جیمی کارتر در تهران مصیبتی بزرگ بر مردم ایران و خاورمیانه ۱۰ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| دیدار رسمی ملک حسین پادشاه کشور اردن هاشمی از ایران ۹ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی |
۱۱ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی مسایل مورد گفتگوی شاهنشاه و کارتر
با پیشباز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو، پس از نیمروز ۱۱ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی پرزیدنت جیمی کارتر و بانو روزالین کارتر وارد تهران می‌شوند و ساعتی پس از ورود کارتر، گفتگوهای مهم رهبران ایران و آمریکا آغاز خواهد شد. گفتگوهای رهبران دو کشور ایران و آمریکا در دو بخش جداگانه خواهد بود، یک بخش درباره مسایل ایران و آمریکا از جمله موضوعات انرژی و نفت و خرید اسلحه و کارخانه‌های برق اتمی و بخش دیگر درباره مسایل بین‌المللی از جمله امنیت شاخاب پارس و اقیانوس هند و بحران خاورمیانه خواهد بود. به دیدگاه محافل سیاسی تهران، گفتگوهای تهران تکمیل کننده گفتگوهای رهبران دو کشور در واشنگتن است، منتهی در تهران زمینه مساعدتر و موضع ایران محکم‌تر است. ایران در فاصله یک ماه و نیم اخیر به تقاضای آمریکا و دیگر کشورهای غربی، برای کمک به اقتصاد آن کشورها با افزایش قیمت نفت در وضع فعلی موافقت کرد و به این ترتیب قیمت نفت برای شش ماه اول سال ۱۹۷۸ ثابت ماند و این امر برای آمریکا و کشورهای صنعتی غرب یک مسئله حیاتی است. همین موضوع زمینه مساعدتری برای انجام توقعات ایران از غرب بوجود می‌آورد. محافل سیاسی معتقدند که گفتگوهای تهران بسیاری از مسایل پیش کشیده شده در گفتگوهای واشنگتن را به حل و فصل نهایی خواهد رسانید.
اعلیحضرتین و پایوران کشور در مهرآباد
شامگاهان ۱۱ دی ماه از سوی شاهنشاه و شهبانو به افتخار میهمانان، میهمانی به شام برگزار خواهد یافت. کارتر نخستین رئیس جمهوری آمریکا از حزب دمکرات است که رسماً از ایران دیدن می‌کند. پرزیدنت کارتر امروز که آخرین روز سال جاری مسیحی و فردا که نخستین روز سال جدید مسیحی است در تهران خواهد بود و فردا با بدرقه رسمی تهران را ترک خواهد کرد. یک گروه ۴۸۰ نفری با چهار جت بوئینگ کارتر را در سفر به تهران همراهی می‌کنند. بیشتر این عده از شخصیت‌های دولتی و روزنامه‌نگاران و فیلم‌برداران هستند. گفته می‌شود در مذاکرات شاهنشاه و کارتر مسایل نفت و انرژی امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند و تأمین نیازهای تسلیحاتی ایران و سایر مسایل مورد علاقه دو کشور مطرح می‌شود. قسمت مشکل و در عین حال مهمترین مذاکرات کارتر در تهران مربوط به مذاکرات وی با ملک حسین است. تا قبل از انتشار طرح صلح بگین نخست‌وزیر اسراییل ظرف یکی دو روز اخیر خوش‌بینی زیادی نسبت به نتیجه مذاکرات کارتر و ملک حسین وجود داشت، اما بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه از قول آگاهان سیاسی بیروت، تحولات ۴۸ ساعته اخیر کار پرزیدنت کارتر را برای متقاعد کردن ملک حسین به شرکت در مذاکرات صلح بسیار دشوار کرده است. پادشاه اردن یک روز قبل از عزیمت به تهران، طرح بگین نخست‌وزیر اسراییل را در مورد ساحل غربی رود اردن رد کرد. پرزیدنت کار قبل از آغاز سفر خود گفت که می‌خواهد با ملک حسین درباره نقشی که اردن می‌تواند در حل مسئله ساحل غربی رود اردن ایفا کند گفتگو و تبادل نظر نماید اما اردن برای اعلام نظر خود درباره طرح بگین منتظر ملاقات ملک حسین و کارتر نشد و دولت اردن روز چهارشنبه تأکید کرد که طرح بگین ضربه شدیدی به تلاش‌های صلح وارد کرده است.
