انقلاب مشروطه - از استبداد صغیر تا فتح تهران
-
ایستادگی‌های مردم تبریز مشروطه را به ایران بازگردانید.
روز سوم تیر ماه در تهران فرمانداری نظامی برپا شد. همه نشانه‌های مشروطه از بین برده شد. نه روزنامه‌ای، نه انجمنی، نه گفتاری. جار زده شد که بازارها باز شود و بازاریان از ترس بازار را گشودند. قزاقان با فرمان محمدعلی شاه خانه‌ها را تاراج می‌کردند چون خانه جلال‌الدوله پسر ظل‌السلطان، ظهیرالدوله شوهر خواهر ظل‌السلطان، خانه ظهیرالدوله به توپ بسته شد و سپس تاراج شد.
پس از کشتن میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل و ملکالمتکلمین در یکی از اتاق‌های باغشاه مویدالدوله حکمران تهران، شاهزاده مویدالسلطنه، سید محسن صدرالاشراف، ارشدالدوله، میرزا عبدالمطلب یزدی (مدیر روزنامه آدمیت)، یک تن میرپنج قزاق‌خانه، محقق شهربانی، میرزا احمد خان (اشتری) از عدلیه دادگاهی برای بازپرسی و رسیدگی برپا کردند. یک یک کسانی که پیرامون آیت‌الله بهبهانی و آیت‌الله طباطبایی بودند و کاری از آنان سر نزده بود به آن اتاق بردند و پرسش‌هایی کردند و سپس آزادشان کردند. پسر ملکالمتکلمین آقا محمدعلی را آزاد ساختند.
پرسش‌ها درباره سه چیز بود بمب را چه کسی به شاه انداخته؟ بنیادگزار انجمن خانه عضدالملک که بود؟ چه کسی تفنگ به آزادی‌هواخان مشروطه می رسانده است؟ هیچ یک از وزیران و امیران به داد بازداشت شدگان نرسید. تنها لقمان‌الملک پزشک محمدعلس شاه به وی خشم گرفت و گفت تا کی تن‌های ما خواهد لرزید؟ و برای زندانیان پیراهن و زیر شلواری فرستاد که تن‌های زخمی خود را بپوشانند.
سرانجام بیست و دو تن با زنجیر و شکنجه شده و سراپا زخمی مانند. ۱. قاضی ارداقی ۲. مدیر روح‌القدس ۳. میرزا حسن نوکر آقا بالاخان سردار ۴. شیخ ابراهیم پسرعموی روح‌القدس ۵. آقا مجید سیگار فروش ۶. آقا علی سرباز ۷. شریف صحاف ۸. میرزا محمد علیخان مدیر روزنامه ترقی ۹. مشهدی باقر تبریزی ۱۰. حشمت نظام ۱۱. شاهزاد ناصرالممالک ۱۲. میرزا علی اکبر خان معتمد دیوان ۱۳. میرزا محمد علی پسر ملکالمتکلمین ۱۴. نایب باقر خان ۱۵. میرزا داود خان ۱۶. یحیی میرزا ۱۷. میرزا بزرگ تبریزی ۱۸. شیخ ابراهیم طالقانی ۱۹. حاجی خان خیاط ۲۰. علی بیک نوکر مستشارالدوله ۲۱. حاجی محمد تقی بنکدار ۲۲. میرزا علی اکبر خان برادر قاضی. از این بیست و دو تن تنها میرزا محمدعلی پسر ملکالمتکلمین، حاجی محمد تقی بنکدار و میرزا علی اکبر خان برادر قاضی زنده ماندند.
در دنباله نقشه لیاخوف و سفارت روس با محمد علی شاه برای بستن دهان سفارت‌خانه‌های خارجی و ایراد گرفتن دولت‌های خارجی، محمدعلی شاه روز چهارشنبه سوم تیر ماه دستخطی به مشیرالدوله نخست‌وزیر نوشت:
چون ایجاد انجمن‌ها بی نظامنامه اسباب هرج و خرج شده بود و روزنامه‌ها و ناطقین به کمک آنها نزدیک بود رشته انتظام مملکت را بر هم زنند و چون زمام امور در تحت قوه مخصوص ما در دست معدودی از عقلا باید باشد هر چه خواستیم از فسادات آنها جلوگیری کنیم و انجمن‌ها را به وظایف خود بیاوریم به واسطه حمایت مجلس از آنها ممکن نشد تا آنکه برای برقرارکردن نظم و آسایش عموم که از طرف باریتعالی به ما تفویض شده است خواستیم مفسدین را دستگیر نماییم مجلس از آنها حمایت نمود و عده‌ای از اشرار مجلس را پناهگاه قرارداده در مقابل قشون دولتی سنگر بسته بمب و نارنج و آلات ناریه استعمال کردند ما هم از امروز تا سه ماه دیگر مجلس را منفصل نموده پس از این مدت وکلای متدین ملت و دولت دوست منتخب شده با مجلس سنا موافق قانون اساسی پارلمان مفتوح شده مشغول انتظام گردد.
دنباله دارد