دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی پروژه بزرگ مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران اردیبهشت ۲۵۳۵ شاهنشاهی
| سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | [[]] |
دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی پروژه بزرگ مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران اردیبهشت ۲۵۳۵ شاهنشاهی
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در جهت خودکفایی کشور از فرآورده‌های صنعتی، بهره‌گیری صحیح و اقتصادی از ثروت ملی و تعلیم کادر متخصص کارآزموده نسبت به ایجاد صنایعی اقدام می‌نماید که تاکنون محصولات آن‌ها از خارج کشور تأمین می‌شده است. کمبود جهانی انواع محصولات چوب و کاغذ از یک سو و افزایش پرشتاب مصرف این تولیدات در ایران که از نتایج جهش سریع اقتصادی و اجتماعی کشور است از سوی دیگر، موجب گردیده که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برای پاسخگویی به نیاز فزاینده بازار داخلی و همچنین بهره‌برداری صحیح و صنعتی از منابع پرارزش جنگل‌های مازندران در همکاری با وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، همانند طرح مشابه در گیلان، نسبت به ایجاد یک مجتمع صنعتی عظیم در استان مازندران اقدام کند.
این مجتمع صنعتی که در مقیاسی بزرگ و با کاربرد تکنولوژی پیشرفته در سطح جهانی و بکارگیری تمامی امکانات در جهت ایجاد تخصص صنعتی به مرحله اجرا در می‌آید، افزایش بهره‌وری منابع طبیعی و ثروت ملی را به عنوان هدفی کلی در پیش روی دارد. این هدف در تحلیل دقیق‌تر دو زمینه متمایز را در بر می‌گیرد: نخست بهره‌برداری صحیح و گسترش صنعتی از منابع بکر و پرارزش ثروت‌های استان مازندران و احیاء جنگل‌های مخروبه و دوم آنکه مجتمع بار رسیدن به مرحله تولید به خودکفایی صنعتی و بی‌نیازی کشور، از واردات فرآورده‌های مشابه یاری قابل ملاحظه خواهد نمود.
در منابع پرارزش جنگلی در شمال کشور همواره به سبب رطوبت و بارش کافی و برخورداری از خاک و شرایط اقلیمی مناسب یارای احیاء طبیعی را داشته است. با سرعت گرفتن رشد جمعیت که نیازهای فزاینده و در نتیجه شتاب اقتصادی را در پی داشت، بهره‌برداری از جنگل‌ها را نیز افزایش بخشید. بهره‌گیری بی‌رویه و غیر اقتصادی مالکین خصوصی، که طی سالیان متمادی، بخش‌هایی از این ثروت ملی را غیر قابل بهره‌برداری نموده است، با اینحال هنوز بخش قابل توجهی از این جنگل‌ها از قابلیت بهره‌برداری صنعتی برخوردار است و به این اعتبار می‌توان جنگل‌های شمال را به مخروبه، نیمه مخروبه و به ثمر رسیده تقسیم کرد. جنگل‌های مخروبه عموماً در مناطق کم ارتفاع، جنگلی نیمه مخروبه در نقاط مرتفع‌تر و جنگل‌های به ثمر رسیده در ارتفاعات قرار دارند.
برخی از انواع کاغذ تحریر، مقوا، کاغذ بسته بندی و کاغذهای بهداشتی در حال حاضر در کشور تولید می‌شود ولی مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران اولین واحد صنعتی است که نسبت به تولید کاغذ روزنامه اقدام می‌ورزد و پیش‌بینی می‌شود با ادامه ظرفیت شروع بهره‌برداری در دهه آینده این واحد صنعتی کلیه نیازهای بازار مصرف داخلی را تأمین نماید.
قسمت اعظم ماده اولیه کاغذ روزنامه را چوب ممرز که از پهن‌برگ‌های بومی است و بخش قابل ملاحظه‌ای از جنگل‌های شمال را دربردارد تشکیل می‌دهد. لازم به تذکر است که تاکنون هیچ مصرف صنعتی یا اقتصادی برای اینگونه درختان متصور نبوده است. آغاز بهره‌برداری از مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران سال ۲۵۳۸ خواهد بود که پس از دو تا سه سال از آغاز بهره برداری به ظرفیت رسمی خود خواهد رسید. محصولات کارخانه کاغذ در ظرفیت نهایی ۹۰۰۰۰ تن کاغذ روزنامه، ۸۵۰۰۰ تن مقوای کنگره‌ای و ۴۴۰۰۰ تن مقوای چند لایه می‌باشد.
