مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ مهر ۱۳۳۳ نشست ۴۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری هجدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۷ مهر ۱۳۳۳ نشست ۴۷

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۴

سال یازدهم

شماره مسلسل

دوره هجدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۸

جلسه: ۴۷

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهارشنبه هفتم مهر ماه ۱۳۳۳

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

۲- بیانات آقای وزیر جنگ در قبال بیانات جلسه قبل آقای خلعتبری راجع به خدمات و ترفیعات ارتش.

۳- سؤال آقای پورسرتیپ راجع به املاک ایل پاپی و جواب آقای وزیر کشاورزی.

۴- سؤال آقای دکتر شاهکار راجع به برق تهران و جواب آقای معاون نخست‌وزیر.

۵- سؤال آقای رضایی راجع به معادن سرب انارک و جواب آقای وزیر اقتصاد ملی.

۶- ختم جلسه به عنوان تنفس.

مجلس یک ساعت و چهل دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل گردید.

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

نایب رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد.)

غائبین با اجازه، آقایان- حشمتی، دکتر سید امامی، بیات ماکو، جلیلی، شفیعی، خاکباز، بهادری، ابراهیمی، سلطان العلما، مسعودی، عبدالرحمن فرامرزی، بوربور، دکتر پیرنیا، سلطانی، حائری‌زاده. غائبین بی‌اجازه، آقایان- اریه، تربتی، کدیور، مهندس اردبیلی، سالار بهزادی، فرید اراکی، نقابت. دیرآمدگان و زود رفتگان با اجازه، آقایان- حمیدیه، مهندس ظفر، خلعتبری، احمد صفایی، شوشتری هر یک ۲۰ دقیقه، آقای دکتر سعید حکمت ۲۵ دقیقه، آقای کاشانی ۳۰ دقیقه، آقای بزرگ‌نیا ۳۰ دقیقه، آقای لاری ۴۵ دقیقه، آقای پیراسته ۴۵ دقیقه، آقای صارمی یک ساعت و ده دقیقه. دیرآمدگان و زود رفتگان بی‌اجازه، آقای تجدد یک ساعت و ده دقیقه.

نایب رئیس- امروز جلسه فوق‌العاده است برای سؤالات، سؤالات هم به ترتیب تقدیم مقام ریاست مطرح می‌شود تیمسار وزیر جنگ فرمایشی دارید؟

۲- بیانات آقای وزیر جنگ در قبال بیانات جلسه قبل آقای خلعتبری راجع به خدمات و ترفیعات ارتش

وزیر جنگ (سپهبد هدایت)- در جلسه دیروز جناب آقای خلعتبری که مورد احترام و ارادت همه ما هستند مطالبی راجع به ارتش فرمودند که بنده موظف هستم که راجع به بعضی از آن مطالبش توضیحاتی خدمت آقایان عرض کنم آن نکته‌ای که شاید بیشتر از تمام نکات و مطالب دیروز بنده و هم قطاران بنده را متأثر کرده است این کلمه‌ای است که فرمودند «پس ارتش در این یک ساله چه کرده است» بنده می‌بایستی که متأسفانه یک قدری برگردم به عقب و وضعیت مرداد سال ۱۳۳۲ را حضور مبارک آقایان یادآوری کنم و علاوه بر وضعیت عمومی که با کمال تأسف در این کشور معمول شده بود و جاری بود یک مطالب بسیار اسف‌آورتری بود که لازم نبود که بیش از حد ما خاطر نمایندگان محترم و خاطر ملت ایران را متأثر بکنیم و آن نکات تأسف‌آور را هر روز بیاییم اینجا و به عرض مبارک‌تان برسانیم ولی امروز که این اشاره شده است بنده بایستی به عرض مبارکتان برسانم که وضعیت ارتش بعد از ۲۸ مرداد جز آن وضعی که ارتش بعد از ۲۸ مرداد جز آن وضعی که ارتش قیام کرده بود به نفع ملت ایران از نظر فنی و از نظر وضعیت ارتش بسیار بد بود (صحیح است) در مدت دو سال با ارتش کاری کرده بودند که نباید بکنند (صحیح است) ایمان را در ارتش متزلزل کرده بودند همان طور که در دفعه قبل به عرض رساندم آن چیزی که ما می‌گوییم انضباط روح ارتش است انضباط را از بین برده بودند و علاوه بر این ارتش را از کار خودش و مأموریتی که دارد باز داشته بودند (صحیح است) ارتش را هر روز در خیابان‌ها می‌گرداندند و با کمال تأسف ارتش را به نفع سیاست‌های مختلف به کار می‌بردند (صحیح است) بنابراین من استدعا دارم که آقایان توجه بفرمایند که چنین ارتشی را دو مرتبه در زیر سایه شاهنشاه در دست گرفتن و اداره کردن و با کمال سربلندی و افتخار امروز به عرض آقایان و ملت ایران رساندن که این ارتش دو مرتبه وضعیت خودش را گرفته است من بایستی به عرض آقایان برسانم که در سایه فداکاری و از خود گذشتگی و خدمت شبانه‌روزی افسران ارتش در تمام ایران امسال دو مرتبه تمام ارتش ایران مانند تمام ارتش‌های دنیا، به اردوگاه‌ها رفت و تعلیمات نظامی انجام داد و خودش را برای فداکاری و خدمتگذاری در راه ملت آماده‌تر کرد (احسنت).

آقایان قبول دارید که هم قطاران ما که اینها برادران شما هستند در اقصی نقاط این مملکت با کمال جدیت وظایف‌شان را انجام می‌دهند و الحمدالله در تمام کشور امنیت برقرار است (صحیح است الحمدالله) من چرا آقایان را متأثر بکنم و برگردانم به قبل از ۲۸ مرداد قبل از ۲۸ مرداد سال قبل ما چه داشتیم؟ ما بر ایمان چه مانده بود

