کارخانه‌ها و پیشرفت‌های صنعتی ایران در نخستین دهه انقلاب شاه و ملت ۱۳۵۱ - ۱۳۴۱ خورشیدی

از مشروطه
نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۴۷ توسط Bellavista1 (گفتگو | مشارکت‌ها) (اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

رشد صنعتی و تولید کارخانه‌های کشور در درازای نخستین دهه انقلاب شاه و ملت جهشی شگفت‌آور داشت ارزش تولیدات صنعتی کشور در سال ۱۳۴۱ بیش از ۸۵٬۷ میلیارد ریال و ارزش افزوده از بابت ساخت کالاهای صنعتی ۳۶٬۴ میلیارد ریال بود. شمار کارکنان یکان‌های صنعتی بیش از ۱٬۰۳۸٬۵۰۰ بود. در نخستین سال انقلاب شاه و مردم شمار کارخانه‌های بزرگ صنعتی ۲۸۱۳ واحد و میزان سرمایه گذاری نوین ۶٬۱ میلیارد ریال بود. در سال ۱۳۵۱ ارزش تولیدات صنعتی کشور به ۵۰۸٬۹ میلیارد ریاب با ارزشی افزوده برابر با ۱۶۳٬۷ میلیارد ریال بالارفت. در سال ۱۳۵۱ شمار کارکنان یکان‌های صنعتی از ۱٬۷۱۵٬۳۰۰ فزونی یافت و شمار واحدهای صنعتی بزرگ به ۶۰۱۰ رسید.

این رقم‌ها نشان می‌دهد که سرمایه گذاری نوین در رشته صنایع در دهمین سال انقلاب ایران به ۶۵٬۱ میلیارد ریال افزایش یافته است. در میان صنایع بزرگ ایران، باید به صنعت خودروسازی و کامیون سازی توجه ویژه کرد زیرا این دو صنعت همگام با رشد شتابان اقتصادی کشور و افزایش درآمد مردم و فعالیت‌های اقتصادی گسترش بسیار یافت.

کارخانه‌ها و پیشرفت‌های صنعتی ایران در نخستین دهه انقلاب شاه و ملت ۱۳۵۱ - ۱۳۴۱ خورشیدی

سال ۱۳۴۴

روز ششم بهمن ماه سال ۱۳۴۲ درست یک سال پس از روزی که رهبر انقلاب ایران شاهنشاه آریامهر منشور شش ماده‌ای انقلاب شاه و مردم را به آگاهی ملت ایران رساندند که در تاریخ ایران چرخشگاه (نقطه عطف) شد. وزیر کار وقت در زمینی به پهنه ۲۰۰ هزار متر مربع با گرفتن پروانه از شاهنشاه و به نام نامی شاهنشاه آریامهر به زمین زد. پنجاه هزار متر مربع از این زمین برای ساختن کارخانه‌های جدید آزمایش زیر بنا رفت و کارهای ساختمانی به آن با شتاب آغاز گزدید. این کارخانه در سال ۱۳۴۴ آماده بهره برداری شد و شهره صنعتی آزمایش یک یکان پیشروی صنعتی راه اندازی شد. این


کارخانه لیلاند موتور - کارخانه لیلاند موتور یکی از هزاران پدیده و دستاورد انقلاب شاه و ملت است که در سال ۱۳۴۴ ساختمان آن آغاز شد و پس از ۱۶ ماه بهره‌برداری از این کارخانه انجام یافت. پیشتر کارخانه لیلاند کارخانه کوچکی در خیابان قزوین بود که در آن کامیون مونتاژ می‌شد. زمانی که سیاست صنعتی دولت بر ساخت خودرو و کامیون قرار گرفت گرفت مهندس اسدی دارنده کارخانه پروانه‌ای به دست آورد و بر پایه معیارهایی که گزارده شده بود ۱۹ قلم از بخش‌های گوناگون کامیون در کارخانه لیلاند ساخته شد که رویهم رفته دربرگیرنده ۱۸۶۰ قطعه برای هر کامیون می‌باشد. پروانه‌ای که از سوی وزارت اقتصاد برای این کارخانه صادر شد دربردارنده ۱۵۰۰ دستگاه کامیون سنگین و ۱۵۰۰ دستگاه وانت‌های از ۱٬۵ تُن به بالا در سال می‌باشد.

از آغاز سال ۱۳۵۱ ورود هر گونه ترابر (وسیله نقلیه) سنگین که همانند آن در ایران ساخته می‌شد بازداشته شد و به همه سازمان‌های دولتی سپارش شد تا کامیون‌های ساخت ایران را خریدارای نمایند. این کار به دارندگان صنعت ترابری دلگرمی بیشتری داد که برای ساختن قطعه‌های یدکی سرمایه‌گذاری کنند و هم چنین قیمت‌های خود را پایین بیاورند.

بازده کارخانه لیلاند بیشتر کامیون باری به گنجایش ۱٬۵ تُن تا ۲۲ تنی و کامیون‌های کمپرسی از ۵ تُن تا ۲۰ تن و هم چنین کامیون‌های آب پاش و تانکرهای ترابر مایعات از ۲۰۰۰ لیتر تا ۱۸٬۰۰۰ لیتر بود.

از سال ۱۳۴۸ کارخانه آغاز به ساختن کامیون‌های ویژه چون کامیون‌های زباله‌بَر به گنجایش ۲۰ ، ۳۰ و ۵۰ یاردی و کامیون لجن کِش به گنجایش ۸۰۰ گالن و ۱۵۰۰ گالن و هم چنین ماشین‌های آتش نشانی به گنجایش ۴۰۰ و ۱۰۰۰ گالن با دستگاه کف و پودر می‌باشد.

از آنجا که بدنه سازی کامیون‌ها و ترابرهای سنگین کار دستی است، کارخانه توانست با بکار گرفتن دستگاه‌های مدرن، مهارت کارگران ایرانی را به آن اندازه برساند که بازده کار آنها همانند بازده کارگر در کشورهای صنعتی گردد. چنانچه بهای تمام شده کامیون‌های آتش نشانی و اتوبوس‌های دو طبقه ۳۵٪ ارزانتر از همتاهای وارداتی آن می‌باشد و تولید این دو ترابر سنگین بی چون و چرا اقتصادی است.

درباره موتورهای لیلاند، وزارت اقتصاد از سال ۱۳۴۷ بر پایه برنامه‌ای و پس از بررسی کامل موتور لیلاند را که شناخته شده بود برای ساخت موتور درون کشور برگزید. بر این پایه شرکتی به نام « شرکت سهامی لیلاند دیزل ایران » با سرمایه پانصد میلیون ریال و با مشارکت کمپانی لیلاند انگلستان و چندین سازمان دولتی و ملی ایران بنیاد نهاده شد. برای ساختن دو مدل موتورهای دیزل ۴۰۱ و ۶۸۰ در ایران کارخانه‌ای تبریز راه اندازی شد ولی هنگام بررسی‌های دوباره روشن شد که ساخت این دو گونه موتور به دلیل کمی شمار فروش در ایران از دیدگاه اقتصادی بازدهی نداری و سودبری آن بسیار اندک است. بنابراین برای اینکه از سرمایه گزاری‌های انجام شده بهره برداری زیادتری نمود، پیشنهاد شد که ساخت موتورهای دیزل کوچک برای وانت‌ها و تراکتورهای کشاورزی به وزارت اقتصاد داده شد. سپس بر پایه پروژه تکمیلی ساخت تراکتورهای مارک لیلاند نیز پیشنهاد گردید.