از سوی دیگر، کارتر طرح بگین را به عنوان یک گام مثبت به طور ضمنی تأیید کرده و به این ترتیب برای کارتر مشکل است که بتواند ملک حسین را از ادامه راهی که درباره گفتگوهای صلح مصر و اسراییل پیش گرفته بازدارد. [۱]منابع سیاسی در عمان پایتخت اردن نیز گفتند که پرزیدنت کارتر می‌خواهد از نقطه نظرهای ملک حسین درباره طرح صلح آگاه شود، اما دولت اردن معتقد است که تنها راه استقرار یک صلح عادلانه و پایدار در خاورمیانه تخلیه کلیه مناطق اشغالی و شناسایی حقوق حقه مردم فلسطین از جمله حق خودمختاری آن‌ها است. منابع اردنی گفتند به این ترتیب امیدهای پرزیدنت کارتر برای ترغیب ملک حسین احتمالاً از بین رفته است. در پیشنهاد بگین گفته شده است که حضور نظامی اسراییل در ساحل غربی رود اردن باید حفظ شود و این چیزی است که در گذشته کلیه طرف‌های اصلی اسراییل و از جمله مصر و اردن آن را رد کرده‌اند. منابع اردنی اضافه می‌کنند که دولت اردن هنوز امیدوار است که پرزیدنت کارتر دولت اسراییل را برای خروج از مناطق اشغالی و شناسایی حقوق فلسطینی‌ها تحت فشار بگذارد.
گفتگوهای پرزیدنت کارتر و ملک حسین فردا بامداد انجام می‌شود و پس از آن کارتر تهران را به قصد دهلی نو ترک می‌کند. پرزیدنت کارتر هم چنین در تهران پیامی از پرزیدنت زیادباره رئیس جمهوری سومالی توسط شاهنشاه دریافت خواهد کرد. پرزیدنت زیادباره که روز پنجشنبه تهران را ترک کرد، در تهران ضمن انتقاد از غرب گفت، کشورهای غربی در مورد سومالی سیاست صبر و انتظار در پیش گرفته‌اند. اهمیت سفر رسانه‌های گروهی آمریکا بحث درباره دیدار رئیس جمهوری آمریکا از شش کشور جهان را با تأکید بر اهمیت آن همچنان دنبال می‌کنند.
لس آنجلس تایمز، دومین نشریه معتبر سراسر آمریکا، ضمن انتشار برنامه سفر ۹ روزه رئیس جمهوری آمریکا و بانو کارتر به شش کشور آسیایی و اروپایی، از جمله ایران، نوشته است: کارتر در تهران پیرامون آینده روابط دو کشور مناسبات اقتصادی و سایر موضوع‌های مورد علاقه با شاهنشاه ایران گفتگو خواهند کرد. این روزنامه معتقد است که رئیس جمهوری آمریکا در دیدار از عربستان سعودی پادشاه این کشور را برای پشتیبانی از گفتگوهای صلح خاورمیانه تشویق خواهد کرد. در مجموع روزنامه‌های غرب آمریکا و رادیو تلویزیون‌های این کشور در مقاله‌ها و تفسیرهای ۲۴ ساعت اخیر خود دیدار رئیس جمهوری آمریکا از ۶ کشور جهان را گام مؤثر دیگری در تحکیم روابط بین‌المللی آمریکا توصیف کرده‌اند و بویژه یادآور شده‌اند که دیدار کارتر از ایران در استحکام و توسعه بیشتر مناسبات صمیمانه میان دو کشور نقش مؤثری خواهد داشت. ناظران سیاسی در آمریکا نیز ضمن تأکید بر اهمیت این سفر ۹ روزه اظهار عقیده می‌کنند که دیدار رئیس جمهوری آمریکا از تهران واجد اهمیت خاصی است زیرا افزون بر گفتگوهای مهم شاهنشاه آریامهر و جیمی کارتر بین رئیس جمهوری آمریکا و پادشاه اردن هاشمی نیز در تهران مذاکرات و تبادل نظرهایی صورت خواهد گرفت. به عقیده این محال، گفتگوهای کارتر- ملک حسین که به ابتکار شاهنشاه ایران صورت می‌گیرد، بار دیگر تهران را به صورت یکی از مراکز مهم خبری جهان درآورده است. بدین سبب، نمایندگان مطبوعات، خبرگزاری‌ها و رادیو تلویزیون‌هایی که همراه رئیس جمهوری به تهران می‌آیند خود را برای تهیه گزارش‌های مهمی از این دیدارها و گفتگوها آماده کرده‌اند.
