انقلاب مشروطه - رضا خان سردار سپه نخست‌وزیر و برنامه‌ریزی ایران نوین

از انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵ خورشیدی، ملت ایران دارای قانون اساسی شد ولی این به آن مفهوم نیست که حقوقی که آن قانون برای ملت تعیین کرده، ملت از آن برخوردار شدند و در پناه آن قرار گرفتند. با نیرنگ‌های محمدعلی شاه و دولت روسیه که دشمن مشروطه بودند در روز ۲ تیر ماه ۱۲۸۷ به فرمان محمدعلی شاه کلنل لیاخوف روسی مجلس شورای ملی را به توپ بست و مشروطه در سراسر ایران بجز تبریز برچیده شد. از این روز که آغاز استبداد صغیر نامیده می‌شود تا فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان گیلان و اسپهان در ۲۵ تیر ماه ۱۲۸۸ یک سال و چند هفته پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی، سرانجام محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناهنده شد و پسر خردسالش احمد میرزا به نایب السلطنگی رییس ایل مغول قاجار شاه شد. مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم در روز ۲۴ آبان ماه ۱۲۸۸ برگزار شد. در روز ۹ آذر ماه ۱۲۹۰ ارتش روسیه استان گیلان را تصرف کرد. ۷ دی ۱۲۹۰ قوای روسیه تهران را نیز اشغال نظامی کرد و سه سال مجلس شورای ملی بسته ماند. مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سوم در روز ۱۴ آذر ماه ۱۲۹۳ گشایش یافت تا اینکه در آبان ماه ۱۲۹۴ کشور ایران که بر اساس قرارداد ۱۹۰۷ بین انگلیس و روسیه به دو بخش تقسیم شده‌بود، با جنگ جهانی اول از سوی ارتش روسیه و ارتش انگلیس اشغال نظامی شد و کارزار ارتش سه کشور عثمانی، انگلیس و روسیه شد و مجلس شورای ملی برای شش سال بسته ماند. تا اینکه در نبودن مجلس شورای ملی در امرداد ماه ۱۲۹۸ وثوق الدوله نخست وزیر قاجار با دو تن دیگر از وزیرانش که نزدیکانش نیز بودند، قرارداد ۱۹۱۹ را بست و کشور ایران تحت الحمایه کشور انگلیس شد. یعنی این سه تن قاجاری کشور ایران را فروختند. در درازای این زمان در گوشه و کنار کشور ایران خائنین سر به گردنکشی برداشته و برای خود هر یک حکومتی راه انداخته بودند. در آستانه یورش میرزا کوچک خان با ارتش روسیه به تهران، میهن پرستان سرتیپ رضا خان و سید ضیاالدین طباطبایی برنامه کودتایی را ریختند و شب دوم به سوم اسفند ماه ۱۲۹۹ به تهران تاختند و استقلال کشور ایران و تمامیت ارضی ایران را بازگرداندند.

با وجود انقلاب مشروطه در ایران خواست‌های ملت ایران که در قانون اساسی مشروطه به نوشتار آمده بود از به عمل درآمدن بسیار دور بود. گذرگاه مشروطه تا به پادشاهی رسیدن اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی راهی سنگلاخ و پر از پستی و بلندی بود. رضا شاه پهلوی اساس مشروطیت ایران را هستی بخشیدند و مشروطیت را به دستمایه‌ها و افزارگان مدرن آراستند و بنای حقوقی آن را برای بهره برداری درست و فراگیر نسل‌های آینده ایران پایدار ساختند. سرانجام مشروطه با پادشاهی اعلیحضرت رضا شاه پهلوی در ایران پیاده شد و آرزوهای ملت ایران جامه عمل پوشید.

تصویب تا اجرای قانون

متمم قانون اساسی در اصل نهم می‌گوید: افراد مردم از حیث جان و مال و مسکن و شرف محفوظ و مصون از هرنوع تعرض هستند ومتعرض احدی نمی‌توان شد مگر به حکم و ترتیبی که قوانین مملکت معین می‌نماید. با این اصل امنیت جان و مال و مسکن و شرف ملت ایران نگاهبانش قانون اساسی مشروطه است. هر نوشتار و دستوری باید بکار برده شود و باید از سختی‌های بسیار بگذرد تا بتواند به آنچه که قانون گفته است برسد.

پیش نیاز فراهم ساختن امنیت فردی که در اصل نهم قانون اساسی مشروطه آمده است، برقراری امنیت همگانی و قضایی و بسیار چیزهای دیگر است که تا در جامعه بی کم و کاست پیاده نشود، اصل نهم اجرا شدنی نیست. سختی‌هایی که در راه تصویب قانون وجود دارد، با سختی‌هایی که در راه اجرای آن پیش می‌آید یکسان نیست. برای نمونه اصل دوم متمم قانون اساسی که با نیرنگ محمدعلی شاه با همدستی ملایان به رهبری شیخ فضل الله نوری وارد قانون اساسی مشروطه شد ولی در درازای هفتاد و دو سال مشروطیت در ایران همچنان در گوشه کتاب قانون پوسید و هیچگاه اجرا نشد.

