مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ مهر ۱۳۰۵ نشست ۱۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ مهر ۱۳۰۵ نشست ۱۳

جلسه ۱۳

مجلس سه ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل وصورت مجلس روز پنجشنبه سی ویک شهریور قرائت وتصویب شد .غائبین بااجازه –آقایان :میرزا سید مهدیخان فاطمی –میرزا حسن خان جلائی- علی خان اعظمی –آقا سید زین العابدین- آقا میرزا هاشم آشیانی –احتشام زاده

غائبین بی اجازه –آقایان :محمد ولی خان اسدی – شریعت زاده –میرزا ابراهیم خان قوام –محمد هاشم میرزا افسر –میرزا حسن آقا –آقا زاده سبزواری .

دیر آمدگان بااجازه –آقایان :حاج آقا اسمعیل عراقی –آقا سید ابراهیم ضیا .

دیر آمدگان بی اجازه –آقایان :دکتر سنگ -میرزا یدالله خان نظامی میرزا اسمعیل خان نجومی –عطاالله خان پالیزی -ملک ایرج میرزا پورتیمور –غلامحسین میرزا مسعود –حاج سید رضا فیروزاآبادی .

آقای حاج حسن آقا ملک دکتر تعقیب بیانات چند جلسه قبل آقای فهیمی راجع به انتخابات خمسه شرحی مشعر به بی طرفی حکومت درامر انتخابات تقریر ونیز یکفقره تلگراف از طرف عده ای از تجار مشهد راجع به وخامت اوضاع تجارتی خراسان بواسطه مسدود بودن سرحدات شمالی ولزوم توجه دولت دراین خصوص واستمهال ششماهه برای تادیه مالیات انحصاری قرائت وآقای رییس اظهار نمودند مراسلات وتلگراف واصله بایستی به هیئت رییسه تسلیم وبر طبق نظامنامه کمیسیون عرایض مراجعه شده ومراحل قانونی خود را طی نماید .

خبر شعبه چهارم راجع به نمایندگی آقا حسین آقایان که در جلسه قبل قرائت وآقای فاطمی مخالف بودند مطرح وچون آقای فاطمی غائب بودند در آن خصوص رای گرفته تصویب شد پروگرام دولت مطرح ودرقسمت چهارم آقای ارباب کیخسروبا کلمه تدریجی مخالف وعقیده شان این بود تسریع درفروش خالصجات نوشته شود .

آقای وزیرمالیه اظهارمینمودند مقصود از کلمه تدریجی مسامحه دراین امر نبوده لکن بدیهی است تدریجا صورت خواهد گرفت

آقای آقا سید یعقوب بافروش خالصجات برای تاسیس بانک فلاحتی مخالف بوده واظهار مینمودند چنانچه امنیت قضائی درمملکت ایجاد شود طبعا اهالی سرمایه های خود را صرف این قبیل موسسات خواهند نمود .

آقای وزیر مالیه شرحی راجع به خرابی وضعیت خالصجات وتولید مخارج زیاد برای دولت تقریر وفروش آن را مقرون بصرفه وصلاح میدانستند .

آقای داور نیز بافروش خالصجات مخالف بوده وعقیده شان این بود عجالتا املاک خالصه برای کشت وزرع بین رعایا تقسیم ودرموقع مقتضی به رعایا فروخته شده ودرمدت چند سال قیمت آن به اقساط دریافت شود .

آقای مدرس نیز شرحی مشعر بلزوم فروش خالصجات درتحت شرایط سهل وآسان تقریر ودرقسمت پنجم راجع به تاسیس بانک دولتی آقای وزیر مالیه درجواب بیانات آقاسید یعقوب اظهار نمودند البته دولت با توافق نظر مجلس شورای ملی به اسرع واوقات وسائل ایجاد این بانک را فراهم خواهد نمود وضمنا لایحه راجع به تاسیس بشعبه رهنی بانک مزبور را به مجلس شورای ملی تقدیم به کمیسیون بودجه ارجاع شد .

درقسمت ششم آقایان ارباب کیخسرو وفهیمی پس از ذکر بهبودی بعضی امور مالیه شرحی راجع به خرابی اوضاع وزارت مالیه خصوصا قسمت محاسبات ارزاق وحمل ونقل آن وتعدیات مامورین مالیه به مردم ولزوم اجرای قوانین مصوبه تقریر وآقای وزیر مالیه راجع به جریانات امور وزارت مالیه وخدمات مستخدمین آمریکائی شرحی دفاعااظهار پس از آن جلسه برای تنفس تعطیل وبه فاصله نیمساعت مجددا تشکیل ودرقسمت هفتم آقا ی ارباب کیخسرو راجع بلزوم حفظ اعتبار امضای دولت درموضوع امتیازات را تعیین تکلیف امتیازات معطله ییاناتی نموده وآقای حائری زاده مختصر شرحی به موافقت تقریر ودرقسمت هشتم مخالفی نبوده ودرقسمت نهم آقای وزیر فوائدعامه درجواب آقای آقا سید یعقوب اظهار نمودند مقصود دولت از این قسمت اصلاح توسعه راههای موجود وایجاد راههای جدیداست وهرگاه ذکر لفظ (ایجاد) لازم باشد ممکن است اضافه شود .

در قسمت دهم آقای ارباب کیخسرو راجع بلزوم اجرای تصمیم مجلس پنجم درخصوص راه آهن ولزوم پیشنهاد لایحه قانونی برای جریان وجوه قندوشکر شرحی بیان نموده وآقای وزیر فوائد عامه اظهار داشتند درموضوع راه آهن از طرف دولت تاخیری نشده منتظر ورود متخصصین آمریکائی آمریکائی وآلمانی هستند که پس از ورود آنها شروع به تهیه مقدمات کار بشود .درقسمت یازدهم نیز آقای ارباب کیخسوو شرحی مبنی بر خرابی وضعیات فعلی وزارت داخله لزوم تشکیلات صحیح واقدامات لازمه برای توسعه صحیه درتمام مملکت وایجاد بلدیه های قانونی اظهار وآقای حائری زاده موافق بوده وآقای وزیر داخله نیز راجع به اصلاح تشکیلات وزارت داخله وصحیه وایجاد بلدیه های قانونی شرحی تقریر ودرقسمت دوازدهم آقای وزیر عدلیه درجواب آقا ی آقا سید یعقوب اظهار نمودند بدیهی است تکمیل کلیه امور وزارت عدلیه تدریجی بوده وعدلیه فعلی به هیچ وجه طرف نسبت با عدلیه چند سال قبل نبوده البته بوسیله تکمیل قوانین وتربیت قضات لایق وغیره کلیه نواقص درآتیه مرتفع خواهد شد فعلامطالبی که دردرجه اول بهنظر دولت مهم بوده از قبیل تعمیم ثبت اسناد وملاک برای جلوگیری از وقوع دعاوی وسرعت جریان محاکمات وتهیه قانون مدنی در پرگرام پیش بینی وبه عرض مجلس شورای ملی رسیده است .

درقمست سیزدهم آقای وزرا عارف درمقابل بیانات آقای آقا سیدیعقوب اظهار نمودند مهم ترین مقصود دولت توسعه وتعمیم مدارس ابتدائی درتمام نقاط مملکت است والبته پس از قفراهم شدن وسائل لازمه درتوسعه مدارس متوسطه وغیره نیز اقدامات لازمه به عمل خواهد آمد .

آقای وزیر مالیه دوفقره لایحه راجع به برقراری شهریه درباره وراث حاج شیخ عبدالنبی ومیرزا سید محمد خان نصر تقدیم وبه کمیسیون بودجه ارجاع شد

جلسه آتیه روز سه شنبه پنجم مهر ماه چهار ساعت قبل از

ظهر ودستور آن مذاکره دربقیه پروگرام هیئت دولت تعیین ومجلس سه ربع ساعت بعداز ظهر ختم شد .

آقای آقا سید یعقوب تذکر دادند که درجلسه گذشته اظهار نموده اند که باید وزرای مسوول خودشان درمقام مدافعه از مواد پروگرام بر آیند ودیگر مخالفی نبود ودرجلسه سه شنبه پنجم مهر ماه تصویب شد.

رییس مجلس شورای ملی –سید محمد تدین

منشی سید ابراهیم ضیا -منشی نوبخت

صورت مشروح مجلس مورخه یکشنبه سوم مهر ماه ۱۳۰۵ مطابق هیجدهم ربیع الول ۱۳۴۵

(مجلس سه ساعت قبل از ظهر بریاست آقای تدین تشکیل گردید )

(صورت مجلس پنجشنبه سی ویکم شهریور را آقای آقا میزرا آقا خان عصر انقلاب قرائت نمودند )

رییس –آقای حاج حسن آقای ملک (اجازه )

حاج حسن آقای ملک –قبل از دستور عرضی دارم

.رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه )

آقا سید یعقوب بنده هم قبل از دستورعرض دارم بنده .

رییس آقای محقق (اجازه )

آقا سید جواد محقق –درکلیات دوم عرضی دارم

رییس –آقای امیر کلالی (اجازه )

امیر تیمور کلالی –قبل از دستور عرض دارم .

رییس –نسبت بصورت مجلس اعتراضی نیست

(گفته شد خیر )

رییس صورت مجلس تصویب شد آقای حاج حسن آقا ملک (اجازه )

حاج حسن آقا ملک دردوسه جلسه قبل آقای فهیمی نماینده محترم درموضوع وقعه یا وقیه توقیف بقیه انتخابات ولایات بیاناتی فرمودند که بیشتر روی سخنشان مربوط بود باانتخاب خمسه ومتاسفانه بیش از حد لازم حاکم خمسه را مورد بی لطفی خودشان قرادادند درصورتی که اگر حقیقتا اعتراضی هم متوجه باشد بانتخابات بوزارت داخله متوجه است زیرا حکومت وحاکم مسئول وزرات داخله هستند بنده معرفی آقای ابوالحسن خان امیر حشمت سابق وحاکم فعلی خمسه رادر حکم لزوم مایلزم میدانم زیرا سوابق درخشان ووطن پرستی وخدماتی که ایشان دردوره مشروطیت کرده اند تصو ر میکنم درجامعه وتوده وهم درنزدارباب اطلاع کاملا محفوظ باشد یکی از اعتراضاتی که متوجه کردند بایشان این بود که گفتند ایشان اظهار داشتند که چون من مشمول قانون استخدام نیستم واز وزرات مالیه حقوق دریافت نمی کنم برای میکنم اگر حقیقتا اعتراضی متوجه باشد بیک ماموری که مشمول قانون استخدام نباشد باز آن اعتراض بقامل بیشتر متوجه است که المامور معذور حال آنکه دراین موردبخصوص که کاملا تحقیقات بعمل آمده است ایشان مشمول قانون استخدام هستند وحقوق هم دریافت میدارند بنده تصور میکنم اشخاصی که این عرض را خدمت نماینده محترم کرده اند کسانی هستند که خودشان مسلاما درانتخابات آنجا نظر داشته اند از این موضوع هم که بگذریم اولا هیچ آدم عاقلی درملاءعام اظهار نمی کند که چون من مشمول قانون قانون استخدام نیستم میخواهم از صندوق آرا استفاده کنم علاوه عملیات حاکم تکذیب قضیه است زیراکاندیداهای معروف خمسه چند نفری بیش نیستد .آقای افخمی هستند حضرت ایه الله زاده هستند آقای نجات هستند ویکی دونفر اهل محل اما آقای افخمی نظر بسابقه ونسبتی که با سعد الدوله سردار دارند تصور میکنم درهیچ بابی از ابواب محتاج باستمداد واستعانت حاکم نباشد وهمچنین آقای آیت الله زاده وآقای نجات حقیقتا این مسئله برای خود بنده خیلی مشکل است که بخواهم تعیین کنم حاکم از کدام یک از این آقایان میتواند استفاده کند ومستطیع شود وتامین آتیه بکند یکی از مستنداتی که پشت تریبون اظهار داشتند تلگراف انجمن نظار بود این انجن فعال مستنکف است بنده متحیر هستم چطور میشود یک انجمنی که میداند بالاخره قضاوت قضایای انتخابات با مجلس شورای ملی است خودش فعلا دارد قضاوت می کند وهیچ حاضر نمیشود برای اینکه آرا را بخواند درتحت عنوان اینکه جریان غلط است واز کجا این اعتراضاتی را که میخواهند متوجه کنند به حاکم متوجه آن خبط نشود در هر صورت عقیده من است که باید وزارت داخله دراطراف این قضیه تحقیقات کاملی بکند ومطلب را بعرض مجلس شورای ملی برساندمجلس وشورای ملی درموضوع منفی نمی تواند یک قضاوت مثبتی بکند عرض دیگر بنده این است که یک تلگرافی از وجوه اکابر تجار خراسان رسیده است که دراین موقع که هیئت محترم دولت اینجا تشریف دارند بنده موقعر ا مغتنم ومطالبشان را بعرض آقایان وکلا ووزرا میرسانم بعد از عنوان که خطاب بمجلس شورای ملی است مینویسد :اوضاع تجارت خراسان پوشیده نیست بواسطه فشارهای دولت شوروی بچه حال اسفناکی افتاده وتا کنون دولت هم موفق برفع مشکلات نشده تمام اجناس روسیه از اداره بفروش میرسد عوض قران میگیرد پول خودشان راه هم قبول نمیکند ماها آنچه مواد خام وغیره وبه نژنی ومسکو برده ایم قهرا ومجبورا در مقابل جنس خریده شده کلی مخارج قران باید بدهیم که اجناس خریده شده را وارد نماییم پول نقد هم که معلوم است وجود ندارد استرحا مااین مساعدت را از دولت استدعا داریم مالیات انحصاری را فقط با تجار ایرانی با اطمینان شش ماهه بپردازیم والا غیر از این باشد از جنس خریده شده هم درروسیه خواهد ماند وماها هم بی پا خواهیم شد امضا حاج غلامرضا برادران علی اصغر اف وجمع کثیری تصور میکنم باین اختلالی که دراقتصادیات هست اگر یک تسهیلاتی برای آقایان تجار قائل بشوند خیلی مناسب است

(بعضی از نمایندگان صحیح است )امیدوار هستیم هئیت

معظم دولت دراین یکی دوروزه توجه کاملی فرموده ودراین باب تسریع فرمایند زیرا مستدعیات فوریه محتاج بتوجهات فوریه است .

جمعی از نمایندگان –دستور .

رییس –وارد دستور شویم ؟جمعی از نمایندگان –بلی .

آقا سید یعقوب –بنده عرضی دارم .

رییس –بنده برای حفظ اصول دوتذکردارم بآقای حاج حسن آقا ملک اولا اگر یکی شکایت میکند از مامورین دولت طرف مستقیما وزارت داخله است ووزارت داخله باید یا تصدیق آن شکایات را یاتردید بکند ونماینده هیچوقت طرف یا مامور دول نیست که از طرف او بخواهد دفاع کند وراجع بتلگراف هم اگر میرسد مطابق نظامنامه باید اول بهئیت رییسه داده شود وبعد بکمیسیون عرایض برود وسایرمراحل را طی بکند .

آقای آقا سید یعقوب چه فرمایش دارند ؟

آقا سید یعقوب –اگروارد شده اید که عرضی ندارم اگر وارد نشده اید که بنده عرضی دارم عرض کنم.

رییس –مجلس عقیده اش این است وارد دستور شویم.

آقای امیر کلالی هم اجازه خواسته اند ولی میل آقایان این است که وارد دستور شویم .درجلسه گذشته خبر بشعبه چهارم راجع بنمایندگی آقا حسین آقایان از شاهرود مطرح شد آقای فاطمی مخالف بودند .

بعضی از نمایندگان –تشریف ندارند .

رییس –دیگر مخالفی ندارد ؟

(گفته شد خیر)

رییس –رای میگیریم بنمایندگی آقای آقا حسین آقایان از شاهرود آقایانکه موافقند قیام بفرمایند (اغلب قیام نمودند

رییس –تصویب شد قسمت چهارم پروگرام دولت مطرح است

(بشرح آتی خوانده شد )

۴—تهیه لایحه برای فروش تدریجی خالصجات بطور مزایده وتخصیص عایدات فروش آن بتاسیس بانک فلاحتی .

