مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۷

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۷

جلسه ۹۷ صورت مشروح مجلس یوم شنبه ۲۸ قوس ۱۳۰۳ مطابق ۲۳ جمادی الاولی ۱۳۴۳ مجلس یک ساعت قبل از غروب بریاست آقای سهام السلطان نایب رئیس تشکیل شد صورت مجلس یوم پنجشنبه بیست و ششم قوس را آقای اقبال الممالک قرائت نمودند

نایب رئیس – آقای بهبهانی ( اجازه )

آقا سید احمد بهبهانی – چون بنده را غایب بی اجازه نوشتند خواستم تذکر بدهم که بنده اجازه گرفته بودم و بوسیله یک مشروحه که همان روز عرض کرده بودم تحصیل اجازه کرده بودم اجازه بنده منظور نشده است .

نایب رئیس – از کمیسیون تحقیق خواهد و اصلاح میشود آقای آقا سید یعقوب ( اجازه )

آقا سید یعقوب – بنده قبل از دستور عرض دارم

نایب رئیس – آقای شریعت زاده ( اجازه )

شریعت زاده – چون در صورت مجلس بنده را جزء دیر آمدگان بی اجازه نوشته‌اند خواستم تذکر بدهم که بنده اجازه خواسته بودم و ضمناً بتوسط مقام نیابت ریاست خواستم بآقایان منشی‌ها تذکر داده شود که در صورت مجلس را روشن تر و واضحتر قرائت فرمایند چون در هر جلسه باید صورت مجلس سابق تصویب شود و تصویب صورت مجلس تصویب تصمیمات سابقه مجلس است و تصویب هم منوط به فهمیدن عبارات صورت مجلس است و در صورتی که شمرده قرائت نشود اسباب زحمت میشود .

نایب رئیس – آقای ضیاء الواعظین ( اجازه )

ضیاء الواعظین – چون مذاکرات مجلس موافق آن ترتیباتی که در قانون اساسی هست در روزنامه رسمی منتشر نمیشود راجع به آن پیشنهادیکه بجهت تفکیک مخارج محصلین بنده در جلسه گذشته کردم که رقم معینی در بودجه برای آن منظور شود چون آقای مخبر قبول کردند که در بودجه سنه آتیه منظور شود باین جهت بنده پیشنهاد خودم را مسترد داشتم در صورت مجلس فقط نوشته شده است که بنده پیشنهاد را مسترد داشتم و نوشته نشده است چرا مسترد داشتم چون آقای مخبر قبول کردند که در بودجه سنه آتیه منظور شود باین جهت بنده مسترد داشتم .

نایب رئیس – گمان میکنم آقای مخبر نتوانند قبول کنند در بودجه سنه آتیه نوشته شود شاید اظهار کرده اند در بودجه سنه آتیه نظریه سرکار را ملاحظه کنند در صورت مجلس دیگر مخالفی نیست ( اظهار نشد )

نایب رئیس – صورت مجلس تصویب شد آقای آقاسید یعقوب ( اجازه )

آقا سید یعقوب – بنده خواستم بعرض آقایان برسانم و در واقع استرحام کنم آن روز را راجع بمستخدمین جزء بنده یک تبصره پیشنهاد کردم ولی آقایان وزراء فرمودند که پیشنهاد لازم نیست چون حقوق مستخدمین جزء داده شده است امروز مخصوصاً بنده تحقیق کردم یعنی به بنده اطلاع دادند که حقوق آنها هنوز داده نشده است این مستخدمین جزء بیچاره در این سیاه زمستان که حقوق آنها بیش از پانزده تومان و هجده تومان و بیست تومان تماماً منتظر هستند که این بودجه بگذرد حالا خواستم بعرض آقایان برسانم که امروز یک اقدامی بفرمایند که این بیچار‌ه‌ها در این سیاه زمستان بتوانند اقلاً یک ذغالی تهیه کنند و این مسئله را از آقایان استرحام میکنم که یا امروز این بودجه را بگذرانند یا یک پیشنهادی بکنند که حقوق این مستخدمین جزءرا بپردازند همانطور که بعضی رقوقات را تصویب کرده‌اند مال اینها را هم تصویب کنند که بپردازند در واقع این یک التماس و یک استرحامی است که از آقایان میکنم یا بآقایان وزراء تذکر داده شود که حقوق مستخدمین جزء را بپردازند در واقع این یک مقتضی است و بنده خودم مخالف با تبعیض هستم و در بودجه و تشکیلات مملکتی نباید تبعیض شود و حقوق اعضاء ادارات باید بطور تساوی داده شود ولی خواستم عرض کنم که خوبست که آقایان همتی بفرمایند که بلکه امروز بودجه بگذارند که حقوق این مستخدمین بیچاره را بدهند .

نایب رئیس – آقای عدل الملک ( اجازه )

عدل الملک – آقای آقا سید یعقوب آنموضوعی را که بنده میخواستم عرض کنم اجمالا فرمودند چون ما تمایل داریم با اعضاء ادارات وضعیات آنها را میدانیم و ماده سوم بودجه هم در واقع مقید کرده که تا وصول بودجه‌های تفصیلی حقوق وزارت خانه‌ها معلق باشد تا برج میزان تصویب شده است و گمان نمی‌کنم مانعی برای پرداخت آن باشد با این حال آنرا هم نداده‌اند حالا اگر بهمه داده نشده بود تأثر یک عده را فراهم نمی‌کرد برای این که میدیدند همه در مضیقه هستند و تحمل میکردند ولی این تبعیض که بعضی‌ها حقوق می‌گیرند و بعضی‌ها نمی‌گیرند بیشتر حس مطالبه حقوق آنها را تحریک می‌کند این است که بنده تقاضا میکنم لامحاله آن قسمتی که در دست مجلس شورای ملی است یعنی بودجه حاضره را زودتر بگذرانند چون باید کلیه وزراتخانه‌ها بودجه‌های تفصیلی خودشان را بوزارت مالیه بفرستند و همه آنها منتظرند که این بودجه‌ها که مطرح است بگذرد بعلاوه بایستی این بودجه بگذرد تا این را پایه قرار بدهند برای بودجه سال بعد و اینکه بنده در جلسات قبل مخالفت میکردم باختم جلسه برای این بود که این بودجه زودتر بگذرد و این بهانه و در واقع علتی که سبب شده است بودجه تفصیلی بوزارت مالیه نباید از بین برود بعلاوه خواستم یادآوری کنم که از طرف مقام ریاست یا نیابت ریاست تذکر داده شود که تبعیض از بین برداشته میشود یا بهمه بدهند یا ندهند .

آقا سید یعقوب – وارد دستور شویم .

نایب رئیس – پیشنهادهائی راجع به ماده ۱۲ مطرح بود در پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا مذاکرات شد و حالا باید رأی بگیریم ( بعضی از نمایندگان قرائت شود )

نایب رئیس – دو سه مرتبه قرائت شده و توضیحات لازمه هم داده شده باز هم قرائت میشود ( سه فقره پیشنهاد از طرف شاهزاده سلیمان میرزا بشرح ذیل قرائت شد ) مقام منبع ریاست مجلس شورایملی نظر باینکه عایدات مملکتی باید صرف حوائج ضروریه اهالی گردد و کسانیکه میتوانند زندگانی خود را شخصاً اداره نمایند محتاج بگرفتن مستمری شهریه و غیره نیستند نظر باینکه توسعه معارف و مخصوصاً تحصیلات ابتدائی کمال لزوم را دارد و بواسطه کمی عایدات ممکن نشده است که در هذه السنه بر اعتبارات وزارت معارف افزوده شود و متأسفانه مبلغی هم کسر شده نظر باینکه برای پیشنهاد توسعه مدارس ابتدائی خاصه در ولایات تهیه محلی در بودجه لازم است لذا امضا کنند ذیل پیشنهاد مینمائیم که مبلغ دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان و نه قران از اعتبار شهریه‌ و مستمریات کسر شده و اعتبار شهریه‌ها ۵۴۱۷۸۹۱ پانصدو چهل و یک هزار و هفت صد و هشتاد و نه تومان و یک قران رأی

گرفته شود و بقیه را در صورت موافقت مخصوص مدارس ابتدائی ایالات و ولایت نمایند

۲- وزارت مالیه مجاز است نرخ کلیه مستمریات را در هذه السنه ۱۳۰۳ دو ریال محسوب نماید

۳- مستمریات ۲۳ قلمیکه در ۱۳۰۱ از تومان تومان بتومانی دو ریال تنزل یافته از هذه السنه مقطوع مینمایند

۴- اشخاصیکه اسامی آنها ذیلا ذکر میشود مستمریات و شهریه آنها مقطوع است از مستمریات تومان تومان . شاهزاده صارم الدوله – هزار و صدو بیست تومان . شاهزاده ظفرالسلطنه هزار و هشتصدو سه تومان و سه قران . فخرالدوله هزار و دویست تومان . شاهزاده کامران میرزا دوازده هزارو چهارصد و نود و هشت تومان . موثق الدوله سه هزار تومان ، از مستمریات تومان پنج قران اردشیر میرزا پسر ظل السلطان هفت صد تومان . سردار معتضد هزارو سیصدو نود تومان بدرالدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان تیمور میرزا پسر ظل السلطان هفت صد تومان . اردشیر میرزا پسر ظل السلطان هفت صد تومان . سردار معتضد هزتر و سیصد و نود تومان . بدر الدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان . تیمور میرزا پسر ظل السلطان هفت صد تومان . میرزا حسنخان احتشام حضور هزتر تومان . تمجید الدوله هزارو پنجاه و هفت تومان و هشت قران شوکت السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان . فیروز میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان . قمر الدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان .

کوکب السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان . حاج امین الدوله سه هزار تومان از شهریه‌ها امیر بهادر جنگ – صدو چهل تومان – امیر کبیر پانصد تومان – انوشیروان میرزا هشتاد تومان – انوشیروان میرزا بیست و پنج تومان – شاهزاده سالار الدوله پانصد تومان آنچه کسر خواهد شد بطور خلاصه از قرار ذیل است . از مستمریات اشخاص تومان تومان – نوزده هزارو ششصد و هشتاد و یک تومان و سه قران از مستمریات اشخاص تومانی پنج قران – چهار هزار و هفتصد و بیست‌و‌سه تومان و هفت قران وده شاهی از حذف ۲۳ قلم ماده واحده نه هزار و نهصد و دوازده تومان و یک قران و پانصد دینار از حذف اشخاص شهریه بگیرها – هجده هزار و پانصد و چهل تومان از تغییر نرخ تومان تومان بدو ریال – صدو هشتاد و یک هزار و ششصد و شانزده تومان و یک قران از تغییر نرخ تومان پنج قران بدو ریال – بیست و سه هزارو هفتصدو سی و هفت تومان و پنجقران . جمع کل : دویست و پنجاه و هشت هزارو دویست و ده تومان نه قران . شیخ محمد علی الموتی – م . شهاب – سلیمان محسن . ضیاء الواعظین ۱۹ قوس مقام – منبع نیابت .

ریاست – بنده پیشنهاد میکنم از اول میزان پیشنهاد بنده منظور گردد . سلیمان محیی ۱۳۰۳ مقام منبع ریاست مجلس – چون چندین نفر از نمایندگان استحقاق امیر بهادر را اظهار میدارند لذا بنده تقاضای استرداد اسم ایشان را پیشنهاد مینمایم – سلیمان محسن –

نایب رئیس – شاهزاده سلیمان میرزا تقاضا کرده‌اند در پیشنهاد ایشان قسمت قسمت رأی گرفته شود یک پیشنهاد هم آقای شیروانی کرده‌اند که نسبت باشخاص یکی یکی رأی گرفته شود این پیشنهاد‌ها هم قرائت میشود و رأی میگیریم – ( دو فقره پیشنهاد دیگر از طرف آقایان سلیمان میرزا – و شیروانی بترتیب ذیل قرائت شد ) مقام محترم نیابت ریاست – چنانچه دیروز رئیس مطرح کردند جدا جدا باید رأی گرفته شود اول راجع به تومان دو ریال است که از دستور جلسه قبل مانده است. سلیمان محسن – بنده تقاضا میکنم اسامی تجزیه شده و اخذ رأی شود ا ب . شیروانی

نایب رئیس – پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا دارای سه قسمت است ولی چون یک پیشنهاد است و بایستی بقابل توجه بودن آن رأی گرفته شود در باب تجزیه آن نمیدانم رأی آقایان چیست میتوان رأی گرفت یا نه شاهزاده سایمان میرزا – ( اجازه ) سلیمان میرزا – سه پیشنهاد است که بنده روی یک کاغذ نوشته‌ام دیروز هم آقای رئیس اول قسمت تومانی دو ریال را مطرح کردند بنده هم همینطور تقاضا کردم که اول تومانی دو ریال مطرح شود بعد سایر پیشنهادها .

نایب رئیس – آقای شیروانی – ( اجازه ) شیروانی – این پیشنهادی که حضرت والا فرمودند اگر قابل توجه بشود میرود به کمیسیون بنده هم پیشنهاد کرده‌ام که یکی یکی رأی گرفته شود هر کدام قابل توجه شد میرود به کمیسیون علی ای حال به قابل توجه بودن آن که باید رأی گرفت .

نایب رئیس – آقای آقا سید یعقوب عضو کمیسیون هستند ؟ آقا سید یعقوب – بنده عضو کمیسیون نیستم لیکن از آقایان اعضاء کمیسون خواستم سؤال کنم که این چه طور هست . هنوز که مجلس بپیشنهاد حضرت والارأی نداده است و پیشنهاد آقای شیروانی فرع بر آن است ماباید اول اصل را رأی بدهیم بعد داخل فرع شویم بنده عقیده‌ام این است اول بپیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا رأی گرفته شود چنانچه قابل توجه شد و رفت بکمیسیون و از کمیسیون که برگشت آنوقت باید پیشنهاد آقای شیروانی مطرح شود .

نایب رئیس – بنده هم گمان میکنم چون باید قابل توجه شود باید یکمرتبه رأی گرفته شود اگر قابل توجه شد و رفت بکمیسیون از کمیسیون که برگشت آنوقت ممکن است قلم بقلم رأی گرفته شود . آقای شریعت زاده – شریعت زاده – بنده خواستم عرض کنم این موضوع یک موضوعی است که از نقطه نظر نظامنامه باید حل شودو مطابق نظامنامه هر پیشنهادی که مورد رأی واقع میشود در صورتیکه دارای فقرات جداگانه باشد قابل تجزیه است خواه رأی بقابلیت توجه باشد خواه رأی قطعی از این جهت بنده تقاضا میکنم مطابق نظامنامه عمل شود . نایب رئیس – آقای مدبر الملک

( اجازه ) مدبر الملک – بنده تصور میکنم در توضیحاتی که خود حضرت والا فرمودند گویا اینطور فرمودند که پیشنهاد من سه قسمت دارد و میتوانستم روی سه کاغذ بنویسم ولی نظر باینکه عجله داشته‌اند روی یک کاغذ نوشته‌اند و بعضی پیشنهادها تقدیم شده است که تقریباً جدا است مثل پیشنهادی که بنده تقدیم کرده‌ام بعقیده بنده مانعی ندارد که در هر قسمتش جداگانه رأی گرفته شود . بدواً رأی گرفته شود بمستمریات تومانی که تبدیل بتومانی دو ریال شود و بعد قسمتهای دیگر گمان نمیکنم ، اشکالی داشته باشد .

نایب رئیس – آقای سلیمان میرزا ( اجازه ) سلیمان میرزا – بنده میبینم وقت مجلس بیش از آنچه باید تلف میشود خوب است پیشنهاد بنده را مرحمت فرمائید روی سه کاغذ بنویسیم و هر کدام جداگانه رأی گرفته شود .

نایب رئیس – آقای تدین ( اجازه ) تدین – پیشنهاد حضرت والا مشتمل بر قسمتهای مختلف است و نوشته شده اولا فلان ثانیاً فلان ثالثاً فلان وچون خودشان تجزیه کرده‌اند راجع بهرقسمت میشود رأی گرفت ولی تجزیه اسامی بعقیده بنده نمیشود برخلاف نظامنامه است اولا اینکه تقاضای تجزیه شده است مخصوص بمواردی است که مجلس رأی قطعی میدهد و ثانیاً چیزهائی که رأی میدهد تجزیه شود صریح نظامنامه این است که پس از اینکه بجزء جزء آن رأی گرفته شد بمجموع آن باید رأی گرفته شود فرض بفرمائید که ما جزء جزء این اسامی رأی دادیم یک مرتبه دیگر هم باید بمجموع آن رأی بدهیم آنوقت باز میشود رأی بقابل توجه بودن بنابراین عوض اینکه ما جزء جزء رأی بدهیم باید یک رأی کلی بقابل توجه بودن و عدم آن گرفته شود . ماده ۹۹ مینویسد : در مسائل و موادی که مشتمل بر فقرات مختلف است اگر تجزیه آن ولو از طرف یک نفر خواسته شود باید آن ماده یا مسئله تقسیم شده و جزء بجزء رأی گرفته شود ولی پس از آنکه درجزء آخر رأی گرفته شد مجدداً باید در مجموع قسمتهائی که قبول شده است رأی گرفته شود بنابراین لزومی ندارد جزء بجزء رأی گرفته شود.

