سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به عربستان سعودی ۹-۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴
| پیمان سنتو | پرتال اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | بیانات شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنان کوروتورک پرزیدنت ترکیه در ازمیر |
سفر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به عربستان سعودی ۹-۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴
هواپیمای شاهنشاه آریامهر نیم روز ۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ در فرودگاه ریاض بر زمین نشست. اعلیحضرت ملک خالد پادشاه عربستان سعودی، شاهزاده فهد معاون نخست‌وزیر، وزیر کشور و ولیعهد، وزیران کابینه، نمایندگان کلیه کشورهای اسلامی در ریاض و جعفر رائد سفیر شاهنشاه آریامهر در ریاض از آریامهر شاهنشاه ایران پیشباز رسمی و گرم نمودند.
پس از انجام مراسم احترامات نظامی در فرودگاه ریاض، اعلیحضرت ملک خالد شاهنشاه را تا کاخ ضیافت ناصریه همراهی کردند. در همین کاخ، رهبران ایران و عربستان به مدت ۲۰ دقیقه با یکدیگر گفتگو کردند. پس از نیم روز گفتگوهای رهبران دو کشور با بودن ولیعهد، وزیران دفاع، خارجه، دارایی، مشاورین اعلیحضرت ملک خالد و سفیر شاهنشاه آریامهر در ریاض ادامه یافت و یکساعت و نیم به درازا انجامید. شبانگاه پس از میهمانی شامی که به افتخار شاهنشاه آریامهر در ریاض با حضور اعلیحضرت ملک خالد و شخصیت‌های عربستان برگزار شده بود، شاهنشاه آریامهر امیر فهد بن عبدالعزیز ولیعهد و معاون اول نخست وزیر و وزیر کشور عربستان سعودی را به پیشگاه همایونی پذیرفتند و برای ۴۵ دقیقه با امیر فهد به گفتگو پرداختند.
شاهنشاه آریامهر امروز پیش از عزیمت به تهران، از یک مرکز پزشکی مجهز در ریاض و مرکز برنامه ریزی عربستان سعودی بازدید فرمودند.
روزنامه‌های عربستان سعودی از چند روز پیش بطور مرتب در باره ایران مقالات مفصلی چاپ می‌کنند و پیشرفت‌های ایران را تحت رهبری‌های خردمندانه شاهنشاه برای خوانندگان خود شرح می‌دهند. دو روزنامه «الجزیره» و «ریاض» چاپ ریاض، دیروز اخبار مربوط به ورود شاهنشاه و مذاکرات میان رهبران دو کشور بزرگ اسلامی و اهمیت این دیدار را در برگه‌های نخست خود چاپ کردند. هر دو روزنامه در دیدگاه‌های خود را ابراز کرده‌اند که گفتگوها میان شاهنشاه و ملک خالد، پیرامون مسائل مورد علاقه دو کشور، اوضاع خلیج فارس، بحران خاورمیانه و مسائل نفتی و جهانی دور خواهد زد. روزنامه‌ها توجه داده‌اند: شاهنشاه هنگامی به ریاض تشریف‌فرما می‌شوند که پایتخت عربستان سعودی به ترتیب از ملک حسین و سپس رهبران مصر و سوریه پیشباز و پذیرایی کرده و گفتگوهای مهمی در جریان این دیدارها انجام شده است که در آینده منطقه تأثیرات مهمی خواهد داشت. روزنامه‌ها همچنین یادآوری می‌کنند که سفر شاهنشاه به عربستان سعودی هنگامی صورت می‌گیرد که با از میان برداشته شدن اختلافات ایران و عراق، دل‌های تمام مردم مسلمان جهان شاد شده و بدین ترتیب، راه برای همکاری جمعی در منطقه هموارتر از همیشه گردیده است.
سفر شاهنشاه آریامهر به کشور عربستان سعودی پس از نیم روز ۹ اردیبهشت ماه پایان گرفت و معظم‌له به تهران بازگشتند.
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با خبرنگاران هنگام بازگشت از عربستان سعودی فرودگاه مهرآباد
شاهنشاه آریامهرپس از نیم روز ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ به هنگام بازگشت از سفر دو روزه به کشور عربستان سعودی، گسترش پیوندهای آینده دو کشور و دیدگاه‌های مشترک در بارهد حل مسائل را مورد بحث قرار دادند. شاهنشاه در مورد سفرشان تأکید کردند،[۱]
- پس از واقعه تأسف‌آوری که برای اعلیحضرت ملک فیصل اتفاق افتاد، در اولین فرصت دیداری از برادرم اعلیحضرت ملک خالد انجام دادم. همانطور که انتظار می‌رفت، دیدار ما در محیط برادری و توأم با حسن تفاهم انجام گرفت و بیش از پیش اطمینان خاطر پیدا شد که دو کشور ایران و عربستان سعودی، برادرانه در مورد حل مسائل مختلف که همه با آن مواجه هستیم نظریات مشترکی داشته باشند و تصمیم بگیرند که در آینده حتی بیش از گذشته روابط دوجانبه خود را نزدیک کنند و همچنین برای حفظ منافع عمومی این منطقه بکوشند. شاهنشاه افزودند: «البته می‌شود گفت که مسافرت بسیار خوب و لازمی بود. امیدوار هستم که در آینده این قبیل ملاقات‌ها و مشاوره‌ها هر چه بیشتر و نزدیک‌تر صورت بگیرد تا آسان‌تر به هدف‌های خودمان برسیم.» خبرنگار پرسید: «اعلیحضرتا، آیا درمورد مسائل مربوط به قیمت نفت که در بعضی موارد عربستان سعودی نظری مشابه با نظر اوپک داشته است و اصولاً مسئله نفت، مذاکراتی در عربستان سعودی انجام گرفت؟»
- «اینکه بشود گفت عربستان سعودی نظری مشابه اوپک نداشته است، معلوم نیست. ممکن است بعضی اظهاراتی که گاهی می‌شنیدیم، شاید یک چنین تصوری را می‌داد و گرنه عربستان تابحال همیشه عضو وفادار اوپک بوده و با تصمیمات اوپک موافق است. این است که بعضی اظهارات با رویه نهایی عربستان سعودی را نباید با هم اشتباه بکنیم و تابحال که همیشه همینطور بوده است.»
اعلامیه مشترک ایران و عربستان سعودی
در پایان سفر شاهنشاه آریامهر به عربستان سعودی، یک اعلامیه مشترک همزمان در تهران و ریاض به چاپ رسید که در آن دو کشور خواهان تخلیه کامل سرزمین‌های اشغالی اعراب- از جمله بیت‌المقدس- توسط اسرائیل شده‌اند. متن اعلامیه مشترک به شرح زیر است:
- «به منظور تحکیم پایه‌های دوستی و برادری بین کشور شاهنشاهی ایران و کشور پادشاهی عربستان سعودی و در پشتیبانی از همکاری اسلامی که پرچم آن را اعلیحضرت ملک فیصل فقید و شاهنشاه آریامهر برافراشتند، به دعوت اعلیحضرت ملک خالد بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی، اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران، در روزهای هفده و هجده ربیع‌الثانی هزار و سیصد و نود و پنج هجری قمری، برابر با (هشتم و نهم اردیبهشت ماه ۱۳۵۴) از عربستان سعودی دیدار فرمودند. در این سفر، بین اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و اعلیحضرت ملک خالد مذاکراتی صورت پذیرفت که روح دوستی و صراحت و تفاهم کامل بر آن پرتو افکن بود. در این مذاکرات، طرفین رویدادهای جهانی، به ویژه مسائل مورد علاقه دو کشور دنیای اسلامی را بررسی نمودند و نسبت به جمیع مسائل مورد مذاکره که از مهمترین آن‌ها، برقراری صلح در منطقه خاورمیانه است، وحدت نظر کامل داشتند.
رهبران عالی قدر دو کشور تأکید کردند: «مادام که اسرائیل از سرزمین‌های اشغال شده عربی – از جمله بیت‌المقدس- بازپس ننشیند و مردم عرب فلسطین حقوق از دست رفته خود را بازپس نستانند و از حق خود در تعیین سرنوشت برخوردار نگردند، ثبات و امنیت و صلح دائمی در منطقه پایدار نخواهد گردید.» رهبران دو کشور نسبت به ضرورت گسترش همکاری بین دو مملکت برادر در همه زمینه‌ها و دیدار مسئولین دو طرف از کشورهای یکدیگر به منظور ثبات و شکوفایی منطقه اتفاق نظر داشتند. اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر از برادرشان اعلیحضرت ملک خالد برای دیدار از ایران دعوت به عمل آوردند. این دعوت با مسرت پذیرفته شد، بر این اساس که تاریخ آن در آینده تعیین گردد.
بازتاب سفر- سفر کوتاه شاهنشاه آریامهر به عربستان سعودی، همانطور که انتظار می‌رفت، توجه عمیق محافل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی را به خود جلب کرد و کلیه خبرگزاری‌های بین‌المللی ضمن مخابره جزییات سفر ملوکانه، درباره نتایج احتمالی و اعلام نشده مذاکرات رهبران ایران و عربستان سعودی - بزرگ‌ترین تولید کنندگان نفت در سازمان اوپک- تفسیرهایی نیز داشتند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس، ضمن گزارشی از بیروت، به نقل از مقامات سعودی، اظهار نظر می‌کند که بدون شک مسئله قیمت نفت و سیاست‌های درازمدت سازمان اوپک یکی از مسائل مورد بحث شاهنشاه ایران و ملک خالد بوده است. این خبرگزاری می‌افزاید: محافل مطلع عقیده دارند که ایران و عربستان سعودی هم اکنون از موقع یکدیگر در مورد نفت بخوبی آگاه شده‌اند و توافقی نیز در این امر حاصل شده است. در این حال، نکته‌ای که اکثر خبرگزاری‌ها به آن اشاره کرده‌اند این است که اعلامیه مشترک هیچ اشاره‌ای به موضوع انرژی و نفت نکرده است. مفسرین می‌افزایند که باوجود این امر، اطمینان می‌رود که نفت یکی از برجسته‌ترین مسائل مورد مذاکره شاهنشاه آریامهر و ملک خالد بوده است.
مسئله دیگری که توجه مفسرین و ناظرین بین‌المللی را بخود جلب کرده، تأکید دو کشور ایران و عربستان سعودی بر لزوم تخلیه کامل سرزمین‌های اشغالی اعراب از جمله شهر بیت‌المقدس توسط اسرائیل برای دستیابی به یک صلح پایدار در خاورمیانه است. ناظران آگاه می‌افزایند: موقع ایران دایر بر پشتیبانی از حقوق حقه اعراب و مردم فلسطین، موضع جدید نیست و مدت‌ها سابقه دارد، ولی ذکر این موضع در اعلامیه مشترک- با تأکیدی که بر آن شده،- دوران نزدیک‌تری از همکاری‌های دیپلماسی بین ایران و جهان عرب را نوید می‌دهد. روزنامه‌های عربستان سعودی هنوز هم با قلم‌فرسایی درباره سفر شاهنشاه آریامهر به ریاض ادامه می‌دهند و روزنامه «العکاظ» چاپ ریاض در مقاله‌ای از شاهنشاه ایران به عنوان یک «مسلمان صدیق» نام برده و می‌افزاید: مذاکرات شاهنشاه در ریاض مایه اعتلای اسلام است.