الگو:نوشتار برگزیده

شاهنشاهی و تاجگذاری اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی

تاجگذاری رضا شاه پهلوی یکشنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۵

سکه یادبود تاجگذاری رضا شاه بزرگ

پیشکش ژرژ پنجم برای تاجگذاری اعلیحضرت رضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران

تاجگذاری رضا شاه پهلوی - روز یکشنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در آیین بسیار باشکوهی دیهیم شاهنشاهی ایران را بر سر نهادند.

پس از تصویب ماده واحده از سوی مجلس شورای ملی در روز ۹ آبان ماه ۱۳۰۴ به نام سعادت ملت انقراض سلطنت قاجاریه را اعلام نمود و حکومت موقتی را در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی به شخص آقای رضا خان پهلوی واگذار نمود و تعیین تکلیف حکومت را به نظر مجلس موسسان قرارداد. مجلس موسسان در روز ۲۱ آذر ماه پس از دادن تغییرات در اصل‌های چهارگانه ۳۶ - ۳۷ - ۳۸ و ۴۰ متمم قانون اساسی، پادشاهی ایران را به اعلیحضرت رضا شاه پهلوی سپرد. در روز ۲۵ آذر ماه ۱۳۰۴ اعلیحضرت رضا شاه پهلوی در برابر مجلس شورای ملی در آیین با شکوهی سوگند پادشاهی خوردند.

روز یکشنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ آیین تاجگذاری رضا شاه بزرگ ساعت دو و نیم پس از نیمروز آغاز شد، پرچم سلطنتی نوین از سوی وزیر جنگ و امیران لشکر با گارد ویژه و موزیک در قصر برلیان کاخ گلستان با تشریفات به اعلیحضرت همایونی تقدیم گردید.

از ساعت دو پس از نیم روز نخست شش پرچم در جاهایی که از پیش تعیین شده بود، جای داده شد. میهمانان که بیش از هزار تن از نمایندگان ولایات، هیات قضاییه، اعیان و اظراف، نمایندگان دوره پنجم و ششم، نمایندگان دیگر کشورها، بازرگانان، روحانیون، اصناف، سفیران خارجه در دربار ایران و نمایندگان روزنامه‌ها در جاهای خود قرارگرفتند.

در ساعت سه و نیم پس از نیم روز رییس تشریفات ورود اعلیحضرت همایونی و دیگر کسانی را به آگاهی رسانید:

• آجودان شش تن - روسای تشریفات در جلو
• امیر لشکر خدایار خان در دست دارنده پرچم سلطنتی نوین
• والاحضرت اقدس ولیعهد محمدرضا پهلوی
• محمدعلی فروغی در دست دارنده تاج کیانی
• تیمورتاش وزیر دربار در دست دارنده تاج پهلوی
• آقای امیر لشکر امیر طهماسب وزیر جنگ آورنده عصای جواهرنشان
• آقای داور وزیر فواید عامه آورنده دریای نور
• آقای دادگر وزیر داخله آورنده چوگان سلطنتی پیشکشی از آذربایجان
• آقای بیات وزیر مالیه آورنده تمثال مبارک
• آقای امیرلشگر احمد آقا خان رییس امنیه آورنده گرز سلطنتی
• آقای امیر لشگر محمد آیرم آورنده شمشیر شاه اسمعیل صفوی
• آقای امیر لشگر جلایر آورنده سپر جواهرنشان سلطنتی
• آقای امیر لشگر نقدی آورنده شمشیر شاه عباس صفوی
• آقای امیر لشگرانصاری آورنده قداره جواهرنشان
• آقای امیر لشگر خزاعی آورنده تبرزین سلطنتی
• آقای امیر لشگر اسمعیل خان آورنده زره شاه اسمعیل صفوی
• آقای امیر لشگر حبیب الله جهانبانی آورنده کمان نادری
• آقای سرتیپ محمدخان آورنده ترکش جواهرنشان
• آقای مفتاح کفیل وزارت خارجه آورنده قلچاق جواهر نشان سلطنتی
• آقای سمیعی حکمران تهران
• آقای جم معاون ریاست وزرا عظام
• آقای مشار کفیل وزارت معارف

پس از ورود هیاتی که نامشان برده شد به تالار، بی‌درنگ والاحضرت ولیعهد در سوی راست تخت نادری قرار گرفتند و کسانی که کاچال سلطنتی را در دست داشتند در برابر تخت در دو سوی آن صف بستند. رییس‌های تشریفات ورود موکب همایونی را اعلام کردند و اعلیحضرت شاهنشاهی رضا شاه پهلوی به همراهی شش آجودان در جلو و ژنرال آجودان سرتیپ مرتضی خان یزدان پناه و رییس‌های درجه اول دربار در عقب و کلاه نادری بر سر و شنل مرواریددوز سلطنتی زیب پیکر همایونی بود به تالار وارد شدند. پرچم‌های فوج‌ها را سلام دادند و بر اریکه تخت نادری نشستند. ۲۱ توپ در میدان مشق شلیک شد و آیین تاجگذاری انجام یافت.

سپس اعلیحضرت همایونی چنین فرمودند:

در این هنگام که مراسم تاجگذاری خود را به عمل می‌آورم لازم می‌دانم نیات خود را در اجرای اصلاحات اساسی مملکت خاطرنشان عموم نمایم تا بروز این نیات هم دستور جامعی برای دولت‌های من شناخته شود و هم عامه اهالی به مدلول آن آشنا باشند.