نایب رئیس – شاهزاده شیخ الرئیس ( اجازه ) محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس – بطوری که حضرت والا مراعات وقت مجلس را کردند و فرمودند در سه کاغذ مینویسند و امضاء میکنند گمان میکنم مذاکره لازم نباشد و هیچ مانعی ندارد که قسمت به قسمت رأی گرفته شود .

نایب الرئیس – قسمت بقسمت رأی گرفته میشود قسمت اول وزارت مالیه مجاز است طرح کلیه مستمریات را در هذه السنه ۱۳۰۳ دو ریال محسوب نماید . رأی میگیریم باین قسمت آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند ( عده قلیلی قیام فرمودند )

نایب رئیس – تصویب نشد . قسمت دوم .

( اینطور قرائت شد ) مستمریات ۲۳ قلمیکه در سنه ۱۳۰۱ از تومان تومان بتومانی دو ریال تنزل یافته‌اند هذه السنه مقطوع میباشد .

نایب رئیس – رأی می‌گیریم به این قسمت .

سلطان العلماء ( اجازه میفرمائید )

نایب رئیس – تأمل کنید رأی گرفته شود .

سلطان العلماء – گمان میکنم تومانی یک شاهی مقدم باشد .

( همهمه بین نمایندگان )

شیروانی – تومانی پنج شاهی مقدم است .

نایب رئیس – مقدم نیست پیشنهادها مختلف است . رأی میگیریم بقسمت دوم پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند . ( عده قلیلی برخاستند )

یکنفر از نمایندگان – آقایان ملتفت نشدند کدام قسمت است .

نایب رئیس – چند مرتبه توضیح داده شد . تصویب نشد . قسمت سوم . ( اینطور قرائت شد )

اشخاصی که اسامی آنها ذیلا ذکر میشود مستمریات و شهریه آنها مقطوع است شاهزاده صارم الدوله هزارو صدو بیست تومان . ( بعضی از نمایندگان خواندن اسامی لازم نیست ) نایب رئیس – رأی میگیریم به این قسمت .

سلیمان میرزا – اولا درآن قسمت پیش بدون اینکه معلوم شود مجهول التکلیف شد حالا درآن عرضی ندارم ولی در این قسمت اینکه نوشته شده اشخاصی که ذیلا اسامی آنها ذکر میشود اگر اسامی آنها ذکر نشد اینهم مجهول خواهد ماند زیرا در صورتیکه آقایان ندانند چه اشخاصی هستند بمجهول که نمیتوانند رأی بدهند ( همهمه نمایندگان )

سالار لشکر – چندین مرتبه خوانده شد تکرار لازم نیست .

نایب رئیس – چون در قسمت قسمت رأی میگیریم اینقسمت باز قرائت میشود ( بشرح ذیل قرائت شد ) شاهزاده صارم الدوله هزارو صدو بیست تومان . شاهزاده ظفر السلطنه هشتصدو شصت و سه تومان سه قران فخرالدوله هزارو دویست تومان شاهزاده کامران میرزا دو هزارو چهارصدو نود و هشت تومان موثق الدوله سه‌هزار تومان . اردشیر میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومن . سردار معتضد هزارو سیصدو نود تومان بدرالدوله دخترظل السلطان سیصد تومان . تیمور میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان .

نایب رئیس – این قسمتهائی را که خواندند راجع به تومانی تومان و تومانی پنج قران همه بود ولی در رأی گرفته میشود تومانی تومان علیحده و تومانی پنج قران علیحده رأی گرفته میشود پنح قلم اول راجع بمستمریات تومانی تومان است که پیشنهاد شده است حذف شود رأی گرفته میشود باین قسمت آقایانی که قابل توجه می دانند قیام فرمایند

( عده قلیلی قیام نمودند )

نایب رئیس – قابل توجه نشد این قسمت تومانی تومان بود . آقای تدین (‌اجازه )

تدین – بعقیده من اشکالی در این رأی هست چون بموجب عمل مجلس و سابقه و نظامنامه رأی بحذف نمیشود گرفت مخصوصاً در امور مالیه عمل بر این بوده است مبلغی را که منظور نظر پیشنهاد کننده است آن مبلغ را باید معین کنند و از مجموع مبلغ کل کسر شود به مابقی رأی گرفته شود نسبت باین چند قلم که رأی گرفته شد که حذف شود و بایستی این مبلغ از هشتصد هزار تومان کسر شود آنوقت نسبت بمابقی رأی گرفته شود بنظر بنده این اشکال هست خواه رأی ضمنی خواه رأی قطعی باشد .

نایب رئیس- در کلیه این پیشنهاد این ترتیب ملاحظه شده بود ولی بقیه که تقاضا شد قسمت قسمت رأی گرفته شود این ترتیب ملحوظ نگردید حالا ممکن است جمع اقلام را معین کنند و از مبلغ کل کسر کنند . مخبر- فرمایش آقای تدین صحیح است ولی پیشنهاد حضرت والا راجع بحذف نیست راجع بقطع است .

مدرس – قطع و حذف یکی است .

نایب رئیس – گمان میکنم بطور نظامنامه باید این مبلغها ازمبلغ کل جدا شود و بعد رأی بگیریم ( خطاب بآقای سلیمان میرزا ) اگر قسمتها را بطور تجزیه حاضر کرده‌اید بفرستید که ضمیمه کنیم به تومانی پنجهزار و رأی گرفته شود چون جمع این مستمریات تومان پنجهزار که پیشنهاد شده است پنج هزارو دویست و بیست و سه تومان و هشت قران و ده شاهی است . مستمریات تومانی تومان هم باید علاوه شود و از هشتصد هزار تومان کسر شود رأی میگیریم در قسمت که پیشنهاد کرده‌اند اقلام مستمری یعنی دو قلم تومانی تومان و تومانی پنجقران کسر شود آقای تدین فرمایشی دارید ؟

تدین – بنده تصور میکنم باین قسمت مستمریات تومانی پنجقران و تومانی تومان که رأی گرقته شد مثل این است که در حقیقت آن رأی اولی کان لم یکن است .

مدرس – صحیح است این اصلاح است حذف نیست .تدین – بلی حذف نیست .

نایب رئیس – چون قسمت اول که رأی گرفته شد مبلغش نوشته نشده بود حالا پس از وضع این دو قلم که پیشنهاد کرده‌اند هفتصدو هفتادو شش هزارو نود و چهار تومان هشت قران و ده شاهی باقی میماند . رأی میگیریم باین قسمت آقایانی که موافقند قیام فرمایند ( عده قلیلی قیام فرمودند )

نایب رئیس – تصویب نشد .

مدرس – رأی بگیرید باصل ماده .

نایب رئیس – راجع به شهریه‌ هم یک قسمت هست اول بآن رأی گرفته میشود بعد باصل ماده دوازده مبلغ یازده هزارو پنجاه تومان است . از هشتصد هزار تومان کسر میشود . رأی گرفته میشود باین قسمت . یکنفر از نمایندگان – ملتفت نشدیم .

نایب رئیس – در قسمت شهریه پیشنهاد کرده‌اند چند قلم کسر شود .

مدرس – خلاف قانون مصوبه است .

یکنفر از نمایندگان – اسامی را قرائت کنند . ( بشرح ذیل خوانده شد )

امیر کبیر پانصد تومان – انوشیروان میرزا هشتاد تومان – انوشیروان میرزا بیست و پنج تومان – سالارالدوله پانصد تومان .

نایب رئیس – باقی میماند مبلغ هفتصدو هشتادو هشت هزارو نهصد و پنجاه تومان رأی میگیریم باین قسمت آقایان موافقین قیام فرمایند . ( عده قلیلی قیام نمودند )

نایب رئیس – تصویب نشد پیشنهاد شاهزاده نصرت الدوله ( بشرح ذیل خوانده شد ) بنده پیشنهاد میکنم که بیست و سه قلم مستمری که پارسال تومانی دو ریال داده شده تومانی پنج شاهی پرداخت میشود .

نایب رئیس – آقای نصرت الدوله ( اجازه ) نصرت الدوله – مورد ندارد بنده توضیح بدهم و مذاکره شود چون هر چه باید مذاکره شود شده و توضیح هم داده شده است باید رأی گرفت .

نایب رئیس – توضیحی را که شاهزاده داده‌اند در ماده دوم بوده است حالا باید مجدداً توضیح بدهید . آقای تدین

( اجازه )

تدین – بنده خوب خاطرم هست که جزو این بیست و سه قلم دو نفر از آقایان هم بودند که یکی آقای مؤتمن الملک است و یکی هم مشیرالدوله اگر اینطور باشد چون آنها صرف نظر کرده‌اند بنابراین دیگر بیست و سه قلم مورد ندارد و آنها بایستی کسر شوند و بیست و یک قلم شود .

