از آینده مناسبات و همکاری‌های ایران با مکزیک سخن گفتند و تأیید کردند که در گفتگوها با پرزیدنت «اچه وریا» رئیس جمهوری مکزیک پیرامون کلیه موضوع‌های مورد علاقه دو کشور گفتگو شده است. شاهنشاه در تجلیل از موقعیت مکزیک فرمودند: مکزیکی‌ها مردمانی بسیار مستقل و وطن پرست هستند و از خیلی جهات سیاست‌های آن‌ها با ایران شباهت دارد، بخصوص که ایران و مکزیک هر دو کشورهایی به سرعت در حال توسعه می‌باشند. شاهنشاه در پاسخ به پرسش دیگری فرمودند که اعلامیه مشترکی که در پایان سفر معظم‌له به مکزیک انتشار می‌یابد نکات مربوط به توافق‌های دو کشور را در برخواهد داشت. شاهنشاه امکانات همکاری‌های ایران و مکزیک را در زمینه بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی عملی ندانستند و فرمودند مشکلات تکنیکی و استفاده از سیستم‌های متفاوت سد راه این همکاری است. شاهنشاه فرمودند: برنامه ایران برای تولید انرژی اتمی از نیروی اتم از سیستم‌های آمریکایی، فرانسوی و آلمانی استفاده خواهد کرد. باید توجه داشت که مکزیک در این زمینه تکنیک کانادا را پذیرفته است.

شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت «اچه وریا» یک بار دیگر پیش از پایان سفر اعلیحضرتین، دیدار و گفتگویی در پیش دارند.

شاهنشاه بامدادان از انستیتو پژوهش‌های نفتی بازدید کردند. پس از دیدار از انستیتو تحقیقات نفتی مکزیک با هلی‌کوپتر در حالی که رئیس جمهوری این کشور شاهنشاه را همراهی می‌کردند، بازدید هوایی نمودند. دیدار شاهانه از این مرکز تحقیقاتی نفت که در چند سال گذشته مقام مهمی در پیشرفت‌های نفتی مکزیک کسب کرده، یک ساعت و نیم بطور انجامید و شاهنشاه با دقت فراوان در جریان فعالیت‌های مختلف انستیتو قرار گرفتند.

علیاحضرت شهبانو بامدادان از مجتمع درمانی و رفاهی کودکان مکزیکوسیتی بازدید فرمودند. در پایان بازدید معظم‌لها از این مجتمع، علیاحضرت شهبانو در مصاحبه‌ای با خبرنگاران مطبوعات و شبکه رادیو تلویزیون مکزیک به پرسش‌ها پاسخ دادند و فرمودند که آزادی و برابری حقوق زنان علاوه بر حمایت‌های قانونی، مستلزم همکاری و همفکری مردم است. شهبانو در پاسخ خبرنگاران که در مورد حقوق و آزادی زنان ایران و پیشرفت‌های آنان سئوال می‌کردند گفتند: زنان کشور ما در ۱۲ سال گذشته پس از داده شدن حقوق سیاسی و اجتماعی به آن‌ها، در زمینه‌های مختلف فعالیت گسترده‌ای داشته‌اند. زنان کشور ما از برابری حقوق سیاسی و اجتماعی با مردان برخوردارند و با تلاشی که در مورد آموزش زنان بوسیله سازمان‌های مختلف و با کمک دولت انجام می‌شود، برای مشارکت بیشتر در فعالیت‌های مورد نیاز کشور ما آمادگی لازم خواهند یافت.

شهبانو با اشاره به تأسیساتی که مورد بازدیدشان قرار گرفته است فرمودند:

در کشور ما مراکزی مشابه این مرکز برای عرضه خدمات درمانی و رفاهی برای کودکان و نوجوانان وجود دارد. در کشور ما مؤسسات متعددی برای نگهداری کودکان بی‌سرپرست و خانواده‌های کم درآمد دایر است که در این مراکز کودکان روزانه یا شبانه نگهداری می‌شوند. شهبانو سپس فرمودند: در یکی از این مؤسسات که به نام خود من و تحت نظارت خودم فعالیت دارد، بیش از ۷ هزار کودک نگهداری می‌شوند و به آن‌ها ضمن آموزش‌های لازم، آموزش حرفه‌ای هم داده می‌شود. مرکز دیگری نیز از طرف جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، سازمان زنان ایران برای کودکان در سراسر کشور دایر است و علاوه بر این‌ها افراد نیکوکاری نیز مؤسسات رفاهی خاصی برای کودکان دایر کرده‌اند. شهبانو در پاسخ سئوال یکی از خبرنگاران که در مورد تربیت نیروی انسانی مورد نیاز مراکز رفاهی و درمانی ایران پرسشی نمود فرمودند: در ایران دانشکده‌های پزشکی متعددی داریم که در استان‌های مختلف کشورمان قرار دارد. جوانان علاقمند کشورمان که در این دانشکده دوره پزشکی را می‌گذرانند. پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، دوره تخصصی خود را یا در ایران می‌گذرانند یا به کشورهای خارجی اعزام می‌شوند. شهبانو اظهار علاقمندی فرمودند که متخصصان ایرانی در ارتباط با این مجتمع بزرگ درمانی و آموزشی کودکان مکزیک از تجربیات به دست آمده استفاده کنند.