رییس آقای فرمند (اجازه )

فرمند –موافقم .

رییس –آقای ارباب کیخسرو (اجازه )

ارباب کیخسور –بنده فقط مخالفتم در کلمه تدریجی است این کلمه تدریجی معنیش نشدن است ونمی دانم از روی چه ملاحظه نوشته شده است برای اینکه بامتحان رسیده است که خالصجات برای دول جز ضرر چیز دیگر ندارد اگر بجمع وخرج خالصجات رسیدگی شود ومعین شود که عوائدش چیست وخرج سالیانه اش چقدر است آنوقت تصدیق خواهد شد که هرچه زودتر بفروش برسد هم بر آبادی املاک میافزاید وهم از خسارت دولت میکاهد لذا عقیده ام این است اگر کلمه تدریجی را بردارند وعوض کلمه تدریجی کلمه تسریع را بگذراند مناستبش بیشتر است

وزیر مالیه –دراین ماده که دولت پیشنهاد کرده است یقینا نظر دولت بر این است که هرچه زودتر مقدور باشد این کارا بموقع اجرا بگذارد ولی البته تصدیق میفرمایید که ممکن نیست این همه خالصجات درمملکت در یک روز معین یا دریکماه بانجام برسد وبفروش برسد هیچوقت ممکن نیست یک چنین تقاضائی کرد وقابل اجرا دانست تصور نشود دولت از ذکر کلمه تدریجی خواسته است اینکار را بتاخیر بیندازد دولت بخوبی میداند که فروش خالصجات خاصه برای تاسیس بانک فلاحتی کمال لزوم داردوالبته هرقدر زودتر بشود بهتر است ولی مفهوم این تدریجی این نیست که کار بمسامحه بگذرد ودیر تر انجام شود بلکه هرچه زود انجام خواهد شد ولی التبه باید برای دولت هم یکمدتی مجال باشد که بطو ردقت ومزایده اینکار را بانجام برساند وقهرا این تدریجی خواهدبود وبفوریت نمی شود اینکار راانجام داد وبایستی کلمه تدریجی استعمال شود

رییس –آقای فهیمی (اجازه )

فهیمی –موافقم .

رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه ).

آقا سید یعقوب –مئله فورش خالصجات دردوره چهارم یکوقتی آقای مدرس اینجا اظهاراتی کردند بنده مخالف بودم وحالا جهت مخالفت خودم راعرض میکنم دردوره پنجم هم یک زمزمه شد بازبنده مخالف بودم حالا جهت مخالفت خودم راعرض میکنم که از جهاتی مخالفم یکی اینکه آنچه بنده مطالعه کردم یک مسئله که درلایحه دولت است مسئله فروش خالصجاتست دراینجا دونقطه نظر نظر میشود تصور کرد یی اینکه حقیتا دول درنظر دارد بانک فلاحتی تاسیس کند وسرمایه برای بانک فلاحتی ندارد وناچار است تهیه سرمایه جهت بانک فالحت ییک محلی پیدا کند ومحلی هم بهتر از خالصجات نیست برای اینکه تصور میکند اگر خالصجات را بفروشد هم مخارج دولت کم میشود وهم سرمایه برای تاسیس بانک فلاحتی پیدا شده است معلوم است ثروت ایران ونان ایران از این راه است که فلاحت وزراعت کند وامرار معاش نماید زیرا مملکت ماهنوز مملکت صنعتی نیست مملکتی است فلاحتی وزراعتی پس باید اسباب ووسائل راحتی فلاحت وزراعت درمملکت فلاحتی فراهم کرد ویکی از اسباب های راحتی فلاحت وزراعت تاسیس بانک فلاحتیست بانک هم سرمایه میخواهد محلی هم برای پیدا کردن این سرمایه بهتر از فروش خالصجات نیست بنده گمان میکنم یکنفر از هیئت دولت هم نمی توانست برای وجوب فروش خالصجات بهتر این ذکری کند اما بنده متاسفانه (کسی بمن حمله نکند )بنده باینکه عرایض خودم راکرده ام که با دول موافق نیستم چیزیکه بنده از دولت میخواهم یک چیز است وآن تامین قوه قضاییه است اگر حقوق قضایی را درمملکت تامین بکنند ابدا محتاج بفروش خالصجات نیست حالا دلیل عدم فروش خالصجات را عرض می کنم اگرردلوت آقای میرزا حسنخان مستوفی که محل اعتماداکثریت مجلس است موفق شد که تامین قوه قضائی را دراین ممکت بکند که حقیقتا امنیت قضائی برای مملکت باشد از حیث جان ومال وعرض وناموس وشرف آنوقت بیانید بگویند بانک فلاحتی آقای فرمند میگویند خط آهن بکشند از

بین النهرین مثلا بدریای باطوم (خنده حضار )بنده نمی خواهم اظهار بشاشت کنید باصل مسئله توجه کنید اگر حقیقتا حقوق قضایی برای اهالی تامین شد اول کسیکه عبایش را بفروشد برای سرمایه بانک فلاحتی بنده خودم بود چنانکه امتحان هم داده ایم وقتی که صحبت بانک ملی شد ما طلبه های بدبخت کتاب هایمان را فروختیم (حالا بنده نمی خواهم بگویم آنها که درآب سن رفته اند این کارها را نکردند )طلبه های بدختب بقدریکه مقدرو بود کتابهایشان را فورختند وپولش را رویهم گذاردند برای تاسیس بانک ملی یکدفعه دیدم بانک ملی از بین رفت چرا ؟برای اینکه تامین قضایی نبود برای اینکه نمی دانستند این بانک که از بین رفت کجا رجوع کنند وا چه قوه پول خود را باید گرفت این است اصل مسئله هواین دردست درمملکت اگر قوه قضاییه تامین شدما هیچ محتاج بفروش خالصجات نیستیم این یک مسئله مسئله دوم اینکه آقای ارباب فرمودند اگر ما نگاه بصورت دخل وخرج وزرارت مالیه درموضوع خالصجات بکنیم می بینیم که مخارج خیلی بیش از عایدات است بنده کاملا موافقم وآقای ارباب کیخسرو هم میدانند که بنده خیلی مته را بخشخاش میگذرام در کمیسیون بودجه برای یک پول هم فریاد میزنم وهمیشه دربودجه برای کم کردن خرج فریاد زده ام ولی بینی وبین الله نگاه کنید ما از دوره چهارم همیشه صحبت معارف را کرده ایم بوفول یکی از آقایان که میگفت درصحبتمان همیشه معارف مثل نمک درآش است حالا آقای نصیر الدوله که حقیقتا یک شخصی است که درمسئله معارف امتحانات خوبی داده است وحالا پی درپی هر سال از مدرسه متوسطه بیرون می آیند اینها را چه کنیم درمملکت کار نیست ومی بینیم که جوانان مار وبادارات میاورند وعلتش این است که دردملکت کر نیست واگرکار بود شایدهیچوقت این جوانان روبادارات نمیرفتند .درواقع بیشتر این ادارات ووزارت خانها ییک ملاحظه میفرمایید برای امرارمعاش است نه برای کار وقتی وارد درکتاب بودجه میشویم می بینیم که درغالب اصلهای بودجه حقیقتا دولت های وقت خواسته اند یک عده امرار معاش کند وچون نمی خواسته اند مفت داده باشند یک عناوینی مثل تمرکز عایدات وغیره روی آن میگذاراند وبا این الفاظ وبیانات که حقیقتا نان دادن است یک اپولی بیک اشخاصی میدهند حالا آمدیم خالصجات را فورختیم وقتیکه فروختیم بنده اطمینان پولش را ندارم بواسطه اینکه نمی دانم چه خواهد شد (ماده بعد راجع بپول قند وچای دربانک است که بعد راجع به آن عرض خواهم کرد به بینید ما با چه قوه مغناطیس از جیب این مردم پول درمی آوریم وبا چه عنوانی مامورین مالیه بزور پول از مردم میگیرند ونمی دانم کجا میرود حقیقتا یک سکه برو درجیب ایرانیها پیدا نمی شود این پولهاکجا رفته است آهن کجا است خطش کجا است آهن را درقران در سوره حدید میخواهیم وغیر از آن درهیچ جا نمی بینیم بنده اطمینان ندارم چون این اطمینان نیست بنده فروش خالصجات راصلاح نمی دانم ان اولا ثانیا آقایان اغلب مسبوقند که بعضی بیچاره ها بدبختانه گرفتار خالصه شده اند .خالصه خریده اند .خالصه انتقالی از ملایروتویسرکان فریاد میزنند که بابا بیایید بردارید ما این رانمی خواهیم (همان قضیه خیک وپنیر است )فریاد میزنند بابا دست از ما بردارید خلاصه نمی خواهیم میگویند خیر نمی شود خالصه دولت است خالصه انتقالی است درفلان سنه شما داخل برده اید حالا یاید پول بدهید مردم از دست خالصه انتقالی به تنگ آمده اند حالا که دولت میخواهد خالصه رابفروشد بچه ترتیب میخواهد بفروشد بنده ؟بنده عقیده ام این است حالا که دولت میخواهد دراین باب یک قدمی بردارد اول یک لایحه تهیه کند راجع بخالصه انتقالی ویک ترتیبی برای خالصه معین کند آقای مدرس دردوره پنجم یک پیشنهادی راجع بمالیاتش کردند بنده برای بنده برای قلع ماده داد واقلا وبرای اینکه دراین باب اینهمه شکایات نشود عقیده ام این است اول برای خالصجات انتقالی یک ترتبیی معین کنند که مجلس ودول وکلا از این حیث راحت شوند وپس از آنکه انشا الله این اکثریت عقب این آقای رییس الوزرا وهیئت دولت وبنده که مخالفم رفتیم وقوه قضایی راتامین کردند بنده شاید آنوقت فکر کنم اجازه بدهم با آنچیز هاییکه مال دولت است بدست این وزرا بیفتد وخرج کنند ولی راجع بخالصجات فعلا بنده عقیده ندارم با آنها دست بزنند یا بجواهرات دست بزنند ایران قدیم است ایران وزهای بدتر از این دیده است سخت تر از این دیده است عجله نکنید چهار تکه جواهر داریم .خالصه دور تهران داریم چشم ها باز است که اینهارا هم بدهند بیک عده حقیقتا زود است عجله نکیند یک قدری چرخها بجریان عادی اما عادی قضایی نه آن عادی که آقای مدرس فرمودند بیفتد وهرچیزی درموقع خودش واقع شود آنوقت بنده موافقم والا حالا مخالفم این یک مسئله دیگر را هم عرض کنم که خوبست هیئت وزرا جواب بدهند نه آقایان نمایندگان بنده با آقای یاسائی دعوا نداریم آقایان وزرا برای درجواب بدهند آقای وزیر عدلیه که یکی از فصحا ولغا وحکما است واطلاعاتشان کامل است بلند شوند حرف بزنند هی وکلا را بجان هم میاندازند .

وزیر مالیه –اگر چه آقای آقا سید یعقوب فرمودند بشاشت نکنید ولی وقتی ایشان نطق می کنند بقدری شیرین است که بشاشت طبیعی است درمسئله تامین قضایی که فرمودند حقیقتا یک تذکری است که بهتر از این نمی شود مسلم است اگر در مملکت این مسئله واقع شود تمام عراده های ادارات کاملا بحرکت در میاید وتمام استفاداتی که اهالی مملکت باید بکنند بدولت حاصل میشود واگر متاسفانه تاخیراتی دراین مقاصد شده است حتما یک مقدارش بواسطه این است که تامینات قضایی کاملا نبوده است والبته آقایان میدانند که راجع باین قسمت تاکنون خیلی زحمت کشیده شده است وبازهم بهمت آقایان نمایندگان محترم هم قوانینی تدوین خواهد شد وهم دولت راجع به تشکیلات قضایی امیدواریم طوری بکند که تدریجا معایب رفع شود مسئله فروش خالصجات که آقا ذکر فرمودند البته چند فایده دارد یک فایده اش این است که خرج دولت را مسلما یک مقدار گزافی کسر میکند ویک مسئله دیگر این است که خود املاک که در دست

اشخاص افتاد یقینا روبه آبادی میرود وبهتر توجه میشود برای آباد کردن آن اراضی وبعد از آن که لایحه که تریتب شده است برای خالصجات بنظر آقایان رسید وتوجه فرمودند خواهند دید که راجع بمالیات آنها هم پیش بینی شده است که باتصویب مجلس یک ترتیبی داده شود که مالیات املاک خالصه هم مثل اربابی ماخوذ شود وحالت مالیات درمملکت یک صورت داشته باشد در این صورت اشکالی نخواهد بود که این مسئله بیک ترتیب صحیحی جاری شود وزمانیکه فرمودند برای بانک یا غیر بانک مثلا اطمینان ندارند تصور میکنم اگر درکارها ما بخواهیم اینطور متوفق باشیم همیشه تصور کنیم که نتایج نا مناسبی حاصل خواهد در بخیال از یک کار عملی که اثر وفایده اش مسلم است باز بما هیچوقت بمقصود نخواهیم رسید شش دوره است از مجلس میگذرد وواقعا کارهای عملی که باید بشود واسباب استفاده مردم باشد بهمین جهت آنقدریکه مردم انتظار دارند متاسفانه هنوز واقع نشده این چند فقره که اینجا راجع بوزارت مالیه نوشته شده است وملاحظه میفرمایید با درنظر گرفتند اطراف وجوانب نشته شده است بعلاوه دروزرا مالیه قوانین مصوبه مجلس شورای ملی درنهایت رعایت است ودقیقه از آنها دروزارت ملیه ترک نمی شود وبرای بعد هم مسلما لوایحی ترتیب خواهد وبعرض مجلس خواهد رسید وپس از تصویب مجلس کاملا بموقع اجرا گذارده خواهدشد که بعد از این نگرانی برای کسی باقی نماند .بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است بعضی گفتند کافی نیست .

رییس –آقای داور مخالفند ؟

داور –بلی .

