دانشگاه تهران
دانشگاه تهران بزرگ‌ترین مركز آموزش عالی در ایران و قدیمی‌ترین دانشگاه ایران است که در سال ۱۳۱۳ با حمایت رضاشاه پهلوی تأسیس شد.
هم اکنون دارای ۲۵ دانشکده است و از استادان مجرب ایرانی در بیشتر رشته‌ها بهره می‌گیرد. با داشتن ۳۲ هزار دانشجو یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های خاورمیانه میباشد.
با این حال این دانشگاه تا کنون به خاطر مدیریت اشتباه علم و دانش در ایران، در سطح جهانی دانشگاه معتبری محسوب نمی شود و دارای رتبه جهانی مناسبی نمی باشد. حال آنکه بهترین دانشگاه کشور ایران می باشد.
پیشینه
الگو:جعبه جای‌های تاریخی ایران
تاسیس
ظاهراً تاریخچهٔ مدونی از روند بنیان‌گذاری و تأسیس دانشگاه تهران از طرف این نهاد انتشار نیافته است، و در این باره نظرهای گوناگونی از سوی اشخاص مختلف اظهار شده است.
گفته شده است که فکر تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۰۵ خورشیدی توسط دکتر سنک نماینده مجلس نخستین بار پدیدار شد. در نامه‌ای به وزیر معارف درباره اقدام به تاسیس دانشگاه محمد تدین پاسخ داد:
| « | راجع به اونیورسیته که آن را می‌توانیم دارالعلوم بگوییم کمال علاقه را دارم و مشغول تهیه لوازم مقدمات آن هستم. نظر من این است که در یک فضای وسیعی که شاید ۸۰ تا ۱۰۰ هزار ذرع مربع وسعت داشته باشد، بنایی ساخته شود که شعب علوم و فنون در آنجا تاسیس گردد.[۱] | » |
وزیر دربار وقت، عبدالحسین تیمورتاش، از طرف رضا شاه، دکتر عیسی صدیق (صدیق اعلم) را مامور کرد تا در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و پس از مطالعه در «تاسیسات علمی دنیای جدید»، طرحی برای تاسیس دانشگاه در کشور به دولت تقدیم نماید.[۲] طرح دکتر صدیق مورد مورد قبول کفالت وزارت معارف وقت، علی اصغر حکمت، قرار گرفت و سر انجام با پیگیری ایشان، دکتر علی‌اصغر حکمت، دکتر محمود حسابی و دیگران، سرانجام دانشگاه تهران در هشتم خرداد ماه ۱۳۱۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
مهدی خزعلی هنگام بازگفتن خاطره دیدارش با پروفسور محمود حسابی، به نقل از وی می نویسد: جهت تاسیس دانشگاه تهران با وساطت یکی از دوستان وقت ملاقاتی از وزیر معارف وقت گرفتم، پس از توضیح طرح، وزیر معارف از من پرسید: «دانشگاه بسازید که چه بشود؟» من عرض کردم: «دکتر و مهندس‌ها که برای تحصیل به فرنگ می روند را در مملکت خودمان تربیت کنیم.» و او پاسخ داد: «تربیت دکتر و مهندس برای ما صد سال زود است.»
متاثر از کوته فکری وزیر معارف از دفتر وزیر خارج شدم، دوستی که آزردگی مرا دید برای تسلی خاطر گفت من می توانم از رضا شاه برایت وقت ملاقات بگیرم. وقت ملاقات با رضا شاه تعیین شد، برای او طرح تاسیس دانشگاه تهران را شرح دادم، و شاه پرسید «که چه شود؟» عرض کردم، به جای آنکه جوانان ما به فرنگ بروند در مملکت خودمان دکتر و مهندس آموزش دهیم و رضا شاه باز پرسید «که چه شود؟» و عرض کردم: «این جاده‌ها و راه آهن را آلمان‌ها می سازند مهندسین خودمان بسازند و ...» شاه بسیار استقبال کرد و گفت بروید طرحتان را بنویسید به مجلس می گویم رای بدهد! و من از همان شب شروع به نگارش طرح دانشگاه کردم. فردای آن روز از دربار به در خانه ام آمدند، تعجب کردم که با من چه کار دارند، دیدم یکصد هزار تومان پول فرستاده اند که اعلیحضرت فرموده اند، کارتان را شروع کنید و طرح تان را نیز بنویسید. این همان مبلغ خرید زمین دانشگاه تهران بود و کار ساخت و ساز همزمان با نوشتن طرح آغاز شد.[۳]
این موسسه با ادغام کردن دارالفنون، مدرسه علوم سیاسی، مدرسه طب[۴]، مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی[۴]، مدرسه فلاحت مظفر (اولین مدرسه کشاورزی در ایران)، مدرسه صنایع و هنر (تأسیس توسط کمال الملک)، مدرسه عالی معماری، مدرسه عالی حقوق، و چند مرکز آموزش عالی دیگر تهران دایر گشت.[۵] و در ۱۵ بهمن ماه همان سال بود که کلنگ تاسیس دانشگاه تهران توسط رضاشاه در زمینهای پردیس جلالیه تهران (در جنوب پارک لاله کنونی) به زمین زده شد و در جمعه ۲۴ اسفند رسما دانشگاه تهران تاسیس گشت.[۶]
طرح و الگو
این دانشگاه بر اساس موسسات آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد و حتا طراحان ساختمان‌های دانشگاه تهران مهندسین فرانسوی بودند، و دروس و برنامه‌های هنرکده (دانشکده هنرهای زیبای فعلی) دقیقاً بر اساس الگوی موسسه اکول د بوزار طراحی گردید.
پردیس و بناهای این دانشگاه توسط معماران اروپایی رولاند دوبرول، ماکسیم سیرو، مارکوف، آلکساندر موزر، آندره گدارد، و محسن فروغی طراحی گردید.[۷]
توسعه
در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی ساختار درسی و پژوهشی دانشگاه رفته رفته به سمت الگوبرداری از سیستم دانشگاه‌های آمریکایی شروع به حرکت نمود[۸]: بطور نمونه دانشکده کشاورزی این دانشگاه به کمک دانشگاه یوتا توسعه و گسترش یافت.
اما نمونه‌های دیگری نیز می‌توان بر شمرد: در سال ۱۹۵۴ موسسه علوم اداری دانشگاه (دانشکده مدیریت کنونی[۹]) به کمک دانشگاه کالیفرنیا جنوبی و به ریاست دکتر هری مارلو از این دانشگاه آغاز به ارائه مدارج دکترا نمود. در سال ۱۹۵۸ موسسه روزنامه نگاری دانشگاه تهران به کمک دانشگاه ویرجینیا و دکتر جیمز ولارد آغاز به کار نمود. و دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا بود که در سال ۱۹۶۵ رشته دکترای بیماریهای سلولی (cytopathology) را راه اندازی نمود.
دانشگاه‌های دیگر آمریکایی که مستقیما ناظر فعالیت‌های علمی و آکادمیک دانشگاه تهران بودند عبارتند از دانشگاه ایندیانا، دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین، دانشگاه کلرادو در بولدر، دانشگاه آلاباما، و دانشگاه ایالتی کلرادو.[۱۰]
انقلاب ۱۳۵۷ ایران
پس از دو سال تعطیلی اجباری در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ به واسطه انقلاب فرهنگی ایران توسط جمهوری اسلامی و در سال ۱۳۶۴ دانشکده‌های علوم پزشکی از دانشگاه تهران رسماً به دستور بخشنامهٔ جدید دولت جدا و مستقل گردیدند و دانشگاه علوم پزشکی تهران را تشکیل دادند. اما بر اساس تفاهم نامه بین دو دانشگاه، اعضای هیات علمی دانشجویان وپژوهشگران دو دانشگاه کماکان متعهد هستند مقالات علمی و پژوهشی خود را در مجلات وکتب وکنفرانس‌های خارجی وبین المللی با یک نام به چاپ برسانند.[۱۱]
نقش سیاسی
جدا از مسایل انقلاب ۱۳۵۷ دانشگاه تهران محل پدید آمدن بزرگ ترین شورش دانشجویی ایران در سال پس از انقلاب در تیر ۱۳۷۸ و هم چنین در اعتراضات گسترده توده‌ای بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ بود.