(عمیدی نوری- مصدق همه را از بین برده بود) برای ما هیچ نمانده بود مگر آثار بدبختی‌ها را حالا نمی‌بینید؟ مگر این بدبختی‌هایی که کشف می‌شود آثار همان ایام نیست؟ (صحیح است) بنابراین من استدعا دارم که این توجه را بفرمایید که از ۲۸ مرداد سال گذشته تا حالا که قریب یک سال می‌گذرد در این یک سال ارتش با کمال جدیت در انجام وظایف خودش کوشا بوده است و موفقیت کامل داشته است علاوه بر این که آنچه که آقایان در ظاهر می‌بینند بنده می‌توانم به عرض آقایان برسانم که از حیث کارهای فنی و آنچه که تکنیک ارتش است بی‌نهایت نسبت به سال قبل پیشرفت ترقی شده است (صحیح است) بنده در اینجا بایستی افتخار بکنم به داشتن هم قطارانی که اینها در اقصی نقاط این مملکت با محرومیت‌های بسیار خدمت می‌کنند و باعث سرفرازی بنده و سایر هم قطاران‌شان هستند و همان طور که توجه فرمودید جناب آقای خلعتبری بدون توجه به مادیات پایبند به معنویات هستند پایبند ایمان هستند و پایبند خدمتگذاری به این مملکت هستند (کی‌نژاد- از طرف ستاد نسبت به آنها تبعیض می‌شود) الان آن قسمت را هم عرض می‌کنم و بعد آنچه که فرمودند که ایراد داشته‌اند که این یک ساله چه کرده‌اند که منجر شده است به کشفیاتی که اخیراً در ارتش شده است که به نظر بنده همان طور که آقایان هم تأیید فرمودند این یک چیزی است که قوای انتظامی و به خصوص دستگاه فرمانداری نظامی طهران انجام داده است شاید آقایان تصور فرمودید که یک روز صبح پا شدند و تمام این کشفیات شد این طور نبوده است این دستگاه شاید بیشتر از شش ماه قبل مورد تعقیب و توجه بوده است اگر شش ماه قبل که سوءظن حاصل شده است در همان یک مورد عمل می‌کردند به نتیجه نمی‌رسیدند بنابراین همین کشفیاتی که شده است و همین بدبختی بزرگی که معلوم شده است این در نتیجه اگر عرض نکنم اقدامات یک ساله ارتش ولی در نتیجه اقدامات ۶ ماهه دستگاه انتظامی بوده است (صحیح است) و به نظر بنده در این مورد این هم قطاران بایستی که تقدیر بشوند (صحیح است) ضمن مطالب دیروز یک اشاره‌ای هم به ترفیعات فرمودند و مخصوصاً یک نکته‌ای که باعث تأثر ماست آن کلمه تبعیض است و متأسفانه امروز هم جناب آقای کی‌نژاد با این تبعیض هم عقیده هستند بنده خدمت آقایان عرض می‌کنم و حتم دارم با علاقه‌ای که به این مملکت و ارتش دارید خوشوقت می‌شوید بنده در حضور مبارک‌تان ادعا دارم که ارتش یک رسم و وضعی دارد که قابل تبعیض نیست یعنی یک ترتیبی در ارتش از حیث کارگزینی برقرار است و ما می‌آییم نتایج عمل کارگزینی و نتایج خدمت هر افسر را مطالعه می‌کنیم و یک جدول ترفیعاتی مطابق اصول تمام ارتش‌های دنیا تهیه می‌کنیم و با کمال افتخار و سربلندی این جدول را می‌بریم در حضور فرمانده تا جدار خودمان و نتیجه مطالعات خودمان را به عرض پیشگاه مبارک‌شان می‌رسانیم و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ترفیعات را مرحمت می‌فرمایند (پورسرتیپ- شما و رئیس ستاد ارتش شریف‌تر از آن هستید که تبعیض کنید) بنده بسیار تشکر می‌کنم چون دلیل ندارد که ما تبعیض بکنیم (شوشتری- این نظر تمام وکلاست) اینها برادران ما هستند ما به تمام اینها علاقمند هستیم ولی در عین علاقمندی به ما حتی آن موضوع که در ارتش‌های دنیا معمول است محفوظ باشد و هر کس بیشتر کار کند و بیشتر لیاقت داشته باشد زودتر به مقصود و ترفیع نائل می‌شود اینجا خواستم حضور مبارک‌شان عرض کنم که دستگاه امروزی ارتش با توجه و مراقبتی که شاهنشاه در این مورد دارد امکان ندارد که کار غلطی بکند تا چه رسد به تبعیض چون به عقیده بنده اگر تبعیض بشود کار بسیار غلطی است و غلط تنها نیست بنده استدعا می‌کنم باز هم یک عطف توجهی به این یک سال گذشته بفرمایند و با قدردانی به طوری که معمول مجلس شورای ملی بوده است و نمایندگان محترم در هر موردی که پیش‌آمده است این اظهار مرحمت و عنایت را فرموده‌اند از خدمتگذارانی که با کمال صمیمیت مشغول انجام وظایف خودشان هستند و آثار خدمتگزاری آنها هم در تمام کشور پیداست (صحیح است) و به هیچ وجه تصور نفرمایید که امکان دارد ما در حقوق اینها تبعیض‏ قائل بشویم (شوشتری- ارتش نور چشم مملکت ایران است).

نایب رئیس- تیمسار سپهبد باید توجه بفرمایید که ارتش مورد احترام و علاقه ملت ایران و نمایندگان و برگزیدگان ملت ایران است اگر جناب آقای خلعتبری که معروفند به میهن‌پرستی و جوان تحصیل کرده‌ای هستند مذاکراتی فرموده‌اند مقصود ایشان رفع نواقص بوده است نه تنقید از ارتش (صحیح است).

استخر- آقای نایب رئیس بنده چون می‌خواهم شرکت در کمیسیون نفت بکنم اجازه بدهید در قبال فرمایش سپهبد یک مطالبی را عرض کنم.

نایب رئیس- استدعا می‌کنم بفرمایید چیزی مطرح نیست که شما اجازه می‌خواهید.

۳- سؤال آقای پورسرتیپ راجع به املاک ایل پاپی و جواب آقای وزیر کشاورزی

نایب رئیس- سؤالات مطرح می‌شود آقای پورسرتیپ از وزارت کشاورزی سؤالی کرده‌اند بفرمایید.

پورسرتیپ- عرض کنم که مجلس شورای ملی به پیروی از منویات بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی همیشه مراقبت می‌کنند که عدالت اجتماعی در مملکت مستقر بشود و حقوق افراد و اشخاص ضایع نشود زیرا همه تشخیص داده‌ایم که اگر عدالت نباشد و اگر حقوق افراد محفوظ نباشد مبارزه تنها با اخلالگران و بی‌وطنان کافی نیست (صحیح است) ما باید هماهنگ با مبارزات و شدت عملی که به خرج می‌دهیم کاری بکنیم که مملکت ایران برای همه جای زندگی مرفه و قابل دوامی باشد و قابل تحمل باشد سؤالی را که بنده از وزارت کشاورزی کرده‌ام مربوط به یک بی‌عدالتی است که بر اثر سوءاستفاده مأمورین و متصدیان امر به وجود آمده همه آقایان به ادارات مراجعه فرموده‌اند برای یک کار رو به راه هزار اشکال در کار آدم می‌تراشند هزار مانع درست می‌کنند ولی در این سؤال بنده بر خلاف صریح قانون املاکی را که متعلق به صدها نفر کشاورز بوده و مجلس شورای ملی به آنها تخصیص داده به یک نفر خان رشوه ده دلال واگذار شده است (شوشتری- کی بود قربان؟) (نادعلی کریمی- خان کجا؟) در نزدیک ولایت شما لرستان بنده قبل از خواندن عین سؤال عرض می‌کنم در چندین سال قبل موقع ورود قشون به لرستان هنگامی که لرستان در محاصره بود و تیمسار سپهبد شاه‌بختی و افسرانی که واقعاً باید همیشه مملکت ایران مرهون فداکاری آنها باشد و از آنها با تجلیل یاد کند محصور بودند در آن موقع پدر بنده و یک عده سوار تفنگچی که داشتیم در معیت قشون ما بودند چون هیچ سرپرستی نداشتند و سوارها در معیت قشون بودند یاغی‌ها ریختند و آنها را غارت کردند املاک را تصرف کردند بعد در موقع اعاده نظم و امنیت ارتش صلاح ندید که آن افرادی که از کوه‌ها آمده بودند آنها را اخراج کند غالب فرماندهان وقت هم متأسفانه تطمیع می‌شدند و این کار را انجام نمی‌دادند غاصبین آمدند املاک را به ثبت دادند ما اعتراض به ثبت کردیم در تمام مراحل محکوم شدند سند مالکیت به نام ما صادر شد چون این یک اختلافی شده بود و ارتش به آنها اجازه داده بود در آن املاک اسکان شوند سکونت بکنند بنده مصلحت ندیدم که این اختلاف بین دو ایل باشد و همیشه نظم و امنیت را مختل کند پیشنهادی کردم نصف این املاک متعلق به خود بنده بود به رایگان به رعایا بخشیدم (احسنت) نصف دیگر که متعلق به بنی‌اعمام بود و وضع زندگی آنها طوری بود که نمی‌توانستند گذشت کنند پیشنهاد کردم و ارتش هم کمک کرد قرار شد که این املاک را تقدیم بکنند از خالصجات دولتی به افرادی که اسناد مالکیت دارند عوض بدهند و این املاک را بین آن ایل تقسیم بکنند در دوم مرداد ۱۳۲۸ قانونی به این ترتیب از مجلس گذشت که مقدمه‌اش مربوط به ما نیست بند ۲ آن مربوط به این مطلب است اجازه بفرمایید بخوانم به موجب بند دوم قانون تعویض املاک مورخ دوم مرداد ۱۳۲۸ تصریح شده است «در مقابل املاک کریت واقع در لرستان که ایل پاپی در آن اسکان شده از خالصجات دولتی به عنوان معاوضه به اشخاصی که سند مالکیت آن املاک را در دست دارند انتقال دهد و املاک مورد معاوضه را که به مالکیت دولت مستقر می‌شود مجاناً به ایل پاپی واگذار نماید» آقایان این املاک را به یک نفر خان داده‌اند این املاک را که قانون می‌گوید باید به ایل بدهند آمده‌اند بیست هزار نفر افراد یک ایل را در یک نفر ادغام کرده‌اند و به یک نفر داده‌اند (شوشتری- با غنه یا بی‌غنه) و آن وقت می‌گویند اشتباه کردیم مضحک اینجا است که می‌گویند اشتباه کردیم ولی آقایان این اشتباه را در برابر دریافت یک صد هزار تومان انجام داده‌اند (شوشتری- پس با غنه شد) و چندین میلیون ملک یک عده کشاورز بدبخت را به یک نفر خان متعدی داده‌اند جناب آقای غضنفری نماینده محترم شاهدند که این املاک را عوض چندین هزار نفر به یک نفر داده‌اند (دکتر عدل- اسم ببرید) بنده کار ندارم همین خان را قوای تأمینیه از همین افراد مالیات بگیرد، پول بگیرد، روغن بگیرد و آن اموال را بیاورد در برابر تضییع حق همان افراد به مأمورین بدهد، رشوه بدهد و مال آنها را تصاحب کند بنابراین همان طوری که عرض کردم با مبارزه و شدت عمل در صورتی که این اعمال روی بدهد و این اعمال رخ بدهد کافی نیست و البته باید یک فکری کرد این زندگی نمی‌شود که ما بیاییم مردم را از حق‌شان محروم بکنیم، املاک‌شان را به یک نفر بدهیم رشوه بدهیم هزار تضییع حق بکنیم‏ و آن وقت بیاییم بنشینیم بگوییم مملکت را اصلاح کنیم جلوی توده‌ای‌ها را بگیریم و کمونیست را ریشه کن کنیم در این مملکت چه طور شما می‌توانید کمونیست را ریشه کن بکنید شما یک نفر را از هستی ساقط بکنید نان نداشته باشد حداقل زندگی و معیشت نداشته باشد مگر با زور تنها می‌شود مگر با شلاق می‌شود مردم را در این وضع ساکت نگه داشت مگر می‌شود همیشه در این مملکت با حکومت نظامی زندگی بکنید، بنده بیش از این عرضی نمی‌کنم منتظر می‌شوم جناب آقای وزیر کشاورزی مطالب‌شان را بفرمایند بعد بنده عرض می‌کنم.