شهبانو و بانو «اچه وریا» پس از نیم روز، پیام کتبی مشترکی را در کاخ «لوس پین یوس» - اقامتگاه رسمی رئیس جمهوری مکزیک- به چاپ رساندند. شهبانوی ایران با ابراز خشنودی از این که آغاز دیدارشان از پایتخت مکزیک با «روز مادر» در این سرزمین کهنسال همزمان شده است، در پیام مشترک فرمودند:

«من به عنوان یک مادر ایرانی، از اینکه می‌توانم در این روز بخصوص که مادران بدان مفتخر شده‌اند، با شما جشن بگیریم، بسیار خشنودم و نیز از اینکه می‌توانم درودهای بسیار محبت‌آمیز کلیه مادران ایرانی را به خواهران مکزیک خود برسانم، بسیار خوشوقتم. به خوبی آگاهم که در این فرهنگ کهن مکزیک، از آغاز تاکنون، مادر، مقام و جایگاه ویژه‌ای احراز کرده است. در فرهنگ ایران نیز، مادران مقام مقدسی دارند و این نشان می‌دهد که دولت ما از دیدگاه سنن تاریخی و فرهنگی، پیوستگی نزدیک با یکدیگر دارند.»

همسر رئیس جمهوری مکزیک نیز در این پیام مشترک گفتند که در جریان سال جهانی زن (امسال) روز مادر از آن رو اهمیت دارد که مادر نمونه یک زن کامل بشمار می‌رود. «این فرصت خوبی است که مراتب تحسین خود را از مادران مکزیک، بخاطر روش شریفی که در انجام وظایف خود بکار می‌برند، اعلام دارم. مادر، محرک شریف‌ترین و الهام‌بخش‌ترین احساسات بوده و نه تنها اولین معلم در زندگی است، بلکه شخصیتی است که در شکل دادن به روح افراد، نفوذی عمیق دارد.»

بازدید از مرکز پزشکی- اعلیحضرتین ایوار به همراه پرزیدنت آچه وریا و همسرشان از یک مرکز پزشکی مجهز در مکزیکوسیتی دیدن کردند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به همراه رئیس جمهوری و همسرشان و همراهان با یک اتوبوس به این مرکز آمدند و مورد پیشباز پزشکان، رؤسای بخش‌های مختلف بیمارستان و گروهی از دانشجویان آموزشگاه خدمات اجتماعی وابسته به این مرکز قرار گرفتند. این مرکز که از چهار ماه پیش مورد بهره‌برداری قرار گرفته، امروز رسماً گشایش یافت و علیاحضرت شهبانو با بریدن نوار این مرکز را گشودند. در مراکز مشابه این مرکز دولت مکزیک افزون بر اجرای برنامه‌های بهداشتی و درمانی، برنامه تنظیم خانواده را نیز با شدت پی‌گیری می‌کند، زیرا یکی از مسائلی که دولت مکزیک با آن روبروست، رشد سریع ۵/۴ درصد جمعیت این کشور است.

اعلیحضرتین پس از بازدید از مرکز بهداشتی زنان در مکزیکوسیتی از موزه ملی آثار تاریخ مکزیک که نماینده تمدن و تاریخ چند هزار ساله این سرزمین است دیدن کردند.

شامگاهان ضیافت شامی از جانب شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به افتخار پرزیدنت «اچه وریا» و همسرشان در اقامتگاه اعلیحضرتین برپا شد.

سومین روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ماه

آریامهر در مجتمع نفتی مکزیک

اعلیحضرتین در بازدید از چیچن ایتزا

آریامهر و شهبانو در آکاپولکو

اعلیحضرتین در بازدید از چی‌چن ایتزا

علیاحضرت از زیبایی های چیچن ایتزا فرتورنگاری می فرمایند

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو برابر با ساعت ۱۱ بامداد به وقت محلی و هشت و نیم پس از نیمروز یکشنبه به هنگام تهران، مکزیکوسیتی را ترک کردند و شاهنشاه با یک هواپیمای اختصاصی برای دیدار از بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی در حال ساختمان مرکزی واقع در شهر «لاس تروچال» در چهارصد کیلومتری جنوب مرکزی مکزیک و علیاحضرت شهبانو برای دیدار از آثار تاریخی «اوهاکا» واقع در جنوب غربی مکزیک عازم این مناطق شدند.

