جشن هنر شیراز

جشن هنر شیراز. شهبانو فرح پهلوی در گفتگو با فرزانه تائیدی، علی نصیریان، عزت الله انتظامی و مهین شهابی

جشن هنر شیراز. شهبانو فرح پهلوی باجان کیج و مرس کانینگهام در جشن هنر ۱۳۵۱

جشن هنر شیراز، شهر قصه کار بیژن مفید ۱۳۴۷

جشن هنر شیراز، ماه و پلنگ کار بیژن مفید ۱۳۵۰

جشن هنر شیراز موریس بژار ۱۳۵۰

جشن هنر شیراز، نمایش نامه ویس و رامین ۱۳۴۹

جشن هنر شیراز،گروه نمایش نان و عروسک ۱۳۴۹

جشن هنر شیراز، دوگلاس دون، کارولین براون و مرس کانینگهام ۱۳۵۱

جشن هنر شیراز، نمایش تعزیه ۱۳۵۵

سازمان جشن هنر شیراز در سال ۱۳۴۶ به ریاست عالیه فرح پهلوی با ۳۳ نفر عضو هیات امنا و پنج عضو هیات مدیره و کمیته های تاتر ، موسیقی ، سینما و نمایشگاه ها و دفاتر پروژه های فنی ، مالی، و پذیرایی و روابط عمومی آغاز به کار کرد.

وظایف سازمان جشن هنر شیراز

• - تهیه و تدارک برنامه های فستیوال نمایشی و موسیقی جشن هنر شیراز
• - انجام سایر فعالیت های هنری برای عرصه کردن هنر در جنب جشن هنر شیراز
• - برقراری پیوند ها و همکاری با سازمان های جهانی هنری و تبادل برنامه های هنری برای جشن هنر شیراز

سازمان جشن هنر شیراز در درازای فعالیت خود بیش از بیست کتاب در زمینه های تاتر ، موسیقی و سینما در ایران و جهان به چاپ رسانید.

این جشن هنر در شیراز تخت جمشید به درازای ده سال از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶ برگزار شد. این سازمان برای گسترش هنر و بزرگداشت هنرهای اصیل ملی و به منظور بالا بردن سطح هنر در ایران و بزرگداشت هنر هنرمندان ایران و شناساندن هنر و هنرمندان خارجی در ایران بنیان شد. بود. مسولیت سازمان بر عهده یک گروه به ریاست فرخ غفاری بود. فرخ غفاری که پس از چندی مدیر فستیوال شیراز شد پیشگامانی را به جستجوی هنرمندان به دورافتاده نقاط ایران فرستاد و نقالان، گروه های موسیقی و دسته های کوچک خیمه شب بازی را پیدا کرد. هم چنین برای گزینش هنرمندان خارجی اعضای کمیته از جمله فرخ غفاری و بیژن صفاری رهسپار اروپا شدند و با شرکت در فستیوال های اروپایی با کار هنرمندان بزرگی آشنا شدند و آنها را به فستیوال شیراز دعوت کردند.

جشن هنر

هدف از برگزاری جشن هنر شیراز ، بزرگداشت و آشناسازی به هنرهای اصیل و معاصر ایرانی به مردم ایران و جهان بود. جشن هنر چون پلی میان هنر شرق و غرب پیوند ایجاد می کرد و میعادگاهی برای برخورد هنرهای نمایشی و سنتی و معاصر بود. از آنجا که پدیده های نوین اندک اندک شناخت هنر اصیل را برای مردم دشوار می ساخت تنها چنین جشنواره ای می توانست در بازشناساندن هنر سنتی و اصیل ایران گام های سودمندی بر دارد. هدف دیگر کوشش برای شناخت هنر نوین در زمینه های گوناگون بود و این که پژوهش در گوشه های هنر ایرانی انجام شود. جشن هنر شیراز در جستجوی راهی بود برای پیوند هنر شرق و غرب و جایی مناسب برای نمایش آخرین و نوین ترین کارهای هنری هنرمندان بزرگ جهان. با اینکه مایه اصلی جشن هنر شیراز موسیقی نبود، برنامه های موسیقی بخش بزرگی از برنامه های جشن بود زیرا موسیقی یک زبان جهانی است. این کوشش برای ایرانی ها رد پای ژرفی بر جای گذاشت. در برنامه های جشن هنر در حافظیه هنرمندان با ارزش در موسیقی سنتی ایران چون استاد تهرانی و استاد عبادی به دنیای موسیقی ایران و جهان شناسانده شدند.استادان بزرگی چون موریس بژار مردی که می توانست آنچه را که اراده کرده با کرشمه های باله بیان کند در طرح و اجرای زیباترین کار هنری خود از اشعار سعدی الهام گرفت و در باله گلستان از توانایی و برد موسیقی ایرانی بهره گرفت و باله ارزنده ای را به وجود آورد.

نخستین جشن هنر

نخستین جشن هنر در روز دوشنبه ۲۰ شهریور ۱۳۴۶ را فرح پهلوی گشود. این جشن ده روز به درازا کشید. برنامه های جشن هنر در این سال موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کشورهای مشرق زمین ، نمایش کهن ایران و موسیقی کلاسیک غربی بود.

