مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۹

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۹

مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۹

Page 1 missing

وجه نقد او را ضبط کرده و مدارکی برای خودش ذکر کرده بود . و نوشته است مواد آنها را بکمیسیون عرایض فرستاده بود . البته آقایان نمایندگان محترم تصدیق میفرمایند که اتباع یک دولتی در ممالک دیگر تمام دلگرمیشان به حمایت مملکت و دولت خودشانست . ( بعضی از نمایندگان - صحیح است ) بنابراین به عقیده بنده در این قبیل قضایا نباید بی قید بود و این مطلب باید جدا از طرف مجلس شورای ملی تعقیب شود . البته در سایر ممالک یکنفر از اتباع خارجه که زندگی میکند نهایت اعتماد را بدولت خودش دارد و میداند قوای دولت خودش پشت سر او هست . در اینموقع هم اگر اسناد و مدارکی در کمیسیون عرایض هست خوبست بمجلس بیاورند که در آن رسیدگی شود تا حقوق یکنفر ایرانی که در جای دیگر زندگانی می نماید تا معین شود که باعث دلگرمی سایر اتباع ایران مقیم خارجه هم شود . بعضی از نمایندگان – صحیح است . رئیس – آقای شیروانی ( اجازه )

شیروانی – چون هنوز بودجه بمجلس نیامده است و دولت مشغول تدوین بودجه است بعضی مطالب که مربوط ببودجه مملکتی است به عقیده بنده باید قبلا تکلیف آنها معلوم شود اگر دولت بخواهد بودجه را تدوین کند بداند چه بایدبکند،طرح قانونی از طرف آقای داور وجمعی ازآقایان نمایندگان بامضاء رسیده است که پنجاه هزار تومان از مستمریات تخصیص به معارف داده شود . این طرح مدتی که در کمیسیون مبتکرات بود وفعلا راپورت آنهم رسیده است چیزی هم نیست خیلی مختصر است عقیده بنده این است که قبل از دستور بقابل بودن این طرح رأی گرفته شودوبرود به کمیسیون بودجه که دولت در موقع تهیه بودجه تکلیفش را بداند .

رئیس – باید کتبا تقاضا را بدهید تا رأی بگیریم . آقای آقا میرزا یدالله خان( اجازه )آقا میرزا یدالله خان – البته آقایان در نظر دارند که در چندی قبل راجع بگاومیری و نیامدن محصول در اینجا از طرف آقایان مذاکراتی شد که از این راه ممکن است مشکلاتی برای مملکت فراهم شود و بنده هم پیشنهادی تقدیم کردم که بکمیسیون مبتکرات رجوع شد .نمیدانم آن پیشنهادچه سوء اثری بخشید علاوه براینکه بازار عین مساعدتی نشد متأسفانه اثاثیه زارعین را حراج کرده اند و بقیه گاوهائی هم که مانده است بضرب شلاق بطهران آورده اند که بفروشند بنده خواستم از آقای دست غیب مخبر کمیسیون مبتکرات سؤال کننم که پیشنهاد بنده چه سوء اثری بخشید که این ترتیبات پیش آمده است و از مقام محترم ریاست استدعا کنم بدولت تذکر داده شود که در آتیه از بعضی اقدامات و اجحافات و تعدیات جلوگیری شود.سهام السلطان – وارد دستور شویم . رئیس – وارد دستور شویم ؟ شیروانی – بنده پیشنهادی تقدیم کرده ام . ( پیشنهاد آقای شیروانی بشرح ذیل قرائت شد )

بنده تقاضا می کنم . طرح قانونی آقای داور راجع به پنجاه هزار تومان در اول دستور امروز گذاشته شود . رئیس – آقای شیروانی ( اجازه ) شیروانی – اینموضوع چندان مفصل نیست و مذاکره زیادی ندارد فقط رأی بقابل توجه بودنش گرفته میشود و میرود بکمیسیون بودجه .رئیس – آقای کازرونی . ( اجازه ) کازرونی – مجلس رأی دارد که امروز اختصاص بمذاکره در قانون انتخابات داشته باشد . بعضی از نمایندگان – ممکن است تغییر بدهند . کازرونی– بلی ممکن است همه چیز ممکن ولی مجلس رأی داده است وما نبایدبدون اینکه موجهی داشته باشیم رأی مجلس راباطل کنم این ترتیب خوب نیست . رئیس – آقای شیروانی . ( اجازه )

شیروانی – آقای کازرونی گویا تصور میکنند که مجلس الزام داده است حتما یک کار بخصوص صحبت کند . خیر اینطور نیست مطابق نظامنامه داخلی مجلس در هر جلسه هر وکیلی حق دارد تقاضا کند که دستور مجلس عوض شود . آقا میخواهند یک چیزی تازه بمجلس بیاورند التزامی که نیست ! بنده میخواهم این تقاضا را بکنم که بقابل توجه شدن یک طرح قانونی رأی گرفته شود . رئیس – رأی میگیریم پیشنهاد آقای شیروانی ، آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند . ( اغلب قیام نمودند ) رئیس – اکثریت است پیشنهاد دیگری از طرف آقای دامغانی رسیده است ( بشرح آتی قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم قانون انتخابات از دستور خارج شود تا ترتیب حوزه بندی هم خاتمه پذیرد . رئیس – آقای دامغانی . ( اجازه ) شریعتمداری دامغانی – بعقیده بنده اشکالیکه درقانون انتخابات می باشد و بزرگترین اشکالات ترتیب حوزه بندیها است . زیرا ترتیب حوزه بندیها معلوم نیست از روی چه اصلی است . برای یکجا دوازده وکیل و وبرای یکجا دو نفر وکیل معین کرده اندو کاملا با هم اختلاف دارند پس خوبست ما صبر کنیم تا کمیسیون در تیپ حوزه بندیها تجدید نظر کند و راپرتش را که بمجلس دادآنوقت این قانون مطرح شود . رئیس – آقای عراقی ( اجازه )

حاج اسماعیل عراقی – بنده تصور می کنم آقای شریعتمداری در این مدتی که تشریف نداشتند خیال کرده اند کمیسیونه تجدید نظر در قانون انتخابات صرف یک خبری بدون اینکه ترتیباتش را داه باشد . به مجلس آمده سات در صورتی که اینطور نیست . این قانون در دوره چهارم مدتی مطرح بوده اتس در این دوره هم تقریبا شش هفت ماه درش تجدید نظر شده است اگر حالا بنظر آقای شریعتمداری یک نقائصی دارد ممکن است پیشنهاد بفرمایند چون شور اول است میرود بکمیسیون و در آنجا اصلاح میشود . به چه ممناسبت از دستور خارج شود ؟ رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای دامغانی . آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند . ( چند نفری قیام نمودند)رئیس–تصویب نشد.خبر کمیسیون مبتکرات ۲۲ راجع به پیشنهاد آقای داور مطرح است ( بشرح ذیل قرائت شد )

کمیسیون مبتکرات طرح پیشنهادی آقای داور وجمعی از نمایندگان را راجع به کسر پنجاه هزار تومان از مستمریات و شهریه های کسانی که استطاعت دارند و یا خودشان واگذار میکنند و اختصاص آن بمعارف اساسا قابل توجه میدانند و تقاضا دارد بکمیسیون بودجه ارجاع گردد. رئیس- آقای تقی زاده . تقی زاده – بنده میخواستم پیشنهاد کنم که گفته نشود بمعارف تخصیص داده می شود . گفته شود بمدارس ابتدائی . چون اگر گفته شود تخصیص بمعارف داده میشود ممکن است یک قسمتش صرف میز و صندلی شود . رئیس – آقای دست غیب ( اجازه )

دست غیب- کمیسیون مبتکرات داخل در جزئیات یک مطلب نمیشود . اساسا این طرح را کمیسیون مبتکرات قابل توجه دانسته باین معنی که پنجاه هزار تومان از مستمریات اشخاص غنی و آنهائی که استطاعت دارند کسر شود وبه مصرف برسد . حالا اگر آقایان در جزئیات آن نظری دارند پیشنهاد کنند میرود به کمیسیون مربوطه در آنجاتجدید نظر میشود . ممکن است پیشنهاد کنند تخصیص به مدارس ابتدائی داده شود . علی ای تقدیر کمیسیون مبتکرات همینقدر صلاح دانسته است که این پنجاه هزار تومان از مستمریات کسر و صرف معارف شود . آقایان پیش نهاداتشان را بفرستند به کمیسیون درآنجا تجدید نظر میشود.رأی میگیریم به قابل توجه بودن این طرح.آقایان موافقین قیام فرمایند . ( اغلب قیام نمودند ) رئیس – قابل توجه شد .

برای اطلاع خاطر آقایان عرض می کنم بودجه تفصیلی وزارت مالیه رسیده است و به کمیسیون بودجه مراجعه شده است . ( بترتیب ذیل خوانده شد ) ماده ۲۱- انجمنهای نظارت فرعی مکلفند علاوه بر اعلانی که انجمن مرکزی منتشر نموده از پنج الی هفت روز باقتضای محل قبل از شروع بانتخابات اعلانی نشر داده و انتخابات خود را بر وفق مقررات قانون خاتمه دهند . رئیس- آقای یاسائی ( اجازه )

یاسائی – بعقیده بنده در اینجا بایستی یک چیزهائی پیش بینی شود که موجبات تسریع و تسهیل انتخابات فراهم شود . اینماده اجازه میدهد بانجمن اولی یا فرعی که انتخابات را بتعویق بیندازد و اگر آقایان در خاطر داشته باشند در زمان ریاست وزرائی آقای مستوفی الممالک امر فرمودند در کلیه مملکت مقدمات انتخابات یکمرتبه فراهم شود و در تمام پست خانه ها تعرفه و اوراق لازمه حاضر شده بود یکمرتبه امر فرمودند بحکام که شروع به توزیع تعرفه نمایند .بنده هم عقیده ام این است که آن ترتیب بهترین ترتیبات بود.باید در مملکت دفعه شروع به انتخابات بشود و یکمرتبه درتمام حوزه های مرکزی اعلانات منتشر شود و همان اعلانات انجمن

های مرکزی کافیست تا مهلت بدسائس و انتریکگات اشخاص داده نشده باشد . این قانون بعقیده بنده مثل سابق است و هیچ فرقی نکرده است . بانجمن های فرعی اجازه داده شده است که علاوه بر اعلانات انجمن های مرکزی خود آنها هم اعلاناتی منتشر کنند و این ترتیب مدت انتخابات را طولانی تر میکند و اگر همان موقعی که انجمن های مرکزی اعلانات را منتشر می کنند نظار انجمن های فرعی را هم روانه کنند که در همان موقع یکمرتبه انتخابات در همه جا شروع شود . البته زحمتش کمتر است و در انتخابات هم تسریع شده است . بنده با این ترتیب که در این ماده نوشته شده است که انجمن های فرعی هم حق داشته باشند تا مدتی اعلان منتشر کنند مخالفم بهترین دلیلی هم که بنده دارم الان عرض میکنم که در بار فروش مدتی است مشغول انتخابات هستند انتخابات شهریار فروش تمام شده است . ولی تنکابن هنوز تمام نشده و ممکن است تا ۶ ماه دیگر هم طول بکشد و نباید قائل شد که انتخابات هشت ماه و دو ماه طول بکشد باید ترتیبی فراهم آورد که نقایص رفع شده و اسباب تسریع انتخابات فراهم شود .

حائری زاده مخبر کمیسیون – این نظری که نماینده محترم دارند ماده ۶۶ قانون نظرشان را تأمین میکند می نویسد : دولت مکلف است ۶ ماه بآخر دوره تقنینه مانده وسائل انتخابات جدید را برای کلیه مملکت تهیه بطوری که لااقل ۴ ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در کلیه نقاط شروع به انتخابات شود . این را هم نباید آقا از نظر دور نمایند که این مملکت وسائل ارتباطیش پرویاد نیست . ایالت کرمان شعب فرعیه را که باید برای بم و نرما شیر روزانه کند شاید یک ماه طول میکشد تا وسائل حرکت و اطلاع آنها را فراهم نمایند و اگر بنا باشد قناعت کنیم باعلاعات انجمن اصلی ممکن است وقتی بشعب فرعیه اطلاع برسد که موقع انتخابات منقضی شده باشد و اهالی آن حدود از حق انتخابات محروم بمانند و این ترتیب که خود انجمن های فرعی هم وقتی به آنها اطلاع رسید اعلان منتشر کنند بهتر است .

رئیس – آقای طهرانی ( اجازه ) طهرانی – دفاعی را که آقای مخبر کردند اقناعی نبود زیرا ماحصل مذاکراتشان این بود که ۴ ماه به آخر مجلس مانده از طرف دولت شروع بانتخابات می شود . در صورتی که فرض کنیم دولت یک چنین کاری را بکند بطئری که در این ماده نوشته شده است انتخابات ده ماه که از ده ماه طول بکشد برای خاطر بیانی که آقای یاسائی فرمودند . در کاشان انتخابات ۱۰ ماه طول کشید اگر ۴ ماه به آخر دوره مانده هم شروع شود باز ۶ ماه فترت در پیش است آن وقت آن چیزی که از او گریزانیم وارد در آن می شویم . مخبر – بنده لازم است به نماینده محترم ماده ۱۷ را یادآوری کنم . می نویسد : انجمن نظارت مقدم بر هر کار اعلانی مرتب نموده ۱ روز قبل از شروع بانتخابات بتوسط مأمورین حکومتی در تمام حوزه انتخابیه اشاعه می دهد اعلان مزبور مطالب ذیل را حاوی خواهد بود . انجمن مرکزی وقتی که اعلان منتشر نمود تا خبر بانجمن های فرعی برسد ممکن است ۲۰ روز قاصد بین راه معطل شود پس خود انجمن فرعی هم اعلان می کند و تاخیری هم نمی افتد . رئیس – آقای شیروانی . ( اجازه )

شیروانی – بنده عقیده ام این است که یکی از محل هائی که پیشنهاد آقای دامغانی مورد نظر باید باشد همین ماده است . آقای عراقی که فرمودند چند ماه کمیسیون کار کرده تا این قانون را بمجلس آورده است . عرض می کنم در این مدت هیچ نظری بحوزه بندیها نشده است زیرا در خیلی جاها ۷ روز را که معین کرده اند کم است و در خیلی جاها یک روز هم زیاد است این جا همینطور دیمی نوشته است از ۵ روز الی ۷ روز . مثلا در حوزه انتخابیه آقای یاسائی در جندق و بیابانک تا مدت یکماه هم نمی شود بتمام نقاطش اوراق انتخابات را رساند همینطور در حوزه انتخابیهاصفهان از آخر خاک اردستان که ۳۵ فرسخ است باید آراء خودشان را بیاورند باصفهان . همینطور از دهات دور دست که شاید فواصلشان ۲۰ فرسخ و ۳۰ فرسخ است باید آراء خودشان را بیاورند بمرکز و اینکه آقای دامغانی پیشنهاد کردند قبلا حوزه بندیها تجدید نظر بشود قانون مطرح شود صحیح بود برای اینکه ما باید بدانیم برای کچا قانون می نویسیم : جغرافیای مملکت را در نظر نگرفته چگونه میشود قانون نوشت . بعضی قراعوقصبات هست که بیست فرسخ و سی فرسخ فاصله دارند به تون و طبس چطور می شود در مدت هفت هشت روز اعلان و اوراق انتخابیه رسانید بدون اینکه این قضایا در نظر گرفته شود آقایان آمده اند قانون می گذارنند .

بنده عقیده ام این است که مقدم بر هر چیز باید حوزه های انتخابیه معلوم شود . بنده اطلاع دارم که مسئله حوزه بندیها که در کمیسوین در تحت نظر آقایان است تناسب را در نظر نگرفته اند لذا برای یک محل هائی از ۲۵ هزار تا ۵۰ هزار نفر یک نفر وکیل و برای یک مراکزی از دویست هزار نفر یک وکیل قائل شده اند و این تقسیمات تمام بر روی عدم عدالت شده است . بنده یقین دارم اجرای این ماده در اغلب نقاط مملکت غیر عملی و در بعضی نقاط مدتش زیاد است . قبلا باید حوزه بندیها در نظر گرفته شود بعد قانون را بنویسیم . ما قانون را برای کجا بنویسیم ؟ برای این مملکت باید قانون بنویسیم پس در این صورت ابتدا باید حدود مملکت را بفهمیم . باید فواصل بین دهات را در نظر گرفت . آن وقت قانون نوشت و من کاملا با این ماده مخالفم .

باید ابتدا ترتیب حوزه بندیها معین و معلوم شود که برای هر کجا چند روز برای نشر اعلان باید مدت معین کرد آن وقت در اصل قانون مذاکره کرد . مخبر – گرچه بعضی آقایان موافقین به من اعتراض می کنند که تو اجازه نمی دهی که ماها را دراین موضوع صحبت کنیم ولی چون این جا حملاتی بکمیسیون شد بنده نا چارم از کمیسیون دفاع کنم . جدولی را که آقا می فرمایند .

در کمیسیون مطرح است برای یکجا از ۵۰ هزار نفر یک وکیل برای یکجا از دویست هزار نفر یک وکیل معین کرده اند اینطور نیست . در جدول انتخابات اصفهان مذاکره بود نماینده وزارت داخله هم حاضر بود با ۴ نفر از آقایان نمایندگان اصفهان توافق نظر پیدا کردند و یک ترتیبی نوشتند ولی آقای نماینده محترم قمشه تشریف نداشتند بعد مخالفت کردند و حالا خیال می کنند چون این جدول مطابق نظر ایشان نبوده است تمام دنیا خراب شده است در صورتی که کمیسیون هم محض احترام ایشان هنوز به آن جدول رسمیت نداده است تا اینکه آقای نماینده محترم هم حاضر بشوند و توافق نظر پیدا نمایند که به آن جدول رسمیت داده شود . اگر هم بنا باشد ما یان قانون را معطل بگذاریم به امید اینکه اطلاعات کامل از ولایات برسد بدرد دوره پنجم که نخواهد خورد نمی دانم بدرد دوره ششم خواهد خورد یا خیر ؟

این که فرمودند جندق و بیابانک یا تون و طبس چقدر از هم دور افتاده اند همین مسئله دلیل برای عرض بنده سات که باید شعب فرعیه هم اعلان منتشر نمایند . جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است . رئیس – کافی است ؟ جمعی از نمایندگان – بلی رئیس – پیشنهاد ها قرائت می شود . ( بشرح ذیل قرائت شد ) پیشنهاد آقای حاج سید المحققین و طهرانی . پیشنهاد می نمایم ماده ۲۱ بترتیب ذیل اصلاح شود . ماده ۲۱ – انجمن های نظارت مکلفند از روزی که انجمن مرکزی معین نموده شروع بانتخابات کرده مطابق مقررات قانون انتخابات را خاتمه دهند . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال بنده حذف ماده ۲۱ قانون انتخابات را پیشنهاد می کنم . پیشنهاد آقای تقی زاده پیشنهاد می کنم دولت مکلف است مدتی کافی از تاریخ اجرای انتخابات تمام وسائل مقدمات کار انخابات را در تمام نقاط مملکت تهیه نماید و در انتخابات تمام مملکت در روز معین شروع شده و منتهی در ۲ هفته در تمام مملکت انجام یابد . رئیس – ماده ۲۲ ( بشرح ذیل خوانده شد )

ماده ۲۲- در موقع نشر تعرفه و اخذ رأی انجمن های نظارت بر انتخابات خود ۲ قسمت شده پنج نفر مشغول نشر تعرفه و ۴ نفر اخذ رأی خواهند نمود . رئیس – آقای یاسائی ( اجازه )

یاسائی - فلسفه اینکه گفته میشود انجمن نظارت هفت نفر باشند یا نه نفر باشند این است که عده زیادی دور یکدیگر باشند و بمسئولیت آنها انتخابات جریان پیدا کند اما وقتی که ما بیائیم تقسیم کنیم و بگوئیم پنج نفر تعرفه بدهند و چهار نفر اوراق رأی را بگیرند آنوقت این فلسفه از بین میرود زیرا انجمن نظارت دو کار دارد یکی اینستکه تعرفه بدهد و دیگر اینکه اوراق رأی را بگیرد و دقت کند که مطابق قانون داخل صندوق بشود و برای تأمین این نظریه گفته میشود که عده اعضاء انجمن نظارت باید ۹ نفر باشد و این ترتیب معنایش این است که انجمن نظارت چهار نفر هستند و انجام این امر هم بعهده چهار نفر است و در اینصورت دیگر هفت نفر لازم نیست و البته برای تأمین این نظریه بوده است که عده هفت نفری را که در قانون سابق