در بهمن ۱۳۸۶ فرهاد رهبر که دارای مدرک دکترای اقتصاد بوده و یکی از روسای سازمان مدیریت و برنامه ریزی در دولت احمدی‌نژاد بود، به ریاست دانشگاه منصوب گشت.[۱۲]
سامانه کتابخانه دانشگاه
در سال ۱۹۷۱ ساختمان جدید کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با طراحی عبدالعزیز فرمانفرمایان گشوده شد که امروزه حاوی ۷۰۰٬۰۰۰ جلد کتاب و ۱۸۰۰ نشریه از سراسر جهان میباشد. هر دانشکده و اکثر گروه‌ها نیز کتابخانهٔ تخصصی خود را دارند.
جایگاه دانشگاه در رتبه بندی‌های معتبر بین‌المللی
جداول زیر حاوی رتبهٔ دانشگاه تهران در معتبرترین رتبه بندی‌های بین‌المللی از سال ۲۰۰۷ میلادی هستند.
همچنین دانشگاه تهران (بدون احتساب دانشگاه علوم پزشکی) در سال ۲۰۰۹ در رتبه‌بندی SCImago (که بر اساس تعداد مقالات علمی موسسات تحقیقاتی دولتی و آموزش عالی کشورهای مختلف موجود در دیتابیس Scopus از انتشارات Elsevier بدست آمده‌است) در رتبه ۳۰۸ جهان قرار داشت (که در تمام خاورمیانه پس از چهار دانشگاه اسرائیلی در رتبه پنجم قرار داشت).[۱۶]
براساس جدیدترین رتبه بندی دانشگاه های دنیا در جولای سال 2011 و بر اساس وب سنجی، دانشگاه تهران برترین دانشگاه ایران میباشد؛ دانشگاه تهران با رتبه جهانی ۷۰۸، در شاخص اندازه صفحات وب امتیاز ۵۰۲، در شاخص قابلیت مشاهده از سوی دیگران امتیاز ۹۶۱، در شاخص فایلهای قابل دسترسی امتیاز ۷۸۸ و در شاخص میزان ارجاعات امتیاز ۳۸۴ را به دست آورده است. این در حالی است که رتبه این دانشگاه در آخرین نسخه ای که از رتبه بندی وبومتریک در ماه مرداد منتشر شد، ۹۳۸ اعلام شده بود.[۱۷]
پردیس‌ها
- پردیس مرکزی دانشگاه تهران
- پردیس دانشکده‌های فنی
- پردیس کشاورزی و منابع طبیعی
- پردیس ابوریحان
- پردیس هنرهای زیبا
- پردیس بین‌المللی کیش
- پردیس قم
- پردیس علوم
- پردیس کاسپین دانشکده فنی دانشگاه تهران
دانشکده‌ها
- دانشکدهٔ اقتصاد
- دانشکدهٔ ادبیّات و علوم انسانی
- دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی
- دانشکدهٔ فنّی
- دانشکدهٔ کشاورزی
- دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی
- دانشکدهٔ تربیت بدنی
- دانشکدهٔ محیط زیست
- دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی
- دانشکدهٔ جغرافیا
- دانشکدهٔ علوم اجتماعی
- دانشکده علوم و فنون نوین
- دانشکدهٔ دامپزشکی
- دانشکدهٔ علوم
- دانشکدهٔ علوم تربیتی
- دانشکدهٔ مدیریت
- دانشکدهٔ منابع طبیعی
- دانشکده کارآفرینی
- دانشکده مطالعات جهان
مدیران دانشگاه
تا سال ۱۳۲۱ دانشگاه تهران توسط وزیر فرهنگ مدیریت می‌شد.از آن تاریخ به بعد مدیریت دانشگاه به صورت مستقل و زیر نظر وزارت فرهنگ در آمد. نام مدیران دانشگاه از ابتدا تا کنون به شرح زیر است:
| سالهای ریاست | نام رئیس |
|---|---|
| علی‌اصغر حکمت | |
| اسماعیل مرآت | |
| دکتر عیسی صدیق اعلم | |
| از ۱۳ آذر ۱۳۲۰ تا | سید محمد تدین |
| دکتر مصطفی عدل | |
| دکتر علی‌اکبر سیاسی | |
| ۱۳۳۴ | دکتر منوچهر اقبال |
| دکتر احمد فرهاد معتمد | |
| از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۶ | دکتر جهانشاه صالح |
| دکتر فضل‌الله رضا | |
| دکتر علینقی عالیخانی | |
| دکتر هوشنگ نهاوندی | |
| دکتر احمد هوشنگ شریفی | |
| دکتر قاسم معتمدی | |
| دکتر عبدالله شیبانی | |
| دکتر محمد ملکی | |
| دکتر حسن عارفی | |
| دکتر علی مهدی‌زاده شهری | |
| دکتر ابوالقاسم گرجی | |
| دکتر عباس شیبانی | |
| دکتر بهمن یزدی صمدی | |
| دکتر محمد فرهادی | |
| مهندس اسماعیل اوینی | |
| دکتر حسین فروتن | |
| دکتر محمد رحیمیان | |
| دکتر غلامعلی افروز | |
| دکتر محمدرضا عارف | |
| از ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ | دکتر سید منصور خلیلی عراقی |
| از ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ | دکتر رضا فرجی دانا |
| تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶ | آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی |
| دکتر فرهاد رهبر |
دانش‌آموختگان
گشایش دانشگاه تهران که با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با مغرب‌زمین مقارن افتاده بود این دانشگاه را به بستر اصلی ارتباط با تمدن مغرب‌زمین و علوم جدید تبدیل کرد. از آغاز فعالیت‌های آموزشی دانشگاه تهران تاکنون همواره افراد شایسته و شخصیت‌های برجسته و چهره‌های پرآوازه‌ای در آن به تحصیل پرداخته‌اند.
جستارهای وابسته
- باشگاه دانشگاه تهران
- دانشگاه‌های دولتی ایران
- فهرست دانشگاه‌های ایران
- فهرست نام دانشگاه‌های کشورها
- آموزش عالی در ایران
- جشنواره فیلم دانشگاه تهران
پیوند به بیرون
- وب‌گاه رسمی دانشگاه تهران
- تاریخ دانشگاه در جزیره دانش
- پارک فناوری دانشگاه تهران
- وب نوشت انجمن علمی حقوق دانشگاه تهران
- کتابخانه پردیس علوم دانشگاه تهران
منابع
- ↑ مذاکرات دوره ششم قانون‌گذاری. تهران. مجلس شورای ملی. ۱۳۰۵.
- ↑ آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۷-۸۸
- ↑ ایرانیان
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Iranica.Com - Faculties Of The University Of Tehran
- ↑ دانشنامه ایرانیکا: [۱]
- ↑ آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۸
- ↑ M. Marefat. «The Protagonists who Shaped Modern Tehran», in Ch. Adle and B. Hourcade, eds. Teheran, capitale bicentenaire, Paris and Tehran, l۹۹۲, pp. ۱۰۶.
- ↑ Iranica.Com - Faculties Of The University Of Tehran
- ↑ دانشکده مدیریت دانشگاه تهران - درباره ما
- ↑ Problems and Issues in Higher Education: Perspectives on Iran-United States Educational Relations and Influences. pp.8
- ↑ MehrNews.com - Iran, Iranian, Nuclear, political, world, sport, Cultural, economic, SocialAndOccations news and headlines
- ↑ Error
- ↑ ARWU 2009
- ↑ University of tehran | Top Universities
- ↑ Ranking Web by Country: Top Colleges and Best Universities of Iran (Islamic Republic of)
- ↑ http://www.scimagoir.com/pdf/sir_2009_world_report.pdf
- ↑ رتبه بندی جهانی دانشگاه های ایران براساس وب سنجی در جولای 2011.