دریاچه رضاییه
| تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز | درگاه محمدرضا شاه پهلوی | برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی تیر ماه تا شهریور ماه |
اجرای یک طرح انقلابی برای شیرین کردن آب دریاچه رضاییه
دریاچه رضاییه از زمان‌های بسیار دور شناخته شده و به لحاظ کیفیت آب و ویژگی های درمانی آن مورد توجه بوده است. اما در بررسی‌ها و پژوهش هایی که به تازگی از سوی کارشناسان دانشگاه آذرآبادگان درباره دریاچه رضاییه از جهات گوناگون صورت گرفته، نکته‌های جالب دیگری از دریاچه رضاییه و آب شفابخش و لجن‌های پر خاصیت اطراف آن کشف شده و پروژه بسیار جالبی برای نمک زدایی از آب این دریاچه پیشنهاد گردیده است.
غلظت فراوان آب دریاچه رضاییه سبب شده که این دریاچه منبع بسیار بزرگی برای کلرور سدیم (نمک طعام) باشد. هم اکنون اهالی رضاییه به وضع بسیار ابتدایی از آب دریاچه برای تهیه نمک استفاده می‌کنند و نمک دریاچه در بازار رضاییه برای از میان برداشتن نیازمندی های محلی عرضه می‌شود. آشکار است با استفاده از وسایل جدیدی علیم و فنی از این جهت دریاچه رضاییه استعداد بیشتری برای بهره‌برداری دارد.
صرفنظر از جنبه توریستی دریاچه رضاییه که مراحل ابتدایی و مقدماتی را از لحاظ طی می‌کند، آب کلروره دریاچه و لجن‌های شفابخش اطراف آن برای تمدد اعصاب و درمان بیماری عصبی اثرات فوق‌العاده دارد و از این جهت نیز می‌تواند منبع درآمد و عایدات سرشار باشد. در آب و لجن‌های اطراف دریاچه رضاییه موادی به نام «بی توم» وجود دارد که اخیراً پس از تحقیقات و بررسی‌های کامل از طرف دانشمندان زمین شناس تأیید شده که وجود این ماده حاکی از وجود معادن نفت و طلا در اراضی اطراف است و از آن گذشته تحقیقات و بررسی‌های کارشناسان ثابت کرده که در زیر آب دریاچه مایعی از قیر وجود دارد و احتمال کلی می‌رود در قعر دریاچه منابع نفت وجود داشته باشد که بتواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد. وجود سولفورها، مواد گوگردی و نمک‌های مفید دیگری که برای درمان بیماری‌های جلدی و امراض گوناگون دیگر اثر معجزه‌آسا دارد در آب دریاچه رضاییه و لجن‌های پیرامون آن مسلم شده است.
از طرح‌هایی که برای شیرین یا کم نمک کردن آب دریاچه رضاییه در نظر گرفته شده، یکی این است که با توجه به اختلاف سطح دریاچه رضاییه نسبت به دریای خزر که ۱۳۰۰ متر است، می‌توان یک تونل شرقی – غربی و طولانی در عمق کوه‌های آذربایجان با شیب معین حفر کرد و آب دریاجه رضاییه را در دریای خزر تخلیه نمود. از این تخلیه آن می‌توان حدود دو میلیون کیلووات برق در محل گردنه حیران که در فاصله اردبیل و آستارا است به دست آورد. با توجه به نسبت بسیار جالب ۱۵ کیلومتر مکعتب و واردات سالانه آب دریاچه رضاییه و ۲۵ کیلومتر مکعب کل حجم آب دریاچه می‌توان مطمئن بود که ظرف چند سال دریاچه رضاییه دوباره خودبخود پر می‌شود اما غلظت نمک آن بسیار کم و به میزان غلظت آب دریای خزر می‌گردد که می‌توان در آن انواع ماهی را پرورش داد و دریاچه رضاییه را به یک اکواریوم بسیار بزرگ طبیعی مبدل ساخت. همچنان که اکنون در بعضی جزایر دریاچه انواع پرندگان از قبیل فلامینگو، پلیکان، اردک نوک قرمز، مرغ آتشین و... یا بیش از دو هزار رأس آهو در یکی از جزایر دریاچه رضاییه پرورش یافته است.
از سوی دیگر تخلیه آب دریاچه رضاییه در دریای خزر هیچگونه زیانی ندارد چرا که غلظت آب دریاچه رضاییه و سنگینی آن نسبت به آب دریای خزر سبب می‌شود که آب دریاچه رضاییه به محض رسیدن به دریای خزر به عمق دریا نزول کند و می‌دانیم ماهی‌ها معمولاً تا عمق ۵ و حداکثر یکصد متری دریا گردش می‌کنند. یکی از کارشناسان که برای نمک‌زدایی دریاچه رضاییه این طرح را با ذکر آمار و ارقام ارائه داده است می‌گوید: اگر وزن کل ماهی‌های صید شده از دریای خزر در یک سال را که حدود ۴۵۰ هزار تُن است نسبت به سطح کل آب آن بسنجیم، عددی در حدود یک گرم در یک متر مربع به دست می‌آید یعنی عملاً هر سال از هر یک متر مربع سراسر سطح دریای خزر یک گرم ماهی صید می‌شود و می‌دانیم که قسمت اعظم تولید ماهی در آن دریا، در قسمت جدا کردن نوزاد ماهی‌های بزرگ‌تر و دیگر دشمنان ماهی، بخوبی امکان‌پذیر است که براحتی می‌توان از یک مترمربع سطح دریاچه رضاییه هر سال دو گرم ماهی صید کرد و در این صورت با اجرای طرح تخلیه دریاچه رضاییه و نمک‌زدایی آن، جمع مقدار صید سالانه ماهی از این دریاچه ده هزار تُن ماهی خوب و مرغوب تخمین زده می‌شود و این،علاوه بر منافع گوناگون دیگری است که از اجرای این طرح حاصل می‌گردد.