مجتمع فولادسازی در حال ساختمان مکزیک که مورد بازدید شاهنشاه قرا گرفت، سابقه طولانی و سی ساله دارد. اجرای پروژه ساختمانی مجتمع فولادسازی که نام قهرمان نجات دهنده مکزیک «دازروکاردناس» رئیس جمهوری اسبق مکزیک برخود دارد، با سرمایه گذاری اولیه هشتصد میلیون دلار آغاز شده است. کار ساختمان مجتمع به ظرفیت یک میلیون و سیصد هزار تن فولاد در انواع مختلف تا سال آینده به پایان خواهد رسید. شاهنشاه در آغاز این بازدید از نقشه‌ها و نمودارهای مربوط به این پروژه عظیم چندین میلیون دلاری دیدن فرمودند. آنگاه در دفتر کارخانه، مدیر عامل صنایع آهن و فواد این مجتمع گزارشی از وضع این کارخانجات و بطور کلی کارخانجات تولید آهن و فولاد را در سراسر مکزیک به عرض رسانید و سپس شاهنشاه با اتوبوس از قسمت‌های مختلف این مجتمع از جمله کوره‌های ذوب سنگ آهن و شهری که برای کارکنان این مجتمع ساخته می‌شود، دیدند فرمودند و در ساعت ۱۳ و پانزده دقیقه به وقت محلی با هلی کوپتر لاس تروچال را ترک کردند.

پس از بازدید از بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی مکزیک، امکان سرمایه‌گذاری و مشارکت ایران را در زمینه صنایع رو به توسعه فولاد سازی مورد تأکید قرار دادند. به هنگام بازدید شاهنشاه آریامهر از مجتمع فولاد «لاس تروچاس» در مکزیک، «کارلوس تورس مانزو» فرماندار ایالت «میچوکان» یک کوزه طلایی به شاهنشاه تقدیم می‌کند. «خوزه لوپزیپورتیلو» وزیر دارایی مکزیک افتخار همراهی شاهنشاه آریامهر را دارد.

بازدیدهای علیاحضرت- شهبانو برابر با ساعت ۲۱ به وقت محلی با یک هواپیمای اختصاصی از مکزیکوسیتی به فرودگاه شهر اوهاگا تشریف‌فرما شدند و پیشباز شدند. علیاحضرت شهبانو و همراهان سپس با خودرو به مرکز تولید پارچه‌های دستباف تشریف‌فرما شدند. در پهنه این مرکز چند نمونه از ظروف سرامیک به نمایش گذاشته شده بود. در پایان این بازدید شهبانو دفتر یادبود این مرکز را دستینه کردند. در این‌جا هدایایی نیز به پیشگاه علیاحضرت شهبانو فراداشته شد. پس از بازدید از این مرکز علیاحضرت شهبانو از مرکز صنایع دستی شهر اوهاگا دیدن کردند. جای این مرکز خانه‌ای قدیمی با تزئینات بسیار زیبای محلی است و در آن نمونه‌هایی از صنایع دستی شهر برای نمایش و فروش گذاشته شده بود. در این مرکز نیز علیاحضرت شهبانو دفتر یادبود را دستینه فرمودند و از جانب مدیر مرکز هدایایی به پیشگاه معظم‌لها تقدیم شد. علیاحضرت شهبانو همچنین از نمایشگاهی در هتل ویکتوریا دیدن کردند. در این نمایشگاه نیز نمونه‌هایی از صنایع دستی شهر اوهاگا به نمایش گذاشته شده بود. هدیه شاهنشاه- شاهنشاه آریامهر یکی از تابلوهای نقاشی ایرانی (ایران درودی) را به رئیس جمهوری مکزیک هدیه کردند و همچنین شهبانوی ایران یک گلدان با آرم سلطنتی ایران به خانم «اچه وریا» همسر رئیس جمهوری مرحمت کردند.

میهمانی ناهار به افتخار اعلیحضرتین- شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو که بامداد برنامه بازدیدهای جداگانه‌ای از نقاط مختلف مکزیک داشتند، پس از نیمروز از یک کلیسای قدیمی به نام «ساکنودومپنکو» در شهر «اوهاگا» دیدن کردند. این کلیسا در قرن شانزده میلادی ساخته شده و از بزرگ‌ترین و زیباترین کلیساهای مکزیک است. اعلیحضرتین پس از بازدید از قسمت‌های مختلف کلیسا و موزه این کلیسا در میهمانی ناهاری که از سوی فرماندار «اوهاگا» و بانو در ایوان موزه کلیسا ترتیب داده شده بود، شرکت فرمودند. در این میهمانی علاوه بر همراهان اعلیحضرتین عده‌ای از شخصیت‌های «اوهاگا» نیز حضور داشند.

اعلیحضرتین پس از صرف ناهار با اتومبیل رهسپار «مونااکبان» شدند و از اهرام باقیمانده از تاریخ باستانی مکزیک دیدن و در ساعت ۱۷ به وقت محلی (۵/۲ بامداد به وقت تهران) شهر تاریخی اواگا را ترک کردند و برابر با ساعت ۱۹ به «آکاپولکو» شهر توریستی زیبای مکزیک تشریف‌فرما شدند و مورد پیشباز فرماندار و پایوران محلی قرار گرفتند.