پریسا اشعار ایرانی را به آواز خواند و به موسیقی ملی جلوه بخشید.

از میان گروه ها و هنرمندانی که در نخستین جشن هنر بودند می توان از یهودی منوهین همراه با ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران، استاد ولایت خان نوازنده پر آوازه سی تار از کشور هند، ارکستر دومن موزیکالفرانسه به رهبری ژیلبر آمی و استادان موسیقی ایران و نمایش کهن ایران نام برد.

دومین جشن هنر

دومین جشن هنر شیراز در شهریور ۱۳۴۷ به سبب زلزله در خاور ایران بدون تشریفات و یک روز دیرتر گشوده شد. برای شرکت در این فستیوال از همه سوی جهان هنرمندان و منتقدانی فراخوانده شدند تا از زاویه و فرم های گوناگون، موسیقی و هنر های نمایشی سرزمین های خود را به نمایش و بررسی به گزارند.

یانیس گزناکیس ارکستر مجلسی تولوز به رهبری اوریا کمب، سولیست های کر رادیو تلویزیون فرانسه به رهبری مارسل کورو، کریستیان فراس و پیر باریزه، ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران ، استاد بسم الله خان نوازنده نامی شه نای از هند، کاتاکالی توسط گروه کالا ماندالام، آرتور روبین اشتاین و استادان موسیقی ایران در دومین جشن هنر هنرآوری کردند. در این جشن هنر دو تاتر ایرانی به نام های "پژوهشی ژرف و سترگ و نو در سنگواره های دوره بیست و پنجم زمین شناسی " کار عباس نعلبندیان و شهر قصه کار بیژن مفید به نمایش گذاشته شد.

سومین جشن هنر

۱۳۴۸ سال سوم جشن هنر شیراز سال پیام صوت ها بود.در این جشن روش جشن هنر برای ایجاد پیوند با جهان هنر، بیش از پیش بر پایه صوت و آوا بود. سوژه جشن سازهای ضربی جهان بود. در این برنامه سازهایی چون تنبک، مردنگان ساز هندی، و گملان ساز از بالی و طبل رواندایی و بسیاری سازهای دیگر نواخته شدند.

ارکستر ناسیونال فرانسه به رهبری آهگ ساز ایتالیایی برنو مادرنا، ایون لوریو، ماکس روچ، مارتا آگریش گروه ملوس از لندن، کاترین کولار، گروه سازهای ضربی استراسبورگ با نخستین اجرای جهانی پرسفاسا کار یانیس گزناکیس و استادان موسیقی ایران از جمله گروه ها و هنر مندانی بودند که در سومین جشن هنر شرکت داشتند. هم چنین گروه گاملان از بالی با سازهای خود غوغایی بر پا کردند

چهارمین جشن هنر

در سال چهارم ۱۳۴۹ ، جشن هنر شیراز به نمایش بیش از پیش تکیه کرد. چهارمین جشن هنر با نمایش "ویس و رامین" بر پایه آیین و سنت ایرانی و باز سازی های آن ها بر اساس منظومه عاشقانه یی به همین نام اثر فخرالدین اسعد گرگانی آغاز شد.

یرژی گروتوفسکی ، ویکتور گارسیا با گروه امریکایی نان و عروسک نمایش خود را در کنار قلعه شیراز اجرا کردند.

کوارتت جولیارد، باله ملی سنگال، راوی شانکار نوازنده پر آوازه سیتار از کشور هند، نمایش کهن ایرانی و ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران به رهبری فرهاد مشکوه و دیگر استادان موسیقی ایرانی از جمله گروه ها و هنرمندانی بودند که در چهارمین جشن هنر شیراز شرکت جستند.

پنجمین جشن هنر

سال ۱۳۵۰ سال برداشت از تجربه ها بود و جشن هنر با نگاهی بر گذشته گزیده ای از تم های پیشین را یک جا گرد آورد. در این جشن کوشش شد که جای نمایش از فرم کلاسیک آن بیرون آورده شود. تخت جمشید، نقش رستم ، آرامگاه حافظ، گنبد عضد، خانه های قدیمی، کاروان سراها، و قهوه خانه ها محل اجرای کنسرت ها و نمایش ها شد. یانیس گزناکیس با نخستین اجرای جهانی "پرسپولیس" غوغا به پا کرد.

موریس بژار دو باله را برای جشن هنر طراحی کرد یکی باله "گلستان" بر اساس گلستان سعدی و دیگری "فرح" تقدیم به شهبانوی ایران برای قدردانی از ایشان. کار گلستان موریس بژار از موسیقی سنتی بلوچستان الهام گرفته شده بود. این باله با صدای رضوی خواننده ایرانی که به همراهی موسیقی سنتی ایرانی چامه هایی (شعرها) از مولانا می خواند به پایان رسید.

آندره گریگوری و گروه منهتان پراجکت از آمریکا با اجرای آلیس در سرزمین عجایب، در یک میوه فروشی شهر شیراز را هیجان زده کرد.پیتر بروک با نخستین اجرای جهانی اورگاست نوشته تد هیوز ، ارکستر مجلسی مسکو به رهبری رودلف بارشای بر روی سن رفتند.

ارکستر فیلارمونیک کراکوی به رهبری یرژی کاتلویچ ، نمایش کهن ایران، ارکستر رزیدانس لاهه، برنو مادرنا آهنگ ساز ایتالیایی با نخستین اجرای جهانی تراوش نور، کاتی بربریان ، گراند ماژیک سیرکوس با اجرای زارتان برادر تارزان به کارگردانی ژروم ساواری، جو چایکین و گروه اوین تاتر و استادان موسیقی ایران هنر آوران پنجمین جشن هنر بودند. بیژن مفید با نمایش ماه و پلنگ جشن هنر شیراز را در تحسین فرو برد.

ششمین جشن هنر

در جشن هنر ششم که در سال ۱۳۵۱ برگزار شد، روزها و شب ها یکسان از بامدادی به بامداد دیگر می پیوست. کارل هاینس اشتوک هاوزن به همراهی گروه جنتل فایر، گروه اینترمادولیشن و گروه آواز کلن کارهایی چون مانترا، ودیگر قطعاتی با پیانو اجرا کردند . میکروفونی یک ، اشپیرال ، تله موزیک کنتاکت ، اشپکترن ، اشتیمونگ ، گزانگ در یونگ ، لینکه زوکلوس ، کمونیکاسیون ، گروپن و کاره ... نیز با پیانو نواخته شد.

کنسرت پایانی اشتوک هاوزن در هوای آزاد اجرا شد و بیش از هشت هزار نفر برای گوش دادن به اینتنسی تت اشترن کلانک ، به کنسرت هجوم آوردند استقبالی که او هیچ گاه در کنسرت هایش ندید.

دیگر هنرمندان و گروه هایی که در ششمین جشن هنر شرکت داشتند گروه کاتاکالی از هندوستان با اجرای رستم و سهراب ، کروه کارگاه نمایش به کارگردانی آربی آوانسیان با اجرای ناگهان کار عباس نعلبندیان ، گروه باله مرس کانینگهام با نخستین اجرای جهانی رویداد تخت جمشید ، جان کیج ، دیوید تودور ، گوردون موما ، شانتا رائو و استادان موسیقی ایرانی.

نهمین جشن هنر

نهمین جشن هنر در سال ۱۳۵۴ برگزار شد. در این سال گروه تاتر " نو " در این فستیوال شرکت کرد. این یک رویداد فرهنگی بود زیرا تا بدان روز تاتر نو در خارج از ژاپن برنامه ای اجرا نکرده بود

دهمین جشن هنر

در دهمین جشن هنر شیراز ، که در سال ۱۳۵۵ برگزار شد تعزیه یه عنوان نمایش سنتی دوباره زنده شد. در این جشن نمایشگاهی از ئسایل مورد استفاده در تعزیه در "حسینیه قوام" شیراز بر پا شد که در آن نمایشگاهی نیز به عکس های مربوط به تعزیه و "نور و صدا " برای شناخت تعزیه به تماشا گزارده شد. حسینیه قوام در خیابان لطفعلی خان ، گود عرب ها ، نوسازی و بازسازی شده بود.

دو گروه از شیراز و اسپهبان با رقابت زیادی بین تکیه داران دو شهر ، در ترتیب داد وسایل قدیمی تر و بهتر در نمایشگاه جای ویژه ای داشتند.

یازدهمین جشن هنر

یازدهمین جشن هنر و آخرین جشن هنر در سال ۱۳۵۶ با تکیه بر تاتر برگزار شد. نمایش نامه "پیگ چایلد فایر " را گروه "سکوات چایلد" از مجارستان بر روی صحنه آورد. که داستان هرودیاس است که برای از میان بر داشتن عیسی مسیح فرمان می دهد تمام نوزادان را در قلمروش بکشند. این نمایش در یک نمایشگاه اتومبیل اجرا شد.

درازترین نمایش تاتر جهان به نام "کوهستان کا" در شیراز انجام شد و در آن نمایش بدون وقفه ۱۶۴ ساعت به درازا کشید. بیش از ۴۷ بازیگر هفت روز پی در پی در صحنه بازی کردند. صحنه نمایش سیار بود و از پشت محله به نام چهل تن در دامنه کوه آغاز می شد و بالا و بالا می رفت. در شیب کوه سن تاتر ساخته شده بود و نیز جایگاهی برای سیسد و پنجاه تن تماشاچی ، مردم در ساعت های گوناگون شبانه روز می توانستند تماشاچی نمایش ها باشند.

گالری

• 

  پریسا در نخستین برنامه جشن هنر شیراز

• 

  برنامه جشن هنر شیراز, 1977

• Ram Narayan - Shiraz Arts Festival.ogg

  رام نارایان در جشن هنر 1970

• 

  دیوید تودور (چپ) و جان کیج جشن هنر 1971

• 

  برنامه جشن هنر شیراز در حافظیه

• 

  تمبرپستی جشن هنر شیراز ۱۳۵۵

منابع

‎