نایب رئیس- آقای وزیر کشاورزی.

وزیر کشاورزی (عدل)- بنده جز این که فرمایشات جناب آقای پورسرتیپ را تصدیق کنم چاره‌ای ندارم (پورسرتیپ- متشکرم) برای این که (عمیدی نوری- چرا بر نمی‌گردانید؟) به هر حال یک اتفاقی افتاده و به یک عده ظلم شده ایشان فرمودند در این قضیه از طرف مأمورین یک خلاف کاری شده و یک پول‌هایی گرفته شده است فقط بنده اینجا نمی‌توانم این قسمت از فرمایشات ایشان را تصدیق کنم که از رضا خان‌جانی پولی گرفته شده است (پورسرتیپ- خان‌جان رضایی) و قطعاً وقتی این جریان پیش آمد او هم می‌گوید که از من پولی گرفته‌اند و اگر همچو پولی داده بود همچو سندی نمی‌داد به هر حال وقتی خالصه‌جات منتقل به وزارت کشاورزی شد ما متوجه این جریان که حقیقتاً قابل تأسف است شدیم اظهارنامه فرستادیم برای خان‌جان رضایی که بیاید آن سند را باطل کند و املاک را به افراد ایل پاپی پس بدهد او هم حاضر نمی‌شود (عمیدی

نوری- برخلاف قانون است) بالاخره بنده این طور در نظر گرفتم که یک هیئتی از طرف وزارت کشاورزی و وزارت دارایی و وزارت جنگ بفرستیم در محل وضع محل را ببینند با این آقا که حالا من غیر حق مالک این املاک شده است مذاکره بکنند و آن را وادار بکنند که حاضر بشود سند را ابطال کند و املاک تقسیم شود اگر حاضر شد چه بهتر و اگر نشد دولت باید طریقی که می‌داند یا با آوردن قانون (شوشتری- قانون که دارد) یا به هر ترتیبی که عمل بشود ما عمل خواهیم کرد که رفع ظلم بشود و یک عده به حق خود برسند این قول را بنده به آقایان می‌دهم که بعد از این که از راه مسالمت خواستیم و نشد از راه قانون و هر راه دیگری که بشود درباره این مظلومین عمل خواهد شد.

درخشش- الحمدالله که یک وزیر را برای اولین مرتبه دیدیم که تصدیق کرد الحمدالله.

نایب رئیس- آقای پورسرتیپ.

پورسرتیپ- بنده منتظر بودم که طبق فرمول جناب آقای وزیر کشاورزی تشریف بیاورند و بفرمایند جداً تکذیب می‌کنم

(ارباب- آقای وزیر کشاورزی مرد با انصافی است) ولی باید از ایشان تشکر بکنم که از بیان حقیقت خودداری نفرمودند ولی باید این را عرض بکنم و از خود آقایان انصاف بخواهم ۲ میلیون ملک را بی‌خود و بی‌جهت می‌دهند به یک خان

(عبدالصاحب صفایی- جهت داشته است) بنده تقاضا می‌کنم، استدعا می‌کنم برای یک دفعه افرادی که این کار را کرده‌اند تحت تعقیب قرار بدهند که دیگر این کار را نکنند و این مطلب که افراد متصدیان امور مسئولین امر این طور علناً بیایند با این صراحت قانون را به ضرر هزارها نفر و به نفع یک نفر آدم متصدی این طور تغییر می‌دهند و پای مال می‌کنند برای یک دفعه هم شد تعقیب بکنید آخر چه جوری ما زندگی بکنیم ما این را هم می‌گذاریم و می‌رویم سراغ آن مرد که ببینیم این کار درست می‌شود آنهایی که این کار را کرده‌اند به کشیدشان تحت تعقیب، آخر وزارت دارایی که این کار را کرده آن اداره حقوقش چه کار می‌کند این اداره حقوقی وزارت دارایی که ماهی مبالغ هنگفتی از خزانه این مملکت می‌برد پس برای چه به وجود آمده است (عمیدی نوری- وزیرش کی بود؟) آقای گلشاییان.

عمیدی نوری- اعلام جرم بفرمایید آقا.

نایب رئیس- آقای وزیر کشاورزی.

وزیر کشاورزی- بنده عرض نمی‌کنم که پولی گرفته نشده است ولی آن کسی که پولی گرفته است سند که نداده وقتی که ما این آقای خان‌جان رضایی را آوردیم و زیر فشار گذاشتیم که بیاید ملک را پس بدهد او ناچار خواهد گفت که این صد هزار تومان را که داده‌ام آن را پس بدهید کاری که ما می‌توانیم بکنیم این است که آن مأمورینی که این خلاف را کرده‌اند تحت تعقیب قرار بدهیم. حقیقت امر این است که آن مأموری که رفته آمده گفته است که این املاک را بین کسانی که تقاضای ثبت کرده‌اند تقسیم کرده است وزارت دارایی هم عین این حرف را قبول کرده است و متوجه نبوده‌اند که ۴۰۰ نفر آنجا بوده‌اند و داده نشده حالا می‌فرمایند پول گرفته شده بالاخره معلوم خواهد شد.

