سنایی غزنوی (قصاید)/نظر همی کنم ار چند مختصر نظرم
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
' | سنایی غزنوی (قصاید) (نظر همی کنم ار چند مختصر نظرم) از سنایی غزنوی |
' |
نظر همی کنم ار چند مختصر نظرم | به چشم مختصر اندر نهاد مختصرم | |
نمیشناسم خود را که من کیم به یقین | از آنکه من ز خود اندر به خود همی نگرم | |
عیان چو باز سفیدم نهان چو زاغ سیاه | چنین به چشم سرم گر چنان به چشم سرم | |
شکر نمایم و از زهر ناب تلخ ترم | به فعل زهرم اگر چه به قول چون شکرم | |
به علم صور محض ره چه دانم و چون | ز عقل خالی همچون ز جان تهی صورم | |
ز رازخانهی عصمت نشان مجو از من | که حلقهوار من آن خانه را برون درم | |
به نور حکمت آب از حجر برون آرم | نمیگشاید حکمت دلم عجب حجرم | |
برای آز و برای نیاز هر روزی | بسان مرد رسن تاب باز پی سپرم | |
سفر نکردمی از بهر بیشی و پیشی | اگر بسنده بدی در حضر به ما حضرم | |
دیم نکوتر از امروز بود و باز امسال | ز پار چون به یقین بنگرم بسی بترم | |
اگر چه ظاهر خود را ز عیب میپوشم | بر تو پردهی اسرار خویش اگر بدرم | |
ز ریگ و قطر مطر در شمر فزون آید | عیوب باطنم ار شایدی که بر شمرم | |
مدار میل سوی من چو تشنه سوی سراب | که آدمی صورم لیک اهرمن سیرم | |
سحاب بیندم از دور سایل عطشان | سحابم آری لیکن سحاب بی مطرم | |
صدف شمار دم از دیده پر در رو غواص | صدف شناس شناسد که سنگ بیگهرم | |
به دیدگان هنر بیندم مسافر طمع | کلنگ حکمت داند که سنگ بیهنرم | |
رفیق نور بصر خواندم به مهر و به لطف | چگونه نور بصر خواندم که بیبصرم | |
گذشت عمری تا زیر این کبود حصار | به جرم آدم عاصی مطیع و برزگرم | |
کبست کاشتم انرد زمین دل به طمع | بجز کبست نیاورد روزگار برم | |
زبان حالش با من همی سر آید نرم | که سر مگردان از من چو کاشتی بخورم | |
یکی عنای روان میخرید و مینالید | منال گفت عنا: دیده باز کن مخرم | |
ره ظفر نتوان رفت بر عدو بخرد | چو من عدوی خودم چون بود ره ظفرم | |
وگر ز دشمن ظاهر حذر کند عاقل | ز مکر دشمن باطن چگونه بر حذرم | |
عجبتر آنکه ز بهر دو روزه مستقرم | به طوع و رغبت خود سال و ماه در سفرم | |
ز سیر هفت مشعبد اسیر ششدرهام | ز دست چار مخالف بنای هشت درم | |
مرادم آنکه برون پرم از دریچهی جان | ولیک خصم گرفتست چار سو مفرم | |
ز دام کام نپرم برون چو آز و نیاز | همی برند به مقراض اعتراض پرم | |
رفیق رفت به الهام در سفینهی نوح | ز هر غریق فرومانده من غریقترم | |
میان شورش دریای بی کران از موج | به جان از آفت این آب و باد پر خطرم | |
دمی ز روح به امنم دمی ز نفس بی بیم | گهی چو افسر عیسی گهی فسار خرم | |
«مگر» نشناختم اندر زمین دل به هوس | نرست و عمر به آخر رسید در «مگر»م | |
ز روزگار توقع نمیکنم خیری | که خیر روی بتابد ز من که محض شرم | |
به گلستان زمانه شدم به چیدن گل | گلی نداد و به صد خار میخلد جگرم | |
زمانه کرد مرا روی و موی چون زر و سیم | مگر شناخت که من پاسبان سیم و زرم | |
ندای عقل برآمد که رخت بربندید | همه جهان بشنیدند و من ز آنکه کرم | |
گر از کمال بتابم چو خور ز خاور اصل | بسازد اختر بهر زوال باخترم | |
وگر ز مردی بر هفت چرخ پای نهم | نه سر ز چنبر گردون دون برون ببرم | |
عجب مدار که از روزگار خسته شوم | ک او شرارهی شرست و من سپید سرم | |
ازین نفر به نفیر آمدم نفور شدم | بفر فطنت دانم که من نه زین نفرم | |
چرا نسازم با خاکیان درو فلک | که هم ز خاکم من ز گوهر دگرم | |
ز پیشوای امیر فلک به رتبت و عقل | گمان برم که به ذات و صفات پیشترم | |
ز نور فطنت در ظلمت شب فطرت | چو چشم اعما نومید مانده از سحرم | |
بدین دو ژاژ مزخرف به پیش چشم خرد | چو گنده پیری در دست بنده جلوهگرم | |
به فضلهای که بگویم که فضل پندارم | نیم سنایی جانی که خاک سربسرم | |
تنم ز جان صفت خالیست و من به صفت | به جان صورت چون چارپای جانورم | |
گهی چو شیر بگیرم گهی چو سگ بدرم | گهی چو گاو بخسبم گهی چو خر بچرم | |
نه هیچ همت جز سوی سمع و جمع درم | نه هیچ فکرت جز بهر عشق خواب و خورم | |
اگر چه عیبهی عیب و عیار عارم لیک | به بندگی سر سادات و چاکر هنرم | |
سپر ندارم در کف به دفع تیر فلک | چو ایمنم که طریق سداد میسپرم | |
ز چارسوی ملامت به شاهراه نجات | چهار یار پیمبر به سند راهبرم | |
همیشه منتظرم هدیهی هدایت را | ولیک مهدی در مهد نیست منتظرم | |
عنایت ازلی هم عنان عقلم باد | که از عنا برهاند به حشر در حشرم |