بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۶
بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۶
۱۳۳۶ هفدهمین سال
سال دیدوبازدیدها و تلاشهای ثمربخش
در سایه امنیت و ثبات، گامهای بلندی در راه پیشرفت کشور برداشته‌شد.
زمانی که شاهنشاه از این رویداد دلخراش آگاهی یافتند، درمان خود را در خارج ناتمام گذاشته، بی‌درنگ به کشور بازگشتند.
در سال هفدهم، تماسهای دوستانه مابین شاهنشاه و رهبران جهان همچنان ادامه یافت و بر اثر این مسافرتها، جهانیان بیش از پیش با کشور ایران و جنبشی که برای پیشرفت به رهبری شاهنشاه در این سرزمین آغاز گشته‌بود، آشناشدند.
روز هشتم فروردین‌ماه سال ۱۳۳۶ دکتر آدناور، صدراعظم آلمان فدرال، به دعوت دولت ایران به تهران آمد و به حضور شاهنشاه راه یافت.
شب سی‌ام اردیبهشت‌ماه طبق دعوت رسمی، شاهنشاه و ملکه ایران برای بازدید از کشور اسپانیا رهسپارشدند و پس از پانزده روز اقامت در کشورهای اروپایی، در روز ۲۱ تیرماه به تهران بازگشتند.
روز شانزدهم شهریورماه به دعوت شاهنشاه ایران، آقای گرونکی، رئیس‌جمهوری ایتالیا، برای یک دیدار رسمی به تهران وارد شد.
روز بیست‌وششم مهرماه، پادشاه و نایب‌السلطنه عراق به تهران آمدند.
روز چهارم بهمن‌ماه، جان فاستر دالس، وزیر امور خارجه ایالات متحده، به تهران آمد و طی چند روز اقامت، با شاهنشاه و اولیای دولت ایران دیدار و گفتگو کرد.
همچنین روز ششم خردادماه، رفیق کورالتای، رئیس مجلس ملی ترکیه، که پس از رئیس‌جمهوری مهمترین شخصیت کشور ترکیه شمرده می‌شد، وارد تهران شد. رفیق کورالتای که با یک گروه پارلمانی به ایران آمده‌بود، از سازمان "اطلاعات" بازدید کرد و با نویسندگان و کارکنان آن آشنا شد.
دولت اقبال ...
روز پانزدهم فروردین‌ماه، آقای علاء کناره‌گیری دولت را به حضور ملوکانه تقدیم داشت و به فرمان شاهنشاه، آقای دکتر اقبال عهده‌دار تشکیل کابینه شد.
کابینه دکتر اقبال به شرح زیر معرفی گشت:
آقایان: دکتر علیقلی اردلان، وزیر امور خارجه – دکتر فتح‌الله جلالی، وزیر کشور – دکتر محمود مهران، وزیر فرهنگ – دکتر عبدالحسین راجی، وزیر بهداری – مهندس طالقانی، وزیر مشاور – علی‌اصغر ناصر، وزیر دارایی – سرتیپ ضرغام، وزیر گمرکات و انحصارات – سرلشگر وثوق، وزیر جنگ – سرلشگر انصاری، وزیر راه – سرتیپ اخوی، وزیر کشاورزی – مهندس شریف‌امامی، وزیر صنایع و معادن – مهندس اشراقی، وزیر پست و تلگراف – مصطفی تجدد، وزیر بازرگانی – آقاخان بختیار، وزیر کار.
زمین‌لرزه شمال
صبح یازدهم تیرماه زمین‌لرزه بسیار سخت و بی‌سابقه‌ای در سراسر مناطق شمالی کشور روی داد و به ویژه در کوهپایه‌های لاریجان و فیروزکوه آسیب زیادی رسانید. به مناسبت این زمین‌لرزه که تنها در یک ناحیه ۴۰۰ نفر کشته و سه‌هزار گمشده و ده‌ها هزار مجروح داشت و ده‌ها دهکده را با خاک یکسان ساخته‌بود، در کشور سوگواری همگانی اعلام گردید.
این رویداد اسفناک باعث شد که شاهنشاه درمان خود را در اروپا نیمه‌تمام گذارده، به کشور بازگردند و بی‌درنگ پس از ورود به کشور طی سخنانی چنین فرمودند:
«پیشامد اسفناک وقوع زلزله در شمال مایه کمال تأسف ما است، ولی نه تنها نباید این پیشامد اراده ما را در راه پیشرفت میهن عزیز سست کند، بلکه باید ما را مصمم‌تر سازد و جدی‌تر پیش برویم.