بعضی از نمایندگان – بیست قلم . معتمدالسلطنه – بنده تصور میکنم در این بیست و سه قلم در ضمن پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا رأی گرفته شد و رد شد ( همهمه بین نمایندگان ) بنابراین پیشنهاد مورد ندارد و بنده هم مخالفم .

نایب رئیس – آقای ارباب کیخسرو ( اجازه )

ارباب کیخسرو – اینکه آقای تدین فرمودند آقایان مشیرالدوله و موتمن الملک صرف نظر کرده‌اند راست است ولی اختصاص به محل مخصوص داده‌اند که صرف معارف یزد شود و باید تذکر داده شود که مقصودشان از بین نرود .

نایب رئیس – آقای سلطان العلماء عضو کمیسیون نیستند ؟ سلطان العلماء – بنده پیشنهادی تقدیم کرده‌ام و مقدم‌تر است .

نایب رئیس – پیشنهاد جنابعالی هم قرائت میشود رأی می‌گیریم به تبصره پیشنهادی .

وزیر مالیه – اجازه بفرمائید در مسئله مستمری آقایان مشیر الدوله و مؤتمن الملک که مذاکره شد بنده معتقدم که در هر صورت این آقایان را باید از صورت خارج کرد بجهت اینکه همان‌طور که مذاکره شد ایشان میل دارند این مستمریها بمصرف معارف برسد و تصور میکنم مجلس شورای ملی هم باین عقیده موافق باشند در این صورت اگر رأی داده شود که این دو قلم را هم تومانی پنج شاهی بپردازند آنوقت آن مقصود حاصل نمی‌شود .

نصرت الدوله – این توضیحی که آقای ذکاء الملک وزیر مالیه دارند تکلیف پیشنهاد بنده را قدری مشکل کرد برای اینکه با موافقت یکعده از نمایندگان که قریب پنجاه شصت نفر میشوند یک پیشنهادی نوشته شده و تقدیم شده است که برای سال آینده در نظر گرفته شود که یکعده از مستمریات و شهریه‌ها که این چند قلم هم جزو آنها هست تخصیص داده شود بیک محلهای مخصوصی حالا اگر آقای وزیر مالیه تصویب شدن این پیشنهاد را مانع آن میدانند آنوقت مقصد ما برای سال آینده از بین میرود و اگر مانع ندارد ممکن است رأی بگیرند .

وزیر مالیه – اگر تصریح شود باینکه این تومانی پنج شاهی راجع به هذه‌السنه است مانعی ندارد زیرا در هذه‌السنه هیچ وجهی از این مستمریات بمصرف مصارف نخواهد رسید چون موقع گذشته است . بنابراین اگر تصریح بکنند در این سال آنوقت برای سال آینده هم باقی میماند که هر کاری بخواهیم بکنیم ولی اگر بطور مطلق رأی داده شود آن وقت آن اشکالی که بنده عرض کردم وارد خواهد بود .

نایب رئیس – ( خطاب به شاهزاده نصرت الدوله ) حضرت والا اینکه قلم را کم میکنید ؟

نصرت الدوله – پیشنهاد بنده همان‌هائی است که نوشته شده یک نفر هم مرحوم اقبال الدوله است که خارج میشود و بیست قلم میشود .

ولی بنده نمیدانم با این توضیحات آقای وزیر مالیه پیشنهاد بنده چه صورتی خواهد داشت . حالا آقای تدین میدهند اگر بنده قانع شدم که هیچ والا مسترد میدارم .

نایب رئیس – آقای حائری زاده عضو کمیسیون هستند؟

حائریزاده – بنده عضو کمیسون نیستم چون متفرقه حرف زدند بنده هم اجازه گرفتم .

نایب رئیس – متفرقه کسی حرف نزد .

آقای تدین – ( اجازه ) تدین – بنده از اظهاراتی که کردم مقصودم این بود که دو نفر از آقایان سابق الذکر از مستمری خودشان صرف نظر کرده‌اند . بنابراین مشمول این پیشنهاد میشد باین جهت بنده عرض کردم مابقی را اسم برند و حالا خواه صرف معارف یزد و نائین بشود خواه نشود علی ای حال اصولاً صرف نظر کرده‌اند و آن قسمتی هم که شامل امسال یا سال آتیه خواهد شد هیچ فرقی نخواهد کرد . از هر تاریخی که دولت بخواهد بپردازد بیش از تومانی پنج شاهی نمی‌دهد .

نصرت الدله – اجازه میفرمائید ؟

نایب رئیس – توضیح که دادند .

نصرت الدوله – اگر اجازه توضیح نفرمائید مسترد میکنم .

نایب رئیس – مسترد فرمودید ؟ بسیار خوب . ضیاء الواعضین – بنده قبول کردم .

نایب رئیس – چند قلم پیشنهاد میفرمائید . ضیاء الواعضین بیست قلم . اجازه میفرمائید توضیح بدهم ؟

بعضی از نمایندگان – توضیح ندارد .

نایب رئیس – رأی میگیریم آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند . ( اغلب نمایندگان قیام نمودند )

نایب رئیس - قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای سلطان العلماء قرائت میشود . ( بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم ۲۳ قلم ماده واحده باضافه شاهزاده صارم الدوله تومانی صد دینار منظور گردد .

نایب رئیس – این قسمت گمان میکنم قابل توجه شد . سلطان العلماء – فقط در شاهزاده صارم الدوله باید رأی بگیرید .

نایب رئیس – باقی را مسترد میدارید ؟ سلطان العلماء – بلی باقی را مسترد میدارم و اینکه آقای وزیر مالیه فرمودند نمیشود صرف معارف کرد بنده عرض میکنم میشود ممکن است خانهائی از این محل برای مدارس خریده شود .

مخبر – اگر چه بنده نمیخواستم دراین موضوع چیزی عرض کنم . و بگذارم در موقع عمل ولی در همان پیشنهادی که ۴۹ نفر از نمایندگان امضاء کرده‌اند مخصوصاً یکی از مصارفش ۳ هزار و ششصد تومان برای یک مدرسه متوسطه اصفهان است و این محلی است که با اطلاع خود شاهزاده صارم الدوله مصرف میشود و با طیب خاطر حاضر شده‌اند که با سایر اخوان و اخواتشان صرف نظر کنند و آنچه مستمری دارند مقطوع شود و بمصرف معارف برسد . سلطان العلماء – بنده مسترد میدارم .

نایب رئیس – ( خطاب به آقای یاسائی ) پیشنهاد جنابعالی قرائت شود یا نه ؟ یاسائی – خیر دیگر مورد ندارد .

نایب رئیس – آقای شیروانی پیشنهاد سرکار هم گویا رد شد . شیروانی – بلی .

نایب رئیس – آقای مدبر الملک . پیشنهاد سرکار هم گمان میکنم رد شده . مدبر الملک – بلی .

نایب رئیس – پیشنهاد آقای شیخ العراقین زاده قرائت می‌شود ( بترتیب ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم که با حذف ۱ر۱۷۵۱۷ بمبلغ ۹ر۷۸۲۴۸۲ رأی گرفته شود .

نایب رئیس – آقای شیخ العراقین زاده . ( اجازه )

شیخ العراقین زاده – پیشنهادی را که شاهزاده سلیمان میرزا تقدیم کرده بودند متضمن دو جزء بود یک عده اشخاص بودند ( که شش نفر اسامی بود ) و مبلغ آن عبارت بود از هفده هزارو پانصد و هفتاد تومان و یک قران که تومانی تومان می‌گیرد و یک عده هم اشخاص دیگری بودند که تومانی پنج قران می‌گرفتند و شاهزاده سلیمان میرزا این دو سه دسته را پیشنهاد کرده بودند حذف شود آنوفت جمع این دو قلم از جمع هشتصد تومان کم شد و رأی گرفته شد و قابل توجه نشد این است که بنده نسبت بآن شش نفر که تومان تومان می‌گیرند و اسامی‌شان در پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا موجود است . هفده هزار و پانصد و هفده تومان و یک قران را از مجموع هشتصد هزار تومان کسر کردم و پیشنهاد کردم .

نایب رئیس – آن شش نفر در مجموعش رأی داده شد کدام قسمت را کم کرده‌اید ؟ شیخ العراقین – اجازه می‌فرمائید ؟ شاهزاده پیشنهاد کرده بودند شش نفری که تومانی یک تومان می‌گیرند مابقی که تومانی پنج قران می‌گیرند استثناء شود و جمعاً از هشتصد هزار تومان استثنا شد و رأی گرفته شد و قابل توجه نشد ولی بنده اشخاصی که تومانی تومان و تومانی پنج قران

می‌گیرند با هم جمع نکرده‌ام و فقط تومانی تومانها را مستثنی کردم و پیشنهاد کردم .

مخبر – رأی که گرفته شد همینطور بود اقلام تومانی را تومان اول جمع کردند و از مبلغ هشتصد هزار تومان کسر کردند و رأی گرفتند و قابل توجه نشد و از مجلس رد شده است .

