مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ دی ۱۳۰۶ نشست ۱۹۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ دی ۱۳۰۶ نشست ۱۹۳

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۶

جلسه: ۱۹۳

صورت مشروح مجلس شنبه ۲۳ دی ماه ۱۳۰۶ مطابق ۲۰ رجب‌المرجب ۱۳۴۶

فهرست مندرجات:

۱-بقیه مذاکرات نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به استخدام متخصصین مالی

۲- تقدیم لایحه تمدید اختیارات آقای مهدی‌قلی خان هدایت رئیس کل مالیه از طرف آقای وزیر مالیه و تقاضای فوریت آن و مذاکره نسبت به آن

(مجلس یک ساعت وربع قبل ازظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)

(صورت مجلس روز یکشنبه ۵ آذر را آقای بنی سلیمان قرائت تمودند)

غائبین با اجازه جلسة قبل

اقایان: حاج علی اکبر امین- شیروانی- مرتضی قلی خان بیات- امام جمعه شیراز- دشتی

غائبین بی اجازه جلسه قبل

آقایان: اسدی- حاج میرزا حبیب الله امین- اعظمی دولتشاهی- نظام مافی- زارع- قوام- نوبخت- افسرفرهمند- دکترمصدق- حاج حسن آقا ملک- والی زاده- میرزاحسن خان وثوق- حاج غلامحسین ملک

دیرآمدگان با اجازه جلسه قبل

آقایان: عراقی- ایلخان- شریعت زاده- بهار- دکتر لقمان- محمودرضا- دیوان بیگی- کازرونی- افخمی- آیه الله زاده اصفهانی

دیرآمدگان بی اجازه جلسه قبل

آقایان: سهراب خان- موقر- دکتر طاهری- پالیزی- عباس میرزا –آقا زاده سبزواری- غلامحسین میرزا- مدرس- حاج شیخ بیات-جهانشاهی- محمدولی میرزا- امیر اسدالله خان- یحیی خان زنگنه معتمد استرآبادی

رئیس-آقای زوار

زوار- درصورت مجلس آقای فرهمند راغائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان مریض هستند وده دوازده روز است بستری هستند وشاید چند روز دیگرهم معالجة ایشان طول بکشد بنا براین استدعا می‌کنم اسم ایشان را ازلیست غائبین بی اجازه که برای تفریح تشریف برده‌اند وبمجلس حاضر نمی‌شوند) خارج بفرمایند

رئیس- آقای دکتر طاهری

دکتر طاهری- بنده راجزو دیرآمده بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه بواسطه کسالتی که داشتم درجلسه قبل قدری دیرآمدم استجازه هم کردم.

رئیس- مراجعه می‌شود بکمیسیون بعد اصلاح می‌شود. صورت مجلس دیگرایرادی ندارد (گفتند –خیر)

رئیس- صورت مجلس تصویب شد. آقای حقنویس

حقنویس- البته آقایان محترم تصدیق دارند که یک اصول وعادات ومراسمی درادوار استبداد بوده است که مخالفت انصاف وعدالت از روی فکر مستبدانه اجرامیشده است وشایسته اصل مشروطیت نیست که دیگر این اصول ابقاء شود ودرموقعی که پارلمان مفتوح است ونمایندگان ملت هرروز درپارلمان فریاد ازاصول مشروطیت می‌زنند یک همچو اصول ظالمانه مجری شود. مخصوصا“ درموقعیکه متصدیان امرهم (چنانکه من خشنودم که مخاطب من یک نفر آزادی خواه عدالت طلبی است)، درموقعی که یکی ازعناصر آزادی خواه عدالت دوستی که درتأسیس اساس مشروطیت خدمات نمایانی کرده است متصدی اند، دروزارت تلگراف یک رسم ظالمانه ایست وتعجب می‌کنم چرا این رسم ظالمانه درین مدت بیست سال مشروطیت هنوز باقی است وآن این است که مقره‌های تیرهای تلگراف هرجا می‌شکند وزارت تلگراف می‌نویسد بوزارت داخله و وزارت داخله می‌نویسد بحاکم محل وحاکم محل می‌نویسد بامنیه بایک غرامتی که هیچ متناسب باقیمت مقره نیست ازصاحب زمینی که برخلاف میلش عنفا“ اسطوانه تلگراف را درزمین او نصب کرده‌اند ازاو می‌گیرند مثلا گاهی مصادف می‌شود بایک رعیت بیچارة که پنج من زمین دارد یک تیرتلگرافی درزمین او نصب شده است درخانه اش هم خوابیده است اتفاقا“ زمینش درکنارجاده افتاده مکاری می‌گذرد یابچه چوپان تفنن می‌کند مقرره رامیشکند مأمورامنیه می‌آید ونه تنها این غرامت غیر عادلانه را ازاوباضعاف مضاعف می‌گیرد بلکه باصطلاح قدیم دهیک ودهنیم وقلق هم می‌گیرد درصورتی که روح او ازشکستن وشکننده خبرندارد حقیقتا“ این عمل درعصر مشروطیت آن هم دردوره تصدی کفیل حاضربنده خیلی مستبعد میدانم که رضابدهم اساسان مطلعند وبرخورده‌اند بیک چنین قضیه واگر برخورده‌اند برای رفع این چه فکری کرده‌اند

وحقیقتا“ شایسته نیست که یک چنین عملی حتی یک روز هم درعصرتصدی یک نفر مشروطه خواه واقع شود