رییس –بفرمایید

.داور –بنده گمان میکنم محتاج بذکر باشد که ممکن است یکنفر بادولت موفق باشد ودریکی از مواد پروگرام نظریاتی داشته باشد بنده از موافقین دولت هستم وبطور کلی به پروگرام هم رای خواهم داد ولی چون این ماده بنظر بنده ورفقای من از نقطه نظر اصولی یک مخالفتهای دارد این مناسبت اظهار مخالفت خودم میکنم وامیدوارم دروقتیکه دولت میخواهد فروش خالصجات را پیشنهاد کند این مسائل را تحت دقت بیاورند واگر صحیح بود آنها را مراعات کنند مسئله فروش خالصجات برای اینکه بانک فلاحتی درست بکنند با سرمایه بشود برای تهیه چیزهای دیگر سابقه دارد ومدتها است رویهم رفته که نگاه کنیم چون خالصه یک فوائدی برای دولت ندارد بنابراین طبیعی است که یک همچو فکری هیمشه درکله اشخاص که توجه باین قضایا دارند پیدا میشود آقایانیکه درمجلس گذشته تشریف داشتند وحالاهم اینجا تشریف دارند باید خاطرشان باشد که دردوره قبل یک پیشنهادی بمجلس آوردند که به دولت تذکرداده شود که راجع بچند قضیه مطالعات دقیقی بکنند که من جمله قضیه خالصه بود وفعلا قضیه فروش خالصجات یک وعده ییست که دولت میدهد که من لایحه خواهم آورد که خالصجات را بفروشم واز این راه هم سرمایه برای بانک فلاحتی درست کنیم .گمان میکنم درتهیه این ماده نظر همین بوده که خالصه اسباب زحمت است بانک فلاحتی هم لازم داریم واز این دونقطه نظر این لایحه نوشته شده است آن دومسئله که آی وزیرمالیه درضمن جواب آقای آقا سید یعقوب اظهار داشتند که یکیش آبادی ملک بود گمان میکنم این قسمت درست توجه نشده وال مسئله فروش خالصجات بطور مزایده پیشنهاد نمی شد اگر مایک قدری بزندگانی اقتصادی این مملکت خودمان توجه کنیم چه خواهیم دید می بینیم اساس زندگانی یک زندگانی فلاحتی مطابق اسلوب وطرز فرون قبل از تاریخ نمی گوئم ولی قرون وسطی برای بعمل آوردن محصول فلاحتی داریم وهیچ فکر نمی کنیم چه جنسی راما برای بعمل بیا وریم که امروز آن جنس درباره فایده داشته باشد همین قدر چون درسالهای قبل معمول بوده است که باید گندم کاشت باز هم میکارند حالا این گندم تا چه حدودی برای ماثروت حساب میشود این را دیگر حساب نمی کند البته شما گندم راکه بکارید چند فرسخ وقتی که از اینجا که هست دوتر نرفت دیگر ثروت حساب نمی شودوبهمین مناسبت است که یک عده زیادی در این مملکت کار میکنند وآخر سال دماغشان سوخته ودر کمال سختی وپریشانی هستند ملاکین هم درزحمت هستند ما عادت داریم صحبت که میکنیم اغلب از ملاکین بزرگ صحبت میکنیم ومیگوییم دارای املاک زیادی هستند درصورتیکه این اشخاص تمولشان عبارت از چند ره خرابه است که همیشه خودتان هم نمی دانند چه دست خودشان خواهد آمد وبرای آبادی آن برای بروند با یک تنزیل های گزافی فرض کنند ونتیجه اش این میشود که بعد از چند سال بروند آن ملک راصلح کنند یا اینکه بالاخره بروند پی کارشان اینها تمام روی یک حسابی غلطی ااست که ماتا نیاییم آن حسابها را اصلاح نکنیم فایده ندارد فرض میکنیم خالصه رااز دست دول بگیزن ودهند بدست یک عده ملاک باز هم آباد نخواهد شد مگر مالکین ما ملاکشان آباد است که شما می گویید املاکی که دست دولت است خرابست وبرای خودمان رااز این قید خلاص کنیم بنده خیال میکنم حالا که دول ومرد ومجلس متوجه این مسئله شده اند که واقعا خالصه داری وملک داری برای دولت نفع ندارد ومیخواهند غیر دراینکار بدهند باید به بینید این تغییر برای آبادی املاک نیتجه دارد یانه ؟البته علل بسیاری از برای بدبختی اوضاع اقتصادی مملکت ماهست وبنده نمی خواهم داخل درآن قسمت بشوم کنفرانس هم نمی خواهم بدهم ولی یکی از آن علل این است که مالک توی شهر نشسته املاکش این گوشه وآن گوشه افتاده نمی تواندخود شخصا رسیدگی ومواظبت نماید ولی نقاطی که خورده مالک هستند وخودشان بکار املاکشان رسیدگی میکنند بروید به ببینید ومقایسه کنید آن خورده مالک ها را بااین قبیل مالکین که عرض کنم قطعا آن خورده مالک ها کارشان بمراتب بهتر است چرا ؟برای اینکه آن شخص باید از این راه زندانی کند وکارش نانش از این راه است والبته ظمنا تفنن هم از برایش دارد وکاردیگری هم ندارد ولی یکی از

بدبختیهای ما این شده است که مالکین بدون اینکه فکر کنند که این کار برایشان خوبست یانیست میایند وهی قرض میکنند وخرج این ملاک میکنند بنده خودم خبر دارم که خیلی از ملاکین ملکشان راگرومیگذارند یا یک قسمتش رامیفروشند برای اینکه ملک جدید بگیرند حالا دولت بچه ترتیب میخواهد الان این رافروش که مملکت دیگر باین بدبختی نیفتد وپول این خالصه هم دست یک عده اشخاصی نیفتد واملاک هم خراب تر نشود بنده هیچ غیبی دراین نمی بینم که امروز این املاک بفروش میرفت و یک پول نقد خیلی خوبی هم از برای بانک فلاحتی جمع میشد بعدهم این املاک را آباد میکردند ولیکن این ترتیب که ممکن نیست پس بااینکه شما میایید این املاک را چند قسمت میکنید و درهرسالی یک قسمت از آن را میفروشید ویا انکه پولش را باقساط میگیرید وبعقیده بنده از این دوصورت دیگر بیرون نیست ودر هر حال هر کدام از این دوشق باشد غلط است چرا برای اینکه اشخاص که ملک زیاد دارند یا اشخاصیکه تفنن میکنند ودرشهر نشسته اند میگویند خوب چه عیب دارد ما میاییم وان املاک را باقساط میخریم والبته جز این قبیل اشخاص کس دیگری هم نمی تواند بخرد بنده بایکی از اعضا دول دراین موضوع صحبت کردم گفتند ممکن است که ماحق تقدم را بزارعین واگذارت کنیم یعنی آن زارعی که در آن ملک رعیتی میکند او حق تقدم داشته باشدولی این مسئله تعارف است از حیث اینکه عملی نیست الان آن زارعی که درفلان ملک کار میکند استطاعت ندارد که شما بگویید تو حق تقدم داری این ملکرا بخری پس بنده گمان میکنم یک ترتیب را ه حل خواهد بود برای اینکه هم دولت از اگر خالصه خلاص شود وهمی یک طوری نشود که باعث خرابی املاک شود وآن این که ماعجله دراینکار نکنیم وبیاییم املاک خالصه را ترتیب قره پشک چه دراملاک اربابی وچه دربعضی نقاط سابقه دارد ودر املاک خالصه هم این ترتیب معمول است ودر آنجاهاییکه این ترتیب را قرار داده اند بتجربه معلوم شده است که ملک آبادتر شده ورعیت هم استطاعتش بیشتر شده است وبطور اجمال ترتیب قرا پشک این است که عرض میکنم که این ملکی را که امسال رعیت میکارد طوری نشود که درسال بعد آنجا را از دستش بگیرند ویک جای دیگر بهش دهندخیر همان محلی راکه پارسال کاشته است امامسال هم درهمان جا زراعت میکند والتبه اگر این ترتیب شد ورعیت دیدخودش وخانواده اش دراین محل معین برای زراعت وزندگی کند وعوض نخواهد شد قطعا بیشتر جدیت میکند وبیشتر زحمت میکشد که آن ملک آبادتر بشود چون می بیند بالاخره عایدی آن بخودش میرسد ودر بعضی نقاط من جمله در شهریار وساوجبلاغ ودریک قسمت از ورامین این ترتیب معمول است وبالاخره بطور محسوس ثابت شده که املاکی که قراپشک شده است آبادتر شده است وبنده تصور میکنم باید این معامله را تقمیم داد ودولت تصمیم بگیرد که املاک را درتمام نقاط ایران قراپشک بکند پس از اینکه قراپشک کرد چند سالی گذشت ورعیت جایی گرفت واستطاعتی پیدا کرد آنوقت آن املاک را بهمان زارعینی که درآن املاک زراعت میکنند باقساط بدهند وپولش را دریک مدتی بگیرند (البته در یک فاصله محدودی که فوق العاده زیاد هم نباشد که هم ماز اگرر این خالصه خلاص شده ایم وهم اینکه بالاخره مردم این مملکت یک راه اعاشه بطور منظم وصحیحی داشته باشد نه بواسطه اینکه میدانند خودشان مالک هستند وقطعا از حیث انتظامات هم که حالا نمی خواهم عرض کنم برای سیاست مملکت بهتر است وممکن است سرمایه را هم که برای بانک میخواهیم از محل دیگری پیدا کنیم تا بعد که این املاک بفروش رفت وپولش جمع شد دریک صندوقی بالاخره آن صندوق هم میشود صندوق فلاحتی ولی اگر بخواهید غیر از این بکنید نتیجه اش معلوم است که چه میشود واز حالا پیش بینی میشود که یکعده از اشخاص میایند بخیال ملک داری میافتند وشاید یکعده شان هم سابقه بملک داری ندارند واز طرف دیگر خود این مسئله باعث تنل قیمت سایز املاک میشود زیرا وقتی که یک مقدار ملک وراد بازار ملک فورش شد مثل هر جنسی که زیا د شد طبعا قیمت آن تنزل پیدا می کند )بطور کلی عیمت ملک ملاکین تا یک مدتی تنزل پید میکن وبالاخره یک مقدار ملک خراب از دست دولت بدست یکعده اشخاص دیگری افتادهاافتادهاست وباین جهت است که بنده تصور میکنم باید قطع نظر از قضایایی که بطور سرسری نگاه میکنیم بکنیم ودراین مورد بخصوص آقایان مطالعات بیشتری بفرمیاند وهمچنین یک دقتهای بیشتری چه ا طرف وزرات مالیه وچه از طرف هیئتدولت درموقعی کنه میخوخواهند این لایحه را بهیه کنند بفرمایند واین مسائل را دنظر بگیدند این لایحه بفرمایند واین مائل را درنظر بگیرند ومخصوصا مطالعتی دراداره ملیه بمسئله فرا پشک که فعلا هم موجود است بفرماین وعجله نداتشه باشند دراین کار وبالخره بخیال اینکه از توی چاله دربیاند تو چاه نیفتند .این بود عرایض ینده بطور کلی

رییس-اآقای بهار(اجازه )

مدرس بنده هم اجازه خواسته بودم .

بهار –اگر آقای مدرس فرمایشی دارند ممکن است عوض بنده بفرمایند .

رییس –خطاب بآقای مدرس )بفرمایید .

مدرس –عرض میشود آن روزی که آقای فهیم الملک نطق میفرمودند یکماده را نستب دادند به بنده که نم یدانم کدام ماده بود ولی خصوص این ماده خالصه یک عقیده پیدا شده عقیده جنمعی اولا پروگرام اراچه دولت بدهد وچه مجلس تصویب کند بای بمقتضات واحتیاجات دقت باخصوص باشد که ببینیم اموز چه باید بکنیم که از برای مردم نفعی متصور باشد وضرری هم متوجه نوشد مطابق تجربیاتی که درمملکت بالخصوص دیدم حالا شاید درممالک دیگر هم اینطور باد این است که دول تنه ملاکی میتوان بکند نهتجارت بیتواند بکند نه چار وداری می تواند بکند ونه اتومبیل رانی وتاکنون هرچه رکده است ددم ضرر کرده است (بعضی از نمایندگان صحیح است )دولت درحقیقت باید شبان ملت باشد یعین مرتع خوب اسباب خوب وقت

خوب تهیه بکند ودر آنها نظارت داشته باشد که آنها بتوانند زندگی بکنند ودرواعق نوکر ملت است اساسا من عقیده ام این است که ملک اری را چه بفرموده آقای داور فراپشک کنند وزرع کنند وچه مثل حالا بلوک بلوک باش دولت نم تواند اداره کند ودراین سنوات دیدید که هر وزیر مالیه آمد ره مستخدم خارجی خم آوردیم فائده نکدر حالا هم البته تصدیق می کنید که ما آمده ایم بمتقتضیات وقت این کار بکنیم زیرا امر احتیاج باقتصایدات وتوسعه زندگانی از برای عموم قفوقااعاده است واین درواعق از اهم امور است یعنی شب روز اگر دولت بخواهد کار بکن باید دراینموضوع کار بکند مجلس هم اگر بخواهد کار بکند بای داین مرحله کار بکند وانی ماده هم بارای این کار نقع دارد وضر ندار من خیال میکنم حالا شاید دولت یا آقایان وکلا در این مسئله امعان نظر بفرمایند وعد کیفیت تنظیمش را بیاورند ولی من چون خودم احب این عقیده بودم کیماه قبل باکتر میلسپودوساعت دراین موضوع داکهره کردم البته باید بمزایده گذارد البته اید مهلت ومدت درش گذاشت البته بای بمزایده التبه یاد مهلت ومدت درش گذاتالبته یاد سیواتی بگذردتا آنها بفرو بود البته یاد رعیت محل را اگر قدرت دارد اورا مقدم داشت این شرایط رادولت باید ردنظر بگیرد درتقدیم این لاحه یقنینا باید منظور نماید آقایان فمایشاتی کهیمفرمایند کانه تقطه نظرشان ایان املاک مزروعی است وی بنده میخواهم عرض کنم که خالصه دولت ومالیه دولت انحصار باین املاک واراضی مرورعی ندار اینقدر اراضی املاک بائر وبناهای بائر دارد که چه عرض کنم شم ملاحظهبفرمایید آنمللیاتی را که درآن دروه لغو کردیم اینقدر ابنیه دراین راها ساخته اند والن بائر افتاده است کهامسال تمام خراب میشود وا بین میرود اینقدر کاروناساهیا مخروبه درایناطارف هست که همه بدون صاحب اتاده است وبنده عقیدهام این است که بجای اینکه آقایان درانی ماده نوتهان د(فروش حق این بود که بنویسند نقل وانتقال وبلکه حراج کنند ولو اینکه مشتری پولی هم پیدا نشود مجانی بدهند بواسطهاینکه آن بنائی که ساخته اند وردفلان بیابان افتاده الان بائر اس شایداگر بیکی مجان دادید دار آنجا را قهوه خانه بسازد وپهلویش زندگی کند ولا هیچ قبل اینکه یک قران پول هم بدهن نیست اساسا معنی اقتصاد این اکه مانسیه را نقد کنمی وخراب را آقا دکنمی شم میفرمایید اگر این املاک خالصه بدست مردم بیفتد خراب تر از این قسمت یکه دست دول است میشو بنده که گمان نیم کنم

بنده هیمنقدر میخواهم عرض کنم که ارگ الان دولت ده خروار میکارد وپانزدهخروار برمیدار من اگر به بینم یک نفر ده خروار میکارد وشانزده خروار برمیدار من اور مقدم میدارم چرا ؟برای اینکه آقا ملکی هم که دست مردم باشد مل دولت است جدا نست از ملتملت هم جدانیست از دولت اگر ملت چیز داشته باشد دولت چیز دار اگر دولت فقیر باشد ملت فقیر است بنده عیدهام بر حراج ومزایده است واگر یک دهی بتقویم برسد صد هزار تومان قیمت کنند وآن را بخواهند به پنجهزرا تومان من موافقم که بدهند چرا ؟بای اینکه رهکس دراین خالصه جتات اوقاف ایران سیر کرده است که تقریبا ثلیث ایران را تکیل مدهد بدده است که تمام خراب است ومردم هم بیکار من اگر ارباب بودم ده نفر دعیت را دوازده نفر میکردم وبرای مردم کار پیدا میکردم ابان ملکی که صد خروار عایدیش است اگر دست خود آاقی داور باشد اگر دست من باشد که ا یهچ چیز هم سر رشته ندارم قطعا صدخروا را صد وپنجاه خروار میکنم اینها بعقیده بنده وضاحات است ولابته هیمنطو که فرمودند باید شاراطی خوب وضعیات خوب اتیا ر کدرد که زود فروخته شود یا مجانی شود یا بقعیده مندرمقابل حقوق بدهد کی است که بر ندارد بنده سالی هزرا تماا ن زا دولت از حقوق یم گیرم میگرمی دولت باید صد دینارصد دینار از مردم بگیرد وبمنبدهداگر ردعوضش دولت یک تکه ملک بمن بدهد بگوید برو راعت کن وملایات بده این نفع هشت طرفی دار یک مستمری دار یکی مثلمن این سای هزراتماین که اید بمن بهد یا حق یا باطل یا خوب ویابد هرچه هست اگر بمن که هزرا توماان میدهد بزیدی که صد تومان میدهد بگوید این سه دانگ ملک را بگیر بور زراعت کن ومالیات را بده وصاحب دولت شوضرری در د ؟این منفعت ده طرفی دار بعقیده من مانم تونیم پلو از خارج اقتصادمان راصالح کنیم وبهترین شفقوق این است که این مملاک خلاصه این بناهای بائر یاغیر بائر این بناهایی که مشا داید وهمه وربخابی دار میروداگر مجانی بدهید بیک کسی التبه آبادش میکند ومیرو توش مینشید .