نایب رئیس – در هر دو قسمت مجموعاً رأی گرفته شد . منفرداً می‌توان رأی گرفت . این قسمت را میتوانند پیشنهاد کنند ( خطاب به آقایان منشی‌ها ) اسامی را بخوانید . ( بشرح ذیل خوانده شد ) صارم الدوله هزارو صدو بیست تومان ، شاهزاده ظفر السلطنه هزارو هشتصدو شصت سه تومان و سه قران ، فخرالذوله هزار و دویست تومان ، شاهزاده کامران میرزا دوازده هزارو چهار صد و نود هشت تومان ، موثق الدوله سه هزار تومان .

مخبر – اینجا برای استحضار خاطر آقایان عرض می‌کنم اگر مقصود کسر مبلغ هفده هزار و کسری تومان است و تصور می‌فرمائید این مبلغ یک پولی است که در یک جائی وجود خارجی پیدا خواهد کرد که این طور نیست . برای اینکه یکی از این اقلام که باسم شاهزاده کامران میرزا دوازده هزار و کسری است اساساً این مستمری بایشان داده نمی‌شود و در این باب مشاجرات زیادی بین ایشان و وزارت مالیه از چندی باین طرف پیش آمده است و شرحی هم به وزارت مالیه نوشته بودند که بکمیسیون ارجاع شد و کمیسیون هم آن نظریه وزارت مالیه را تائید کرد و ایشان همان شهریه را می‌گیرند و از مبلغ مستمری چیزی دریافت نمکنند در هر صورت اگر رأی بحذف هم داده شود این مبلغی نیست که در خارج وجود خارجی داشته باشد .

نایب رئیس – هوا تاریک شد اگر اجازه بفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود ؟ بعضی از نمایندگان – رأی بگیرید بعد تنفس بشود

نایب رئیس – رأی میگیریم بپیشنهاد آقای شیخ العراقین زاده آقایان موافقین قیام فرمایند ( عده قلیلی قیام نمودند )

نایب رئیس – تصویب نشد . چون هوا تاریک است چند دقیقه تنفس داده می‌شود . ( در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید )

نایب رئیس – پیشنهاد آقای دکتر احیاء السلطنه قرائت می‌شود ( به شرح آتی خوانده شد ) بنده پیشنهاد می‌کنم که مستمری شاهزاده صارم الدوله هم تومانی پنجشاهی تصویب شود . نایب رئیس – آقای دکتر احیاء السلطنه . ( اجازه ) دکتر احیاء السلطنه – یکی از عللی که این پیشنهاد را کردم این است که اساساً بنده با کسر و قطع حقوق هر کسی مخالفم زیرا اینها برای مملکت درد و دوا نخواهد کرد و باید برای ازدیاد عایدات مملکت ایران کوشش کرد زیرا مملکت ایران یکی از ممالک با سرمایه دنیااست . ولی آنچه راجع به شاهزاده صارم الدوله عرض می‌کنم برای این است که چون میدانم ایشان یک شخص کریم النفس و سخی الطبعی است و استقبال میکنند این پیشنهاد را باینجهت تقدیم کردیم .

نایب رئیس – رأی میگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای دکتر احیاء السلطنه آقایان موافقین قیام فرمایند . ( عده قلیلی برخاستند )

نایب رئیس – تصویب نشد . پیشنهاد آقای یاسائی و جمعی از آقایان قرائت میشود . ( اینطور خوانده شد ) این بنده پیشنهاد میکنم مستمریات اشخاص ذیل را در هذه‌السنه ۱۳۰۳ تومانی پنجشاهی محسوب دارند .

۱- شاهزاده صارم الدوله ۱۱۲۰۰ قران . ۲- ظفر السلطنه ۱۱۸۶۳۳ ۳- فخرالدوله ۱۲۴۶۸۰ ۴- کامران میرزا ۱۲۴۶۸۰ ۵- اردشیر میرزا پسر ظل السلطان ۷۰۰۰ ۶- سردار معتضد۱۳۹۰۰ ۷- بدر الدوله دختر ظل السلطان ۳۰۰ ۸- تیمور میرزا پسر ظل السلطان ۳۰۰ ۹- شوکت السلطنه دختر ظل السلطان ۳۳۰۰ ۱۰- فیروز میرزا پسر ظل السلطان ۷۰۰۰ ۱۱- قمر الدوله دختر ظل السلطان ۳۰۰۰ ۱۲- کوکب السلطنه دختر ظل السلطان ۳۰۰۰ ۱۳- امین الدوله ۳۰۰۰۰ ۱۴- همایون میرزا پسر ظل السلطان ۷۰۰۰

عبدالرحمن – مهدی زاهدی – شیخ محمد علی الموتی – میرزا آقا خان – یاسائی

بعضی از نمایندگان – رد شده

نایب رئیس – آقای یاسائی ( اجازه ) آقا سید یعقوب – توضیح ندارد .

یاسائی – با مذاکراتی که قبلاً شاهزاده سلیمان میرزا نمودند و توضیحاتی که داده شده است دیگر لازم نیست بنده توضیح بدهم و بهمان فلسفه که آقایان رأی دادند یک عده از متمولین و سرمایه داران مملکت که احتیاجی ندارند حقوقشان تومانی پنج شاهی بشود بنده هم پیشنهاد کردم این عده از اسامی هم تومانی پنجشاهی بشود .

مخبر – با توضیحاتی که قبلاً دادم باز لازم میدانم عرض کنم مستمریاتی که در این جا پیشنهاد شده است اصلاً موضوع ندارد و بنده نمیدانم مقصود آقایان این است که ازهزار تومان مستمری شاهزاده صارم الدوله که اصلاً داده نمیشود یک تومانی پنج شاهی اضافه بدهند ؟ اگر منظور این است البته بنده هم موافقم و رأی هم خواهم داد ولی اگر مقصود این نیست و میخواهند شهریه ایشان مقطوع شود و مستمری‌شان هم تنزل کند و بتومانی پنج شاهی برسد البته اینهم یک چیزی است .

ولی اساساً میخواهم عرض کنم که ایشان از این مبلغ که در کتابچه نوشته شده است چیزی دریافت نمیکند و وزارت مالیه بایشان چیزی نمیدهد و علاوه بر این جنابعالی پیشنهاد کرده‌اید که این‌ها تومانی پنج شاهی بشود و بعضی از این اقلام هست که از آنجمله حقوق صارم الدوله است و بنده معتقدم که اصلاً اینحقوق باید قطع شود ولی بچه مصرفی برسد بهمان مصرفی که در پیشنهاد چهل دو نفری نوشته شده و بمصرف همان مدرسه متوسطه که خودشان تأسیس کرده‌اند و تا کنون بالغ بر یکصد هزار تومان خرج شده و معادل صد هزار تومان املاک برای مخارج آن مدرسه موقوفه شده با یک شرح و بسط معینی بعلاوه از برای امسال هم که بفرمائید هفت هشتماه مطابق تصویب مجلس این مستمریات پرداخته شده و موضوع پیشنهاد جنابعالی و سایرین میماند برای پنج ماه آنوقت هم قسمت حقوق کامران میرزا که اصلاً پرداخت نمیشود بقیه هم ملاحظه کنید چه مبلغی خواهد شد این پیشنهاد اگر قابل توجه بشود بیش از سه چهار هزار تومان نتیجه نخواهد داشت در حالتی که آنوقت سکته و لطمه کلی بآن پیشنهاد اساسی که عده از آقایان امضاء کرده‌اند خواهد زد .

این پیشنهاد اساسی از طرف جمعی از آقایان امضاء شده و مصارفش هم معین شده که حقوق عده قطع و بمصارف کتابخانه و فرستادن محصلین برای تحصیل فنون باروپا و فرستادن محصلین از طرف نظمیه باروپا و غیره برسد و در صورتیکه حالا این پیشنهاد قابل توجه شود بآن پیشنهاد اساسی صدمه خواهد زد .

نایب رئیس – آقای تدین . ( اجازه )

تدین – بنده با این پیشنهاد مخالفم و بعد از یک موافق عرض خواهم کرد .

نایب رئیس – موافقی که ندارد . رأی میگیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند . ( عده قلیلی قیام نمودند )

نایب رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهادهائی برای اصلاح عبارتی رسیده که قرائت میشود

( پیشنهاد آقا شیخ جلال الدین بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم که در قلم وظایف و شهریه‌ها صریحاً قید شود ( که فقط در هذه‌السنه ۱۳۰۳ داده میشود و در سنوات بعد بموجب قانون مخصوص نباید داده شود )

نایب رئیس – آقای آقا شیخ جلال . ( اجازه )

آقا شیخ جلال - این امر طبیعی است و محتاج بتوضیح نیست .

