دیدار رسمی ژنرال شارل دوگل پرزیدنت فرانسه و بانو از ایران ۲۸-۲۴ مهر ماه ۱۳۴۲ خورشیدی
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۴۲ خورشیدی | درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۴۴ خورشیدی |
دیدار رسمی ژنرال شارل دوگل پرزیدنت فرانسه و بانو از ایران ۲۸-۲۴ مهر ماه ۱۳۴۲ خورشیدی
۲۴ مهر ماه ۱۳۴۲ ساعت چهار پس از نیمروز ژنرال شارل دوگل پرزیدنت فرانسه و بانو برای یک دیدار رسمی چهار روزه وارد تهران شدند و از سوی شاهنشاه و شهبانو مورد پیشباز قرارگرفتند. پیش از نیمروز نزدیک به ساعت ۱۱ در کاخ مرمر و در پیشگاه شاهنشاه مصاحبه‌ای با بودن نمایندگان روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون فرانسه و روزنامه‌نگاران و خبرنگاران ایرانی انجام شد.[۱]
- برای من جای خوشوقتی است که یک بار دیگر می‌توانم رئیس جمهوری کشور شما را ملاقات کنم. من نسبت به ایشان احساسات دوستانه و آمیخته به ستایشی دارم. البته ما اوضاع کلی را مورد مطالعه قرار خواهیم داد. ما انتظار داریم ببینیم دو کشوری که از یکدیگر فاصله بسیار دارند و ممکن است به مناسبت وضع جغرافیایی خود در پاره‌ای مسایل نظریات مختلف داشته باشند در مسائل اصولی با یکدیگر دارای وحدت نظر هستند.
- فرانسه و ایران از نظر اصول با یکدیگر وحدت نظر کافی دارند، و این «اصول» عبارت از این است که هر یک از این دو کشور در منطقه خود احساس مسئولیت می کنند و دارای حس استقلال و توجه به عظمت خود هستند. می توانم در یک جمله بگویم که دوستی و تفاهم بین فرانسه و ایران اکنون به حد اکمل وجود دارد.
- در پاسخ این سئوال که نقش ایران در منطقه خاورمیانه چیست، باید بگویم که کشور ما مورد احترام همه همسایگان خود قرار دارد. کشور من در بیست سال آینده دارای جمعیتی دو برابر جمعیت امروز خواهد بود، و سطح زندگی مردم آن به سطح زندگی مردم کشورهای اروپایی خواهد رسید. کشوری به ثروت ایران و با داشتن چهل میلیون نفر جمعیت و سطح زندگی بالا در این منطقه از جهان قطعاً وزنه سنگینی بشمار می رود.
- من درباره سیاست کشور خود اخیراً در جلسه گشایش پارلمان ایران به تفصیل صحبت کردم. ما با تمام همسایگان خود یا مناسبات برادرانه داریم و یا روابط کاملاً دوستانه. ما اخیراً قرارداد منع آزمایش‌های اتمی مسکو را امضا کردیم، زیرا معتقدیم که برای تحقق یافتن آرزوی خلع سلاح عمومی در جهان بطوری که ضمانت اجرایی داشته باشد باید قدم هایی برداشت، و انتظار داریم امضاء قرارداد مسکو نخستین گام در راه رسیدن به این آرزو باشد.
در آیین پیشباز در فرودگاه مهرآباد، اسداله علم نخست وزیر، قدس نخعی وزیر دربار شاهنشاهی، تیمسار ارتشبد حجازی رییس ستاد بزرگ ارتشداران، تیمسار ارتشبد دکتر بهرام آریانا ژنرال آجودان شاهنشاه نمایندگان دو مجلس و انبوهی از سران کشوری و لشکری و گروه بی شماری از فرانسویانی که در پایتخت زندگی می‌کردند و بیش از ۱۰۰ تن از خبرنگاران و فرتورگران (عکاس) روزنامه‌ها و رادیو تلویزیون‌های خارجی که برای سفر ژنرال دوگل به تهران آمده بودند در فرودگاه مهرآباد گردآمده بودند.
شاهنشاه و پرزیدنت فرانسه در جایگاه ویژه ایستادند و ۲۱ تیر توپ برای ارج نهادن به ورود شارل دوگل شلیک شد و هشت فروند جت جنگنده بر فراز فرودگاه مهرآباد و بسیار پایین به پرواز درآمدند. دسته موزیک نخست سرود ملی فرانسه و سپس سرود ملی ایران را نواخت. در این هنگام شاهنشاه و پرزیدنت فرانسه از گارد احترام سان دیدند و از برابر پیشبازکنندگان گذشتند.