بلی شرائطش رابنده تصدیق میکنم که باید یک شرائطصسهل وآسانی شاد بنده با دکتر میلسپو مذاکره کردم اگر ده ساله یک ملیک راکسی بخرد وزراعت کند واز پرتوش منافع بدولتبدهد وآن منافع را دربانک فلاحتی بگذارندغیبی دارد ؟بنده که گمان نمی کنم زیرا این مسئله نفعش معین است وبعقیده بنده ضررندار لهذا کاملا بنده این ماده عملی میدانم وتدریجی راه اگر ننوشته بودند خودش قهرا تدریجی بو .

وزیرمالیه بنده تذکرا عرض میکنم این تذکری که آقای داور راجع بشرائط اظهار کردند وآقای مدس هم فرمودند انی شرائط کاملا درنظر هست وبالفعل هم مشغولند برای تدارک این موادی که برای این موضوع لازم است وبعد ا آن که آن قاننون درمجلس آمد لابته رد جزئیاتش آقایان نظریات خودشان را اظهار خواهند کرد فرمود .

جمعی از نمایندگان –مذاکراتکافی است

رییس –قسمت پنجم قرائت میشود

(بمضمون ذیل خوانده شد )

۵-تاسیس بانک دولتی با یک شعه رهنی که پیشند آن فورا تقدیم خواهد شد .

رییس آقای فرمند

.فرمند عرضی ندارم .

رییس –آقای ارباب

ارباب کیخسرو عرضی ندارم .

رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه )

اآقا سید یعقوب –بنده اساصسا بایان ماده موافقم زیرا اگ راین ماده عملی شود مسلم است خیلی خوب است این مسئله که میفرمایند یانک تاسیس مثل همان مسئله ایست که میگیندفقمرمه چلو را به چه ترتیب مینویسند .یمفرمایند ما بانک دولتی تاسیس میکینمی اما توضیح ندادند آقای وزیر مالیه که این بانک سرمایه اش از کجا است وچه تربیب است ولایحه اش هیم نیست که ما درآن صحتبت کیم هیمنقدر (یک نالفاظ وعباراتدراینجا بنده می بینم که میویسد بانک تاسیس میکنیم .البته این عبارت خیلی خوب ات که ما بانک رهنی داشته باشیم درزارت فوائد عامه آقای داور بود که بنده خدمتششان رسیدم فرمودند قراری گذاشته ایم که هفتاد وپنجهزار تومان از پول قشون برداریم ویک بانک رهنی درست من بحسب عقیده خودم دعاککردم بواسطه اینکه فرو بدبختی مردم ارگرفته است ویقتا این شعبه های بانکهای رهنی خانه های مردم راخراب کرده اند وهرکس درسر این کوچه ها وگذرد های طهران نگانه می کند می بیند ه انی بانکهای رهنی چه به سر مردم میاورند که حقیثتقتا رقت آو راست واین بااترین قدمها اس عملی هم بود ولی حالا این بچه تریتیب عملی میشود بنده نمی دانم واگر آقای وزیر مالیه عملی نکردند چه مجازاتی خواهند دید این را بنده میخواهم جواب بهند .

وزیر مالیه –از باینات آقای اآقا سید سید یعقوب معلوم میشود که دراینباب بکلی موافقند چون موافقند خیلی هم عجلیه دارن ومیخواهند پیش اذکر ماده این کارانجام بگیرد .این است که بنده پیش از ذکر ماده پیشنها آن را تقدیم میدامر که بدانند ترتیبش را هم داده ایم که ایشا الله تصویب اجرا شود .

جمعی از نمنیدگان مذکارات کافی است .

رییس –قسمت ششم .(تهیه وتقدیم لوایح لازمه برای اصلاحت راجعه بامور مالیه که عملا ضرورت آنها ثابت گردیده است .

رییس –آقای ارباب (اجازه )

ارباب کیخسور –بطوریکه قبلا خواه از طرف بنده وخواه از طرف ساییر آقایان عرض شده است بدیهی است مذاکرات ی که اینجا میشود بقول آقای رییس الوزرا برا ی حلاجی کردن است واگر نظریاتی باشد بعرض برسانند اینجا موضوع مالیه بدختانه یا خوشبختانه قسمی پیش آ/ده است که این لغت بگوش هرکسی میرسد یک حال دیگر پیدا می کند درصورتی که واقعا یکی از اصول اساسی مملکت است که هر قدر آن اصلاح شده اشد وهر قدر آن بجای خوش قائم باشد سایر اصول مملکت درجای خودش قائم است البته مایک وقت یدرنظر گرفتیم که متخصص بایوریم برای اصلاح مالیه مجلس هم ههمیشه کمال موافقت رداشته است برای اینکه امور مالیه دبست موافقت را داشته است بریای اینکه امور مالیه بدست متخصیصن اصلاح شود وتا اندازه هم متشکریم که تمرکز بمالی داده ان مولی بقدری خرابی درمالیه هست که حقیقتا نیم توان بشرح درآ,رد نمیدانیم کدام قسمتش را بگوییم اینجا اولا لازم است عرض کنم

بعضی از دافعین وقتی که اینجا تشریف میاورن بیاناتشان را طوری بیفرممایند مثل اینکه ما مخالفیم ولی بنده خودم از اول عرض کردم که بادولت مواقفقم وآنچه را که انجا فرض میکنم برای تذکراتست وآآ،چه را که واکثریت صلاح بداند من مطیعم دراینجا گفته شد که همه این دردها را مجلس ومملکت میداندبنده بنام نامیندگی مملکت ومجلس تدکرد داده میدهم برای اینکه دولت توجه باشد که انی قسمتها را درنظر بگیرد آن کسانی که اینجا اظهار کردند آقای ریسالوزرا عین پرگرام هستند البته صحیح است کمال اصمینان هم حاصل است ولی این را هم باید عرض کنم که ما اشخاثص خوب را برا اجرا ی قانون مشورطیت میخواهیم وهمه انیها را برای راحتی ملت مملکت اینجا یکی از آقیان که مذاکره یمفرمودند درعین حال به نبده اعتراض میکردند که چرا عرض میکنم فلان چیز داخل ر پرگرام شو یفرمودحالا الزم نیست اینها ر دولت درپرگراماش ذکر نمایید .

مثلا مسئله عریضه تجار که بنده آن را عین بگرام میدانم میفرمایند حالا ذکرش لویم ندارد یا فرضا اگر چیزهای دیگر را بگوییم لازم است میفرمایند حلا ضرورتی ندارد با اگ ر بنده بگویم اشایا تجملی خانه این ملت را خراب کرد شاید درعین حال بفرمایند لازم لازم نیست با فلان آقا پیشهاد میکند که فلان نقطه مدرسه دار المعملمین بادش البتته نیم گویم لازم نیست ولی وقتی که آن لازنم شد آنوقت این عرایض نیده هم لازم میشود پس درهر صورت هم آنها لازم است وهم اینهالازم است وهردو هم تذکر است اینجا نوشته شدها سئت لایحه اراجع باصلاح مالیه پیشنهاد خواهد شد این یک چیزی است که هم خیلی کش ر میدارد وهم خیلی ائره اش کم است بننده اینهائی را کهعرض میکنم برای تذکر است والبتهاگر دولت اینها ا ر نظر داررد که گمان نمیکنم کسی مخالف بادشد واگ درنظر نارد که که عرض میکنم تذکر است آیا مقصود از ایناصلاح چه چیزاست

اصلاح تشکیلات ملایه کهناقص است بیاجلوگیری از اجحتاف تعدیاتی که مامورین مالیه یمینمایند اگر این است که بنده هم موافقم آیا ارجاع محااسبنه عمومی بدیوان محاستبات است که وجود ندارد کهبنده هم همین آرززوا ردارم وکملا موافقم که رسیدگی بمحاسبت چند ساله مشروطیت بشود که هوز تغریف آن بمجلس نیامده است وهمه رزوه اینجا تصوی ب میشود که فلان قدرداده شود اگر مقصود اینها است که بنده کاملا موافقم چون گرفتن از مردمدمش درست است ولی حسابش با کرام الکاتبینچون گرفتن ازآیا عدم تبعی ضاست نسبت ببمستخدیمن وحقوق دادن بدون تبتعیض به جرا که بنده هم موافقم یرا بطوریکه بنده میدانم قانون استخدام دربعضی وزراتخانهها مورد توجه ایت ولی درنوزار مالیه کمتر طرف توجه است واگر آقای وزیر مالیه مثل

سابق تشریف بیاورند اینجا وبفرمایند قوانین مجلس کاملا بموقع عمکل گذرده میشود کهبنده تردید میکنم

فرمودند قوانین کاملا بموقع اجرا گذارد ه میشود اینجا دوجور قانون دارمی یکی قانونهایی است که مجلس وضع کرده است یک قوانینی هم هست کخ خودشان آنجا وضع کرده اند وحال چند تا را بنده تطور مثال عرض میکنم مثلا تصویب نامه یاقانونی وضع میشود که باید مردم مالیات خوشان را مضاعف بدهند چرا بابا بالاخره همان ملی استکه آقای مدرس فرمودند وآن قضیه شتر دارد اصفهانی ویزدی که چوب احتیاطی میزد اینها هم برای اینکه شاید یک کمی بقایای ملیاتی داشته باشد میگویند همه مالیات را مضاعف بدهند این چیز غریبی است یااینکه هیچ مالکی حق ندارد یکدانه گندم یاجو ازملک خودش بار کند آنوقت باید رعیت بیچاره سر گردان بشود وفسخها برود تا جوازش را از ملایه بگیرد برای چه برای اینکه شاید یک ملکی یا یک رعیتی بقایا داشته اشد آقا قدرت مالیه بقدری است که هرچند میخواهد میکند نکاشته میدرود املاک ا ظبط میکند خرمن ا رتوقیف میکند داین صورت چه گونه نمی تواند بقیا را وصول رای اینکه شاید یک کسی بقایا داشته ابشد یک دگیر از مشکلات ملایه مسئله ارزاق است آیا منظور رسیدگی بحساب آن واصلاح آن است بنده یکرزو بخو رییس کل مالیه که اطلاعات از یک مجاری برمی به بنده رسیده بود از دوائر ارزاق نود هزرا تما ن اختلاس دشهاست حلا بنده اسم نیمبرم ولی از خود مقاما رسمی بنده شنیدم که خیلیبیش از اینهاست

حالا مسئله اختلاس را عرض نیمکنم ولی باید دید که سال گذشته باعث خساراتی که بدولت وارد آمد واجع بارزاق بود کیست زیرا اگر بموقع تهیه خودشان رااز جحیث ارزاق یدده بودند نه محتاج بن همهمه بودند ونه این قضیا ۱پیش میامد واین خسارت هم بدولت این خسارت هم بدولت وارد نم آمد مثلا دائره نقلیه که تشکیل دادند متجاوز از یک میلیون مصرف آنها شده است والان کماینونهائی که تهیه کرده اند آنجا افتاده است وبجراج گذاردهه اند وکسی نمی خرد آیا مقصودرسیدگی به آنها است وهمچنین محدود کردن آنها بحدو معین بقونانین که تصویب شده است میباشد اگر این طور است که بنده هم موافقم آیا رسیدگی بتظلمات عموم یاس از مالیه اشخاص زیاد وبیحساب تظلم دارند .

بموجب قانون اساسی مرجع تظملمات عمممی عدلیه است است وهیچ استثنائی ‌انجا نگذاشته است کهاگر کسی از مالیه تظلم دراد نرود آنجتاولی متاسفانه وقتی هم که میروند تظلم می کنند ومحکوم میشوند آنوقت تاره از وزارت مالیه مینویسندقونین عدلیه را درموضوع مالیه ما برسمیت نیم شناسیم خیلی عجیب است انشا الله دروغ استاگ راداره رسمی دولتی بگوید مرجتع تظمات عغمومی را که را ه یک اصل بزرگ از قانون اساسی است که تفکیک می کند قوا را از یکدیگر برسمیت نیم شناسم پس برای کیست برای همان ریسمان دزد است بنا بقول آقای دکتر مصدق اینجا درضمن

فرمایشی که یکی از آقایان درجلسه گذشته یم فرموودند فرمودند که مقتی آقای دکتر مصدق درزمان وزارت مالیه شان ماده واحده پیشنهاد کردن قوانین صورت دیگر بخودش گرفت خبر قوانین صورتذیگری بخودش نگرفت وقاونین کاملا بر جای خودش درکمال استحکام است قوانین آن روزی نقض میشود که نظیر آن یک ماده بیاید درمجلس وتصویب بکنند که فالن قانون نسخ شد نابراین قوانین قوانین درجای خودش درکمال اعتبار واستحکام باقیاست تاموقتعی که از طرف کهاز طرف مجلس سخ شود وزرات مالیه کلف است قوانین مجلسرا محترم بشمارد واگ نظریه دارد یاید پیشنهد بکند پس درهر صورت آن قواینین درجای خودش مکحکم است ولی نهایت چیزی که هست این است که اجرا قانون بر سبیل اراده اشخاص بودهاست مثلا میل داشته اند کی را مقدس دانستهاند بایکی را لازم الجرا ندانسته اند مثل اینکه وقتی که فانونی // جوزا راجعبشوستر نوسته شد مقدس بود وهر قانون دیگری هم که اینجا آ/د وگذشت باز آن انون // جورا محترم بود حالا هم قوانین کهمیگذرد هیمن صورت را دارد این بو یکی از عریض ینده که درکلیات عرض کرد که این قوانینی که تصویب شده است اگر دولت قابل الاجار میداند باید اجار کند چون ملکف است باجرا وگر اصلاحاتی درآن لازم میداند آنهارا پیشنهد کند تا آن اصلاحات را مجلس انجام دهد ولی بمیل اراده خودش قانون تصوی بشده را آنجا نگذارد وبگوید که من صلاح نیم دانم اصاعت آن را بکنم این کاملا مخالف با مشروطیت ات یعنی من مشروطیت را صلاح نیم دانم از اینجهت است که بنده عرض میکنم اگر نظریات دولت راجع باین قضایائی است که عرض کردم وراجع بایننوع اصلاحات که نده عرضی ندارم وکاملا موافقم ولی اگر یک نظریاتدیگری است استداعا میکنم توضیح بفمایند ا آنوقت اگر بنده نظری دارم عرض کنم اگر چه راجع این قسمتها بقدری درنظر دامر که شاید هیچ مصلحت نباشد عرض کنم وبودجنه هم درپیش است انشاالله درآنجا صحتبت میکنم به رصورت ما چه میخواهیم از تنقیدی که دراینجا میشو ما چه میخواهیم نتیجه اش اصلاح لیه برای مملکت است ولالاخره آن نتیجه صحیحی اس تکه گرفته بشود والبته مجلس بدولت ولت هیچ نظر سوئی ندارد وانیائی را هم کهعرضکدم برای تذکر است واگر دولت هم هیمن نظریات رادارد که بنده عرضی ندارم

وزیر مالیه – آقایانتصریق میفرمایند که استخدام مستشارهای آ/ریکائی بر حسب قانون شدهاس وتشکیل کنترات آنها وشرایطی که بار ی آنها مقرر شده است از تصویب مجلس شورای ملی گذشته است ونبده تصور میکنم یکی یک از خدماتی که مکجلس شورای ملی باین مملکت کرده است همین استخدام مستشارها است بار اینکه همه کارا را نبای تنقید کرد ودرکارهائی که اتفاق می افتد دری مملکتی البته یاد خبر وصلاح را سنجید معایب را هم سنجید ووقتی که خیر وصلاح ومقایب تشخیص داده شد آنوقت قدم بگذرند بصلاتح معای ب راجع بمستشاران آمریکایی که عبارت از دکت سیلسپو ساییر مستشارهای

آمریکائی است که بایران آمده اند بنده نیم توانم قدر شناسی نکنم برای اینکه تمرکز عایدات دولت ورساندن وجوهات مملکتی اینها یک چیزهایی بودهاست که سابقه درایران نداشته است وبقدر مقدور زحمات خودشان را دراین قسمت کشیده اند وبا صحت کامل مشغول انجام وظیفه هستند پس باید اهل این مملکت از یک خادمینی که بطور صحت وامانت صرف اوقات میکنند باری اصلحات ملکتی قدرشناسی بکنند آقای ارباب راجع بقانون اشاره فرودند واضهاراتی داشتند بنده که غیر از آن چیزی که درمجلس میگذرد ادارات چیز دیگری را قانون نیم دانم آن چیزهائی که وزراتخانه ها یا ادارات وضع می کنند آنها قانون نیست آنها نظامنامه است

آقا سید یعقوب –موضوع همان کاکا سیاهه است از همان نظامنامه ها باید ترسید .