بخش مکانیکی چوب: با توجه به تعدد گونه‌های موجود در جنگل‌های مازندران و منابع وسیع و پرارزش چوب این منطقه تولید انواع مختلف محصولات چوبی از قبیل الوار، تخته چندلا، روکش‌های تزیینی و قطعات چوبی، فیبر و سایر محصولات فرعی امکان‌پذیر است. محصولات تولیدی مجتمع با توجه به تولیدات مشابه داخلی در زمان بهره‌برداری عبارت خواهد بود از الوار که از چوب راش تهیه می‌شود، ورقه‌های روکش تزیینی از گونه‌های مناسب، تخته چندلا که از گونه‌های راش، توسکاز، چنار و سایر گونه‌های مناسب تهیه می‌گردد و در سه درجه عالی، متوسط و عادی بر حسب کیفیت روکش، تولید خواهد شد. فیبر که از ضایعات چوب که معمولاً به عنوان سوخت بکار می‌روند تولید می‌شود. مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران در ۱۲ کیلومتری جنوب شهر ساری استقرار خواهد یافت. عوامل مؤثر در انتخاب این محل بطور کلی عبارت از نزدیکی به جنگل‌های مورد نظر و سهولت دسترسی به شاهراه‌های اصلی، راه‌آهن، منابع تأمین سوخت و نیروی برق موردنیاز صنعت است. با توجه به صنعت کاغذسازی به آب کافی، محل مجتمع در کنار رود تجن در نظر گرفته شده است.
شهرک کارکنان مجتمع در مرحله بهره‌برداری گنجایش اسکان ۲۰۰۰ خانوار را خواهد داشت. این واحد مسکونی از خدمات شهری کافی از قبیل مدرسه، مرکز خرید، وسایل درمان و غیره برخوردار خواهد بود که با بهره‌گیری از تسهیلات برق، آب، فاضلاب، شبکه ارتباطی و غیره در جوار واحد صنعتی مستقر خواهد شد. تأمین احداث یک سد با تأسیسات لازم شهرک از طریق رود تجن، با تصفیه آب مورد نیاز کارخانه عملی خواهد گردید.
حفظ این صنعت ملی بدون بهره‌برداری صنعتی و صحیح و احیاء به موقع حاصلی جز از دست دادن درآمد ملی نخواهد داشت. به عبارت دیگر، جنگل‌هایی که صرفاً به منظور حفاظت و ذخیره به صورت بکر و دست‌نخورده باقی گذاشته شود در بهبود وضع اقتصادی کشور کمک چندانی نخواهد کرد و در واقع می‌توان آن را یک نوع تضییع سرمایه محسوب داشت. در حالیکه با اداره و بهره‌برداری صحیح از طریق اجرای برنامه‌های دقیق منافع سرشاری عاید کشور خواهد شد. از این رو، جنگل‌های مخروبه و نیمه مخروبه در ابتدا جهت تولید انواع کاغذ و مقوا مورد بهره‌گیری قرار خواهد گرفت. با این عمل نه تنها این منطقه از چوب‌های محکم ارزش پاک می‌شود بلکه فضای کافی برای کشت جنگل‌های پرثمر از گونه‌های سوزنی برگ و پهن‌برگ که مصارف صنعتی قابل ملاحظه‌ای در صنعت چوب و کاغذ دارند پدید می‌آید. با مدیریت مدرن بهره‌برداری از جنگل منبعی تمام نشدنی از ثروت ملی جایگزین جنگل‌های مخروبه می‌گردد. کشت گونه‌های سوزنی‌برگ و پهن‌برگ بومی که قبلاً در نواحی دریای خزر کشت گردیده، نتایج قابل ملاحظه‌ای به دست داده است و احتمالاً با در نظر گرفتن شرایط رویش و عوامل اقلیمی و همچنین احتیاجات کارخانه خمیر و کاغذ، نسبت به کشت و پرورش سایر گونه‌های غیر بومی سوزنی‌برگ و یا پهن‌برگ نیز اقدام گردد. درختان به ثمر رسیده در ارتفاعات که از نظر ارزش افزوده اهمیت بیشتری دارند.