با وجود این اصل

با نیرنگ‌های محمدعلی شاه و دولت روسیه که دشمن مشروطه بودند در روز ۲ تیر ماه ۱۲۸۷ به فرمان محمدعلی شاه کلنل لیاخوف روسی مجلس شورای ملی را به توپ بست و مشروطه در سراسر ایران بجز تبریز برچیده شد. از این روز که آغاز استبداد صغیر نامیده می‌شود تا فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان گیلان و اسپهان در ۲۵ تیر ماه ۱۲۸۸ یک سال و چند هفته پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی، سرانجام ننگ کشور ایران محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناهنده شد و پسر خردسالش احمد میرزا به نایب السلطنگی عضدالدوله رییس ایل مغول قاجار شاه شد. مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم در روز ۲۴ آبان ماه ۱۲۸۸ برگزار شد. کشور ایران که بر اساس قرارداد ۱۹۰۷ بین انگلیس و روسیه به دو بخش تقسیم شده‌بود، با التیماتوم تاریخی روسیه اشغال شد. این اشغال از آنجا سرچشمه گرفت که مجلس شورای ملی برای بنیان سیستم مالی و مالیاتی برای ایران و برچیدن مستوفی گری و (سردسته مستوفیان مصدق مستوفی خراسان خون گریست. کریر مصدق که می خواست مستوفی اول بشود با مشروطه از بین رفت) از ایران مورگان شوستر امریکایی را به ایران دعوت کرد. شوستر با دگرگون ساختن سیستم مالی ایران و بهبود وضع گمرکات و مالیه و مالیات قاجاریان و دولت روسیه را آشفته کرد و آنان که این استخدام از سوی مجلس شورای ملی را خلاف پروژه های استعماری خود می دیدند، برآن شدند که دولت روسیه به دولت ایران التیماتوم چهل و هشت ساعته بدهد که مورگان شوستر باید از ایران بیرون برود. روز ۹ آذر ماه ۱۲۹۰ ارتش روسیه استان گیلان را اشغال کرد. ۷ دی ۱۲۹۰ قوای روسیه تهران را نیز اشغال نظامی کرد و سه سال مجلس شورای ملی بسته ماند. مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سوم در روز ۱۴ آذر ماه ۱۲۹۳ گشایش یافت پس از یازده ماه در آبان ماه ۱۲۹۴.جنگ جهانی اول روی داد و ایران از سوی ارتش روسیه و ارتش انگلیس اشغال نظامی شد و کارزار سه ارتش عثمانی، انگلیس و روسیه شد و مجلس شورای ملی برای شش سال بسته ماند.. تا اینکه در نبودن مجلس شورای ملی در امرداد ماه ۱۲۹۸ وثوق الدوله نخست وزیر قاجار با دو تن دیگر از وزیرانش که نزدیکانش نیز بودند، قرارداد ۱۹۱۹ را بست و کشور ایران تحت الحمایه کشور انگلیس شد. یعنی این سه تن قاجاری کشور ایران را فروختند. یعنی در پانزده سال نخست نزدیک به ده سال مجلس شورای ملی بسته ماند پالویچ تاریخ نگار روسی درباره وضع ایران می نویسد در سال های پیش از 1918 برابر با 1297در ایران همه آسیب های رژیم فئودالیته که با سلطنت استبدادی قاجار پرده پوشی شده بود، با مشروطه آشکار شد. این آسیب ها بهم ریختگی بیش از اندازه دستگاه های دولتی، عدم تمرکز که ناشی از آزادی بی اندازه و خود مختاری فئودال ها ، نبودن ارتش برای سرکوبی خان های یاغی و روسای سرکش و جلوگیری از تهاجمات خارجی که با رضایت طبقه فئودال به کشور ایران انجام می گرفت، نیاز مالی دولت و توده های بزرگ شهر و ده که در نتیجه زورگویی مالکان و مامورین مستوفیان برای جمع آوری بدون کنترل مالیات ها در بند بودند ، نبودن عدالت و غیره....یعنی در درازای 134 سال سلطنت قاجار ایران و مردم ایران در چنین تنگنایی قرارداشت که سر به انقلاب مشروطه برآورد. تا این زمان 82 قانون از مجلس شورای ملی گذشته بود. در درازای این زمان در گوشه و کنار کشور ایران خائنین سر به گردنکشی برداشتند و برای خود هر یک حکومتی همان حکومت ملوک الطوایفی با پشتیبانی استعمار براه انداخته بودند. در آستانه یورش میرزا کوچک خان با ارتش روسیه به تهران، میهن پرستان سرتیپ رضا خان و سید ضیاالدین طباطبایی و دیگران کمیته آهن را برپا ساختند و برنامه کودتایی را ریختند و شب دوم به سوم اسفند ماه ۱۲۹۹ به تهران تاختند و استقلال کشور ایران و تمامیت ارضی ایران را بازگرداندند.