نهضت آزادی ایران
| کنفدراسیون دانشجویان ایرانی | نهضت آزادی ایران | جبهه ملی |
نهضت آزادی ایران در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۴۰ از سوی مهدی بازرگان، یدالله سحابی، سید محمود طالقانی، محمد رحیم عطایی، عباس رادنیا، حسن نزیه، منصور عطائی، عباس سمیعی و احمد صدر حاج سید جوادی پایه‌گذاری شد. آرمان نهضت آزادی بنا بر آنچه که بازرگان "مخالفت با شاه و مبارزه با استبداد و کسب آزادی‌های اساسی مبتی بر ارزش های اخلاقی و اسلامی و تاکید و پافشاری بر هویت ایرانی و اسلامی و اعتقادات ملی و مذهبی و پیروی از اندیشه های مصدق و طرفداری از دموکراسی نامیدند. رهبر نهضت آزادی از سال بنیانگذاری آن یعنی سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۷۳ با مهدی بازرگان بود و پس از مرگ بازرگان ابراهیم یزدی رهبری نهضت آزادی ایران را بر عهده گرفت.
علی شریعتی، مصطفی چمران، ابراهیم یزدی و صادق قطب‌زاده بنیانگذاران نهضت آزادی در خارج از کشور بودند. بازرگان در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۰ در نامه ای دل‌انگیز به محمد مصدق بزرگ فئودال ایران با پاسپورت سویسی، راه‌اندازی نهضت آزادی را به آگاهی رساند و با شعار "ما ایرانی هستیم، ما مسلمانیم، ما مصدقی هستیم!" کار نهضت آزادی را آغاز کرد.
یادآور می شویم که تیر ۱۳۳۹ اللهیار صالح هم‌بندان جبهه ملی به نام‌های مهدی بازرگان، غلامحسین صدیقی، کریم سنجابی، کاظم حسیبی، محمود طالقانی، یدالله سحابی، محمدعلی خنجی، محمدعلی کشاورز صدر، محمود نریمان، مهدی آذر، نصرت الله امینی، ابراهیم کریم آبادی، احمد رضوی، ادیب برومند، اصغر پارسا، حسن نزیه، جهانگیرحق‌شناس، جلال غنی‌زاده، باقر کاظمی، حسن قاسمیه، عبدالحسین اردلان، سید باقر کاظمی، عبدالحسین خلیلی، علی شهیدزاده، جبهه ملی دوم را بنیانگذاشتند و پس ازکوتاهی داریوش فروهر، شاپور بختیار، احمد زیرک زاده، اقبال کرمانشاهی، حسین صدر، امیر تیمور کلالی، باقر جلالی، حسین راضی، سعید فاطمی، سید ضیاءالدین حاج سید جوادی، شمس الدین امیر علایی، علی اشرف منوچهری نیز به جبهه ملی دوم پیوستند.