چهارمین روز دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه

امروز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو با برنامه‌های جداگانه‌ای از مراکز صنعتی و تاریخی، باستانی و صنایع دستی مکزیک در دو منطقه این کشور دیدن کردند. میهمانی ناهار به افتخار اعلیحضرتین- شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو که صبح امروز بازدیدهای جداگانه‌ای از نقاط مختلف مکزیک داشتند، پس از نیمروز از یک کلیسای قدیمی به نام «ساکنودومپنکو» در شهر «اوهاگا» دیدن کردند. این کلیسا در قرن شانزده میلادی ساخته شده و از بزرگ‌ترین و زیباترین کلیساهای مکزیک است. اعلیحضرتین پس از بازدید از قسمت‌های مختلف کلیسا و موزه این کلیسا در میهمانی ناهاری که از جانب فرماندار «اوهاگا» و بانو در ایوان موزه کلیسا ترتیب داده شده بود، شرکت فرمودند. در این میهمانی علاوه بر همراهان اعلیحضرتین عده‌ای از شخصیت‌های «اوهاگا» نیز حضور داشند.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو روز را در «آکاپولکو» شهر زیبا و توریستی مکزیک گذراندند و پس از نیم روز با هواپیما پس از دو ساعت پرواز به «کانکون» یکی از شهرهای رو به توسعه مکزیک و شبه جزیره «یوکاتان» تشریف‌فرما شدند.

پنجمین روز سه شنبه ۲۳ اردیبهشت ماه

اعلیحضرتین در چهارمین روز اقامت رسمی در مکزیک از آثار تاریخی و تمدن قوم «مایا» که از هزار سال پیش از میلاد مسیح به جا مانده دیدن می‌کنند. قرار است اعلیحضرتین روز چهارشنبه مکزیک را برای بازدید رسمی از ایالات متحده آمریکا ترک فرمایند. شاهنشاه آریامهر پیش از ترک مکزیک در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی با نمایندگان وسایل ارتباط جمعی مکزیک گفتگو خواهند کرد.

شهر طلایی- «کانکون» شهری که ۲۳ و ۲۴ اردیبهشت ماه میزبان شاهنشاه و شهبانوی ایران است، در منتهی‌الیه شبه جزیره «یوکاتان» قرار دارد که دولت مکزیک با ایجاد تأسیساتی آن را به یک مرکز توریستی تبدیل خواهد کرد. «کانکون» که در زبان مکزیکی به معنی گلدان طلا است، در کناره شرقی سرزمین مکزیک، حد فاصل دریای کارائیب و ساحل مکزیک قرار دارد. این بخش از خاک مکزیک در جنوب خود با کشورهای بسیار و کوچک آمریکای لاتین همسایه است. دولت مکزیک با بهره مندی از موقعیت خاص جغرافیایی و آب و هوای لطیف و مناسب «کانکون» این بخش از سرزمین مکزیک را که تا چند سال پیش باتلاقی بیش نبود، اینک تبدیل به یک مرکز بزرگ جهانگردی می‌کند. ایران و مکزیک که هر دو کشورهایی به سرعت در حال پیشرفت و توسعه هستند، در زمینه جهانگردی نیز همکاری و مبادلات جدیدی را آغاز خواهند کرد.

گفته می‌شود که اعلامیه رسمی مذاکرات رهبران ایران و مکزیک زمینه‌های همکاری گسترده دو کشور را روشن خواهد کرد. این اعلامیه که در پایان سفر رسمی اعلیحضرتین به مکزیک به چاپ می‌رسد، دربرگیرنده توافق‌های دو کشور در زمینه سرمایه‌گذاری و همکاری‌های فرهنگی، صنعتی، فنی، اقتصادی خواهد بود. برای پی‌گیری همکاری‌های اقتصادی مورد توافق، کمیسیون مشترک وزیران اقتصاد و دارایی ایران و مکزیک تشکیل خواهد شد. دو کشور همکاری‌های وسیعی را در زمینه کشاورزی، دامداری، آبیاری، پتروشیمی، صنایع، فولاد و نفت آغاز می‌کنند.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از آثار تاریخی «چین چن ایتزا» واقع در ایالت «یوکاتان» مکزیک دیدن کردند. یکی از نقاطی که مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت، معبد «چین چن ایتزا» که شبیه اهرام مصر و ۹۲ پله تا بالای معبد دارد، بود. اعلیحضرتین که هنگام ورود به چین چن مورد استقبال فرماندار یوکاتان و همسرشان و شماری از پایوران محلی قرار گرفته بودند از معبد بزرگ و نیز از چند اثر قدیمی دیگر دیدن فرمودند و یک نمایش سرخ پوستی را که در بالای یکی از معابد برگزار شد تماشا کردند. معبد بزرگی که دیروز مورد بازدید اعلیحضرتین قرار گرفت یکی از باشکوه‌ترین آثار چین چن ایتزا را تشکیل می‌دهد. اعلیحضرتین پس از دیدار از معبد یاد شده که «ال کاستیلو» یا دژ نامد دارد از معبد دیگری به نام سکوی ونوس و سپس از چاه مقدس بازدید فرمودند. این چاه که به صورت یک گودال عظیم است در نظر سرخ پوست‌ها مقدس بوده و ظاهراً وجود همین آب سبب شده است که تمدن در این منطقه بوجود آید. ناظران آگاه اظهار می‌دارند که بازدید شاهنشاه و شهبانو از شهر توریستی و معروف «آکاپولکو» و به دنبال آن ورود اعلیحضرتین به شهر جزیره جدیدالاحداث و توریستی «کانکون» نشان می‌دهد که دولت مکزیک علاقمند است همکاری ایران را برای گسترش صنعت جهانگردی جلب کنند.