کفیل پست وتلگراف-بدوا“ ازاظهاراتی که نماینده محترم درمقدمه فرمایشاتشان فرمودند کمال تشکر رادارم. امادراصل موضوع: سؤال ایشان وسؤال آقای کازرونی که هردو دریک موضوع بود بوزارتخانه رسید بنده تمام ترتیبات وسوابق این کار را خواستم و شخصا“ مطالعه کردم قبل ازبنده هم گویا درمجلس مذاکره شده بود بااینکه ازطرف نمایندگان یک تذکری داده شده بود است انها هم یک رسیدگی کرده بودند این طوری که آقا می‌فرمایند گمام می‌کنم کلیه هم اینطور نباشد که خسارتی که وارد می‌شود بریک مقرره صرف ازطرف عابری یابچه چوپانی باشد بلکه مخصوصا“ درموقعی که ایلات حرکت می‌کنند درموقع حرکت اولین نشانه گاهشان مقرره‌های سیمهاست وهرچند خواسته‌اند راجع باین موضوع تصمیم ورویه‌ای بگیرند نشده است ونگرفته‌اند وچندین دفعه هم باداره امنیه دستورداده شده است آنهاهم نتوانسته‌اند درموقع حرکت ایلات ازشکستن جلوگیری بکنند والبته همین طوری که فرمودند این بنظر بنده هم مقرون بعدالت نیست که کسی جرمی کرده باشد ازکسی دیگر غرامتش را بگیرند بنده مخصوصادراین موضوع یک تجدید نظر دیگری هم خواهم کرد ومخصوصا“ ازخود آقایانی که سؤال فرموده‌اند دعوت خواهم کرد که تشریف بیاورند ودرین کار یک قرارعادلانه داده شود ولی آن طوری که اخیرا“بنده هم شنیده‌ام ازاین مسئله با این جریانیکه داشته است وچه خیلی مختصری عاید می‌شود حتی درماه گذشته این خسارت دو تومانهم نبوده است بعضی اوقات تجاوز می‌کند ولی همانطور که فرمودند بایک نظرمصلحانه وعادلانه دراین کاربنده یک نظری می‌کنم آقایان را هم دعوت می‌کنم که شرکت دراین کار بفرمایند.

بعضی ازنمایندگان- صحیح است

زوار- بنده هم یک سؤالی داشتم ازوزارت پست و تلگراف اجازه میفرمائید؟

رئیس-آقای کازرونی

کازرونی- بنده خیلی مسرورم که مسول محترم من خودشان یک نیت صالحی دارند وهمان نظری که بنده دارم ایشان هم دارند وساعی هم هستند که یک تصمیم صالحی اتخاذ بکنند بنده هم من باب اینکه حالا اگرچه صورة سؤال است ولی بعنوان تذکر عرایض خودم را درپیشگاه مجلس مقدس اظهار کنم قبل ازمشروطیت وبعدازمشروطیت هم درمدت زمانی که امورات شبیه بملوک الطوایفی بود ضابط یک بلوک و بالاخره کد خدای یک ده متصدی ومتضمن جمیع امورات راجع بآن بلوک یاآن ده بوده است ازقبیل گرفتن مالیات وقضاوت وامنیت وغیره، وحقیقة آن ضابط درمقابل دولت وآن کدخدا درمقابل آن ضابط مسول ومأخوذ بوده وبهمین مناسبت سیم تلگراف درحدوی که عبور می‌کرد اینها ملتزم بودند که مراقبت کنند سیم خراب نشود ومقره خراب نشود وچوب تلگراف ازمیان نرود البته سوای این هم آن روزدرمقابل آن وضعیات علاج وچارة نداشت وبهمین دلیل هم وقتی که می‌خواستند سیم تلگراف را ازیک خاکی عبور دهند اهالی آن خاک ولو بدادن پول هم اگرمیسرمیشد سعی میکردندکه این سیم را ازخاک خودشان دفع بکنند مثل اینکه ازبلاودادن جریمه دورشده بودند این بودتابحمدالله تعالی مدتی است اصول ملوک الطوایفی ازمیان رفته است اسلحه ازدست مردم گرفته شده است ومخصوصا“ مردم مطیع سیم تلگراف هم کمافی السابق ازدهات وبلوک انها عبور می‌کند اینها دارای اسلحه نیستند وخودشان محتاجند که دیگری امنیت آنهارا نگاهداری کند وبالاخره همان مردمی که یک نیمه استقلالی داشتند امروزه هریک ازافرادشان گریبانشان بدست دوازده یاچهارده

نفر باسامی مختلفه ازمأمورین دولت است اینهادارای یک اختیاری نیستند ودرکارخودشان هم متحیرند مع ذلک همان رویه‌ای که درزمان استبداد، استبداد مرحوم جاری بوده حالاهم می‌خواهند دربارة انها جاری بکنند واین نمی‌شود البته باید یک تصمیم نوینی یک عملیات صحیحی درنظرگرفته بنده هم نمی‌خواهم عرض کنم که جلو راول کنند که مردمان جاهل نادان حقیقة سیم تلگراف راخراب کنند ومقره را خراب کنند اما بالاخره البته اقای کفیل محترم هم معتقد نیستند که مردم بی گناه غرامت بدهند زیرا بنده بتجربه دانسته‌ام کسانی که رقابت دارند با اهل آن بلوک یاآن ده عمدا“ برای اذیت آنها میابند سیم تلگراف راخراب می‌کنند. انها چه تقصیری اتخاذ فرموده‌اید یاخیر؟ واگر نکرده‌اید قریبا“ درین باب تصمیمی اتخاذ می‌شود یاخیر؟

آقاسیدیعقوب- بگذار خودش بگوید، حالا خودش عوض شما می‌گوید

کازرونی- بگذار خودش بگوید، حالا خودش عوض شما می‌گوید

کفیل وزارت پست وتلگراف –بنده تصور می‌کنم که جواب نماینده محترم راقبلا“ داده باشم ولی برای اطمینان خاطرایشان همانطوری که عرض کردم یک نظرعادلانه اتخاذ خواهد شد ولی این نظرهم البته مستلزم این نمی‌تواند بود که کلیه این غرامت رابتوان نگرفت. علتش هم این است که این سیم ازآنجاهائی که می‌گذرد بعضی جاها ازداخل دهات عبورمیکنند که درحقیقت آنهامسئول خرابی آن هستند وخسارت باید ازاهل ده گرفته شوداماراجع به یک قسمتی که ازخارج دهات می‌گذرد بنده هم فرمایش آقا را تصدیق می‌کنم همنطور است، احتمال دارد دیگران خسارت وارد

می‌کنند و غرامت ازاهل آن ده گرفته شودواین عادلانه نیست. بنده به آقا مخصوصا“ اطمینان می‌دهم که دراین موضوع یک نظرعادلانه باحضورخودشان گرفته می‌شود امیدوارم خودشان هم بتوانند شرکت کنند

رئیس- آقای زوار

زوار- همانطورکه نماینده محترم فرمودند بنده هم بایک حسن نیتی نسبت بآقای کفیل محترم پست وتلگراف این عرایض را عرض می‌کنم. وعلت این هم که تابحال گفته نشده است برای این بوده است که وزارت پست وتلگراف یک مسئول رسمی نداشته است. البته آقایان تصدیق دارند که ملت پاک زرتشت صالح ترین رعایا هستند وخدمات آنهاهم حقیقة ازروی عده شان نسبت به مملکت زیادتراست. یکی ازآنها ارباب بهمن است که گمان می‌کنم کمتر کسی باشد که او را نشناسد وازسابقه اوودارائی او مطلع نباشد. بالاخره ایشان باطمینان عدالت دولت علیه ایران امده‌اند یک معامله بادولت ایران کرده‌اند یعنی امتیاز راه طهران وقزوین وهمدان ورشت را ازدولت گرفته اندکه چاپار خانه دائر بکنند گمان می‌کنم توضیح بیشترمفصلی لازم نداشته باشد. ازاین نظر که بنده به نهایت وجدان حضرتعالی اطمینان دارم ومیدانم که دوسیه را کاملا ملاحظه فرموده‌اید. وقتی که بنده مفتخر به عضویت کمیسیون عرایض بودم دوسیه راخواستم آوردند آنجا دیدیم و دوسیه‌ها کاملا حاکی بود ازیک عملیات حق شکنانه که برعلیه اوکرده‌اند که بیچاره تمام دارائی خودش رابنام دولتخواهی وایران دوستی باخته است که باآن همه دارائی الان می‌خواهم عرض کنم که به بدترین ترتیبی زندگی می‌کند. استدعا می‌کنم دراین خصوص که یکماه قبل ازاین سئوال کردم وایشان هم وعده فرمودند یک جواب قاطعی بدهند وبفرمایند اقداماتی کرده‌اند یانه

کفیل پست وتلگراف- دراین موضوع هم وقتی سئوال نماینده محترم بوزارتخانه رسیدیکقدری خودم سابقه داشتم ومجددا“ هم مراجعه کردم. راجع بارباب بهمن

همینطوری که می‌گویند احتمال دارد که اینجا (حقیقة باسم ظلم نمی‌توانم بگویم) یک عدم توجهی درآن موقع که ان تصویب نامه رالغو کرده‌اند شده است دولت هم نسبت باین مسئله فوق العاده توجه دارد وگمان می‌کنم که درهمین سه چهارروزه این مسئله راخاتمه بدهد بنده دوسیه راخواستم این یکقدری بغرنج است حتی یک معامله داشته‌اند. سابقا“ با وزارت فوائد عامه بعدآن بهم خورده است بعد امده باوزارت پست وتلگراف یک معامله کرده‌اند آن معامله نسبت به پست وتلگراف یکقدری سنگین بوده است آن تصویب نامه رالغو کرده‌اند ولی بالاخره حق او بعقیده بنده از بین رفته است آقای وزیرفوائد عامه هم دراین موضوع خیلی جدیت کردند وبعلاوه ان کمیسیونی که سابقا“ تشکیل شده بود اشخاص دیگری راهم مأموریت داده‌اند ورسیدگی شده است وچنانکه به بنده اطلاعاتی رسیده تاآخراین هفته گمان می‌کنم این مسئله بنفع ارباب بهمن خاتمه پیدا کند.

زوار-خیلی تشکرمیکنم ازاینکه اینطوراست.

رئیس-آقای ایلخان

ایلخان-بنده یک سئوالی ازوزارت مالیه کرده بودم راجع باضافه مالیاتی که به طواحین دزفول قرارداده بودند استدعا می‌کنم تذکر داده شود که زودتر برای جواب حاضرشوند.

بعضی ازنمایندگان-دستور.

رئیس- خبرکمیسیون مرخصی

(خبرکمیسیون عرایض ومرخصی راجع به مرخصی آقای فرهمند بشرح آتی خوانده شد)

آقای مخبر فرهمند نماینده محترم بواسطه کسالت مزاج پنجروز ازتاریخ ۲۱ آبان اجازه مرخصی خواسته‌اند کمیسیون بواسطه مریض بودن ایشان پنجروز مرخصی ایشان را تصویب و راپرت آنرا تقدیم می‌دارد.

رئیس- آقای روحی

روحی- موافقم

بعضی ازنمایندگان-مخالفی ندارد

رئیس-آقایانیکه مرخصی پنج روزه آقای فرهمند راتصویب میکنندقیام فرمایند

(اکثرقیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. خبردیگر

(خبرکمیسیون عرایض ومرخصی راجع به آقای حاج غلامحسین ملک بشرح آتی قرائت شد) نماینده محترم حاج علامحسین ملک شیرازی تقاضای بیست روز مرخصی از تاریخ ۱۲ شهریوربعلت عارضه کسالت می‌نماید چون تصدیق دکتر معالج را نفرستادند لهذا کمیسیون بامرخصی ایشان موافقت نکرده راپورت آنراتقدیم می‌نماید کمیسیون عرایض این خبر را تأیید می‌نماید.

رئیس-آقای روحی

روحی- بنده باخبرموافقم

رئیس-آقای زوار

زوار-بنده هم موافقم

رئیس-آقای ملک مدنی

ملک مدنی-موافقم

رئیس-آقای فیروزآبادی

فیروزآبادی-بنده هم باخبرکمیسیون موافقم

آقاسیدیعقوب- به شرط اینکه کمیسیون عرایض بعد تجدیدش نکند

حاج میرزا مرتضی- کمیسیون خبر راتجدید نمی‌کند

رئیس- آقایانی که مفادخبر کمیسیون را تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(اکثر نمایندگان برخواستند)

رئیس- تصویب شد. بودجه مملکتی مطرح است.

آقای بامداد

بامداد- درجلسه قبل که لایحه بودجه مملکتی مطرح بودشنیدم یکی ازآقایان نمایندگان می‌گفتند که حقیقة امروز مجلس دارد وظیفه اش شده ومجلس مجلس است. مسلمان اینطور است. درممالکی که ملت نظارت بردولت دارد یعنی ممالک پارلمانی مهمترین وظایف رسیدگی به جمع وخرج مملکتی است وتحت دقت آوردن اینکه این پولی راکه ملت می‌دهد به کجاصرف می‌شود. این لایحه تقدیم شده وبدیهی است آنقدری که ماباید مذاکره کنیم و دراطرافش صحبت کنیم و دقت کنیم فقط قسمت عایدات وجمع است چنانکه درمقدمه لایحه اشاره شده اگر چه بایستی بعدازتصویب بودجه‌های تفصیلی این لایحه تقدیم می‌شد ولی هیچ ضرر ندارد که عایدات را ماقبلا ببینیم وانوقت بودجه‌های تفصیلی هم بیاید قسمت مخارج راهم تصویب کنیم. بنده عرایضم نسبت بهمان قسمتی است که مورد دقت باست یعنی نسبت بعایدات باید دراین مورد ماآنچه راکه عقیده خودمان است یامردم می‌گویند از زبان مردم دراینجا بگوئیم ودولت را متوجه کنیم باینکه آنچه که ازمردم گرفته می‌شود باید بنفع مردم خرج بشود اگر نشد این مشروع نیست ومردم راضی نیستند ونباید بگیرند تابی مصرف خرج بشود! چیزی که این لایحه بودجه نقصان دارد ونقصان اساسی است وتقصیر هم متوجه کمیسیون بودجه نیست (نه برای عضویتم دفاع می‌کنم. نه یک اصل حقیقی است) آن این است که مانمیدانیم دولت الان چقدر پول دارد موجودی را یعنی. زیرا اساس بودجه لایحه تفریغ بودجه است. . چند سال است که ما باقی وفاضل کنیم وبعد بدانیم که موجودی ماچقدر است تمام نتایج ازنظارت وفوائد نظارت این است که مانمایندگان قبلا بدانیم موجودیمان چیست اگرمابدانیم موجودیمان چیست ما می‌توانیم نظری بکنیم بقسمت مالیات گرفتن والبته یک تخفیفاتی می‌توانیم قائل بشویم می‌توانیم یک مالیاتهای مضر رابرگردانیم. می‌توانیم یک مالیاتهائی که اقلا یک ثقل و سنگینی دارد انها را تخفیفب بدهیم نه اینکه ماالان نمیدانیم موجودی خزانه چه مقدار است. مثلا بنده شنیده‌ام که می‌گفتند عایدی نفت امسال نقصان دارد برعکس اطلاع تحقیقی پیداکرده‌ام که قریب چهار صدهزار لیره عایدات نفت امسال ما ازپارسال زیادتر است اگراین را قبلا بماگفته بودند البته ما حاضر نمی‌شدیم یک مالیاتهائی راکه حقیقه بعقیده بنده ننگ است ازقبل مالیات تحدید ورسومات دراینجا بیاوریم و مجبورشدیم تصویب کنیم بنابراین نقصان بزرگ این لایحه (که آن هم ناشی از تسامح دولت نرسیدن هیئت مسئول مملکت است) راجع است به اینکه لایحه تفریغ بودجه را نیاورده‌اند. ما الان درست از جمع وخرج اطلاع نداریم موجودی رانمیدانیم چقدر است قانون را چگونه می‌توانیم تصویب کنیم یک چیزی که کامل الاطراف نیست چطور می‌توانیم تحت مطالعه ودقت درآوریم ودراقلام جمع وخرجش تحقیق ومباحثه کنیم. اگرما می‌دانستیم که امروز این‌ها هست می‌توانستیم کاملا مباحثه کنیم اینجا صحبت شد که مهمترین چیزها چیست بعقیده بنده البته بعدازامنیت که مثل استنشاق هواست، مثل خوردن آب است، وضروری زندگی است چیزی که امروز مملکت محتاج است دوچیز است: صحیه، ومعارف. ماامروز به تکثیر افراد محتاجیم وبفهماندن افراد. راپرتهائی که می‌دهند اگر اغراق آمیزباشد انشاءالله قدر متیقن انرا که بگیریم صدی شصت این مملکت مریض دارد. امراض گوناگون، وبعضی امراضش حقیقة نسل آینده راتهدید می‌کند وتمام بودجه صحیه مملکت ما بقدر یک مریضخانه ایست که دنیادارد دویست و پنجاه هزار تومان. اگر مامیدانستیم که چقدر موجودی داریم وحقیقة عایداتمان چقدر است مامی‌توانستیم که درصحیه یک رعایت‌های بیشتری بکنیم یاحقیقة برای معارفمان. بنده با این معارف چنانکه در

عرایض کلی راجع به بودجه عرض خواهم کرد بامتد وطرزش مخالفم ولی هرقدربه معارف بدهیم کم است ماوقتی که مقایسه می‌کنیم بودجه صحیه مان را با بودجه سایروزارتخانه‌ها می‌بینیم که این مسائل حیاتی بکلی صفراست ولی آنجا‌ها را هرچه توانسته‌اند پرکرده‌اند ازاقلام. قسمتی که بنظر من دراین لایحه بودجه خیلی برجسته است کمااینکه درکمیسیون هم عرض کرده‌ام قسمت خود وزارتمالیه است است یعنی کسی که جمع آوری می‌کند واین پولها رامیگیرد ومیدهد بنده پیش خودم یک حسابی کرده‌ام بنظر آقایان هم میرسانم مالیات مستقیم نقدی وجنسی‌ها تقریبا“ چهار ملیون است خرج وصول این مالیات ومخارج انتقاعی را هم که ضمیمه این مبلغ بکنیم همین اندازه تقریبا“ چهارملیون می‌شود. حقیقة بیائید حساب بکنید اگراین مملکت بگوید که من نه مالیات مستقیم می‌خواهم نه وزارتمالیه ببینیدکه نفع بامملکت وملت است یانه؟ چه ضرردارد؟ مگرهمین چهارملیونرا می‌گیرند؟ همه آقایان اطلاع دارید که دومقابل وسه مقابل ضرربمردم می‌خورد اگر هم نمی‌گیرند بازبمردم ضررمیخورد. محصل رفتن اسمش درنظامنامه این است که اگرسه روز پیشتر پول نداد انوقت بایدمخارج این محصل را آن بلوک بپردازد. واقعا“ اینطوراست؟ سه روز دولت می‌دهد؟ درست است؟ چهارملیون ما باین آقا. باین وزارت جلیله تقدیم می‌کنیم برای اینکه بماچهار ملیون پول بدهد. بیائید حساب کنید اقا ما مسئولیم! اگرحقیقة دراین مرکز ثقل مملکت بیائیم بگوئیم از زبان مردم که همه هم راضی هستند ما نه وزارت مالیه می‌خواهیم ونه این پول را می‌دهیم ببینید اقلا دوازده ملیون توی جیب مردم می‌ماند، اراضی هم آباد می‌شود ومردم هم میدانند که هرچه پیدا بکنند مال خودشان است ومملکت اقلا آباد می‌شود. پس چگونه می‌توان حقیقه باین قلم مهم برحسته رأی داد که این سبب بدبختی مملکت است بخاطرندارید که همیشه یک قسمت مهم ازنطق قبل ازدستور راجع بمامورین مالیه بوده؟ (ازطرف نمایندگان- صحیح است) حالا بنده چون دراین قلم خیلی متوجه هستم برای استحضار خاطراقایان یا اینکه متأثر بشوید یک مثالی می‌خواهم بزنم: دربندرلنگه یک تاجری بوده امین مالیه آنجا باین تاجربدبخت گفته است که حواله رسیده است پول باید بدهم وچون روپیه دارم وپول سفید ندارم شما دوهزارو پانصد تومان به من قرض بدهید من این حواله را راه می‌اندازم بعد این روپیه را تسعیرمیکنم بشمامیدهم. خوب امین مالیه است. نماینده دولت است. این تاجربدبخت هم لابدملاحظه کرده است ودربندر لنگه این پول را باو داده است تاکنون این دوهزاروپانصد تومان باین بدبخت نرسیده است.

موقر- ونخواهد رسید….

بامداد- یک نفرنماینده باینجا فرستاده است وهمینطور ساخلو می‌زند گفتم یک شرحی بنویس بوزارت مالیه من می‌دهم فرستادم یک جوابی به من دادند از روی همان فرمولها، درتحت اقدام است، درجریان است. وبعدنتیجه رابشمااطلاع می‌دهیم. ازاین جوابها که همه تان اطلا ع دارید علاوه براین اجحافات وظلمهاکه می‌شود درتحت عنوان وصول مالیات را یک لاچند لاگرفتن ودرموقع تسعیر هم اضافه گرفتن باز این جورپولها راهم ازمردم می‌گیرند. خوب یک تاجر لنگه ورشکست بشود؟ یک عضوکاری این مملکت ازبین برودآقا شما رابحق خدابیائید ملاحظه کنید واقعا“ (بازعرض می‌کنم) اگراین مملکت بگوید نه مالیه می‌خواهیم نه مالیات مستقیم والبته بنفعش است غیرازاین دزدی‌ها. این بدترازسرگردنه کرده است بنام دولت حیثیت دولت را ببینید چقدر پامال کرده است بنده گفتم که آقای رئیس کل مالیه آدم خوبی است یک کاغذ باو بنویس تامن بگویم حاشیه اش بنویسد که اداره تفتیش رسیدگی بکن بلکه ازین راه افاقه بشود. مردکه ورشکست

می‌شود. این مسئله رااقای کلالی اطلاع دارند بشرویه بدبخت یک طرف مملکت افتاده وکارگرهم هست پارچه می‌بافند وبرگ می‌مالند. پارسال مثل اغلب جاها خشکسالی شد نتوانسته است ازعهده مالیات برآید. امین مالیه بامحصلین غلاظ وشدادش بانظامی‌هایش ریخته است اصلا هستی رعایا رادارند می‌برند، جل، پلاس، دیگ، همه رامیبرند بنام اینکه ماباید استنقاذبکنیم. وباید شیفرمان پرشود، اقلاممان پرشود. یک حاج شیخ علی هست که حقیقة ازاجله علما است مردبزرگی است اونوشته است امان، داد. ،بیداد، عریضه تظلم داده است که آخر این ندارد، هیچ چیز برایش باقی نمانده است. ، این بذر سال آتیه اش است، این عریضه عینا“ بعدازجریانات اداری رفته است بدست امین مالیه رسیده است. بعد ازدادخواهی همین عریضه رفته است بدست مالیه رسیده است. بنابراین حساب دیگرمی کنیم دراین لایحه جمع وخرج: وآن این است، اگر این مردم بگویند که مایک روزی چهارده کرور مالیات می حیث المجموع می‌دادیم

مدرس- راحت هم بودیم….

بامداد-بیائید بسنجید آسایش، رفاهیت، کثرت نفوس را ازآن تاریخ تاحالا که هفتاد ودوسه کرور مالیات می‌دهیم، مالیاتهای اختصاصی ومالیاتهای جاری مستقیم وغیرمستقیم را، بیائید بسنجید آخر ماپول می‌دهیم مالیات می‌دهیم که برای خودمان خدمت کنید. بگویند روزیکه ماچهارده کرورمالیات می‌دادیم وضعیتمان آن بود حالا که هفتادوسه کرور می‌دهیم بیا وحال ما را ببین که ما باید بمیریم یا اگرحال داشته باشیم وضعیتمان آن بود حالا که هفتادو سه کرور می‌دهیم بیا وحال ما را ببین که ما باید بمیریم یااگرحال داشته باشیم مهاجرت کنیم احصائیه دهات خراب وآباد سابق رانگاه بکنید. واقعا اگربه ماگفتند یابشما که هم قطارهای ماهستید که همه تان هم متحسس بهمین احساسات هستید چه جواب خواهید داد؟ چهارده کرور سابقا می‌دادند وحالا هفتادوسه کرور این بدبختان می‌دهند، خوب مالیات سرحدی بامالیاتی که محصل درده می‌گیرد هیچ فرق نمی‌کند بالاخره پول وجنس، آنقدر اضافه مالیات می‌دهند ولی درمقابل مردم راه عایدی ندارند. بنده یک عرضی می‌خواهم بکنم وآن این است که (اگرچه بنده هم جزء حقوق بگیرها هستم وخیلی هم متأثرم خواه نوکر دولت باشم خواه اینکه اینجا بیایم وحقوق بگیرم) اگرماحقوق بگیرها حساب نفع خود رابکنیم اینطوری که ماداریم می‌رویم وبامردم معامله می‌کنیم پس ازمدتی این پول بده‌ها از بین می‌روند واصل عین منفعت ما ازبین می‌رود. مامتصل می‌خواهیم ازاین زمین حاصل برداریم اما نه آبش می‌دهیم نه رشوه می‌دهیم، نه زبر و رویش می‌کنیم ای ملک بالاخره حاصل نمیدهدواصل ملک از بین می‌رود، یکی ازنمایندگان این جا فرمودند که نمی‌شود عایدات راتقلیل کردوباید عایدات رازیادکرد، بنده عرض می‌کنم چه قسم عایدی راباید زیادبکنیم وراه عایدی زیادی کردن چه چیزاست؟ راه عایدات این جا است که بنده عرض می‌کنم بسم الله بفرمائید ماملیون ملیون این جا برای مخارج مملکتی تصویب می‌کنیم وسالی هم بیست ودوملیون مطابق احصائیه گمرکی که حاضر است وهیچ اشتباه هم ندارد پول قند دراین مملکت می‌دهیم درصورتیکه حدمتوسط قیمت کارخانه قند سازی که دراین مملکت بیاوریم هفتصد یاهشتصد هزارتومان است وبا این مبلغ می‌توانیم یک کارخانه عالی بزرگ (کارخانه کوچک هم نه) راه بیندازیم. این کارخانه قند کاهربزک را می‌توانید باسیصد، سیصدو پنجاه هزارتومان بطوریکه برآورد شده است راه بیندازیم وهرسال مقدار زیادی عایدی برای مملکت درست کنیم. اگرواقعا“ علاقه مند هستید که عایدات را زیاد کنید عایدات از این راه‌ها باید زیاد شود. ما امروز به آبیاری بیش از همه چیز محتاج هستیم، میرابی نداریم. ، اینطور است که می‌بینید تایک بارانی نیاید تمام مضطرب ومتزلزل هستیم ولی ازطرف دیگرآبها هرز می‌رود، اگر ما یک سدهائی

به بندیم اقلا“ سیلاب‌های زمستان هرز نمی‌رود، آخراین هفتادوسه کروری که ازمردم گرفته می‌شود یک مقدار خیلی قلیل آنراباید صرف احتیاجات خودمردم کردکه هم مملکت آبادشود وهم مردم راحت شوند وهم عایدات درآتیه ازبین نرود. بنده عرض می‌کنم عایدات را تقلیل نکنید ولی عایدات برای مردم تهیه نمائید لابد خواهید گفت درتمام دنیا عایدات دولت رازیاد کرده‌اند ولی مامقدمات رامتروک می‌کنیم ونتایج را می‌چسبیم ولی دنیاچرا می‌گیرد وآنچه را که گرفت چه می‌کند پیش ما دیگرمعلوم نیست می‌گویند بیائید شرکت تشکیل بدهید. سهام چاپ کنید ولی تمام مقدمات این حرفها محو است، درمملکت ماچندین شرکت تشکیل شد مردم هم پول دادندولی حالا قبض‌ها فقط دربغل انها باقی مانده. با خود مستشارکلیه مالیه سابق درهمین موضوع بنده صحبت کردم بمن گفت که ایرانی با این ترتیب دیگر نمی‌تواند مالیات بدهد وباید فکری برای توسعه اقتصادی کرد. دراین مقام هم بنده عرضی می‌کنم که قطع نظر ازصحبت کردن وقطع نظر ازمخالفت وموافقت بیائید یک فکری برای این مملکت بکنیم خدای شاهد است که من این عرایض را که بنام مخالفت می‌کنم میخواهم بلکه یک نتایجی بگیرم ومیخواهم عرایضی را که ازهمان مردم شنیده‌ام واحساساتی که آنهادارند بیان کنم. لهذا باید قطع نظر ازمخالفت وموافقت بایک وجهه که برای همه مردم خوب باشد وبایک نظری که نفعش عاید همه مملکت می‌شود (که یکی ازاهل آن مملکت هم بنده هستم وسایرآقایان و بالاخره تمام افراد این مملکت) صحبت کرد که ببینیم برای این مردم چه باید کرد، آخر این راهیکه می‌رویم بکجا می‌رویم، آخرباید این ملت بتواند همیشه این عایدات رابپردازد یانه؟ یک مدتی ازدارائی وتجمل خودش داد بعد چطور بدهد؟ سابقا درهرخانه دهاتی چندین دست رختخواب وسماور و چه چه داشت این چیزها راهمه آقایان دیده‌اند ولی تمام اینها هی تحلیل رفت وهی دادند بالاخره چیزی برایش باقی نمی‌ماند. پس باید فکری کردکه عایدات برای مردم پیدا کرد. بنده عقیده‌ام این است که امروزه که درایران مقدمات منفی است و مقدماتی که سایرین دارند مانداریم چارة جزاین نیست ک دولت رای مردم یک فکری بکند وهیچ علاج دیگرنیست. این نظریات کلی بنده بود راجع به عایدات والبته اگربازنوبت بمن برسد نظریاتم راعرض می‌کنم والا درمواد نظریاتی که دارم عرض خواهم کرد. خاتمه عرض می‌کنم البته یک موافقی خواهدآمد وجواب بنده راخواهم داد والبته این اصول پارلمانی است ولی نباید این عقاید را ازنظر محو کرد. یک حکایت ازیک استادی که داشتم آنرا عرض می‌کنم. یک استادی داشتم خدا رحمتش کند یک آدم اخلاقی خیلی خوبی بود. گاهی که یکی ازشاگردها درمحضر درس با اومجادله می‌کرد وطرف می‌شد اوچون حقیقتا“ مجادله راخلاف اخلاق می‌دانست ساکت می‌ماند وقتی که شاگرد حرارتش می‌خوابید میگفت خوب من ساکت ماندم اما انصاف بده که واقعا“ وحقیقة اینطوراست؟ این جا بنده هم استدعا دارم که با یک انصافی وبایک نظرحقیقت بینی و با یک نظر کاملی آقایان به دوره‌های انتخابیه خودشان و این مملکت نگاه کنند ودراین بودجه یک دقتی بفرمایند که هرچه ما بتوانیم بکنیم دراینجا است وامروزه است

(نمایندگان- صحیح است)

دکترطاهری- نماینده محترم چون خودشان عضو کمیسیون بودجه هستندوکاملا ازوضعیات مسبوق بودنده خارج ازموضوع فرمایشی نکردند ودرکلیاتی که همه مجلس اصولا موافق هستند اظهاراتی فرمودند اما لازمست عرض کنم که یک قسمت ازاین ایرادات راجع به همان قوانین موضوعه است که باید درخود مجلس اصلاح شود قسمتی که راجع به عایدات اشکال فرمودند این درنتیجه قانون ممیزی است که خودمجلس وضع

کرده است و حالا اشکال میفرمائید که این مالیات وصول نشود واین مالیات گرفته نشود بنده نمیدانم. البته این طرز مالیاتهای داخلی معایب زیادی دارد ومخارج زیادی هم دارد که خود دولت هم متوجه شده ولایحه الغائشرا هم آورده است. ولی تا این قانون لغو نشده وبحال خود باقی است البته باید جمعش را این جا بیاورند ودولت این را جزء عایدات محسوب کند وهروقت که مجلس حس کرد که این مالیات مضربحال مملکت است و رأی داد واصلاح کردبا الغاء کرد این قسمت ازستون عایدات حذف می‌شود…

مدرس- حالا وقتش است

مخبر-قبل ازاینکه کمیسیون بودجه این خبر را تقدیم مجلس کند چون این قانون ازقوانین موضوعه است باید درستون عایدات انرا بنویسد واین عوائد قانونی است وباید دراین جا نوشته شود. حالا اگربعد ازاین مجلس این عواید را تغییر داد خود نماینده محترم که عضوکمیسیون بودجه هستند میدانند که دیگرجزء عایدات محسوب نخواهیم کرد. اما موضوع دیگرکه راجع بمخارج بود، مخارجی که دروزارت مالیه هست خیال می‌کنم نماینده محترم که عضو کمیسیون بودجه هستند مستحضرند که کمیسیون متفقا“ بااین مخارج مخالف است وهنوز هم تصویب نشده است وحالا موقع ندارد که ایشان دراین باب اظهاری بفرمایند زیرا که اگرملاحظه بفرمایند مادرستون مخارج مخارج مالیه را ننوشته‌ایم و انطوری که خودمالیه آورده است هنوزتصویب نکرده‌ایم و تصویب هم نخواهیم کرد. آقا این موضوع را کاملا مسبوق هستند. گرچه طرز قانون مالیات یک طوری است که بیش از آنچه بنظرمیرسد یک مخارجی رادارد ولی معذلک اجحافات مالیه باز زیاداست وکمیسیون هم هنوز تصویب نکرده وخبرش را هم نداده است وموقع این فرمایشات وقتی است که مخارج مالیه ازکمیسیون بگذرد ودرمقابل قسمت مالیه مخارج آن نوشته شود انوقت اگرچنانچه به این مبلغی است که وزارت مالیه پیشنهادکرده بود اینجا مذاکره می‌شود پس قبل از اینکه قلم تفصیلی مخارج مالیه یعنی خرج خصوصی آن به مجلس نیامده این مذاکرات موردی ندارد که قبلا بگوئیم این مخارج کم یازیاد است زیراهنوز مبلغش معلوم نیست ویک قسمتش را هم انصافا نمی‌شود گفت که زیاداست زیرا که طرز این مالیات‌ها که دومن دومن ازمردم می‌گیرند سبب می‌شود که این مخارج زیاد باشد فعلا اگر این طرز هم خوب نیست دولت لایحه الغایش را اورده است واقعا اگرمالیات ارضی ملغی شود دوثلث مخارج مالیه تلقی خواهد شد زیرا ازادارات مالیه مباشرها ومحصل‌ها پی کارشان می‌روند پس این مخارج یک قسمتش راجع به اصل قانون است ویک قسمتش هم اجحافاتی است که کمیسیون تصویب نخواهد کرد. قسمت دیگری راکه فرمودند راجع به قسمت اقتصادی بود که درجلسه سابق آقای فرمند هم اظهار فرمودند. این موضوع را همه آقایان نمایندگان متفق هستند وغالبا قبل ازدستور مذاکره شده است. عرض می‌کنم آن قسمتیکه مربوط به کمیسیون بودجه بوده است خود اقا تشریف داشتند که درهر موقعی که به این قضایا مربوط می‌شد همه آقایان نظریات خود را عنوان می‌کردند ودرهمین بودجه هم دوازده ملیون بیشترخرج اقتصادیات شده است…

بامداد-اقتصادیات؟

مخبر- بلی راجع به اقتصادیات. دو ملیون راجع است به راه سازی مال اقتصادیات است. چند ملیون راه اهن راجع به اقتصادیات است، مخارج متخصص نفط مال اقتصادیات است متخصص ذوب آهن راجع به اقتصادیات است. اقتصادیات نفط تنها که نیست آقا. اما راجع به کارخانه قند سازی اگرچنانچه نظرمبارک آقا باشد، با اینکه هنوز بودجه‌های تفصیلی را کاملا تصویب نکرده‌ایم اگرنظر اقا باشد با اینکه صرفه جوئی‌ها را معین نکرده بودند ما یک ملیون ازبودجه عمومی صرفه جوئی

کردیم ششصد و پنجاه هزارتومان راجع به ارزاق بود ازدیون دولتی مبلغی کسرکردیم که قبول نکردیم ودرنتیجه مذاکره کردیم که با توافق نظردولت اینها را اختصاص بدهیم به تأسیس کارخانه قند سازی ولی چون به بودجه‌های تفصیلی هنوز رسیدگی نشد. که معلوم شود چه مقدارصرفه جوئی می‌شود این تقسیم بموقع اجراگذاشته نشده. بالاخره پس ازآنکه کاملا ستون عایدات معلوم شد وستون مخارج هم کاملا معین گردید اضافه که حاصل می‌شود ومبلغ معتنی بهی است بانظردولت ومجلس تخصیص به مخارج اقتصادی ازقبیل کارخانه قند و غیره می‌شود وچنانچه درجلسه گذشته آقای یاسائی اظهار کردند لایحه اضافات فوائد عامه که قسمت عمده اش راجع به توسعه فلاحت بوداقایان تصویب نکردند

آقاسیدیعقوب- راجع به فلاحت نبودراجع به ارتزاق اشخاص بود

مخبر- خیراینطورنیست هرکاری که می‌خواهند بکنندوسیله ارتزاق اشخاص است همه کاری را اگر باماشین هم بکنند باید باکمک اشخاص انجام گیرد و هرکاری راکه بخواهند انجام دهند یک حقوق شخصی هم جزء آن است وما همینطوری اقتصاد یات را طا لبیم ولی موقع عمل که آمد مخالفت می‌کنیم، همین کارخانه قند وقتی بودجه اش بمجلس می‌آید خواهید دید چقدر مخالفت دراطرافش خواهد شد که چرا بفلان شخص حقوق می‌دهید درصورتی که همان کارخانه قندسازی هم اشخاص لازم دارد. درهرصورت دراین قسمت آنچه که راجع بکمیسیون بودجه بوده است مسامحه نشده وتاحدی که ممکن بوده است این نظریات منظور شده وبعلاوه بودجه فواید عامه هم که هنوزمطرح نشده و آن هم قسمت خرجش معین نیست. قسمت دیگری هم که فرمودند راجع بمعارف بود، گرچه بودجه معارف هم قسمت مخارجش دراین قانون معین نشده (ولی ممکن است که امروز درکمیسیون بودجه تمام شود و تاجلسه آتیه بمجلس بیاید) عرض می‌کنم که بودجه معارف بلی خیلی کم است وبنده هم تصدیق دارم ولی نسبت به بیست وپنج ملیون بودجه مملکتی که بودجه معارف هفتصد هزارتومان بوده وحالا یعنی امسال قریب یک ملیون ونیم شده است که تقریبا“ دو برابربودجه سابق است ونسبت باین وسعت کم بودجه معارف مضاعف شده است بد نیست والبته اگرمبلغی ازصرفه جوئی دربودجه‌ها پیدا شد واقایان صلاح دانستند که مال معارف باشد به معارف داده می‌شود-این است که نسبت به فرمایشات نماینده محترم که جنبه مخالفت بهم نداشت این عرایض را لازم بود عرض کنم

بعضی ازنمایندگان- ختم جلسه

رئیس- آقای کازرونی پیشنهاد ختم جلسه کرده‌اند

(نمایندگان- صحیح است)

رئیس- جلسه آتیه روزپنج شنبه

(مجلس نیمساعت بعدازظهر ختم شد)