من همیشه کردار خود را بر گفتار ترجیح داده و هر موفقیتی هم که در جریان اصلاحات مملکتی نصیب من شده است فقط از راه سعی و عمل بوده بدوا مایلم که کارکنان دولت و کلیه آحاد و افراد مملکت به این حقیقت کلی پی برده و این دستور اساسی را سرلوحه وظایف اولیه خود تشخیص دهند و همه بدانند که پیشرفت هیچ مقصود و انجام هیچ مرامی ممکن و میسر نخواهد شد مگر در سایه جدیت و کوشش و پایان سعی و عمل. سپس دولت‌های شاهنشاهی من باید قطعا متذکر باشند که لزوم اجرای اصلاحات اساسی مملکت از قبیل توسعه قوای تامینیه و بسط معارف و توجه موثر به حفظ‌الصحه عمومی و هم چنین توجه جدی به ترقی وضعیت اقتصادی و تکثیر ثروت عمومی و تکمیل وسایل نقلیه و بهبود اوضاع فلاحت و تجارت و اصلاح فوری و عاجل قوه قضاییه رخصت هیچگونه تامل و رخوتی را نداده با کمال فوریت وسایل اجرای اصلاحات مزبوره را که تمام در درجه اول از اهمیت است فراهم نمایند، که نیات من همانطور که انتظار دارم به موقع اجرا گذاشته شود و مخصوصا مقرر داشته‌ام که در انتظار افتتاح دوره ششم مجلس شورای ملی موجبات و مقدمات اصلاحات مذکوره از طرف دولت تهیه گردد.

عمال دولت باید سرمشق حسن عمل، صراحت اخلاق و استقامت رای باشند و بکوشند تا مردم تندرست و توانا و دانا و توانگر شوند و وسایلی که مستلزم رفاهیت و آسایش حال عموم است بر طبق انتظار من تمهید و میسر گردد.

سیزدهمین سالگرد تاجگذاری رضا شاه بزرگ در روز پنج‌شنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۱۸ در اسپریس جلالیه انجام یافت. از سوی کشورهای مصر، ترکیه، انگلستان، فرانسه و شوروی هیات‌های ارتشی برای شرکت در این روز فرخنده وارد تهران شدند. ارتش شاهنشاهی ایران از هیات‌های سیاسی و ارتش‌های دیگر کشورها که برای شرکت در سالگرد فرخنده جشن تاجگذاری شاهنشاه ایران از فروردین ماه وارد پایتخت می‌شدند با تشریفات ویژه پیشباز نمود. افسران هیات‌های ارتشی در ساختمان باشگاه افسران و سربازان در دانشکده افسری جای داده شدند و از آنان پذیرایی شایانی شد.

بخش دوم برنامه سالگرد تاجگذاری رضا شاه بزرگ مانور باشکوه نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی ایران بود. نیروی هوایی نوپای ایران در سال ۱۳۰۳ از سوی رضا خان نخست‌وزیر و وزیر جنگ و فرمانده کل قوا بنیان شد. درآغاز خلبان‌های آلمانی و سوئدی برای ایران پرواز می‌کردند. نخستین خلبان نیروی هوایی ایران سرهنگ احمد نخجوان بود. نخستین هواپیماهای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران، هواپیماهای یونکرس ساخت آلمان بودند و خلبان‌های آلمانی نخستین گروه خلبان‌های ایرانی را آموزش دادند. هواپیماهای دیگری نیز از شوروی و فرانسه خریداری شد. در سال ۱۳۰۸ خورشیدی، نیروی هوایی شاهنشاهی ایران دارای ۳۳ هواپیما شده بود و تا سال ۱۳۱۹ خورشیدی ۱۹ هواپیمای جنگنده از امریکا نیز خریداری شده بود. چندین اسکادران نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بر فراز اسپریس جلالیه مانور دادند.

رژه یکان‌های ارتشی خارجی - نخست نیروی ارتش مصر که از پیاده و سوار و دسته موزیک تشکیل می‌شد وارد میدان شد واز پیشگاه اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ رژه رفتند. سپس ارتش فرانسه و به دنبال آن ارتش انگلیس از برابر جایگاه اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ رژه رفتند. این بار سربازان رشید ارتش ترکیه و در پایان ناوی‌های شوروی با سامان وارد میدان شدند و از برابر پیشگاه اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ رژه رفتند. پس از پایان رژه با نزدیک به سد گام در سوی چپ دسته موزیک‌ها به حال دشتبان تا پایان رژه پادگان مرکز ایستادند. پس از رژه یکان‌های ارتش‌های خارجی، رژه یکان‌های ارتش شاهنشاهی آغاز شد و در پایان رژه توپخانه سنگین و آتشبارهای صحرایی و کوهستانی و نیروی موتوریزه انجام شد.

تاجگذاری بزرگ مرد تاریخ ایران و بنیانگذار ایران نوین را بخوانیم و بدانیم که مجلس شورای ملی نمایندگان مردم ایران، حکومت قاجار را منقرض کرد و حکومت کشور کهن شاهنشاهی ایران را به نخست وزیر رضا پهلوی سپرد، مردی از ایران، که از ایران درمانده و ویران کشوری مدرن و پیشرفته ساخت و دولت‌های استعماری را از ایران بیرون راند. جاوید شاه پاینده ایران