شاهنشاه و شهبانو پس از بازدید از آثار تاریخی این منطقه در میهمانی ناهاری که از سوی فرماندار یوکاتان برپا شده بود شرکت کردند و ساعت دو ۳۰ دقیقه پس از نیمروز به وقت محلی (نیمه شب به وقت تهران) با هلیکوپتر «چین چن ایتزا» را ترک گفتند و پس از دیداری از کناره‌های یوکاتان ساعت ۱۸ به وقت محلی به «کانکون» بازگشتند.

پس از بازگشت اعلیحضرتین از بازدید آثار تاریخی در شبه جزیره یوکامان، پرزیدنت مکزیک و همسرش که به «کانکون» آمده بودند، از اعلیحضرتین در فرودگاه «کانکون» پیشباز کردند. در همین آیین پیشباز بود که پرزیدنت اچه وریا از شاهنشاه دعوت کرد که در اجتماع کنفدراسیون دانشجویان مکزیکی که برای گفت و شنود دانشجویان با رئیس جمهوری و اعضای کابینه مکزیک تشکیل شده، شرکت فرمایند. در این نشست که سه ساعت به درازا انجامید، نخست هدف‌های برگزاری نشست به آگاهی همایونی رسید و سپس پرزیدنت از انقلاب ایران سخن راند و آنگاه شاهنشاه آریامهر بیاناتی ایراد فرمودند:

من قبل از آنکه به دعوت محبت‌آمیز رئیس جمهوری شما به اینجا بیایم، درباره کشور زیبای شما مطالب فراوانی خوانده‌ام و پس از آن توانستم شاهد چند جنبه رشد در کشور شما باشم و از زبان رهبران شما مطالب بسیار بشنوم و از نظرات سودمند آنان آگاه گردم. می‌توانم به شما دانشجویان بگویم که من نیز روزی هم سن شما بودم، از این رو می‌توانم بگویم که هیچ کس بهتر از خود شما نمی‌تواند درباره صلاح شما بیندیشید و باز هیچ کس نمی‌تواند بهتر از خود شما برای شما کار کند، زیرا سیستم حکومتی شما یک سیستم مترقی است و بهترین نمونه آن ریاست جمهوری پرزیدنت اچه‌وریا و همچنین همین گفت و شنودی است که بین شما و رئیس جمهوری برقرار است.

نتیجه و فایده این گفت و شنود چیست؟ شما دانشجویان رهبران آینده کشورتان خواهیدبود و به عنوان رهبران کشور خود همیشه به ملت خویش خدمت خواهیدکرد.

ایام تحصیل در زندگی شما یک دوران گذرا است. شما باید تا آنجا که می‌توانید، دانش بیندوزید، نه تنها به مطالعه کتاب‌ها، بلکه درباره مملکتتان، امکانات آن، وضع جغرافیایی آن، ثروت کشورتان و سرانجام درمورد مشکلاتتان به مطالعه پردازید. شما با یک روحیه متشکل و سازنده ملی، محققاً می‌توانید برای یک زندگی بهتر راه‌ها را باز و هموار کنید. ما هم در کشورمان سعی می‌کنیم همین کار را انجام دهیم.

چرا ما بایستی موفق شویم؟ شما مکزیکی‌ها و ما ایرانی‌ها و چند کشور شکوفای دیگر جهان، اول به خاطر خودمان، و بعد به خاطر دنیایی که به سرعت در حال ترقی است. دنیای فردا چاره‌ای جز این ندارد که بر اساس برابری و عدالت و روابط عادلانه‌تر استوار گردد. اگر ما خودمان در کشورمان ضمن پیش‌بینی آینده، نمونه این برابری و عدالت اجتماعی باشیم، به شکل دادن جهان فردا کمک کرده‌ایم. به همین جهت است که معتقدیم مسئولیت ما فراتر از مسئولیت ملی است، زیرا ما دارای یک مسئولیت جهانی هم هستیم، از این رو باید خود را از لحاظ فکری و روحی برای انجام این وظیفه مهم آماده سازیم. من امیدوارم روابط بسیار نزدیکی که بین دو کشور ما برقرار شده، به حال هر دو ملت ما و همچنین آرمان‌هایی که از آن سخن گفتم، مفید واقع شود.

برای رئیس جمهوری شما و ملت شما آرزوی موفقیت می‌کنم، همچنین برای شما دانشجویان امروز و رهبران فردا، خواستار بزرگترین موفقیت‌ها در تحصیلاتتان و در خدمت به کشور و مردمتان هستم.

در «کانکون» آخرین دور گفتگوهای سران ایران و مکزیک انجام گرفت. مسائل مربوط به نفت، مبادلات بازرگانی و همکاری‌های صنعتی و مسائل جهانی از جمله جستارهایی است که در گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و رئیس جمهوری مکزیک پیش کشیده شد.

روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه

مصاحبه رادیو تلویزیونی آریامهر و پرزیدنت مکزیک

اعلیحضرتین که آخرین روز اقامت رسمی خود را در مکزیک در جزیره توریستی و در حال ساختمان «کانکون» گذرانده بودند، در ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه به وقت محلی به همراه پرزیدنت «اچه وریا» و بانو به فرودگاه این جزیره تشریف‌فرما شدند. شاهنشاه آریامهر پیش از ترک «کانکون» همراه با رئیس جمهوری مکزیک در یک گفت و شنود رسانه‌ها و رادیو تلویزیون شرکت فرمودند و به پرسش‌های نمایندگان رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها و رادیو تلویزیون‌های معتبر جهان در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و همکاری‌های آینده ایران و مکزیک پاسخ دادند. این گفت و شنود یک ساعت به درازا انجامید.

مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در فرودگاه کانکون مکزیک ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ با بودن حضرت رئیس جمهوری مکزیک (در فرودگاه کانکون)

سرمایه‌گذاری ایران در کشورهای دیگر

ما از سرمایه‌گذاری در کشورهای صنعتی جهان دو منظور داریم.

نخست آنکه از این طریق به مهارت فنی و تکنولوژی آنان کاملاً دست یابیم، دیگر آنکه درآمد ما از نفت، که منابعی تمام‌شدنی است، همچنان ادامه یابد و حتی پس از پایان یافتن ذخایر نفتی، کشور ما دارای منابع درآمد ثابتی باشد. از این رو پول خود را بایستی به نحو عاقلانه‌ای سرمایه‌گذاری کنیم. با این حال سال گذشته که نخستین سال افزایش درآمد نفت ما بود، کشور ما تعهد کرد که معادل تقریباً هفت درصد از تولید ناخالص خود را برای کمک به کشورهای خارجی اختصاص دهد و این درصد کمک در سراسر تاریخ جهان بی‌سابقه بوده‌است. می‌توانم رقم وام‌هایی را که با شرایط آسان به هند، پاکستان، مصر، اندونزی و بسیاری از کشورهای افریقایی داده‌ایم ذکر کنم، اما امسال درآمد ما بسیار کاهش یافته‌است. این کاهش در وهله اول به سبب استخراج کمتر نفت، و در مرحله بعد کاهش حدود سی تا سی‌وپنج درصد از قدرت خرید ما از درآمد نفت بوده‌است. با این حال سیاست کشور ما این است که مستقیماً در طرح‌های مورد توافق طرفین در برخی از کشورهای در حال توسعه جهان سرمایه‌گذاری کنیم، یا مشترکاً با دیگر کشورهای در حال توسعه جهان مانند ونزوئلا که آن کشور هم ثروتی دارد، یا با مکزیک در صورت تمایل این کشور اقدام به سرمایه‌گذاری در یک کشور ثالث بکنیم. بدیهی است که کشور ثالث نیز یک کشور در حال توسعه خواهدبود.

مداخله نظامی

چرا باید بعضی از کشورهای بزرگ صحبت از شانتاژ درمورد نفت بکنند، ولی افزایش دائم بهای کالاهای دیگر مانند گندم، روغن نباتی و غیره را شانتاژ به شمار نیاورند؟ چند لحظه پیش اشاره کردم که سی‌وپنج درصد از قدرت خرید بهای نفت ما به خاطر همین افزایش بهای سایر کالاها کاسته شده‌است.

درمورد دخالت نظامی در کشورهای نفت‌خیز باید بگویم که اگر چنین شود، قانون جنگل اعلام شده‌است. این کار نه بر پایه موازین اخلاقی است، نه منطبق با حقوق بین‌المللی، بلکه مبیّن زورگویی اقویا است، مانند ماهی‌های بزرگ که ماهی‌های کوچک را می‌بلعند.

همکاری با ابرقدرت‌ها

ابرقدرت‌ها در جهان تا حدی دارای نفوذ هستند و ما ناچاریم که با این واقعیت روبه‌رو باشیم، اما اگر همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد آنقدر عقل داشته‌باشند که خواهان عدالت شوند، تصور می‌کنم که عدالت برقرار خواهدشد. ما مطلقاً خواهان خرد شدن ابرقدرت‌ها، به ویژه امریکا نیستیم و از این امر سودی عاید ما نمی‌شود، ولی این سخن به معنی آن نیست که ما حاضریم حتی ذره‌ای از حقوق قانونی و منافع ملی خود را از دست بدهیم. فکر می‌کنم ما درمورد حقوق قانونی خود موفق خواهیم‌شد، زیرا با گذشت زمان امریکا روزبه‌روز بیشتر لحنی آمیخته با همکاری به خود می‌گیرد.