سیصد خبرنگار که به همراه پرزیدنت کارتر به تهران می‌آیند برای مخابره اخبار مربوط به سفر رئیس جمهور آمریکا به تهران و مذاکرات وی با شاهنشاه آریامهر از تسهیلات یک مرکز مخصوص خبری که در هتل هیلتون برپا شده استفاده خواهند کرد. در این مرکز بیست دستگاه تلکس که وسیله اپراتورهای کارآزموده کار می‌کند و دو خط تلفن مستقیم به واشنگتن و نیویورک در اختیار این خبرنگاران قرار خواهد داشت. این خبرنگاران همچنین خواهند توانست با استفاده از تلویزیون مداربسته نصب شده در مرکز خبری فوق شاهد مراسم مهمانی کاخ نیاوران باشند. در میان روزنامه‌نگارانی که همراه کارتر به ایران آمده‌اند نام کسانی چون والتر کرونکایت و باربارا والترز نیز دیده می‌شود. کرونکایت کسی است که در برنامه تلویزیونی او پرزیدنت سادات گفت، حاضر است به اسراییل برود و بگین هم در همین برنامه از تصمیم سادات استقبال کرد. باربارا والترز را هم شاید بتوان گران‌ترین روزنامه نویس تلویزیونی جهان دانست چون چندی پیش وی برای عقد قرارداد همکاری با یکی از شبکه‌های تلویزیونی آمریکا چندین میلیون دلار دریافت کرد.
کارتر: در انتظار مذاکره با شاهنشاه هستم
پرزیدنت کارتر قبل از عزیمت از واشنگتن به سوی شش کشور جهان از کاخ سفید پیامی به این شرح فرستاد. برای من و همسرم روزالین مایه خوشوقتی است که می‌توانیم به ایران سفر کنیم. سفیر اخیر اعلیحضرت شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو به ایالات متحده فرصتی به دست داد تا اهمیتی را که برای مناسبات همکاری نزدیک و صمیمانه بین دو کشور ایران و ایالات متحده احساس می‌کنم شخصاً به اعلیحضرتین ابلاغ و آن را مورد تأکید قرار دهم. دیدار ما همچنین مناسبات نیرومندی را که ایالات متحده و ایران را با طی سال‌های متمادی به یکدیگر مرتبط ساخته است بیش از پیش تحکیم خواهد ساخت. در انتظار فرصت دوباره گفتگو و تبادل نظر با اعلیحضرت و دیدار از کشوری هستم که تاریخ و فرهنگ باستانی آن از روزگار جوانی همواره مرا مجذوب خود ساخته است.
میهمانی شام رسمی در کاخ نیاوران ۱۱ دی ماه ۲۵۳۶
شامگاهان از سوی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به افتخار پرزیدنت جیمی کارتر رئیس جمهوری آمریکا و بانو روزالین کارتر میهمانی رسمی شام در کاخ نیاوران ترتیب یافت. در ساعت ۲۰ و سی دقیقه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از رئیس جمهوری و بانو کارتر در ورودی کاخ نیاوران پیشباز فرمودند و به اتفاق به تالار پذیرایی تشریف‌فرما شدند. در این میهمانی والاحضرت همایون ولایتعهد، اعضای خاندان جلیل سلطنت، جمشید آموزگار نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، اردشیر زاهدی سفیر شاهنشاه آریامهر در آمریکا، سایروس ونس وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر همراهان پرزیدنت جیمی کارتر و شماری از پایوران تراز اول لشگری و کشوری شرکت داشتند.
شاهنشاه هنگام شناساندن تیمسار خادمی و بانو به کارتر
شاهنشاه هنگام شناساندن حسین نصر و بانو به کارتر
در سر میز شام ابتدا شاهنشاه آریامهر سخنرانی ایراد فرمودند:[۲]
- حضرت رئیس جمهوری، بانو کارتر، عالیجنابان، خانم‌ها، آقایان.