مخبر – حقیقة این امر طبیعی توضیح ندارد . برای اینکه هر بودجه برای یک سال است .

نایب رئیس – در این پیشنهاد گمان نمیکنم بشود رأی گرفت ، زیرا اصلاً این بودجه مال یک سال است .

آقا شیخ جلال – چون ممکن است آقایان متمسک شوند بماده نهم که صریحاً قید میکند از صرفه جوئیهای هذه‌السنه حقوق و مخارج ایت ائیل ۱۳۰۱ باید تأدیه شود لذا بنده توضیح دادم تا سوء تفاهم نشود .

نایب رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقا شیخ جلال .

مخبر – این پیشنهاد رأی نداد . زیرا اگر این پیشنهاد آقا شیخ رد شود و تصویب نشود مثل این‌است مستمریات و شهریه‌ها مادام الحیواة باید داده شود و این منطق ندارد .

آقا شیخ جلال – مسترد میکنم .

نایب رئیس – آقا شیخ جلال پیشنهاد خود را مسترد داشتند چند فقره پیشنهاد راجع به تجزیه کلیه شهریه‌ها رسیده است ولی امروز رأی گرفته نمیشود و میماند برای بعد یک پیشنهادی هم از طرف آقامعتمدالسلطنه شده که راجع باصلاح عبارتی خود ماده است . ( پیشنهاد آقا معتمدالسلطنه بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم ماده ۱۲ از این قرار تصویب شود . وزارت مالیه مکلف است مستمریات و شهریه‌ها و مستمریات اتباع خارجه و شهریه‌های گمرکی مخارج تحصیل محصلین و مصارف و عوض بهره و مال الاجاره را بموجب صورتهائی که در هذه‌السنه سیچقان ئیل ۱۳۰۳ بمجلس شورای ملی ارسال داشته‌اند بنرخهای مشخصه در صورتهای مرسله و بر طبق قوانین مصوبه مجلس چهارم و پرداختی سنه ماضیه تنگوزئیل ۱۳۰۲ از بابت اعتبار هشتصد هزار تومان که در ماده دویم منظور شده پرداخت نمایند .

مخبر – این پیشنهاد آقای معتمد السلطنه عین همین ماده است منتهی قدری مفصل تر و مشروح‌تر نوشته‌اند و چون بهتر فهمیده میشود و اصلاح عبارتی است که عین ماده است لذا بنده قبول میکنم .

نایب رئیس – چون در ماده دوازدهم پیشنهادهائی قابل توجه شده لذا مراجعه میشود بکمیسیون ماده سیزدهم مطرح است .( بشرح ذیل خوانده شد )

ماده سیزدهم – از تاریخ اول میزان سیچقان ائیل ۱۳۰۳ کسر صدیک حقوق موقوف و ملغی خواهد بود بغیر از کسوری که بموجب قانون استخدام کشوری بعمل خواهد آمد بهیچ اسم و رسم نباید چیز دیگری کسر شود .

نایب رئیس – آقای شیروانی ( اجازه ) ( غائب بودند )

نایب رئیس – آقای حاج میرزا عبدالوهاب . ( اجازه )

حاج میرزا عبدالوهاب – عرضی ندارم .

نایب رئیس – آقای دستغیب . ( اجازه ) دستغیب – عرضی ندارم .

نایب رئیس – آقای صدرالعلماء ( اجازه ) صدر العلماء – عرضی ندارم .

نایب رئیس – آقای حاج عزالممالک ( اجازه )

حاج عز الممالک – بنده در ماده سیزدهم که حالا ماده چهاردهم خواهد شد عرضی دارم .

نایب رئیس – آقای شیخ العراقین زاده ( اجازه )

شیخ العراقین زاده – این ماده سیزدهم در حقیقت عین تبصره پنجاه هفت قانون استخدام است که در دوره چهارم باو رأی داده شده است در دوره غیر از مواد فوق بههیچ عنوان نباید از مقرری مستخدمین چیزی کسر شود این جا در بودجه وقتی‌که ما ملاحظه میکنیم می‌بینم نوشته صدیک حقوق بابت ششماهه اول سال در صورتیکه هنگامی هم که در کمیسیون بودجه مطرح بود بنده با این قسمت مخالف بودم زیرا دولت در ششماه اول سال هم حق نداشته چیزی کسر کند و در این جا اگر ما بخواهیم این قسمت یعنی ششماه اول سال را تصدیق کنیم و این قسمت ماده را تصویب نمائیم بر خلاف قانونی است که از مجلس گذشته و بعلاوه رأی گرفتن در اینموضوع هم غلط است زیرا این عین همان تبصره است که در دوره چهارم باورأی داده شده است بنابراین بنده عقیده دارم که اساساً بدولت تذکر داده شود که دولت باید مطابق تبصره ماده پنجاه و هفت قانون استخدام غیر از مواردیکه قانون معین کرده بهیچ وجه حق کسری از حقوق مستخدمین را ندارد . و این مقداریهم که تاکنون کسر کرده است بعقیده بنده باید مسترد دارد .

نایب رئیس – آقای مشاراعظم ( اجازه )

مشاراعظم – عرضی ندارم .

نایب رئیس – آقای کازرونی ( اجازه )

کازرونی – عرضی ندارم .

نایب رئیس – آقای شیخ الرئیس ( اجازه )

محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس – بنده با ماده موافقم و همانطور که اشاره فرمودند در حقیقت این یک نوع تذکری است که لازم است داده شود . حالا با این تذکری که دادند اگر قبول میکنید که هیچ والا بنده توضیح عرض کنم و بعقیده بنده این تذکر باید در مجلس و دولت داده شود و این ترتیب کسر هم صحیح نیست و آنچه هم کسر شده باید از تصویب مجلس بگذرد والا بنده اساساً با ماده موافقم .

نایب رئیس – آقای ضیاالواعظین ( اجازه )

ضیاالواعظین – بنده با این ماده مخالفم .

نایب رئیس- بفرمائید

ضیاالواعظین – این صدیک حقوق تخصیص داده شده است بمعارف و برای معارف هم یک محل ثابتی غیر از این صدیک حقوق که همیشه بموقع داده میشده است محل دیگری بنظر نمیآید و بنده تصور میکنم صدیک حقوق نسبت باشخاص که حقوق از دولت میگیرند هیچ فرقی نمیکند و این یک محل ثابتی است برای معارف که ما میتوانیم نسبة از این محل مطمئن باشیم و چیز مهمی هم برای دهندگان نیست اگر محلش اختصاص بمعارف نداشته باشد بنده با ماده موافقم ولی اگر اختصاص بمعارف دارد بنده اشکالی در وصولش

نمی‌بینم .

نایب رئیس – آقای تدین .

( اجازه )

تدین – تاریخ صدیک حقوق از کابینه اخیر آقای وثوق الدوله شروع میشود بعد از اینکه قرار شد یک عده مدارس مجانی ابتدائی در طهران تأسیس کنند برای مخارج آن مدارس مجانی فکری کردند و بالاخره کابینه وقت اینطور بنظرشان رسید که یک محل جدیدی پیدا کنند که اختصاص داشته باشد بهمین مدارس جدید . و بالاخره محلی که برای مخارج این مدارس در نظر گرفته شد همین صدیک حقوق مستخدمین بود که یک تصویب نامه از طرف دولت صادر شد و مدرک اخذ صدیک حقوق همان تصویبنامه ایست که از طرف دولیت وقت صادر شد ولی یک شرط دیگری هم داشت و آن این بود پولی که از این محل گرفته میشود منحصراً اختصاص داشته باشد باین مدارس مجانی . و بالاخره بودجه‌اش از بودجه وزارت معارف مجزی باشد . تاشش هفت ماه هم عمل بر این بود . با این که ملاحظه که معلمین بواسطه تعویق حقوقشان دلسرد نشوند یا اینکه مجبور بتعطیل نباشند این صدیک حقوق برقرار شد .

در سال بعد این صدیک افتاد در بودجه عمومی وزارت مالیه و آن تجزیه بهم خورد و این پول بوزارت مالیه میرسد و منتهی وزارت مالیه وقت قبول کرده بود که همه ما همه بودجه مدارس جدیده را خواه عایدات صدیک برسد خواه نرسد از هرجا باشد بپردازد . خلاصه بودجه این مدارس ضمیمه بودجه وزارت معارف شد از آن تاریخ باینطرف ملاحظه میفرمائید سالی یک مرتبه مدارس دچار تعطیل موقتی است پس از آن مقصود اصلی از میان رفت و بصرف اینکه چون راجع بمعارف است باید رأی داد . نه اینطور نیست . بنده تصور میکنم عقاید را خیلی باز و با رعایت تمام جهات باید اظهار کرد . باین معنی وقتی که اسم معارف برده میشود نباید ازهول حلیم توی دیگ افتاد بنده هم اگر یک کلماتی بگویم البته بر ضد معارف نخواهد بود . بهر حال این سابقه‌اش بود که عرض کردم قانون استخدام در اوایل ایت ئیل از تصویب مجلس دوره چهارم گذشت در ماده پنجاه هفت این قانون جدید یک تحمیلاتی برای کلیه مستخدمین کشوری قائل شده که حالا محض تذکر بعرض آقایان برسانم ( از مقرری مستخدمین موظف دولتی بدون استثناء وجوه ذیل کسرو بصندوق تقاعد وظائف وراث مستخدمین تحویل میشود .

اول صدی پنج از قرار ماهیانه .

۲- مقرری یک ماهه مستخدم در موقع ورود بخدمت دولت .

۳- مبلغ اضافه مقرری هائیکه بعدها بمستخدمین داده میشود در ماه اول اخذ آن اضافه .

۴- وجوهیکه ممکن است در موقع مرخصی از مقرری مستخدمین کسر شود .

۵- وجوه حاصله از محکومیت و جرائم اداری مستخدمین .

بپنج طریق و پنج صیغه پول از مستخدمین گرفته خواهد شد . در همان تاریخ که این قانون از مجلس گذشت . موضوع صدیک حقوق هم بود و فراموش نشده بود و چون آن یک مدرک قانونی نداشت و فقط بموجب یک تصویب نامه بود و بعد بپنج قسم در قانون بر مستخدمین تحمیل شده بود باینجهت در قانون یک تبصره اضافه شد که غیر از موارد فوق بهیچ عنوان نباید چیزی از مقرری مستخدمین کسر شود . بعد از گذشتن از مجلس ناچار یک نسخه از اینقانون را برای هر یک از وزارتخانه‌ها فرستاده‌اند بعلاوه در بعضی از وزارتخانه‌ها بنده اینقانون کبیر را هم دیده‌ام حالا یا شاید وقت نکرده‌اند بخوانند یا از نقطه نظر عایدات بوده زیرا چه فرق میکند این عایداتی است بعنوان معارف هم هست عیبی هم ندارد صدای کسی هم در نمیآید باین جهت از اول سنه تنگوزئیل تا برج میزان را که مجلس رأی داده است صدیک را گرفته‌اند آنهم بقول بعضی بر روی این فلسفه که بهترین مالیاتها مالیاتی است که مردم عادت کرده باشند در دوره استبداد هم مردم مجبور بودند که زیر بار تحمیل مالیاتی بروند بعد بمرور هم عادت میکردند ! حالا هم شاید اینطور باشد یک مردمانی که شاید زور هم ندارند دفاع کنند از روی ناچاری زیر بار مالیات میروند این را نمیشود گفت عادت .

علی ای حال صریح قانون این است که منع میکند اخذ هر قسم وجوه را از مستخدمین سوای آن پنج قسم . ویکی از آن وجوهیکه منع شده همین صدیک که از حقوق مستخدمین میگیرند در ضمن یک فائده هم برای آنها داشته باشد و آن این بود که اقلا بچه‌هاشان در این مدارس مجانی درس بخوانند و این مدارس هم اختصاص داشت به بچه‌های فقراء . اگر اینطور بود البته فلان مستخدم هم که سی تومان یا بیست پنج تومان حقوق داشت شاید راضی میشد که یک چیزی بدهد و اگر فرضاً خودش هم اولادی نداشت که درس بخواند اولاد دیگری که فقیر بود و درس میخواند مثل اولاد خود او بود و فرقی نداشت ولی رعایت این مراتب نشده زیرا اولاد الان این مدارس مجانی مرکب است از اطفال بابضاعت و بی بضاعت و همین مسئله صدمه بزرگی بمدارس ملی زده است .

بنابراین اینقانون کشوری که از تصویب مجلس گذشته است آن تصویبنامه‌ها را لغو و نسخ میکند مگر اینکه دولت اگر مصلحت میدانست باید یک ماده قانونی بمجلس پیشنهاد کند و بگوید من این را لازم میدانم و این پیشنهاد را هم بمجلس آورده‌ایم که مجلس قانونی باو بدهد . ولی این کار نشده دیدیم این یک صد یک را میگیرند . بالاخره هر روز هم که نمیشود سؤال . اخطار . استبضاح و مؤاخذه نمود و بعلاوه در اینطور مواد غالباً دیده‌ایم خوب هم از کار در نمیآید و همیشه هم نمیشود باآقایان وزراء همه روزه در موضوع این صدیک قرارداد فریاد کنیم . کمیسیون عقیده داشت که این کسر بر خلاف قانونست . حالا این ششماه اول را که گرفته‌اند اهمیت نمیدهد . چشمش را روی را هم میگذارد ندیده میگیرد . گوشش را هم می‌بندد نشنیده فرض میکند و خیال میکند چون باسم معارف بوده اهمیت ندارد ولی ششماه بعد اگر دولت باز بخواهد بگیرد بر خلاف قانون صریحاً بر خلاف قانون اساسی است برای اینکه اینهم یک نوع مالیات است و اگر میخواهند بگیرند باید لایحه قانونی بمجلس پیشنهاد کنند . حالا این قانون بزرگ را اگر ملاحظه نکرده‌اند قانون بودجه چون کوچک است و جلو چشم است زود میشود دید و در این قانون صریحاً نوشته شده که غیر از آن مواردیکه قرائت شد بهیچ عنوان دیگر نمیتوانند از حقوق مستخدمین چیزی کسر کنند مگر اینکه قانون جدیدی از تصویب مجلس بگذرد . ( جمعی از نمایندگان گفتند : مذاکرات کافی است )

نایب رئیس – پیشنهادی از آقای شیخ العراقین زاده رسیده قرائت میشود .

( بشرح آتی خوانده شد ) بنده پیشنهاد میکنم :‌که ماده ۱۲ این قسم اصلاح شود :

ماده ۱۲ – بر طبق تبصره ماده ۵۷ قانون استخدام کسر صدیک حقوق موقوف و ملغی است .

نایب رئیس – آقای شیخ العراقین زاده .

( اجازه ) شیخ العراقین زاده – از بیانات کافی آقای تدین خوب روشن شد که دولت در گرفتن این صدیک بر خلاف قانون رفتار کرده است . فرمودند کمیسیون بودجه خواست شش ماه اول ندیده و نشنیده بگیرد و در نتیجه از آن قسمت صرفنظر کند و برای شش ماه بعد فکری کند که نگیرند ولی خوشوقتانه چون در مجلس هم دیده شده و هم شنیده شد لذا بعقیده بنده جداً باید از این خلاف قانون جلوگیری کرد تادیگر تکرار نشود این بود که بنده پیشنهاد کردم و تبصره ماده پنجاه و هفت قانون استخدام کشوری را تذکر دادم و همانطور که آقای تدین توضیح دادند اینماده چون کوچک تر است شاید هئیت دولت زودتر بخوانند آن وقت نتیجه که اینماده داده این است که آن سی هزار تومان دیگری را هم که بنااست کسر کنند کسر نمیکنند زیرا مطابق اطلاعاتیکه داریم حقوقی شش ماه اول هم داده نشده است حقوق سرطان و اسد وزارت خارجه را نداده‌اند و حقوق میزان و عقرب اغلب وزارتخانه‌ها پرداخته نشده بنابراین این صدیک حقوق کسر نشده پس حالا خوبست از آن حقوقیکه داده نشده این صدیک را کسر نکنند .

وزیر مالیه – چون گفته شد این صدیک حقوق باسم معارف گرفته می‌شود و بمعارف داده نمیشود و لازم است بنده یک چیزی را یاد آوری کنم . آقای تدین توضیحاتی فرمودند که صحیح بود . ابتداء صدیک حقوق برای معارف مقرر کسر شود و بصرف معارف برسدبالاختصاص . بعد که بموجب قانون بنا شده است عایدات مملکت از هر جا هست وارد خزانه شود و حقوق وزارتخانه‌ها مطابق بودجه مصوبه مجلس از آمجا پرداخته شود این ترتیب پیش آمده . تقصیر کسی هم نیست . مطابق اصول خواسته‌اند رفتار کنند و اینطور شده ولی یک چیزی را آقایان باید در نظر داشته باشند که اگر بودجه وزارت معارف حالا این میزان پیشنهاد شده بنده عرض نمیکنم زیاد است .

خیلی هم کم است ولی بودجه معارف در سنوات گذشته از این میزان خیلی کمتر بوده است اگر کم کم و تدریجاً در ظرف چندین سال بودجه معارف باینجا رسید و این یک مقدار بواسطه همین عملیات و عایدات بوده مثلاً کسر صدیک حقوق مستخدمین و گرفتن نیم عشر اوقاف و غیره بوده که دولت‌ها در فترت یا بودن مجلس شورای ملی برای معارف ایجاد کرده‌اند و اگر اینکار را نمیکردند بودجه معارف باین اندازه‌ها

نمیرسد حالا که باین مبلغ رسیده است ( بنده باز عرض میکنم که این بودجه هم کم است ولی بسنوات گذشته خیلی زیادتر است ) حالا که این بودجه معارف زیاد شده است لابد دولت هم باید درازاء آن عایدات داشته باشد که بپردازد .

