قانون ثبت اسناد و املاک مهر ماه ۱۳۰۸(قسمت اول)
قانون ثبت اسناد و املاک - مصوب ۱۱ مهر ماه 1308
باب اول در تشکیل ثبت اسناد و املاک و ترتیب دفاتر آن فصل اول - در تشکیل ثبت اسناد و املاک ماده اول - در هر حوزه ابتدایی به اقتضاء اهمیت محل یک اداره یا دائره ثبت اسناد و املاک تأسیس میشود و ممکن است ادارات یا دوائر مزبورهدارای شعبی باشند. ماده دوم - مدیران و نمایندگان ثبت و مسئولین دفاتر جز در محل مأموریت خود نمیتوانند انجام وظیفه نمایند و اقدامات آنها در خارج از آن محلاثر قانونی ندارد. ماده سوم - هر مدیر ثبت و مسئول دفتر و نماینده باید قبل از تصدی به مأموریت دو نمونه از امضاء خود را بدهد یکی از نمونهها در دفتر دائرهمحلی و دیگری در اداره کل ثبت اسناد و املاک در تهران ضبط خواهد شد. ماده چهارم - در صورت تغییر مسئول دفتر مدیر ثبت اسناد و املاک محل با حضور مدعیالعموم ابتدایی یا نماینده او ذیل دفاتر مسئول مزبور رابسته و به مسئولی که به جای او معین میشود تسلیم خواهد کرد. فصل دوم - در دفاتر ثبت اسناد و املاک ماده پنجم - هر اداره یا دائره ثبت اسناد و املاک دارای دفاتر ذیل خواهد بود و هر دفتری باید نسختین باشد: ۱ - دفتر املاک - ۲ - دفتر معاملات راجع به اموال غیر منقول ۳ - دفتر ثبت معاملات منافع املاک ثبت شده - ۴ - دفتر معاملات اموال منقول ۵ -دفتر اسناد متفرقه ۶ - دفتر ودایع ۷ - دفتر احکام محاکم راجع به اموال منقول و غیر منقول ۸ - دفتر ثبت موقوفات ۹ - دفتر صورت اسامی اشخاصیکه ورشکسته و یا در تحت قیمومت یا ولایت شرعی هستند ۱۰ - دفتر عایدات ثبت ۱۱ - دفتر نماینده عمومی املاک. ماده ششم - وزارت عدلیه اندازه عرض و طول هر یک از دفاتر مذکوره در ماده فوق و همچنین نمونه صفحات و عده ستونهای مطالبی را که باید درهر یک از ستونها درج شود به موجب نظامنامه مخصوص معین خواهد کرد. ماده هفتم - کلیه دفاتر مذکوره در ماده (۵) باید مجلد بوده و تمام صفحات آن را در بدو امر مدعیالعموم بدایت محل یا نماینده او نمره گذاشته و بهامضای خود ممضی و به مهر پارکه ممهور نماید. مجموع عده صفحات هر دفتر را باید مدعیالعموم یا نماینده او با تمام حروف در صفحه اول و آخر دفتر با ذکر تاریخ قید کند. ماده هشتم - عده مجلدات دفتر املاک به عده نواحی هر حوزه ثبت خواهد بود و در هر یک از مجلدات مذکوره لااقل شش صفحه برای هر ملکمنظور میشود و صفحات مزبوره دارای نمره ترتیبی خواهد بود - تمام معاملات راجع به انتقال املاک در صفحه دفتر املاک که مربوط به آن ملک استبه ترتیب تاریخ قید شده و در دفتر نماینده عمومی املاک نیز یادداشت خواهد شد. ماده نهم - کلیه دفاتر مذکوره در ماده (۵) به استثنای دفتر املاک سالیانه بوده و در آخر هر سال مسئولین دفتر ثبت اسناد و املاک دفاتر خود را بستهشماره اسنادی را که ثبت شدهاست معین و صورتمجلس از شرح ختم دفتر در آخرین صفحه که بسته میشود مرتب کرده امضاء مینمایند پس از آندفاتر بسته شده را به مدیر دائره ثبت اسناد و املاک حوزه خود تسلیم میکنند. ماده دهم - مدیر ثبت در آخر هر سال صورتمجلس مذکور در ماده فوق را امضاء نموده و پس از آن یک نسخه از اصل هر یک از دفاتر را به ضبطحوزه خود و نسخه دیگر را به دفتر ضبط راکد کل ارسال خواهد داشت. ماده یازدهم - دفتر املاک سالیانه نیست و مادامی که صفحه سفید دارد استعمال میشود مقررات راجعه به بستن دفاتر و ترتیب صورتمجلس کهدر دو ماده فوق مذکور است پس از اختتام آن به عمل آمده یک نسخه از آن در ضبط حوزهای که ملک در آن واقع شده و نسخه ثانی به ضبط کل ارسالخواهد شد. فصل سوم در جرایم و مجازات ماده دوازدهم - هر یک از مستخدمین و اجزاء ثبت اسناد و املاک عامداً یکی از جرمهای ذیل را مرتکب شوند جاعل در اسناد رسمی محسوب و بهمجازاتی که برای جعل و تزویر اسناد رسمی مقرر است محکوم خواهد شد: اولا" - اسناد مجعوله یا مزوره را ثبت کنند. ثانیاً - سندی را بدون حضور اشخاصی که مطابق قانون باید حضور داشته باشند ثبت نمایند. ثالثاً - سندی را به اسم کسانی که آن معامله را نکردهاند ثبت کنند. رابعاً - تاریخ سند یا ثبت سندی را مقدم یا مؤخر در دفتر ثبت کنند. خامساً - تمام یا قسمتی از دفاتر ثبت را معدوم یا مکتوم کنند یا ورقی از آن دفاتر را بکشند یا به وسایل متقلبانه دیگر ثبت سندی را از اعتبار واستفاده بیندازند. سادساً - اسناد انتقالی را با علم به عدم مالکیت انتقال دهنده ثبت کنند. سابعاً - سندی را که به طور وضوح سندیت نداشته و یا از سندیت افتاده ثبت نمایند. ماده سیزدهم - هرگاه اعضاء ثبت اسناد و املاک سندی را که مفاد آن مخالفت صریح با قوانین موضوعه مملکتی داشته ثبت کنند یا قبل از احرازهویت اشخاص و یا اهلیت اصحاب معامله و یا قابلیت موضوع معامله سندی را عمداً ثبت نمایند از یک سال تا سه سال از خدمات دولتی منفصلخواهند شد. ماده چهاردهم - هر یک از مستخدمین و اجزاء ثبت اسناد و املاک تصدیقاتی بدهند که مخالف واقع باشد در حکم جاعل اسناد رسمی خواهند بود. ماده پانزدهم - در موارد تقصیراتی که مجازات آنها به موجب این فصل معین شدهاست مستخدمین و اجزاء ثبت اسناد و املاک که مرتکب جرمعمومی و یا تقصیر اداری میشوند موافق مقررات قوانین جزایی و یا قانون استخدام تعقیب و مجازات خواهند شد. باب دوم فصل اول در ثبت املاک ماده شانزدهم - کلیه اموال غیر منقول اعم از املاک مزروعی و مستغلات و غیره باید در دفاتر ثبت املاک ثبت شود در نقاطی که اداره ثبت اسناد درتاریخ اجرای قانون متمم قانون ثبت املاک مورخ ۱۱ دی ماه ۱۳۰۷ موجود بوده از تاریخ اجرای آن قانون تا دو سال و در سایر نقاط از تاریخ افتتاح ادارهثبت املاک در هر ناحیه تا دو سال کلیه اشخاصی که به عنوان مالکیت متصرف املاک واقعه در آن ناحیه هستند باید تقاضای ثبت بنمایند و از ابتدایسال سیم دولت هر ملکی را که هنوز تقاضای ثبت آن نشده به اسم متصرف اعلان کرده و با رعایت مقررات این قانون به ثبت میرساند. ماده هفدهم - قبل از انقضای مدت دو سال مذکور در ماده فوق نیز وزارت عدلیه میتواند حوزههای ثبتی را که مقتضی بداند به چند ناحیه تقسیمکرده و به ثبت عمومی املاک واقعه در یک یا چند ناحیه از حوزه مزبور به ترتیب ذیل اقدام کند. قبل از اقدام به ثبت عمومی املاک واقعه در هر ناحیه حدود ناحیه مزبور و اینکه املاک واقعه در آن حدود ثبت خواهد شد بایستی به وسیله اعلان درجراید و غیره به اطلاع عموم برسد و اعلان مزبور در ظرف یک ماه سه مرتبه منتشر خواهد شد. ماده هیجدهم - یک ماه پس از انتشار سومین اعلان باید صورت کلیه اشخاصی که خود را به وسیله اظهارنامه مالک متصرف املاک واقعه در آنناحیه معرفی کردهاند و همچنین اشخاص مذکور در ماده ۱۹ و صورت املاک مجهولالمالک و نوع ملک و نمرهای که از طرف اداره ثبت اسناد برای آنملک تعیین میگردد در جراید اعلان شود - این اعلان تا چهار ماه ماهی دو مرتبه منتشر شده و ملکی که در ظرف چهار ماه از تاریخ اولین اعلان مورداعتراض واقع نگردید به ملکیت قطعی کسی که خود را مالک و متصرف معرفی کردهاست در دفتر املاک ثبت خواهد شد و دیگر از احدی نسبت بهملک مزبور هیچگونه اعتراضی پذیرفته نیست. ماده نوزدهم - نسبت به اشخاصی که در حوزه ثبت مقیم بوده و اظهارنامه ندادهاند اداره ثبت اسناد پس از تحقیق ملک را به اسم آنها اعلان و درصورت عدم اعتراض با حدودی که در نتیجه تحدید حدود املاک مجاور برای آن ملک معین میگردد ثبت خواهد کرد ولی حقالثبت در این مورد دوبرابر خواهد بود و به علاوه این قبیل مالکین نسبت به حدود حق اعتراض نداشته و سند مالکیت آنها تا پنج سال صادر نخواهد شد هر گاه تا پنج سال ازتاریخ ثبت معترضی پیدا نشد سند مالکیت صادر خواهد گردید. ماده بیستم - اگر مالک متصرف ملکی به هیچ وجه معلوم نباشد ملک مزبور با نظارت مدعیالعموم محل به ثبت خواهد رسید و هر گاه تا بیست سالپس از ثبت مالک آن معین نشد سند مالکیت به اسم دولت صادر خواهد گردید تا مطابق قانون مدنی به مصارف خیریه برسد، حقالثبت در صورتی کهملک عایدی نداشته باشد گرفته نخواهد شد اگر مالک ملکی معلوم ولی غائب و مفقودالاثر باشد پس از اینکه امین به وسیله مدعیالعموم معین شداقدام به ثبت خواهد کرد. ماده بیست و یکم - نسبت به اشخاصی که بر حسب تحقیقات مالک ملکی معرفی شده و محل اقامت آنها در خارج از حوزه ثبت واقع است و یامحل اقامت آنها معلوم نیست به ترتیب ذیل عمل خواهد شد. اسامی این قبیل اشخاص در ضمن صورت مذکور در ماده (۱۸) با ذکر اینکه محل اقامت آنها معلوم نیست و یا در خارج از حوزه ثبت واقع است اعلان شده به علاوه در ضمن اعلان جداگانه که چهار مرتبه در چهار ماه مذکور در ماده (۱۸) تکرار خواهد شد به اشخاص مزبور اخطار میشود که اگر قبل ازانقضای چهار ماه اظهارنامه ندادند ملک آنها با حدودی که در نتیجه تحدید حدود املاک مجاور برای آن معین میشود ثبت خواهد گردید و حقالثبت درموقع صدور سند مالکیت دو مقابل مأخوذ خواهد شد. ماده بیست و دوم - تحدید حدود املاک واقعه در هر ناحیه متدرجاً در ظرف چهار ماه مذکور در ماده (۱۸) به ترتیب نمره املاک به عمل آمده وصاحبان املاک و مجاورین برای روز تحدید حدود به وسیله اعلان احضار میشوند اعلان مزبور ده روز قبل از روز تحدید حدود سه مرتبه منتشرمیشود. ماده بیست و سوم - مجاورینی که در موقع عملیات تحدید حدود حاضر و نسبت به ملک به هر عنوان حقی برای خود قائل بوده و اعتراض دارند ازتاریخ تنظیم صورتمجلس تا یک ماه و مجاورینی که در موقع تحدید حدود حضور نداشتهاند ولی از حوزه ثبت نیز خارج نباشند از تاریخی که برایتحدید حدود به موجب اعلان معین شده تا آخر مدت چهار ماه مذکور در ماده (۱۸) میتوانند اعتراض خود را به اداره ثبت اسناد محل تسلیم نمایندهرگاه از تاریخی که برای تحدید حدود معین شده تا آخر مدت چهار ماه کمتر از یک ماه مانده باشد مجاورین غیر حاضر میتوانند تا انقضای یک ماه ازتاریخ مزبور اعتراض خود را تسلیم کنند و اگر بعد از تنظیم صورتمجلس مجاورین غیر حاضر آن را رؤیت کرده باشند فقط در ظرف یک ماه از تاریخرؤیت حق تقدیم اعتراض خواهند داشت مجاور معترض باید در ظرف یک ماه از تاریخ تسلیم اعتراض به محکمه صالحه مراجعه کرده و تصدیقمحکمه را مشعر بر تقدیم عرضحال نیز باید در ظرف همان یک ماه به اداره ثبت اسناد تقدیم داشته رسید دریافت کند و در صورتی که در ظرف یک ماهتصدیق محکمه را تسلیم ننموده یا پس از تقدیم عرضحال مدت یک ماه دعوی خود را در محکمه بلاتعقیب گذارد حق او ساقط خو اهد شد. ماده بیست و چهارم - اگر صاحب ملک که اظهارنامه داده در موقع تحدید حدود خود یا نمایندهاش حاضر نباشد ملک او با حدود اظهار شده ازطرف مجاورین تحدید خواهد شد لکن مالک یا نماینده او میتواند در همان مدت و به همان طریقی که به موجب ماده فوق معین شده نسبت به حقوقارتفاقی و حدود اعتراض کنند. ماده بیست و پنجم - هر گاه تحدید حدود کلیه املاک واقعه در ناحیه در ظرف چهار ماه به اتمام نرسیده تا یک ماه پس از روزی که برای تحدیدحدود در اعلان معین شده و تحدید حدود به عمل آمده مجاورین با رعایت مواد ۲۳ و ۲۴ میتوانند فقط به حدود و حقوق ارتفاقی اعتراض کنند. ماده بیست و ششم - حقالثبت املاکی که به ترتیب فوق در ثبت آنها اقدام میشود موافق نرخ روز انتشار اولین اعلان مذکور در ماده (۱۷) و بهترتیبی که وزارت عدلیه در نظامنامه معین میکند اخذ خواهد شد. ماده بیست و هفتم - این قانون از بیستم مهر ماه ۱۳۰۸ به موقع اجرا گذاشته خواهد شد. چون به موجب قانون مصوب دهم اردیبهشت ماه ۱۳۰۸ "وزیر عدلیه مجاز است کلیه لوایح قانونی را که به مجلس شورای ملی پیشنهاد مینماید پس ازتصویب کمیسیون فعلی قوانین عدلیه به موقع اجرا گذارده و پس از آزمایش آنها در عمل نواقصی را که در ضمن جریان ممکن است معلوم شود رفع وقوانین مزبوره را تکمیل نموده ثانیاً برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید" علیهذا قسمتی از (قانون ثبت اسناد و املاک) مشتمل بر بیست وهفت ماده که در تاریخ یازدهم مهر ماه یک هزار و سیصد و هشت شمسی به تصویب کمیسیون قوانین عدلیه مجلس شورای ملی رسیده قابل اجراءاست. رییس مجلس شورای ملی - دادگر
- پاورقی: این قانون به موجب قانون مصوب لیله ۲۱ بهمن ماه ۱۳۰۸ نسخ شدهاست.