این حادثه ناگوار ما را بیش از پیش وادار به خدمتگزاری می‌کند. جدیت بسیار نماییم تا بتوانیم آلام و مصائب وارده را تا حدی جبران کنیم. من هم انشاءالله تا بتوانم سعی می‌کنم که هر چه در قدرت دارم به کار بندم برای آنکه از بدبختی و آلام مردم آسیب‌دیده کاسته‌شود.»
پس از آن شاهنشاه خود نیز جهت سرکشی به نقاط آسیب‌دیده، رهسپارشدند و پس از بازدید از زیرآب و پل سفید و بابل و چند نقطه دیگر به وسیله اسب به سنگ‌چال، محل اصلی زمین‌لرزه تشریف‌فرما شدند و با وجود بدی راه یکایک نقاط آسیب‌دیده را از نزدیک دیدند و با اتومبیل و اسب و قاطر از نقاط زلزله‌زده لاریجان دیدار و دومیلیون‌ونیم ریال برای ساختن خانه در نقاط آسیب‌دیده هدیه فرمودند.
اما هنوز دردهای ناشی از زمین‌لرزه شمال فروکش نکرده‌بود، که در آذرماه زمین‌لرزه شدید دیگری منطقه غرب ایران را ویران ساخت و به ویژه در نواحی کردستان شمار زیادی کشته‌شدند. دهات با خاک یکسان شدند و مردم خانه و خانمان خود را از دست دادند.
در این مورد نیز از سوی شاهنشاه و مردم برای از بین بردن دردهای آسیب‌دیدگان، اقدام شد و شاهنشاه از نقاط زلزله‌زده دیدن فرمودند.
کنگره مجلسها
طبق تصمیم مجلس مؤسسان دوم که تشکیل مجلس واحدی را از نمایندگان دو مجلس برای یک بار مقرر داشته‌بود، در ساعت پنج و سه‌ربع پس از ظهر روز یکشنبه بیست‌ونهم اردیبهشت‌ماه، کنگره‌ای شامل نمایندگان مجلسهای سنا و شورا به رهبری آقای صدر، رئیس مجلس سنا، در تالار ساختمان بهارستان تشکیل شد.
این کنگره، اصول چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم و چهل‌ونهم قانون اساسی را مورد بررسی دوباره قرار داد و به موجب مصوبات کنگره، شمار نمایندگان مجلس شورای ملی از ۱۳۶ نفر به دویست نفر و دوره نمایندگی از دو سال به چهار سال افزایش یافت.
دستگیری روزبه
شب شانزدهم تیرماه، نیروهایی که چندین ماه برای یافتن سروان پیشین ارتش، خسرو روزبه، رئیس سازمان نظامی حزب توده، کوشش می‌کردند، موفق به یافتن وی گشتند. هنگام دستگیری روزبه، بین او و نیروهای انتظامی تیراندازی شد و درنتیجه هم روزبه و هم یکی از نیروهای انتظامی مجروح شدند. روزبه روز ۱۶ تیرماه تحت عمل جراحی قرارگرفت و سپس در دادگاه نظامی محکوم به اعدام و تیرباران شد.
جشن نفت
نوزدهم اسفندماه، پنجاهمین سال آغاز بهره‌برداری از نفت ایران جشن گرفته‌شد و در این جشن شاهنشاه فرمودند:
«مایلیم هر چه زودتر از منابع عظیم نفت برای ترقی و تعالی مردم این کشور استفاده شود.»
شاهنشاه در سازمان اطلاعات
عصر روز بیست‌‌ویکم اسفندماه، اعلیحضرت همایونی برای گشایش سازمان جدید حروفچینی ماشینی "لاینو تایپ" به سازمان اطلاعات تشریف‌فرما شدند و طی تشریفات باشکوهی با قطع نوار سه‌رنگ، سالن حروفچینی اطلاعات را گشودند. با گشایش این تالار، حروفچینی که با دست انجام می‌شد، به ماشین تبدیل گردید.
نخست‌وزیر، وزیران، رؤسای مجلسها و گروهی از شخصیتهای کشوری و لشگری در این مراسم حضور داشتند و شاهنشاه را در بازدید از قسمتهای گوناگون نوشتاری و فنی و اداری سازمان اطلاعات همراهی کردند. این یک روز تاریخی و فراموش‌نشدنی در زندگی مطبوعات ایران بود.
تلاشهای عمرانی و اصلاحی
طی هفدهمین سال پادشاهی، تلاشهای عمرانی و اصلاحی در کشور همچنان ادامه داشت و به جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته هر چند روز یک بار، یک اقدام تازه عمرانی و اصلاحی در گوشه‌ای از کشور انجام می‌گرفت که این قسمتی از آن است:
۱۷ فروردین‌ماه: نخستین گروه روستازادگان که شامل ۳۶ نفر از کشاورزان جوان ایرانی که سال گذشته به فرمان شاهنشاه از سوی اداره املاک به آلمان رفته‌بودند، به تهران بازگشتند. شاهنشاه مقرر فرمودند که به هر یک از این روستازادگان ده هکتار زمین کشاورزی و یک خانه جهت زندگی از سوی اداره املاک پهلوی واگذارشود.
۲۹ فروردین‌ماه: بازدید شاهنشاه از تصفیه‌خانه آب تهران بازدید فرمودند.
۵ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه سد گلپایگان را طی مراسمی گشایش فرمودند.
۱۲ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه راه‌آهن تهران – مشهد را که از بزرگترین شاهراه‌های ایران است، در شهر مشهد گشایش فرمودند.
۱۴ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه آسایشگاه مسلولین مشهد را گشودند.
۱۵ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه کارخانه قند چناران را در مشهد گشودند.
۲۶ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه آزمایشگاه خاکشناسی بنگاه آبیاری را در امیرآباد گشودند.
۲۹ اردیبهشت‌ماه: بیمارستان جدید وزارت راه گشایش یافت.
۱۰ مردادماه: قانون نفت که مورد پذیرش مجلسها قرار گرفته‌بود، به امضای ملوکانه رسید و با پذیرش لایحه پیمان نفت به نسبت "۷۵ –۲۵" با شرکت ایتالیایی "آجیپ مینراریا"، برگ تازه‌ای در تاریخ پیمانهای نفتی جهان گشوده‌شد.
۱۷ شهریورماه: شاهنشاه یک‌صد تن بذر به عشایر بویراحمدی هدیه فرمودند که بین آنان پخش شد.
۱۵ مهرماه: شاهنشاه در شورای عالی اقتصاد دستور ساختمان سه تالار را صادر فرمودند.
۱۱ آبان‌ماه: شاهنشاه به ۶۰۰ خانواده روستایی اسناد مالکیت هدیه فرمودند. سرپرست املاک گزارش داد که تاکنون ۹۹۵ روستا از املاک پهلوی بین کشاورزان تقسیم شده‌است.
۱۸ آبان‌ماه: شاهنشاه کاخ جدید انجمن ملی تربیت‌بدنی را گشودند.
۱ آذرماه: به فرمان شاهنشاه از سوی املاک پهلوی کوپنهای تهیه ذغال مجانی در اختیار نیازمندان گذاشته‌شد.
۱۴ آذرماه: در جلسه شورای عالی اقتصاد در پیشگاه ملوکانه، به امر شاهنشاه سه‌میلیاردونیم ریال اضافه اعتبار ارز با پشتوانه اسکناس برای امور تولیدی و کشاورزی اختصاص داده شد.
۲۴ آذرماه: شاهنشاه فروشگاه بزرگ فردوسی را گشایش فرمودند.
۵ اسفندماه: شاهنشاه سالن سرپوشیده ورزشی دانشگاه تهران را گشودند.
۲۴ اسفندماه: فرستنده صد کیلو واتی رادیو ایران که قویترین دستگاه فرستنده خاورمیانه است، توسط شاهنشاه گشوده‌شد.
(زیرنویس عکسها):
با قطع نوار سه‌رنگ، ایستگاه راه‌آهن مشهد گشایش یافت و قطار تهران – مشهد آغاز به کار کرد.
به دعوت ژنرال فرانکو، شاهنشاه از کشور اسپانیا بازدید فرمودند.
گشایش سد گلپایگان توسط شاهنشاه.
آقایان دکتر اقبال، سپهبد یزدان‌پناه، سرتیپ اخوی و مهندس جفرودی شاهنشاه را همراهی می‌کنند.
دکتر آدناور، صدراعظم آلمان به تهران آمد و در فرودگاه از سوی آقای علاء، نخست‌وزیرِ آن دوره، مورد پیشواز قرارگرفت.