متروی مکزیک

به طوری که شنیده‌ام متروی کشور شما یک اثر عالی مهندسی است و فیلمی نیز درباره سیستم فاضلاب کشور شما دیده‌ام. برنامه‌های عمرانی که در کشور شما با ابتکار مهندسان مکزیکی صورت می‌گیرد، فوق‌العاده و همراه با کارآیی فراوان است، به طوری که در برخی موارد کارهای مهندسی شما در شرایط بسیار دشوار صورت گرفته‌است.

غیر اتمی شدن خاورمیانه

ایران پیشنهاد کرد که منطقه خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای شود. فکر نمی‌کنم کسی مخالف این پیشنهاد باشد، ولی چند کشور هنوز معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا نکرده‌اند، برخی از کشورهای عضو سازمان ناتو هم از این وحشت و نگرانی دارند که ممکن است سرانجام در جنگ بعدی خاورمیانه، برخی از سلاح‌های هسته‌ای به کار رود. البته همه چیز امکان دارد و به همین جهت است که ما معتقدیم باید بر اساس قطعنامه‌های شماره ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد، راه‌حل عادلانه و منصفانه‌ای برای مسئله خاورمیانه پیدا شود. اگر به این وضع ناهنجار خاتمه دهیم، به آسانی می‌توانیم همه را به پذیرفتن پیشنهاد غیر اتمی شدن منطقه خاورمیانه وادار کنیم. درمورد عضویت مکزیک در اوپک برای ما بسیار مایه خرسندی است که مکزیک را به عضویت اوپک بپذیریم، اما اخذ تصمیم در این باره به عهده مکزیک است و مکزیک باید بررسی کند که صادرات نفتش به چه میزان است، زیرا اعضای اوپک اکثراً صادرکننده نفت هستند.

همبستگی کشورهای در حال توسعه

جهان ما در حال تغییر و تحول است. جهان نو باید بر اساس عدالت بیشتر و حمایت زیادتر از حقوق کلیه ملت‌ها استوار باشد. اگر ما خواهان نابودی کشورهای صنعتی شویم، خود را نیز نابود خواهیم‌کرد، ولی آنها باید بسیاری از امتیازات غیر ضروری خود را که بر اساس اختلاف پیشرفت تکنولوژی آنان نسبت به کشورهای در حال توسعه به دست آمده، رها کنند. تلاش برای به دست آوردن این تکنولوژی مستلزم آن است که بین کشورهایی چون کشور من و دیگر کشورهایی که دارای آینده‌ای امیدبخش هستند، مانند کشورهای امریکای لاتین، همکاری نزدیک به وجود آید، ولی ما باید مراقب باشیم که شما در مکزیک با آینده درخشانی که در انتظارمان است، و ونزوئلا و دیگر کشورهای مشابه، همان اشتباهاتی را که کشورهای بزرگ صنعتی مرتکب شدند و ما آنها را به خاطر ارتکاب آن سرزنش می‌کنیم، مرتکب نشویم. اطمینان دارم که ما مرتکب چنین اشتباهاتی نخواهیم شد و این امر حائز نهایت اهمیت است.

امریکا و صلح خاورمیانه

امریکا در استقرار صلح خاورمیانه می‌تواند نقش مهمی بازی کند، ولی مسئله اینجا است که اسرائیل تا چه حد در این مورد حاضر به همکاری خواهدشد. ما معتقدیم که تاکنون اسرائیل مایل به همکاری نبوده‌است، و الا کوشش‌های دکتر کیسینجر به نتیجه مثبت می‌رسید. اگر این کوشش‌ها به نتیجه نرسد، کنفرانس ژنو را در پیش خواهیم‌داشت. هر چند که امریکا در این کنفرانس تنها نخواهدبود، با این حال می‌تواند نقش مهمی را به عهده گیرد. باید کاری کرد که امکانات برقراری صلح در خاورمیانه فراهم شود، زیرا در غیر این صورت فاجعه بزرگی رخ خواهدداد. کلیه کسانی که می‌توانند به یافتن راه‌حل این مسئله کمک کنند و مسلماً این راه‌حل بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل متحد خواهدبود، نباید از این کمک دریغ ورزند.

مکزیک در حال تحول و پیشرفت

نظری که در دیدار از مکزیک نسبت به این کشور پیدا کرده‌ام، خیلی بیشتر از حد انتظار من بوده‌است. من در این کشور مشاهده کردم که مکزیک از یک رهبری پر توان برخوردار است، به طوری که در همه موارد منافع ملت را در نظر دارد. همچنین در این کشور احساسات میهن‌پرستانه و علاقه مردم به ورزش و روحیه همکاری بین مقامات مسئول را مشاهده کردم. به علاوه شاهد یک تحول جالب دیگر نیز بودم و آن گفت و شنود بین دولت و دانشجویان کشور شما است، در حالی که هفت هشت سال پیش وضع به این گونه نبود، بنابراین بدون غلو، باید بگویم که خاطرات بسیار مثبتی از کشور زیبای شما به همراه می‌برم.

سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر

قبلاً گفتم کشورهایی مانند مکزیک، ونزوئلا و کشور خود من، اشتباهاتی را که کشورهای صنعتی مرتکب شدند و ما آنها را به خاطر این اشتباه سرزنش می‌کنیم، مرتکب نخواهندشد. ما مسلماً در کشورهای یکدیگر، یا متفقاً در یک کشور ثالث سرمایه‌گذاری خواهیم‌کرد. سرمایه‌گذاری در جایی که سود نیاورد، کار آدم‌های بی‌فکر است. هیچ انسان عاقلی چنین کاری نمی‌کند، همه چیز باید بر پایه منطق باشد، البته روحیه‌ای که منجر به این سرمایه‌گذاری می‌شود، نباید روحیه‌ای استعمارگرانه باشد.

اعلیحضرتین در ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه به وقت تهران در میان بدرقه رسمی رئیس جمهوری مکزیک و بانو «اچه وریا» و گروهی از مقامات مکزیک و مقامات «کانکن» فرودگاه این جزیره را به قصد ایالات متحده آمریکا ترک فرمودند. پرزیدنت اچه وریا که از دیروز برای انجام دور پایانی گفتگوهای خود با شاهنشاه آریامهر به اتفاق همسرشان به کانکن رفته بودند، اعلیحضرتین را تا پای پلکان هواپیما بدرقه کردند.

اعلامیه مشترک ایران- مکزیک

برای حل مشکلات و مسائل مختلف، کشورهای جهان سوم در برابر ممالک صنعتی باید مشترکاً اقدام کنند

در پایان سفر رسمی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به مکزیک، ۲۴ اردیبهشت ماه یک اعلامیه رسمی در تهران و مکزیکوسیتی به چاپ رسید که در آن افزون بر اعلام تصمیم طرفین دایر برگشودن سفارتخانه در پایتخت دو کشور (هم اکنون اردشیر زاهدی سفیر شاهنشاه آریامهر در واشنگتن، سفیر اکردیته ایران در مکزیکو نیز هست)، به برنامه‌های گسترده مشترک ایران و مکزیک در رشته‌های نفت، پتروشیمی، کشاورزی، دامپروری، آبیاری، صنعت فولاد، کاغذسازی، جهانگردی و مدیریت هتل و خدمات مهندسی نیز اشاره شده است. سران ایران و مکزیک همچنین موافقت کردند که کارشناسان دو کشور درباره امکانات سرمایه‌گذاری مشترک ایران و مکزیک در صنایع کود شیمیایی، شکر، چدن، تولید کاغذ و خمیر کاغذ از تفاله نیشکر، شیشه، کشتی‌سازی، منسوجات و بسته‌بندی مواد غذایی همکاری به عمل آورند. همچنین اعلام شد که در آینده نزدیک موافقت نامه‌هایی در زمینه مبادلات فرهنگی و همکاری‌های علمی و فنی میان ایران و مکزیک امضاء خواهد شد.

همکاری در جهان سوم- در بررسی روابط بین کشورهای جهان سوم و ممالک صنعتی جهان، رهبران ایران و مکزیک لزوم کوشش فعالانه کشورهای جهان سوم را برای یکسان کردن ضوابط خود، درباره مسایلی که با آن‌ها روبرو هستند، مورد تأیید قرار داده و توافق داشتند که کشورهای جهان سوم باید مسائلی را که در روابط آن‌ها با کشورهای صنعتی پیش می‌آید، مشترکاً مطرح سازند. رهبران ایران و مکزیک همچنین ضمن ارزیابی اهمیت فراوان مذاکرات میان کشورهای درحال توسعه و ممالک صنعتی، اظهار امیدواری کردند که گفت و گوهای پاریس، که در جلسه مقدماتی کنفرانس جهانی پیشنهادی فرانسه آغاز شد، از سر گرفته شود تا فرمول‌هایی که به تفاهم بیشتر میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای صنعتی کمک کند به دست آید. سران ایران و مکزیک معتقد بودند که دگرگونی در نظام پولی و اقتصادی جهان، یکی از بزرگ‌ترین مسائلی است که همه ملت‌های جهان باید به آن توجه کافی بکنند. در این اعلامیه از اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح و اهمیت حیاتی و حفظ امنیت راه‌های دریایی خلیج فارس از راه همکاری کشورهای ساحلی حمایت به عمل آمد. در پایان اعلامیه مشترک آمده است که شاهنشاه آریامهر از رئیس جمهوری مکزیک دعوت فرموده‌اند که به ایران سفر کنند. تاریخ این دعوت که فوراً پذیرفته شد، در آینده تعیین خواهد شد.