پس اینجا نباید گفت که چون این صدیک بالاختصاص بمعارف نمیرسد نباید رأی داد خیر اگر بالاختصاص در یک محلی نمی‌گذارند و از آنجا بمعارف نمیدهند بخزانه میرود و از آنجا به معارف داده می‌شود و اما اعتراضی که اینجا میشود بدولت که چرا گرفته است ممکن است دولت اشتباه کرده باشد ولی منشاء این اشتباه این است که در سال گذشته بودجه که تهیه شد وبمجلس پیشنهاد شد در جزء عایدات این صدیک معارف را حقاًام باطلا هرچه بود گذاشتند و آن بودجه در مجلس شورای ملی تصویب شد بنابراین وزارت مالیه خیال کرده است این هم یک مالیاتی است که مثل سایر مالیاتها مجلس شورای ملی تصویب کرده است و میتواند اخذ کند نه اینکه وزارت مالیه یک مالیاتی را که مجلس تصویب نکرده است و غیر قانونی است خواسته است اخذ کند وزارت مالیه اینطور تصور کرده است که راست است قانون استخدام کشوری گفته است بغیر از آن چند قلمی که آقای تدین تذکر دادند هیچ چیز نباید از حقوق مستخدمین کسر شود ولی چون مجلس شورای ملی حق دارد هر نوع مالیاتی وضع کند و آن محدود بودن و منع برای دولت است و برای قوه مجریه است و قوه مجریه حق ندارد چیزی بر خلاف قانون بگیرد مثل اینکه سابق یک وقتی تصویبنامه صارد میکرد که از حقوق اجزاء ادارات مثلاً صدیک کسر شود ولی بعد از این قوه مجریه ریاست دولت البته همچو حقی را ندارند و حق هم همین است ولیکن مجلس شورای ملی حق دارد هر مالیاتی را بهر عنوانی که باشد وضع کند مثل اینکه خود آقای تدین فرمودند که اگر لایحه از طرف دولت پیشنهاد شود که صدیک از حقوق اجزاء ادارات کسر شود و مجلس هم تصویب کند هیچ مانع قانونی ندارد و معارض باقانون استخدام هم نمیشود .

آقایان باید تصدیق کنند که مجلس شورای ملی حق دارد مالیات از اعضاء ادارات دولتی بگیرد با وجود آن ماده قانون استخدام که قرائت شد الا اینکه این باید بموجب لایحه‌ای علیحده باشد نه اینکه همین قدر که در جزو عایدات پیش بینی شد دولت بگیرد این هم یک مسئله‌ایست که حق باآقایان است اما مقصود بنده این بود که وزارت مالیه و دولت مخصوصاً نخواسته است یک مالیاتی را که مجلس تصویب نکرده است بگیرد و آنچه بنده از بیانات آقای تدین فهمیدم این است که ایشان موافق هستند آن ماده‌ای که خود کمیسیون بودجه پیشنهاد کرده است که نصف اول سال گرفته شده است بگذرد و نصف آخر سال را نگیرند و اینکه آقای شیخ العراقین زاده پیشنهاد میکنند که از اول سال نگیرند .

معنایش این است که آنچه را هم گرفته‌اند پس بدهند و اینکه بی التفاتی می‌فرمایند امسال به کسی حقوقی داده نشده که کسر شده باشد بنده نمی‌خواهم آنطور که ایشان میفرمایند حالا دنبال کنم فرمایشات ایشان را ولی همین قدر عرض میکنم خیر حقوق ادارات داده شده لیکن به بعضی مختصری پرداخته نشده است و تقریباً پنج ماه اول سال تماماً پرداخته شده باستثناء خیلی کم و از برج سنبله هم مقداری پرداخته شده و مبالغی را هم مشغول پرداخت هستند و واقعاً اگر بناء شود این سی هزار تومان هم که در جزء اقلام پیش بینی شده و کمیسیون هم تصویب و پیشنهاد کرده اگر بخواهند این را هم کسر کنند باید بخاطر داشته باشند که دولت شصت هزار تومان کسر خواهد داشت سی هزار تومان را شاید در تعدیل بودجه دولت بتواند تحمل کند ولی شصت هزار تومان تحملش مشکل است و کسر این مبلغ دولت را در موقع جمع و خرج و اجراء دچار اشکال میکند بعلاوه این سی هزار تومان را هم در جزء عایدات رأی داده‌اید و قانونی است و کسی نمیتواند بدولت اعتراض کند و ایراد نماید که چرا سی‌هزار تومان را گرفته‌اید ولی اگر آن سی هزار تومان دیگرش را بگیریم آنوقت میتوانید بگوئید قانونی نبوده بالاخره اینمبلغ شصت هزار تومان را دولت نمیتواند

تحمل کند و خوب است لااقل باین سی هزار تومان رأی داده شود که اسباب اشکال و اختلال در امورات مملکتی فراهم نشود .

مخبر – در پیشنهاد آقای شیخ العراقین زاده توضیحات کافی آقای وزیر مالیه فرمودند ولی اساساً نمیشود در این پیشنهاد رأی گرفت زیرا مخالف رأی مجلس است چند روز قبل در اقلام عایدات مجلس رأی داد باین سی هزار تومان و جزو عایدات مسلم شد و چون این سی هزار تومان کسر شش ماهه اول سال برحسب تصویب مجلس منظور شده بنابراین به پیشنهاد آقا نمیشود رأی گرفت . نایب رئیس – فرمودید پیشنهاد را قبول نمیکنید

مخبر – اصلاً نمیشود رأی گرفت .

نایب رئیس – آقای شیخ العراقین زاده پیشنهادتان را مسترد میکنید .

شیخ العراقین زاده – اولا از نقطه نظر رعایت قانون این پیشنهاد را کردم و حالا هم حاضرم مسترد کنم و خیلی متأسفم از اینکه فرمودند نمیشود رأی گرفت بنده عقیده‌ام این است که می‌توان در آن رأی گرفت .

نایب رئیس – اگر مسترد کردید دیگر نباید فرمایشی بفرمائید .

شیخ العراقین زاده – بلی مسترد داشتم .

نایب رئیس –رأی میگیریم به ماده سیزده آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند ( اغلب نمایندگان قیام نمودند )

نایب رئیس – تصویب شد . ماده چهارده مطرح است ( عده کثیری از نمایندگان شروع به تحصیل اجازه نمودند )

اعتبارالدوله – بنده تبصره پیشنهاد کرده‌ام .

نایب رئیس – رأی بماده سیزده گرفته شده اعتبار الدوله – تبصره است

نایب رئیس- یک پیشنهاد راجع به ختم جلسه رسیده است قرائت میشود ( بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم جلسه ختم شود احیاء السلطنه معتمد السلطنه – بنده مخالفم .

نایب رئیس- بفرمائید

معتمدالسلطنه – بنده هیچ فلسفه در این ساعت راجع به ختم جلسه نمیبینم ماده ۱۳ بودجه تحت شور است تبصره هم پیشنهاد شده است ضرر ندارد نیم ساعت دیگر این جا مذاکره شود علتی دارد که جلسه ختم شود ؟

نایب رئیس- آقای دکتر احیاء السلطنه ( اجازه )

دکتر احیاء السلطنه – بنده توضیحم را واگذار میکنم بآقای تدین .

نایب رئیس – آقای تدین ( اجازه )

تدین – این ماده اگر چه سیزده بود و حالا چهارده شد ولی اساساً حالا از نحوستش چند قدم رد شده‌ایم ولی در عین حال این تق تق ها و این اجازه خواستن‌ها دلیل بر این است که این ماده باین سهولت نخواهد گذشت بنده خودم سه ساعت حرف خواهم زد در این صورت اگر آقایان حاضرند تا نصف شب طول بکشد بنده هم حاضرم .

نایب رئیس – رأی میگیریم بختم جلسه . آقایانی که با ختم جلسه موافقند قیام نمایند ( اکثر نمایندگان قیام نمودند )

نایب رئیس – تصویب شد .

کفیل وزارت معارف – کنترات مسیو ریشارد را تقدیم مجلس شورای ملی میکنم .

نایب رئیس – جلسه آتیه فردا سه بعد از ظهر دستور هم بقیه مذاکرات در دستور امروز (‌ جلسه تقریباً دو ساعت از شب گذشته ختم شد )

نایب رئیس ۰ مجلس شورای ملی سهام السلطان .

منشی – معظم السلطان . منشی – علی اقبال الملک