(صدای زنگ رییس )

وزیر مالیه –وتصور میک کنم که قانون آن چیزی است که از تصویب مجلس می گذدر البته یک معایب وچیزهای فرعی هم درادارات اتفاق می افتد ودرایران تنها هم نیست درجاهای دیگر هم هست هر کس خارجه را دیده ایت می داند ولی التبته ین معای برا ید اصلاح کرد ونمی توان درمصالح مملکت یبه ان نظر آن اصول ار هم قدا این فروغ کرد اینکه دولت دراینجا پیشنهد کرده است التبه خاطر محترم آقایان مسبوق است که درپروگرام دولت هیشه کلیات ا می نویشید ودرتحت آن کلیات یک مسائل جزتئی هم هست که باید اقدام کر اقدام کرد وانجام دا پس به طور کلی یک لفظ جاعی ا ذک رمی کننند که آن مسائل را حئز باشد ولابته درهصورتیکه قوانین ذیکری هم ست که درآنجا ها ممکن است این مسائل جزئی ذکر شود دیگر سزواروار نیست درپروگرام ذکر شو این است که هم دولت وهم مستشاران امرایکائی وهم خود دکتر میلیسپو ملتفت این مسئلههستند والبته چیزهائی درمالیهاست کهمحتاج به اصلاح است وان یماده هم که اینجا ذکر شده برای اصلاح مقایتی است که مستشاران درجریان کار دیده اند وبه آن برخورده ان دوالبته آنها مطیع دولتند وخودشان درنر گرفته اند که بادولت موافقت بکنند واین مسائل ار اجرا کنند که هم جلب راضایت مردم راکرده اشند وهم نظر مجلس را جلب کنند واینها مسائلی است که دولت لازم می داند که ادارات مالیهاش طوری بشود که هم اسباب انتفاع مملکت باشد وهم موجلات آسایش مردم قراهم شود باری اینکه ا یک اداره است که برای خیر عموم است ودولت کمال دیت را دارد که دراین باب اقدام بشود ومستشاران مالیه هم کملا متوجهند والبته امیدواریم مسائل طوری شود که اسباب رضایت عموم بادشد .

ارباب کیخسرو –عرایضی که بنده عرض کردم طرف بنده وزیر مالیه بود وبنده نظمرم به امریکاییها نبود زیرامجلس همیشه با وزیر ومتحدین امراکایی شممخصوصا گفتم که به مالیه تمرکزاتی دا هاند مجلس به وقت طرف است با وزیر آن وزراتخانه طرف اس نه باشخاص دیگر .

رییس آقایفهیمی

(اجازه

فهیمی –درتعقیب باینات آقای ارباب بنده نتظار داشتم که آقای وزیر مالیه بیشتر از این وعده اصلاح مقایب مالیه را می داد ند لیکن بعضی قسمتهای فرمایشا تشان بنده را مجبور کرد که فرمایشات آقای ارباب را تعقیب کنم مطابق فرمای شچند روز قبلآقا وقوق الدوله ویر عدلیه منقد البته بای هیمشه مقایب ومحاسن کرارا کر کند ذک رکند که دلیل بر بی طرفی اوباشد بنابراین بنده ه.م همینطور عرض مکنم می کنم وزارت مالیه وجریان کارهای مالیه بعد از آن مستشاره البته یک بهبودی هایی پیا کرده است ز قبیل تمرکز عایدات پردخت مخارج تفتیش مخارج واینکه مخارج از حدود بودجه تجاوز نکند وتصویب نامهمجلس همیشه محرم شمرده شود والبته این مسائل تا یک اندازه رعایت شده است است لیکن متاسفانه بادی عرض کنم که ه رعایت این اصل درخود ورات مالیه کمتر کمتر می شود مقصود ممکلکت ومجلس از استخدام چند نکته اتس کیکی اینکه مستشارها چون چون به موجب کنتراتی اجیر می شوند وتغییر وتبدیل آنها مطابق تغییرات تغییرات متوالیه کابنهها نیست دوام خواهند داشت این ثبات ودوام هر چه باشد اسباب پیشرفت باشد اسباب پیشرفت کاراست البته بای اصولی را که ه به موقع اجرا می گذارند یک مدتی دوام داشته اشد تا نیتجه آن بدست باید یکی دیگر اینکه چون با اشخاص داخل حب وبغض هائی نیستند وطرفیت ندارند با کمال بیطرفی آنچه شایسته اصلاحات اداری است با درنظرگرفتن احتیاجات بموقع عمل خواهند گذارد وخصوصیت وخصومتی هم با اشخاص نخواهن داشت ولی این نکات در اینجا کمتر رعایت دشه است زیرا اگر ما به تشکیلات وزرات ماله مراجعه کنمی خاهیم دید تقریبا قسمی است که مسیو مرتاد متوفی وبعقیده من مرکحوم درست کرده درست کره است زیرا است زیرا به عقیده بنده مسیو مرتاد خیلی خدمت ابین مملکت درقسمتمالیه کرده است حالا هم همان تشکیلات است با یک قدری بدتر زرا مقصود از تشکیلات تشکیل اداره وشعبه وانیها یست تشکیل ادارات آنچچه را که ار کانیزاسیون میگون میگونید یعین جریان امور اداره ووزارختخانه بر روی یک اصولی که کار مملکت وآن اداره برروی ک جریانصحیحی بادش که مردم بدانند نتیجه کارشان بیا احتیاجاشن با آن اداره چه خواهد شد ومحتاج بتوصیه وسافرا ودوندگی نخواهند دشد ولی آایان یمدانند بچه نحود کارها ی مردم میگذدر وخاتمه پیدا میکند اشخاصی را بنده می شناسم که یک سال دوسال است ر ادارت مالیه دوندگ یمی کنند وهنوز کارشان بجایی نرسیده وهیچ نمی دانند چه می شود ک وان را هم عرض می کنم که انی جریانات وعویقا طوری نست نیست که متوجه مستشاران امرکایی بشود که تصور شود آنها دراین باب یک تعصیری دارند

آقا سید یعقوب –مستخدمن نه مستشار .

فهیمی مثلا چه قدر از املاک مردم را بعنوان خالصه ظبط می کنند بنده دریکی دوماه قبل با دکتر میلیسپو مذکار کردم وتوضیح

دادم که املاکی که فرضا عنوان خالصهه دارد شما که ظبط می کنید مدرکی ندارید باید تحقیق کنید به بینیند سند یا مدرکی ردست هست یانه بعد که مقلوم شد اگر مقتضی دانستید حکم ضبط بدهید ولی مامورین مایهاگر مختار باشند وآزاد باشند که هر ملکی را بعنوان الصه ضبط ککنند اسباب اشکال می شود دراینصورت اگر مالک آن ملک آدم عاقی بادش دنیا ددیه فورا با مامور مالیه اصلاح میکند وعمل را ختم میکند وال اگر یک قدری مغرور باشد ورجوع کند بنمرکز آنقدر صور می کشد که آن ملک از دست او بیرون میرود پس از مذکارت اینطور قراد شد که تلگراف کنند مامورین که هر ملکی را مش تصور میکنید صاحب معین ندار وخالصه است دلایل خودتان ار ذکر کنید تا بعد ترتیب داده شود انی تلگراف را کردند ودرجرید هم نوشتن دولی پس از مدتی باز خودبنده یک تلگرافی داتم از چان که ملک یک شخصی برا که هیچ مورد گفتگوی دولت نبود وفمران انتقال ان معین بوده است رفته اند ضتبظط ر کرده ان آ×ر این ا مورین بالخره درتحت حکم که هتسن چه می کنند کی باید با نها حکم بدهد آن مامورین هم مطمئنهستند که درمرکز یک دستهای دگیر اکهاز رسیاندن عرایض بماقامات عالیه حتی الامکان جلوگیر می کنند این اصول را بای خاتمه اد که مردم مطمئن باشند بمراجعات بدولت درانجا دراینجا روسای ماوق درعمل آلت اعراض اشخاص زیر دست هستند دیگر اینکه یک تریب غریب درمالیه جریان داشته حلا نمی دانم هنوز همان ترتیب باقی است یا یر وآن این است که یک نفر مستشار آمریکای چند نفر آسیستان بعنوان معاون باری خودشان اختیار ی کنند وآن اشاخاص باسم متشار امضا می کند یعنی اسم اورا درککاغذ مینویسند وامضا می کند فلان معاون مینویسد ماک کرماک این ثال این است که نبده بتوانم امضای وزیر مالیه را بنویسم (حاج محتشم السلطنه وزیر مالیه )و همین سند بادش شاید درآمریکا این صاول معمول است که ده نفر اجاهز داشته باشند اسم یک شخصی را بجای او بنویسد خوب بای این ترتیبمسئولیت چه طور می شود مسئولیت مافقو کجا استوکارمردم درجکجا درست میشود البته هرچه راصلاح دانستند امضا می کند وهر چه راصلاح ند انستند نیم کنند دراین صورت آن ااشخاص بیچاره که که دست رسی بمقام مافوق آمریکائی ندارند تتکلیفشان چه خواهد بود هیمنطور سایر کارهای اداری ومحاسبه خیلی نقص دارد ملاحظنه بفرمایید از اول مشوطه تابحال کنه تقریبا اصل محاسبه بک شکل جدید جریان پیدا کرده است نظیر کسر صندوق اصفهان سابقهداشته است کهدویت بیا صد وپنجاه هزرا تومان کسر صندوق پیدا شود انهم بایک تریبت غریبی روز اول که ملت ش میرود وراپرت این صندوق را میدهد مینویسد بیست هزراتمان تا بتست وپنج هزرا تومان کسر است بطهران وعجب دراین است که فریب سی چهل روزی که همان فت ش متصدی امر ببوده درهمان مدت صد وچها هزار توما کسر پسدا شده است اول بیست چهار هزور تمان کسر بود ولی در مدت قلیل تصدی این مفتش صدو چهار هزراتومان کسر پید شده است خوب آنهم یک مقصر بوده اولی را گفتند اح=تمال میرود بیست وپیج ش هزرا تومان کسر داشته باشد ولی ولی دومی صدو چهار هزرا تومان کسر پیدا میکند بعد میاین بمرک بعهده ریس مالیه تغسصریی وارد نیماید محاسب وغیره را تتعقیب می کند همان ریس مالیه را که گفتن تغقصیر نارد به مجلس ونظمیه میفرستند بعد از تمام این ترتیبات میلیپشوو درراپرت خودش تصرح می کند که درموضوع کسر صندوق اصفهان خدمات شایان را اداره نظمیه با ما کرد وخیل کمک کردهیمنطور هم بود نبده اصلاع دارم که راپرت اداره نظمیه با کمال بیطرف بو ودرهمان راپرت اشاره میکند بان کسر فوق العاده که درزمان مفتشواقع شده تصور میکنید با مفتش چه شد با کمال احتارم درمقاونتاداره خازنه دار تسته است هیچ تعرضی هم باو نیم شود اگر وقعا بید یک مستشاری بما کمال بیطرفی رفتار کند فرق نیم کند ریس مالیه با فلان وفالن هرکام تقصیری میکنند باید تعقیب شوند حال این تعیض برای چیست بنده نیم خواهم عرض کنم که شاید تبعیت ابقه مفتش هنوز اوارا مدس نگاه داشتهاست ونباید با او طرف شد خصوصیتبازی برای چه به خصوص با این ضرر فاحش وبا همان راپرت نظمیه که دکتر میلیپو کشف ضیه را درراپرت خود مستند با ن براپرت کدره است دراین صورت چار نباید تعقیب شود آیا این موله غیر از انی است که اشخاص را بیک راهای بدی سوق بدهد وتجری کنند درنتیجه عمل پپپارسال تابجال ملاحظه بفرمایید ه قدر کسر درمایت اصفهان پیدا دشه است نسبتبسال قبل فریب صد ثزارتومان مسر پید شده است دراثر هیمن قضاا وهنوز هم خاتمه پیدا نکرده است حالا خوب است خواهش کنیم که بهمان مبلغ اکتفا کنند وانی مخارج ار علاوه نکنند چهارس الاس است لاباخره کار میکنند امسال سال پنجم است درنتیجه عملیات چهارسال است باره کارمیکند امسل سال پنجم است درتینجه عملیات چهار ساله آنطوریکه عرض کردم برای تفتیش ورسیدگی بمخارج وعایدات وغیره یک خدماتی شده است ولی نسبت باضافه عایدات هنوز خدمیتاز آنها بروز نکرده است بجهت انیکه عیدات لاان فریب بیست چهار میلیون با یا بیست ونپنج میلیون است آنچه آنچه درراپرت خودشان مینویسند فریب هیجده میلیون پولی است که مالیه وصو میکند ودرمقابل چهار که مالیه وصول میکند ودرمقابل چهار مییون ودویست هزرار تومان مخارج دارد از این هیجده میلیون هشت یا نه میلیون عایدات گمرکات است که مربوط بمالیه نیست هشت میلیون ونمی عایدات ملیات ارضی واخلصجات وعایدات مالیات غیر مستقیم است که مالیهوصلو میکند اگر هفتصد وپنجاه یا هشتصد هزراتومان بوودجه گمرک را از چهار میلیون ودویست هزرار تومان کسر کیم فریب سه میلزون ودویست سیصد هزرا تومان مخارج وزارت ماله خواهد بود یعنی مرک برای وصول عایدات خدش صدی هشت یا صدی نه خرج میکند درورتیکه مالیه دصی سی وپنج خرج می کند واگر عایدات قند وچای را حساب کنیم خواهیم دید که گمرگ صدی پنج خرج میکند درصورتیکه مالیه قدری کمتر از نصف خرج از آنطرف هم توجه کنید که چه بلائی بسر مردم

میاورید برای وصول این مللیاتها رجوع کنید بولایات به بینید چه تحصیلاتی به طبقات زارع وغیره میشود برای هر عنوانی یک یک تحصیلات فوق العاده از قبیل هماهی وچچیزهای دگیر ب آنه با رمیشو تا صد ندینا راز آنها وصول کنند الان روع کرده اند باجار یقانون ممیزی بنده صراجتا رعض میکنم قانون ممیزی نتیجه نخواهد دا که هیچ یک صدماتی هم بمردم وارد میکند وعایدات دولت راهم کسر میکند ولالاخره نیتجه هم ندارد زیرابرای ممیزی این ترتیبی که شروع شده است یک اشخاصی را بدون هیچ سابقه واصالع از توی گوگچه میاورندومیفرستند باری ممیزی آخخر ممیزی یک اطلاعاتی میخواهد سابقه یخواهد واگر جزا واشخاص ومستخدم بقدرکفایت برای ان عمل نیست لازم نیتس یک مرتبه شروع کنند اگر میفرمایید درقانون مجلس دوسال معنی دشه برای اجرا قانون میمیزی ممکن است وزرت مالیه یک پیشنهددی بیاورد بمکجلس که چون اسباب اجرا قانون ممیزیر برای ورارت ملیه قراهم نیست دوسال دیگر هم تمید بدهید مجلس هم کمال موافقت را دار زیرا مجل سهمچو نظری نداشته است که برای اجرای قانن ممیزی قبل از دوسا ه بلائی میخواهند بسر مردممیاورند مجلس نظرش این بوده است که قانون ممیزی هرقدر قدرزودتر ممکن است اجرا اجرا شود ول باری آسایش مردم حالا گذشته از اینکه درمقابل این ملیاته ایک مخارجی میکنند یک مخارج فوق العده دیگریهم درجریان است از جمله یکاز مسائل همانطور که آاقی ارباب کسخوسر دکر کدرند مخارج ادراه ارزاق است اگر آقا وزر مایهموافق شدند حساب ادره ارزاق را صورت بگیدند بورای مجلس بیونرد بنده پیشنهاد می کنم که مجسم ایشان را برای سالها سال بسازند باری اینکه مطمئنم همچو چیزی نخواهد شد زیرابقدری مخارج وحساب اداره ازاق وحمل ونقل مبهم وبی اساس است که هیچ ممکن نیتس با همه این رژیمانهای محاسب بتوانند سر دربیاونرد همانطور که آقا یمدرس اظها کدرند لازم نیست دولتچاروادار باشد اداره حمل ونقل برای چیستیک میلیونوویست هزار تومان مطبق مطابق طورتکه خودشان دادند از روز اول اکه ااداره حمل ونقل تاسس دهده استخرج اثاثیه ووسایل نقلیه وغیره کدره اند سالان هم از قرار یکه می نوم قری بشصت هتتا هزرا تومان درم ه مخارج این اداره است آخر بپرسید عایدات این اداره چیست عایدات این اداره عباتر است از آن کامیونهایی که آنجاها ریخته اند ومیخواهند بفروشند خرواری هم کسی نیمخرد ومعلوم نتس برای چه اینهها را دولت نگاه میدار بدهند بدست مردم واگر هم مخواهند کار بکنند پیش بن بکنند بطوریکه نافع بادشد نه اینکه بک کمپانی که تمام شده بود وک شت ماشین کشسته داتش ویمخواست دور بریزد آنچه اسباب از اینجا تا بنی النهرنی داشت خریدند ورییس کمپانی راهم ماهی دونست وپنجاه تومان تا چن ماه اجیر کردند انی خصوصیت ها برای چیس کجا ملت ومجلس انی اجرزه رادده بود که تا چند سال این مخار بیهوده را بکنند اما قسمت سوم که راجع به بطرف درمورد اشخاص عرض کردم یک قانون دردوره چهارم ذشت بعنوان قانون استخدام که ادارات بتوانند از زیر باد توصیه وسفار شبیورن بیاند ومشمخدمین دولت اسیمداواری بآتیه داته باشند چه چه درحال خدمت وچه درحال انتظار خدمت ودرمقع ورودبخدمت شرایط معین راداشته باشند وهرروزگرفری وزرا رااز حیث توسثیه وفشار وغیره زیاد منکنند وزارت مالیهالبتههمانطور که درکنترات دکتر میلیسپو نوشته شده است باید رعایت واحتترام قوانین رهمیشه ملحوظ بدارند ازجمله قانن اسخدام از جممله قانون استخدام الان دروزارت ملایه یک اداره درست کدره اند باسم اداره استخدام کشور یعنی تمام مستخدمین دولت اداره شان انجا است بنده درقانون استخدام ندیدم هیچ که نوشته باشد وزرات مالیه مامور اجار قانون استخدام است تمام وزرا درحدود خودشان ماور اجرا قانو استخدام هستند ملاحظظه بفرمایید اگر یک ادره دریک وزرات خانه بخصوص تشیل بشود وتمام مستخدمین وزارت خانه ها مقدراتخودان را دران اداره بشنسنددیر وزرا آنه چه نفوذی درآنها خند داشتوزرا کهمسئل کارهای مملکت هستند وسایل وابزرا کارشان مسسختدمین آن وزرات خانها هستند که یاستی کاملا تابع وزیرشان باشن مسخدمین وقت این راعایت را میکنند که دانند مقدرات آنها ترفیع وتنززل رتبه شان وبیم امیداان مربوط است به وزارتخانه خودشا ولی وعتی کی اداره مخصوی باریاین ار درکی وزراتخانه مخصوص معین شد وتمم این مسایل بیک وزرارتخانه رجوع دش دیگر زراتخانه آنها چه تاثیری دارد وزیر باید درمقدرات اجار خودش اظهار عقیدهکند اینها چه لزومی دار وزرات مالیه هم باد ک پرسنلی داشته بادش مثل سایر وزراتخانه ها یا یک اداره تقاعدی برای اشخاص که مطابق قانون بحد تققاعد میرسن یک اداره استخدام کشوری که بگوین درفالن اداره فلان ثبات حق دارد بما یانه دراین صورت وجود نزیر داخله مثل لزومی ندارد بعلوه درخود ووزرات مالیه هم از تبعیض درکار است یک عده خیل طرف توجه هستند چه ا حیث حقوق وچه ا=ز حیث راتبه چه از ث فوق العاده اضافه کار وانعامات متوالی فروان ولی ک عده دیگر باتمم سوابق با تمام اطاعات وچیزهاییکه دارند ر دروزرات ماله هیمشهمورد همه جور بی لطفیوعدم التفات باید وقع شوند ومدرک توجه باشخاص عجالتا شده است زبان انگلیسی کههر کس دوکلمه دانست کاملا طرف توجه است وهمهجور رعایت را مستلزم است ولی اگر ندانیت سهیچ همینطور یک هده اشخاصی باسم انتشار خدمت …

رییس –اصلا فرمایشات مشا مربوط بقسمتشش نیست عسمت شم میگوید راجع باصلاح امورمالیه آیا بااصلاح امور مالیه مخالفی

فهیمی مسائل را آیا آقای وزیر مالیه اصلاح رییس مممملکن ای فرمایشات را درموقع دیگر بفرمایید ولاتکلیف بنده مشکل استاین مد جدیدی دشهاست

فهیمی –اینجا چون نوشته اند لوایح ارجع باصلاحات مالیه ـیا اصالحات ملایه اینچیزها است کهیمخواهند آای وزیر مالیه بکنند همانطور که درلیات عرض کردم مواد مبعم است آیا اصلاحا تملایه که یک لفظ مبهم وکلی است اصلاحاتی است که

بنده عرض کردم یا چیز دیگری است این پرگرام اگر یک مقدمه کاملی داشت که تمام این مواد راشرح داده بود بنده میدانستم که مقصود چیست ولی اینکه انیجتا نوشته شده است بنده از کجا بیاد بدانم ه ایناصلاحات درنظر گرفته شده است یا خیر البته اگر توضیحاتی بدهند که ماقانع شویم عرایضخود را کوتاه خواهیم کرد .

رییس –تصور میکنم یک نواقصی درکشکیلات اداری وزارت مالیه وعملیات که ماموری مالیه میکنند هست ولی یک عسمت را باید تصدیق کرد که سیسون آمریکایی صمیانه بمالیه ایران خدمت کرده اند

جمعی از نمایندگان صحیح است .

وزیر مالیه –آقای فهیم الملک باز راجع این ماده شش تجدید فرمودند کهابهام دارد ومصرح نیست درصورتیکه بنده عرض کردم درنوشتن پرگرام مطلالب اساسی وروس مسائل راذکر میکنند ودرتت آن یک فروعی است که درموقع عمل بان متوجه خواهن شد دراین قسمت بنده قسمتی از فرمایشات ایشان را یاداداشت کردم که جواب عرض کنم اا خاطر آقایان راستحضر میدارم که یک از مسائلی که آقا فرمودند این است که اعضا جزو از طرف روسا امضا میکنند آنچه بنده دراین چند روز دیدم نوشتجات سندی جوالجات ونوشتجیکه مورد توجه است تمام امضای وزیر میسد باتفاق دکتر میلسپو واجرا ادارات هیچ وقت داخل امضا این طور نوشتجاتنستن بل احتمال دارد که بعضی مواده یا بعضی نوشتجایتکه راجع بجزیتا اداری است آنهار امضا کنند ودرهمه وزراتخانه ها هم هیمینطور است ولی نوشتجات رسیم راکه سندیت دراد اجرزا امضا نیم کنند وباب کسر صندوق اصفهان که فرمودن بنده هم التبه یک چیزهایی شینده ام ولی درمجلس شرفیاب بودیم بعداز تحقیق میتوانم خاطر مبارک آقایان را مستحضر کنم که عضیه چه بوده خرج گمرک باخالصه ومالیه فرق دارد گمرک دجههای سرحدی ودرمحلهای معین است که مشغو کار هستند والبته باید تصدیق کرد که ماموری گمرک ما هم با کمال صحت وامانت کار می کنند ولت هم اللته از آنها رضایت دارد ولی البته خرج گمرگ را باخرج اداره که هر هنقتطه ودرهده وقریه وبلوک باید مامور داشته باشد نیم شود قیاس کرد وباب ممیزی التبه خود آااین میدانند خود آقایان میدانند که ممیزی کمال لزوم اهمیت راباری مملکت ارد وحتی المقدور باید وزدتر دست بهاینکار زد ومعایبی که درامر مالیات ارضی هت رفع کرد وقانون ممیزی هم که دمجلس گذتشته استملساما آن اقنون باید اجرا شو واجار خواههد شد حالا اگر اک نواقصی دشته باشد تذکراتی بدهند مورد قبول واقع خواهد شد هنوز که این قانون اجرانشه تا انیکه ما به بینیم تواقصش چیست عجالتا مشغول هستند که حتی المقدور مطابق قانونی که درمجلس گذشته است اجرا شود درباب ارزاقااره حمل ونقل تعرض فرمودنداگر چه ایشان هیمشه منصف بوده اند ولی اینجا هم باید انصاف داد که درمساله اداره حل ونقل وزرات مالیه درآن هم که بنده نبودم ولی دریک موقع خیی سختی وبحران شدیدی بو کهاگر چنانچه آ،ها عجل نیم کردند واقدام نمی کردند وتدارکاتی باری این کار ینم کردن آنوقت مد ولیت بودند نه اینکه بعد از آنکه یک کاری کدرند ویک موقع سختی را گذراندند عوض اینه از خدمات آنها قدردانی کنند آنه ارا بایک ایراداتی مواجه کنند درمساله اثاثیه حمل ونق که میفرما یند اینجا از بعضی ها خرریده شده اینطور نیس یک مقداری زیدی از اینها از خارج آورده شده است با یک سرعی تی که بتوانید از جاهای دور حکمل ارزق به تهران کرده اشند واین خدمت نمایانی بود که ردآن موقع کردن د که تصو ر میکنم اهالی تهران وبلکهاهالی دهات وبلوکا تهران باید خیلی قدرشیناسی کنند که هم ارزاق تهران ودهات راتا بها ریسانیدند وهم به دهات وبلوکا کم کردند بار کشت آنها وحقیقتا اینها یک چیزهائی است که قابل حقگزاری است راجع به قانون استخدام اظهارایت فرمودند التبه باید خودشان تصدیق بفرمایند چون هم وزیر مالیه بوه اند هو خیلی داخل اداره ومیدانند مقصود ووزات مالیه این نیتس که استیلا بر تمام سنلهای ادارات واجزا وزراتخانه ها دشته باش بلکه قانون استخدام روحش مربوط میشود به اینکه به اشاص یک حقوق معینی دهند ..

آقا سید یعقوب –روش پول است .

وزیر مالیه –روحش پول اس به قول سر کار وزرار خالیه این روح پولی رچطور میتواند اداره کند ناچر باید یک مرکزی باشد که مقابله کند اشخص را با مواد آن قانون وبتواند حق آ،ه را استیفا کن لذا باید دروزارت مالیه یک شعبه باشد برای این فقره ودراین ساله تصور میکنم مزرت مالیه یک خدمت بزرگی به اجار این فانون کرده است ولی البته اگر یک نواقصی درقانون هست به عرض مجلس خواهد رسید وردمالیه هم اگر یک نواقص هست بعد عرض خاهیم کرد اما این فقره بطوری که آقای فهیم املک فرمودند به هیچ وجه مزاحم حقوق اسای سایر وزار نیبت به اجزاشان نسنستوزارت مالیه ابدا دخالتی نسبت به آنها نمی کند وفقط درمساله مالیه که حقض است دخالت میکند جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است

رییس –نستبت به عسمت ششم مذاکرات کافی است

(جمعی گفتند :کافی است )

ریس –وارد قسمت هفتم میشویم

جمعی از نمایندگان –تنفس .

رئیس سده دقیقه تنفس داده میشود .

(دراین موقع جلسه بار یتنفس تعطیل وپس از نیم سات مجداد تشکیل گرید )

رییس –قسمت هفتم پرگرام دولت قرائت میشود

به شرح آتی قراتئت شد

۷-تقدیم لوایح تدرجی برای اعطای امتیازایت که برای

استفاده از منابع ثروت مملکت لازم است وتقدیم وتشیق اتباع داخله از حیث سهولت شرایط

رییس –آقای ارباب کیخسو (اجازه )

ارباب کیخسور –البته این نظری که دولت گرفه است خیلی خوب است ولی بنده درست قسمت اول این ماده را نمی فهمم آیا مقصودشان این است که مندرجا لوایح راخوهند داد باممتیازات را مدجا میدهند خوب خرطور باش چون اسمی از تبعه داخله هم برده اند بای تشویق آ،ها بازهم بنده عرض میکنم اینها برا تذک ر است ونبده تصور میکنم آن چیزی که لازم ااست درنظر بگیرند (والبته درنظردارند وشاید مناسب نباشد این عرض ا ربتکتم ولی چون برای عادت ملت ومملکت تصور میشو عرض میکنم )حفظ اعتبار امضای دولت است برای اینکهاگر این را بهمردم قهامندند مردم حاضر خواهند شد یایند یا دولت طرف مقامله شوند مساله مساله مقامله است انی یک نظر بنده است نظر دیگر که مقدم ب این میداین ین است که خوب بو امتیازایت که داده شده استاینجا ذک ر مکردند ویک توجهی میفرمودند ببینند کدام یک به موقع عمل گذشته شده وکدام گذشته نشده است کدام صحیح است کدام صحیح نیت ووتی که معین کردند کدا امتیاز صحیح است بوموقع اجرا گذاشته شداه آن وقت آنهایی که صحیح نست یا آنهایی که امتیاز داده شده وعطل است وجلوگیی گرده است از استفاده جمعی دگیر ترتیبی ترتیبی برای آنهامعین کنند بنابراین عیتهبنده این اکه آ،هار هم اگر ضمیمه میکردن دوشمال همه میشد بهتر بود

رییس –آقای بهار (اجازه )

بهار –رعضی ندارم .

رییس –آقای حائری زاده (اجازه )

حائری زاده –درقسمتاول بدیهی است ار کلمه تدریجی هم نوشته نشده بود لازمه اش تدریج بود زیرا باری تمام منابع ثروت مملکتی یک اشخاصی تاکنون یک پیشنهدهایی تقدیم دولت نکرده اند که لوایحش حاضر باش ورزی که به پروگرام رای داد ه میشود کی مرتبته بیاورند به نجلس بای مشتری پیدا کند شرکها تاسیس شود مطالعاتی بشود ولوایحی تهیه شود وباید به مجلس بدیهی است ککه این لوایح به تدریج بای دبیاید یک جمله دیگر که راجع به اعتبار واهمیت امضا دولت بد متاسفاننه من کاملابا ان نظر مخالفم ومعتقدم به آنچه ککه درقانون اساسی تصریحح شده واعطای امیتاز اراز دولت سلب کرده ابه مجلس اختیار داه مابایستی بدنیا مدللکنیم که ماضا دولت رمستی ندارد مگر به تصویب مجلس امتیارات وختیاراتی که از خصایص مجلس است دولت هرچه اماض بکند پدول ارزش نادر وما زحمای که اینجا میکشیم برای مدللکدرن این اصل است که هرروز یک زحمتی برای ما درست نشو بدیهی است پس از اینکه امتیازی از ز مجلس گذشت یاد اعتبار داشتهابدش واعبتار هم خواهد داشت

ارباب کیخسرو –آجازه میفرمایی انجا سوفاهمی شده است

رییس –بفرمایید

ا رباب کیخسروب نده هیچ دراینجا نظر نداشتم که دولت یک همچو امتیازاتی بدهد بدون تصویب مجلس این از بدیها اس که یهچکسس می تواند مخالف قانون اساسی رفتار کند نظر بنده انی بود که اگر با تصویب مجلس امضا بدهد اعتبار داشته باشد

رییس –قسمت هشتم

(به شرح ذیل قرائت شد )

۸-تسریع درتاسیس کارخانه ذوبآهن وشروع به عملیات آن

رییس –آقای ارباب کیخسرو (اجازه )

اراباب کیخسرو –عرضی ندارم

رییس –آرباب کیخسرو –بنده عرضی ندرمعبارت غلط است.

رییس –آقای آقا سید بعقوب

جمعی از ننمایندگان –مخالفی ندارد

آقا سید یعقوب –بنده عرضی دارم عبارت غلط است

رییس –مخالفی ندراد (جمعی گفتند :خیر )

رییس-قسمت نهم

(به مضمون ذی خوانده شد )

۹-اصلاحتوسعه راههای شوسه

رییس آقا یآقای سید یعقوب (اجازه )

آقا سد یعقوب اگر حضرت آقای رییس بک قدری اضهار رحمت بفرمایند وبگذذرند بنده ازز موضوع هم خارج نیم شوم عبارت ماده قبل غلط است(صدا زنگ رییس )هزار زنگ هم بزنید عبارت غلط است ماده نهم اصلاح وتوسته راههای شوسه اینجا عبارت بر سبیل اجمال نوشته شده اید یک مسانله اینجا کمالا حرز شود به فرمایش بآقای مدرس که آن روز میفرمودند فرق است بن یابهام کلیا این عبارتها تمام مبعم است یک منتقدی که اعتارض میکن از جهت ابهام عباراتست اصالح وتسعه راهای شوسه لفظش خوبشست اما بچه ترتبی به این تتیب که راه مزنارن راسخاتن که آقای فاطمی شحش را نوشتند بنده راکه که آقا رییس الوزار دعوت نکردند ونوانستم برم آقای شیروانی والله بنده نرفتم اگر این ترتیب راه شوسه درست کردن است بنده عقدیه م اینست که از پس ما یک ملتی هستیم که عاشق به اصلاحات هستیم وقتی که شروع به اصالحات میخوهیم بکنیم یکدفعه از اینجا از اینجا پرواز میکنیم به مزندران نه بنده عقیده ام اینست حالا که میخوهیم شورع کنیم درست قدرم برداریم قدم اسای برداریم نه اینکه اگر بارانی آ/د برفی أمد به کل خراب بشو باز سال دیگر دولمرتبه بسازند بنده عقینده اینست کهعدم بقدم شروع کنیم به ترتیب که بتوان به اعتماد واطیمان داشت حالا التبه أقای وزیر فوائد عامه توضیح خواهندداد که غرض از این اصالح وتوطعه راههای شوسه چیست مقوصو این است که راههایی که الان شوسه شده اینهارا توسعه خواهند دا یا أنهایی را کههنوز شوسه نده است توسعه خواهند دا أخر توسته دومعنی دار اگر نبت به أن رهایی است که نیت باید بگویند ایجاد

رههای شوسه درأنجاهایی کهراه شوسه ندارد ار اینکه نوشته اند مقصود اسن اس که باید ایجاد بنویسند واگ نظر به این راهای موجود است باید بتویسند اصالح وتعمیر راههای شوسه بنده اصلا مسخواستم بگویم که اید پرگرام طوری نوشته شود که از ابهام واجمال خالی باشد طریقش مقلوم اشد که دولت مصلا در اهایشوسه چهنظری دارد چه ترتیبی اتخاذ میکند وممورتیتی کهبرای این راه معین میکند بچه ترتیب یا باشد اینها بادی ذکر شود ول مکردد عرض کردها تم ماها نمانیدگان ودولت اقراد مملکت همه عاشق به اصلاحات هستند ولی با کلماتی که بر سیل کلیا واجمال گفته میشود مخالف خهستم ویا ید شرح بدهید تا منقد نظر ی که درد بیان کند ودولت هم بداند کجا نقصان دارد ودیگران هم بفهمند مقصود منقد غرض نیست مقصود ان است که موادی که برا مملکت نافعاست امروز یبادی دست بدست بهم بدهیم اجترا کنیم (ای تو درأنوقت گربه مرده را چوب نزن )ما اصالحتا را میخوایهم دولت خیلی قوی میخواهد اصلاح کند بنده هم که مخالفشان هستم میخواهم اصالح کنم وأقای مدرس هم که مخافشان هستم میخواهم اصلاح وأقا یمدس هم که مخالف نیستن میخوهند اصلاح کنند وا برداریم روزنامجا را پر کینم وفرید بزینم این طریقه اصلاح نیتس اره أنن این است که درانیجا بحث کنمی ایموواد مبعم است أقا یحاج مخبر السلطنه باید جواب دبهد

وزیر قوائد فامه –اولا نبده انی موابیاید جوا ببدهد وزر فوائ عامه –اولا بنده ررفع گله که أقای أقاسید یعقوب کردند عرض که وفتیکه بینا شد أقای رییس الوزرا بروند راه مزاندران راافتاح کنند چند ساعت فکر کردیم که از أقایان وکلا چطور دعوت کنمی دیدم اگر بخواهیم هم أقایان را دعوت کنیم نه أنجا منز هست ونه وسیله حکلونقل این بود که بنا شد هیئت ریییس را دعوت کنیم که أن أقایان تشریف بیاورند واین راهم خیلی تاسف درام بعدا ز اینکه بر گشتیم شنیدم که یک قصوری شده بود دراداره زیرا دعوت نامه ما بعداز حرکت ما به أقایان رسیده بو (بنده همچو شنیده ام )وواقعا اگر اینطور باشد یلی تاسف دارد زیرا اگر دعوت به موقع رسیده بود التبه تشریف میاوردندخیلی تاسف دارم که خمچو اتفاقی افتاده است (اگر افتاده باشد اما راجع به فرمایش دیگرشان أن ایرادی که یمگیرند اصلاح وتوسته نوشته شده است درراها این اصلح وتوسعه بزوریکه عرض خواهم کرد صحیح است ولی اگر اینجا راهها هم نوشته دشه بودعلاوه بر این عیب نداشت ولی این مده هر سه قسمت را شمال است شوسه مازندران راأقا ندیه اند وی بنده دده ام ومنحصر ه ضوسه راه مازندرانهم یست که نبده دیده ام بنده شاید تمام شوسه هایی که در ویس ساخته شده دیده ام این شوسهه که که دراه مازندران ساخته شده است بین وبنی الله (بنده که متصدی نبودم دروقتیکه شوهساخته شده است )اما نشان یا روی حق نیم واند بگذارد بین وین الله بایان مبلغی کخ خرج کرده اند ودر انی مدتی که کار کردهاند بنده به أاق رییس الورا هم درراه عرض کردم که مطابق مدارکی که دردست است اسخصی که دراین راه متصدی بوده اند مباشر این کار بودهاند بارای اجت کار نکرده اند یک قدری هم وجدانی کار کدرهاند وخواسته اند کهایک کار بشود شاید ابته یک قدریش وطن پرتی وحسن خدمت خودشان بوده است یک قدری هم توجهات مخصوصه اعلیحضرتبوده است به اینتکه راه خصوصا ولا بهمه جا توجه دارند واما أ/دیم سر این راه درتهران هیمشه ملاحظه میفراییید یک شوسه هست که چهل سال است ساخته شده است مثل خیابان لله زار وسالیر خیابانها که همه ساله اینها را سر ت کرده اند با وجود اینکه گوبیده است معذلکت هر سال باید اینها را اصلاح بنن این اصلاح هیچوقت مقواف نخواهد شد خصوصا یک راهی را که امصاسال ساخته اد التبه بارندگی خواهد شد وهر قدر این راه راخوب اسخته باشند یک جهایی که أب فرومیرود زمین نشست میکند اینها همه اصلاح لازم درادشاید بعضی از أقایان میروند میایند واخباری که میرسد شکایت از این راه هست وبای هم باش بجهت اینکه این یک راهی است کهبعضی جاهایش خیل خاک دارد بعضی جهایش یگ وشن دار اینها نتتما است مثلا از علی أابدتا خود شخر سازی که تقریبا توی جلگه است زمینش گل است والبته وقتی بران بیاد وگ شود اتومیببیل نمی تواند عبو ر کند ولی همانوقت هم که تشرف بردند برای سر کشی ونده هم درخدمت بودم همانوقت مشغول شده بودند که ردان تکه شروع بکنند به ینگریزی وأن سیگریزی هم حقاین بود که تا حال تمام شده به راه شده است درتعیرا وحال باز شروع میکنند وأنجاها را ریگ میریزند ودرست میشود واما راجع به توسعه بنده از این یک راهی که ساخته حرف میزنم هرچه دراین راه ست جای دیگر هم هست التبه دران راهروز اول نظرشان ان بوده است که یک اتویل برود ویک تومبیل برگردد این نظر راگرتفه اند وخوب هم ساخته اند ولکین التبه بعضی پنچها هست بعضی خمها هست که رعایت عبور یک اتومبیل از اینطرف ویکی از أنطرف کقایت نیمکند یاد باید یااز بغل کوه بتراشند بااز طرف دررهخاکریزی کنند که توسعه پیدا کن پس این راهایی که ماساخته توسعه هم میخوهد اصلاح هم یمخواهد البته نیم شود گفت یک راهی است که یهچ تعمیر لازم ندارد خیر تعمیر هم ازم دار بای ععمیر هم بشود والبته یک راهی که تعمیر لازم دار دلیل بر این نیست که بد ساخته اد خیر بینی وبنی الله راه راخوب ساخته اند والبته تعمیر هم لازم دار اما أن قسمتی که میفرمایید چرا ایجاد ننوشتید شاید بواسزه این بوده که خیلی بدهی بوده است حال یک اینجاد هم اضاه میکنیم زیراراه روانوز است که دردست مهندسین است شورع کده اند ویمسازند راه یزد است که باید بسازند وشروع خوهند کرد راه خرم أباد است که مضشغول هستند راه ورامن است که مشغولند وکار میکنند خیلی راههای دیگر هم هست ه انشا الله پولمان که زیدتر شد مجلس هم تصویب کند أنها راهم شروع میکنمی وتمام یشود

رییس –راجع بهیتئت ییسه چون قید تردید تلقی کردند برای اینکه درآتیه نظئرش واقع نشود لازم است عرض کنم اولا دعوت درروزی از طرف وزارت فوائد عامه شده بود که مصادف بود با روز افتتاح مجلس بعداز یکماه تعطیل وثانیا متاسفانه این پاکت را بوسیله پست شهری بتجریش آودرندد وشب به بنده رساندند که بح هیئت رییسه باید بروند البته چون عمی نبوده است بنده هم ترتیباثر ندارم بایناقدام چون خیال کرده اند که هنوز فترت است بتوسط پست هری فرشستاده اند وچون موقعش گذشته بود این بود که ترتیب اثر داده نشد قسمت دهم .

دهم –اجرای تصمیم مجلس پنجم راجع بقشه برداری خطوط مختلفه آهن وتعیین اتم اصلح وپیشنهادآن بمجلس .

ریییس –آقای فرمند (اجازه )

فرمند –عرضی ندامر .

وزیر عدلیه –دراینجا توضیحی لازم است عرض کنم اتم والح غلط نوشته شده است اهم وصلح است

رییس –اصلاح میشود آقایارباب (اجازه )

ارباب کیخسرو بدهی است که دراساسش مجلس بایک شوق ومیل مفرطی رای داده است واین چای انکار نیست فقط اینجا بنده خواستم سوال وبه بینم که کی اجرا خواهد شد بدیهی است یک قانونی که نوشته شدالبتهباید اجرا بشود این سوالی که بنده میکنم برای چیست برای این است که آن قانون درخرداد / گذشته است ودروزارت فوائد عامه آقای داور اعتبار دویست وپنجاه هزار تومان گرفته شده است برای تهیه مهندسین وبرای نقشه برداری وغیره ولی بنده تا این ساعت هیچ خبر ندارم که آیا اقدامی شده است یاخیر این یک نکتره است ههمیخواستم عرض کنم قسمت دیگر بطوریکه نبنده درضمنکلیات عرض کردم هرقدر تاخیر دراین امر بشود ما چند ضررداریم اولا ضرر در اصل مقصود ثانیا از قراری که بنده میشنوم وجوهی که ااز این ممر وممرهای دیگر باید ذخیره شود دربانک شاهنشاهی ذخیره میشو بافرع خیلی کم درصورتیکه بانکهای دیگر حاضر بوده اند که یادتر بدهند واین خودش اگر راست باشد بضرر ممکت تام میوشد وهیچ اختصاصی ذکر نشده است درقانونی که گذشته است زیرا گفته است ذکر نشده است درقانونی که ذشته است زیرا گفتهاست دربانک معتبر ونگفته دربانک مخصوصی که اختصاص بانجا داشته باشد درصورتی که بشود از بانک دیری بیشتر اسفتاده کرد وحتما گذاشت دریک بانکی که طرف محتاسبا جاری است اگر چه امیدوارم که حالا این جا وعده بدهند که زود این قادام بشود وبفرمایندکه آن اعتباری که درخراد ماه داده شده است بموقع عمل گذلشته شده است یاخیر ودراین قسمت هم تصور میکنم که مجلس شورای ملی یک نظر خاصی بمالیه دارد ومیل دارد بداند چچه جور معامله بای نپول میشود نبده درضمن کلیات عرض کردم هرچه زودتر تکلیف این این پول معین بشود باری اینکه هرقدراین پول توقیف استوهر چه طول میکشد زیادرت دست وپای کسبه وتجار راخواهد بست اگر این مساله خیلی تاخیر دارد واگر میدانند خیلی طول میکشد دولت یک قانونی بمجلس پیشنهاد بکند که مجلس بتواند یک صورتی باین کار بدهد که این وجوه از جریان باز نماند اینجا یکی از آقایان نمایندگان که دافع بودند میفرمودند چطور میشود دست زد باقنونی که مجلس وضع کرده است بنده برای اینکه سو تفاهم نشود عرض میکنم آن روز هم عرض کردم اگر تاخیری میوشد فانونی پیشنهاد کنند وحالا هم همینعرض را میکنم والبته بنده هیچ وقت این عقیده را نداشته وندارم که بر خلاف قانون کاری بشود استدعا درام این عرایضضی که کردم جواب بدهند.

وزیر فوائد عامه –فرمایشات آاقی ارباب بدو وزراتخانه راجتع است یک قسمتش که ببنده راجع نیست جوابش را وزارتخانه خودش خواهد داد ولی آن قسمتش که ببننده راجع است جواب عرض میکنم همان وقتی کهه فانون از مجلس گشته است دولت اقدامات خودش را کرده است قبل از اینکه بنده متصدی بشوم درنتیجه اقداماتی که جدیدا درآمریکا شده بود ودربر آن شده بشده بود متخصصین از برای اینکار نامزد شدهاند واین ساعت که بنده اینجا عض میکنم هم متخصصین برلنی وهم متخصصین آمریکائیهردو اجیر شده اند وشاید برلین حرکت کرده باشد وآ/ریکائی چند روز دیگر حرکت میکند ومیانید مشغول کرا خود میشوند وبنظر بنده از نقط هنظر کار تاخیری نشده است فقط آن متخصص خیلی عالمی خواهد بود کی پیشنهادی هم کرده است که بر طبق آن پینشهاد برای اینکه کار از اول بیشتر پیشرفت بکند وعقبه کار خود را ببیند سه نفر دیگر راخواسته است که باری این کار استخدام کنندیعنی بعقیده اوسه نفر دیگر متدیگر متخصص لازم است که آن سه نفر اعم از اینکه بای این حاجت باشد یابرای هر حاجت باشد یابرای هر حاجت دیگر مملکتی استخدام شود وبنده هرم تصدیق ارم که مایک همچو سه نفری لاطزم داریم ولایحهاوهم تدارک شده است وتقدیم مینیم که بعد مجلس تصویب بفرمایند دیگر پورا چه کرده اند ؟وکجا گذاشته اند وچه شده است ببنده ربطی ندارد

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است رییس –قسمت یازده قرائت میش ود

(بشرح زیر قرائت شد )

۱۱ استحکام تشکیلات وزرات داخله درتمام مملکت وتکمیل واصلاح تاسیساتصحی ولدی

رییس –آقای ارباب (اجازه )

ارباب کیخسرو –درقسمت اول بجای استحکام تشکیلات وزارت داخله بعقیده نبده خوب بود نوشته شود تشکیلات وزارت داخله برای اینکه وزرات داخله تشکیلات ندارد تشکیلات وزارت داخله چیست فقط منحصر شده است باعزام حکام تازه حکم که یمروند چکار دارند پس درواقع برای وزارت داخله تشکیلات جدیدی لازم است که همانطوری که همه جای دنیا کار میکنند اه بمقتضیات مملکتمان ببینیم چه تشکیلاتی باید وزارت داخله مان داشته باشد که استخوان نبدی صحیحی بشود وفقط وفقط بسط بنشد قسمت دوم راجع بصحیه وبلدیه است البته

هیچکدامش راکسی انکار ندارد وامید داری که صحیه از این پشت دروازه تهران وشرهیار شورع شود وتمام جاها را بگیدر برا یاینکه آقا میرزا یدالله خان مکرر داد وفریاد کرده اند وآقای آقا سید یعقوب هم راجع بشهریار واین اطراف مکر گفته اند وهنوز اقدام موثری نشده است ولی ولی امیداواری است که بشود ام راجع به بلدیه بنده ردضمن عرایض خودم درکلیات عرض کردم وتوجه دولت را که البته معصوف باین قسمت بوده متوجه مینم بوده متوجه یمکنم ما اجرای قانون میخواهیم بلدیه درهرجاست البته باری آن شهر لازم است ولی وقتی که مابلیه دارمی باید دی بلدیه درتحت چه اصلی باید باشد قانون بلدی وضع شده است عوض این لازم بود بنویسند اجرای قانون بلدیه یاگاگر اصالحی لازم ندارد پیشنهاد بفرمایند بنده از اینلفظ نیم دانم مقصودشان چیست وزارت داخله خیلی چیزهای دیگر هم لازم داردکه بایتس توجه کنند مثلا درانیجا یک چیزی که بیش از همه لازم بوده است ونوشته اندتککمیل انتخاباتست که از وظایف وزارت داخله بوده است انتخابات یک قسمتش در هر جا معطل است واین قسمت درصورتیکه نزیدکتر بعمل بوده هیچ ذکرش دراینجا نیست اگر چه شاید بفرمایند که اینکارهایی نیست که ذکرش الزم باشد والبته ما خوهیم کرد بنده هم تردید ندارم که دست قوی میتوان خیلی کارها بکند ولی بالاخره اگر اینها را جزو عمل میداند خوب بود دراینجا قید بکنند

رییس –آقای حائری زاده (اجازه )

حائری زاده –بنده فراموش نرده ام که درهمین مجلس بنده با این طرط تشکیلات وزارت داخله مخالف بودم ومعتقدبودم که طرز تشکیات وزرارتخانه های ما باید عوض شد یک یک وزارتخانه ای برای حوئج عموم ویک وزارتخانه باری انتظاما ویکی برای امور مالی که آن تشکیلات ونظری را که من داشتم هنوز مملکت ما نپیشندیده اند بدیهی است موجود را باید اصلاح کرد وینادی زیر زیر پاگذشا وچیزی م جای آن نگذاشت ک قانون تشکیلات درمجلس اولبرای این وزارتخانه گذشته که هه چیزی هم جای آن نگذاشت یک قانون تشکیلاتی درمجلس اول برا یاین وزراتخانه گذتنه که مهه آقایان تصدیق دارند که اگر دولت بخواهد اورا اجرا کند چنیدن میلیون بر بودجه فقعلی ورات دخله باید بفزراید آنوقت تازه آدم بقدرکفایت نارد که این تشکیلات را درست کند یک لایحه تشکیالتی هم دراواخر دوره چهارم بود که متناس ببا وضعیات فعلی وزارت داخله بود آمد بمجلس واز کثرت مشاغل فرصت اینکه بگذرد نبود وزرات داخله کارهای عمده که دراد یکی نظیمه ها است کیی بلدیه هاست یکی عسمت صحیه یکی انتخابات …

شیروانی ۰امنیه .

حائری زاده –یک همامینه والبته متنحصر بفرستادن حکام نیست بنده با ناطق محترم موافقم که این طرز باید اصلاح شود اینها چیز تاره نیست ولی نظریاتی که دولت دارد بطور کلی در فرات پرگرام پیشنهد میکند که بعد آنها را بصورت قانونی بمجلس پیشنهاد کن یک قسمت از تشکیلات تشکیلات صحی است من خیلی موقع را مناسب میدانم که در آ،موضوع صحبت شود که درمملکت ما وقتی مرجعه با حصائیه بشود از چند سال قبل بانیطرف خیلی نفراتش روبه تنزل رفته است امراض خیلی زای شده است ولی از حق نباید گذشت که از وقتی آقا یبهرامی متصدی امور صحیه شده اند اطبائی بولایات دارد اعزام میشود طرف جنوب که یهچ معمول بنود مامور برو فرستاده اند بنده این این چند روزه سراغ دارم که مامورینی چه بطریق ثابت وچچنه به طریق سیار درهمان قسمتها شهریار وآن عسمت هایی که یمگفتند صندوقهای دوامفقود دشه آقای بهرامی که آمدنید تشکیلاتصحی خوبی ردایحدود داده اند وبدنیهی است تشکیلات صحی یک چیزی نیست که امروز که شروع کردند هیمن اموروز درست شود وامیداورم یک قانونی دولت برای تکیلات صح مملکت پیشهاد کند که دارای ک اصل ویک ریشه ویک اثراتی باشد اما راجع به بلدیه ار نظر نماینده محتر باشد قبل از اینکه دولت بمجلس معرفی بوشد درتعقیب نظریات دولتهای سابق نظریاتی که مجلس چهامر وپنجم داشت بی اصالح قانون بلدیه یک پیشنهدی تقدیم مجلس شد که امیدواریم پرگرام زودتر بگذرد ونمانیده وزارت داخله درکمیسیون حاضر شود وآن پیشنهد را زودتر بیاورند که یک بلدیه قانونی دارا بشویم ولی مادامی که دارا نشده ایم نیم توانیم خیابانه را تاریک بگذاری وکچچه را آب پاشی نکنیم .

وزیر داخله –صبح آن روزیکه آاقی ریس الوزار بندهرا دعوت فرمودند که مشارکت بکنم درخدمتشان بنده قبول کردم سابه نداشتم وپرگرام نوشته شده بود والبته بنده هم باید تابع ومطیع باشم وان شا الله درجزئیات اوباید سعی کرد والبته مقعتضیات وقت یک طوری بو که ترتیب وزارت داخله ممزوج بود با بعضی چیزهای دیگر وممکن نبود تفکیکی بشود وحالا که وضع تغیی رکرده است امیدوارم یکی تفکیک شود وظایف حکام معلوم شود تکلیف امنیه معلوم نیس با وزارت داخله است یا بایر وزارت داخله است ومیداوارم کم کم درست شود بعضی لوایح ذیگر هم هست که بقلا آقای دادگر تنظیم کرده بودند از قبیل تششکیلات نظمیه وصحیه که خواهد آمد وخیلی معذرد میخواهم چون سابقه نداشتم وامیداورم بعمل بیشتر اهیمت داده شود جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رئیس –قسمت دواردزده قرائت میشود .

آقا سید یعقوب –بننده دراین ماده اجازه خواسته ام .

رییس –اجازه شما محفوظ ات مواقعش برسد اجازه داده خواهد شد

(قسمت دوازدهم بشرح ذیل قرائت شد )

۱۲ تکمیل قونانین موجوده راجع بامور قضائئی مخصاوصا وضع وتدوین قانون مدتی واتخاذ وسائل لازمه برا یجلوگیر از تطو جریان محاکمات وستعی درتعمیم قانون ثبت اسناد واملاک بنحوی که درمدت معنین کلیه املاک دردفاتر دولتی صورت پذیرد واز وقع دعاوی جلوگیری شود

رییس –آقا ی اربا کیخسرو (اجازه

ارباب کیخسرو –عرضی ندارم .

رییس –آقای فهیم (اجازه )

فهمیی –غرضی ندارم .

رییس –آقای آقاسید یعقوب (اجازه )

آقا سد یعقوب –بندهگمان میکنم عرایضی که راجع بمواد پرگرام یمنم گویا وجدان آقایان شهادت بدهد که یک عقاید یست که برحسب عقاید وکالتی خودم خیلی لازم میدانم که باید درش بحث بشود این ات که بنده مخصوصا وارد تنفید میوم که دولت هم ملتفت بشود ومتوجه بشود وبنده آانی را درتحت تنفید یا بفرمایش آقای ریس الوزرا که فرمودند باید حلاجی شود عرض میکنم که درتحت نظر باید بنده درآن ماده عرایضی داشتم که گذشت آمدیم سر این مسئله مخصوصا آقای آقا میرزا حسمنخان وثق که نبده حقیقتا از این مسئله خشنودم که درراس قوه قضاییه واقع شدهاند واروز تمام افراد مملکت چنانچه دراول هم عرض کردم بقدری تشنه قضاوت هستند که یکنفر منکرنیست وببقدری مااحتیاج داریم کهقوه قضاییهماهم همین زور که قانون اساس قورا از هم تفکیک کرده است قوه قضاییه را درمقابل قوه مقننه وفوقوه مجریه قرار داده است واگر ما مراجعه کنیم بتاریخبشر تمام سلاطین بشر تمام انبیا تمام فلاسفه وحکما که آمده اند تمام عنوان عدالت بوده است این است که قوه عضاییه درمقابل قوه مقننه وقوه مجریه است وبنده ناچچچچارم انی راعر ض کنم آقای آقا میرزا محمود خان وزر داخله آقا یوثوق همه شان درنظرشان هست که ما آن ورزهای اول که فریاد میزدیم برای مشروطنه میگفتیم عدالت میخواهیم ظلم سر تا پای مملکت را فرارفته است کم کم گفتمی خوب دنیا آدم شده اند بیدار شده اند وما هم کهه آدم شده ایم هیئت وزرای مسوومیخواهیم قوایی میخواهیم که از همدیگر تجزیه شود وزارت خانه از هم تجزیهشود (وزارت داخله )عنوان وزارت داخله است اما بلدیه اش درتحت نظر یکی صحیه اش درتحت نظر ذیگر شیر بی دم وسر واشمکم بعینه وزارت داخله است آمدیم سر مساله قضاییه بنده یمدانم که توجه خاص اعلیحضرت مخصوصا به عدلیه بوده اس ودرزمان ریاست وزراتی خدرعدلیهرفتند وقضات را تشویق وترغیب کردندوگفتنتند قاضی باشدید بنده میترسم درعدلیه یک محاکمه پیدا کنم التبه بای قاضیباید واین حقوقی کهبه شما دده میشود قضاوت کنید حققتا مملکت اران قضوت میخواهد عدلیه میخواهد این تاکیدا راکردند وبنی بین الله بنده نیمی توانم نمنکر شوم که درموقعی که آقای ابولاحسن خان پیر نیا وزرعدله یود کی قدمهیی برداشته شد همین آقای رییس الوزرا درپرگرامهای سابقشان راجع به این ماسله بوده است کابینه اعلیحضرت اینهارا دشته آقای میرزا احمد خان قوام السلطنه اینهارا داشته است آقا بروید یک اداره تفتیش تشکیل بدهید ببینید این همه دوسیه ها که درعدلیه مانده است علت چه چیز است اینهمه تراکم برای چه بنده میترسم که حمله بمن بشود این قانونمحاکمانی که نوشته شد ددوره دوم مجلس ای شخص محترم (اشاره به آقای مدرس )وارفقشان چقدر زحمت کشیدند بنده تمام صحبتم این است که از مقاملفظ خارج شود وبه مقام عمل بیاید واین قواینن صورت شاهنماه صورت فالن قص را نداشته باش یک فوانین باشد که درتحت عنوان قانون وبه حکم محکمه جلب کنند به حکم محکهه خارج کنند این ددهای ی است که عرض میکنم آقای ریییس الوزرا میتوانند عمل بکننند نیم توانند چه بگویم .

وزیر عدلیه –اولا تصور میکنم درطبع این پرگرام زیاد دعت نشده است بازهم یکه جزئی اشکال دراد (سعی درعمیم قانون ثبت اسناد واملاک بنحوی که درمدت معنی کلیه املاک )(ثبت کلیه ملاک )است وکلمه ثبت فاتاده است اما دراصل موضوع چجای هیچ تردید وشعبه نیتس که عدلیه ماامروز خیلی خراب است مخالفت با عدلیه امروزی ما خیلی خیلی آسای است خلی خیلی میشود استدالان کرد که عدللیه ما نواقص دارد دفاع از عدلیه اموززی ماهم یکقدری مشکل است ولی باید خدمت آقایان عرض کنم یک قدری مراجعه کنند به بیست سا قبل که عدلیه چه بود تصور میکنم که دربیست سال قبل عدلیه ماعبارت بود از یک شخصی که وزیر عدلیه بود وشاید کی فرا ش باش هم داشت کهبه فول حکما بوطر وحدت وبساطت تمام مزایا مادون ومافوق وتمام مراتب را محتوی بود البته تبدیل آن صورت به یک صورت آ/الی ویک صورت خیلی خوبی درظرف یک مدت قلیلی ممکن نبوده است برای رفع نواقص عدلیه یک مدت زیادی وقت لازم بود برا یاینکه اولا فوانقوانین که نداشته ایم تدوین شود برا ی اینکه پرسنل واجزا برای عدلیه ترتیب شود باری اینکه قضات صلاحیت دار وصحیح العمل پیدا شوند مرور ایام باید اینهرا تربتی کند وبرای اینکه تجربه عامل خیلی بزرگی است دراسلاحات باید مدتی بگذردتا تجربه کار خودش را بکند وآنچه از قوه است بفعل بیاورد بنده تصور میکنمکه از بیست سال خیلی بیشتر وقت لازم است والبته ما بیم آن صورت اوی وآن صورتی وآ، صورت اول یوآن صورتی که آمال ومطلوب ماستی ک حالت برزخی ونتقالی بطور قطع لازم بوده است ما داین بیست یاله درآن حالت برخی بوده ایم وهنوز نرسیده ایم به آنجایی کهبای باشیم ولی باید عرض کنم که سابقین بنده واشخاصی که درعدلیه درعدلیه دروزارتخانه با قسمت امور یاقضائئی یا عسمتهای دیگر کار کردهانن همه دراینخط کار کدره اند همه خواسته اند آن اصالحات که منظور نظر است از فوه بفعل بیاورندواگرموفق نشه اند وقت کافی بنوده است گمان میکنم درجاهای ذیر هم که یک صورتی بهه عدلیه نهای خودشان داده اند ابتدا همینطور بوده وبعد تبدیل شدهاست به یک صورت بهتری البته در عرض بیست سال وپنجاه سال به اینصورت درنیامده ویک مدت متادی وقت داشته اند بله بعد از آنکه این مقدمه را گفتیم البته مواجه میشویم با آن قسمتهایی کهخوب است درعدلیه بود همچو به نظر میرسد که مااز حیث قوانین یک نقسی داریم وقوانینمان کامل نیست بعضی ققواین تدوین نشنشده است از قبیل قانون مدتی بمدنی بوده است که درپرگرام نوشته ایم که اینها را تکمیل وتوین خواهیم کرد یک قسمت هم که به نظرمان آمد راجع به بطو جریان امور قضاتی ومحاکماتی است البته این راهم شنیده ایم کهمحل شکایت وابتلا عموم است آنهارا هم درنظر

Page 20 – 21 missing