بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در مجلس موسسان ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۲۸

سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۲۸ خورشیدی تازی

سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی

بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در مجلس موسسان ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۲۸

توجهاتی که آقایان در تدوین اصول جدیدی در قانون اساسی ما نمودند جای بسی خوشوقتی است، چون اراده ملت معطوف بر این شد که دموکراسی به مقیاس حقیقی خود در کشور ما استوار شود.

مشروطیت همانطور که همه می‌دانید اصول توازن بین قوا را در مرحله اول وجهه همت و توجه قرار داده و در انواع حکومت‌ها در دنیا، چه جمهوری و چه سلطنت، همیشه سعی کرده‌اند که قوای سه‌گانه این توازن را حفظ کنند و در وهله اول با کمال حسن تفاهم در پیشرفت امور تشریک مساعی نمایند و هیچ قوه‌ای بر قوه دیگر تسلط نداشته‌باشد.

دولت‌ها بدون موافقت مجلس کارهایشان پیشرفت نمی‌کند و تا مجلس هم به دولت‌ها اعتماد نداشته‌باشد، کار دولت‌ها به حال رکود و وقفه باقی می‌ماند، به خصوص بودجه‌های مملکتی که دولت باید به مجلس پیشنهاد کند و پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته‌شود و اگر بودجه دخل و خرج کشور نگذرد چنین معمول می‌شود که دولت طرف توجه مجلس نیست. انحلال مجلس یا مجلسین که در قانون اساسی پیش‌بینی و به نظر رئیس مملکت گذاشته شده، برای موقعی است که اگر امری پیش آید یا خدای نخواسته برخلاف انتظار عمل مجلس یا مجلسین مباین با افکار عمومی باشد، مردم در این موقع بتوانند نظر خودشان را اظهار نمایند. این اصول برای تحکیم امر مشروطیت است و کاری که آقایان در این چند روزه انجام داده‌اند برای ثبات مشروطیت بود. این اقدام مشروطیت ما را که به وضع فلاکت‌باری دچار شده‌بود نجات داد، چون اگر این وضع ادامه می‌یافت دو صورت پیدا می‌شد. یا اصول اعمال زور و قدرت در این مملکت مستقر می‌گردید که خود این اصول موجب ابتلائات عدیده‌ای می‌شد که عکس‌العمل آنها هرج و مرج و بی‌نظمی بود، یا خدای نخواسته دچار انقلاباتی می‌شدیم که در دنیا و در این زمان به نفع مملکت تمام نمی‌شد.

اینک که مشروطیت ایران قوام و ثباتی یافته و به مرحله تکامل رسیده‌است، باید هم ملت و هم من در چند چیز در آتیه با عزمی راسخ شریک باشیم و تصمیم بگیریم.

اولاً امیدوار هستیم یک مبارزه جدی بر ضد فساد شروع شود. فساد را آقایان هر طور تعبیر کنند معنی خودش را می‌دهد. بیش از این توضیحی در این مورد نمی‌دهم، چون همه آقایان متوجه این مطالب می‌باشند و انشاءالله به خواست خداوند و همت همه فساد از بین می‌رود.

دوم تمرکزی است که از چند روز پیش در امور مملکت ایجاد شده که خود راه نجاتی است. ضمناً در کارهایی که مربوط به مردم است باید آزادی عمل به آنها داده شود. اداره امور شهرداری‌ها باید به دست مردم باشد، مثلاً اداره کردن شهرداری فسا به تهران چه مربوط است؟ یا اگر شهرداری فسا لوازم کار بخواهد و مداد یا قلم احتیاج داشته‌باشد، چرا باید از تهران کسب دستور کند؟ همینطور نسبت به سایر کارها که انشاءالله باید به دست مردم داده‌شود، مثل بهداری هر محل و امثال آن. یکی هم موضوع کار است که هیچ ملت زنده‌ای بدون اینکه از خودش ابراز فعالیت کند، نمی‌توان آن ملت را جزو ملل زنده و مترقی دنیا محسوب داشت. نتیجه کار هم البته ثروت است. اگر با مقررات جدید اجتماعی که در اغلب نقاط دنیا متداول شده عادلانه تقسیم بشود، بین افراد یک حداقل تأمین می‌گردد که بسته به جمعیت و ثروت هر مملکت است و امیدواریم که این حداقل در ایران هم به پایه ممالک متمدن دنیای امروز برسد.

مقصود حداقل خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و فرهنگ است تا اصول اولیه زندگی برای هر خانواده فراهم باشد. شاید این موضوع احتیاج به مقررات جدید داشته باشد که این مجلس و مجالس آینده یقیناً بدان توجه خواهندکرد تا اصول عدالت اجتماعی استوار باشد. البته این مبحث طولانی است و به موقع دولت باید لوایح آن را تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس نماید.

اما عدالت اجتماعی که بنیان مشروطیت است دو جنبه دارد، یکی دستگاه دادگستری و قضاوت است و یکی هم خود مردم که زیر بار ظلم نروند. البته من تشویق به عصیان نمی‌کنم، ولی مثلاً اگر کسی رشوه بخواهد، نباید بدهند. باید اذعان کرد که دستگاه قضایی ما آن طور که باید کار خودش را انجام نمی‌دهد. این را هم باید بگویم که معیشت قضات ما هم تأمین نیست. البته سایر کارمندان دولت نیز وضعشان همین طور است. انشاءالله با ایجاد کارهایی که در پیش داریم و احتیاجی که به افراد در قسمت‌های مختلف پیدا می‌شود، این افزایش فوق‌العاده‌ای که در کارمندان موجود است از بین خواهدرفت و می‌توانیم حقوق کارمندان را هم به تناسب ترقی سطح زندگی زیادتر بکنیم، ولی بعد از اینکه این کار عملی شد، اگر کسی خواست از جاده راست منحرف شود دیگر نه جامعه نه قوانین و نه وجدان از او گذشت نخواهندنمود.

چیزی که اسباب خوشوقتی است روحیه جدیدی است که در مردم مملکت پیدا شده و حس می‌کنم که همه مصمم هستیم با اتکا به تاریخ درخشان گذشته، ایرانی به وجود آوریم و به نسل آینده تحویل بدهیم که ایرانی آبادتر باشد تا نسبت به نسل آینده خجل و شرمسار نباشیم، و بسی مایه امیدواری است که این روحیه در مردم پیدا شده‌است. با استقرار و استحکام بنیان مشروطیت امیدواریم در آتیه انتخاباتی که از طرف مردم انجام می‌شود، طوری باشد که بیش از پیش مظهر و آمال حقیقی مردم بوده و نمایندگان ملت در مرکز مملکت صدای مردم را منعکس نمایند.

من همانطوری که تا امروز به سوگندی که به حفظ و احترام و نگاهداری قانون اساسی در هفت سال و خورده‌ای پیش یاد کرده‌ام عمل نموده و به این سوگند علاقمند و مؤمن بوده‌ام، باز هم حالا که اصلاحاتی در قانون اساسی ایران شده‌است، لازم دانستم سوگند جدیدی به حفظ قانون جدید اساسی ایران اداء کنم و با اطمینان و امیدواری به آینده در ضمن امتنان از حسن توجه و درایت تشخیص آقایان به ملت ایران نویدی برای آینده بدهم که همه دست به دست همدیگر داده و با تفضل الهی به سمت آینده پیش برویم.