قانون راجع به تقاعد ارتش شاهنشاهی ایران

مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دهم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دهم

قانون راجع به تقاعد ارتش شاهنشاهی - مصوب ۲۶ بهمن ماه ۱۳۱۴

فصل یکم حقوق تقاعد برای مدت خدمت

ماده اول - افسران نیروی بری و دریایی و هوایی و اداری و امنیه و مستخدمین غیر نظامی همردیف و همچنین استواران و گروهبانها و همردیفان‌آنها می‌توانند پس از اقلاً بیست سال خدمت متقاعد شده و حقوق تقاعد دریافت دارند.

ماده دوم - چنانچه سن افسران و مستخدمین مصرحه در ماده یکم بعد از بیست سال خدمت به حداکثر سی که در قانون ترفیعات برای درجات‌مختلفه تعیین گردیده نرسیده باشد شخصاً حق تقاضای تقاعد ندارند ولی وزارت جنگ می‌تواند هر موقع مقتضی بداند آنها را در ردیف متقاعدین‌منظور دارد.

ماده سوم - در صورتی که تاریخ شروع به خدمت نظامی مستخدمین ارتش قبل از سن نوزده سالگی باشد تاریخ احتساب حقوق تقاعد آنها فقط ازروزی خواهد بود که وارد سن نوزده سالگی شده باشد.

ماده چهارم - مدت تحصیلات نظامی افسران از زمان دخول به آموزشگاه افسری (‌داخله یا خارجه) با رعایت مفاد ماده (۳) جزء مدت خدمت‌محسوب می‌شود.

ماده پنجم - مدتی که افسران و همردیفان در ردیف منتظرین خدمت بوده‌اند به نسبت حقوق انتظار خدمتی که دریافت می‌دارند کسور تقاعدپرداخته و مدت انتظار خدمت آنها نیز فقط از حیث تقاعد در جزء مدت خدمت نصف محسوب می‌گردد.

ماده ششم - خدمت در ادارات کشوری اعم از افسران و همردیفان چه برای مدتی که قبل از دخول به ارتش خدمت نموده‌اند و چه بعداً به ادارات‌کشوری و هر نوع مؤسسات مأمور شده باشد جزو مدت خدمت محسوب می‌شود. تبصره - تاریخ شروع به خدمت در ادارات کشوری و خاتمه آن باید متکی به تصدیق رسمی پرسنل یا احکام رسمی نمره‌دار یا فرامین و احکام‌وزارتخانه متبوعه باشد که در موقع خود رسمیت داشته و احتساب آن مدت ضمن سابقه خدمت افسران و همردیفان مشروط بر این خواهد بود که‌کسور تقاعد پرداختی به صندوق تقاعد وزارتخانه مربوطه نقداً به صندوق تقاعد ارتش تحویل گردد.

ماده هفتم - منتقلین از وزارتخانه‌های کشوری به ارتش و همچنین از ارتش به وزارتخانه‌های کشوری نظر به اینکه در وزارتخانه اخیر متقاعدخواهند شد کسور تقاعد آنها باید به صندوق وزارتخانه که در آنجا متقاعد خواهند شد انتقال داده شود.

ماده هشتم - ایام ذیل جزء مدت خدمت محسوب نمی‌گردد.

الف - خدمتی که در تقاعد به سر برده شده‌است و از حقوق تقاعد استفاده شده و مشمول خدمت نبوده‌است.

ب - ایامی که به موجب رأی محکمه در حبس به سر برده شده‌است.

ج - ایام مرخصی که قانوناً مستلزم عدم استیفای حقوق است.

د - مدتی را که به واسطه علل قانونی حقوق نگرفته و کسور تقاعد هم نداده‌است.

ماده نهم - میزان حقوق تقاعد افسران و همردیفان و درجه‌داران (‌استواران و گروهبانان) که مدت خدمت مذکور در ماده یک این قانون را طی‌نموده‌اند به قرار ذیل مقرر می‌شود.

۱ - طبقه امراء یک هشتادم حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت به مقیاس حقوق تقاعدی که برای هر درجه‌معین شده‌است ضرب در سنوات خدمت.

۲ - طبقه افسران ارشد یک شصتم حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت به مقیاس میزان حقوق تقاعدی که‌برای هر درجه معین شده‌است ضرب در سنوات خدمت.