در صنایع مکانیکی چوب از قبیل تولید الوار، تخته چندلا، روکش و غیره بکار خواهند رفت و در همان مناطق مجدداً گونه‌های مناسب به طریق طبیعی احیاء خواهد گردید. در زمینه عملیات جنگل بطور کلی می‌توان چنین نتیجه گرفت که هدف از احداث و حفظ جنگل، ایجاد و پرورش درختان هم‌اندازه و بهره‌برداری صحیح از این درختان است. در این میان لازم است احتیاجات تولید بر اساس حجم درختان و اصل اقتصادی بودن عملکرد رعایت شود.
محصولات مجتمع در مجموع به دو بخش اصلی تقسیم می‌گردند:
- بخش خمیر و کاغذ و
- بخش مکانیکی چوب.
بخش خمیر و کاغذ: افزایش تقاضای ملی و گسترش بازار مصرف کاغذ در نتیجه عوامل متعدد اقتصادی و اجتماعی است. مهم‌ترین عوامل مؤثر در این امر توسعه اقتصادی و افزایش درآمد سرانه که ازدیاد قدرت خرید را در پی دارد و نیاز بیشتر برای مصرف کاغذ را ایجاب می‌کند و اهم عوامل اجتماعی مؤثر ازدیاد مصرف کاغذ رشد جمعیت، افزایش سطح فرهنگ و تحولات مثبت اجتماعی است که با توسعه اقتصادی رابطه بسیار نزدیک دارد. عوامل اقتصادی و اجتماعی باعث گردیده که بازار مصرف انواع کاغذ منجمله کاغذ روزنامه، انواع کاغذهای تحریر، کاغذهای صنعتی (شامل مقوای کنگره‌ای و مقوای کارتن سازی)، کاغذ بسته بندی، کاغذهای کیسه سیمان و سایر انواع کاغذ در کلیه جهات گسترش روزافزون داشته باشد. اثرات و نتایج اجرای طرح مجتمع صنایع چوب و کاغذ.
دستاوردهای پروژه مجتمع بزرگ صنایع چوب و کاغذ مازندران
ایجاد مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران به عنوان یک طرح صنعتی عظیم که در آن از جدیدترین تکنولوژی‌های موجود به منظور تولید محصولات مورد نظر استفاده بعمل خواهد آمد، نقش مهمی را در تسریع رشد صنعتی و اقتصادی روزافزون ایران ایفاء خواهد نمود و اثرات مثبت اقتصادی و اجتماعی قابل ملاحظه و شایان توجهی را که معلول ایجاد این مجتمع می‌باشد موجب خواهد گردید. ایجاد این مجتمع علاوه بر ایجاد امکانات بهره‌برداری وسیع صنعتی و مطلوب از منابع از طریق افزایش کمیت و کیفیت منابع چوب جنگل‌های منطقه، موجب بی‌نیاز شدن کشور از واردات محصولات تولیدی مجتمع خواهد شد که نقش مهمی را در خودکفایی صنعتی و اقتصادی ایران ایفاء می‌نماید و از خروج مقادیر معتنابه و قابل ملاحظه ارز از کشور نیز پیشگیری خواهد کرد.
خصوصیات و مشخصات مجتمع صنایع چوب و کاغذ مازندران به نحوی است که این مجتمع را به صورت یک قطب صنعتی فعال در استان مازندران نمودار ساخته و موجب استقرار و احداث صنایع اقماری و واسطه‌ای فراوان در جوار این مجتمع خواهد گردید که خود سبب افزایش بیش از پیش رشد صنعتی ناحیه‌ای و کشور می‌گردد. توجه و اهمیت خاصی که در طرح ایجاد این مجتمع به احداث تأسیسات زیربنایی و همچنین عملیات آموزشی صورت گرفته است سبب خواهد گردید که اثار اقتصادی شایان توجهی در سطح منطقه پدیدآورد.