پورسرتیپ- شورای عالی ثبت مراجعه بفرمایید که باطل کنند.

۴- سؤال آقای دکتر شاهکار راجع به برق طهران و جواب آقای معاون نخست‌وزیر

نایب رئیس- آقای پورسرتیپ جنابعالی که دو دفعه صحبت فرمودید نوبت سؤال آقای بهبهانی است که تشریف ندارند و شرحی نوشته‌اند و نوبت سؤال خود را به آقای دکتر شاهکار داده‌اند آقای دکتر شاهکار هم سؤالی کرده‌اند از وزارت کشور که جناب آقای فولادوند هم نوشته‌اند برای جواب حاضرند. آقای دکتر شاهکار بفرمایید.

دکتر شاهکار- بنده در این سؤالی که از دولت راجع به وضع وزارت کشور کرده‌ام کاملاً در چهار دیورای وظیفه نمایندگی مجلس هستم اگر افراد یک جامعه عوض آن که خودسرانه زندگی بکنند و فاعل و مختار اعمال خودشان باشند یک قیود و مقرراتی را قبول می‌کنند اگر مردم مالیات و عوارض می‌دهند و پسرهای خودشان را به نظام وظیفه می‌فرستند اگر مردم مکلفند حتی در طرز لباس پوشیدن و راه رفتن و حرف زدن و ساعت خواب و غیره اصولی را رعایت کنند برای این است که در حقیقت در یک توافق ضمنی و قرارداد طبیعی بین خودشان و آن جامعه منظمی که اسمش دولت است می‌باشند یعنی به ضرورت زندگی در جامعه حاضر شده است که بیست درصد پنجاه درصد از عواید خودش را به خزانه دولت بدهد بیگاری بدهد امر و نهی بشنود تکبرات و خورده فرمایشات هیئت حاکمه را قبول بکند برای این که در مقابل از منافع زندگی در جامعه استفاده بکند یعنی می‌دهد تا بستاند تسلیم می‌شود تا استفاده کند یک قرارداد ضمنی دو طرفی است که اگر فرد مالیات نداد اموالش را توقیف می‌کنند و خودش را هم حبس می‌کنند ولی اگر دولت وظایف خودش را انجام نداد به ضرورت صفحات تاریخ کهنه دنیا بر آن همان رسد که به دولت که پایه و مبنایش روی خوشی و رفاه و خواست مردم نیست اتفاق افتاده دولت‌ها نباید فراموش بکنند که علت غایی وجود آنها مردم و ملت هستند اراده ملت، اراده مردم، خواست مردم موجد آنها است و برای بقای خودشان باید با مردم سازش بکنند و برای آنها کار بکنند در بین کارهایی که بر عهده دولت است یک مقدار از کارهایی است که بهش می‌گویند سرویس پوبلیک این یک لغت فرنگی است که در تمام دنیا استعمال می‌شود و ما می‌توانیم آن را به عنوان احتیاجات عمومی یعنی همین طور که در ردیف امنیت عمومی استقرار امنیت است سرویس پوبلیک و احتیاجات عمومی الفبای حکومت و زمامداری است سرویس پوبلیک به نسبت ترقی ممالک جهانی فرق می‌کند سرویس پوبلیک در امریکا که یک مملکتی است از نظر مادی بسیار جلو یک اعدادی دارد و یک ارقامی دارد و در یک مملکتی که عقب افتاده است یک معنای دیگری دارد و در مملکت ما حداقل عبارت خواهد بود از تأمین برق و آب و نان و سوخت و وسیله حمل و نقل اینها و از این قسمت نمی‌شود خارج شد (شوشتری- از برق حرف نزنید) اتفاقاً سؤال بنده راجع به برق است (شوشتری- عجب!) به سر خودتان.

رئیس- جناب آقای شوشتری صحبت نفرمایید.

شوشتری- چشم، اطاعت.

دکتر شاهکار- در دنیای متمدن در دنیای دموکرات در دنیایی که مجلس شورای ملی هست و نمایندگان مردم هست باور بفرمایید که بحث در اطراف سرویس پوبلیک پیش آمد نمی‌کند و به قدری این قضیه پیش پا افتاده است که ممکن نیست یک نفر نماینده مجلس وقت همکاران خودش را بگیرد و بگوید که برای شرب مردم آب لازم است این اولش است برای این که یک نفری برود دنبال کسب و کارش این وسیله حمل و نقل لازم دارد برای این که یک کسی شب در خانه‌اش کار کنند برق لازم دارد و این مطالب به قدری پیش پا افتاده است که احتیاج به بحث ندارد ولی متأسفانه ما در کلاس اول این قسمت مانده‌ایم و یکی یکی باید بحث بشود تا ببیند راجع به آب و وسیله حمل و نقل و سوخت، تلفن و برق دچار اشکالاتی هستیم که اگر واقعاً دولت تصمیم عاجل و فوری و مثبتی نگیرد و با شیفر و عدد صحبت نکند و فقط گزارش و گرافیک بدهد این قضیه سبب خواهد شد همان طوری که عرض کردم یکی از صفحات سیاه تاریخ را ورق بزنید و ببینید چه نتیجه وخیمی آن قسمت در بر خواهد داشت موضوع سؤال بنده راجع به برق است و راجع به سایر قسمت‌های سرویس پوبلیک در مورد هر کدام‌شان یک کلمه عرض می‌کنم و رد می‌شوم آب که یکی دیگر از آقایان راجع به آن سؤالی کرده است و بنده دیگر در آن مورد حرفی نمی‌زنم راجع به وسیله حمل و نقل یک عده از آقایان نمایندگان تهران دور هم جمع شدند به آقای رئیس شهربانی (پورسرتیپ- رئیس شهربانی آدم با حسن نیتی است) بنده از ایشان انتقادی نکردم و خصوصاً با تیمسار فرزانگان که از طرف دولت مأموریت سرپرستی در این قسمت داشتند که تا شاید رفع این مشکل نیز بشود و اغلب که دولت دچار مشکلی نیز بشود و می‌شود متوسل می‌شوند به سرتیپ فرزانگان ما بارها با دولت و ایشان صحبت کردیم و آقای سرتیپ فرزانگان هم واقعاً با تمام گرفتاری‌هایش اقدام کردند ولی نتیجه عملی‌اش این است که این آدمی که مردم توی خیابان‌ها می‌گیرند هنوز هم باقی است این مربوط به سؤال من نیست فقط آقای سرتیپ استدعا می‌کنم از شما که یک فکری بکنید که برای ما گرافیک نیاورند عملاً رفع کنند صبح که جنابعالی تشریف می‌آورید بیرون ببینید که مردم می‌توانند بروند دنبال کارشان یک وقتی رئیس نظمیه که مردی است علاقمند به کار ساعت شش صبح آمده بود منزل یکی از همکاران من که بیا ساعت ۶ ببین در ایستگاه‌ها جمعیتی نیست گفتم تیمسار ساعت ۹ بیا ببین مردم چه کار می‌کنند البته آنها هم کار می‌کنند و لکن این قضایا پیش پا افتاده است قضایایی است که حداقل آن چیزی است که مردم از این توافق ضمنی که دارند اطاعت می‌کنند از دولت می‌خواهند (پورسرتیپ- رئیس شهربانی مرد بسیار وظیفه‌شناسی است) بنده هم از ایشان انتقاد نکردم و آنچه را که ما می‌خواهیم این است که وسیله نقلیه تأمین بشود و مردم راحت بشوند.