- برای شهبانو و من پذیرایی از آن حضرت و بانو کارتر در کشور خودمان مایه کمال خوشوقتی است. به خصوص برای ما مایه خوشوقتی خاص است که این پذیرایی در شب آغاز سال نو مسیحی انجام می‌گیرد و حضور شما در حکم هدیه سال نو به دوستان ایرانی است. در کشور ما طبق یک سنت کهن دیدار نخستین میهمان سال نو تفألی برای همه سال است و هر چند سال ملی ما همراه بهار آغاز می‌شود باز هم مایلیم وقتی که میهمان امشب ما شخصیتی نیک اندیش و موفق مانند شما باشد، آن را فال نیکویی برای سال نو بدانیم. حضرت رئیس جمهوری، شما اکنون به کشوری آمده‌اید که پیوندهای دوستی بسیار استواری با مملکت و ملت بزرگ شما دارد. ما با روابط خاص که از اشتراک نظر و منافع ما و تصمیم راسخ به تقویت صلح و امنیت جهانی و پیشرفت و بهبود جامعه بشری ناشی می‌شود، با یکدیگر پیوسته‌ایم و تاریخ گواه قاطع توسعه روزافزون رابطه دو ملت ما بر اساس حق و حسن نیت و احترام متقابل است که هر بار از بوته آزمایش سربلند بیرون آمده است. بشردوستی، آزادی‌خواهی، نیک‌اندیشی و خلاقیت که وجه امتیاز ملت بزرگ آمریکا است همواره مورد علاقه و احترام ما بوده است.
- خوشبختانه دوستان آمریکایی ما نیز از آغاز این دوستی و علاقه مردم ما را نسبت به خود و کشورشان احساس کرده‌اند، چنانکه نخستین فرد آمریکایی که پا به خاک ایران گذاشت و یک شخصیت روحانی به نام اسمیت بود در سال ۱۸۳۲ در گزارش مأموریت مذهبی خود نوشت:
- زندگی در میان مردمی به صفای مردم این مملکت و خدمت بدانان برای من از هر چیز دیگر دلپذیرتر است. و من بهترین روزهای عمر خودم را روزهایی می‌دانم که در میان این ملت بسر می‌برم. برای من تذکر این نکته مایه خوشوقتی است که همکاری ثمربخش دو ملت ما حتی قبل از آنکه رابطه سیاسی میان دو مملکت برقرار شود در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی آغاز شد. اولین آموزشگاه جدید در ایران در سال ۱۸۳۶ توسط میسیونرهای آمریکایی ایجاد گردید. کالج آمریکایی تهران که یکصد سال پیش تأسیس شد در تمام طول فعالیت خود مرکز فعالی برای تحصیل و تربیت نسل جوان ایرانی بود و مردم ما از رئیس محبوب آن دکتر جُردن خاطره‌ای چنان خوب دارند که یکی از شاهراه‌های مهم پایتخت را به نام او نامگذاری کرده‌اند.
- اکنون که از دوستان صمیمی آمریکای کشور خود یاد می‌کنیم شاید مناسب باشد که از خاطره «هوارد باسکرویل» آموزگار جوان آمریکایی که پس از پایان تحصیلات خود در پرینستون به سمت معلم، مموریال اسکول، در تبریز به کار پرداخت و در جریان انقلاب مشروطیت ایران به صورتی قهرمانی و دلیرانه جان خود را در راه پیشبرد آرمان آزادی‌طلبان ایران فدا کرد، تجلیل کنم. این احساسات علاقمندانه نسبت به ایران در ادبیات کشور ما نیز بکرّات منعکس شده است. مثلاً اشعار امرسن در تجلیل از ایران از زیباترین نمونه‌ای نوع خود در ادبیات جهان است و اثر عالی و مفصل «ارتو اپهام پوپ» درباره هنر ایران بهترین کار تحقیقی است که تاکنون در این زمینه در دنیا صورت گرفته است. همچنانکه مطالعات وسیع و عالی ویلیام جکسن درباره تمدن و فرهنگ ایران از ارزنده‌ترین پژوهش‌های تاریخ ایران‌شناسی است. دانشگاه‌های متعددی در آمریکا فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه زبان فارسی و ایران‌شناسی دارند و در کتابخانه‌ها و موزه‌های فراوانی در کشور ما گنجینه‌های بسیار نفیس آثار فرهنگ و هنر ایران نگاهداری می‌شود. در بسیاری از اکتشافات باستان‌شناسی ایران در سال‌های اخیر هیئت‌ها و کارشناسان آمریکایی نقش برجسته‌ای داشته‌اند. در زمینه سیاسی، ملت ما خاطرات بسیاری خوبی از نقش انسانی و آزادیخواهانه آمریکا در بحران‌ها و مشکلات ما از قرن حاضر تا به امروز دارد. ما فراموش نمی‌کنیم که در وضع سیاسی و اقتصادی بسیار دشوار کشور ما در دومین دهه قرن حاضر «مورگان شوستر» به دعوت دولت ایران صادقانه و از صمیم قلب همت به اصلاح امور مالیه این کشور گماشت و در ۱۹۱۹ که به دنبال قراردادی تحمیلی در آستانه از دست دادن استقلال خود قرار گرفتیم، آمریکا صدای خود را به طرفداری از استقلال و حاکمیت ایران به گوش جهانیان رسانید. در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم نیز آمریکا در زمینه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به ما کمک بسیار کرد. در جریان آن جنگ من پرزیدنت فرانکلین روزولت را در پایتخت خودمان ملاقات کردم و پس از آن نیز خوشوقتی پذیرایی از چند رئیس جمهوری آمریکا را در ایران داشتم. خود من از آن زمان تاکنون بکرّات به کشور بزرگ شما مسافرت کرده‌ام و خوشوقتم بگویم که همه این دید و بازدیدها با روح دوستی و همکاری و نزدیکی که وجه مشخص روابط دو کشور ما است همراه بوده است. نمونه‌ای از این همکاری قرارداد درازمدت مبادلات اقتصادی ایران و ایالات متحده آمریکا است که اخیراً به امضا رسید و از نظر حجم بزرگترین قراردادی است که تاکنون میان ما با یک کشور دیگر منعقد شده است.
- تقریباً یکصد سال پیش نخستین سفیر آمریکا به نام سموئل بنجامین که از طرف پرزیدنت چسترالی آرتور رئیس جمهوری آمریکا به ایران آمده بود در کتاب خود به نام ایران و ایرانیان نوشت: ایران امروز کشور ضعیف و گمنامی است ولی مسلماً این کشور در شاهراه ترقی قدم خواهد گذاشت و در آینده‌ای نه چندان دور ایفای نقش مهمی را در جهان به عهده خواهد گرفت. اکنون با تحقق این پیشگویی کشور ما ایفای چنین نقشی را تا آنجا که در حدود امکانات و شرایط آن است، به عهده گرفته است و شاید لازم به توضیح نباشد که این نقش نقشی مثبت، سازنده و منطبق با اصول آزادی و عدالت و صلح و تفاهم بین‌المللی است. این همان اصولی است که کشور بزرگ شما نیز همواره پشتیبان آن‌ها بوده است و خود شما حضرت رئیس جمهوری از برجسته‌ترین مدافعان این اصول هستید. شما از نخستین روزهای فعالیت انتخاباتی خود نشان دادید که تا چه اندازه به آرمان‌های عالی بشری به حق و عدالت، به معتقدات اخلاقی و به ارزش‌های انسانی دلبستگی دارید. همه این‌ها عواملی است که جامعه آمریکایی را در مدتی کوتاه بدین درجه از توانایی و حیثیت جهانی رسانیده است و ملتی مانند ما با سابقه فرهنگی بسیار کهن خوب احساس می‌کند که بخصوص در جهان امروز ما که از نوعی بحران تمدن رنج می‌برد، این آرمان‌ها و اصول اخلاقی تا چه اندازه حیاتی است. من از مذاکرات ثمربخشی که چند هفته پیش در واشنگتن با شما داشتم خاطره‌ای بسیار خوب دارم و پذیرایی گرم شما و بانو کارتر و حسن تفاهم فراوان و احساسات عمیق دوستانه شما در این مذاکرات عمیقاً مرا تحت تأثیر قرار داد.
- خوشوقتم بگویم که مذاکرات ما با توافق نظر کامل همراه بود. ما مخصوصاً در مورد انرژی که از مسایل بسیار مهم و حیاتی عصر ما است و ما و شما از بزرگترین مراکز تولید جهانی آن هستیم با دیدگاهی یکسان عقیده داشتم که مصرف بی‌حساب کنونی نفت که منبعی پایان یافتنی است منطقی نیست و این ماده نجیب می‌باید به جای مصارف روزمره و عادی در درجه اول در زمینه پتروشیمی به مصرف برسد و درعین حال در یافتن جانشینی برای آن کوشش شود. خوشبختانه در زمینه انرژی ما با کشور ما همکاری نزدیک داریم که بی‌تردید در آینده خیلی بیشتر خواهد شد. ما همچنین درباره لزوم برقراری صلح شرافتمندانه‌ای در جهان توافق نظر داشتیم و اکنون نیز صمیمانه آرزومندیم که سال ۱۹۷۸ که از فردا آغاز می‌شود سال چنین صلحی باشد که شما مبشر آن هستید من برای شما حضرت رئیس جمهوری و برای بانو کارتر که نشان داده‌اند تا چه اندازه با آرمان‌های انسانی خویش سفیر حسن نیت موفق و شایسته‌ای هستند و در سفر پرتلاشی که اکنون در جریان آن هستید، بهترین موفقیت را آرزو می‌کنم و امیدوارم این سفر شما برای تمام جهان و برای صلح و امنیت و پیشرفت جامعه بشری سفری پربرکت باشد.