شاهنشاه و پرزیدنت دوگل در یک خودرو و شهبانو و بانو دوگل در خودروی دیگری نشستند و به سوی شهر راه افتادند. نزدیک ساعت ۱۷ و بیست دقیقه خودروها به میدان ۲۴ اسفند رسیدند. در جایگاه ویژه آقای نفیسی شهردار تهران به اعلیحضرتین و میهمانان خوش آمد گفت و سخنرانی ایراد کرد و در پایان نوشتار سخنرانی خود را در یک جعبه خاتم کاری شده با نشان زرین شهرداری تهران و کلید طلایی شهر به ژنرال دوگل پیشکش کرد. دراین هنگام پرزیدنت دوگل نیز پشت میکروفون قرارگرفت و سخنان پرشوری را ایراد کرد.
سپس شاهنشاه و شهبانو و میهمانان ایران در دو کالسکه سلطنتی نشستند و با خودروهای همراهان که از پشت کالسکه‌ها روان بود به سوی کاخ گلستان به راه افتادند. در دو سوی خیابان‌ها، ده‌ها هزار تن از زنان و مردان تهران گرد آمده بود و با شور و هیجان، شادی خود را ابراز می‌کردند و غریو "زنده باد شاه" و "زنده باد دوگل" خیابان‌ها را به لرزه درآورده بود. زمانی که کالسکه سلطنتی در میدان ارگ به اداره انتشارات و رادیو رسید، ژنرال دوگل آنچنان از شادمانی مردم به هیجان آمده بود که از کالسکه پیاده شد و با گام‌های بلند به سوی انبوه مردم رفت. شاهنشاه نیز خود را به پرزیدنت دوگل رساندند و بازوی ایشان را گرفتند و هر دو به میان مردم رفتند. در این زمان شور و هیجان و فریاد "زنده باد شاه" "زنده باد دوگل" به آسمان رسیده بود، شاهنشاه و ژنرال دوگل چند دقیقه‌ای میان مردم ماندند و سپس پیاده رهسپار کاخ گلستان شدند.
شب هنگام میهمانی شام بی مانندی به سرافرازی ورود پرزیدنت دوگل و بانو به ایران در کاخ گلستان برگزار شد و شاهنشاه در سر میز شام شاهنشاه در سخنان خود فرمودند:[۲]
- حضرت رئیس جمهوری
- برای شهبانو و من مایه خوشوقتی بسیار است که مقدم آن حضرت و بانو دوگل را در این مجلس شادباش بگوییم.
- شما امروز پا به کشوری نهاده‌اید که با فرانسه و تمدن و فرهنگ و زبان آن آشنایی عمیق و دیرینه دارد، بطوری که بسیاری از سیاحان و نویسندگان کشور شما بدان «فرانسه آسیا» داده‌اند.
- ما از دیرباز با تجلیات مدنیت و فرهنگ فرانسه، چه در رشته علوم و فنون و چه در قلمرو ادب و هنر مأنوس بوده و بدان‌ها با نظر علاقه و ستایش نگریسته‌ایم. مردم ما با متفکرین و نویسندگان شما بقدری آشنا هستند که آن‌ها را مقامی همسنگ نویسندگان و متفکرین ملی خود داده‌اند.
- فعالیت‌های ارزنده و وسیع خاورشناسان کشور ما فرانسه را به صورت کانون مقدم فرهنگ ایران در مغرب زمین در آورده است، زیرا در ماورای تبادل نامه‌های رسمی میان پادشاهان ایران و فرانسه در اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم میلادی، و در ماورای روابط سیاسی که از آن زمان مابین دو کشور ما بوجود آمد، تتبعات ایران شناسان شما از لحاظ کیفیت و ارزش فوق‌العاده خود فرانسه را در این زمینه موقعیتی خاص بخشیده است. نخستین آثاری که در اروپای جدید درباره ایران منتشر شد و نخستین ترجمه‌های شاهکارهای ادبیات فارسی در مغرب زمین، در کشور شما به طبع رسید و قسمت بزرگی از تحقیقات و تتبعات مربوط به تاریخ و تمدن و فرهنگ باستانی ایران مدیون کوشش‌های دانشمندان عالیقدر فرانسوی است که با علاقه و خلوص کامل عمر خود را در این راه صرف کرده‌اند. یکی از مظاهر این کوشش‌ها نمایشگاه باشکوهی بود که دو سال پیش به نام «هفت هزار سال هنر در ایران» در شهر پاریس دایر گردید و بعد از آن با موفقیت تمام در چندین کشور دیگر اروپا نمایش داده شد.
- هزاران دانشجوی ایرانی در طول این سالیان دراز در دانشگاه‌های کشور شما تحصیلات خود را تکمیل کرده‌اند. در قلمرو مهم پرورش، استادان شما که نامشان مایه افتخار دانشگاه‌های فرانسه است سهمی اساسی در تکوین معنوی جامعه نوین ایران دارند، زیرا کسانی که در مکتب ایشان دانش اندوخته‌اند از نظر روحی و فکری نیز از آن‌ها الهام گرفته‌اند.