رئیس- جناب آقای دکتر شاهکار توجه بفرمایید حداکثر وقتی که آقا دارید یک ربع است.

دکتر شاهکار- الان هم می‌رسیم به برق.

رئیس- خواهش می‌کنم سؤال خودتان را بفرمایید.

دکتر شاهکار- بنده هر وقت وقتم تمام شد می‌روم و می‌نشینم اما یک موضوع دیگر قضیه تلفن است که آن هم ما امیدواریم که با سعی و کوشش وزیر پست و تلگراف این قضیه حل بشود چون قضیه تلفن یک موضوع فانتزی برای مملکت نیست امیدواریم که با حدیتی که در سرتیپ فرزانگان سراغ داریم این موضوع هم حل بشود آن موضوعی که مضحک تر از همه و در عین حال تأثرآورتر از همه است قضیه برق طهران است که یک قضیه واقعاً تراژدی کمک است که در عین حال هم تراژیک است و هم مضحک است در شرایط فعلی ما نمی‌توانیم به یک آدمی به یک خانواده متوسطی که خودش هست و زنش هست و دو تا بچه و یک خدمتکار بگوییم که برق نداشته باشید به خصوص که دو بچه به دبستان و دبیرستان بروند برای این که اینها اشخاصی هستند که باید در آتیه مردان آتیه این مملکت باشند عده‌ای از هیئت محترم دولت اینجا هستند آقایان

متوجهند که وظیفه نمایندگی تذکر است که هیچ وقت در این مملکت ما یا در مملکت دیگری از برای این که مملکتی کمونیست بشود قشون روس نمی‌آمد بلکه این عدم رضایت‌ها این نارضایتی‌ها این واماندگی‌ها سبب می‌شود که این ناله‌ها فریادها بشود و این جرقه‌ها آتش‌ها بشود بنده استدعا می‌کنم آقایان اجازه بدهید اگر من سه چهار دقیقه بیشتر وقت‌تان را می‌گیرم عصبانی نشوند وضعیت برق تهران از این جهات بد است عرض کردم که به این فامیل نمی‌شود گفت تو با چراغ نفتی، با چراغ پیه‌سوز زندگی کن یکی به این دلیل شما از این آدم که عوارض شهرداری می‌گیرید حق اوربانیسم می‌گیرد شما ازش مالیات و عوارض می‌گیرید شما نمی‌توانید به او بگویید در دوره بدویت زندگی کن و هرکاری دلت می‌خواهد بکن دیگر آن وقت رئیس پست و تلگراف، شهردار مدیر کل و این حرف‌ها را نداشتیم در مقابل برق هم نداشتیم این یک دلیل که نمی‌توانیم بگوییم دلیل دیگری که نمی‌توانیم بگوییم و خیلی مهم و مؤثر است این است که اگر نیست برای همه نباید باشد این عدم عدالت اجتماعی سبب می‌شود که یک عده‌ای فریادشان به هوا برود و آقایان هم نمی‌توانند تهران را تبدیل به یک زندان کنند یک عده خائن بی‌وطن را باید بگیرید ما هم از شما متشکریم تنبیه کنید به حداکثر مجارات برسانید آنهایی که با حیثیت مملکت ما و رژیم مملکت ما دشمنند البته باید از بین ببرید اما ناراضی‌ها را آنهایی که درد دارند به دردشان برسید و مانع شوید که این ناله‌ها فریاد شود اگر برق نیست آقایان می‌دانند منازلی هست که فری ژیلو است حمام برقی هست کولر هست همه چیز برقی هست در چهار قدم پایین‌تر برق فرعی را به این مردم نمی‌دهند و اگر کسی هم بخواهد استفاده کند از یک همسایه نیمکت نشی به عنوان سرقت او را تعقیبش می‌کنند و فوراً یک ادعانامه برایش صادر می‌شود از سال ۱۳۲۸ تا به حال فقط ۴ هزار کیلو وات به برق تهران اضافه شده است و حال آن که این شهر تهران مثل یک عنکبوتی بدون هیچ گونه برنامه و بدون هیچ گونه نقشه اوربانیسم دارد بزرگ می‌شود در حدود ۲۰ کیلومتر قطر تهران شده است قطر نمی‌توانم بگویم چون هیچ گونه وضع هندسی ندارد از یک نقطه به یک نقطه دیگر امتداد یافته حداقل سه برابر شده این یکی از مضرات است و یکی از خطرات است که آقایان باید متوجه باشند که این از کجا می‌آید در هر حال برقی که برای سیصد هزار نفر تکافو نمی‌کرد حالا که جمعیت تهران به یک میلیون و دویست هزار نفر ترقی کرده است برق تهران همان ۱۶ هزار کیلو وات است که با چهار هزار کیلو واتی که کمک می‌گیرد از کارخانه سیلو و راه‌آهن و غیره مجموعاً در حدود ۲۰ هزار کیلو وات می‌شود یعنی یک چهارم مصرف واقعی تهران همان طور که در مقدمه عرایضم تذکر دادم این الفبای سرویس پوبلیک است فقط یک چهارم برق تأمین شده است آن هم به چه شکل این بیست هزار کیلو وات برای تهران است و ساکنین تهران تعجب نفرمایید که عرض می‌کنم ساکن تهران و تهران، ساکن تهران، مردم تهرانند که به قسمت اعظم‌شان برق نمی‌رسد خود تهران یعنی تمام کارخانه‌ها تمام سینماها تمام کلوپ‌ها اینها بدون استثنا برق دارند یعنی این بیست هزار کیلو وات بدون استثنا تقسیم می‌شود بین تهران و ساکنین تهران که همان طوری که عرض کردم ممکن است یک چهارم برق تهران را تأمین بکند این خود برق آنچه که در این مملکت مضحک‌تر است قیمت برق است یک حساب است که پیچ در پیچی است که بی‌شباهت نیست به قراردادی که ما فعلاً داریم و رسیدگی می‌کنیم خیلی پیچیده یک برق روز داریم یک برق شب داریم یک مالیات شب یک قسمت اضافی داریم یک برق صنعتی داریم یک قیمت پرت داریم (صدقی- چرا از قیمت برق آزاد صحبت نمی‌کنید) آقای صدقی توجه بفرمایید برق می‌رسد قیمتش گاهی از اوقات کیلو واتش به ۱۲ ریال (صحیح است) و تعجب در این است در این شرایط که قیمت برق این طور است ۵۰ درصد از عوارض را شهرداری تهران می‌گیرد بنده نمی‌دانم در مقابل آن چه خدمتی انجام داده است تاکنون؟ البته شهردار فعلی تهران سعی خواهد کرد که خدمتی بکند البته این عوارض در دنیا سابقه ندارد که از هر چهار ریالی دو ریال عوارض داده بشود به شهرداری این امیدی که به اقدامات عاجل و آتی دولت خواهد بود سبب این تذکر شده است و اگر یک نظر اجمالی هم روی بودجه برق تهران بیندازیم متوجه خواهید شد که چه عرض می‌کنم بدون هیچ گونه فکری این قضیه تأمین شده است از ۲۴ میلیون بودجه برق تهران چهار میلیونش عوارش شهرداری است ۵ میلیون را به شرکت ملی نفت بابت سوخت می‌دهد سه میلیون برای تعویض اثاثیه و ۵ میلیون هم هزینه اداری است مجموعاً می‌شود ۱۷ میلیون باز ۷ میلیون می‌ماند کجا می‌رود؟ بنده اطلاع ندارم بنده عرض کردم که در ظرف این چند سال که هر روز شهر تهران بزرگ‌تر می‌شود و هر روز احتیاجات بیشتر می‌شود هیچ گونه اقدامی برای تأمین بیشتر برق نشده است نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که مسلم است که برق تهران فقط یک چهارم مصرف را تأمین می‌کند مسلم است که قیمت برق تهران بالاست و مسلم است که عوارضی را که می‌گیرند این عوارض متناسب نیست و ما احتیاج داریم که حداقل چهل تا ۵۰ هزار کیلو وات برق دیگر برای تهران تأمین بکنیم این که عرض کردم که چهل تا ۵۰ هزار کیلو وات این امید است که سد کرج ساخته شود تا از آنجا از نیروی هیدرو الکتریک آن برای برق تهران که حداقل صد هزار کیلو وات باشد استفاده شود ولی نکته‌ای را که بنده می‌خواستم تذکر بدهم و این را خواهش می‌کنم جناب آقای معاون نخست‌وزیر توجه بفرمایند و این نکته بسیار مهم است این است که بنده از نظر یک نفر نماینده یک نفر نماینده تهران فقط برای تأمین برق مردم تهران صحبت می‌کنم هیچ گونه نظری ندارم و هیچ یک از نمایندگان محترم مجلس در تذکرات‌شان...

نایب رئیس- جناب آقای دکتر شاهکار وقت جنابعالی تمام شد.

دکتر شاهکار- اجازه بفرمایید دو دقیقه دیگر صحبت کنم.

نایب رئیس- باید رأی گرفته شود (دکتر شاهکار- ۵ دقیقه دیگر وقت بگیرید) بعد هم می‌توانید دوباره صحبت کنید چون عده برای رأی کافی نیست نمی‌شود رأی گرفت آقای معاون نخست‌وزیر.

معاون نخست وزیر (فولادوند)- سؤالاتی که آقایان نمایندگان از آقایان وزرا می‌فرمایند وزیر مربوطه برای جواب در مجلس حاضر می‌شود و پاسخ مقتضی به عرض مجلس می‌رساند سؤالاتی که از دولت می‌شود معمولاً به بنده ارجاع می‌شود و چون بنده از جریان امر وزارتخانه‌ها و اداره مربوط اطلاع زیادی ندارم معمولاً آن سؤال را به اداره مربوط می‌فرستم و هر پاسخی که برسد در مجلس به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم علی‌هذا اگر اضافه بر سؤالی که شده نماینده محترم در مجلس موضوعی بفرمایند بنده هم آماده برای جواب نیستم زیرا اطلاع ندارم و هم از لحاظ آیین‌نامه مجلس مکلف به دادن جواب هم نیستم سؤال جناب آقای دکتر شاهکار که به دولت رسیده است این است «با وجود آن که موضوع تأمین برق تهران و رفع نقایص آن یکی از مسائل اساسی است که مورد علاقه کامل ساکنین تهران است که مورد علاقه کامل ساکنین تهران است مع‌ذلک هیچ گونه اقدام مؤثری تاکنون در این باب به عمل نیامده دولت چه فکری کرده و چه اقدام مؤثری خواهد نمود» این سؤال را بنده به وزارت کشور فرستادم و وزارت کشور جواب می‌دهد «عطف به نامه شماره فلان راجع به سؤال آقای دکتر شاهکار نماینده محترم مجلس شورای ملی در خصوص تأمین برق تهران و نواقص آن اینک پاسخ تهیه شده به پیوست ارسال می‌شود» علی‌هذا بنده این پاسخ را قرائت می‌کنم و همان طوری که پاسخ مربوط به اتوبوسرانی را قرائت کردم و همین طور پاسخ سایر سؤالات را البته اگر نماینده محترم ایرادی داشتند بنده تحقیق می‌کنم و دوباره به عرض مجلس می‌رسانم و اما جواب این است «کارخانه برق تهران در سال ۱۳۱۲ بنا به امر اعلیحضرت فقید به قدرت ۶۴۰۰ کیلو وات از اشکودا (چکوسلواکی) خریداری و در سال ۱۳۱۶ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در سال ۱۳۱۸ ملاحظه شد که نیروی موجود تکافوی مصرف را نمی‌نماید به همین جهت در سال ۱۳۱۹ خرید ۲ واحد پنج هزار کیلو واتی نیز به مناقصه گذارده شد که باز هم اشکودا برنده و قرارداد خرید آن در فروردین ماه ۱۳۲۰ به امضا رسید و قسط اول آن به موجب شرایط مالی قرارداد پرداخت گردید. متأسفانه بروز جنگ جهانی و وقایع ناگوار شهریور ماه ۱۳۲۰ جریان تحویل را دچار تعویق نمود و کارخانه سازنده اشکودا به علت اشتغال کشور چکوسلواکی تا خاتمه جنگ از تحویل آنها معذرت خواست که هنوز هم به علت اشکالات ارزی و تعلل و اشکال تراشی کارخانه سازنده در تحویل جنس انجام معامله میسر نشده است. کار مدام ماشین‌های موجود بدون داشتن نیروی ذخیره و حتی وسایل یدکی و همچنین عدم امکان توسعه کارخانه با توجه به شرایط روز باعث شد که فکر استفاده از کارخانه‌جات کمک کننده سلطنت آباد، سیمان، سیلو، راه‌آهن، بانک ملی، ضراب‌خانه و غیره به وجود آید و لیکن این نیروهای جزیی نیز جلوگیری از خاموشی‌های چند شب و هفته برق مشترکین را نمی‌نمود تا این که در سال ۱۳۲۵ کارخانه شش هزار کیلو واتی و ستینگ هاوس و چهار دیگ بخار از ارتش امریکا خریداری و نصب آن در سال ۱۳۲۷ خاتمه یافته و بهره‌برداری از آن در مهر ماه ۱۳۲۷ شروع گردید به ترتیبی که در سال ۱۳۲۸ باز این کارخانه هم مانند کارخانه قدیمی اشکودا در تمام ساعات شبانه‌روز مشغول کار بود. سپس یک واحد توربین دو هزار کیلویی دیگری نیز مستقیماً از خود کارخانه و ستینگ هاوس خریداری شد که در سال ۱۳۳۰ نصب و از مهر ماه سال مذکور به کار افتاد و بهره‌برداری گردید همچنین دو واحد دیزل هزار کیلویی از کارخانه نروبرک امریکایی برای کمک به روشنایی اول شب خریداری و از خرداد ۳۲ بهره‌برداری از آن شروع گردید به ترتیبی که اکنون هر سه کارخانه در تمام شبانه‌روز بدون داشتن نیروی ذخیره مشغول به کار می‌باشند. ضمناً به همان نسبتی که از بعد از شهریور سال ۱۳۲۰ نیروی تولیدی زیاد شده و قدرت کارخانه از شش هزار کیلو وات به بیست هزار کیلو وات ترقی نموده وسایل توزیع نیروی برق نیز توسعه پیدا کرده به طوری که از سال ۳۲۷ تاکنون در حدود یک صد و هشتاد کیلومتر کابل زیرزمینی پنجاه پست ترانسفورماتور معادل یک هزار و پانصد پایه چراغ روشنایی شهر و یک صد و بیست کیلومتر سیم‌کشی هوایی در شهر و شمیران نصب و از آنها استفاده می‌شود.

در حال حاضر استعداد تولیدی فعلی بنگاه برق با کارخانه‌جات کمک کننده در حدود بیست هزار کیلو وات بدیهی است چنانچه ملاحظه فرموده‌اند این مقدار نیرو به هیچ نحو کفایت روشنایی و قوه محرکه کارخانه‌جات را نکرده و خواه ناخواه عدم رضایت ساکنین طهران را فراهم می‌سازد.

به طور کلی عقیده بر این است که احتیاجات فعلی نیروی برق حداقل بالغ بر سی و پنج هزار و شاید تا پنجاه هزار کیلو وات می‌باشد و پیش‌بینی می‌شود این رقم در عرض کمتر از ده سال به دو برابر ترقی خواهد کرد.

برآوردهای فوق براساس مطالعاتی است که از طرف مهندسین برق به عمل آمده و مکرر مورد تأیید متخصصین خارجی نیز قرار گرفته است، ولی با تمام مشکلات در اواخر سال گذشته آگهی مناقصه دو واحد پنج هزار کیلو واتی از طرف بنگاه برق صادر گردید و برای خرید واحدهای مذکور اقداماتی هم معمول شده و چون نظر این بود که بلکه یک باره به این مشکل کمبود برق خاتمه داده شود خرید دو واحد پنج هزار کیلو واتی کافی به نظر نرسید و مقرر شد آگهی مناقصه مجددی برای خرید چهار دستگاه مولد برق ۱۲۵۰۰ کیلو وات صادر گردد و هم اکنون کمیسیون فنی مهندسین برق مشغول بررسی پیشنهادات رسیده که از پنج سازنده معروف و معظم دنیا است می‌رسند البته با خرید و نصب واحدهای مذکور میزان پنجاه هزار کیلو وات به برق تهران علاوه خواهد شد که احتیاجات عموم برطرف می‌گردد.

ضمناً امیدواری کامل داریم که با اجرای قراردادهای ساختمان سد کرج و استفاده از نیروی برق آن که طبق پیش‌بینی در چهار سال آینده حداقل ۳۳۰۰۰ کیلو وات بر قدرت تولیدی علاوه خواهد شد به نحو آبرومندی برق فراوان با قیمت ارزان در اختیار اهالی پایتخت گذارده شود.

این پاسخ اداره برق و شهرداری است اما یک اطلاع جزیی خود بنده این است و آقایان هم مستحضرند که تمام این نقایص مطابق این مثل معروف است برای نداشتن پول است و اما آنچه که بنده اطلاع دارم آقای مهندس نجم بین خود و خدا یکی از افراد خدمتگذار و شریف این مملکت است (احمد فرامرزی- درستکار است ولی اراده ندارد).

نایب رئیس- آقای دکتر شاهکار.

دکتر شاهکار- عرض می‌کنم قربان وظیفه نمایندگی فقط تذکر این قسمت است جناب آقای فولادوند بنده و رفقای تهرانی بنده یعنی تمام نمایندگان محترم البته تمام آقایان ولی چون صحبت برق طهران بود البته آقایان همکاران و نمایندگان طهران را عرض کردم هیچ گونه نظری برای این که از کی برق بخریم چه جور بخریم از چه کمپانی تقاضا و معامله کنید با کی معامله کنید نه تنها نظری نداریم بلکه اگر چنین نظری داشته باشیم بر خلاف وظیفه نمایندگی است و این صحبت به هیچ وجه نبود و نه مورد نظر است نه اطلاعی داریم و نه علاقه‌ای به آن داریم فقط تذکر این بود که این قسمت ناقص است و زودتر رفع کنید جنابعالی که این قسمت را فرمودید بسیار شرافتمندانه فرمودید که بنده از جریان اطلاعی ندارم و این جریان را به بنده این جور تذکر دادند و این مطلب را عرض می‌کنم که شهر آبادان ۸۰ تا ۹۰ هزار کیلو وات برق دارد (عمیدی نوری- ۲۰۰ هزار کلیو وات) آنچه را که بنده نمی‌خواستم بگویم جناب آقای عمیدی نوری فرمودند بنابراین معلوم می‌شود که اگر یک عناصر لایق و علاقمند باشند این قضیه تأمین می‌شود (بعضی از نمایندگان- پول می‌خواهد).

مسئول عدم برق تهران مهندسین ایرانی نیستند به آقای مهندس نجم وسیله بدهید یا سایر برادران ایرانی ما که اداره برق را اداره می‌کنند و یک نفر خارجی نیست و با نهایت حسن نیت علاقمند هستند ولی با نداشتن وسیله البته این که بنده عرض کردم برق ما تأمین نیست مقصود این نبود که مدیر کل ما آدم بدی است بسیار آدم شریفی است وسیله بدهید تا این که این قضیه حل بشود برق تهران بایستی که زیاد بشود پنجاه درصد نفع می‌کند اگر این پولی که در می‌آید واقعاً به عنوان سرمایه استهلاکی بگذارند و یک سرمایه‌ای درست کنند برق تهران تأمین خواهد شد در هر صورت با توضیحاتی که آقای فولادوند دادند امید است که برق تهران تأمین بشود ولی به هر صورت من تقاضا می‌کنم این قسمت را به دولت تذکر بدهند مطلب این است که بایستی عمل شود و الا از کجا می‌خرند از کجا می‌آورند به هیچ وجه من الوجوه به ما مربوط نیست و نظری نداریم آنچه نظر داریم این است که برق تهران را اضافه بفرمایید بدون دادن گزارش نه مثل آن وضعی که برای اتوبوسرانی تهران درست کردند تا این که مردم از این قسمت اولیه احتیاجات اقلاً بتوانند استفاده کنند و بگویند که دولت یک کار مثبتی کرده است و بنده اضافه می‌کنم که در این مطالبی که گفتم به هیچ وجه منظورم انتقاد از مهندسین ایرانی نبود بلکه عقیده‌ام این است اگر به آنها وسیله بدهند موفق می‌شوند.

نایب رئیس- عرض کنم آقای صادق بوشهری و آقای تجدد از وزارت دارایی سؤالی کرده‌اند چون آقای وزیر دارایی در کمیسیون نفت هستند خواهش کرده‌اند که برای چهارشنبه آینده بماند آقای محمود رضایی از وزارت دارایی و اقتصاد ملی سؤال کرده‌اند آقای رضایی اگر مطالب جنابعالی نسبت به هر سه موضوع است برای چهارشنبه بعد بماند ولی اگر راجع به اقتصاد ملی نظری دارید بفرمایید.

رضایی- یک مختصر توضیحی می‌دهم.

تجدد- بنده ارسال صورت را چهار ماه پیش تقاضا کرده‌ام بنده سؤال کردم که ۶۰ میلیون دلار دریافتی را چه کرده‌اید صورت آن را بدهید ارسال صورت از چهار ماه پیش تا حالا معطلی دارد؟

نایب رئیس- اجازه بفرمایید این را به آقای وزیر دارایی کتباً تذکر می‌دهم.

تجدد- آقای وزیر کشاورزی می‌فرمایند حاضرند جواب سؤال بنده را بدهند.

۵- سؤال آقای رضایی راجع به معدن سرب انارک و جواب آقای وزیر اقتصاد ملی

رضایی- در سال ۱۳۱۲ معادن سرب انارک را به مزایده می‌گذارند بر حسب دستور وزیر دارایی وقت با آن که برنده مزایده کس دیگری بوده است قرارداد با آقای صدریه می‌بندند به مدت ۱۵ سال که ایشان از این نقطه بهره‌برداری کنند و از محصول‌شان هم سرب مورد نیاز وزارت جنگ را تأمین کنند پس از پایان ۱۵ سال که در خلال این مدت سرب مورد احتیاج وزارت جنگ هم از طرف ایشان تأمین نمی‌شود و ایشان موظف بوده‌اند که تمام محصول‌شان را بدهند به وزارت جنگ و نمی‌دهند و هر سال از کشور خارج می‌کنند آن مقداری را هم که تحویل داده‌اند و قرار بوده است که به قیمت تمام شده بدهند به یک نرخ خیلی گرانی به وزارت جنگ تحویل می‌دهند به موجب تصویب‌نامه‌ای که از هیئت دولت می‌گذرد در پایان مدت قرارداد قرار می‌شود که خود وزارت جنگ از این معادن بهره‌برداری کند و یا اگر خواست به کس دیگری واگذار کند وزارت جنگ این معادن را باز همه را به طور امانی واگذار می‌کند به آقای صدریه ولی متأسفانه باز هم این شخص تعهداتی که کرده است در مقابل وزارت جنگ انجام نمی‌دهد و بالاخره وزارت دارایی و قسمت ادره امتیازاتش که در آن موقع آقای دکتر پیرنیا ریاست آن را داشته اقدام می‌کند و تصویب‌نامه قبل لغو می‌شود و بالاخره این معادن از طرف وزارت اقتصاد ملی به مزایده گذاشته می‌شود شرکت عام برنده می‌شود تشبثات شروع می‌شود و متوسل می‌شوند به آقای دکتر حسین فاطمی شرکت عام مجبور می‌شود که یک شرکت باآقای صدریه تشکیل بدهد که مدیریتش با آقای صدریه بوده باز هم این کسی که دو دفعه امتحانش را داده بود باز هم امتحانش را می‌دهد و سرب مورد احتیاج وزرات جنگ را تحویل نمی‌دهد مزد کارگرها را پرداخت نمی‌کند و وزارت جنگ هم در مضیقه می‌ماند و کار را هم طبق اصول فنی انجام نمی‌دهد بالاخره وزارت اقتصاد ملی مجبور می‌شود این قرارداد را فسخ بکند و این فسخ مورد تأیید شورای عالی معادن که بزرگ‌ترین و عالی‌ترین مرجع است برای اختلافات معدنی واقع می‌شود و آن شورا تأیید می‌کند عمل وزارت اقتصاد را آقای صدریه در خلال این مدت شروع می‌کند به یک تشبثاتی که باز این معادن را تصاحب بکند بعد از این که قرارداد فسخ می‌شود تحویل می‌شود به بنگاه اکتشاف سازمان برنامه یعنی خود دولت از این معادن بهره‌برداری می‌کند سازمان برنامه عمل می‌کند و سرب مورد احتیاج وزارت جنگ را تأمین می‌کند بنگاه اکتشاف سازمان برنامه مجهزترین دستگاهی است که تا حالا در این مملکت برای بهره‌برداری از معادن درست شده و خوشبختانه یکی از بهترین مهندسین به نام این مملکت را هم در رأسش قرار داده‌اند (یکی از نمایندگان- مثل آقای قراگزلو) آقای مهندس قراگزلو بنده شنیدم یک تشبثاتی شروع شده است که آن معادن را از بنگاه اکتشاف بگیرند و بدهند به آقای صدریه به این جهت مبادرت به تقدیم این سؤال کردم که شاید توانسته باشم از این عمل جلوگیری بکنم چون وقتی یک معادنی دست خود دولت است محصول را خود دولت می‌برد و سرب وزارت جنگ تأمین می‌شود ما چرا بیاییم این را از دست این بنگاه بگیریم و بدهیم حالا به آقای صدریه، خیر به هر کس دیگری اگر بنگاه بد عمل کرده بوده یک چیزی ولی عمل بنگاه که مورد تصدیق همه کسانی است که با آن سر و کاری داشته‌اند بسیار خوب عمل کرده است یکی از تشبثاتی که شده بود در دادگستری بوده که این آقای صدریه اقامه دعوی کرده بود بر علیه وزارت اقتصاد ملی و وزارت جنگ خوشبختانه در چند روز قبل قاضی محکمه رأی خودش را داد و تأیید کرده فسخ قرارداد و عمل وزارت اقتصاد ملی را به این دلیل بنده خیلی به اختصار از مطالب رد شدم و حالا مطلب دیگری که ناچارم رویش تکیه بکنم و توضیحاتی بدهم یکی گویا یک مطالبات عده‌ای است از بابت مالیات بر درآمد که قطعی شده و به مرحله اجرا هم رسیده است و وزارت دارایی به موجب دستور وزیر دارایی قبلی متوقف کرده است عمل اجرایش را منظورم این بود که تذکری شده باشد که وزارت دارایی اقدام بکند برای وصول این مطالبات، یکی دیگر هم این بود یک وجوهی از کارگران کم گذاشته شده بود بابت حق بیمه ولی این پول به سازمان بیمه‌های اجتماعی پرداخت نشده که گویا قریب ۶۰ یا ۷۰ هزار تومان است و مورد مطالبه وزارت کار قرار

است می‌خواهم ببینم چه عملی شده است برای وصول آن ضمناً می‌خواستم از وقت استفاده بکنم آقای معاون وزارت کار تشریف بردند جناب آقای فولادوند تشریف دارند توجه بفرمایند در سبزوار از کارگران مخصوصاً رفتگران بابت حق بیمه یک وجوهی کسر می‌کنند همه ماهه ولی سازمان بیمه‌های اجتماعی هیچ نوع تشکیلاتی در سبزوار ندارند این حق بیمه را از اینها می‌گیرند اینها وقتی که مریض شدند، بعد به آنها گفته‌اند بروید پیش دکتر و نسخه را وقتی گرفتید بفرستید تا ما از مشهد پولش را بگیریم این می‌رود دو تومان به دکتر می‌دهد یک تومان پول دوایش می‌شود این چه کند برای سه تومان باید برود به مشهد و برگردد اگر نمی‌توانید تشکیلاتی در سبزوار بدهید لااقل حق بیمه را نگیرید آقا آدم وقتی مستحق دریافت مزد و حق است که کاری هم انجام داده باشد اگر در آنجا نمی‌خواهید کاری بکنید و تشکیلاتی برای آنها به وجود نمی‌آورید اقلاً حق بیمه‌شان را نگیرید عرض دیگری ندارم. (صحیح است).

نایب رئیس- آقای وزیر اقتصاد ملی.

وزیر اقتصاد ملی (دکتر شادمان)- در حقیقت سؤالی که نماینده محترم آقای رضایی فرمودند موضوعش منتفی است برای این که آن قسمتی که مربوط است به وزارت اقتصاد ملی خلاصه‌اش این است که در دست وزارت اقتصاد ملی وقتی که افتاد و به موجب این که اول شرکت عام و بعد شرکتی به اسم شرکت مولد برنده شد به موجب قراردادی که با وزارت اقتصاد ملی داشت به تعهدات خود عمل نکرد وزارت اقتصاد ملی آن را فسخ کرد و این فسخ در شورای عالی معادن که تابع وزارت اقتصاد ملی است تأیید شد و شاکی به محاکم عدلیه رجوع کرد و به موجب حکم شعبه ۸ دادگاه شهرستان تهران محکوم شد بنابراین از نظر وزارت اقتصاد ملی هیچ تکاملی چنانچه خود نماینده محترم اینجا فرمودند نشده است و راجع به قسمت‌هایی که راجع به وزارت دارایی و وزارت کار است تذکر داده خواهد شد که حق هیچ کس ساقط نشود فقط یک قسمت از فرمایش ایشان بود که بایستی جواب عرض کنم و به ایشان اطمینان بدهم که اولاً قصدی نیست ...

در این موقع عده برای مذاکره کافی نبود و پس از چند دقیقه تأمل باز کافی نشد

نایب رئیس- آقای وزیر اقتصاد خواهش می‌کنم چند دقیقه تأمل بفرمایید که عده کافی بشود.

(پس از چند دقیقه اکثریت حاصل نشد.)

۶- ختم جلسه به عنوان تنفس

نایب رئیس- بنده با اجازه آقایان ۵ دقیقه تنفس می‌دهم و امروز صددرصد آیین‌نامه را اجرا خواهم کرد.

(بیست دقیقه قبل از ظهر مجلس ختم شد.)

نایب رئیس مجلس شورای ملی- نورالدین امامی