- با این آرزو تندرسی و شادکامی شخص شما حضرت رئیس جمهوری و بانو کارتر ترقی و رفاه باز هم بیشتر ملت بزرگ و نجیب آمریکا دوستی و همکاری روزافزون دو کشور ما و صلح و تفاهم بین‌المللی را خواستارم.
پس از شاهنشاه آریامهر پرزیدنت جیمی کارتر رئیس جمهوری آمریکا در پاسخ به بیانات اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر و سپاسگزاری از میهمان‌نوازی‌هایی که نسبت به وی و همراهانش به عمل آمده است، چنین گفت:[۳]
- ملاقات‌های خصوصی و گروهی ما بسیار به حال دو کشور خاصه به حال من به عنوان رهبر جدید آمریکا سودمند بوده است. دوستی نزدیک برای دو ملت ما بسیار پرمعنا است. این بسیار نیکو است که در شروع سال جدید ما وقت خود را با کسانی می‌گذرانیم که نسبت به آن‌ها اطمینان عمیق داریم و مسئولیت مشترکی را نسبت به حال و آینده احساس می‌کنیم. رئیس جمهوری آمریکا افزود: امروز بعد از ظهر به هنگام دیدن بنای یادبود عظیم در نزدیکی فرودگاه مهرآباد منظور از ساختن این بنای یادبود را پرسیدم، به من گفته شد که این بنا چند سال پیش به مناسبت بزرگداشت دو هزار و پانصدمین سال تولد شاهنشاهی این ملت بزرگ ساخته شده است. این اندیشه عالیقدری است به نظرم. ما خیلی به خود می‌بالیم که دو سال پیش دویستمین سال تولد ملت خود را جشن گرفتم. این نمایشگر آگاهی عمیق و نافذی است که از یک میراث باستانی سرچشمه می‌گیرد و از فرهنگی که ما در زندگی‌مان هرگز آن را نمی‌شناخته‌ایم.
- اخیراً شهبانو فرح کتاب زیبایی به ما داد و ما از این قبیل هدایا و بسیاری از کسانی که به مان می‌آمدند دریافت می‌کردیم و باید اذعان کنم که چند روزی به اندازه کافی نسبت به آن توجه نکردم. یک شب که صفحات آن را ورق می‌زدم همسرم روزالین و دخترم امی را صدا کردم و چند ساعتی صرف مطالعه دقیق تاریخ زیبایی را که این کتاب بیان می‌کند کردیم. تصویر ایران، مردمان آن، سرزمین‌های آن، میراث و تاریخ آن و همچنین از آینده آن و این سببی برای یادآوری ارزش‌های دوستی‌های دیرینه و اهمیت روابط نزدیکی بود که ما را در مصاف با مسایل سخت به یکدیگر پیوند می‌دهد. ایران به سبب رهبری داهیانه شاهنشاه یک جزیره ثبات در یکی از آشوب‌زده‌ترین مناطق جهان است و این واقعیت مدیون شما اعلیحضرت و در نتیجه رهبری شما است و همچنین مدیون احترام ستایش و مهری است که ملت‌تان نسبت به شما ابراز می‌دارند.