۳ - افسران جزء - یک پنجاهم حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند نسبت به میزان حقوق تقاعدی که برای هر درجه‌معین شده‌است ضرب در سنوات خدمت.

۴ - استواران و گروهبانان یک چهلم حد متوسط حقوق تمام رتبه که در سه سال اخیر دریافت داشته‌اند ضرب در سنوات خدمت.

فصل دوم

وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی مجروحین و معلولین

ماده دهم - افسران و استواران و گروهبانان و سرجوخه‌ها و نفرات قدیمی ارتش و امنیه و نیروی دریایی و هواپیمایی و همردیفان آنها به ترتیب ذیل‌حق دریافت وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی دارند.

اولاً - کسانی که در جنگ یا در نتیجه خدمت مجروح شده باشند.

ثانیاً - کسانی که در نتیجه مخاطرات جنگی یا صدمات و حوادث وارده در نتیجه خدمت معلول و موقتاً قادر به انجام وظیفه نباشند یا علت‌مزاجی آنها در تحت تأثیر همان عوامل شدت پیدا کرده باشد.

تبصره - ایام معالجه مجروحین و یا معلولین فوق تا مدت شش ماه از روز برداشتن زخم یا وقوع علت جزء خدمت محسوب و همان حقوق درجه‌خود را از بودجه ارتش دریافت خواهند نمود.

ماده یازدهم - اشخاصی که به آنها وظیفه تقاعدی علاقه می‌گیرد عبارت هستند از:

طبقه یکم - اشخاصی که جراحات و علل مزاجی آنها در نتیجه تصادمات جنگی باعث نابینایی یا قطع یا فلج شدن یک یا چند عضو گردد.

طبقه دوم - اشخاصی که در نتیجه مصادمات جنگی یک عضو آنها قطع یا فلج گردد.

طبقه سوم - اشخاصی که جراحات یا علل مزاجی آنها در نتیجه مصادمات جنگی به موجب تصدیق شورای طبی نظامی قوه کار را به طور کلی ازآنها سلب نماید و مطلقاً قادر بر تحصیل و تأمین معاش خود نباشند.

طبقه چهارم - اشخاصی که جراحات و علل مزاجی آنها غیر از موارد جنگی و در اثر حوادث غیر مترقبه در حین یا در اثر خدمت حاصل شده و به‌موجب تصدیق شورای طبی نظامی به کلی قوه کار را از آنها سلب و قادر بر تحصیل و تأمین معاش خود نباشند.

ماده دوازدهم - چنانچه جراحات جنگی و غیر جنگی و همچنین علل مزاجی غیر از موارد جنگی که در اثر حوادث غیر مترقبه در حین یا در اثرخدمت حاصل شده و مطابق تصدیق شورای طبی نظامی قابل علاج تشخیص داده شود در حق مجروحین و معلولین مزبور با رعایت تبصره ماده ۱۰‌وظیفه موقتی برقرار خواهد گردید.

ماده سیزدهم - وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبقه اول مندرجه در ماده ۱۱ مساوی است با چهار خمس تمام حقوق درجه بدون رعایت‌مدت خدمت.

ماده چهاردهم - وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبق دوم مندرجه در ماده ۱۱ مساوی است با دو ثلث تمام حقوق درجه مربوطه بدون رعایت‌مدت خدمت.

ماده پانزدهم - وظیفه تقاعدی مجروحین و معلولین طبقه سوم مندرجه در ماده ۱۱ مساوی است با نصف تمام حقوق درجه مربوطه بدون رعایت‌مدت خدمت.

ماده شانزدهم - اگر مجروحین و معلولین طبقه چهارم مندرجه در ماده ۱۱ به حد تقاعد نرسیده یعنی بیست سال خدمت نداشته باشند در صورتی‌که سابقه خدمت آنها از ده سال تجاوز نماید دو ثلث حقوق تقاعدی که در خاتمه بیست سال خدمت به آنان تعلق می‌گرفته به عنوان وظیفه تقاعدی‌درباره آنها برقرار خواهد گردید و چنانچه سابقه خدمت آنان کمتر از ده سال باشد دو ثلث کلیه کسور تقاعدی که تا آن تاریخ پرداخته‌اند نقداً و دفعتاً به‌آنان مسترد خواهد شد.

ماده هفدهم - وظیفه موقتی که به مجروحین و معلولین مندرجه در ماده ۱۲ علاقه می‌گیرد با رعایت تبصره ماده ۱۰ مساوی است با دو ثلث تمام‌حقوق درجه مربوطه بدون رعایت مدت خدمت.

ماده هیجدهم - وظیفه موقتی حداکثر برای مدت دو سال داده می‌شود و چنانچه معلول یا مجروح در مدت دو سال سلامتی حاصل ننمود و به‌خدمت رسمی خود معاودت ننماید و در خاتمه دو سال در نتیجه معاینه و امتحانات طبی مرض یا جراحات وارده رفع نشده باشد همان مبلغ وظیفه‌موقتی به وظیفه تقاعدی مبدل خواهد شد.

ماده نوزدهم - سربازها و سرجوخه‌های وظیفه که در جنگ یا در حین خدمت طوری معلول و مجروح شده باشند که قادر بر تحصیل و تأمین معاش‌خود نباشند ماهیانه مبلغ (۴۵) ریال به عنوان وظیفه تقاعدی دریافت خواهند نمود.

تبصره - وضعیت مزاجی این قبیل نفرات وظیفه را شورای طبی تشخیص خواهد داد.

فصل سوم مستمری

ماده بیستم - مستمری عبارت از شهریه‌است که در حق وراث اشخاص مفصله ذیل برقرار و ماهیانه پرداخت می‌شود:

الف - افسران و افراد و هم‌ردیفان آنها که در میدان جنگ یا در حین انجام خدمت مقتول شده‌اند.

ب - افسران و افراد و همردیفان آنها که در نتیجه حوادث و صدمات جنگ یا امراض ساریه (‌از قبیل طاعون وبا و امثال آن) یا امراض محلی تلف‌شده و به واسطه قیودات خدمت تحت تأثیر آنها واقع بوده‌اند.

ج - افسران و افراد و همردیفان آنها که در میدان جنگ یا حین انجام خدمت در نتیجه جراحات وارده وفات یافته‌اند.

د - افسران و افراد و همردیفان آنها که در حین استفاده از حقوق تقاعد اکمال خدمت یا وظیفه تقاعدی یا با داشتن حقوق تقاعد (‌نظر به سوابق‌خدمتشان) فوت نموده‌اند.

ماده بیست و یکم - وراثی که حق دریافت مستمری دارند به قرار ذیل می‌باشند:

الف - عیال تا زمانی که شوهر جدید اختیار ننموده‌است.

ب - اولاد ذکور مادامی که به سن بیست سال تمام نرسیده باشد.

ج - اولاد اناث تا موقعی که شوهر اختیار نکرده‌اند.

د - پدر و مادر که در کفالت متوفی یا مقتول بوده‌اند.

ه - برادر علیل یا کوچکی که در کفالت متوفی یا مقتول بوده در صورت اخیر مادامی که به سن بیست سال تمام نرسیده باشند.

و - خواهری که در کفالت مقتول یا متوفی بوده تا موقعی که شوهر اختیار نکرده‌است. تبصره - وراثت و کفالت باید به وسیله مقامات قانونی و صلاحیت‌دار رسماً تصدیق شده باشد.

ماده بیست و دوم - مستمری مقرره در حق وراث فوق به طور تساوی بین آنان تقسیم خواهد گردید.

ماده بیست و سوم - نصف سهم مستمری هر یک از وراث ذکوری که به سن معینه در بند ب و (ه) ماده ۲۱ برسند یا وراث اناثی که شوهر اختیارنمایند یا هر یک از وراث مذکوره فوق که در حین استفاده از مستمری فوت کنند بالسویه بین سایر وراث تقسیم می‌شود. تبصره - وراث ذکوری که در اثر نابینایی و فلج و قطع شدن دست یا پا و جنون و امراض مزمنه و غیر قابل علاج قادر به کسب معاش نباشندمادام‌الحیات به اخذ مستمری خود ذیحق خواهند بود.

ماده بیست و چهارم - میزان مستمری که به ورثه اشخاص مذکور در بند الف و (ب) و (ج) ماده بیست تعلق می‌گیرد مساوی است با نصف تمام‌حقوق درجه متوفیان یا مقتولین.

ماده بیست و پنجم - میزان مستمری که به ورثه اشخاص مذکور در بند (‌د) ماده بیست تعلق می‌گیرد مساوی است با نصف حقوق تقاعد یا وظیفه‌تقاعدی که شخص متوفی دریافت می‌داشته یا بر طبق مقررات فصل یکم و دوم استحقاق دریافت آن را داشته‌است.

ماده بیست و ششم - حق اخذ مستمری برای وراث مذکور از تاریخ روز بعد از فوت یا قتل شخص متوفی یا مقتول خواهد بود.

ماده بیست و هفتم - چنانچه اشخاص مذکور در مواد (۱۷) و (۱۸) در حین استفاده از وظیفه موقتی فوت نمایند به وراث ذوی‌الحقوق آنهامستمری معادل دو ثلث از وظیفه موقتی که دریافت می‌داشته‌است تعلق خواهد گرفت.

ماده بیست و هشتم - به وراث ذوی‌الحقوق اشخاصی که در مدت خدمت به علل غیر مربوطه به خدمت فوت نمایند و مقررات فصل یکم و دوم‌شامل حال آنها نباشد در صورتی که مدت خدمت آنها پنج سال یا کمتر باشد مستمری و وجهی به وراث علاقه نخواهد گرفت و علاوه بر پنج سال تا ده‌سال یک ثلث کسور تقاعد اضافه بر پنج سال و چنانچه از ده سال بیشتر سابقه خدمت داشته باشند نصف کسور تقاعد از پنج سال به بعد که به صندوق‌تقاعد پرداخته‌اند دفعتاً بالسویه پرداخته خواهد شد.

فصل چهارم - مقررات عمومی

ماده بیست و نهم - تاریخ برقراری حقوق تقاعد - وظیفه تقاعدی یا موقتی مستمری و هر گونه پرداخت وجهی از صندوق تقاعد ارتش با اسامی‌ذوی‌الحقوق و سن و مدت و ماده قانونی که مشمول آن می‌شوند در حکم عمومی ارتشی درجه می‌گردد.

ماده سی‌ام - اشخاص ذیل از حق دریافت حقوق تقاعد محروم خواهند بود:

الف - اشخاصی که پس از محاکمه در محکمه نظامی به اخراج یا انفصال دائمی از خدمت ارتش - نیروی دریایی - هواپیمایی یا امنیه محکوم‌شوند.

ب - کسانی که ترک تبعیت ایران را بنمایند.

تبصره - کسانی که پس از اخراج مجدداً به خدمت پذیرفته شوند مدت انفصال جزء خدمت محسوب نخواهد شد.

ماده سی و یکم - به جز در موارد استیفای دیون اداری و محرومیت از حقوق اجتماعی توقیف حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی در قبال محکومیت‌حقوقی یا دیون دیگر اکیداً ممنوع است.

تبصره ۱ - در صورتی که صاحبان حقوق یا وظیفه تقاعدی یا وظیفه موقتی دینی به صندوق مربوطه داشته باشند و از عهده پرداخت آن دفعتاً‌واحده برنیایند و دارایی و عایداتی غیر از حقوق تقاعد نداشته باشند تا حدود یک ربع حقوق مقرری آنها در مقابل دین مزبور محسوب و مستهلک‌خواهد گردید.

تبصره ۲ - در مورد محرومیت از حقوق اجتماعی با عائله ذوی‌الحقوق چنانچه فقیر و تأمین معاش نداشته باشند مانند وراث متوفیات معامله‌خواهد گردید.

ماده سی و دوم - هر گاه شخصی به دو یا چند علت حق دریافت حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی داشته باشد (مثلاً قدمت خدمت و علت مزاج)‌میزان حقوقی که بیشتر خواهد بود به او تعلق می‌گیرد.

ماده سی و سوم - هر گاه شخصی که دارای حقوق تقاعد یا وظیفه‌است مفقودالاثر بشود و مدت یک سال حقوق تقاعد یا وظیفه خود را مطالبه‌ننماید وراث ذوی‌الحقوق او چنانچه مطابق این قانون مستمری به آنها تعلق گیرد حق دارند موقتاً مستمری قانونی خود را تقاضا نمایند چنانچه بعدهامعلوم شود شخص مفقودالاثر فوت نموده و مستمری موقتی از تاریخ فوت به طور دائم برقرار می‌شود و در صورتی که معلوم شود در حال حیات‌می‌باشد وضعیت حقوق او به حال اولیه اعاده می‌گردد.

ماده سی و چهارم - مستمری اشخاصی که یک سال مفقودالاثر شده و مطالبه مستمری خود را ننموده باشند ضبط خواهد گردید و در صورتی که‌معلوم شود در حال حیات می‌باشند و قانوناً به دریافت آن ذیحق باشند وضعیت حقوق آنها به حال اولیه اعاده می‌گردد.

ماده سی و پنجم - به افسران و افراد و همردیفان آنها که دارای حقوق تقاعد هستند چنانچه مجدداً از طرف ارتش - نیروی دریایی - هواپیمایی یاامنیه خدمت جدیدی محول گردد در تمام مدت تصدی از حقوق مربوطه به آن استفاده می‌نمایند و از دریافت حقوق تقاعد محروم خواهند بود ولی‌مدت خدمت جدید این اشخاص نیز اضافه بر سنین خدمت منظور و موجب تجدید نظر در تقاعد آنان خواهد بود. تبصره - تاریخ اشتغال به خدمت جدید و همچنین تاریخ خاتمه آن باید در حکم عمومی ارتش درج گردد.

ماده سی و ششم - چنانچه اشخاص مذکوره در طی ماده سی و پنج از معلولین درجه یکم و دوم و دارای وظیفه تقاعدی باشند در تمام مدت‌تصدی خدمت جدید حق دارند علاوه بر حقوق آن خدمت از یک ثلث وظیفه حقوق تقاعدی مقرره خود استفاده نمایند.

ماده سی و هفتم - صاحبان حقوق تقاعد یا وظیفه تقاعدی می‌توانند در ادارات کشوری به خدمت پذیرفته شوند ولی در تمام مدت تصدی شغل‌جدید از دریافت حقوق یا وظیفه تقاعدی محروم خواهند بود و مدت خدمت در ادارات کشوری جزو سنین خدمت نظامی منظور نشده و موجب‌تجدید نظر در حقوق تقاعد مقرره آنان نخواهد گردید.

ماده سی و هشتم - حقوق تقاعد - وظیفه تقاعدی یا موقتی - مستمریات و هر گونه حقی که مطابق این قانون به افسران و افراد و همردیفان ووراث آنها تعلق می‌گیرد از صندوق تقاعد ارتش پرداخت می‌گردد.

ماده سی و نهم - وجوه ذیل به صندوق تقاعد ارتش تحویل می‌شود. الف - کسور تقاعد که به شرح ذیل از حقوق کلیه افسران و افراد و همردیفان آنها همه‌ماهه کسر می‌شود.

۱ - از حقوق افراد قدیمی و سرجوخه‌ها و گروهبانها و استواران و افسران جزء تا رتبه سروانی صدی پنج حقوق تمام رتبه.

۲ - از حقوق افسران ارشد صدی شش و نیم از حقوق تمام رتبه

۳ - از حقوق امراء صدی هشت از حقوق تمام رتبه

تبصره - به تعداد نفرات وظیفه ماهیانه نفری بیست و پنج دینار از صندوق ارتش به صندوق تقاعد پرداخته می‌شود.

ب - در موقع ترفیع افسران و همردیفان و افراد تفاوت حقوق ماه اول آنان بدون استثناء به صندوق تقاعد تحویل می‌گردد.

ماده چهلم - وجوهی که از بابت کسور تقاعد و غیره به صندوق تقاعد پرداخت می‌گردد به غیر از موارد مصرحه در این قانون به هیچ عنوان به‌صاحبان آنها مسترد نخواهد شد.

ماده چهل و یکم - طرز تقاضای تقاعد - وظیفه و مستمری و سایر وجوهی که مطابق این قانون باید پرداخته شود و تهیه مدارک لازمه و همچنین‌ترتیب رسیدگی به این تقاضا بر طبق نظامنامه مخصوص خواهد بود.

ماده چهل و دوم - این قانون فقط شامل حال کسانی خواهد بود که بعد از تصویب و اجرای آن حقوق تقاعد - وظیفه - مستمری در حق آنان برقرارو یا سایر وجوهی که مطابق این قانون بایستی به آنان پرداخته شود.

ماده چهل و سوم - اشخاصی که حقوق تقاعد - وظیفه یا مستمری دریافت می‌دارند چنانچه تغییری در وضعیت آنها مطابق مقررات این قانون‌حاصل شود باید مراتب را کما هو حقه راپرت نمایند.

این قانون که مشتمل بر چهل و سه ماده‌است در جلسه بیست و ششم بهمن ماه یک هزار و سیصد و چهارده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری