مسعود سعد سلمان (قصاید)/مقصور شد مصالح کار جهانیان
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
' | مسعود سعد سلمان (قصاید) (مقصور شد مصالح کار جهانیان) از مسعود سعد سلمان |
' |
مقصور شد مصالح کار جهانیان | بر حبس و بند این تن رنجور ناتوان | |
در حبس و بند نیز ندارندم استوار | تا گرد من نگردد ده تن نگاهبان | |
هر ده نشسته بر در و بر بام سمج من | بایکدگر دمادم گویند هر زمان: | |
خیزید و بنگرید نباید به جادویی | او از شکاف روزن پرد بر آسمان! | |
هین برجهید زود که حیلت گریست او | کز آفتاب پل کند از باد نردبان! | |
البته هیچکس بنیندیشد این سخن | کاین شاعر مخنث خود کیست در جهان | |
چون برپرد ز روزن و چون بگذرد ز سمج؟ | نه مرغ و موش گشتهست این خام قلتبان | |
با این دل شکسته و با دیدهی ضعیف | سمجی چنین نهفته و بندی چنین گران، | |
از من همی هراسند آنان که سالها | ز ایشان همی هراسد در کار، جنگوان | |
گیرم که ساخته شوم از بهر کارزار | بیرون جهم ز گوشهی این سمج ناگهان، | |
با چند کس برآیم در قلعه؟ گرچه من | شیری شوم دژ آگه و پیلی شوم دمان | |
پس بیسلاح جنگ چگونه کنم مگر | مر سینه را سپر کنم و پشت را کمان؟ | |
زیرا که سخت گشتهست از رنج انده این | چونان که چفته گشتهست از بار محنت آن | |
دانم که کس نگردد از بیم گرد من | زین گونه شیرمردی من چون شود عیان؟! | |
جانم ز رنج و محنتشان در شکنجه است | یارب ز رنج و محنت بازم رهان به جان | |
در حال خوب گردد حال من ار شود | بر حال من دل ثقةالملک مهربان | |
خورشید سرکشان جهان طاهرعلی | آن چرخ با جلالت و آن بحر بیکران | |
ای آن جوان که چون تو ندیده است چرخ پیر | یار است رای پیر ترا دولت جوان | |
هر کو فسون مهر تو بر خویشتن دمد | ز آهنش ضمیران دمد از خار ارغوان | |
باجوش حشمت تو چه صحرا چه کوهسار | با زخم هیبت تو چه سندان چه پرنیان | |
دارد سپهر خواندهی مهر ترا به ناز | ندهد زمانه راندهی کین ترا امان | |
بالای رتبت تو گذشته ز هر فلک | پهنای بسطت تو رسیده به هر مکان | |
یک پایه دولت تو نگشته است هیچ چرخ | یکروزه بخشش تو ندیده است هیچ کان | |
گرید همی نیاز جهان از عطای تو | خندد همی عطای تو بر گنج شایگان | |
نه چرخ را خلاف تو کاری همی رود | نه ملک را ز رای تو رازی بود نهان | |
پیوسته تیره و خجل است ابر و آفتاب | زان لفظ درفشان تو و دست زرفشان | |
جاه ترا سعادت چون روز را ضیا | عزم ترا کفایت چون تیغ را فسان | |
گر نه ز بهر نعمت بودی، بدان درست | از فصلهای سال نبودی ترا خزان | |
از بهر دیده و دل بدخواه تو فلک | سازد همی حسام و طرازد همی سنان | |
بیمت چو تیغ سر بزند دشمن ترا | گر چون قلم نبندد پیشت میان به جان | |
از تو قرین نصرت و اقبال دولت است | ملک علاء دولت و دین صاحب قران | |
والله که چشم چرخ جهاندیده هیچ وقت | چون من ندیده بنده و چون تو خدایگان | |
ای بر هوات خلق همه سود کرده، من | بر مایهی هوات چرا کردهام زیان؟ | |
اندر ولوع خدمت خویش اعتقاد من | دانی همی و داند یزدان غیبدان | |
چون بلبلان نوای ثناهای تو زدم | تا کرد روزگار مرا اندر آشیان | |
آن روی و قد بوده چو گلنار و ناروان | با رنگ زعفران شد و با ضعف خیزران | |
اندر تنم ز سرما بفسرد خون تن | بگداخت بازم آتش دل مغز استخوان | |
آکنده دل چو نار ز تیمار و هر دو رخ | گشته چو نار کفته ز اشک چو ناردان | |
تا مر مرا دو حلقهی بنده است بر دو پای | هست این دو دیده گویی از خون دو ناودان | |
بندم همی چه باید کامروز مرمرا | بسته شود دو پای به یک تار ریسمان | |
چون تار پرنیان تنم از لاغری و من | مانم همی به صورت بیجان پرنیان | |
چندان دروغ گفت نشاید، که شکر هست | از روی مهربانی نز روی سوزیان | |
در هیچ وقت بیشفقت نیست کوتوال | هر شب کند زیادت بر من دو پاسبان | |
گوید نگاهبانم: گر بر شوی به بام | در چشم کاهت افتد از راه کهکشان! | |
در سمج من دکانی چون یک بدست نیست | نگذاردم که هیچ نشینم بر آن دکان | |
این حق بگو چگونه توانم گزاردن | کاین خدمتم کنند همیدون به رایگان! | |
دردا و اندها که مرا چرخ دزدوار | بیآلت و سلاح بزد راه کاروان | |
چون دولتی نمود مرا محنتی فزود | بیگردن ای شگفت نبوده است گرد ران | |
من راست خود بگویم، چون راست هیچ نیست | خود راستی نهفتن هرگز کجا توان | |
بودم چنان که سخت به اندام کارها | راندم همی به دولت سلطان کامران | |
بر کوه رزم کردم و در بیشه صف درید | در حمله بر نتافتم از هیچ کس عنان | |
هر هفت روز کردم جنگی، به هفت روز | در قصهها نخواندم جز جنگ هفتخوان | |
اقبال شاه بود و جوانی و بخت نیک | امروز هرچه بود همه شد خلاف آن | |
در روزگار جستم تا پیش من بجست | در روزگار جستن کاری است کالامان | |
گردون هزار کان ستد از من به جور وقهر | هرچه آن ز وی بیافته بودم یکان یکان | |
اکنون در این مرنجم در سمج بسته در | بر بند خود نشسته چو بر بیضه ماکیان | |
رفتن مرا ز بند به زانوست یا به دست | خفتن چو حلقههاش نگون است یا ستان | |
در یک درم ز زندان با آهنی سه من | هر شام و چاشت باشم در یوبهی دونان | |
سکباجم آرزو کند و نیست آتشی | جز چهرهیی به زردی مانند زعفران | |
نی نی نه راست گفتم کز ابر جود تو | در سبز مرغزارم و در تازه بوستان | |
خواهم همی که دانم با تو، به هیچ وقت | گویی همی دریغ که باطل شود فلان؟ | |
آری به دل که همچو دگر بندگان نیک | مسعود سعد خدمت من کرد سالیان؟ | |
این گنبد کیان که بدین گونه بیگناه | برکند و بر کشفت مرا بیخ و خانمان | |
معذور دارمش که شکایت مرا ز تست | نه بود و هست بندهی تو گنبد کیان؟ | |
ور روزگار کرد نه او هم غلام تست؟ | از بهر من بگوی مر او را که هان و هان! | |
مسعود سعد بندهی سی ساله من است | تو نیز بندهی منی این قدر را بدان | |
کان کس که بندگی کندم کی رضا دهم | کو را به عمر محنتی افتد به هیچ سان | |
ای داده جاه تو به همه دولتی نوید | ای کرده جود تو به همه نعمتی ضمان | |
در پارسی و تازی،در نظم و نثر کس | چون من نشان نیارد گویا و ترجمان | |
بر گنج و بر خزینهی دانش ندیدهاند | چون طبع و خاطر من گنجور و قهرمان | |
آنم که بانگ من چو به گوش سخن رسد | اندر تن فصاحت گردد روان روان | |
من در شب سیاهم و نام من آفتاب | من در مرنجم و سخن من به قیروان | |
جز من که گفت خواهد در خورد تو ثنا | جز تو که را رسد به بزرگی من گمان | |
آرایشی بود به ستایشگری چو من | در بزم و مجلس تو به نوروز و مهرگان | |
ای آفتاب روشن تابان روزگار | کرده است روزگار فراوانم امتحان | |
گرچه ز هیچ حبس ندیدم من این عنا | نه هیچ وقت خواندهام از هیچ داستان | |
معزول نیست طبع من از نظم اگرچه هست | معزول از نوشتن این گفتهها بنان | |
چون نیست بر قلمدان دست مرا سبیل | باری مرا اجازت باشد به دوکدان! | |
تا دولت است و بخت که دلها از آن و این | همواره تازه باشد و پیوسته شادمان | |
هر ساعتی ز دولت شمعی دگر فروز | هر لحظهیی ز بخت نهالی دگر نشان | |
تا فرخی بپاید در فرخی بپای | تا خرمی بماند در خرمی بمان | |
از هرچه خواستند بدادی تو داد خلق | اکنون تو داد خویش ز دولت همی ستان | |
بنیوش قصهی من و آن گه کریم وار | بخشایش آر بر من بدبخت گم نشان | |
تا شکر گویمت ز دماغی همه خرد | تا مدح خوانمت به زبانی همه بیان | |
چون شکر من تو نشنوی از هیچ شکر گو | چون مدح من تو نشنوی از هیچ مدح خوان | |
تا در دهان زبان بودم در زبان مرا | آرم زبان به شکر و ثنای تو در دهان | |
و آن گه که بیثنای تو باشد زبان من | اندر جهان چه فایده دارد مرا زبان؟ | |
ای باد نوبهاری ای مشکبوی باد | این مدح من بگیر و به آن آستان رسان | |
بوالفتح راوی آن که چو او نیست این مدیح | یا در سراش خواند یا نه به وقت خوان | |
دانم که چون بخواند احسنتها کنند | قاضی خوش حکایت و للی ساربان |