بوده است بداشته اند و ۹ نفر قرار داده اند و نمی شود اطمینان پیدا کرد به چهار نفر که زمام کلیه آراء در دستشان باشد برای اینکه ساختن چهار نفر با یکدیگر خیلی سهل تر است . تا نه نفر و بنده عقیده دار هستم باینکه همان ۹ نفر باشند و اگر میخواهند در موقعی که تعرفه می دهند همانوقت هم رأی بگیرند پس اقلا همان هجده نفر را معین کنند که ۹ نفر تعرفه بدهند و ۹ نفر دیگر آراء بگیرند . رئیس – آقای اخگر ( اجازه )

اخگر – اعتراضی که آقای یاسائی میفرمایند : اشخاصی که تعرفه میدهند پنج نفر خواهند بود اشخاصی که اوراق رأی میگیرند چهار نفر و با الاخره نمی شود اطمینان پیدا کرد به این چهار نفر . در صورتیکه اینطور نیست این ۹ نفر همه در مرکز انجمن هستند و در صورتی که ما تصدیق نکنیم به اینکه اول انجمن تعرفه بدهد و بعد از مدتی صاحبان تعرفه بیایند آراء خودشان را بدهند و معتقد باشیم که این ترتیب این اسباب اختلال در امر رأی دادن خواهد شد آنوقت نا چار می شویم این ترتیب را قبول کنیم که وقتی تعرفه میگیرند همان موقع هم رأی بدهند برای اینکه نروند آراء خودشان را عوض کنند . و در اینصورت البته تصدیق میفرمایند که دو کار متضاد را نمیتوانند یک عده ۹ نفری انجام بدهند و ناچار می شوند یک عده اشان مسئول دادن تعرفه باشند و یکعده دیگرشان مسئول گرفتن رأی . اما اینکه فرمودند هفت نفر را ما کم می دانستیم وعده اعضاء انجمن را زیادتر کردیم ولی حالا اینجا چهار نفر را مأمور گرفتن رأی کرده اند البته باید ملاحظه فرموده باشند که در یکی از این مواد که نوشته شده است درب صسندوق بامضای اعضای انجمن مهر و مختوم می شود . مقصود همان ۹ نفری است که یکعده شان مسئول دادن تعرفه باشند و یک عده دیگرشان مسئول گرفتن رأی. اما اینکه فرمودند هفت نفر را ما کم می دانستم وعده اعضاء انجمن را زیادتر کردیم ولی حالا اینجا چهار نفر را مأمور گرفتن رأی کرده اند البته باید ملاحظه فرموده باشند که در یکی از این مواد که نوشته شده است درب صندوق بامضای اعضای انجمن مهر و مختوم می شود .

مقصود همان ۹ نفری است که یک عده شان مشغول دادن تعرفه هستند و عده دیگرشان مشغول اخذ رأی میباشند و کارشان هم این است که آراء را میگیرند و از سوراخ صندوق می اندازند توی صندوق و البته برای این کار هم در آنموقع چهار نفر که سهل است یکنفر هم کافی است که اوراق را بگیرد و بریزد توی صندوق و سه نفر دیگر نظارت در این امر بنمایند . چهار نفر دیگر هم که مسئول تعرفه دادن هستند در آن محل حاضرند چشم بندی هم نمیشود و در اینصورت گمان میکنم این اعتراض آقای یاسائی وارد نیست .

رئیس- آقای طهرانی ( اجازه ) آقا شیخ محمد علی طهرانی – به نظر بنده فلسفه اعتراض آقای یاسائی وارداست بجهت اینکه اینجا مثل این میماند که این صد نفر اعضاء مجلس که وضع قانون میکنند اینها را دو دسته بکنند یک دسته شصت نفر بدهند ویک رأی هم آن چهل نفر اینجا د۹ نفر معین کرده اند . پنج نفر اوراق تعرفه میدهند و چهار نفر اوراق رأی را میگیرند حالا اختلاف بین این چهار نفر واقع بشود اکثریت آن را کی مشخص است ؟ در صورتیکه این چهار نفر یک سمت افتاده اند و آن پنج نفر هم یک سمت هیچ کدام هم از حال یکدیگر اطلاع ندارند و در اینصورت چطور اینها با هم موافقت میکنند ؟

و علاوه بر این اگر این نظریه برای تسهیل امر انتخابات است چرا زحمت بی فایده میکشند از اول انجمن نظارت را دو نفر معین کنند که یک نفر تعرفه بدهد و یک نفر رأی بگیرد و اگر فلسفه اطمینان است این فلسفه در دو نفر هم پیدا میشود و چرا دیگر یک زحمتی میکشند و ۹ نفر از میان جماعتی انتخاب می کنند رئیس – شاهزاده شیخالرئیس ( اجازه )

محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس بنده موافق بودم ولی بعد خودم پیشنهاد کردم یازده نفر باشد و مخالف شدو یکنفر موافق حرف بزند بعد بنده عرایض خودم را اعراض میکنم مخبر – مباشرت در عمل غیر از نظارت است فرضا انجمن نظارت دو نفر منشی انتخاب میکن که اینها مباشرت داشته باشند در نوشتن دفتر ولی سایر ین نظارت دارنددر عمل آن منشی که مباشرت دارد در امر انشاء همینطور هم این ۹ نفر برای اخذ تصمیمات راجع به انجمن نظارت تجمع میکنند و تصمیماتی اتخاذ میکنند و اینکه برای دادن تعرفه و اخذ رأی چهار نفر و پنج نفر معلوم شده است برای سرعت در عمل است و هیچ ضرری هم ندارد بلکه تأیید میکند تسریع در امر انتخابات را جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است ( بعضی گفتند کافی نیست )

رئیس – آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند . ( اغلب قیام نمودند ) رئیس – اکثریت است . پیشنهاد ها قرائت می شود : ( بشرح ذیل قرائت شد ) پیشنهاد آقا سید محی الدین بنده پیشنهاد میکنم که عده انجمن نظار یازده نفر بوده باشد در موقعنشر تعرفه و اخذ رأی انجمن های نظارت بانتخاب خود دو قسمت شده پنج نفر مشغول نشر تعرفه و شش نفر اخذ رای خواهند نمود . پیشنهاد آقایان حاج سید المحققین و آقا شیخ محمد علی تهرانی چون در ماده ۳۲ یک قسمت از انجمن نظارت که مکلف باخذ رأی خواهند بود چهار نفر معین شده و چهار نفر نسبت به ۹ نفر اقلیت دارند و نمیتوانند بانجام وظیفه مشغول باشند بنده پیشنهاد میکنم ترتیب تعرفه دادن از قانون انتخابات حذف شود و دولت دعوت شود وسایل احصائیه تمام مملکت را هر چه زودتر فراهم کند

پیشنهاد آقای ضیاءالواعظین – پیشنهاد میشود که عده اعضاء انجمن نظار چهارده نفر باشند در اینصورت اصلاح ذیل را پیشنهاد مینمایم هفت نفر مشغول نشر تعرفه و هفت نفر اخذ رأی نمود پیشنهاد آقای شریعتمدار دامغانی بنده پیشنهاد میکنم همان ۹نفر تعرفه را بدهند و رأی بگیرند که تمام نظارت در هر دو داشته باشند رئیس – ماده بیست و سه ( بمضمون آتی خوانده شد )

ماده ۲۳ انجمنهای نظارت فرعی پس از ختم انتخابات و استخراج آراء نتیجه را اعلام نموده سپس صورت مجلس انتخابات خود را در حدود مقررات ماده ۵۶ نوشته به مهر اعضاء انجمن و نماینده حکومت رسانیده بانجمن مرکزی میفرستند تا ضمیمه صورت مجلس های باقی حوزه انتخابیه بشود . رئیس – مخالفی دارد ؟ ( گفتند خیر ) رئیس – ماده بیست و چهار یاسائی اجازه بفرمائید بنده عرض دارم . رئیس – بفرمائید . یاسائی – اینجا بعقیده بنده عبارت پس و پیش نوشته شده است و عبارت غریبی است زیرا مینویسد : انجمن نظارت فرعی پس از ختم انتخابات و استخراج آراء ) یعنی اول ختم کند انتخابات را بعد استخراج آراء نماید در صورتیکه ختم انتخابات بعد استخراج آراء است و میبایست ختم انتخابات بعد در استخراج آراء نوشته شود .

دیگر راجع بصورت مجلس است که میگوید ختم بکند انتخابات حوزه خودش را و آنوقت صورت مجلس را بفرستند بانجمن مرکزی و اگر عبارت اینطور باشد که اول انتخابات را ختم بکند و بعد استخراج آراء بنماید بنظر بنده عبارت غریبی است ! مخبر – پیشنهاد کنید . رئیس- شاهزاده محمد هاشم میرزا ( اجازه ) محمد هاشم میرزا – بنده در این ماده عرضی ندارم . رئیس – آقای کازرونی ( اجازه )

کازرونی – عرضی ندارم رئیس – ماده بیست و چهار حاج میرزا عبدالوهاب – بنده اجازه خواسته بودم . رئیس – آقای سهام السلطان ( اجازه ) سهام السلطان – بنده مخالفم رئیس – آقای آقا سید یعقوب ( اجازه ) آقا سید یعقوب – بنده موافقم این فرمایش را که آقای یاسائی فرمودند اشکالی نبود بلکه اصلاح عبارتی بود و بهتر این بود که پیشنهاد میفرمودند و اگر اشکالی غیر از این دارند بفرمایند و الا این اصلاح عبارتی است . رئیس – آقای طهرانی ( اجازه )

آقا شیخ محمد علی طهرانی – بنده اینجا را از جاهاتی ناقص میدانم و از این جهت به آقای مخبر محترم تذکر می دهم : انجمن های نظارت فرعیحالا پس از ختم انتخابات یا استخراج آراء باشد به آن کاری ندارم ولی این استخراج آراء معلوم نشده در مرکز انتخابات است یا در محل و از این جهت بنظر بنده باید کلمه در محل هم اضافه شود . رئیس – آقای ضیاء الواعظین موافقند . ضیاء الواعظین – خیر بنده مخالفم . رئیس – آقای دست غیب . دست غیب – مخالفم . رئیس – آقای شیروانی . شیروانی- مخالفم . رئیس – کسی موافق نیست ؟ اخگر – بنده موافقم . رئیس عرض کردم فرمودید حرفی ندارم . بفرمائید . مخبر – این نظری را که … رئیس – آقا بی اجازه نمی شود حرف

زد . بایشان اجازه دادم . اخگر به بنده فرمودید ؟ رئیس – بلی اخگر – در بدو امر آقای یاسائی فرمودند چون یک اصلاح عبارتی بود بنده عرض نکردم ولی حالا آقای شیخ محمد علی وارد شدند در یک موضوعی که انجمن نظارت فرعی پس از اینکه کارشان تمام شد همانجا آراء را استخراج میکنند و میفرستند بانجمن مرکزی یا مثل سابق صندوق را میفرستند بانجمن مرکزی و ایشان باین قضیه مخالف هستند که انتخابات ختم شد استخراج آراء بشود و بهد بانجمن مرکزی بفرستند . یکنفر از نمایندگان – مخالف نبودند . اخگر – در صورتیکه باین قسمت موافق باشند ایرادی باین ماده وارد نیست و این ماده هم معنایش این است که میگوید : انجمن های نظارت فرعی پس از ختم انتخابات و استخراج آراء نتیسجه را اعلام نموده ( این مطابق عقیده سر کار است ) سپس صورت مجلس انتخابات خود را در حدود مقررات ماده (۵۶ ) نوشته بمهر اعضاء انجمن و نماینده حکومت میرسانند و یان مخالف با نظریه آقای آقا شیخ محمد علی نیست . و ایشان مخالف نبودند . رئیس – آقای حائری زاده .

( اجازه ) حائری زاده – بنده موافق بودم بعد از موافق حرفی ندارم . رئیس – آقای ضیاءالواعظین ( اجازه ) ضیاءالواعظین – بنده پیش نهادی داده ام . رئیس – آقای دست غیب . ( اجازه ) دست غیب – اشکالات آقای یاسائی وارد بود بواسطه اینکه اشکال اولی بر فرض اینکه اصلاح عبارتی هم باشد وارد است و یان عبارت همانطور یکه آقای یاسائی فرمودند ( ختم انتخابات و استخراج آراء ) یک عبارت غلطی است و علاوه بر این عبارت یک طوریت که معنائی از آن فهمیده نمیشود . یکنفر از نمایندگان – سپس را هم بفرمائید . دست غیب – لفظ سپس هم گفته میشود این عبارت آنطوریکه کمیسیون مقصود دارد معنائی فهمیده نمیشود ( انجمن های نظارت فرعی پس از ختم انتخابات و استخراج آراء نتیجه را اعلام نموده سپس در دوره چهارم مخصوصا این لفظ سپس یک تاریخ و حکایت دارد که در آن دوره چهار ماه یک اعتبار نامه در سر لفظ سپس معطل ماند و این لفظ سپس یک سابقه دارد و گمان میکنم عنائین مختلفه پیش بیاورد و ار این جهت بنده با این لفظ سپس مخالفم ( سپس صورت مجلس انتخابات خود را در حدود مقررات ماده ۵۶ نوشته بمهر اعضاء انجمن و نماینده حکومت رسانیده بانجمن مرکزی میفرستند تا ضمیمه صورت مجلس های باقی حوزه انتخابیه بشود ) باقی حوزه های انتخابیه هم بهمین ترتیب است و بکلی اسباب تعویق انتخابات میشود و چون عقیده خودم این است که این ماده معلوم نیست چه میخواهد بگوید و چه ماده میخواهد طرح کند این است که با این ماده مخالفم .

رئیس – آقای سهام السلطان . سهام السلطان – بنده مخالفم . رئیس – شاهزاده محمد هاشم میرزا موافقند ؟ محمد هاشم میرزا – بلی . رئیس – بفرمائید . محمد هاشم میرزا – اگر مراجعه بقانون انتخابات بفرمائید در آنجا این کلمات از قبیل مجلس انتخابات و ختم انتخابات با تمام استعمال شده و برای گرفتن رأی مثلا میگوید در مجلس انتخابات اسلحه ممنوع است چه است و در این باب نیز ده چهارده ماده است و مقصود از انتخابات چیست مقصود نوشتن یک یا چندنفرات برای نمایندگی است و البته وقتی که رأی . دادند و تمام شد انتخابات تمام شده است و استخراج آراء برای این است که معلوم شود عده آراء نسبت بهر کس چقدر است و کدام یک اکثریت دارند و انتخابات که لفظ فارسی آن برگزیدن است بعضی یکنفر را معین کنند برای نمایندگی و وقتی که آراء در صندوق ریخته شد دیگر کسی حق ندارد رأی بدهد و انتخابات تمام شده است و مقصود از استخراج آراء این است ببینند نماینده کیست و عبارت هم کاملا فصاحت دارد و اگر درست دقت بفرمائید رفع اشکالشان خواهد شد . رئیس – آقای سهام السلطان . ( اجازه )

سهام السلطان – بنده اساسا در ترتیب قرائت آراء در انجمنهای فرعیه مخالفم و عقیده دارم آرائی که در خارج گرفته میشود اساسا ترتیب اخذ آنها باین ترتیب باشد . صندوقی که برای اخذ آراء است از طرف انجمن مرکزی مهر شود و آنوقت بفرستند برای انجمن فرعی و فقط آن شکافی که برای ریختن آراء است باز باشد که شب به شب انجمن فرعی آن را مهر کند ودر روز آخر هم که بایستی آراء را بفرستند بانجمن مرکزی انجمنهای فرعیه همان شکاف را مهر میکنند و بفرستند و در انجمن مرکزی کلیه آراء قرائت شود و نتیجه استخراج آراء هم هر چه باشد اعلان شود و بنده با قرائت آراء در حوزه های فرعیه مخالفم و جهتش هم این است که صندوقهائی که آراء در آن جمع میشود باید به مهر انجمن مرکزی باشد و بنده پیشنهادی هم نوشته ام و تقدیم کرده ام . رئیس – آقای حاج میرزا عبدالوهاب . ( اجازه )

حاج میرزا عبدالوهاب – عرایض بنده همین بود که آقای سهام السلطان فرمودند جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است . رئیس – مذاکرات کافی است ؟ ( گفتند بلی ) رئیس – پیشنهاد قرائت میشود ( بمضمون ذیل خوانده شد ) پیشنهاد آقایان حاج سید المحققین و آقا شیخ محمد علی طهرانی – پیشنهاد مینمایم ماده ۲۳ بترتیب ذیل اصلاح شود . ماده ۲۳- استخراج آراء در محل انتخابات بعمل آمده انجمن نظارت فرعیه نتیجه را اعلام مینماید الی آخر پیشنهاد آقای دامغانی – بنده پیشنهاد میکنم تبصره ذیل ضمیمه ماده ۲۳ شود .

تبصره – چناچه انجمن فرعی صلاح بداند عین آراء مضبوطه را بفرستند بانجمن مرکزی که استخراج شود . ایضا پیشنهاد آقای دامغانی – بنده پیشنهاد میکنم بعد از لفظ مهر کلمه با امضاء اعضاء ضمیمه شود . پیشنهاد آقای ضیاءالواعظین – پیشنهاد میشود که ماده ۲۳ بترتیب ذیل اصلاح شود : که بعد از استخراج آراء در محل انتخاب علاوه شود .پیشنهاد آقا میرزا یدالله خان – بنده پیشنهاد میکنم ماده ۲۳ اینطور اصلاح شود . انجمن های نظارت فرعی پس ازختم انتخابات صندوقهای آراء حوزه را توسط نماینده خودشان ممهورا بانجمن مرکزی ارسال دارندکه در آنجا استخراج و ضمیمه نمایند.

پیشنهاد آقای شیخ جلال – بنده اصلاح ماده ۲۳ قانون انتخابات را بشرح ذیل پیشنهاد مینمایم ماده ۲۳ انجمنهای نظارت فرعی پس از ختم انتخابات و گرفتن آراء سپس صندوق آراء را به مهر اعضاء انجمن مرکزی ارسال میدارد . پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب بنده پیشنهاد میکنم ماده ۲۳ اینطور اصلاح شود : از لفظ استخراج آراء عالی آخر حذف شود و بجای آن نوشته شود . صندوق را اعضای انجمن مهر نموده به حوزه مرکزی بفرستند .

پیشنهاد آقای سهام السلطان – ماده ۲۳ انجمن های نظارت فرعی پس از ختم جریان انتخابات و اخذ آراء درب صندوق ممهوری که از انجمن مرکزی ارسال شده با صورت مجلس انتخابات خود بانجمن مرکزی ارسال میدارند تا در انجمن مرکزی قرائت شده و ضمیمه صورت مجلس های حوزه های انتخابیه اعلام شود . رئیس –ماده ۲۴ ( بمضمون آتی خوانده شود )

ماده ۲۴ – هر گاه در موعدی که انجمن مرکزی برای انجام انتخابات فرعی مقرر داشته انتخابات بعضی از آنها انجام نیافته باشد انجمن مرکزی رسیدگی مینماید . هر گاه سبب تأخیر خود اهالی بوده و عمدا از شرکت در انتخابات استنکاف ورزیده اند حق آنان ساقط بوده و انتخاب سایر نقایر حوزه انتخابیه معتبر خواهد بود و هر گاه سبب تأخیر موانع خارجی بوده و قبلا انجمن مرکزی و حکومت را برای رفع آن مستحضر ساخته اند و حکومت رفع مدافع را کرده مدتی که سبب تأخیر شده معاف و آراء آنها معاف خواهد بود (ج)

رئیس – آقای یاسائی ( اجازه ) به عقیده بنده یکی از مواد مشکله قانون انتخابات این ماده است و اعضاء محترم کمیسیون هم نخواسته اند ـ البته خواسته اند و بهتر از این نتوانسته اند اصلاح کنند ) ماده بیست و چهار – هر گاه در موعدی که انجمن مرکزی برای انجام انتخابات فرعی مقرر داشته و انتخابات بعضی از جاها انجام نیافته باشد انجمن فرعی رسیدگی مینماید هر گاه سبب تأخیر خود اهالی بوده و عمدا از شرکت در انتخابات استنکاف ورزیده اند حق آنها ساقط بوده و انتخاب سایر نقاط حوزه انتخابیه معتبر خواهد بود .

و هر گاه سبب تأخیر موانع خارجی بوده و قبلا انجمن مرکزی و حکومت را برای رفع آن مستحضر ساخته اند و حکومت رفع موانع را کرده مدتی که اینجا دو تصور است : یکی اینستکه حوزه فرعیه متعمد استنکاف بکند و اهالیش امتناع بکند از اینکه دخالت بکند این مثل حوزه اصلی است و قانون هم تکلیفش را معین کرده است اعلان میکنند . دو مدت معین هر کس آمده و هر کس هم نیامده حق انتخابش ساقط هست و این چیزی نیست که اشکال داشته باشد . و اشکال د رقسمتی است که میگوید اثر واقعی پیش آمده و بعقیده بنده بیشتر

موانع ناحیه حکومت ماست و آنطوریکه آقایان قرار داده اند مانع را معالج قرار داده اند زیرا انجمن فرعی انتخابات را تمام می کند ولی حکومت اگر ببیند کاندیدهایش معین شده احتمال میدهد که صندوق آراء به میل او تمام نشده است . آنوقت ممکن است مواقع زیادی درست کنند مثلا از جمله در قسمت وسائل نقلیه هزار نوع موانع پیش می آورد یا می گوید چرخ کالسکه شکسته یا فلان طور شده و بلاخره طوری میکند که حق آن حوزه را ساقط میکنند و میگوید ما مدت را پنجاه روز معین کرده ایم و شما نتوانسته اید حاضر شوید در صورتیکه اینطور نیست و ما در عمل دیده ایم که بیشتر باعث تاخیر و تعویق وزیر و رو کردن قانون همان مامورین وزارت داخله یا حکومت یا نوکرهای حکومت بوده اند اگر چه دیگران هم هستند ولی حکومت اگر بخواهد جلوگیری بکند میتواند ولی اگر حکومت موانعی درست کند دیگران نمیتوانند جلوگیری کنند . بلی ممکن است یک موانعی خارجی را پیش بینی کرد . مثلا یک سیل عظیمی در راه آمده باشد که نماینده حکومت یا امین بصیر نتوانند بمحل انتخابات حاضر شوند ممکن است این فرض را رد کرد

ولی این خیلی نادر است ولی آن طوریکه بنده عرض کردم بیشتر احتمال دارد زیرا اگر حکومت رفع موانع را در مدتیکه معین شده نکرد چه میشود و این طوریکه پیش بینی شده ودرنتیجه این ماده ممکن است یک قسمت ازحوزه های فرعیه حقشان ساقط شود و از بین برود . مخبر- نماینده محترم منتظر هستند که بواسطه قانون انتخابات تمام امور دولتی اصلاح شود آن مسئله علیحده است که باید دولت خوب آورد که مأمورین خوب انتخاب کنند . اگر نکرد و یا بد انتخاب کرد بردارند و مجازات کنند . آنها یک مباحثی است که مربوط بقانون نیست و ما این قانون را با فرض این که دولت مأمورین خوب دارد مینویسیم و اگر دولت مامور بد دارد باید عوض کند بعلاوه انتخابات هم در موقعی شروع میشود که مجلس است و با نظارت خود مجلس جریان پیدا می کند

اگر خبط و خطائی یا اعمال نفوذی از طرف مامورین دولتی شد و کلا حضور دارند خودشان تعقیب کنند و نمیشود مامورین را با قانون انتخاب اصلاحشان کرد . رئیس – آقای طهرانی . ( اجازه ) طهرانی ـ عرشی ندارم . رئیس – آقای شیروانی ( اجازه ) . شیروانی – بنده خیلی تقدیس میکنم یک اشخاصی را که عقیده دارند و به قول فرنگی ها ایده فیکس دارند . دست غیب – فارسی بگوئید .

شیروانی – عرض کردم عقیده راسخ آقای دازرونی و آقای حائیری زاده عقیدشان این است که باید قانون انتخابات را عوض کرد و عقیده راسخ آنها هم اینست که باید همین قانون را حتما تصویب کرد بنده همین قانون را حتما تصویب کرد بنده تقدیس میکنم عقیده ام این است که خودم هم حق دارم از روی عقیده خودم دفاع کنم . بنده این ماده را عملی نمیدانم زیرا در عمل هم این ماده قانون در این چند ساله مشروطیت تجزیه شده سات و گمان میکنم معایبش د رنزد اغلب آقایان ثابت است . معایب این ماده از قانون دو طرف دارد و هر طرفش هم مضر است و در عین حال هم غیر عملی است یک طرفش این است که اگر شکایتی شد در موعدیکه انجمن مرکزی برای انجام انتخابات فرعی مقرر داشته انتخابات بعضی از نقاط انجام نیافته انجمن مرکزی رسیدگی مینماید هر گاه سبب تاخیر خود اهالی بوده و عمدا از شرکت در انتخابات استنکاف ورزیده از حق آنها ساقط است .

این اولا غیر عملی است زیرا مثلا اهالی حوزه انتخابیه کازرون را چطور اعضاء انجمن محاکمه شان میکنند ؟ بنده می خواهم ببینم این محاکمه عمومی که سبب تأخیر را انجمن تشخیص بدهد و بگوید اهالی سبب تأخیر بوده اند این اهالی را چطور محاکمه میکنند ؟ اینرا بنده میخواهم آقای مخبر و یا آقای کازرونی که دارای عقیده راسخ هستند اینرا توضیح بدهند که اهالی را چطور محاکمه میکنند که خود آن ها سبب تأخیر بوده اند ؟

پرو گرام این محاکمه چیست ؟ اگر آمد و انجمن مرکزی فهمید که آراء بمیل خودشان در صندوق نرفتند مثلا اخویشان که کاندیدا بود زمینه برای آن حاضر نشده و این عقب مانده آنوقت انجمن تشخیص میدهد که اهالی سبب تأخیر بوده اند و دو مرتبه باید تجدید نظر شود . یا اینکه حقوقشان را ساقط کنیم این یک طرف قضیه است که این عیوبات را دارند اما طرف دیگر معکوسش که گفته اند و هر گاه سبب تأخیر موانعی خارجی بوده و قبلا انجمن مرکزی و حکومت را برای رفع آن مستحضر ساخته اند وحکومت رفع موانع را کرده مدتی که سبب تأخیر شده معاف و آراء آنها پذیرفته خواهد بود .

این درست یک دامنه وسیعی است که داده میشود تا صندوق آن حد نصابرا پیدا نکرده انتخابات را دامنه بدهند زیرا مینویسد انجمن وقتی تصدیق کند که این موانع صحیح بوده و موانع داشته باید تجدید میشود و این مسئله را در صورتیکه قانون سابق این رخنه را نداشت تغییر میکردند و این استفاده را میکرد . حالا آن تغییر در این قانون تصریح داده شده و این استفاده را از این طریق میکنند . درست هر روز همان مشکلات و موانعی که در بعضی اوقات د رخصوص بعضی از محلها پیش می آید و در مجلس شورای ملی هم نسبت به بعضی از اعتبار نامه های آقایان مخالفت مینمودند از همین نقطه نظر بود که میگفتند چرا در بعضی جاها نصف روز یا یک روز زیاده بر مدت قانونی اخذ رأی شده یا تعرفه داده اند و همین را سبب بطلان انتخابات میدانستند ولی امروز بر عکس راه را باز گذاشتند و درست این یک راههای روشن برای انجمن نظارت باز کرده اند که هر وقت دلش خواست و دید در صندوق مطابق میلش آراء رفته است آنوقت آن را استخراج میکنند و اگر نتیجه نگرفت انتخابات را عقب می اندازند و میگویند خیر اهالی حاضر نشدند .

بیائید انتخابات را در اینمدت تمام کنند و بنده نمیدانم پس اط این کدام محکمه بین المللی و چطور محکمه ایست که حکم میدهد بر عدم حقانیت بعضی از اهالی و بنده تعجب میکنم از این قسمت فرمایش آقای حائری زاده که فرمودند ما فرض میکنیم که قانون را برای آدم خوب مینویسیم !! فلسفه قانونگذاری بر خلاف اینست زیرا آدم خوب اصلا قانون نمیخواهد . آدم با وجدان وظیفه شناس قانون نمی خواهد . قانون را باید برای کسی نوشت که بد است قانون لجام است برای آدم بد و حقیقتا اگر قانون وضع نفرمائید آدم خوب خوبی خودش را تغییر نمی دهد .

قانون فقط برای اینست که فرض کنند خدای ناخواسته در یک جاهائی یک اشخاص بدی باشند و قانون از آنها جلوگیری کند . بنابراین فرض ایشان خیلی فرض تازه ای است . بعقیده بنده اینست که اینها زائد است و فقط باید نوشت که در مدت محدود اعلان شود یا با اهالی که باید بیایند و تعرفه بگیرند و در مدت محدود آرا ء را بصندوق بیندازد و بعد از این مدت اگر نیامدند حقشان ساقط باشد و دیگر رخنه از هیچ طرف نباید باز باشد بعضی گفتند – مذاکرات کافی است . رئیس – آقایان مذاکرات را کافی می دانند ؟ بعضی از نمایندگان – بلی کافی است . رئیس – پیش نهادها قرائت میشود ( بشرح ذیل قرائت میشود )

مقام منبع ریاست مجلس شورا دامت عظمته . بنده پیشنهاد میکنم در آخر ماده ۲۴ بعد از کلمه خواهد بود اضافه شود مشروط بر آن که مدت معافیت بیش از یکهفته نبوده و این معنی بهیچوسیله تکرار نشود . مدیر الملک پیشنهاد میشود که جمله ذیل بآخر ماده اضافه شود . در هر صورت مدت انتخابات بیش از دو ماه نخواهد بود . ضیاءالواعظین بنده پیشنهاد میکنم که ماده ۳۴ حذف شود انجمن فرعی حکم انجمن اصلی را دارد . سید محمد سلطان رئیس – اجازه میفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود . ( بعضی از نمایندگان صحیح است ) در اینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از ۴۰ دقیقه مجددا بریاست آقای سهام السلطان نایب رئیس تشکیل گردید )

نایب رئیس – ماده بیست و پنج ( بشرح ذیل قرائت شد ) ماده ۲۵ – انجمنهای فرعی اوراق شکایات و عقیده خود را نسبت بشکایات مزبوره پس از ختم انتخابات در ظرف یکهفته ضمیمه صورت مجلس انتخابات و بانجمن مرکزی فرستاده منحل میشوند . نایب رئیس – آقای یاسائی ( اجازه ) یاسائی – در اینماده نوشته است انجمنهای فرعی اوراق و شکایات و عقیده خود را نسبت بشکایات مزبوره پس از

ختم انتخابات در ظرف یکهفته ضمیمه صورت مجلس انتخابات و به انجمن مرکزی فرستاده منحل می شوند . بعقیده من وقتی که انجمن های فرعی خودشان مسئولیتی دارند باید خودشان مختار باشند که رسیدگی کنند باین معنی که چون در یکی از مواد گذشته تصریح شده بود که همان اقتداری را که انجمن مرکزی دارد انجمن فرعی هم همان مسئولیت و همان اقتدار دارد و در این صورت باید رسیدگی بشکایات و ختم آن را هم خود انجمن فرعی عهده دار باشند برای اینکه شما مسئولیت را نسبت بانجمن فرعی قائل شده اید و اینجا این اختیار را میدهید به انجمن مرکزی اگر آنها مسئول صحت جریان انتخابات حوزه فرعیه خودشان هستند پس همانطور که انجمن نظارت مرکزی قضاوت باید داشته باشد د رحوزه اصلی انجمن فرعی هم باید همان اختیار و قضاوت را داشته باشد نسبت به حوزه فرعیه خودش و اگر مسئول صحت جریان انتخابات هستند این ترتیب بعقیده بنده منطق ندارد .

مخبر – از نمایندگان محترم استدعا می کنم اگر نظر دارند در اطراف مواد مذاکرات خیلی بشود خوب است مواد را تمام مطالعه و بعد اعتراض بفرماین . اینجا مینویسد . انجمن های فرعی اوراق شکایات و عقیده خود را به انجمن مرکزی بفرستند اگر رسیدگی نکرده اند پس چه طور عقیده خود را اظهار میکنند بدیهی است انجمن باید رسیدگی کند و عقیده خودش را ضمیمه کند بفرستد به انجمن مرکزی . نایب رئیس – آقای طهرانی . ( اجازه ) آقا شیخ محمد علی طهرانی – اینجا فقط حق قضاوت با نجمن مرکزی داده شد این اظهار عقیده کردن مثل اظهار عقیده کردن مدعی العموم میماند . د رمحکمه جنائی که این اظهار عقیده اثر وضعی برش مرتب می شود در حالتیکه باید انجمن فرعی قضاوت کند نه اینکه راپورتر باشد مثل سمت مدعی العموم حق قضاوت با انجمن فرعی است نه با انجمن اصلی .

چرا بواسطه اینکه او ناظر است بعملیات حوزه خودش و معایب و مضار را او میداند و از این ماده همچو استفاده می شود که قضاوت با انجمن اصلی است نه با انجمن فرعی در صورتیکه حق قضاوت با انجمن فرعی است چرا : برای اینکه قاضی در هر جائی وقتی اوضاع را مشاهده کرد و در اعتراضات اطلاع پیدا کرد میتواند قضاوت کند اگر حق قضاوت را بانجمن فرعی ندهید و بانجمن اصلی بدهد در حالتی که مشاهده نکرده این مثل قضاوت غیابی است و قضاوت غیابی هم اثری ندارد .

نایب رئیس – آقای اخگر ( اجازه ) اخگر – مفهوم مخالف عقیده آقایان مخالفین این است که انجمن های فرعی اوراق شکایات را پیش خود ضبط کنند و عقیده شان را بهیچ کس اظهار نکنند . انجمنهای فرعی وقتی رسیدگی بکار کردند البته باید راپرت بانجمن مرکزی که ما فوق آنها است بدهند و عقیده خودشان را بعد از رسیدگی بقضایای انتخابیهاظهار بدارند یا خیر . آیا اوراق شکایاتی که راجع بانتخابات رسیده انجمن فرعی بانجمن مرکزی بفرستد یا نباید بفرستد ؟

البته پس از آنکه آقایان متوجه این هستند که اوراق شکایات و دوسیه انتخابات حتی بمجلس هم باید بیاید با یان حال تعجب میکنم که چطور می فرمایند انجمن مرکزی از قضایائی که در حوزه انجمن فرعی اتفاق افتاده اطلاع پیدا نکنند و اصلا چطور مرکزیت را میتوان برای آن قائل شد و البته بایستی انجمن مرکزی از عملیاتی که در انجمن فرعی میشود اطلاع پیدا کند و شکایاتی که رسیده باید آنها را بفرستند به انجمن مرکزی تا انجمن مرکزی اطلاع پیدا کند که آن شکایات چه بوده و عقیده انجمن فرعی را راجع بشکایاتی که واصل شده است بداند تا بتواند در آن درست قضاوت کند .

آقایان میفرمایند انجمن مرکزی حق قضاوت ندارد و یان چیز غریبی است . البته انجمن فرعی وقتی که کارش تمام شد و انتخاباتش خاتمه یافت شکایاتی که واصل شده نباید آن شکایات را پیش خودش نگاهدارد و باید بفرستد بانجمن مرکزی و عقیده خود را راجع باین شکایات باید اظهار کند . بهمین دلیلی که آقایان می فرماین انجمن فرعی اطلاعاش بیشتر است بهمین دلیل باید عقاید خودش را راجع بشکایات واصله اظهار کند تا انجمن مرکزی بتواند قضاوت کند و بفهمد این شکایات صحیح است یا صحیح نیست . یاسائی – بنده توضیحی دارم . اظهارات بنده را سوء تعبیر کردند . نایب رئیس – اگر توضیح نظامنامه ایست بفرمائید . یاسائی – اینطوری آقا تعبیر فرمودند بنده عرض نکردم .

بنده عرض کردم همانطوری که برای انجمن فرعی باندازه انجمن مرکزی مسئولیت قائل شده اند باید همان اختیاراتی را که انجمن مرکزی نسبت بحوزه خودش دارد انجمن فرعی هم داشته باشد و قضاوت راجع بانجمن فرعیه آنچه که مربوط بخودش هست با خودش باشد نه اینکه راپرتور باشد بقول آقای طهرانی که عملیات خود را ختم کند آنوقت قضاوت را واگذار بانجمن مرکزی کند مقصود بنده این بود . نایب رئیس – آقای شیروانی ( اجازه ) شیروانی – آقای مخبر وقتی که می فرمایند حالا که بنا است حرف بزنید اول مواد را بخوانند و بعد حرف بزنند . اینطوری که آقای مخبر گوشه دار صحبت می فرمایند یک قدری سوء ظن زیادتر می شود برای اینکه در یک ماکه مقدرات انتخابات بسته به او است و راجع بحوزه بندی است وقتی مذاکره در آن ماده اختصاص داده شد بدو سه نفر بخصوص و وقتی هم دیگران بخواهند اظهار عقیده کنند حق اظهار عقیده را سلب کنند .

آنوقت سوء ظن بیشتر میشود بنابراین بعقیده بنده خوبست بگذارند در یک قانونی که باید مقدرات حکومت ملی یک مملکی را تأمین کند تمام افراد نمایندگان مملکت حق داشته باشند در آن اظهار عقیده کنند . اینجا مقدمه عرض بنده بود و اما آقای اخگر متأسفانه هر چیزی را که خودشان فکر میکنند تصور میکنند که طرف مقابل هم همچو گفته . در صورتی که ماهم گوش داریم . نه آقای یاسائی و نه آقای طهرانی هیچکدام نفرمودند که ما حق قضاوت را اختصاص بدهیم به یکی از این دو انجمن اینطور گفته نشد در این جا گفته شد که انجمن فرعی هم باید رسیدگی کرده عقیده خودش را اظهار نماید و ما نزاعی نداریم اگر یک کار در اینجا اضافه شود که انجمن رسیدگی کرده و عقیده خودش را اظهار کند تمام منازعات بر طرف میشود . انجمن فرعی باید مثل انجمن اصلی حق داشته باشد رسیدگی کند .

چرا ؟ برای اینکه از وضعیات حوزه خودش شاید از انجمن اصلی بهتر اطلاع داشته باشد . رسیدگی که کردند عقیدشان را به انجمن اصلی اطلاع میدهند و انجمن اصلی بطور کلی قضاوت میکند . این عقیده ای است که بطور کلی مخالفین اظهار میکنند و کسی هم نگفته است که بانجمن اصلی اجازه ندهند که رسیدگی کند . ( گفتند مذاکرات کافی است ) نایب رئیس – پیشنهادات قرائت میشود . ( باین مضمون خوانده شد ) پیشنهاد آقای آقا میرزا یدا الله خان بنده پیشنهاد میکنم : در ماده ۲۵ بعد از عبارت عقیده خود را کلمه ( بامدارک ) اضافه شود .

پیشنهاد آقای حاج سید المحققین . پیشنهاد می نمایم که ماده ۲۵ بترتیب ذیل اصلاح شود : انجمن های فرعی پس از ختم انتخابات تا یک هفته شکایات را می شذیرد و در ظرفهفته ثانیه بشکگایت و اصله رسیدگی و اوراق شکایات را با عقیده خود ضمیمه صورتمجلس نمود بانجمن مرکزی می فرستند . پیشنهاد آقای مقوم الملک : اینجانب پیشنهاد میکنم :

که قبل از استخراج آراء انجمن های فرعی و مرکزی بشکایات رسیدگی نموده عقیده خود را با تاریخ در دو سیه ضبط کنند و پس ازآن آراء را استخراج نموده ضمیمه دوسیه نموده تتمه صورت مجلس را را نوشته همان روز بحکومت محل بسپرند . پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب . بنده پیشنهاد میکنم که انجمن فرعی در حدود اختیارات خود مسئول صحت و قضاوت در شکایات دارد . نایب رئیس – ماده ۲۶ ( بشرح ذیل قرائت شد ) ماده ۲۶ – تعرفه که بانتخاب کنندگان داده می شود و محتوی فقرات ذیل خواهد بود . (۱) نمره و تاریخ . (۲) اسم دارنده و تعرفه و اسم پدر و اسم خانوادگی ( اگر داشته باشد ) و شغل و منزل . (۳) مهر یا امضاء اعضاء انجمن نظارت .

نایب رئیس – آقای یاسائی ( اجازه ) یاسائی – مخالفت بنده فقط یا فقره سوم است که نوشته شده مهر یا امضاء اعضاء انجمن بعقیده بنده باید این (یا ) حذف شود و نوشته شود مهر و مضاء انجمن که محکمه باشد . نایب رئیس – آقای اخگر ( اجازه ) اخگر – همه جا معمول اینطور است که یا مهر است یا امضاء یعنی بعضی ها هستند که مهر دارند و امضای رسمی ندارند و بعضی ها هستند که امضاء دارند و مهر ندارند و درهمه معاملات یک کدام از اینها کفایت میکند و اگر میل دارند اینطور باشد پیشنهادکنند برود به کمیسیون . نایب رئیس – آقای طهرانی ( اجازه )

طهرانی – بنده هم همان عقیده آقای یاسائی را دارم . نایب رئیس – آقای شیروانی ( اجازه ) . شیروانی – نظریه بنده هم همان بود که گفته شد . نایب رئیس – آقای دست غیب ( اجازه ) دست غیب – بنده هم مخالفم با کلمه

مهر و یا امضاء ( بعضی گفتند – مذاکرات کافی است ) نایب رئیس – پیشنهادات قرائت میشود : ( باین ترتیب قرائت شد پیشنهاد آقای ضیاءالواعظین پیشنهاد می شود که در اول ماده ۲۶ جمله ذیل علاوه بشود :

ماده ۲۶- د رنقاطی که دفاتر سجل احوال دائر نگردید . و افراد کاملا اوراق هویت ندارند تعرفه که ۰۰۰ ایضا پیشنهاد آقای ضیاءالواعظین : پیشنهاد میشود که تبصره ذیل بماده ۲۶ علاوه شود : تبصره – دارندگان ورقه هویت از اخذ تعرفه معاف و لفظ انجمن نظار نمره و اسم اوراق هویت را ثبت نموده ورقه رأی را اخذ می نماید . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال الدین . در قسمت ۲ ماده بیست و شش اضافه شود .

اسم و سن دارنده تعرفه .پیشنهاد آقای روحی بنده پیشنهاد میکنم که امضای تنها بدون مهر باشد . پیشنهاد شاهزاده محمد ولی میرزا . در ماده ۲۶ پیشنهاد میکنم در فقره ۲ کلمه که در بین هلالین است حذف شود .

پیشنهاد آقای وکیل الملک. پیشنهاد میکنم . در ماده بیست وشش قسمت سوم این طور نوشته شود . ۳- مهر و یا امضای اکثریت اعضای انجمن نظار . نایب رئیس – ماده بیست و هفتم قرائت می شود . ( بشرح ذیل قرائت شد ) ماده (۲۷ ) ذر ساعتی که انجمن نظارت برای شروع بدادن تعرفه و اخذ رأی معین نموده بامر رئیس جعبه را که ضبط اوراق رأی معین شده سات در حضوراعضاء انجمن و حاضرین از نظار مختوم و مضبوط نموده تا اوراق رأی را از شکافی که فوق جعبه است بیندازند . نایب رئیس – آقای یاسائی ( اجازه )

یاسائی – عرضی ندارم . نایب رئیس – آقای آقا شیخ محمد علی ( اجازه ) آقا شیخ محمد علی طهرانی – این ماده دو سه نواقص دارد . اولا حضور نماینده حکومت را در اینجا عنوان نکرده و نوشته در حضور اعضاء انجمن و حاضرین از انتخاب کنندگان . در صورتیکه نماینده حکومت حاضر نباشد با اینکه مسئولیت هم دارد این اساس ندارد . علاوه بر این معین نکرده ان که جعبه را کجا بگذارند . غالبا جعبه را رئیس انجمن بغل گرفته و در منزلش میبرد یا بمنزل حکومت یا جای دیگر میبرد . بهر حال محلی باید برای جعبه معین کرد که در کجا باید گذازده شود و الا هر روز جعبه را مثل بچه بغل کردن واین سوراخ آنسوراخ کشاندن بعقیده بنده چیز غریبی است و باید تکلیفش معین شود . نایب رئیس آقای اخگر ( اجازه)

اخگر – آقای طهرانی معتقد بودند که بایستی نماینده حکومت هم حتما حاضر باشد . در صورتیکه در سایر مواد مسؤلیت متوجه حکومت است و البته باید حاضر شود و خود نماینده حکومت بخوبی میداند که باید حاضر شود در اینجا نوشته شده در حضور اعضاء انجمن و حاضرین بدیهی است نماینده حکومت هم که مسئول است حضور بهم خواهد رسانید و راجع بجعبه شرحی فرمودند گمکان میکنم این مسئله مربوط باین ماده نیست و جایش جای دیگر است . معلوم است جای جعبه در انجمن نظارت است لازمه نیست در یک ماده که مربوط بیک قضیه بخصوصی است تمام قضایا و نکات ذکر و نوشته شود . جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است .

بعضی دیگر – گفتند کافی نیست . نایب رئیس – رأی میگیریم بکافیت مذاکرات آقایانیکه مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند . ( اکثر نمایندگان قیام نمودند ) نایب رئیس – تصویب شد .پیشنهاد ها قرائت میشود . پیشنهاد آقای اخگر ( بشرح ذیل خوانده شد ) تبصره ماده بیست و چهار . اخگر – حالا موقعش نیست . پیشنهاد شاهزاده محمد ولیمیرزا پیشنهاد میکنم بماده بیست و هفت ضمیمه شود . تبصره – محل حفظ صندوق د رمرکز اقامت انجمن نظار باید باشد . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال – مقام محترم ریاست مجلس . بنده تبصره ذیل را بماده بیست و هفت پیشنهاد مینمایم .

تبصره – جعبه انتخابات را دولت در مرکز تهیه نموده بتمام حوزه های انتخابیه ارسال میدارد . پیشنهاد آقای طهرانی – نایب رئیس – ماده بیست و هشتم قرائت میشود ( باین عبارت خوانده شد ) ماده بیست و هشتم – اشخاصی که حق انتخاب کردن را دارا هستند باید قبل از ورود بمجلس انتخابات اسم یک یا چند نفر منتخبین خود را مطابق عده و ترتیبی که در اعلان انجمن نظار مقرر است روی کاغذ سفید بی نشانی نوشته پیچیده با خود بیاورند . تایب رئیس – آقای یاسائی . ( اجازه )

یاسائی ـ عرضی ندارم . نایب رئیس – آقای طهرانی . ( اجازه )

آقا شیخ محمد علی طهرانی – آقایان خودشان متضمن هستند و باید بدانند که مفهوم و منطوق در قانون حجت است . آقایان وقتی که مینویسند : ( اشخاصی که حق انتخاب کردن را دارا هستند باید قبل از ورود بمجلس انتخابات اسم یک یا چند نفر منتخبین خود را مطابق عده و ترتیبی که در اعلان انجمن نظار مقرر است روی کاغذ سفید ۰۰۰ پیچیده با خود بیاورند ) ملاحظه بفرمائید بنده سواد دارم لوله را هم نپیچیده ام . آنوقت مفهوم این عبارت این است که من حق انتخاب کردن ندارم . چه مانعی دارد که یک نفر با سواد بیاید رأی خودش را در مرکز انجمن فرعی بنویسد و بدهد ؟

اگر اینطور باشد آنوقت اعضای انجمن نظار که اشخاص قانونی هستن از روی همین قانون مثلا ببنده میگویند : آقا جنابعالی حق رأی دادن نداری باید تشریف ببرید بیرون و یک لوله درست کرده و پیچیده و بیاورند این جا تا رأی شما قبول شود . و بنده نمی دانم این چه معنی دارد ؟ علاوه بر این روی کاغذ بی نشان نوشته ذکر یک ماده خاص پس از یک ماده عام مخصوص آن عام است . در سابق ما گفتیم که انتخابات باید عمومی باشد . صاحب سواد را هم ما مقید نکردیم زیرا عده که بنده هم جزو آنها بودم معتقد بودیم که تمام افراد و ملت حق دارند در انتخابات شرکت کنند باین معنی که نمیشود سلب حق از یکعده کرد . پس با این حال بطوریکه اینجا نوشته ذکر خاص بعد از عام تخصیص میدهد که فقط مردمان با سواد حق انتخاب کردن دارند .

یعنی شخص انتخاب کننده باید نوشته و حال آنکه همه این حق رادارند لهذا این مادهبنظر بنده غلط است . نایب رئیس – آقای اخگر . ( اجازه ) اخگر – چون شاید یک قدری مذاکره در این مورد ما بین آقایان نمایندگان محترم بشود . لذا بنده لازم میدانم که قدری مفصلتر توضیح بدهم .

یک قانونی که نوشته میشود باید تمام اطراف احتمالات آن قانون را هم فکر کرد وقتی گفته میشود آن کسی که برای گرفتن تعرفه حاضر میشود باید رأی خودش را در روی کاغذ سفید بنویسد و بیاورد . این البته برای جلوگیری از یکاحتمالی است و چون تمام احتمالا فرضیه کوچک در این جا ذکر شده . این احتمال هم که لازمه اش نوشتن آراء است ضرری ندارد قید شود چون وقتی که بنا شد در انجمن نظار تعرفه داده شود و مثل سابق مردم بروند و پس از چند روز دیگر بیایند رأی بدهند . همه آقایانی میدانند که این معایب زیادی را در بردارد که حقا بایستی جلوگیری شود از اینجهت برای جلو گیری از این معایب فکر کردند که چه باید کرد بلاخره همچو قرار داده شد هر کس که میاید تعرفه بگید باید همانجا هم رأی بدهد .

در این صورت اگر نباشد که ما بگوئیم هر کسی میاید تعرفه بگیرد همانجا بنویسد البته این شامل با سواد ها خواهد شد بی سوادها نمیتوانند خودشان رأیشان را بنویسند مجبورند بدهند بدیگران تا برای آنها بنویسند پس یک کسی که سواد ندارد و میخواهد رأی بنویسد باید بکسی بدهد برای شبنویسد که معتمد علیه او باشد و آنشخص که طرف اعتماد اوست ممکن است در ده خودش باشد و نمیتواند تعرفه اش را که گرفت باعضاء انجمن بگوید من با آقایانی که اینجا هستند اعتماد دارم و باید بروم در ده خو.دم وبدهم آخوند ده برایم بنویسد و برگردم . باینملاحظه فعلا همچو قرار داده شد ه که کسی که میخواهد تعرفه بگیرد و اگر سواد دارد رأی خودش را مینویسد و میدهد و اگر هم سواد ندارد توی جیبش میگذارد و می آید و وقتی که آمد از یکدست تعرفه اش را میگیرد و بادست دیگر رأیش را می دهد و مثل سابق محتاج نمیشود که در هر شهری که شروع بانتخابات کردن میشود بیست هزار نفر رعیت می آیند و معطل بشوند . اما علت اینکه چرا در کاغذ سفید بی نشان باید بنویسند چون بنده در خارج شنیدم بعضی از نمایندگان معتقد بودند که

باید روی کاغذ چاپی باشد . ولی باید روی کاغذ بی نشان رأی را بنویسند زیرا اگر کاغذ چاپی باشد شخص رأی دهنده یک ملاحظتی خواهد کرد و در نتیجه مجبور خواهد شد شخصی را که باو میگویند مینویسد . ولی اگر کاغذ بی نشان باشد و رسمی نباشد این اجبارا ندارد و هر کسی را که دلش میخواهد خوهد نوشت . از اینجهت قید شده است که آراء باید روی کاغذ بی نشان نوشته شود .

اما در موضوع نوشتن مذاکره شد اگر گفته شود که از طرف مجلس کاغذی بجائی نوشته شده دلیل بر این نیست که هر یک از آقایان فرد فرد کاغذ نوشته اند یا اگر گفته شود که وزارت داخله جواب کاغذ فلان آقا را نوشته این حاکی از این نیست که خود وزارتخانه یعنی میز و صندلی ها کاغذ نوشته اند . زیرا وزارتخانه خودش که شخص نیست تا بتواند جواب کاغذ کسی را بنویسد اینها یک معانی اصطلاحی است و در انیجا هم که ذکر شده مقصود اینست کسی که سواد دارد خودش مینویسد و کسی هم که سواد ندارد میدهد بدیگری تا موافق عقیده خودش اسم کسی را که میخواهد برای شبنویسد . در صورتیکه کسی موافق عقیده بنده یکچیزی را نوشته است این مثل اینست که خود من نوشته باشم نه دیگری . والا ملازمه این فرمایش آقا این است که هر کس که میرزا دارد اگر مکتوباتی بکسی بنویسد معلوم میشود آن مکتوبات را خود اونوشته و میرزایش نوشته اتس و اینترتیب صحیح نیست .

جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است . ضیاءالواعظین – بنده با کفایت مذاکرات مخالفم . نایب رئیس – بفرمائید . ضیاءالواعظین – بعقیده بنده این ماده یکی از مواد اساسی قانون انتخابات است د رموضوع اوراق رأی سفید با نشان یا بی نشان اینها یک قسمتهائی هستند که مردم در اطراف آن یک افکاری دارند و مطالعاتی باید بکنند از اینجهت بعقیده بنده در این قسمت باید بیشتر دقت شود . نایب رئیس – رأی می گیریم بکفایت مذاکرات . آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند . ( اکثر نمایندگان قیام کردند )

نایب رئیس – تصویب شد پیشنهاد قرائت میشود . ( بشرح ذیل خوانده شد ) پیشنهاد آقای حاج سید المحققین – پیشنهاد مینمایم ماده بیست و هشت به ترتیب ذیل اصلاح شود . ماده ۲۸- اشخاصی که حق انتخاب کردن را دارا هستند اسم یک یا چند نفر منتخبین خود را مطابق عده و ترتیبی که در اعلان انجمن نظار مقرر است روی کاغذ سفید بی نشان حاضر نموده بجعبه رأی می اندازند .

پیشنهاد آقای تقی زاده پیشنهاد میکنم که در ماده ۲۸ نوشته شود انتخاب کنندگان در مجلس انتخابات اسم منتخبین خود را روی کاغذ علامت دار مخصوصی که انجمن نظار همانجا بدست او میدهد فی المجلس نوشته بصندوق بیندازد . پیشنهاد شاهزاده محمد ولی میرزا – در ماده ۲۸ پیشنهاد میکنم قید کاغذ سفید لغو شود . پیشنهاد آقای مشار اعظم – بنده پیشنهاد میکنم ماده ۲۸ با ماده ۲۹ ترکیب شود . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال – اصلاح ماده ۲۸ را بشرح ذیل پیشنهادمینمایم . اسم منتخبین مطابق عده و ترتیبی که در اعلان انجمن نظار مقرر است روی کاغذ سفید بی نشان نوشته پیچیده تهیه مینماید . نایب رئیس – ماده بیست ونهم قرائت می شود . ( باینمضمون خوانده شد )

ماده (۲۹) انتخاب کنندگان پس از گرفتن تعرفه بلافاصله ورقه رأی خود را د رحضور نظار در جعبه رأی انداخته و تعرفه خود را بمنشی انجمن میدهند که باطل نموده بصاحب آن مسترد دارد صاحبان تعرفه باحتیاط مواردی که تجدید انتخاب لازم شود تعرفه خود را محفوظ خواهند داشت . نایب رئیس- آقای یاسائی ( اجازه ) یاسائی – بنده با یان ترتیب دادن تعرفه و اخذ رأی مخالفم.

زیرا قطع نظر از اینکه عملی نیست یک زحمات و اشکالاتی هم برای انتخاب کنندگان تولید خواهد کرد زیرا انجمن نظار البته بدیهی است که در وسط میدان مشق یا میدان شاه اصفهان تشکیل نمی شود بلکه در یک محوطه محفوظی تشکیل خواهد شد اگر فرضا اهالی قراء نزدیکی هزار نفر در یک ساعت معینی قبل از ظهر آمدند و خواستند هم تعرفه بگیرند و هم رأی بدهند آیا ممکن است این چهار نفر تعرفه دهنده در رأی گرفتن این هزار نفر هم نظارت کنند و آنها را راحت نمایند ؟ و بنده گمان نمیکنم این مسئله عملی باشد و اگر هم در این دوره این مسئله باین ترتیب تصویب شودگمان میکنم در دوره ششم حذفش خواهند کرد زیرا د رعمل دیده میشود که دچار زحمت و مشکلات خواهند شد .

نه انجمن نظارت موفق میشود که باین ترتیب وظیفه خودش را انجام دهد و نه انتخاب کنندگان میتوانند از حق خودشان استفاده نمایند . و فرضا عده اعضاء انجمن را هم اگر زیاد کنند باز کافی برای انجام مقصود نیست و بعقیده بنده اصلا عملی نیست و وقتی که ده هزار نفر دهاتی وارد یک محلی شدند و خواستند رأی بدهند قطعا معطل خواهند شد و به آنها هم که نمیشود گفت امروز بروند فردا یا پس فردا بیایند مگر وقتی که شما معتقد هستید که بی سوادها از رأی دادن محروم باشند والا مادام که معتقد هستند که بی سواد ها هم باید در امر انتخابات شرکت کنند آنوقت هر چند روز یکمرتبه عده زیادی در محل رأی دادن معطل شوند و چندین مرتبه ایاب و ذهاب کنند بروند و بیایند این اسباب زحمت است .

و اینکه نوشته ( صاحبان تعرفه باحتیاط مواردیکه تجدید انتخاب لازم شود تعرفه خود را محفوظ خواهند داشت ) این هم ضروری نیست برای اینکه اگر انتخابات تجدید شود آن تعرفه های قبلی کافی نیست . باید از نواعلان شود و تعرفه بدهند پس این قید لازم نیست .

نایب رئیس – آقای اخگر . ( اجازه ) اخگر – فلسفه که آقای یاسائی فرمودند : اگر فرض کنیم که هزار نفر میخواهند بیایند رأی بدهند و انجمن نظارت هم در یک محل محدودیست آنوقت چطور میشود که این هزار نفر هم تعرفه بگیرند و هم رأی بدهند این فرمایش موجب تعجب بنده شد . آن کسی که در محل انجمن میاید و میخواهد تعرفه بگیرد . اگر ممکن شد که وارد شود و تعرفه اش را هم گرفت که رأی میدهد و اگر مکن نشد وارد بشود البته هر قدر که ممکن شد وارد میشوند د رهمان روز تعرفه میگیرند و رأی هم میدهند و هر چه باقی ماند فردا میاید آنکار را می کند . اما این که میفرمایند نمی شود به مردم گفت حالا بروید فردا بیائید بنده نمی دانم چطور نمی شود بمردم گفت حالا بروید فردا بیائید ولی میشود گفت حالا بروید و یک ماه دیگر بیائید ؟ و بنده نمی دانم این بیشتر اسباب زحمت خواهد بود برای کسی از شانزده فرسخ می آید که رأی بدهد یا آنقسم اول ؟ جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است . نایب رئیس – دوفقره پیشنهاد راجع بختم جلسه رسیده است . مخبر – این فصل را تمام کنید آنوقت جلسه را ختم بفرمایند .

( دو فقره پیشنهاد از طرف آقایان مدبرالملک و حاج ملک التجار .) ( بشرح ذیل قرائت شد ) پیشنهاد آقای مدبرالملک – بنده پیشنهاد میکنم جلسه ختم شود . پیشنهاد آقای ملک التجار – بنده پیشنهاد ختم جلسه را مینمایم . نایب رئیس مخالفی نیست ؟ بعضی از نمایندگان – خیر . نایب رئیس – آقای دولت آبادی ( اجازه ) حاج میرزا یحیی دولت آبادی – چند فقرهخ لایحه آمده است به کمیسیون مبتکرات . نایب رئیس – راجع به ختم جلسه است ؟ حاج میرزا یحیی دولت آبادی – بنده در دستور عرضی دارم . نایب رئیس – آقای مشار اعظم ( اجازه )

مشار اعظم – ضرر ندارد جلسه را ادامه دهیم تا این ماده بگذرد . زیرا این ماده خیلی مهم است و در اطراف آن یک مذاکراتی هم باید بشود بنده بهتر میدانم که مذاکرات در اطراف آن تمام شود آنوقت جلسه را ختم کنیم . شیروانی – در جلسه آتیه هم میتوانید مذاکره کنید . نایب رئیس – ( خطاب به آقای مشار اعظم ) کدام ماده را میفرمائید ؟ مشار اعظم – همین ماده بیست و نهم را که خواندند یک عیبی دارد . نایب رئیس – مذاکرات در ماده ۲۹ ختم شد . آقای آقا سید یعقوب ( اجازه )

آقا سید یعقوب – پیشنهاد های این ماده را بخوانید . نایب رئیس – پیشنهادی در این ماده نرسیده است . پیشنهادی از آقای کازرونی رسیده است قرائت میشود . ( اینطور خوانده شد ) بنده پیشنهاد میکنم چند فقره خبر کمیسیون عرایض و مرخصی قرائت شود . آنوقت جلسه ختم شود . روحی – بنده مخالفم .

نایب رئیس – راجع بدستور جلسه آتیه چند فقره پیشنهاد از طرف بعضی از آقایان رسیده ولی چون عده برای رأی کافی نیست . گمان میکنم بهتر این است که دستور معین نشود . جلسه روز شنبه سه ساعت قبل از ظهر . ( مجلس نیمساعت بعد از ظهر ختم شد ) رئیس مجلس شورای ملی : مؤثمن الملک . منشی : علی اقبال الممالک ، منشی : معظم السلطان .