رباعیات وحشی بافقی

'

رباعیات از وحشی بافقی

'

برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را

یارب که بقای جاودانی بادا		کامت بادا و کامرانی بادا
هر اشربه‌ای کز پی درمان نوشی		خاصیت آب زندگانی بادا

***

عشرت بادا صبح تو و شام ترا		آغاز تو را خوشی و انجام ترا
شبهای ترا باد نشاط شب عید		نوروز ز هم نگسلد ایام ترا

***

شد یار و به غم ساخت گرفتار مرا		نگذاشت به درد دل افکار مرا
چون سوی چمن روم که از باد بهار		دل می‌ترقد چو غنچه، بی‌یار، مرا

***

جان سوخت ز داغ دوری یار مرا		افزود سد آزار بر آزار مرا
من کشتنیم کز او جدایی جستم		ای هجر به جرم این بکش زار مرا

***

از بهر نشیمن شه عرش جناب		بنگر که چه خوش دست به هم داد اسباب
گردید سپهر خیمه و انجم میخ		شد سد ره ستون و کهکشان گشت طناب

***

اندر ره انتظار چشمی که مراست		بی نور شد و وصال تو ناپیداست
من نام بگرداندم و یعقوب شدم		ای یوسف من نام تو یعقوب چراست

***

آن سرو که جایش دل غم پرور ماست		جان در غم بالاش گرفتار بلاست
از دوری او به ناخن محرومی		سد چاک زدیم سینه جایش پیداست

***

پیوستن دوستان به هم آسان است		دشوار بریدن است و آخر آن است
شیرینی وصل را نمی‌دارم دوست		از غایت تلخیی که در هجران است

***

شاها سربخت بر در دولت تست		یک خیمه فلک ز اردوی شوکت تست
گر خیمه‌ی چرخ را ستونی باید		اندازه ستون خیمه‌ی رفعت تست

***

اکسیر حیات جاودانم بفرست		کام دل و آرزوی جانم بفرست
آن مایع که سرمایه‌ی عیش و طرب است		آنم بفرست و در زمانم بفرست

***

شوخی که خطش آیه‌ی فرخ فالی است		نادیدن آن موجب سد بد حالی است
تا شمع رخش نهان شد از پیش نظر		شد دیده تهی ز نور و جایش خالی است

***

جز فکر جدا شدن ز دلدارم نیست		این صبر هراسنده ولی یارم نیست
دندان به جگر نهادنی می‌باید		اما چه کنم صبر جگر دارم نیست

***

مجنون که کمال عشق و حیرانی داشت		مهری نه چو این مهر که میدانی داشت
این مهر نه عاشقی ست ، مهری ست که آن		با یوسف مصر پیر کنعانی داشت

***

شاها سر روزگار پامال تو باد		گردون ز کتل کشان اجلال تو باد
هر صید مرادی که بود در عالم		فتراک پرست رخش اقبال تو باد

***

شاها چو کمان قدر به فرمان تو باد		چون گوی فلک در خم چوگان تو باد
آن سینه پر داغ که خصمت دارد		صندوقه تیرهای پران تو باد

***

صید افکنی مراد آیین تو باد		عیوق شکارگاه شاهین تو باد
هر سر که نه در پای سمند تو بود		بر بسته به جای طبل برزین تو باد

***

شاها در جهان عرصه‌ی در گاه تو باد		آفاق پراز خیمه و خرگاه تو باد
این خیمه‌ی بی ستون که چرخش خوانند		قایم به ستون خیمه‌ی جاه تو باد

***

جرم است سراپای من خاک نهاد		لیکن بودم به عفو او خاطر شاد
ای وای اگر عفو نباشد ، ای وای		فریاد اگر جرم نبخشد ، فریاد

***

کوی تو که آواره هزاری دارد		هرکس به خود آنجا سر و کاری دارد
تنها نه منم تشنه‌ی دیدار، آنجا		جاییست که خضر هم گذاری دارد

***

وحشی که همیشه میل ساغر دارد		جز باده کشی چه کار دیگر دارد
پیوسته کدویش ز می ناب پر است		یعنی که مدام باده در سر دارد

***

گر کسب کمال می‌کنی می‌گذرد		ور فکر مجال می‌کنی می‌گذرد
دنیا همه سر به سر خیال است ، خیال		هر نوع خیال می‌کنی می‌گذرد

***

فریاد که سوز دل عیان نتوان کرد		با کس سخن از داغ نهان نتوان کرد
اینها که من از جفای هجران دیدم		یک شمه به سد سال بیان نتوان کرد

***

تیرت چو ره نشان پران گیرد		هر بار نشان زخم پیکان گیرد
از حیرت آن قدرت بخت اندازی		مردم لب خود بخش به دندان گیرد

***

دل زان بت پیمان گسلم می‌سوزد		برق غم او متصلم می‌سوزد
از داغ فراق اگر بنالم چه عجب		یاران چه کنم، وای دلم می‌سوزد

***

یارب که زمانه دلنوازت باشد		ایام همیشه کار سازت باشد
رخش تو سپهر و زین رخش تو هلال		خورشید به جای طبل بازت باشد

***

می‌خواست فلک که تلخ کامم بکشد		ناکرده‌ی می طرب به جامم، بکشد
بسپرد به شحنه فراق تو مرا		تا او به عقوبت تمامم بکشد

***

شاها به عداوت توکس یار نشد		کاو در نظر جهانیان خوار نشد
با نشأه‌ی خصمی تو آنکس که بخفت		در خواب شد آنچنان که بیدار نشد

***

آنان که به کویی نگران می‌گردند		پیوسته مرا به قصد جان می گردند
از رشک نبات می‌دهم جان که چرا		گرد سر هم نام فلان می‌گردند

***

آن زمره که از منطق ما بی‌خبرند		سد نغمه‌ی ما به بانک زاغی نخرند
زاغیم شده به عندلیبی مشهور		ما دیگر و مرغان خوش الحان دگرند

***

مجنون به من بی سر و پا می‌ماند		غمخانه‌ی من به کربلا می‌ماند
جغدی به سرای من فرود آمد و گفت		کاین خانه به ویرانه ما می‌ماند

***

ای چرخ مرا دلی ست بیداد پسند		بیمم دهی از سنگ حوادث تا چند
من شیشه نیم که بشکند سنگ توام		مرغ قفسم که گشتم آزاد ز بند

***

یا صاحب ننگ و نام می‌باید بود		یا شهره‌ی خاص و عام می‌باید بود
القصه کمال جهد می‌باید کرد		در وادی خود تمام می‌باید بود

***

در کوی توام پای تمنا نرود		من سعی بسی کنم ولی پا نرود
خواهم که ز کویت روم اما چه کنم		کاین بیهده گرد پا دگر جا نرود

***

تا پای کسی سلسله آرا نشود		او را سر قدر آسمان سا نشود
باز ار نشود صید و نیفتد در قید		او را به سر دست شهان جا نشود

***

در صید گهت که جان طرب ساز آید		سیمرغ اسیر چنگل بازآید
هر جا که صدای طبل باز تو رسد		سد مرغ دل از شوق به پرواز آید

***

ازدیده ز رفتن تو خون می‌آید		بر چهره سرشک لاله گون می‌آید
بشتاب که بی توجان ز غمخانه‌ی تن		اینک به وداع تو برون می‌آید

***

خوش آن که ره عشق بتی پیماید		برخاک رهش روی ارادت ساید
یک سو نظرش که غیر پیدا نشود		دل در طرفی که یار کی می‌آید

***

تا شکل هلال گردد از چرخ پدید		کز بهر در شادی عید است کلید
روز وشب عمر بی زوالت بادش		مستلزم اجر روزه و شادی عید

***

نوروز شد و بنفشه از خاک دمید		بر روی جمیلان چمن نیل کشید
کس را به سخن نمی‌گذارد بلبل		در باغ مگر غنچه به رویش خندید

***

آهنگ سفر می‌کند آن ماه عذار		ای جان که نفس گیر شدی ناله برآر
در محملش آویز دلا همچو جرس		وزناله و فریاد زبان باز مدار

***

یارب که در این دایره‌ی دیر مدار		باشی ز چنان زندگیی برخوردار
کایام شریف عیدش ار جمع کنند		سد عمر ابد به هم رسد بلکه هزار

***

دانی شاها که مهر فرخنده اثر		تحویل حمل نمود و بودش چه نظر
تا روز نشاطت که به گلشن گذرد		هرروز فزونتر بود از روز دگر

***

ای صیت معالجات تو عالم گیر		و آوازه تو کرده جهان را تسخیر
یارب که جدا مباد تا عالم هست		صحت ز تنت چو نور از بدر منیر

***

آن شمع که دوش بود تب تا سحرش		صحت پی رفع تب در آمد ز درش
تب از بدنش راه‌گریزی می‌جست		فصاد جهاند از ره نیشترش

***

ای منشاء دانایی و ای مایه هوش		بفرست از آن که تا سحر خوردم دوش
بسیار نه ، کم نه، آن قدر بخش که من		هشیار نگردم و نمانم مدهوش

***

ای جان و تنم مطیع و شوق تو مطاع		رفتی و جدا زان رخ خورشید شعاع
هیهات که جان وداع تن کرد و نداد		چندان مهلت که تن شتابد به وداع

***

فن تو و سد هزار برهان کمال		شغل من و یک جهان خیالات محال
تو منزوی مدرسه‌ی عالی فضل		من بیهده گرد راست بازار خیال

***

در نامه رقم ز خانه‌ای یافته‌ام		وز عنبر تر شمامه‌ای یافته‌ام
از شوق دمی هزار بارش خوانم		گویی تو که گنج نامه‌ای یافته‌ام

***

تا کار جهان به کام کس نیست مدام		عیش تو مدام باد و کار تو تمام
در مجلس عشرت تو غم خوردن دهر		یارب که بود چو روزه در عید حرام

***

تا در ره عشق آشنای تو شدم		با سد غم و درد مبتلای تو شدم
لیلی‌وش من به حال زارم بنگر		مجنون زمانه از برای تو شدم

***

امشب همه شب ز هجر نالان بودم		با بخت سیه دست و گریبان بودم
قربان شومت دی به که همره بودی		کامشب همه شب به خویش گریان بودم

***

از آبله‌ای تازه گل باغ ارم		حاشا که شود طراوت روی تو کم
نی جوهر حسن لاله است از ژاله		نی زیور خوبی گل است از شبنم

***

ای آنکه به یکرنگی تو متصفم		در بندگیت مقرم و معترفم
با «فاف» و «ر» و « الف ،ب » و «ه » ز کرم		بفرست بدست «غین » و « لام» و « الفم»

***

تا کی ز مصیبت غمت یاد کنم		آهسته ز فرقت تو فریاد کنم
وقت است که دست از دهن بردارم		از دست غمت هزار بیداد کنم

***

رخسار تو ای تازه گل گلشن جان		کز آبله شبنمی نشسته ست بر آن
لاله ست ولی آمده با ژاله قرین		ماهی‌ست ولی کرده به سیاره قران

***

تا بود چنین بود و چنین است جهان		از حادثه دهر کرا بود امان
بلقیس اگر به ملک جاویدان رفت		جاوید تو مانی ای سلیمان زمان

***

خورشید که هست شمسه‌ی هفت ایوان		خواهی که بگویمت که چون گشت عیان
زد رفعت شاه خیمه بیرون از چرخ		ماندش ز ستون خیمه بر چرخ نشان

***

در نفی رخت شمع شبی راند سخن		روزش دیدم گرفته کنجی مسکن
ماننده‌ی عاصیی که در روز جزا		با روی سیاه سر برآرد ز کفن

***

ای مدت شاهی جهان مدت تو		در عید سرور خلق از دولت تو
گر عید تواند که مجسم گردد		آید ز پی تهنیت خلعت تو

***

ای رفعت و شان فروترین پایه تو		خوبی یکی از هزار پیرایه‌ی تو
از بهر خدا سایه زمن باز مگیر		ای سایه‌ی رحمت خدا سایه‌ی تو

***

خوش آن که شود بساط مهجوری طی		در بزم وصال می‌کشم پی در پی
می‌جویمت آنچنان که مهجور وصال		مشتاق توام چنان که مخمور به می

***

گر درخور مهرم احترامی بودی		نزدیک توام قدر تمامی بودی
من می‌گفتم که عشق من تا به کجاست		گر ز آنطرف از عشق مقامی بودی

***

ای کاش برات من براتی بودی		کر مفلسیم خط نجاتی بودی
بالله که آنچنان برایت می‌بود		گر از طرف تو التفاتی بودی

***

در عهد معالجات تو بیماری		بیکار شد از شیوه خلق آزاری
نی از پی آزار به سوی تو شتافت		آمد که شکایت کند از بیکاری

***

گر با تو گهی نظر کنم پنهانی		لازم نبود که طبع خود رنجانی
من بودم و دیدنی چو این هم منع است		آن نیز به یاران دگر ارزانی

***

ای درگه تو عید گه روحانی		در تهنیتت هم انسی و هم جانی
از لطف تو عیدیی طمع دارم لیک		ترسم که توام طفل طبیعت خوانی