مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۲۸۶ نشست ۱۷۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نخست

قانون اساسی مشروطه و متمم آن

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۲۸۶ نشست ۱۷۷

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ مهر ۱۲۸۶ نشست ۱۷۷ مذاکرات روز سه شنبه ۱۴ رمضان المبارک دارالشوری ملی

خلاصه مذاکرات روز یکشنبه ۱۲ رمضان را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.

مستشارالدوله- در باب پرادختن حقوق سنوات قبل مذاکرات میان آمده بود کلیه این حقوق به قسم منقسم می‌شود و قرار شد عجاله حقوق پارساله داده شود و محل آنهم عنوان قرض داخلی است که مجلس تصویب کرد ولی این فقره که از بابت یونت ئیل داده بشود و حقوق از قرار تومان پنچهزار بطوری که کمیسیون قرار گذاشته باید از مجلس بگذرد.

حاج امین الضرب- حالا آقایان باید ببینند یکی این که در باب حقوق یونت‌ئیل داده شود و یکی اینکه بچه ترتیب داده شود اینها را مذاکره کرده رای بدهند.

آقا میرزا ابوالحسن خان- کمیسیون آنچه دقت در این خصوص باید بکند کرده در باب مواجب اجزاء خارجه ما نمی‌توانیم حرفی بزنیم زیرا که آنها خرج معین دارند و دخل ندارند باید حقوق آنها تمام و کمال داده شود.

وکیل التجار- مامورین خارجه چنانچه گفته شد نیست که دخل نداشته باشد اگر درست حساب کنند زیادتر دخل دارند از قبیل تذکره و غیره مگر قلیلی از آنها.

مستشارالدوله- خوب است در باب حقوق یونت ئیل تفکیک شود یکی از برای عسگر و آحاد قشون تومان تومان داده می‌شود صاحب منصبهایی که خارج از فوج هستند مثل سایر ناس تومانی پنجهزار ببرند در باب حقوق سفرا و مامورین خارجه چطور که مکرر گفتگو شده باید تمام داده شود و اگر کسر شود بعضی اشکالات پیدا می‌شود صحیح نیست گفتگو شود از تذکره هم چیزی عاید آنها نمی‌شود و همچنین دخل مشروع هم در همه جا که آنها مامور هستند نیست فقط در چند جاهست از بابت بیوتات هم عجاله داده نمی‌شود فقط به ارباب حقوق که مستاصل هستند داده می‌شود از آن هم به آن قلم‌های بزرگ ممکن نیست داده شود زیرا که وجه وفا نمی‌کند.

آقا سید حسن تقی زاده- به موجب فرامینی که دولت به ارباب حقوق داده اگر داشت باید تمام و کمال بدهد ولی چون ندارد می گوییم باید کسر شود به آن اندازه که ندارد باید کسر گذاشته شود. آنهایی که به یک اندازه دارند می‌توانند از این کسر صرف نظر نمایند اما سرباز و مامورین را باید تمام داد ولی با این حال از مامورین خارجه اشخاصی که ثروت دارند استدعا می‌کنیم که صرف نظر کنند اما آن قلمهای درشت هم باید فهمید که کدام می‌توانند نگیرند و هر کدام فقرشان زیادتر از فقر مملکت است باید داده شود.

اسدالله میرزا – عرضی که بنده می‌خواستم بکنم آقای مستشارالدوله گفتند می‌خواستم عرض نمایم آنچه وکیل‌التجار گفتند نظرشان بمامورین روسیه و عثمانی است که فی الجمله دخل دارند ولی در سایر نقاط فرنگستان ابدا دخل ندارد.

آقا میرزا محمود – از قرار معلوم سه مسئله مطرح شد یکی مخارج مامورین خارجه که ابدا اطلاع و رایی ندارم دیگر در باب حقوق ارباب حقوق که مستأصل هستند در حقیقت هر چه زودتر باید داده شود و نیز باید ملاحظه شود که این وجه بتمام می‌رسد یا خیر با این که جمعی اول می‌آیند میگریند و بعد باقی می‌ماند باید این مطلب را کمیسیون ملاحظه نماید.

آقا میرزا ابوالحسن خان – این که گفتند بعضی از مامورین خارجه هستند که تمول دارند و محتاج بمواجب نیستند کم و کسر شود اعتقاد بنده این است که به این گونه اشخاص باید زودتر داد زیرا که آنها چندان در مقام حفظ شئونات دولت نیستند و وقتی خواستند یکی از آنها را بجای دیگری بگذارند فورا خواهد گفت که مواجب من نرسیده و آن وقت باعث بدنامی دولت می‌شود چنانچه مثل این را از مامور بروکسل مشاهده کردیم پس باید حقوق این گونه اشخاص را زودتر رسانید.

مستشارالدوله – با آن وجهی که فعلا از بعضی جاها صورت داده شده ممکن است که تومانی پنجهزار داده شود و به عساکر هم تومان تومان داده شود.

ادیب- عقیده بنده این است که بافراد نظام و سایرین تمام تومان پنجهزار داده شود.

حاج سید عبدالحسین شهشهانی – افراد نظامی را باید تمام داد تا خدمت کنند.

حاج سید نصرالله – به افراد نظام باید تمام داد.

آقا سید حسین – این سرباز و افراد نظام اغلب داخل نظام نیستند سی و دو نفر را شصت نفر بخرج می‌دهند مقصود جناب ادیب هم همین است که اینطور نشود.

آقا میرزا محمود – باید ملاحظه کرد وقتی که تمام مواجب سرباز را بدهند هیجده تومان می‌شود آیا انصاف است بگویند آنرا هم نصفه بگیرند.

وکیل التجار – البته این ملاحظات را تماما کمیسیون کرده و باید دیگر این طور تقلبات که سابق بوده در کار نباشد و حقوق مامورین خارجه را هم باید تمام داد و از آنها کار خواست که اگر خیانتی کردند به مجازات برسند و عقیده بنده این است که انشاءالله بعدها حقوق افراد قشون بلکه زیادتر برسد.

حاج میرزا علی آقا – باید دولت را فرض کرد یک شخص و این یک شخص قرض دارد و مداخل هم دارد واین پولها که گرفته شده مال دولت است و این فرض ارباب حقوق خرج دولت است این اشخاص که برات در دست دارند باید ملاحظه کرد که هر کسی که کافی است و خدمتش ظاهر شده است باید تمام داد و کسانی که بوسیله وتوسط معروف شدند و ذی حق نیستند باید نداد اشخاصی را هم که استحقاق درند باید تمام داد و بعد از اغنیا باید خواهش کرد که عجالتا مملکت مقروض است صرف نظر نمایند مقصود اینست تفکیک شود اشخاصی که ذیحق هستند تمام داده شود بهر حال باید سعی کرد که جمع و خرج مملکت موافقت کند تا حال می‌گفتیم که گمرک و مالیات و غیره حرام است برای اینکه نه در گرفتن ملاحظه داشتند و نه در دادن در همه افراط و تفریط بود ولی حالا که مشروطه است و تمام کار را باید از روی عدالت کرد پس باید هم در گرفتن و هم در خرج کردن ملاحظه کرد.

میرزا مرتضی قلیخان – گویا باندازه که باید گفتگو شود مباحثه شده است خوبست نتیجه گرفته شود اولا حقوق یونت ئیل را باید داد یا خیر رای گرفته شود و ثانیا در صورت دادن آیا پنجهزار داده شود یا زیادتر داده شود.

آقا سید حسن تقی زاده – عمده چیزی که باید مباحثه شود اینست که میان این دو مطلب باید معلوم شود میگوییم از همه چیز باید صرف نظر کرد و فقط مکنت و عدم احتیاج را ملاحظه کرد هر کس می‌تواند صرف نظر کند باید باو نداد و به آنهایی که احتیاج دارند باید داد آن نکته هم که آقا میرزا محمود گفتند که ببینیم این پول کفاف می‌دهد یا خیر آنهم باید ملاحظه شود.

آقا میرزاابوالحسن خان – این رای صحیح عاقلانه ایست ولی ما نمی‌توانیم به آن دلیلی که گفته شد به سفرای خود چیزی ندهیم به علاوه بعضی هم حقوق خودشان را به صرافها فروخته‌اند و گرفته‌اند چه باید کرد.

آقا سید حسن تقی زاده – عمل صرافها را باید گذشته دانست آنها گرفته‌اند.

آقا میرزا ابوالحسن خان – پس آنوقت چیزی نمی‌ماند.

مستشارالدوله – این قاعده اساسی که آقای تقی زاده گفتند خیلی خوب است ولی از بابت مامورین خارجه و سفرا به محظورات خواهیم افتاد وقتی میگویند که فلان سفیر دوازده هزار تومان است صوابی و مواجب دارد تمام مواجب خود او نیست بلکه بعضی مخارج و مواجب اجزاست وقتی که کسر گذاشته شد لابد سفیر هم از اجزا کسر خواهد نمود پس فقط می‌ماند مواجب رکابی سفرا در این خصوص باید ملاحظه شود اما آن است صوابی کلیه مخارج سفارت خانه است نمی‌شود کسر شود.

وکیل التجار – سفرایی که در ممالک دور دست هستند صحیح است باید بآنها داد ولی بعضی هستند که من خودم میدانم از عمل تذکره چقدر می‌برند که اضافه از مواجب آنهاست و ابدا در بودجه ما نیست و هیچ نمیدانیم پس نباید بآنها داد.

آقا سید حسین – مخارج و حقوق اجزا چطور انها را که باید داد.

بحرالعلوم – این ترتیبی که گفته شد که هر کس بضاعت دارد ندهند و هر کس بضاعت ندارد بدهند تشخیص این مطلب خیلی مشکل است.

آقا سید حسن تقی زاده – شما باید رای در حکم بدهید تشخیص در موضوع با کمیسیون است لابد تمام آنها را ملاحظه خواهند کرد.

احسن الدوله – گمان می‌کنم در مملکت ما آنها که غنی‌ترند محتاج‌ترند و به واسطه بعضی تقیدات مخارج زیادتر است پس خوبست پایین‌تر از صد تومان گرفته تا بالاتر برسد به همه و از پنجهزار هم باید خیلی متشکر شوند.

آقا سیدحسن تقی زاده – اینکه گفته شد از پایین شروع بشود این را نمیشود میزان قرار داد زیرا که ممکن است یک نفر دویست تومان مواجب داشته باشد و هیچ هم محتاج نباشد و یکی صد هزار تومان داشته باشد و محتاج باشد.

حاج سید نصرالله – این مسئله خوب است اما اگر بشود تحقیق شود.

حاج امام جمعه – اینکه باید ملاحظه غنی و فقیر شود خیلی سخت است و پس از تحقیقات کمیسیون باید به یکی افلاس نامه بدهد و به یکی ندهد این ترتیب صحیح نیست و کلیه این حقوق دو قسم است یکی از اذای خدمت و یکی تفضلی. باید خدمت را جلو انداخت و مامورین خارجه هم آن طور که وکیل التجار گفتند نظر ایشان بچند نفر است حقوق مامورین خارجه دو سال است داده نشده باید تمام داده شود و بالاخره عقیده بنده این است حقوق اشخاصی که استحقاق دارند از سرباز و نوکر و مامورین خارجه که خدمت می‌کنند تمام داده شود و به آنهایی که تفضلی داده شده تومانی پنجهزار داده شود.

مستشارالدوله – آنچه از بابت مخارج است باید تمام داد از بابت جیره و مواجب هم نباید کسر شود پس سرباز و صاحب و صاحب منصبان قشونی را باید تمام داد اما آنهایی که محض تسهیل وصول داخل در قشون شده‌اند باید کسر نمود اما از آن قلم‌هایی که خیلی درشت است باید کسر نمود اما از آن قلم‌هایی که خیلی درشت است باید خواهش شود که یا تومانی پنجهزار بگیرند و یا صرف نظر کنند.

احسن الدوله – خوبست آنچه در کمیسیون مالیه تصویب شده روی کاغذ بیاید.

رئیس- آخر رای چه شد؟

صدیق حضرت – همان است که جناب مستشارالدوله گفتند.

رئیس- پس خوب است نوشته شود و رای گرفته شود.

اسدالله میرزا – از بابت حقوق سرباز از سابق قریب سیصد هزار تومان داده شده و یک روز هم صحبت شد که باید نظارت شود که به افراد قشون داده شود بعد گفتند چون وزیر مسئول داریم لابد به افراد قشون خواهند رسانید حال خوب است کمیسیون مالیه دراین باب تحقیق نماید که این پول بافراد قشون رسیده است یا خیر؟

آقا سید حسن تقی زاده – در اول امر که می‌خواستند قرض نمایند و صورت قروض دولت را آوردند دویست هزار تومان صورت دادند قریب سیصد هزار تومان پول داده شد هنوز آن دویست و شصت هزار تومان باقی است.

مبشرالسلطان – حقوقی که از اول سال به قشون داده شد قریب شصت هزار تومان حاجی دبیرالدوله تومانی پنجهزار خریده است و حقوق اجزای خودرا گرفته است.

رئیس التجار – دویست و شصت هزار تومان پول گرفتند و نایب السلطنه تومان تومان صورت خرج داد در صورتیکه معلوم نیست چه شده است.

آقا میرزا محمود – قوام الدوله پیش وزیر لشکر بود واز این ترتیب خوب اطلاع دارد از او تحقیق شود.

وکیل التجار – در یکی دو موضوع تحقیق شود تا معلوم گردد والا بصرف گفتن فایده ندارد.

وکیل الرعایا- خوبست بعد از این کمیسیونها اعمال خود راماه بماه اطلاع بدهند تا معلوم گردد.

حاج امین الضرب – آنچه کمیسیون کار می‌کند نتیجه را به مجلس اطلاع می‌دهد.

آقا میرزا ابوالحسن خان – مگر اینها منتخبین مجلس نیستند فقط حقی که شما دارید همین است که ماه بماه راپورت کارهای خود را به مجلس بدهند.

اسدالله میرزا – خوب است نتیجه گرفته شود اینکه عرض می‌کنم راجع به وزیر جنگ است آقا میرزا سلیمان خان سررشته‌دار کل قشون از تمام اینها بصیرت دارند خوبست از ایشان صورت بخواهید و به کمیسیون مالیه داده شود و بعد از تجدید نظر تحقیق شود.

بحرالعلوم کرمانی – کرمان هم از ایالات معتبره ایران است چرا از وکلای آنجا نباید در کمیسیون مالیه کسی باشد جناب آقا میرزا حسن سالها در تحویل خانه مالیه کرمان بوده است و خیلی مربوط بمالیات کرمان هستند خوبست مجلس تصویب کند ایشان هم جزو کمیسیون باشند.

آقا میرزا ابوالحسن خان – کمیسیون را باید مجلس انتخاب کند و باید ملاحظه نماید. به عقیده بنده از هر ولایتی یک نفر که ربط به مالیه آنجا داشته باشد انتخاب شود و کمیسیون هم باید هر چند ماه بچند ماه تغییر داده شود.

حاج امین الضرب – نتیجه در باب حساب قشون چه شد؟

آقا سید حسین – از وزارت جنگ باید صورت این سیصدهزار تومان و کسر را خواست.

حاج امین الضرب – اگر همه متفق هستید یادداشت شود که بوزیر جنگ اطلاع داده شود.

وکیل التجار – صورت را باید خواست با تمام اشخاصی که مسئول این کار بوده‌اند تا با دقت رسیدگی شود و مجازات هم باشد.

وکیل الرعایا- خوب است اشخاصی که مسئول هستند در همین مجلس علنی جواب بدهند و مصرف را برسانند.

آقا میرزا فضلعلی آقا – آقا میرزا ابوالحسن خان گفتند که کمیسیون باید همین طور باشد اما کمیسیون باید کار خودش را به مجلس بیاورد و معلوم کند وقتی که تصویب شد آن وقت مشغول می‌شوند.

آقا میرزا ابوالحسن خان – یعنی باید نتیجه را بیاورند.

آقا میرزافضلعلی آقا – کمیسیونی که کارش به مجلس نیاید آخرش اینطور مذاکره می‌شود که نتیجه ندارد.

رئیس- کمیسیون مالیه مشغول کار است هنوز کاری را تمام نکرده که نتیجه اش به مجلس بیاید.

آقا میرعماد- کمیسیون وقتی کمیسیون است که کارش به مجلس بیاید.

حاج امام جمعه- جزء جزء کار را که قبل از اتمام به مجلس نمی‌آورند همین که کار تمام شد باید نتیجه‌اش به مجلس بیاید اینست که کسی مسبوق از ترتیبات و مقدمات مطلب نیست.

آقا سید حسن تقی زاده – خوب شد که این حرف بمیان آمد و خوب بود که گفتند باید جزء بجزء را صورت بدهند ولی خوب است یک قدری دقت کرده ببینند که اگر بنا باشد جزء جزء صورت را بدهند می‌شود مثلا دستورالعمل هزار و سیصد و بیست و پنج خوانده شود که گذشته از طول زمان هیچ مطلب دست نمی‌آید اینهایی که بیرون نویس شده است باید رجوع بشود باز در این صورت مجلس نمی‌تواند اطمینان حاصل نماید زیرا که خیلی چیزها بیرون نویس شده و بجزء جزء‌ها اگر بنا بشود رأی داده شود. مجلس نمی‌تواند از روی واقع رعایت حقوق مردم را بکند بلی باید مجلس از کمیسیون بپرسد که شما چه چیز را مأخذ قرار داده‌اید و به این طور رفتار کرده‌اید آنوقت خواهید گفت که مجلس ما را انتخاب کرده که دخل و خرج مملکت را مساوی نماییم بهر حال نمی‌شود تمام کتابچه‌ها را آورد و خواند و به آن ترتیب هم زیادتر طول می‌کشد.

حاج امام جمعه – اینکه میگویند کسر بشود معلوم است کسر هم باید بشود ولی گفتگو در کیفیت کسر است که چه طور باید کسر بشود من عقیده‌ام این است کمیسیون بر حسب ماموریت که از مجلس دارد نتیجه را باید به مجلس بیاورد.

آقا سید حسن تقی زاده – کمیسیون نتیجه کار خودرا به مجلس می‌آورد اما جزء جزء نمی‌آورد.

صنیع الدوله – چون کار کمیسیون مالیه جزیی نبود که زود زود به مجلس بیاید نتایجش بعد به مجلس میاید و صورت خلاصه آن این است که اینقدر مملکت مالیات دارد و این قدر مخارج دارد و اینقدر کسر دارد ما این طور کردیم که مساوی شود حالا باید فهمید که این پول را مردم برای چه می‌دهند آیا از روی قانون داده می‌شود یا هوایی داده می‌شود اگر هوایی داده می‌شود برای چه می‌دهند اولا آن مردی که این مالیات را می‌دهد برای این می‌دهد که مال و جانش در امنیت باشد.

حسام الاسلام – تمام این فرمایشات سرکار راجع به قبل است زیرا که هنوز کمیسیون مالیه عمل خود را تمام نکرده پس از آنکه عمل خود را تمام کرد آن وقت باید ببینند که از روی چه اساسی کار کرده ما دو نسخه داریم یکی اینکه جمع و خرج مملکت باید مساوی باشد یکی هم غلط نامه ایست که افراط و تفریط شده وقتی غلط نامه خوانده شود همه تصدیق خواهند نمود که باید این افراط و تفریط‌ها کسر شود.

حاج امام جمعه – صحبت در این بود که باید چیزی را تصویب کرد که انسان مسبوق باشد تا کار تمام نشود نمی‌شود تصدیق کرد.

حاج محمد اسمعیل آقا – آنچه جناب صنیع الدوله گفتند از آن روشن تر و واضحتر نمی‌شود حالا باید فهمید که مستحق و غیر مستحق کیست آنها که از پیش بردند هیچکدام مستحق نبودند والا امروز چند وقت است که میخواهندسه فوج تهیه کنند نمی‌توانند پس آنها را باید از سر مرتب کرد.

صنیع الدوله – تمام فرمایشات صحیح است و تمام امورات این مملکت قابل اصلاح است یعنی غلط بوده باید تصحیح کرد اما همه میدانید که امورات تدریجی الحصول است و امروزه تمام نظر بهمان شش کرور کسر محل است که بیک اندازه اصلاح شد عجالتا همین طور خوب است و راپورت آن را هم به مجلس خواهند داد و ملاحظه خواهند فرمود و اینکه جناب حاج امام جمعه گفتند که بجزییات باید رسیدگی شود خیلی خوب است ولی ممکن نیست بعلت اینکه چهار هزار فرد است و روی هم هر کدام دارای ده اسم است نمی‌شود در باب هر کدام گفتگو کرده رأی گرفته شود خیلی طول می‌کشد.

آقا میرزا فضلعلی آقا – مقصود این است که مجلس به این طور که کمیسیون از اول رسیدگی و نظر کرده نظر نخواهد کرد در چند قلمی که کم و کسر شده است باید ببینید بعدالت است یا نه.

اسدالله میرزا – همه میدانید که در این مملکت اکثری هستند که امور معاششان از حقوق دیوانی می‌گذرد اگر نرسد مستاصل می‌شوند در این صورت کمیسیون مالیه یک وقتی را از برای دادن دستورالعمل و اتمام آن معین نماید که مردم بدانند.

آقا سید حسن تقی زاده – تا آخر رمضان تمام می‌شود.

آقا میرزا ابوالحسن خان – تلگراف شیراز هنوز به مجلس نیامده که من سئوال و جواب کنم اما چیزی که بمن نوشته شده است این است که این مسئله، مسئله حب و بغض پسر قوام است نه صحبت مشروطه در این جا صحبت مشروطه کمتر می‌شود و از اینرو سید عبدالحسین لاری را خواستند و به او تفنگچی دادند که این حرکات را بکنند حالا وقتی که آن تلگرافات شیراز آمد این تلگراف در مجلس خاص خوانده می‌شود.

آقا سید حسین – چیزی در باب استعفای محتشم‌السلطنه خوب است نوشته شود که خیلی اهمیت دارد

(لایحه از طرف انجمن آل محمد رسیده بود که از مندرجات جریده حبل المتین اظهار دلتنگی واستدعای توقیف کرده بودند قرائت شد).

حسنعلی خان – مجلس اگر قانونا بخواهد در باب روزنامه حبل المتین دخالت میکند والا بحرف این انجمن و سایر انجمنها کاری نخواهد کرد.

حاج سید نصرالله – من با کسی غرض ندارم ولی حبل المتین چرا مطالب پریروز مرا تحریف کرده است و محل بحث قرار داده است ما در راه تحصیل این مجلس رنجها برده‌ایم باسم شریعت این مجلس را گرفته‌ایم چرا باید مطالبی درج شود که مستمسک بدست دیگران بیفتد مگر نمیدانید که روزنامه مایه حیات و ممات یک مملکت است باید قلم روزنامه نویس پاک باشد.

صدیق حضرت – وقتی که روزنامه صوراسرافیل توقیف شد من عرض کردم که بغیر از توقیف یک مجازاتی هم در بین باشد

کاغذی از انجمن خراسانیان رسیده بود قرائت شد مشعر بود بر این که:

اگر وزیر نظام به ریاست قشون خراسان از طرف مجلس می‌رود صحیح است والا به چه قانونی می‌رود قانون وزارت جنگ هم که نیست.

(گفتند این اظهار صحیح است.)

وکیل التجار – چون آنجا قدری امن است و اغتشاش ندارد این است از قراری که شنیدم او را روانه می‌کنند از برای همین مطلب از قرار مذکور وزیر جنگ راضی نبود ولی گفتند باید برود.

حاج سید عبدالحسین شهشهانی – پارسال که این ترتیب نبود رفتن سپهسالار چقدر اسباب خسارت و ضرر اهالی آنجا شد.

حسن علی خان – باید معلوم بشود که ماموریت قشون و نظام با کیست اگر این طور است هیچ وزیری نمی‌تواند خود را مسئول بداند.

رئیس- اینها هم همینطور نوشته‌اند که به تصویب وزیر جنگ است یا خیر؟ پس باید یادداشت شود که از وزیر جنگ سئوال شود

لایحه از حسام الاسلام قرائت شد که اجازه مرخصی خواسته بودند بروند رشت و معاودت نمایند.

محقق الدوله – خوب است اقدام نمایند که بموجب نظامنامه نواقص وکلای آنجا را انتخاب کرده با خودشان بیاورند.

(مجلس ختم شد).