- روابط دو کشور ما همواره با روح تفاهم صمیمانه‌ای که زاده احترام متقابل و اراده راسخ به تلاش در راه آرمانی مشترک است همراه بوده، و از هنگامی که در آغاز قرن هیجدهم سفیر مخصوص ایران به دربار ورسای اعزام شد تاکنون هیچ کدورت و نقاری در آن راه نیافته است. بالعکس فرانسه به کرات در مواقع لزوم به ایران کمک‌های با ارزشی کرده است.
- از یک قرن پیش کلیه ایرانیانی که فرانسه را از نزدیک دیده‌اند خاطره دلپذیری از سفر خود همراه آورده‌اند. خود من چندین بار کشور شما را دیده‌ام و امشب می‌خواهم از پذیرایی گرم دولت فرانسه و مردم پاریس از من و شهبانو در سفر رسمی اخیر خودمان به فرانسه بخصوص از محبت‌های فراوان آن حضرت و بانو دوگل که برای ما خاطره‌ای فراموش نشدنی بر جای گذاشته است تشکر کنم.
- ما حضور شما را در کشور خودمان تنها یک دیدار رسمی تلقی نمی‌کنیم، بلکه این ملاقات برای ما مفهومی تاریخی دارد، زیرا ما که در تاریخ طولانی خودمان بارها با حوادث سهمگینی نظیر آنچه فرانسه در سال ۱۹۴۰ با آن مواجه گردید روبرو شده و همواره مانند شما از این بحران‌ها سربلند و پیروز بیرون آمده‌ایم تجلیل از قهرمان ۱۸ ژوئن را در واقع تجلیلی از روح شخصیت و غرور ملی و سنن باستانی خویش می‌شماریم.
- در طول سالیان پر اضطراب جنگ جهانی دوم، ما بی تردید و تأمل در کنار شما و متحدین شما قرار گرفتیم، و از همان هنگام شهامت و مبارزه نهضت «فرانسه آزاد» را با دیده تحسین نگریستیم. خود من وقتی که در پایان جنگ شما را در بازگشت از مسکو در تهران ملاقات کردم فرصت آن یافتم که احساسات صمیمانه ملت خودم را که با علاقمندی تمام ناظر پیکار موفقیت آمیز شما در راه آزاد کردن فرانسه بود به شما ابراز دارم. بعدها خواند کتاب خاطرات شما به من امکان بیشتری داد که به عظمت تلاش‌های شما و اهمیت مبارزه‌ای که به رهبری شما در طول آن سالیان دشوار صورت گرفت بخوبی پی ببرم.
- اکنون دیگر اثری از آن دوران ناگوار باقی نمانده و فرانسه با نیروی عظیم معنوی و مادی خود تحت هدایت مدبرانه و نیرومندانه شما هر روز بیشتر در راه ترقی پیش می‌رود، بطوری که هیچوقت از چنین قدرت صنعتی و از سطح زندگانی چنین عالی برخوردار نبوده است. همه این‌ها زاده ثبات سیاسی است که از هنگامی که شما بار دیگر در یکی از بحرانی‌ترین و حساس ترین دوره‌های تاریخ فرانسه مسئولیت سنگین زمامداری را به عهده گرفتید در کشور فرانسه برقرار شده است.
- حضرت رئیس جمهوری،
- شما در طول اقامت خود در کشور ما بخوبی به درجه علاقه مردم ایران نسبت به کشور خودتان و نسبت به کسی که مظهر و نماینده عالی ملت فرانسه است پی خواهید برد، و من یقین دارم که این سفر در توسعه روابط دیرینه ما و در تقویت تمایل متقابل ما به همکاری مؤثر از هر جهت ثمربخش خواهد بود، زیرا ما و شما خواهان صلح و امنیت بین‌المللی هستیم تا بتوانیم همه مساعی خود را وقف بهبود زندگی مردم خویش کنیم.
- سعادت و سلامت آن حضرت و بانو دوگل و پیشرفت و ترقی روزافزون ملت و کشور فرانسه را آرزومندم.
میهمانی شام در ارجگذاری به ژنرال دوگل و بانو
وزارت پست و تلگراف و تلفن برای دیدار رسمی ژنرال دوگل و بانو از ایران تمبرهای یادبود به چاپ رسانید.
تمبر یادبود دیدار پرزیدنت دوگل از ایران
تمبر یادبود دیدار پرزیدنت دوگل از ایران
روز پنجشنبه ۲۵ مهر ماه ژنرال دوگل ساعت سه و نیم پس از نیمروز از انستیتو ایران و فرانسه در خیابان شاهپور علیرضا بازدید کرد. سپس به بازدید از موزه جواهرات سلطنتی ایران در بانک مرکزی پرداختند و دفتر موزه جواهرات سلطنتی را دستینه نمود. ژنرال دوگل آنگاه از انجمن دوستداران فرانسه با بودن وزیران، رییس ستاد بزرگ ارتشداران و گروهی از نمایندگان مجلس دیدن کرد و سخنان خردمندانه‌ای ایراد نمود. ایوار ژنرال دوگل رهسپار ری شدند و بر آرامگاه رضا شاه بزرگ بنیادگزار ایران نوین تاج گل زیبایی نهادند.
۲۵ مهر ماه ژنرال دوگل در سخنان مهمی که در نشست مشترک مجلس شورا و مجلس سنا در کاخ سنا ایراد کرد گفت: سرنوشت ایران از شرایط ترازمندی جهان است و اطمینان داریم که کمک به پیشرفت ایران سرانجام به سود ما خواهد بود. شامگاهان پرزیدنت دوگل در سفارت فرانسه میهمانی شامی به سرافرازی شاهنشاه و شهبانو برگزار کرد.
۲۶ مهر ماه شاهنشاه به همراه ژنرال دوگل و بانو با هواپیما به خلبانی شاهنشاه به شیراز پرواز کردند و مردم شیراز پیشباز شاهانه‌ای شایسته شاهنشاه ایران و میهمان ملت ایران ژنرال دوگل کردند، انبوه جمعیت آن اندازه بود که خودروی شاهنشاه و ژنرال دوگل هنگامی که در برابر بانک ملی شیراز رسید، بازایستاد و شاهنشاه و ژنرال دوگل از خودرو پیاده شدند و به میان مردم رفتند. سرانجام خودروی شاهنشاه و ژنرال دوگل از شیراز تا کارخانه کود شیمیایی در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز با رد شدن از زیر تاق نصرت‌های باشکوه به کارخانه رسید. پس از انجام احترام نظامی و نواخته شدن سرود شاهنشاهی، دسته کُر کودکان دبستان روستاییان و رضا شاه زرقان سرود شاهنشاهی ایران و سرود ملی فرانسه را خواندند. در آیین گشودن کارخانه کودشیمیایی شیراز شاهنشاه قیچی را به دست ژنرال دوگل دادند و ایشان با بریدن نوار سه رنگ کارخانه کود شیمیایی فارس را گشودند و از لوح ساختمان پرده برداشتند که بر روی آن نوشته شده بود: "در پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی کارخانه شیمیایی مرودشت فارس که نخستین واحد صنعت پتروشیمی در ایران است گشایش یافت.
نیم ساعت پس از نیمروز شاهنشاه به تهران بازگشتند و ژنرال دوگل و بانو رهسپار تخت جمشید شدند. پس از بازدید از برجای ماندنی‌های باستانی تخت جمشید و خوردن ناهار پرزیدنت دوگل و بانو رهسپار اسپهان شدند.
پیشباز از شاهنشاه و ژنرال دوگل در شیراز
دسته کُر دبستان روستاییان و رضا شاه زرقان سرود شاهنشاهی ایران و سرود ملی فرانسه را خواندند
شاهنشاه و دوگل در بازدید از کارخانه کود شیمیایی
ژنرال دوگل در میان مردم شیراز
ژنرال دوگل در تخت جمشید
در اسپهان نخست وزیر، وزیر کشور، استاندار اسپهان، فرمانده مرکز توپخانه، فرماندار، شهردار، افسران فرازین ارتش، و دیگر بزرگان کشوری و لشکری، موسیو باتل کنسول فرانسه در اسپهان، فرهنگیان و اقلیت‌های دینی و مردم به پیشباز آمده بودند. ژنرال دوگل و بانو به مهمانسرای "شاه عباس کبیر" رفتند و پس از کوتاه زمانی به کاخ چهلستون رفتند. و روز پسین از عالی قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله و منارجنبان بازدید کردند. روز شنبه ۲۷ مهر ماه ژنرال دوگل و بانو به تهران بازگشتند.
بازدید از انستیتو پاستور تهران
۲۷ مهر ماه شاهنشاه و پرزیدنت شارل دوگل گفتگوهای خود را آغاز کردند و این گفتگوها یک ساعت به درازا کشید. سپس امیراسداله علم نخست وزیر در کاخ گلستان با ژنرال دوگل دیدار کرد و پیرامون پیوندهای میان دو کشور و کمک‌های فرانسه به ایران گفتگو کرد. هم چنین انستیتو پاستور در این روز مورد بازدید پرزیدنت دوگل و بانو قرارگرفت.
۲۸ مهر ماه شاهنشاه و شهبانو برای پسواز ژنرال دوگل و بانو به فرودگاه مهرآباد آمدند و پرزیدنت فرانسه از تهران به سوی پاریس پرواز کرد.