- تحولاتی که در این کشور پدید آمده است براستی تحت رهبری شما قابل توجه است و امروز بعد از ظهر هنگامی که لحظاتی چند به طور خصوصی به گفتگو نشسته بودیم تا ببینیم چه باید کرد تا صلح را به خاورمیانه بازگرداند، یکبار دیگر نه فقط شیفته خِرَد، داوری و حساسیت و بصیرت شما شدم، بلکه همچنین تحت تأثیر مشابهی قرار گرفتم که بین برخورد ما نسبت به این مسئله مشکل وجود دارد. هنگامی که ما رهبرانی را ملاقات می‌کنیم که مسئولیت تصمیم‌گیری در اختیار آن‌ها است، آن‌ها صلح را به خاورمیانه بازگردانند و همزیستی مسالمت‌آمیز را برای همه ما که در جهان زندگی می‌کنیم بدون توجه به ملیتی که داریم تضمین کند. این بسیار مهم است که ما همچنان از حسن تشخیص درست شما و همچنین از توصیه شما برخوردار باشیم. ما هم فرصت این را یافتیم که درباره یکی دیگر از مناطقی که بالقوه می‌تواند آشوب‌زده باشد، یعنی سرزمین آفریقا، صحبت کنیم و در این مورد نیز ما بسیار به دور از آن سرزمین زندگی می‌کنیم اما در این سرزمین تحریکات خصومت‌آمیز و ستیز می‌باید متوقف شود و تحت تأثیرات و نفوذ نیکوی شما و دیگران که در این منطقه زندگی می‌کنید قرار گیرد. ما خوشحال خواهیم شد در این زمینه به هر طریق ممکن با شما همکاری کنیم. ما طالب بازگشت صلح هستیم. ما می‌خواهیم سومالی و اتیوپی دوباره دوست یکدیگر شوند، خصومت‌های مرزی مرتفع شود و هر یک از ما که می‌توانیم هرگونه نفوذ و تأثیری داشته باشیم آن را برای این مقاصد بکار بندیم.
- ما همچنین نسبت به منافع عظیمی که از مناسبات بازرگانی نزدیک با ایران برای ملت خود به دست می‌آوریم آگاه هستیم و امروز هنگامی که به همراه شاهنشاه از خیابان‌های زیبای تهران می‌گذشتیم، هزاران تن از شهروندان تهران را دیدیم که در کنار خیابان‌ها ایستاده بودند و با رفتاری دوستانه خوش‌آمد خود را نسبت به من ابراز داشتند و همچنین صدها بلکه هزاران تن از اتباع آمریکایی را دیدم که به رئیس جمهوری خود در کشوری خوش‌آمد می‌گفتند که آن‌ها را صمیمانه پذیرا شده است و این احساس را به آن‌ها می‌دهد که در کاشانه خود زندگی می‌کنند. حدود سی هزار آمریکایی در این جا هستند که در هماهنگی کامل با مردم ایران کار می‌کنند تا آینده بهتری بسازند و بلکه آینده بهتری را برای ما تضمین کنند. ما که در رشد صنعتی، موقعیت‌های علمی، دانش‌های توسعه و تحقیق سهیم هستیم و این در حال حاضر به ما ثباتی می‌بخشد که برای هر دو کشور ما بسیار ارزشمند است. ما همچنین خوشوقتیم که بیشترین شمار دانشجویان ایرانی در خارج در کشور ما هستند و من فکر می‌کنم که این نیز ضمانت می‌کند تا در دانشی که دانشگاه‌های بزرگ فراهم می‌آورند سهیم باشیم و هنگامی که این جوانان در سال‌ها و در نسل‌های آینده به کشور شما بازمی‌گردند تضمینی برای دوستی ما خواهند بود. ما بدین مناسبت بسیار سپاسگزاریم و برای آن ارزش بسیار قایل هستیم. من کوشش کردم که به هنگام تدارک سفر به کشور شما با فرهنگ ایران بهتر آشنا شوم، بویژه بسیار سخت تحت تأثیر قطعه‌ای از سعدی یکی از شاعران بزرگ ایران قرار گرفتم و علاقمندم که ابیاتی چند از آن بر خوانم. «شهبانو فرح به من می‌گویند که این شاعر در حدود ششصد سال پیش می‌زیسته است.» بنی آدم اعضای یکدیگرند / که در آفرینش ز یک گوهرند- چو عضوی بدرد آور روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار- تو کز محنت دیگران بی‌غمی/ نشاید که نامت نهند آدمی.
- من از شهبانو فرح پرسیدم که چرا این شاعر بدین اندازه در ایران شهره است، چون او مرا نیز این اینچنین بسیار تحت تأثیر قرار داده است. در پاسخ شنیدم به این دلیل که وی به آسانی می‌تواند اندیشه‌های ژرف را در ساده‌ترین کلمات ممکن و قابل فهم برای همه بیان دارد. این قطعه کوتاه نشان می‌دهد که در وجدان هر بشر احساس نزدیکی نسبت به همسایه، خانواده و دوست خود وجود دارد و ما را به همه ابناء بشر در سراسر جهان پیوند می‌دهد و هنگامی که یکی صدمه می‌بیند یا رنجی می‌برد همه ما اگر انسان هستیم صدمه می‌بینیم و رنج می‌بریم. آرمان حقوق بشر نیز آرمانی است که عمیقاً مورد نظر مردم و رهبران دو ملت ما است. گفتگوهای ما بی‌اندازه با ارزش بوده است و هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین دوستی ما بشود و سپاس من برای شاهنشاه که خود و تجارب‌شان مرا به عنوان یک رهبری تازه بسیار یاری داده است. ما در گیتی سرزمین دیگری را نمی‌شناسیم که این چنین به ما نزدیک باشد و با آن برای امنیت متقابل نظامی‌مان برنامه‌ریزی کنیم. ما هیچ کشور دیگری را نمی‌شناسیم که با آن این چنین مشاوره نزدیک درباره مسایل اصیلی داشته باشیم که مورد علاقه دو کشور ما باشد و هیچ رهبر دیگری نیز نسبت به او این چنین احساس عمیق سپاسگزاری و دوستی شخصی داشته باشیم.
در پایان جیمی کارتر برای شاهنشاه و شهبانو و مردم ایران و همچنین صلح در جهان آرزوی موفقیت کرد.
۱۲ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاه آریامهر به پسواز کارتر می‌روند
شاهنشاه به خبرنگار سی- بی- اس فرمودند: از دیدار پرزیدنت کارتر راضی هستم
خبرنگار تلویزیون سی- بی- اس آمریکا به هنگام خروج پرزیدنت کارتر و بانو در فرودگاه مهرآباد از شاهنشاه آریامهر پرسید که اعلیحضرت و پرزیدنت کارتر با ملک حسین دیدار کرده‌اند می‌توانند بگویند چه پیشرفت‌هایی در وضع خاورمیانه به دست آمده است؟
- شاهنشاه فرمودند: فعلاً قدری زود است که درباره پیشرفت بتوان صحبت کرد. ما به تبادل نظر پرداخته‌ایم تا بتوانیم به پیشرفت نائل شویم و من امیدوارم که همه طرف‌های ذینفع در همین جهت کار کنند که انشاءالله صلح را پس از مدت مدید به منطقه باز خواهد گرداند.
از شاهنشاه آریامهر پرسش شد که آیا فکر می‌کنید مواضعی که از آن جا مصری‌ها سخن می‌گویند چیزی هست که بتوان بر اساس آن به یک توافق جامع دست یافت؟ شاهنشاه فرمودند: بر اساس بخشی از قسمت‌های آن بله. سئوال شد آیا ملک حسین اظهار علاقه کرده است که مایل است به مذاکرات صلح ملحق شود؟ شاهنشاه در پاسخ گفتند: این بستگی دارد به این که به وی نقشی با معنا داده شود. در این صورت سخن خواهد گفت و به مذاکرات ملحق خواهد شد. در غیر این صورت اگر دست‌های وی بسته باشد چه می‌تواند بکند.
پرسش شد، آیا شما او را به پیوستن به مذاکرات صلح ترغیب می‌کنید؟ شاهنشاه فرمودند: من او را ترغیب خواهم کرد که به مذاکرات صلح بپیوندد، اگر به او چنین مسئولیتی داده شود.
پرسیده شد، چه مسئولیتی؟
شاهنشاه پاسخ فرمودند: مسئولیت ایفای نمایندگی کشور. من به قطعنامه‌های سازمان ملل در این مورد اشاره می‌کنم که به واقعیت بپیوندند.
سئوال شد، آیا شاهنشاه از دیدار پرزیدنت کارتر راضی هستند؟
شاهنشاه در جواب فرمودند: بله راضی هستم. واقعاً همانطور که راضی بودم هنگامی که از ایالات متحده بازدید کردم. من فکر می‌کنم رابطه بسیار مستحکمی بین دو کشور برقرار شده است. این یک سنت قدیمی در روابط بین دو کشور است. ما علاوه بر رابطه بین دو کشور و رابطه بین سران دو کشور، دارای موافقتنامه‌هایی هستیم. ما همیشه در توافق بوده‌ایم و به ندرت در عدم توافق.
بن‌مایه‌ها
- ↑ دیدار رسمی ملک حسین پادشاه کشور اردن هاشمی از ایران ۹ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی شام برای جیمی کارتر تهران ۱۱ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
- ↑ سخنان جیمی کارتر در پاسخ به سخنرانی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی کاخ نیاوران ۱۱ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی