مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ بهمن ۱۳۰۴ نشست ۲۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ بهمن ۱۳۰۴ نشست ۲۵۲
جلسه ۲۵۲
صورت مشروح مجلس مورخ چهارشنبه بیست و یکم بهمن ماه ۱۳۰۴ مطابق بیست و ششم رجب ۱۳۴۴
مجلس دو ساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر بریاست آقای تدین تشکیل گردید
صورت مجلس روز قبل را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند
رئیس – آقای حاج آقا رضا رفیع (اجازه)
حاج آقا رضا رفیع – قبل از دستور عرض دارم
رئیس – آقای آقا میرزا سید احمد بهبهانی
آقا میرزا سید احمد بهبهانی – در دستور عرض دارم
رئیس – آقای رهنما
رهنما – در دستور
رئیس – آقای‌هایم
هایم ـ بنده را در دستور مجلس غایب بی اجازه نوشتند در صورتی که بنده صبح را اینجا بودم و عصر را هم بواسطه عارضه کسالت تحصیل اجازه کرده بودم
رئیس – اصلاح می‌شود. آقای ملک (اجازه)
حاج حسن آقا ملک در دستور عرض دارم.
رئیس– آقای غلام حسین میرزا
غلام حسین میرزا – بنده هم در دستور عرض دارم.
رئیس – آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی – در جلسه گذشته در موقعی که بنده مخالفت کردم با ماده سوم لایحه هواپیمائی منظور مخصوصی نداشتم و آقایان مشاهده فرمودند که بنده با تمام مواد لایحه موافقت کردم و تصور می‌کنم یک سوء تفاهمی شد و آقای رئیس اخطار فرمودند این است که از مقام ریاست خواهش می‌کنم آن اخطار را اصلاح فرمایند
رئیس – بنده هم برای اینکه علاوه بر سابق تأئید کرده باشم که هیچ نظر خصوصی با هیچ یک از آقایان نداشته‌ام حالا هم اصلاح می‌کنم.
یاسائی – تشکر می‌کنم
رئیس – آقای سهراب زاده (اجازه)
سهراب زاده – بنده در لایحه راجع راه آهن پیشنهادی کردم که حقوق و مدت خدمت متخصصین معین شود در صورت مجلس نوشته نشده است
رئیس – بواسطه زیادی مطالب دیروز صبح و عصر و برای اینکه حتی الامکان سعی کرده‌اند که صورت مجلس مختصر نوشته شود به این جهت نوشته نشده است ولی البته در صورت مشروح مجلس نوشته شده است.
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – در دستور عرض دارم
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – در جلسه گذشته یک تبصره آقا میرزا شهاب پیشنهاد کردند یکی هم بنده پیشنهاد کردم بعد از آنکه تبصره پیشنهادی آقای آقا میرزا شهاب قابل توجه شد آقای رئیس به بنده فرمودند نظریه ات تأمین شده است بنده هم عرض کردم حالا که تأمین شده است دیگر عرضی ندارم و این مسئله در صورت مجلس اشاره نشده است دیگر اینکه این طرح طرحی بود که مجلس درش وارد شد و مخبر نداشت در واقع وقتی یک پیشنهادی می‌شد دولت قبول می‌کرد مقام ریاست رأی می‌گرفتند و جزء ماده می‌شد در صورت مجلس نوشته شده است که من یا دگیری پیشنهاد کردیم و مخبر قبول کردند و رأی گرفته نشد بنده خواستم تذکر بدهم که مخبر نداشت دولت قبول می‌کرد این بود که خواستم تقاضا کنم این دو مسئله در صورت مجلس نوشته شودرئیس – مراجعه می‌شود هر قسمتی که شامل حال جنابعالی باشد اصلاح می‌شود. نسبت بصورت مجلس دیگر ایرادی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس – صورت مجلس تصویب شد آقای حاج آقا رضا رفیع (اجازه)
حاج آقا رضا رفیع – چندی قبل در باب جنگل گیلان اینجا صحبت کردم و آقای وزیر فوائد عامه وعده فرمودند ترتیبی در این کار بدهند مردم آنجا گرفتارند و روز آخر مجلس است بنده از آقای وزیر سئوال می‌کنم که برای آسایش آنها چه فکری کرده‌اند؟ سئوال دیگر بنده در باب تجار متحصصین تلگراف خانه است که تلگرافات و تظلمات کرده‌اند و بنده با آقای وزیر فواید عامه و وزیر داخله مذاکره کردم خواستم ببینم در این خصوص چه اقدامی کرده‌اند سئوال دیگر بنده راجع به تخم نغان گیلان است خواستم ببینم در آن باب چه اقدامی شده است وزیر فوائد عامه – در قسمت جنگل سابقا هم عرض کردم یک تصمیمی گرفته شده بوده است که بعد لازم شد تجدید نظری درش بشود و با مالیه هم مدتها مذاکره شد بالاخره تصدیق می فرمائید که در این روزهای آخر مجلس دولت تمام وقت خودش را صرف کارهای مجلس می‌کند البته وقتی که تا اندازه فراقت پیدا شد ممکن است بعضی از آقایان تشریف بیاورند آنجا و سعی خواهیم کرد که ترتیب مقتضی داده شود در باب تجار هم دولت منتهی سعی را دارد و مخصوصا با لایحه که دیشب گذشت دولت می‌تواند در این خصوص اقدامات موثر بکند راجع تخم نغان هم با اینکه لایحه خیلی خوبی بود ولی چون طول کشید مطرح نشد و بنده فعلا آن لایحه را پس می‌گیرم و در دوره ششم مجدداً آنرا تقدیم می‌کنم.
بعضی از نمایندگان – دستور
حاج حسن آقا ملک – بنده یک عرضی دارم که اگر امروز عرض نکنم وقت می‌گذرد.
رئیس – بفرمائید
ملک – عرض کنم کلدانیها که یک ملت قدیم نجیبی هستند و در ایران متوطنن مخصوصا در آذربایجان متجاوز از پنجاه شصت هزار نفر تبعه ایران هستند شکایتی کرده بودند بمجلس شورای ملی و استدعا کرده بودند که چون در ادوار سابقه از داشتن نماینده محروم بوده‌اند دولت مساعدت کند و یک نماینده آنها در مجلس داشته باشند از طرف مجلس کرارا نوشته شد بدولت و دولت هم مساعدت کرد و یک لایحه در این خصوص تقدیم مجلس کرد استدعا می‌کنم که امر بفرمائید کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات امروز تشکیل شده و در این خصوص رسیدگی نموده لایحه اش را تنظیم نموده به مجلس بیاورند که آنها در دوره ششم از داشتن وکیل محروم نمانند
رئیس – آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی – وقتی لایحه دولت بمجلس آمد بر حسب امر آقای رئیس کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات تشکیل شد ولی بطور ناقص و اگر امروز جلسه تشکیل شود و راپرت آن هم حاضرگردد باز تصور نمی‌کنم مجلس بدو شور آن موفق بشود این است که متاسفانه نمی شوددر این دوره بگذرد و می‌ماند برای دوره ششم
جمعی از نمایندگان – دستور
رئیس – جمعی از آقایان پیشنهاد کرده‌اند لایحه استخدام مستخدمین مجلس جزء دستور شود اگر آقایان موافقت بفرمایند بعد از لایحه تفریغ بودجه مجلس جزء دستور شود
جمعی از نمایندگان – صحیح است
رئیس – لایحه تفریغ بودجه ۱۳۰۳ مجلس مطرح است قرائت می‌شود
(اینطور خوانده شد)
ماده اول – مخارج مجلس شورای ملی از بابت ۱۲ ماهه سال ۱۳۰۳ موافق قسمت (۱) الی (۳) ضمیمه بر طبق بودجه مصوبه مبلغ چهار صد و نوزده هزار و هشتصد و چهل و پنج توامان ۵ قران و ۵ شاهی تصویب می‌شود.
ماده دوم – عایدات باغ بهارستان و مطبعه مجلس شورای ملی از بابت سال ۱۳۰۳ موافق قسمت (۴)ضمیمه بمبلغ چهل و سه و هزار و هفتصد و شصت و هفت تومان و سه قران و ۱۷ شاهی تصویب می‌شود.
رئیس – شور در کلیاتست. آقای آقا سید یعقوب. (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده نگاه کردم در این قانون تفریغ بودجه و می‌خواهم قضاوت و حکومت نمایندگان را در اینجا شهادت بگیرم. چون بنده تمامش را نگاه کرده‌ام خدمات و زحمات مستخدمین مجلس را گمان نمی‌کنم هیچ کس منکر باشد حتی هیچ یک از ادارات دولتی به اندازه آنها زحمت نمی‌کشند. بنده خیلی تشکر می‌کنم از زحمات آنها که اینطور خدمت می‌کنند که در اینجا و چه در مجلس موسسان که هیچ کس این قسم خدمات و جانفشانی نمی‌کنند که حقیقتاً تاریخ ایران را آنها زنده کردند و بنده خیلی سر افرازم. اما هر چه نگاه می‌کنم می‌بینم اداره مباشرات مثل سایر ادارات که از خدمات مستخدمینشان قدر دانی می‌کنند از این مستخدمین قدر دانی نکرده است برای اینکه اگر در یکی از ادرات یک مستخدمی یک سیگار زیادی بکشد فوراً یک فوق العاده برایش منظور می‌کنند این را اغراقند عرض کردم. ولی در هر اداره اگر هر یک ساعت دو ساعت اعضایش زیادتر از مدت معمول کار کنند فوق العاده‌ای برای آنها منظور می‌کنند. ولی با زحماتی که مستخدمین مجلس متحمل می‌شوند مثلا همین قضیه که پریشب پیش آمد که بنده مسبوقم ساعت پنج می‌آمدم دیدم آقای ارباب روی پشت بام است و اینها مثل اینکه حقیقتاً اولادشان توی آتش افتاده است خدمت می‌کردند. بنده خواستم قضاوت نمایندگان را حکومت بدهم که اینجا چه شده است که یک فوق العاده برای اینها منظور نکرده‌اند. از این جهت بنده مخالفم و خواستم بعد یک پیشنهادی بکنم که یک فوق العاده در ازاء خدمات صادقانه آنها به آنها داده شود.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو– بنده خیلی متشکرم از آقای آقا سید یعقوب که اینجا خدمات مستخدمین مجلس را منظور داشتند و همانطور که فرمودند مستخدمین مجلس تمام طبقاتشان خیلی زحمت کشیده‌اند و حقیقتاً می‌شود گفت که اینها موضوع خدمتگذاریشان بمجلس مثل فرزندان یک خانواده ایست که بخانه خودشان خدمت می‌کنند و با منتهی درجه کوشش فداکاری می‌نمایند. چنانچه پریشب ملاحظه فرمودند که یکی از میکانیکها با جان خودش بازی کرد. آنها همیشه زحمت کشیده‌اند در اداره مباشرت و همچنین در اداره تقنینیه و کارها بخوبی منظم و مرتب است که موجب رضایت است. اما راجع اضافه که فرمودند تصدیق می فرمائید که اداره مباشرت فقط حق دارد و داشته است در حدود اختیاراتی که داشته است عمل کند و همانطور هم عمل کرده است. یک حقوقی منظور بوده است و مطابق آن پرداخته است و یک انعاماتی هم بوده است که آنها را هم پرداخته است و حالا اگر یک چیز دیگری بنظر می‌رسد موکول بنظر مجلس است باید تصویب فرمایند تا اداره مباشرت اطاعت کند و اداره مباشرت آنچه کرده است مطابق اجازه بوده است که داشته است و بیش از آن نمی‌توانسته است
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – رأی گرفته می‌شود بشور در مواد. آقایانیکه موافقند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد.
ماده اول قرائت می‌شود.
(بشرح سابق خوانده شد)
رئیس – آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – اگر چه ساعات مجلس خیلی کم است ولی ناچارم که عرض بکنم معنی تفریغ بودجه این است که اشخاصی که مراجعه می‌کنند به حساب سال گذشته محاسبه آنرا بخوبی بفهمند این است که بنده مخصوصاً از آقای ارباب یا آقای مخبر تقاضا می‌کنم چند جائی را که ملتفت نشده‌اند توضیح بدهند که بنده ملتفت شوم. اولا در موضوع حقوق کارکنان مطبعه مجلس شورای ملی و مصارف و اثاثیه که جمع این دو قلم می‌شود چهل و یک هزار و نهصد و هفتاد و یک تومان ۸ قران هشتصد دینار. این را بنده می‌خواستم ببینم چیست؟ بنده نفهمیده آیا اثایه جدیدی در ۱۳۰۳ خریداری شده بود یا اینکه این چهل و یک هزار تومان راجع بحقوق است چون در بودجه‌های سابق یک اثاثیه هائی خریداری شده بود. خواستم ببینم باز هم خریده شده است یا خیر؟ یکی هم موضوع معاون اداری ریاست مجلس است. گمان می‌کنم در سنه ۱۳۰۳ معاون اداری در مجلس نبوده است اینجا دو هزارو چهارصد تومان حقوق معاون اداری را معین کرده‌اند در صورتی که بنده نظرم نیست که در هزارو سیصد و سه معاون اداری در مجلس بوده است. این هم یکی. یکی هم راجع مصارف یکجا مصارف ماهانه و سالانه را می‌نویسد چهارده هزار و هشتصد و پنجاه و چهار تومان یکجا هم باز مصارف فوق العاده را می‌نویسد چهل و شش هزار تومان و کسری. این دو سه رقم را می‌خواستم توضیح بدهند که چیست.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو – قسمت اول را که سئوال فرمودند راجع به مطبعه مجلس بود بنده روزی که آقایان تشریف می‌بردند که وضعیت آنجا را ملاحظه کنند راپرتی عرض کرده بودم که در آن راپرت خلاصه جمع و خرج را عرض کرده بودم و آقا سئوالی که فرموده بودند شرحش را اینجا عرض می‌کنم در سنه ۱۳۰۰ اثاثیه خریده‌ایم سه هزار و چهارصد و چهل و سه تومان و چهار هزار و دویست و پنجاه دینار. در سنه ۱۳۰۱ صدو بیستو پنج تومان و پنج هزارو ششصد دینار. در سنه ۱۳۰۲خریده‌ایم چهل و دو هزار و صد و سی و سه تومان و هشت هزار و صد و بیست و پنج دینار. در سنه ۱۳۰۳ خریده‌ایم بیست هزار تومان و در نه ماه اخیر هم خریده‌ایم صد و هیجده تومان و خورده‌ای و بطور کلی در ضمن شرحی که دیروز عرض کردم تذکر دادم که ما بعد از آنکه تمام این قسمت مخارج اثاثیه مطبعه را از عایدات مطبعه کسر کنیم (تمام خریدی که ما کرده‌ایم شصت و پنج هزار وپانصد و بیست و یک تومان و یک قران و صد و هفتاد و پنج دینار بوده است) تا آخر دیماه فقط هشت هزار و پانصد و پنجاه تومان دیگر باقی داریم که بکلی خرید را مستهلک می‌کند و تا آخر سال اگر تمامش مستهلک نشود جزئی باقی می‌ماند و در واقع برای سال آتیه تمام مطبعه مجاناً برای مجلس باقی می‌ماند و البته اثاثیه هم که خریده شده است مطابق تصویب بودجه بوده است که همه ساله مجلس تصویب کرده است. همه ساله هم یک کسوری داشته است که بمجلس پیشنهاد شده است و پس از تصویب مجلس خریده شده است قسمت دیگر راجع به معاون اداری سؤال فرمودند. اینجا اگر درست مطالعه فرموده باشند دو هزار و چهار صد تومان برای معاون اداری در بودجه منظور شده است در صورتی که ما خرج کرده‌ایم هزار و هفتصد و سیزده تومان و هشت قران و سیزده شاهی و اضافه داریم ششصد و هشتاد و شش تومان و یک قران و هفت شاهی برای اینکه ایشان در آنموقع مستعفی شدند و آن بقیه را به ایشان ندادیم. راجع بمصارف فوق العاده‌ای که فرمودند بنده نمی دانم از کجا فرمودند؟ مصارفی که ما کلیه داشتیم چهارده هزارو هشتصد و پنجاه تومان و شش قران و یازده شاهی بوده است و قسمت دوم تهیه نواقص اثاثیه و تعمیرات و بنائی بوده است مصارف تأسیس شعبه تلگرافخانه بوده است یا کتابخانه بمصرف رسیده است و آن قسمت مصارف بعد مصارف سوخت چراغ برق و آبدارخانه و خرج فوق العاده نظامیان و مخارج ذغال سنگ و این هاست که تمام این اقلام در بودجه مصوبه اش معین شده است که چقدر تصویب شده و اینجا هم برای همین ستون بندی شده است که آقایان مطالعه فرمایند چقدر خرج شده است و چقدر باقی مانده است
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – رأی گرفته می‌شود بماده اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس تصویب شد.
ماده دوم قرائت می‌شود
(بشرح گذشته خوانده شد)
رئیس – مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رأی گرفته می‌شود بماده دوم. آقایانی که موافقند قبام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. شوردر کلیاتست مخالفتی ندارد؟
بعضی از نمایندگان – خیر
رئیس- رای گرفته می‌شود باین قانون که مشتمل بر دو ماده است با ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفید والا ورقه کبود خواهند داد.
(اخذ آراء بعمل آمد)
رئیس – اخذ آرا ء تمام شد (استخراج آراء بعمل آمد نود ورقه سفید تعداد شد)
رئیس- عده حضار ۹۳ با اکثریت ۹۰ رای تصویب شد
اسامی آقایان رای دهندگان – آقایان کی استوان. سهرابخان ساکنیان. رضا تجدد. آقا میرزا سید حسن کاشانی. هایم. اکبر میرزا شیروانی. آقا سید یعقوب. آقا سید محمد تقی ذوالقدر. آقا سید حسن مدرس آقا میرزا هاشم آشتیانی. میرزا آقا خان عصر انقلاب. سید علاءالدین بهبهانی. میرزا حسن خان اسفندیاری. ابولحسن پیرنیا. آقا شیخ فرج الله. حاج آقا رضا رفیع. میرزال مهدی خان زاهدی. سید کاظم خان اتحاد. عباس میرزا فیروز. میرزا عبدالله خان معتمد. آقا سید مصطفی بهبهانی. دکتر آقایان. سید محی الدین. آقاسید ابراهیم ضیاء. حاج میرزا احمد خان اتابکی میرزا جواد خان خوئی. دکتر ضیائی. محمد هاشم میرزا افسر میرزا سید حسن خان زعیم. شیخ الا اسلام ملایری. حاج سید عبداعلی طباطبائی دیبا. میرزا زین العابدین رهنما. حاج میرزا علی رضا قمی. شیخ محمد علی طهرانی. حاج سید محمد باقر دست غیب. سید ابوالفتوح. آقا شیخ جلال الدین. میرزا محمد حسین صدرائی. آقا رضا مهدوی. حاج شیخ عبدالرحمن صالحی. میرزا احمد خان شریعت زاده. سلیم ایزدی. امیر حسین خان بختیاری. میرزا عطاء الله خان روحی. محمد ولی خان اسدی. میرزا ابراهیم خان سهراب زاده. میرزا یدالله خان نظامی. میرزا محمود خان وحید. حاج میرزا اسدالله خان کردستانی. آقا میرزا محمد نجات. میرزا سید احمد احتشام و آقا میرزا لطف الله خان لیقوانی. محمد تقی خان اسعد. یحیی زنگنه. علی خان اعظمی. میرزا آقا خان دیوان بیگی. فتح الله میرزا هرمزی. دکتر حسین خان بهرامی. میرزا عبدالعزیز مفتی. غلامحسین میرزا مسعود. حبیب الله خان شادلو. میرزا محمد خان معظمی. حاج میرزا عبدالوهاب رضوی. سید محمد علی شوشتری. سیف الله خان اسکندری. ارباب کیخسرو شاهرخ. آقا سید عبدالعلی میرزائی. میرزا عبدالله یاسائی. میرزا عبدالحسین صدر. حیدر قلی میرزا حشمتی. سلیمان میرزا. میرزا سید جواد محقق. میرزا علی کازرونی. میرزا احمد خان وکیل. میرزا حسن خان پیر نیا. حاج آقا اسمعیل عراقی. حاج میرزا یحیی دولت آبادی. محمد ولی میرزا فیروز. شیخ محمد علی ثابت الموتی. آقا سید حسن اجاق. میرزا رضا خان حکمت. میرزا احمد خان اخگر. آقا سید کاظم یزدی. میرزا حسین خان اعلائی. میرزا رضا خان افشار. میرزا علی خان خطیبی. سلطان ابراهیم خان افخمی. آقا میرزا شهاب الدین.
رئیس – پیشنهادی است از طرف آقایان سلیمان میرزا و شیروانی و جمعی دیگر از آقایان راجع با ین که لایحه استخدام اعضاء مجلس جزء دستور شود.
آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا – بنده محتاج به توضیح نمی دانم همه می دانند که مستخدمین مجلس قانون استخدام ندارند و البته بهترین قدردانی برای آنها این است که قانون استخدامشان را بگذرانیم.
رئیس – آقای مهدوی (اجازه)
مهدوی – اگر قانون استخدام مستخدمین مجلس چند روز قبل گذشته بود بنده به موقع می‌دانستم زیرا هیئت رئیسه باقی بود و برای تنظیم ادارات لازم بود ولی حالا بعقیده من این قانون موضوع ندارد زیرا حقوقشان که مطابق بودجه که برای سال بعد گذشت تامین شده است و مقامشان هم محفوظ است در دوره ۶ هم قانون استخدامشان را خواهند گذراند. امروز وقتی که بنده می‌آمدم به مجلس یک کسی از من پرسید دستور چه دارید؟ بنده گفتم بودجه مملکتی به بنده گفت نخواهد گذشت و بنده مقدم بر هر چیز بودجه مملکتی را می دانم زیرا برای مجلس مضمون می‌گویند که هنوز نتوانسته بودجه مملکتی را بگذراند. شیروانی – مجلس در صورتیکه مثل ماشین کار می‌کند نمی‌توانند برایش مضمون بگویند.
مهدوی – عرض مرا گوش بده. من عقیده‌ام این است مجلس باید بودجه مملکتی را مقدم بر هر چیز بگذراند و ما هم حاضریم هفت ساعت هشت ساعت ده ساعت بنشینیم و کار کنیم و اگر کار دیگری هست باید بعد از تصویب بودجه مملکتی بگذرد والا اگر بخواهیم چیزهای دیگری را قبلا بگذرانیم این مقدمه نگذشتن بودجه مملکتی است.
بعضی از نمایندگان – اینطور نسیت
مهدوی – بنده اطلاعاتی دارم که همین طور است.
رئیس – رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا و جمعی از آقایان آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد.
خبر کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام مطرح است قرائت می‌شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
کمیسیون تجدید نظر در نظام نامه داخلی ازنقطه نظر ضیق وقت مجلس لزوم تعین تکلیف مستخدمین اداری و اجزاء جزء مجلس شورای ملی پس از تبادل نظر کامل نسبت به قانون استخدام مستخدمین در تعقیب تصویب مواد یک و دو و سه قانون موقتی مواد سه گانه ذیل را نیز تصویب و تقدیم مجلس شورای ملی نموده و مواد پنجاه چهار گانه قانون استخدام مستخدمین را مسترد می‌دارد.
ماده چهارم – ترتیب حد اقل و اکثر حقوق مستخدمین جزء مجلس و تقاعد و وظیفه و محاکمات اداری آنها بموجب نظام نامه به عمل خواهد آمد که اداره مباشرات مجلس ترتیب داده بتصویب هیئت رئیسه مجلس برسد و مادام که قانون مخصوصی برای آنها بتصویب مجلس شورای ملی نرسیده است مشمول ماده پنج این قانون نیز خواهد بود.
ماده پنجم – انحلال هر یک از ادارات و دوائر مجلس با خود مجلس شورای ملی است ولا اینکه بطور موقت بوده باشد
ماده ششم – در قسمت تقنینه رئیس و در قسمت مباشرات و مطبعه مباشرین مجلس مأمور اجرای این قانون می‌باشند
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – یک مسائلی آقای مهدوی اظهار کردند گمان می‌کنم تاریخ هم شهادت بدهد که مجلس پنجم با کمال جدیت برای مملکت خدمت کرده است و هیچ نظر نداشته که کی چه می‌گوید زیرا ما خودمان را پیش خدا و خلق مسئول می دانیم و با نهایت جدیت کار کرده‌ایم تاریخ هم زحمات و خدمات ما را قضاوت خواهد کرد. ما که رفتیم و اخلاف ما آمدند خواهند فهمید ما در چه مواقعی چه قدمهای برای مملکت برداشته‌ایم. چون جواب ایشان داده نشده بود این عقده در دل من باقی بود که فلان کس بگوید مجلس پنجم بد کار کرد و بنده می دانم که مجلس پنجم با کمال مواظبت برای طرقی و سعادت مملکت قدم برداشت آمدیم در این مسئله که حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند. فرمودند در عوض تشکر از خدمات مستخدمین مجلس قانون آنها را بگذرانیم بنده می دانم که این ماده برای آنها نافع نیست خواستم به مخبر عرض کنم که بعد از آنکه ما مستخدمین مجلس را مطابق ماده اول قانون استخدام مشمول چند ماده از قانون استخدام کشوری کردیم دیگر چه کار داریم که این ماده را بنویسیم که آن حرفی را که آقای مهدوی اظهار کردند وارد بیاید. همان طور که قانون استخدام کشوری حداقل و اکثر برای مستخدمین کشوری معین کرده است برای اعضاء مجلس هم باشد و برای اینها هم حکومت کند دیگر نظامنامه علیحده نوشتن لزومی ندارد. اگر آن طوری که آقای سلیمان میرزا هم گفتند ما می‌خواهیم محبت در باره اینها بکنیم خوب است بنویسیم آن ماده قانون استخدام شامل حال اینها هم باشد و بنده عقیده ندارم نوشته شود (نظامنامه علیحده) این است که مخالفم با این ماده و عقیده‌ام این است همان ماده قانون استخدام کشوری شامل حال اینها هم بشود. ترتیب هم همانطوری باشد که در قانون استخدام کشوری نوشته شده است.
مهدوی– اجازه می فرمائید؟ سوء تفاهمی شده است.
رئیس – بفرمائید
مهدوی – بنده هم عقیده‌ام همان طور که آقای آقا سید یعقوب اظهار داشتند این است که مجلس پنجم کارهای برجسته کرده است و این اظهاری هم که کردم برای این بود که در این آخر مجلس هم بودجه را بگذرانیم و این قدم آخری را هم طوری برداریم که کارمان تمام شود.
شیروانی مخبر کمیسیون – بنده تصور می‌کنم فرمایش آقای آقا سید یعقوب مربوط به اعضاء اداری مجلس بود و آنها همان طور مشمول قانون استخدام خواهند بود.ولی برای اعضاء جزء که در هیچ وزارت خانه و مؤسسه معمول نبوده است برای آنها قانونی وضع شود چون برای مستخدمین جزء مجلس باید یک مزایائی قائل شد برای اینکه آنها مثل سایر وزارت خانه‌ها روزی سه چهار ساعت کار نمی‌کنند (از سر آفتاب می‌آیند تا پاسی از شب گذشته مشغول خدمتند) لذا ما گفتیم در این قانون اسمی از آنها برده شود و مقامشان تثبیت گردد و ضمناً با نظر هیئت رئیسه یک نظامنامه برای تقاعد و وظیفه آنها نوشته شود و به موقع اجراء بیاید
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – رأی می‌گیریم به ماده چهارم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده پنجم (به شرح سابق قرائت شد)
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده تصور می‌کنم در این ماده به جای (باخود مجلس است) باید نوشته شود با هیئت رئیسه مجلس است زیرا مجلس شورای ملی هر روز نمی‌تواند بیاید ملاحظه کند که کدام یک از ادارات یا دوائر مجلس زیاد است این از وظائف هیئت رئیسه است.
رئیس – آقای اتحاد (اجازه)
اتحاد – عرض کنم این ماده را برای ایام فترت نوشته‌اند ممکن است موقعی مجلس نباشد و ادارات مجلس باشد در این صورت اگر این پیش بینی را نمی‌کردند ممکن بود در یک موقعی دولت بگوید امروز ادارات مجلس لازم نیست و به عقیده بنده این ماده خیلی لازم است.
رئیس – آقای افسر (اجازه)
محمد هاشم میرزا افسر – به عقیده بنده همان هیئت رئیسه مجلس کافی است دیگر نوشتن با خود مجلس است لزومی ندارد و مجلس هم در موقع گذشتن بودجه هر اداره را زائد بداند حذف خواهد کرد.
شیروانی – عرض کنم آن نظری که آقای کازرونی فرمودند که اسباب زحمت مجلس می‌شود که هر روز یک اداره را بخواهد منحل کند و یکی دو جلسه وقت خودش را صرف این کار کند. اساس این فکر همان است که آقای اتحاد فرمودند ما می‌خواهیم بگوئیم غیر از مجلس شورای ملی که هیئت رئیسه هم جزء آن است هیچ مقامی صلاحیت ندارد ادارات مجلس را منحل کند ولا البته اجرای قانون بت هیئت رئیسه و تشکیلاتش هم با هیئت رئیسه است
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – پیشنهادی است از آقای آقا میرزا شهاب و یک پیشنهاد هم در همین زمینه از آقای کازرونی است (پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب این طور قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم به جای (با خود مجلس) نوشته شود با هیئت رئیسه مجلس شورای ملی است. (پیشنهاد آقای کازرونی به شرح ذیل خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که در سطر اول به جای با خود مجلس نوشته شود با هیئت رئیسه است.
آقا میرزا شهاب – نظر آقایان صحیح است ولی این تصور را بفرمائید که اگر یکی از دوائر یا شعب تقنینیه یا مباشرت لازم نباشد آیا باید این را به طور طرح قانونی به مجلس بیاورند و در اطراف آن چند روز مذاکره شود. یکی بگوید لازم نیست یکی بگوید لازم است و چند روز وقت مجلس گرفته شود که فلان اداره یا دائره در مجلس لازم است یا لازم نیست. تشخیص اینکه کدام یک از دوائر یا شعب لازم است یا لازم نیست باهیئت رئیسه مجلس است ولی البته بودجه اش باید به تصویب مجلس برسد و هر یک از ادارت را زائد دانستند ممکن است به بودجه اش رأی ندهند این است که بنده پیشنهاد کردم به جای با خود مجلس نوشته شود با هیئت رئیسه مجلس
رئیس – آقای اتحاد (اجازه)
اتحاد- عرض کنم اگر آقایان درست در این ماده دقت بفرمایند می‌بینند که این جا نوشته شده است هر یک از ادارات و دوائر مجلس یکی از آنها اداره مباشرت مجلس است البته اگر بخواهند یک وقت اداره مباشرت را به شکل دیگر در آورند باید خود مجلس این کار را بکند این جا یک نظر دیگر ی نیست هر وقت که مجلس نخواست یکی از اداراتش باقی باشند رأی می‌دهد که نباشد و به نظز بنده با خود مجلس بهتر است.
رئیس– آقای طهرانی و آقا سید یعقوب هم عین همین پیشنهاد را داده‌اند قرائت می‌شود. (این طور قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده پنج این طور نوشته شود: هیچ یک از ادارات و دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر به تصویب هیئت رئیسه مجلس طهرانی پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه با خود مجلس شورای ملی نوشته شود که هیئت رئیسه اجراء کند.
طهرانی – پیشنهاد بنده تأ مین می‌کند نظریه آقای مخبر آقای اتحاد را هیچ یک از دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر به تصویب هیئت رئیسه در هر صورت یا فترت هست یا نیست اگر فترت باشد که هیئت رئیسه نیست و دوائر منحل نمی‌شود. زیرا هیچ یک از دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر به تصویب هیئت رئیسه بنابراین تصویب هیئت دولت برای انحلال دوائر مجلس صلاحیت ندارد اگر هم مجلس شد هیئت رئیسه می‌بیند اگر یکی از دوائر زیاد باشد انحلالش را اعلان می‌کند و پیشنهاد به مجلس هم بالطبع در موقع آمدن بودجه می‌شود. چیزی که شما از او می‌ترسید فترت است که در آن موقع یکی از دوائر مجلس بدون جهت منحل شود. و این پیشنهادی که بنده کردم تأمین می‌کند این نظریه را
رئیس – آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – آقایان اشتباه می‌کنند موضوع در سر فترت و غیر فترت هر دواست و گفتگو در این است که اختیارات ادارات مجلس باید با خود مجلس باشد نه به دست یک عده مخصوصی برای اینکه یک عده مخصوصی نباید بتواند یک اداره مجلس را منحل کند مجلس خودش مختار است هر وقت لازم ندید می‌توانم اداراتش را تعطیل کند. گفتگو بر سر فترت و غیر فترت هر دو است آقای اتحاد راجع بفترت تنها فرمودند که دولت نتواند ادارات را منحل کند. ولی در کمیسیون اینطور در نظر گرفته شد که هیئت رئیسه که یک عده از وکلا می‌باشند نتوانند ادارات مجلس را منحل کنند انحلال ادارات مجلس فرع بر اینکه خود مجلس این کار را بکند آقایان این التفات بکنند که یک عده نتوانند به دفاع خودشان ادارت مجلس را منحل کنند. اما راجع بطرح قانونی که فرمودند محتاج بطرح و لایحه و این چیزها نیست وقتی که بودجه مجلس به مجلس آمد به آن قسمت اداره که مجلس زائد می داند رأی داده نمی‌شود و این معنیش اینست که آن اداره منحل است.
رئیس – بنده ناچارم یک توضیحاتی بدهم. اولا هیئت رئیسه تصور نمی‌کنم نظر موافقی با این ماده داشته باشد نه از نقطه نظر این هیئت رئیسه البته اخبار هیئت رئیسه با خود مجلس است و مجلس ششم خودش هیئت رئیسه خودش را باختیار انتخاب می‌کند. آقایان تصدیق می‌فرمایند که هر هیئت رئیسه باشد بدون جلب رضایت نمایندگان نسبت بادارات مجلس کاری نخواهد کرد. ولی اگر چنانچه یک موقعی مقتضی شد و دلائلی ایجاب کرد که یکی از دوائر را تبدیل بکند یا نقل دهد به یک دائره دیگر آنوقت اگر بخواهند به مجلس عرض کنند به چه وسیله عرض کنند؟ لایحه بدهند؟ تقدیم کنند این لایحه کی خواهد بود؟ مدافع آن کیست؟ هیئت رئیسه باید مدافع باشد بعد از همه این ترتیبات با آن حس ترحمی که در تمام آقایان نمایندگان مشاهده می‌شود اگر یک دائره را بخواهند منحل کنند با تصدیق لزوم انحلال آن بقدری آن اشخاص تمسک خواهند جست که آقایان قادر نخواهند بود موفق به انحلال آنها بشوند و این مسئله از حیث جریان امور اداری تولید اشکال خواهد کرد. بنا بر این مقصود آقایان که می‌گویند در غیاب مجلس نتوانند دوائر را منحل کند به اختیار هیئت رئیسه هم باشد این نظر تأمین خواهد شد زیرا وقتی مجلس نیست هیئت رئیسه هم نیست و اینکه می‌فرمایند ممکن است در موقعی که بودجه مطرح است مجلس در آن وقت هر اداره را زائد دید به بودجه اش رأی ندهد این عملی نیست زیرا بودجه در یک موقع بمجلس می‌آید و تصویب می‌شود و ممکن است بعد از چهار ماه یا پنج ماه دلایلی موجباتی پیدا شد برای تغییراتی آنوقت دیگر بودجه موضوعی ندارد. و این که فرمودند هئیت رئیسه قوه مجریه مجلس است صحیح است ولی قوه مجریه برای مجلس است علی ای حال بنده تکلیف هیئت رئیسه را لازم دانستم عرض کنم دیگر خودتان می دانید. رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهادات آقای آقا میرزا شهاب.
آقا میرزا شهاب – نظر به اینکه اگر حالا رأی گرفته شود و ممکن است این پیشنهادات قابل توجه شود و بر می‌گردد بکمیسیون و شاید دیگر بمجلس نیاید بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم مگر اینکه آقای مخبر قبول کنند
مخبر – نظر کمیسیون این نیست که دخالت کند در انحلال یا تاسیس بعضی ادارت مجلس نظر این بوده است که غیر از مجلس که هیئت رئیسه هم جزء او است هیچ مقامی حق انحلال ادارات مجلس را ندارد. بنده خیال می‌کنم اگر عبارت هر یک را از ماده برداریم منظور بعمل آید و تشکیلات اداری هم منحصراً مربوط به هیئت رئیسه می‌شود بموجب ماده شش.
رئیس – پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب (مجدداً بشرح گذشته خوانده شد)
روحی – بنده پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب را قبول می‌کنم.
آقا سید یعقوب – آقای شیروانی توجه بفرمایند تصور می‌کنم این پیشنهادی را که بنده عرض کردم مسئله را تمام کرده باشد همانطور که مقام ریاست فرمودند هیئت رئیسه مجری رأی مجلس است آقای شیروانی که مخبر هستند درست توجه بفرمایند مجری رأی مجلس است یعنی چه یعنی امورات داخلی مجلس و هیئت رئیسه مجری آن است. اینجا یک اشتباهی هم راجع بفترت فرمودند با اینکه قانون اساسی داریم مطابق آن و با این دولتی که داریم تصور نمی‌کنم فترتی پیش بیاید. مملکتی که تمام کارش در جریان مشروطیت است فترت ندارد و هیچ دولتی هم نمی‌تواند نسبت به ادارات مجلس کاری بکند. این ماده برای این نیست که یکوقت دولت بتواند یکی از ادارت مجاس را منحل کند نظر این نیست نظریه این است که انتظام ادارات مجلس و مستخدمین مجلس با خود مجلس است این است که بنده پیشنهاد کردم با خود مجلس است که هیئت رئیسه مجری آن است و تصور می‌کنم این پیشنهاد نظریه تمام آقایان را تامین کند.
مخبر – همه پیشنهادها قرائت شود هر کدام بهتر باشد قبول می‌کنم (پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب و آقا سید یعقوب و کازرونی و طهرانی بشرح سابق خوانده شد)
اتحاد – بنده دو کلمه باین ماده اضافه کردم و تصور می‌کنم آقایان راضی باشند انحلال هر یک از ادارات و دوائر مجلس بر حسب پیشنهاد هیئت رئیسه با خود مجلس شورای ملی است.
مخبر – بنده پیشنهاد آقای طهرانی را قبول می‌کنم.
رئیس – مجدداً قرائت می‌شود (اینطور خوانده شد)
هیچ یک از ادارات و دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر بتصویب هیئت رئیسه مجلس.
رئیس – پیشنهاد آقای یاسائی و چند نفر از آقایان قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده اضافه شود بدون محاکمه اداری مستخدمین جزء مجلس اخراج نمی‌شوند.
یاسائی – این پیشنهاد چندان توضیحی ندارد مقصود بنده و سایر پیشنهاد دهندگان این بود که مقام مستخدمین جزء هم تامین شود که در دوره فترت نگران نباشند و برای قدردانی از خدمات آنها که الان مذاکره شد بنده لازم دانستم این پیشنهاد را تقدیم کنم که بی جهت اخراج نشوند
مخبر – اگر چه این نظر در نظام نامه که هیئت رئیسه می‌نویسند تامین می‌شود ولی برای اینکه وقت مجلس بیش از این صرف نشود این را هم قبول می‌کنم.
رئیس – ماده ۵ با ضمیمه آخری قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم. (اینطور خوانده شد)
ماده ۵ – هیچیک از ادارات و دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر بتصویب هیئت رئیسه مجلس و بدون محاکمه اداری مستخدمین جزء اخراج نمی‌شوند.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو. (اجازه)
ارباب کیخسرو – اینجا لازم است بنده یک توضیحی عرض کنم تا حال در این هفده سال هیچ مستخدمی بدون تقصیر و بدون محاکمه اداری اخراج نشده است و فقط یکی دو نفر اخراج شده‌اند. بنده مخالف نیستم که این شرط اینجا نوشته شود ولی اینطور که اینجا نوشته شده شده است اینطور می رساند که مستخدمین جزء بدون محاکمه نمی‌شوند ولی سایر مستخدمین ممکن است بدون محاکمه اخراج شوند.
رئیس – آقای یاسائی. (اجازه)
یاسائی – برای رفع اشکالی که آقای ارباب فرمودند ممکن است پیشنهاد اینطور اصلاح شود بدون محاکمه اداری مستخدمین جزء که در ماده چهارم ذکر شده است اخراج نخواهند شد.
حاج میرزا عبدالوهاب – بنده پیشنهاد تجزیه می‌کنم.
رئیس – تجزیه می‌شود.
پیشنهاد آقای دست غیب. (اینطور خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم نوشته هیچیک از مستخدمین.
رئیس – در ماده چهارم تصریح دارد که محاکمات اداری آنها بموجب نظام نامه خواهد بود و این کافیست.
معذالک تجزیه می‌کنیم قسمت اول خوانده می‌شود. (اینطور خوانده شد)
هیچیک از ادارات و دوائر مجلس منحل نمی‌شود مگر بتصویب هیئت رئیسه مجلس.
رئیس – رأی گرفته می‌شود به این قسمت آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد.
قسمت دوم – بدون محاکمه اداری مستخدمین جزء اخراج نمی‌شوند.
رأی می‌گیریم به این قسمت. آقایانی که موافقند قیام بفرمایند.
(چند نفر برخاستند)
رئیس – رد شد قسمت اول بجای ماده ۵ ملحوظ می‌شود.
ماده شش قرائت می‌شود. (بمضمون گذشته خوانده شد)
ارباب کیخسرو – بنده یک ماده پیشنهاد کرده‌ام که باید آن ماده شش و این ماده که قرائت شد هفت شود.
رئیس – بسیار خوب پس از اینکه مذاکره در این ماده تمام شد این کار را می‌کنیم. آقای روحی. (اجازه)
روحی. در قسمت مباشرت کتابخانه را فراموش کرده‌اند آن هم باید علاوه شود.
رئیس – آقای ارباب کیخسرو. (اجازه)
ارباب کیخسرو – آقای روحی توجه بفرمایند. مباشرت چیست؟ اصلا کلمه مطبعه هم لازم نبود. کتابخانه و غیره تمام اینها جزء مباشرت است اگر بنا شود کتابخانه ذکر پس باید صندوق و چیزهای دیگر هم ذکر شود.
رئیس – پیشنهاد آقای روحی قرائت می‌شود. (اینطور خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم کلمه مطبعه از ماده حذف شود.
روحی – آقای ارباب تصریح فرمودند که مطبعه یک کلمه زیادی است بنده هم عرض کردم که اگر مطبعه هست کتابخانه هم اضافه شود و اگر هم لازم نیست کلمه مطبعه هم حذف شود.
رئیس – آقای اتحاد (اجازه)
اتحاد – فرق بین کتابخانه و مطبعه خیلی زیاد است مطبعه قریب پنجاه نفر عضو دارد و کتابخانه یکی دو نفر مطبعه کارهای خارجی دارد و کتابخانه ندارد
مخبر – اگر از اول نوشته نشده بود همانطور که آقای ارباب فرمودند صحیح بود ولی حالا که نوشته شده است حذفش مورد ندارد
رئیس – رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن پییشنهاد آقای روحی آقایانیکه موافقند قیام فرمایند
(دو سه نفر برخاستند)
رئیس – قابل توجه نشد رأی گرفته می‌شود بماده ششم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد ماده پیشنهادی آقای ارباب قرائت می‌شود (اینطور خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل را بجای ماده شش گذارده و ماده ششم ماده هفت شود ماده ششم مواد بیست و هفت و بیست و هشت و سی و یک قانون استخدام کشوری شامل مستخدمین مجلس نیز خواهد بود
ارباب کیخسرو – بنده اصل مواد را می‌خوانم که خاطر آقایان مستحضر است ماده سی و یک اینست مستخدمین دولت سالی یک ماه حق مرخصی با استفاده از حقوق دارند بترتیب تحصیل مر خصی را نظام نامه‌های اداری معین خواهد نمود ماده بیست و هفت کسانی که پس از شش سال خدمت در یک مقام استعداد ارتقاء بمقام بالاتری را ندارد حق اضافه مقرری را خواهند داشت میزان این اضافه از خمس آخرین مقرری مستخدم مذکور تجاوز نکرده و بیش از دو مرتبه داده نخواهد شد ماده بیست و هشت مستخدمینی که بواسطه حذف مشاغل یا بنا بمقتضیات اداری بدون تقصیر بیکار شوند منتظر خدمت محسوب تا زمانیکه مجدا متصدی شغلی نشده انداز مرتبه اول تا مرتبه پنجم دو ثلث و ازمرتبه ششم ببالا نصف آخرین مقرری خود را دریافت خواهند کرد واوقات انتظار خدمت درجز و مدت تصدی محسوب ودر موقع ترفیع وتقاعد نظور خواهد شد اختیاز ترتیب حذف مشاغل وغیره ادارات هیئت شوری با خودهئتهای شوری خواهد بود اینها را درضمن پیشنهاد ماد اول متذکر نشده‌ایم و اگر اینجا پیشنهاد نمی‌شد ممکن بود مستخدمین از این حقوق محروم بمانند
مخبر – عرض کنم چون یک مواد مخصوص ارشامل مستخدمین مجلس قرار داده‌ایم و این سه ماده تنها موادی است که بمنفعت مستخدمین:ادارات است و متاسفانه بواسطه عجله که داشتیم حذف شده بنده قبول می‌کنم
رئیس – رای گرفته می‌شود باین ماده آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد این ماده ماده شش وماده شش ماده هفت خواهد شد مذاکره د رکلیات است آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو – بنده اینجا یک اشتباهی کردم. ماده بیست و هشت در ضمن ماده ذکر شده بود و اینجا همان ماده سی ویک و بیست و هفت باید ذکر شود
رئیس – در ماده اول مواد شانزد ه و بیست و پنج بود آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی – عرض کنم ماده الحاقیه که آقای ارباب پیشنهاد کردند بنظر بنده یک قدری مخالق شد باآن ماده که ما را ی دادیم که انحلال هر یک از دوائر مجلس باهیئت رئیسه مجلس است در یکی از موادیکه ایشان پیش نهاد کردند که شامل مستخدمین اداری مجلس شود ذکر شده است که انحلال هریک از دو اثر هیئتهای شوروی با خود هیئت شوروی است و تصور می‌کنم متناقض شد زیرا آن ماده اینطور تصویب شد که انحلال هر یک از ادارات مجلس با هئیت رئیسه مجلس است و بنظر بنده این متناقض می‌آید مگراینکه توضیح بدهند که رفع اشکال بشود
مخبر – هئیت شوروی عبارتست از تمام موسسه مجلس که کمیسیونها و مجلس علنی وهمه اینها جزو واواست وهیئت رئیسه خودش یک رشته از هیئت شوروی است و ماهم د ریک ماده این این حق را با و داده‌ایم و تناقض ندارد
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – را ی می‌گیریم باین قانون که مشتمل برهفت ماده است آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد چند دقیقه تنفس می‌شود (در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیمساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس – پیشنهاد آقای مدرس قرائت می‌شود (اینطور خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم لایحه دیون دولتی جزء دستور اول مطرح شود
رئیس – جزء دستور بود ولی ایشان تقاضا کرده‌اند مقدم باشد بعد شهریه‌ها ماده هفتم راپورت قرائت می‌شد (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده هفتم – در ظرف یکماه بعد از تصویب این قانون وزارت مالیه اعلانی بوسیله جراید منتشر و بموجب آن بعموم اخطار خواهد نمود که کلیه اتباع ایرانی که برعلیه دولت ایران ادعائی داشته و دعوی خود را بر تعهدات قبل از اول حمل ۱۳۰۲مستند میداند باید در ظرف یکسال از تاریخ نشر اعلان دعاوی خودرا بوزارت مالیه ابراز نمایند بعد از مدت مزبور هیچگونه ادعائی برعلیه دولت پذیرفته نخواهد شد و هیچ سهمی برای تادیه چنان ادعائی صادر نخواهد گردید مگر آنکه کلیه اسناد و اطلاعات لازمه برای اثبات صحت واعتبار آن قبل از انقضای مدت یک سال فوق الذکر تحویل دولت شده باشد
رئیس – پیشنهادی شده است اول باید تکلیف آن معلوم شود قرائت می‌شود (بطریق ذیل خوانده شد)
ماده واحده ذیل را عوض راپرت نمره ۱۲کمیسیون قوانین مالیه نمره ۱۶ جدید قوانین مالیه تقدیم و پیشنهاد می‌نماید برای اینکه دولت دیون ثابته داخلی را باتباع داخله درتحت ترتیب منظمی تادیه نماید مجلس شورای ملی بوزارت مالیه برای پرداخت قروض فوق الذکر برای دادن جایزه‌های مربوط باین قروض چهار میلیون و دویست هزار تومان اعتبار می‌دهد بترتیبی که مقتضی می داند بین طلب کاران داخلی (که طلب آنها از طرف وزارت مالیه تصدیق وبرای پرداخت آن از طرف مجلس شورای ملی اعتبار تصویب شد یا بشود) تقسیم کرده و تا بیست سال از ابتدای سنه ۱۳۰۵سالیانه ۲۱۰۰۰۰تومان در جزو بودجه مملکت منظور و مطابق نظامنامه مخصوصی که وزارت مالیه تهیه خواهد کرد قروض دولت را تادیه نمایند
مدرس. یوسف عدل. شیروانی. محمد ولی فیروزی اتابکی وعباس
رئیس – چون این ماده واحده قایم مقام تمام موادخواهد شد. بنابراین قبلا باید تکلیفش معلوم شود
مدرس – آقایان همه متوجه هستند که بای تکلیف دیون دولتی معلوم شود و آن لایحه که سابقا دولت پیشنهاد کرده بود ازنقطه نظر اسهام و این ترتیبات خیلی اشکالات داشت لهذا ما با بعضی از آقایان با نظریه دولت این ماده واحده را تنظیم نمودیم که انشاءالله زودتر از مجلس بگذرد و برای آسایش طلب کار ماهم بالنسبه بهتر از آن لایحه است
رئیس آقای دکتر آقایان (اجازه)
دکتر آقایان – بنده نمیدانم اشتباهی شده است یا درنتیجه توافق نظر اخیر که بنده اطلاع ندارم اینطور نوشته شد. در لایحه پیشنهادی دولت سالیانه دویست ویک هزار تومان بود ودرکمیسیون دویست ودو هزار تومان شد که دویست تومان اصل قروض باشد و دو هزار تومان جایزه است ماده واحده که الان آقا میرزا شهاب خواندند اگر بنده سهو نکرده باشم دویست وده هزار تومان بوددر آن قسمتش بنده حرفی ندارم دویست و ده هزار تومان بهتر است ولی چیزی که هست این است که مطابق این لایحه کاملا تقسیم سهام واگذار شده است بنظریات دولت. آن لایحه اولی که از طرف وزارت مالیه آمد بمجلس مدتی درش زحمت کشیده شد تادر یک اصولی موافقت پیدا کردیم حالا نظر به آنکه وقت مجلس کم است وشاید گذارندن آن لایحه اشکال پیدا کند از اینجهت این ماده واحده پیشنهاد شده است بنده خواستم از آقای مدرس و آقای مخبر تقاضا کنم که لغت سهام را تفسیر کند میزان سهم را هم در اینجا تعیین نمایند که دولت موظف باشد به آن ترتیب رفتار کند باعث زحمت طلبکارها نشود.
وزیر فوائد عامه – بنده خواستم عرض کنم همانطور که آقای مدرس فرمودند دولت موافق است بااین ترتیب واگر آقایان واقعا بخواهند این لایحه بگذرد بعضی چیزهای کوچک راصرفنظر فرمایند که زودتر بگذرد
حائری زاده مخبر – این تفاوتی که آقای دکتر آقایان اظهار کردند اخیرا در کمیسیون جایزه را صد پنج در نظر گرفتند و کمیسیون هم برای اینکه زودتر این لایحه بگذرد کاملا موافق است
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقاسید یعقوب – در آن ماده که سابقا از کمیسیون گذشت بنده همچو فهمیدم که که دو تبصره در آن ماده بود یک تبصره اش این بود قروض را که مجلس شورای ملی تصویب بکند ودر اینجا هیچ ندارد...
بعضی از نمایندگان – دارد
آقا سید یعقوب عرض کنم اینجا نوشته است قروضی را که وزارت مالیه تصویب کند واجازه پرداختش را مجلس شورای ملی بدهد نه اینکه قروضی را که مجلس تصویب کند اگر اینهم آنطور است که بنده موافقم لیکن عبارت این است که اجازه پرداخت را مجلس بدهد اگر قروض را هم مجلس تصدیق کند بنده مخالفتی ندارم.
وزیر فوائد عامه – بنده تصور می‌کنم که باید آقایک مسئله رادر نظر بگیرند ترتیب اینکه فلان شخص چقدر طلب کار است یا حسابش چیست با دولت است مجلس شورای ملی اگر بخواهد تصویب کند آنچه را که دولت تصدیق کرده است تصویب می‌کند. والا اگر بخواهد محاکمه کند ورسیدگی باید اینکار محاکم قضائی است وربطی بمجلس ندارد
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – ماده واحد قرائت می‌شود و رای می‌گیریم
شیروانی – بنده یک اصلاح عبارتی دارم. (ماده واحده بشرح گذشته قرائت شد)
مدرس – مقتضی است
شیروانی – مقصود بنده هم همین بود.
آقاسید یعقوب – بنده یک تبصره پیشنهاد کرده‌ام
رئیس – اعلان اخذ رای شده است دیگر مورد ندارد (اخذ آراء بعمل آمد)
رئیس – اخذ آراء تمام شد (استخراج آراء بعمل آمده نتیجه بطریق ذیل حاصل شد) ورقه سفید علامت قبول ۷۱ورقه کبود علامت رد ۱
رئیس – عده حضار ۹۶ با کثریت ۷۱رای تصویب شد
آقایان موافقین میرزا احمد خان اخگر. آقامیرزا – سید احمدبهبهانی. میرزا رضا خان افشار. آقارضا تجدد. آقامیرزا سید حسن کاشانی‌هایم. اکبر میرزا. حیدر قلی میرزا – حشمتی. میرزا شهاب الدین. میرزا محمد نجات. میرزا محمد خان وحید. علیخان – اعظمی. میرزامحمد تقی ذوالقدر. میراز ازین – العابدین رهنما. آقامیرزا هاشم آشتیانی آقا سید حسن مدرس. آقاسید مصطفی بهبهانی. سلیم ایزدی. میرزا محمد تقی بهار. میرزا حسین خان اسفندیاری. ابوالحسن پیرنیا. دکتر آقایان. آقا سید ابراهیم ضیاء. شیخ الاسلام ملایری. دکتر ضیائی. آقا میراسید حسینخان زعیم. حائری زاده. آقارضا مهدوی. میرزا- یوسف خان قائمقام. حاج میرزا علیرضا قمی. میراز محمد حسین صدرائی محمد ولی خان اسدی میرزا احمدخان شریعت زاده. دکتر حسین خان بهرامی سهراب زاده. میرزا یدالله خان میرزا آقاخان دیوان بیگی. میرزا عبدالعزیز مفتی. فتح الله میرزا هرمزی. محمد تقی خان اسعد. یحیی زنگنه. آقا سید کاظمم یزدی. غلامحسین میرزا. ارباب کیخسرو و شاهرخ. حاج میرزا احمد خان اتابکی حبیب الله خان شادلو. میرزا جوادخان خوئی. سهراب خان ساکنیان. حاج حسن آقا ملک. آقای علاءالدین بهبهانی. سیف الله خان – اسکندری. آقا میرزا عبدالله یاسائی. آقا سید محمد علی شوشتری. دست غیب. آقا میرزا عبدالحسین صدر. میرزا رضاخان حکحمت میرزا محمد خان زاهدی. آقا سید ابوالفتوح آقا سید کاظم خان اتحاد. سلطان ابراهیم خان افخمی. تقی زاده. آقاسید حسن اجاق محمد هاشم میرزا افسر. میرزا علی خان خطیبی. محمد ولی میرزا فیروز. میرزا حسین خان علائی. کی استوان. آقا سید عبدالعلی میرزائی لطف الله خان لیقوائی
مخالف – آقا شیخ فرج الله
رئیس – خبر کمیسیون بودجه راجع بچهارده فقره شهریه مطرح است قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد)
بموجب لوایح متعدده دولت شهریه‌های مفصله پیشنهاد بمجلس مقدس شده در جلسات عدیده لوایح مزبوره موردشور واقع بالاخره کمیسیون بودجه قدیم مواد ذیل را تنظیم و برای تصویب بمجلس مقدس شورای ملی تقدیم وپیشنهاد می‌نماید ماده اول – مجلس شور ایملی بوزارت مالیه اجازه می‌دهد مبلغ ۸و ۳۳۴۴قران شهریه‌های مفصله ذیل را برقرار از محل اعتبار بودجه وزارتخارجه پرداخته خواهد شد تادیه نماید. ۱- ورثه مرحوم میرزا یوسف خان عضو سابق تحدید گیلان خانم گل عیال ۲۵قران عباسخان و حسینخان و حسن خان بالسویه ۷۵قران ۱۰۰قران ۲- ورثه قانونی عبدالمحمود ملاح از اول فروردین ۱۳۰۲ماهی چهار تومان ۴۵قران ۳- مبلغ سی. یکتومان و پنجقران شهریه اختر خانم عیال مرحوم میرزا حسین خان ضبط و مدرعوض از اول فروردین ۱۳۰م مبلغ مزبور درباره اختر خانم و عیال‌ها جر خانم همیشره و علینقی خان نوه مرحوم میرزا حسین خان نایب سر هنک موزیک بالسویه برقرار میشودد ۳۱۵قران ۴- ورثه مرحوم محمد هاشم خان پیشخدمت سابق اداره گمرک معصومه خانم عیال و طوبی خانم صبیه هر نفری یازده قران و محمد خان پسر بیست ودو قران ۴۴۰قران- ۱۳۰۲ قران. ۵- زائر عبدالله خان از اوایل فروردین ۱۳۰۲ مادام الحبوت هفت تومان و پنج قران. ۶- ورثه مشهدی یادگار از اول فروردین غلامعباس پسر سه تومان و نهصد دینار سکینه عیال پانزده قران و نه شاهی دختر پانزده قران و نه شاهی ۸ و ۶قران ۷- ورثه حسن خان – فاطمه خانم عیال و فخر الملوک ضبیبه از اول فروردین ۱۳۰۴بالسویه بیست و پنج تومان ۲۵۰۰قران ۸- ناصرخان و مهری خانم پسر و زوجه مرحوم محمود آقاخان از اول فروردین ۱۳۰۴ بالسویه بیست و پنج تومان – ۲۵۰ قران ۹- حسن خان و احمد خان و ناصر علی خان و بدوزمان خانم اولاد مرحوم میرزا علی خان فرزانه از تاریخ ۱۳فروردین ۳۰۴درجزو بودجه وزارت امور خارجه بالسویه پنجاه تومان۵۰۰ قران. ۱۰ – سلطان خانم عیال مرحوم میرزا محمد خان مفاخر السلطنه از اول فروردین ۱۳۰۴سی تومان ۱۱- میرزا تقی خان محمدی عضو سابق وزارت داخله از اول فروردین ۱۳۰۴ماهی ۴۰ تومان ۱۲- نادره خانم افسر خانم سرور خانم طالعه خانم – صبا یاو درخشند. خانم عیال مرحوم عنایت الله خان فومنی بالسویه از تاریخ فوت عنایت الله خان سی تومان و۴قران ۱۳- ماهی نود تومان شهریه مرحوم عباسقلی ثقفی ضبط و در عوض چهل و پنج تومان شهریه از تاریخ فوت آنمرحوم از قرار ذیل در باره ورثه مفصله برقرار می‌شود. صدیقه خانم و شوکت خانم عیال از قرار نفری دوازده تومان. زبینده خانم صبیبه و ملک تاج خانم نواده دختری نفر هشت تومان. منصوره خانم پنج تومان. ۱۴- سیصد و شصت تومان مستمری دیوانی مرحوم میرزا تقی خان ضیاء دفتر ضبط و از اول فروردین ۱۳۰۴ماهی سی تومان درباره وهفت نفر اولا صغیر و یکنفر عیال آن مرحوم مطابق تفصیل ذیل برقرار می‌شود. احمد خان – و محمد خان و امیر خان نفری ۵۵قران. نصرت خانم وافسر خانم وشوکت خانم ومعصومه خانم صبیه وخدیجه خانم عیال از قرار نفری ۲۷قران – جمعا ۳۰۰قران. ماده دوم. وراث ذکور تاسن ۲۱سالگی واثاث مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند حق دریافت شهریه راخواهند داشت.
رئیس – شور در کلیات است. آقای رهنما. (اجازه)
رهنما – موافقم
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده بااین شهریه‌ها موافقم بواسطه اینکه شهریه بگیرهائی که در لایحه ذکر شده است مردمان فقیر زحمت کشیده هستند و یک قسمتش رابنده کاملا اطلاع دارم که بیست و چهار سال وبیست و پنج سال خدمت کرده‌اند وزحمت کشیده‌اند و حالا هفت تومان و نیم به آنها می‌دهند. لیکن بنده خواستم این مسئله را تذکر بدهم که باید حتی الامکان سعی بشود که شهریه‌ها حقوقی که داده می‌شود جزء بودجه مملکتی متعلق بهر یک از وزارتخانه‌ها ست در آتیه در بودجه همان وزارتخانه درج شود که محتاج بلوایح مخصوص نباشد و منطبق کنند باقانون استخدام ک اسباب زحمت نشود.
وزیر مالیه – اینجا آقیا کازرونی در قسمت اول موافق بودند و بعنوان مخالفت صحبت فرمودند وراجع بقسمت دوم که فرمودند خوبست راجع بهر وزارتخانه که هست در جزء بودجه مملکتی جزء مخارج همان وزارتخانه نوشته شود. وزارت مالیه معتقد است اگر در سایر وزارتخانه‌ها هم چیزی هست بیاید جزء کتاب شهریه و مستمریات وهمانطور که ملاحظه فرمودند بموجب قانون استخدام باین اشخاص چیزی نمی‌رسد و باین جزئی شهریه برایشان پیشنهاد شده است که بتوانند زندگی کنند.
رئیس – آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب – این چند قلم شهریه رادر یک راپورت نوشته‌اند برای اینست که در وقت رای گرفتن که بنا است باورقه رای گرفته شود یک مرتبه رای گرفته شود که وقت مجلس تضییع نشود این است که بنده پیشنهاد می‌کنم دوسه فقره دیگر هم که هست آنها هم ضمیمه شود و یکمرتبه رای گرفته شود: یکی راجع بورثه مرحوم حاج علی بابا است یکی راجع به میرزا مسعود خان مفتاح است یکی هم یک ماده واحده است راجع بقطع مستمری دکتر محمدخان شیخ وبر – قراری ماهی پنجاه تومان خرج تحصیل برای غلامرضا خان شیخ این است که تقاضا می‌کنم اینها هم ضمیمه شود. یک مرتبه رای گرفته شود
رئیس- مخالفی ندارد؟
بعضی از نمایندگان – خیر
وزیر مالیه – یک لایحه دیگر هم هست راجع بورثه مرحوم میرزا سید امین خان چون بناء است یکمرتبه رای گرفته شود تقاضا می‌کنم آنهم ضمیمه شود
رئیس – مذاکرات در کلیات کافی است؟
جمعی ازنمایندگان – بلی
رئیس – رای گرفته می‌شود برای دخول در شور مواد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد
میرزا عبدالله خان معتمد مخبر کمیسیون بودجه – درقسمت سیزدهم راجع به حقوق ورثه مرحوم عباسعلیخان بنده این طور شنیدم که گویا درراپرت نوشته شده است وعباسقلیخان تمنی می‌کنم ای قسمت هم اصلاح شود
رئیس – چند فقره شهریه که ضمیمه ماده اول این خبر خواهد شد آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقاسید یعقوب – بنده درکمیسیون بودجه هم کاملا بااین خبر موافق بودم ولی اینجا آقای بیات درجواب آقا میرزا علی یک چیزی بیان کردند که گمان نمی‌کنم صحیح باشد آقا میرزا علی اظهار داشتند خوبست بعد از این شهریه یا مستمری که می‌آید جزء بودجه بیاید و تطبیق کنند باقانون استخدام آنوقت آقای بیات فرمودند که ایشان موافق بودند و باسم مخالف صحبت کردند خیراینطور نیست ایشان هم مخالف بودند بنده هم مخالفم و عرض می‌کنم پولی که دولت می‌خواهد بدهد باید برای موسساتی بدهد که برای مملکت نافع باشد. بلی اگر ما در مسجد می‌نشستیم عواطف واحساساتمان خیلی زیاد بود. می‌بخشیدیم ولی ما که اینجا نشسته‌ایم زمامدار مال مردم هستیم اینست که همانطور که آقای آقا میرزا علی اظهار کرد و مخالف بود بنده هم مخالفم و عقیده‌ام اینست که دولت باید کاری بکند که قانون استخدام اجراء شود و در مقابل خدمت باید پول داده شو د
رئیس الوزاراء - بنده توجه می‌دهم خاطر آقای آقا سید یعقوب و آقایانی که این نظر را دارند باینکه دولت ووزراء هم کاملا متفقند که باید قوانین اجرا شود و اگر خوب می‌خواهید بدانید عقیده دولت این است ک ابدا شهریه ومستمری نباید داده شود ولی این شهریه هائی که حالا پیشنهاد کرده‌ایم داده شود برای این است که قانونی است که تازه وضع شده ودولت ایران هم در سنوات گذشته یک ترتیبی برای استخدام مستخدمین خودش نداشته است که بموجب آن ترتیب تمام مستخدمین دولت بتوانند یا خودشان در سن پیری یا ورثه آنها محروم و بی بهره نمانند از تفقدی که دولت قهرا باید نسبت بمستخدمین بکند این است که مجبوریم زیر ا نسبت به بعضی اشخاص نمی‌توانیم بر طبق قانون استخدام یک حقوق تقاعد یا وظیفه قرار بدهیم واگر هم بشود یک چیز ناقابلی می‌شود و از آنطرف هم دولت احساس می‌کند که این اشخاص یا ورثه آنها استحاق دارند که بآنها داده شود بنابراین چاره نداریم جز این که بعنوان شهریه بآنها حقوق بدهیم و عنوان شهریه هم نباید جز ء وزارتخانه‌ها بیاید. انشاءالله تعالی چند سالی که قانون استخدام اجرا شد و بر طبق آن اعضاء ادارات دولت استخدام شدند تمام این محظورات رفع خواهد شد و شهریه هم پیشنهاد نخواهیم کرد.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – رای گرفته می‌شود به ماده اول بطوری که بعرض رسید به ضمیمه اضافاتیکه پیشنهاد شد آقایانیکه موافقند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد در خیر راجع به وراث مرحوم حاج علی بابا یک ماده دو هم هست که باید به آن ماده جداگانه رای بگیریم قرائت می‌شود (بشرح آتی قرائت شد)
ماده اول – مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد هزار و پانصد و بیست و چهار تومان وسه قران مستمری ورثه مرحوم حاجی علی بابای تاخیر تبریزی رابنحو ذیل:
اولاد آقا عبدالرحیم ولدار شد حاجی علی بابا:حاجی میرزا احمد میشی ۴۵۵۵۲قران
آقا میرزا محموددر وجه ورثه اش ۴۵۵۲
فاطمه خانم صبیه ۵۰۰- اولاد آقای آقا کاظم پسر حاجی علی بابا میرزا حسین – علی ۷۵۰
میرزا نصرالله ۷۵۰- قران
اولاد آقاهاشم پسر حاجی عبدالکریم آقا علی اکبر ۶۳- آقا محمدعلی ۶۳قران آقا اسمیعل ۶۳قران – آقا ابراهیم ۶۳قران حاج بالا ۶۳قرا ن
سلطنت خانم ۳۱قران فاطمه خانم صبیه حاج عبدالکریم ۳۰۰قران
خانم جان خانم والده آقاتقی ولد حاج عبدالکریم ۱۶۰قران
اولاد آقا مهدی وورثه او پسر دیگر حاج علی بابا:
آقا مصطفی ۳۷۱قران میرزا عبد – الحسین ۳۷۱قران
طوبی خانم ۱۸۷قران – ایران خانم ۱۸۸قران عبدالله خان ۳۷۱قران
نواده دختری حاجی علی بابا – میرزا محمد خان و میرزا عبدالباقی ۱۰۰۰قران صدیقه خانم صبیه ۵۰۰ قران
جمع کل ۱۵۲۴۳قران
دردفاتر مستمرینات از قرار تومانی یکتومان به ثبت و پرداخت نموده وقانون وظایف رادر مورد مستمری هر یک از وراث مزبوره شامل نماید.
ماده دوم – قانون ۲۲میزان ۱۳۰۳ملغی است
رئیس – آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب – در بیست ودوم میزان ۱۳۰۳این مبلغ در مجلس شورای ملی تصویب شد که بورثه مرحوم حاج علی باید داده شود بدون اینکه مشمول قانون وظایف باشد و حالا برای اینکه مشمول قانون وظایف بشوند این پیشنهاد از طرف دولت آمده است به نفع دولت هم هست و برای اینکه این ماده اول باماده بیست و دوم میزان مساس نکند از این جهت اورا لغو می‌کنند که مشمول این ماده باشد
رئیس – مخالفی ندارد؟ آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – چون جزو این لایحه می‌آید باید اضافه شود نسبت به ورثه حاج علی بابا رئیس – آقای مخبر این اصلاح را قبول می‌کنید؟
مخبر – بلی
رئیس – رای گرفته می‌شود باین ماده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده دوم خبر کمیسیون ماده سوم می‌شود قرائت می‌شود (بشرح سابق خوانده شد)
رئیس – بنده تصور می‌کنم این ماده ماده دوم باید بشود و ماده سابق ماده سوم
بعضی از نمایندگان – صحیح است
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده دوم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد. شور در کلیات است مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود باورقه (اخذ آراء‌بعمل آمد)
رئیس - اخذ آراء‌تمام شد (استخراج آراء بعمل آمده نتیجه اینطور حاصل شد) ورقه سفید علامت قبول ۷۳ورقه ورقه کبود ۱
رئیس – عده حضار ۹۳ به اکثریت ۷۳ رای تصویب شد
آقایان موافقین – آقاسید کاظم خان اتحاد. میرزا جواد خان امامی خوئی. آقاسید علاء الدین بهبهانی. میرزا مهدی خان زاهدی. دکتر حسین خان بهرامی. میرزا یدالله خان. میرزا احمد خان شریعت زاده. میرزا آقاخان دیوان بیگی. محمد تقی خان اسعد. حاج میرزا احمد خان اتابکی. یحیی خان زنگنه. فتح الله میرزا هرمزی. میرزا ابراهیم خان سهراب زاده. آقا میرزا سیداحمد احتشام. حبیب الله خان شادلو. میرزا احمد خان معظمی. سیف الله خان اسکندری. ارباب کیخسرو شاهرخ. سهرابخان ساکنیان. میرزا احمدخان اخگر. ناصرنداماتی. میرزا رضاخان حکمت. آقا سید ابوالفتوح آقاسید حسن اجاق. میرزا حسین خان علائی. کی استوان. محمد هاشم میرزا افسر. محمد ولی میرزا فیروز. آقا شیخ جلال الدین. آقا سید کاظم یزدی. سلطان ابراهیم خان افخمی. آقا میرزاشهاب – الدین. آقامیرزا محمد نجات. آقا میرزا سید حسن کاشانی. هایم. آقا رضا تجدد. میرزا عبدالحسین صدر. آقا میرزا محمد تقی ذوالقدر. میرزا محمد حسین صدرائی علی خان اعظمی. میرزا عبدالله خان معتمد میرزا عبدالله خان یاسائی. آقا سید محمد علی شوشتری. آقا سید عبدالعلی میرزائی. میرزا عبدالعزیز:مفتی. محمد ولی خان اسدی. حاج شیخ عبدالرحمن صالحی. سلیم ایزدی. میرزا محمود خان وحید آقا رضا مهدوی. حاج آقا رضا رفیع. حاج میرزا علی رضا قمی. آقا سید محمد باقر دست غیب. امیر حسین خان بختیاری دکتر محمد خان مصدق. آقا میرزا سید حسن خان زعیم. دکتر ضیائی. شیخ الاسلام ملایری. آقا سید ابراهیم ضیاء. دکتر آقایان. ابوالحسن پیرنیا. میرزا حسین خان اسفندیاری. آقا میرزا آقا خان عصر انقلاب. میرزا یوسف خان قائم مقام. میرزا زین العابدین رهنما. آقا سید حسن مدرس حاج ید عبدالعلی طباطبائی دیبا. میراز علی خان خطیبی. آقا میرزا هاشم آشتیانی آقا سید مصطفی بهبهانی. سلیمان میرزا حیدر قلی میرزا حشمتی.
(۷۳نفر)
۱مخالف – آقا شیخ محمد علی الموتی غایب
کفیل وزارت خارجه – یک لایحه ایست راجع بمستخدمین منتظر خدمت وزارت امورخارجه تا چه اندازه مستحق وپریشان هستند وحقیقتا حالت آنها زیاده از اندازه رقت انگیز است وامیدوارم باقید فوریت تصویب فرمایند
رئیس – لایحه اش بعرض مجلس می‌رسد یک شور بیشتر ندارد تقاضای فوریت راجع بفوریت ثانوی است (اینطور خوانده شد)
ماده واحد ه- بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود از صرفه جوئیهای حاصله از اعتبار حقوق انتظار خدمت بمنتظرین خدمت وزارت امور خارجه که از میزان صدی پنج علاوه باشند تمام یا مقداری از حقوق انتظار خدمت آنها را موقتا بپردازد مشروط بر اینکه منتظرین خدمت مزبوره از حیث قدمت خدمت و از لحاظ استطاعت مالی استحقاق اخذ حقوق مزبوره راداشته باشند.
رئیس – راجع به فوریت مخالفی هست؟ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقاسید یعقوب – بنده موافقم لیکن یک شرطی اینجا نوشته شده است که بند ه این شرط را نفهمیدم. نوشته شده است که تصدیق به نام دارائی آنها بکند بنده عرض می‌کنم مناط دراستحقاق این است که این شخص در وزارت خارجه مستخدم بوده است و چون خدمت کرده است مستحق گرفتن این حق می‌شود دیگر فقیر باشد بنده این عقیده راندارم. یک مستخدمی خدمت کرده است و مدتی زحمت کشیده است:وحالا متقاعد شده است اگرهم چیز دار باشد به عقیده بنده باید حقوق حقه او داده شود ما بعنوان خدمت کردن باو حقوق می‌دهیم نه بعنوان فقر.
وزیر مالیه – عرض کنم این قسمتی که آقای آقاسید یعقوب اظهار کردند درست توجه به مفاد ماده نفرمودند چون قانون استخدام معین کرده است که تاصد پنج مستخدمین راباید حقوق انتظار خدمت بدهند و وزارت خارجه چون از سابق سالها اداره میشده است و اشخاصی که از سابق در آنجا خدمت کردند بیشتر از صد پنج می‌باشند که قانون معین کرده است و وزارت مالیه هم مطابق قانون نمی‌تواند بیشتر از صد پنج حقوق بدهد به اینجهه عجاله برای اینکه یک عده مثلا که شاید از حیث زندگانی در سختی و عسرت هستند این ماده را پیشنهاد کردیم که مجلس اجازه بدهد که از صرفه جوئی حقوق خود منتظرین خدمت به اشخاصی که در وزارت خارجه خدمت کرده‌اند حقوقی داده می‌شود و البته وقتی بخواهیم این حقوق را بدهیم باید این شرط را بکنیم که از حیث دارائی و از حیث خدمت باید مستحق باشند
رئیس ـ رای گرفته می‌شود به فوریت این لایحه، آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو ـ موافقم
رئیس ـ آقای طهرانی (اجازه)
طهرانی ـ موافقم
رئیس ـ آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری ـ موافقم
رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بنده اصول مخالف نیستم لیکن خواستم عرض کنم که خیلی باید متوجه بود که این قسمت از قانون استخدام رخنه برداشت فردا از سایر وزارتخانه‌ها هم در تحت همین عنوان لایحه تقدیم خواهد شد. همینقدر خواستم این تذکر را بدهم موافق هم هستم
وزیر فوائد عامه ـ آقا مخالف نبودند فقط گفتند قانون استخدام رخنه برمیدارد اصلا قانون که وضع شد در ضمن عمل اگر نواقصی داشت باید رفع شود شاید یک اصلاحات دیگری هم لازم باشد که از سایر وزارت خانه‌ها بیاورند. مانعی ندارد.
جمعی از نمایندگان ـمذاکرات کافی است.
رئیس ـ مقصود از صرفه جوئی صرفه جوئی کدام سال است.
وزیرمالیه ـ صرفه جوئی ۱۳۰۴ یعنی صرفه جوئی داریم اضافه بر حقوقی که به منتظرین خدمت وزارت خارجه می‌دهم آنرا خواسته‌ایم باین اشخاص بدهیم
رئیس ـ پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب.
بنده پیش نهاد می‌کنم نوشته شود از صرفه جوئی ۱۳۰۴ و نیز در آخر نوشته شود بابت ۱۳۰۴
وزیر مالیه – بنده قبول می‌کنم
رئیس ـ تبصره‌ای است که از طرف آقای شیروانی پیش نهاد شده است قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد)
تبصره ذیل پیش نهاد می‌شود ـ صرفه جوئی وزارت داخله و وزارت معارف از ماده فوق مستثنی است.
شیروانی ـ عرض می‌کنم مستخدمین وزارت خانه‌ها در پیش بنده تماما یک مقام را دارند آقایان گویا درست دقت نفرموده انداز از صرفه جوئی تمام وزارتخانه‌ها در ۱۳۰۴ برداشته می‌شود وبیک وزارتخانه‌ها مخصوص داده می‌شود. این را بنده مخالفم مگر این که خود آقای وزیر داخله و آقای کفیل معارف این جا توضیح بدهند که بحق منتطرین خدمت آنها هیچ لطمه وارد نمی‌آید آن وقت بنده هم موافقم
وزیر مالیه ـ بنده الان برای همین اشکال این توضیح را دادم تصور می‌کنم آقای شیروانی درست توجه نفرمودند عرض کردم صد و نود پنج هزار تومان اعتبار وزارت مالیه دارد برای حقوق منتظرین خدمت که بر طبق قانون استخدام بصد پنج وزارتخانه‌ها باید بدهد و بعد از پرداخت صد و پنج حقوق منتظرین خدمت وزارت خانه‌ها یک مبلغی اضافی را پیش نهاد کرده‌ایم که بمستخدمین وزارت خارجه بپردازند مربوط بصد و پنج وزارت خانها نیست.
وزیر داخله ـ عرض کنم بنده می‌خواهم رفع نگرانی آقای شیروانی را بکنم و بعد گمان می‌کنم خودشان استرداد کنند. منظور وزارت مالیه و لایحه این نیست که اگر در خود وزارتخانها از صد پنجش صرفه جوئی شود آنرا به وزارت خارجه بدهند. مقصود این است که بعد از پرداخت صد پنج وزارت خانها اگر چیزی زیاد آمد که باید بخزانه عمومی مملکت وارد شود و آنرا بوزارت خارجه بدهند
شیروانی ـ اگر بخانه دولت بر می گرده بنده مسترد می‌کنم
رئیس ـ ماده واحد قرائت می‌شود و رای می‌گیریم (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده ـ بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود از صرفه جوئیهای حاصله ۱۳۰۴ از اعتبار حقوق انتظار خدمت بمنتظرین خدمت وزارت خارجه که از میزان صدی پنج علاوه باشند تمام یا مقداری از حقوق انتظار خدمت آنها موقتا بابت ۱۳۰۴ بپردازد مشروط بر این که منتظرین خدمت مزبور از حیث قدمت خدمت واز لحاظ استطاعت مالی استحقاق اخذ حقوق مزبور را داشته باشند (اخذ آراء بعمل آمده)
رئیس ـ اخذ آراء‌تمام شد (استخراج آراء‌بعمل آمده شصت و نه ورقه سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حضار ۸۲ به اکثریت ۶۹ رای تصویب شد
اسامی رای دهندگان ـ آقایان آقا سید کاظم خان اتحاد میرزا جواد خان امامی خوئی. سید علاءالدین بهبهانی. میرزا مهدی خان زاهدی. دکتر حسینخان بهرامی. میرزا ید الله خان. میرزا احمد خان شریعت زاده. میرزا آقا خان دیوانبیگی. محمد تقی خان اسعد. حاج میرزا احمد خان اتابکی. یحیی زنگنه. فتح الله میرزا هرمزی. میرزا ابراهیمخان سهراب زاده. میرزا احمد احتشام حبیب الله خان شادلو. میرزا احمد خان معظمی. سیف الله خان اسکندری. ارباب کیخسرو شاهرخ. سهراب خان ساکنیان میرزا احمد خان اخگر. ناصر ندامانی. میرزا رضا خان حکمت. سید ابوالفتح. آقا سید حسن اجاق. میرزا حسینخان علائی. کی استوان. محمد هاشم میرزا افسر. آقا شیخ جلال الدین. آقا سید کاظم یزدی. سلطان ابراهیمخان افخمی. آقا میرزا شهاب الدین آقا میرزا احمد نجات. آقا میرزا سید حسن کاشانی. هایم. آقا رضا تجدد. میرزا عبدالحسین صدر آقا میرزا محمد علی ذوالقدر. میرزا محمد حسین صدرائی. علی خان اعظمی. میرزا عبد الله خان معتمد. آقا میراز عبدالله یاسائی. آقا سید محمد علی شوشتری. آقا سید عبد العلی میرزائی. میرزا عبد العزیز مفتی. محمد ولیخان اسدی. سلیم ایزدی. میرزا محمد خان وحید. حاج شیخ عبد الرحمن صالحی. آقای محمد رضا مهدوی. حاج آقا رضا رفیع. آقا سید محمد باقر دست غیب. حاج میرزا علیرضا اقمی. امیر حسینخان بختیاری. دکتر محمد خان مصدق. آقا میرزا حسینخان زعیم. حاج سید عبد العلی طباطبائی دیبا. دکتر ضیائی. شیخ الاسلام ملایری. آقا سید ابراهیم ضیاء. میرزا علیخان خطیبی. دکتر آقایان. ابوالحسن دیبا میرزا حسینخان اسفند یاری. آقا میرزا خان عصر انقلاب. میرزا یوسف خان قائم مقام. میرزا زین العابدین رهنما. آقا سید حسن مدرس. میرزا هاشم آشتیانی. آقا سید مصطفی بهبهانی
رئیس ـ آقایان موافقند جلسه را ختم کنیم؟ جلسه سه ساعت و نیم بعد از ظهر دستور هم بودجه مملکتی در این موقع (یکساعت بعد از ظهر) جلسه تعطیل و پس از دو ساعت وربع مجددا تشکیل گردید)
رئیس الوزراء‌ـ یک لایحه یعنی یک ماده واحده تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود و تمنای تصویب آنرا هم بفوریت می‌نماید یعنی تقاضا می‌شود فی المجلس وارد مذاکره آن بشویم. خاطر محترم آقایانرا مستحضر می‌کنم که این تقاضائیکه می‌کنم در واقع تقاضای فوریت نیست بلکه یک صورت ظاهری است. بطوری که خاطر آقایان مسبوق است چند فقره کنترات استخدام مستخدمین خارجی داریم چه آنهائیکه سابقا بوده و حالا تجدید می‌شوند و چه نسبت بدو سه نفری که اخیرا استخدام می‌شوند لازم است تکلیف آن معین شود و این کنترات‌ها به کمیسیونهای مربوطه مجلس رفته است و در آن جا مطالعات لازمه شده و راپرت هم داده‌اند و راپرت آنها هم طبع و توزیع شده و خاطر آقایان هم مستحضر شده و حالا اگر بخواهیم بطور معمول یکی یکی تحت شور در آوریم خیلی بطول می‌انجامد و امروز که روز آخر مجلس است فرصت نخواهد بود این لوایح را بگذاریم در صورتیکه بعضی از آنها نهایت ضرورت و لزوم را دارد. اینست که همه آنها را در تحت یک ماده درآورده‌ایم و استدعا دارم آقایان موافقت بفرمایند. و تصویب فرمایند. زیرا این ترتیب برای دولت هم خیلی سهل خواهد بود
رئیس ـ لایحه تقدیمی قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد) خاطر نمایندگان محترم مستحضر است که هئیت دولت بر حسب فوریتی که احساس کرده است استخدام چند نفر مستخدمین خارجی جدید و تجدید استخدام بعضی از مستخدمین سابق را بمجلس شورای ملی پیش نهاد کرده است لوایح دولت راجع باستخدام آنها در کمیسیونهای مربوطه مورد مطالعه واقع شده و راپورت آنهم طبع و توزیع شده است. لیکن وقت مجلس تنگ و مضیق است و انجام این استخدام‌ها هم ضرورت و فوریت دارد. بنا بر این ماده واحده ذیل تنظیم و با قید فوریت تقدیم نمایم.
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی بدولت اجازه می‌دهد که اشخاص مفصله ذیل را موافق راپرت‌های کمیسیونهای مربوطه استخدام نماید.
۱ ـ مسیو شولس موافق راپرت کمیسیون بودجه قدیم نمره ۱۲۲
۲ ـ مسیو کراندل موافق راپرت کمیسیون بودجه قدیم نمره ۱۴۰
۳- مسیوژرژ پرتیمود موافق راپرت کمیسیون بودجه قدیم نمره ۱۳۹
۴- دکتر بیرشه موافق راپرت کمیسیون بودجه قدیم نمره ۱۳۵
۵- مسیو اندوه هس موافق راپرت کمیسیون بودجه جدید نمره ۴
۶- مسیوژامار موافق راپرت کمیسیون بودجه جدید نمره ۱۵
۷- مسیو پلی رسکی موافق راپرت اخیر کمیسیون معارف مورخه اول بهمن و کمیسیون بودجه جدید نمره ۸
رئیس فوریت ماده اول مطرح است آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقاسید یعقوب – بنده هیئت دولت ومجلس راتوجه می‌دهم که اولا وبالذات تکلیف مجلس شورای ملی نظر کردن در بودجه مملکتی است وهمانطور که مقام ریاست دیروز تذکر دادند ما نمی‌توانیم از در مجلس بیرون برویم مگر اینکه بودجه مجلس را تصویب کرده باشیم. بنده تعجب می‌کنم از آقای رئیس – الوزارا ء که یکی از قانون دانهای مملکت هستند و همیشه سعی شان این بوده است که ناظر جریان قانون باشند چطور دراین موقع بودجه را موخر می‌دارند. ما باید بودجه رامقدم برهمه چیز بدانیم و حاضریم تا صبح هم بنشینیم تا تکلیف اینکار هارا معین کنیم. ما موظفیم بودجه مملکتی را بگذارنیم امروز نصف شب ممکنست مجلس خاتمه پیدا کند وبودجه مملکتی همینطور تا مجلس جدید بلاتکلیف بماند از این جهت بنده عقیده دارم اول قبل ازهمه چیز ما بودحه را بگذارنیم آنوقت قسم می‌خورم که بحضرت عباس تا صبح هم شده حاضریم بنشینیم و این لوایح را بگذارنیم. از اینجهت بنده بودجه رامقدم می دانم.
رئیس الوزراء- بنده تصدیق دارم که بودجه مملکتی مقدم بر همه چیز است ولی تفاوت معامله فقط ده دقیقه است واینهم اهمیتی ندارد. همینقدر که تقاضای فوریت راتصویب بفرمائید آنوقت ممکنست بودجه مملکتی رامقدم بداریم و مانعی ندارد.
رئیس آقای رهنما (اجازه)
رهنما – بنده موافقم وهمانطور که آقای رئیس الوزراء فرمودند لایحه کنترات‌ها اکثر د رکمیسیون تصویب ومورد مطالعه شده است وبرای این که برای دولت مشکلاتی تولید نکند ضرری ندارد اول آقایان به فوریت آن رای بدهند بعد بودجه رامطرح کنند
رئیس – رای گرفته می‌شود بفوریت این ماده واحده شور در خود مجلس آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. حالامیفرمائید این لایحه بعد از بودجه مملکتی مطرح شود.
بعضی از نمایندگان – صحیح است
وزیر عدلیه – یک ماده واحده بود راجع بماده ۴۲قانون استخدام که چند روز قبل تقدیم مجلس شد شور اول آنرا هم تصویب فرمودند سه دقیقه هم بیشتر وقت لازم ندارد استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند و این ماده را مطرح کنند و زودتر بگذرانند کاری هم ندارد
رئیس – مخالفی ندارد؟ (بعضی گفتند خیر)
اخگر ملتفت نشدیم
رئیس - می‌خواستید درست توجه بفرمائید تا ملتفت شود. حالا قرائت می‌شود درست توجه بفرمائید. راپرت کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد) کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری لایحه نمره ۵۵۰۰و۲۴۷۱۹ مورخه اول همین ماه دولت پیشنهادی وزارت عدلیه رادر جلسه چهل ودوم تحت شور در آورده و ماده واحده آنرا عینا تصویب و اینک خبر آن تقدیم می‌گردد
ماده واحده – مفاد ماده ۴۲-قانون استخدام کشور ی نسبت بقانون استخدام حکام محاکم و صاحب منصبان یار که نیز باید رعایت شود
رئیس – آقای آقا شیخ جلال (اجازه)
آقاشیخ جلال – موافقم
رئیس – آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده – موافقم
رئیس – آقای طهرانی (اجازه)
آقا شیخ محمد علی طهرانی – قضاوت را هیچوقت نمی‌شود مثل سایر اجزاء ادارات محاکمه کرد حتی قانون محاکمه در ممالک متمدنه علیحده وضع می‌شود وبنده معتقدم لااقل دراین ماده اینطور بنویسند (پس از تصویب شورای عالی اداری عدلیه) که اقلا بعضی از اعضاء تمیز هم در آنجا باشند چون آنها مطلعند و از اوضاع قانون خوب مستحضرند ازاینجهت پیش نهاد می‌کنم نوشته شود (پس از تصویب شورای عالی عدلیه)
وزیر عدلیه – اولابرای اطلاع خاطر آقایان عرض می‌کنم اینکه دراین راپورت نوشته شده (نظامنامه) همانوقتی که این لایحه پیشنهاد دو تقدیم مجلس شورای ملی می‌شد این نظامنامه درمشاوره عالی وزارت علی وزارت عدلیه باعضویت آقای حاج سید نصرالله. آقا میرزا – سید محمد قمی. آقای صدر الاشراف. رئیس –اداره امور. رئیس اداره ثبت اسناد باحضور بنده و مسیو پولن مستشار عدلیه نوشته شد. اما اینکه فرمودند قضات را نمی‌شود محاکمه کرد مخصوصا ما این رابرای قضات می‌خواهیم الان بطور مثل عرض می‌کنم. مطابق قانون قاضی مکلف است وقتیکه محاکم تمام شد حکم را فورا والا در ظرف یک مدت معین مثلا پنج روز بدهد خوب اگر غیر از این بشود وقاضی پنج ماه شش ماه طول بدهد وپس ازختم محاکم حکم ندهد آنوقت چه مجازاتی خواهد داشت آیا این مسئله مجازات لازم ندارد پس اجراء قانون این چیزها رالازم دارد وخیلی خوب هم هست
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – رای می‌گیریم باین ماده واحده آقایانیکه موافقند قیام فرمایند
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد
معاون وزارت امور خارجه – یک ماده واحده تقدیم مجلس شورای ملی شده بود راجع بقانون استخدام مستخدمین محلی سفارتخانه درخارجه واین یک امر فوری است واگر امروز این کار نگذرد ودر تمام سفارتخانه‌ها وقنسول معوق خواهد ماند زیرا مطابق قانون استخدام نمی‌توانند مستخدم داشته باشند
بعضی از نمایندگان – بودجه مقدم است.
رئیس – آقایان باید فکر این راهم بکنند که این چیزها که تقاضا می‌کنند جزودستور شود لوایح آنها همه حاضر نیست فعلا بودجه مملکت مطرح است شور درکلیات لایحه است آقای تقی زاده (اجازه)
تقی زاده – جای تاسف استکه بودجه عمومی مملکت که شاید قسمت اعظم مذاکرات مملکت چه راجع بسیاست داخلی چه راجع بسیاست خارجی وعدلیه وغیره در موقع مطرح شدن بودجه بعمل می‌آید و بزرگترین وعالی ترین حق مجلس شورای ملی امعان نظردربودجه است ومجلس حق خودش را از طریق تصویب یارد بودجه مملکت می‌تواند بعمل آورد متاسفانه خیلی تاخیر شده است وفرصت زیادی برای مذاکره در آن باقی نیست. ازاین جهت بنده سعی می‌کنم بقدر مقدور ملاحظاتیکه دارم بطور اختصاص عرض کنم. در ممالک دیگر – نظریات درسیاست عمومی مملکت از داخله و خارجه در موقع مطرح شدن بودجه اظهار می‌شود و تمام امور مملکیت از جزئی وکلی در این موقع طرح می‌شود – از این جهت بنده نظریات وملاحظاتم رابطور خلاصه بعرض میرسانم. اولا کمال امتنان رادارم از اینکه مالیه مملکت مارو بانتظام رفته و بودجه تنظیم پیدا کرده و بطور کلی صورت تعادلی بخود گرفته است – از این بابت لازم است اظهار خوشوقتی کنم بنده بطور کلی مخالف بابودجه نیستم لیکن بعضی نظریاتی راجع به تقسیم عایدات مملکت دارم که لازم است گفته شود ونه تنها این نظریات حالا مراعات نشده بلکه ا زاول مشروطیت هم رعایت نشده ما اساسا یک عادتی داریم و آن این است که هر امریکه درمجلس شورای ملی پیش می‌آید میگوئیم مفید است و آنرا خیلی خوب تلقی می‌کنیم – البته تمام مطالب خوب است بنده می‌بینم هرچیزیکه مطرح می‌شود. مثلا که در موضوعات مختلف می‌شود همه رامیگوئیم خوب است وباید بگذرد و شاید اگر آن پیشنهاد دومی هم اول می‌شد به آنهم رای می‌دادند این نظر اساسا خوب است. زیرا نشان می‌دهد که مجلس متوجه اصلاحات هست از این جهه است که هر پیشنهادی که می‌شود میگوئیم صحیح و خوب است ولی بزرگترین عدل سیاسی ملت و نمایندگان درتاخیر و تقدیم واهمیت مطلب است البته تمام مطالب مهم ومفید است. ولی فرض بفرمائید در این مملکت تمام اصلاحاتی که دل ما می‌خواهد بعمل آید آنوقت یک کسی تمام این اصلاحاتی که موضوع از روی ماست جمع بزند و به ببیند آیا خرج تمام اینها چه قدر است؟ بنده تصور می‌کنم شاید مخارج آنها بالغ بر ششصد و هفتصد میلیون و بالاخره شاید بیک ملیارد تومان بالغ شود. ولی در مقابل تمام این اصلاحات مفید که ما می‌خواهیم بعمل آوریم فقط ۲۵ملیون تومان پول داریم. حالا حرف دراین است که ۲۵ملیون تومان راباید بمصرف چند قلم مطلب مهمی که از لحاظ الاقدم فالاقدم و الاهم فالاهم ضرورت دارد برسانیم اگر باز پول زیاد آوردیم خرج آن چند قلمی که پشت سر آن نوشته شده برسانیم. همین طور تا آخر. حالا یک کسی می‌گوید مگر آنها بد است؟ مثلا بد است که مادر دریاچه بختگان کشتی بیندازیم؟ نه هیچ کس نمی‌گوید بد است و البته همه موافقیم ولی بنده عرض می‌کنم که از این مهمتر هم چیزهائی می‌باشد عرض می‌کنم که مالیه مملکت منظم و در بودجه تعدیل حاصل شده ولی با این حال ماباید باین نکته توجه داشته باشیم که هر گاه یک مشت پول در کمال عدالت گرفته شود بطوری که هیچ حیف و میل نشود و از یک عده از مردم بگیرند و به یکعده دیگر بدهند ما نمی‌توانیم اسم این را انتظام مالیه و تعدیل بودجه بگذاریم این مسئله که این پول حیف و میل نمی‌شود) فی حد ذاته یک کار خوبی است ولی باید دید چه فایده برای مملکت دارد. فرض بفرمائید ۵۰ ملیون تومان از رعایای این مملکت با کمال دقت جمع آوری کردیم و با کمال دقت هم خرج کردیم. یعنی یک مشت پول از یک عده مردمی گرفتیم و بیک عده دیگری دادیم تازه نتیجه این بوده است که یک مشت پول از یک عده مردم بدبخت کارکن زحمت کش می‌گیرند و بیک مشت بدبخت بیکار می‌دهند. این بعقیده بنده کار خوبی نیست بنده عقیده‌ام این است در بودجه باید اساس امور مطرح و منظور شود بعقیده بنده اگر ما در مملکت یک امنیت محکمی داشته باشیم (چنانچه الحمد الله حالا هم داریم و از این بابت خیلی شاکریم) یا مالیه منظمی داشته باشیم این نجات یافتن مملکت را یعنی آن ایدالی که باید مقصود ما باشد و در آتیه نجات پیدا کنیم آنرا ضمانت نمی‌کند می‌گویند علت موجوده اینقدر مهم نیست که علت معینه مهمتر است. بعقیده بنده مهمتری که برای این مجلس پنجم و ششم انشاءالله لازم است و در سرنوشت او احاله شده است محکم کردن استقلال مملکت است زیرا یک فرصت تاریخی استثنائی بعد از صد سال بلکه دویست سال (از زمان نادر شاه تا امروز) که هیچ کسی هم جز خدا نمی داند طولش چه قدر است برای ما پیدا شده ما باید این فرصت را در نهایت صرفه جوئی مغتنم بشماریم و بامور مهمه بپردازیم قشون منظم ـ ترقی اقتصادی نگرانی ما را در آتیه رفع نمی‌کند و به عقیده بنده تنها این سه چیز نیست که مار در آتیه نجات خواهد داد. بلکه چیزی که نگرانی ما را مرتفع می‌کند و استفاده کامل تاریخی برای ما فراهم می‌کند معارف است ـ و نشر تعلیمات عمومی است در مملکت و بعمل آوردن عده کافی از مردمیکه بتوانند تعلیم بدهند و امور مملکت را اداره نمایند از بومیان مملکت پس قبل از همه چیز تعلیم ابتدائی است و بعد تعلیم برای قنون عالیه بعد از آن تکثیر نفوس و دفع امراض است و پس از آن مسئله اقتصادیات و ثروت مملکت است ملاحظه بفرمائید ما می‌خواهیم راه آهن بسازیم. بنده عرض می‌کنم من یک زمین بیاض دارم می‌خواهم بدهم بیک کسی عمارت بسازد ـ می‌گوید معمار دارید بفرستید؟ جواب بدهیم خیر ـ خودتان بفرستید می‌گوید بنا چطور؟ می‌گویم خیر ـ بنا هم ندارم او را هم خودتان بیاورید ـ می‌گوید خوب بمن چند تا فعله بفرستید ـ جواب بدهیم او را هم زحمت بکشید و خودتان تهیه کنید و همینطور گچ و آجر و سنگ و سایر مصالحی که لازم دارد همه را خودتان تدارک کنید. اگر بگوید پولش چه می‌شود جواب می‌دهم خود شما تهیه و حاضر کنید ـ آنوقت اسمش را می‌گذارم که من مالک و صاحب این بنا هستم؟ حالا ملاحظه فرمائید ـ ما می‌خواهیم راه آهن بکشیم میخ و پیچ‌های کوچک لوکو موتیف هم اگر خراب شد ناچاریم از خارجه بیاوریم و همچنین لوکو متیف و مهندس همه چیز را باید از خارجه بیاوریم آنوقت میگوئیم راه آهن را ما کشیدیم. ما اقلا باید پانصد نفر از خودمان داشته باشیم که علم مهندسی را بدانند و همینطور علم استخراج معادن و ذوب کردن آهن را داشته باشیم لازم است عده را بخارجه بفرستیم تا در آنجا تحصیلات لازمه را بکنند و تا اینکارها بکنیم عرض می‌کنم بنیان استقلال ما آنطور که باید همسایگان خود و عملیات سایر ممالک بزرک را سر مشق قرار بدهیم ملاحظه معارفی خیلی از ما جلوترند. در این چند ساله اخیر چه ترقیاتی کرده‌اند وقتی که در فرانسه از تعلیم و ترقی صحبت می‌شود می‌گویند انگلیس و آلمان که همسایگان ما هستند چنین و چنان است همسایگان ما از یک طرف عثمانی و از طرف دیگر روسیه است که در این سنواده اخیر از حیث معارف ترقیات فوق العاده و معیر العقول کرده‌اند. خوب است ما از آنها اقتباس کنیم حالا خواهید فرمود پولش را از کجا باید آورد؟ ما سعی می‌کنیم که هر چه پول بدست می‌آوریم بمصرف یکعده بدبخت می رسانیم. روز بروز بار مملکت را سنگین می‌کنیم. بعقیده بنده وسعت و توسعه قانون استخدام و استخدام اشخاص یکی از بلاهای بزرگ این مملکت است که اگر مجلس شورای ملی در دوره ششم یک فکری برای این مسئله نکند کار بجائی خواهد رسید که هر چه پول ما از دهاقین این مملکت پول بگیریم باید اهل طهران و اشخاص تهیه کنیم. بنده حالا نمی‌خواهم در جزئیات این بودجه وارد شوم که کدام زیاد یا کدام کم است ولی بنده می‌توانم عرض کنم هزار قلم در این بودجه هست که زیادی است من مدعی هستم که می‌شود تمام اینها را کسر کرد و صرف معارف بروجرد کرد که در دهات اشخاص سواد پیدا کنند و بتوانند بشوهر شان کاغذ بنویسند. مثلا ما اگر حداکثر حقوق را بمامورین خودمان ندهیم چه خواهد شد؟ ممکن است یک میلیون از این طریق بمعارف بدهیم. بنده حالا اگر حرف بزنم و بعضی چیزها را بگویم شاید آقایان دلتنگ بشوند ولی حتی عقیده بنده این است که مخارج خود مجلس شورای ملی هم زیاد است و بمعارف داد ما می‌توانیم از وظایف و شهریه‌ها ویا از بعضی وزارت خانه‌ها مثلا وزارت خارجه مقداری کسر کنیم و بمعارف اختصاص بدهیم. این بودجه وزارت معارف است که من ملاحظه کرده‌ام و جمعا ۷۷۳ هزار تومان بودجه معارف کل مملکت است و مشمول مستخدمین خارجه معارف و معلمین مدارس عالیه و چیزهای دیگر هم هست. یک قلم صد و پنجاه و هشت هزار تومان مخارج اداری آن است یعنی صدی بیست و پنج ۲۱۶ هزار تومان از این مبلغ برای تعلیم مدارس عالیه و متوسطه است ـ ۶۸ هزار تومان هم مخارج متفرقه است که آقایان می دانند و در اوراق اخیر ملاحظه کرده‌اند همه اینها را که مستثنی کنیم آنوقت ملاحظه کنید چقدر بمصرف مدارس و تعلیم ابتدائی می‌رسد؟ شاید بعضی آقایان بفرمایند که صدی نیم مالیات اخیرا از توجه وزارت مالیه و مساعدت آقایان برای معارف تصویب شده بنده عرض می‌کنم نه تنها آن صدی نیم کافی نیست بلکه دو برابر آن هم کافی نیست. حالا ممکن است آقایان بفرمایند معلم از کجا باید آورد؟ متاسفانه در همان صدی نیمی که مجلس در قانون ممیزی برای معارف تصویب کرد طوری قرار داد که صدی نیم هر جائی بمصرف معارف خودش برسد و این آن نظر اساسی را تامین نمی‌کند در صورتیکه مهمترین چیز برای ما تعلیم عمومی است. ما باید قسمت عمده را بدارالمعلمین اختصاص بدهیم و باید عده را بخارجه برای تحصیل معلمی بفرستیم و بالاخره بنده مطلب خودم را ختم می‌کنم و عرض می‌کنم عقیده بنده بر خلاف آنچه که بعضی از وزرای محترم در روزهای آخر مجلس یاد آوری کردند. این است که مجلس نباید به هیچ اضافه مالیاتی را بدهد مگر اینکه محل او را تشخیص بدهد در درجه اول بمعارف و بعد بصحیه و بعد بسایر مخارج ولی در چند روز قبل که پیشنهاد شد برای معارف که صدی ۵ از روده تشخیص بمعارف و دفع آفات حیوانی پیدا کند. متاسفانه مجلس رای نداد و بنده باز لازم می دانم گفته شود که در این فرصت تاریخی که از ۲۰۰ سال قبیل این طرف بطور استثنائی برای این مملکت پیش آمده و هیچکس هم غیر از خدا نمی داند چند سال دیگر ادامه خواهد داشت و طول خواهد کشید ما باید تمام قوای خود را صرف تعلیم عمومی کنیم و شرط کردن برای دخول در ادارات را باید تحصیلات عالیه بدانیم. چیز دیگر هم که می‌خواستم عرض کنم این است که ما در موقع نوشتن قانون نباید از کلمات و اصلاحات خارجی‌ها اقتباس کنیم و باید بفارسی باشد. مثلا اینکه می‌نویسد (صد هزار قران) این اصطلاح خارجی است ما باید تومان که معمولا واحد مملکت خودمان است بنویسیم و بقران نوشتن برخلاف زبان فارسی است. مثلا یک بلژیکی ۲۰ سال قبل رفته است بتبریز و من را (باتمان) گفته حالا همین طور باتمان باقی مانده و اصطلاح شده و این معنی ندارد و باید همه چیز بزیان فارسی باشد
رئیس الوزارء‌ـ پیش آمد امور بر حسب ظاهر اینکه دفاع کنم و جواب بدهم به بیانات نماینده محترم در صورتیکه این بیاناتیکه اظهار داشتند و تذکر دادند کاملا عقاید خود بنده است یعنی اساسا من معتقد بودم که دولت ایران اول باید قوه برای خودش تاسیس کند و بعد مالیه خودش را منظم کند یا در آن واحد هر دو اینکار را بکند زیرا این دو امر لازم ملزوم یکدیگرند ونمیشود مقدم موخر دانست بعد از اینکه اینکار صورت گرفت (بطوریکه خودشان هم تصدیق کردند) آنوقت باید پرداخت به آن سه چیز یکه بر جمیع امور تقدم دارد بنده این سه چیز را بر هم مقدم و موخر نمی دانم ولی در هر حال بر سایر چیزها تقدم دارد. اول مسئله عدالت است بعد اقتصادیات وبعد معارف حالا بعضی می‌گویند معارف مقدم است بر عدالت برای اینکه ماقضات خوب تحصیل کرد ه نداشته باشیم امور عدالت سر و صورتی ندارد یا ممکن است بگویند تاعدلیه خوب نداشته باشیم اقتصاد یات تکمیل نشده باشیم اقتصاد یات تکمیل نشده مالیه دولت کافی برفع حوایج نخواهد بود و باید اقتصاد یات توسعه پیدا کند در هرسال مسائل صحبت و گفتگو زیاد است ولی شخصا بنده معتقدم که این دو سه چیزی که آقای تقی زاده هم بهمین‌ها اشاره کردند برسایر مسائل مقدم است د رواقع بیانات ایشان بایستی بیانات یک دولتی باشد که تازه بجملس معرفی شده و می‌خواهد پروگرام خودش را بنویسد و این سه چیز رامقدمه پروگرام خودش قرار بدهد. ولی مااز حالا تاهر وقت که عمر داشته باشیم منظور ما این خواهد بود که اقتصاد یات وعدالت و معارف راتکمیل کنیم بنده گمان می‌کنم مقصود ایشان هم از این اظهارات این نبود که حالا نباید باین بودجه رای داد زیرا اگر این رای داده نشود بودجه دیگری نمی‌توان بجای آن گذاشت ودر نتیجه آنچه که هم موجود است مختل میشودبلکه غرضشان تذکر خواهد بود در هر حال بودجه را باید تصویب کرد زیرا یک چیز تازه نیست و مضمن مخارجی است که برای دولت پیش آمده است دراین سنواده اخیره اگر یک توجهات بیشتری شده بود شاید امروزه ما یک بودجه بهتر از این داشتیم ولی برای امسال ممکن نبود دولت یک بودجه بهتری ترتیب بدهد زیرا این مخارجی که در این بودجه منظور شده طور ی بود که شاید مقدور نبوده است بیک مخارجی بهتر تبدیل شود و بدبختانه در سنن عیده اینطور پیش آمده که اگر حالا بخواهیم این بودجه راتغییر یا چیزی کسر کنیم و از دوایرادارات بکاهیم موجب اختلال امور مملکتی خواهد بود ونه تنها مفید نخواهد بود بلکه مارا ازاین زندگانی عادی هم باز می‌دارد. پس بنده باکمال موافقتی که بابیانات واظهارات نماینده محترم دارم و درعین اینکه هیچ مخالفتی هم ندارم عرض می‌کنم که چاره جز این نیست بلکه عرض می‌کنم اگر خودشان هم وزیر مالیه با رئیس الوزراء‌بودند یقین داشتم نسبت بیک همچو بودجه که تقدیم مجلس می‌کردند هیچ کم و کسری راجایز نمی‌شمردند. البته همانطور که ایشان فرمودند صحیح است بنده هم عقیده دارم که دولت که سر- کار بباید حتی الامکان باید در بودجه مملکتی نظر داشته باشد و مخارجی که ممکن است تعدیل کند و بمصارف لازم تری برساند. ومسئله معارف وصحیه و اقتصادیات در درجه اول اهمیت قرار داده و هر چه ممکن است از مخارج زیادی بکاهد. و بمصرف این سه:چیز برساند. هر دولت اعم از اینکه این دولت باشد یا دولت دیگر باید تدریجا این کار را بکند ولی البته یک مرتبه نمی‌شود این قبیل امور را اصلاح کرد بلکه تدریجا باید سر وصورت داد. بتدریج عواید مملکت باید زیاد شود و بمخارج لازمتری برسانند وتا یک درجه هم بطرف این مقصود رفته‌ایم. مثلا در قانون ممیزی و لوایح دیگر از قبیل پوست بره وچیزهای دیگر که حالا دست بخاطرم نیست یک قسمت ازعایدات بمعارف تخصیص داده شد و البته باید سعی کرد در آتیه هر چه عایدی پیدا شود به مصرف این سه چیز مهم که معارف وعدالت واقتصادیات باشد برسانند و حتی الامکان بخرج دیگری نرسانند. گرچه خیلی مشکل است که بمصارف دیگری نرسانیم ولی حتی الامکان سعی خواهد شد که اگر صد تا خرج معارف می‌کنیم یکی هم مثلا خرج وزارت داخله بکنیم خلاصه اینکه حالا چاره نیست جزاینکه فعلا این بودجه راتصویب کنیم و این اصلاحات بزرگی که در نظر داریم برای بعد یعنی دوره ششم موکول کنید و امید واریم مجلس ششم هم هر چه زودتر تشکیل شده ودولت باموافقت مجلس این کارها را بکند.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
اخگر – کافی نیست.
رئیس – آقای اخگر. (اجازه)
اخگر – خیلی تعجب می‌کنم که در بودجه مملکتی که بیش از همه چیز باید مورد توجه وامعان نظر آقایان و کلاء باشد وقتی یک نفر موافق ویک نفر مخالف صحبت می‌کند آقایان فوری می‌فرمایند مذاکرات کافی است. در صورتی که تصدیق می‌فرمایند به واسطه تاخیر شدن ودیر آمدن بودجه بمجلس آن اصلاحاتی که به نظر آقایان می‌رسد نمی‌توانند بواسطه کمی وقت اظهار کنند. ولی اگر حرفی زده نشود بنده یقین دارم وظیفه اولی رافراموش کرده‌ایم باین لحاظ بنده عقیده دارم مذاکرات در این موضوع بشود تا اقلا برای آتیه نظر آقایان وکلاء و مجلس معلوم شود و یک بودجه صحیحی تنظیم شود و به مجلس بیاید.
رئیس – رای گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایانی که مذاکرات راکافی می دانند قیام فرمایند
(معدودی قیام کردند)
رئیس- تصویب نشد آقای رهنما (اجازه)
رهنما – در موضوع بودجه البته نمایندگان حق دارند نظریاتی که دارند در مجلس اظهار کنند و بعقیده بنده موقعی بودجه مطرح می‌شود خود دولت هم نباید راضی باشد که زودتر بکفایت مذاکرات رای بدهند – باید مذاکرات بشود تا دولت بداند طرز فکر وکلاء چیست؟ اساسا مجلس و مباحثه و آزادی مطبوعات و بالاخره تمام این مواردیکه امروزه د رنتیجه تجربیات درست شده است تمام برای مقصوداست که افرادی که دورهم جمع می‌شوند و بایک روح ملایم و صاف نسبت بامور تعاطی نظر دارند بتوانند دوستانه نظریاتی که نسبت بجامعه ومملکت خودشان دارند اظهار کنند و آن راهی که صلاح و صرفه مملکتشان است اتخاذ کنند و جامعه ومملکت شان رو به ترقی و اعتلاء ببرند. بالاخره یک ملتی شوند مثل سایر ممالک دنیا – اما وقتی که این فکر نبود یعنی مجلس بود ولی شور نبود مطبوعات بود ولی اظهار عقیده نبود اصلا مشروطه و آزادی معنی نخواهد داشت. بنابراین در این قسمت باید مجال داد. اجازه داد که مذاکرات بشود و حقایق گفته می‌شود تا نظریات معلوم بشود و حقایق گفته می‌شود تا نظریات معلوم شود آنوقت فرضا اگر حالا موقع عمل نباشد البته دولت عقاید وونظریات مجلس را برای موقع دیگری که می‌خواهد بودجه را بمجلس بیاورد ذخیره می‌کند در اینجا نماینده محترم آقای تقی زاده اظهاراتی کردند و آقای رئیس الوزراء هم نظریات خودشان را فرمودند و نمایندگان راتوجه دادند باینکه بالاخره این اصلاحات باید بشود. ولی بنده دراینجا بطور کلی یک یک نظر اجمالی در بودجه دارم که بعرض میرسانم. اساسا ماوقتی که پول داریم باید حساب کنیم ومخارج خود مان رابسنجیم چنانچه هر کس که صد یا دویست تومان عایدی دارد در مقابل این عایدی مخارجش راطوری مرتب می‌کند که اول این پول رااز نقطه نظر الا هم فالا هم بحوایج ضروری زندگانیش برساند و مخارج لازم را مقدم بشمار دو هیچ دیده نمی‌شود مثلا کسی که صد تومان دوماه عاید ی دارد هشتاد تومان از این پول را به شوفر بدهد و بیست تومان دیگر راصرف مخارج ضروری وحوائج زندگانی کند. خیر بلکه حوائج زندگانی راقطعا مقدم بر و در درجه اول میدانند. یکنفر آمریکائی در یکی از روزنامه‌ها دیدم نوشته بود و عایدات خودش رابه مخارج زندگانی تقسیم کرده بود – یکی از رفقاهم می‌گفت من وقتی که فلان قدر عایدی داشته باشم یک درشکه خواهم خرید والا نمی‌توانم. یعنی مخارج باید متناسب باعایدی باشد بودجه مملکتی هم همین طور است و مثل بودجه و مخارج خانه است شاید دقتی که در بودجه مملکتی باید بشود از دقت در بودجه خانه باید بیشتر باشد زیرا راجع بجامعه و مملکت است. دراینجا ما می‌بینیم بقول نماینده محترم بیست و چهار یا بیست وپنج میلیون عیادات داریم آنوقت به ارقام واحد در آمد نگاه می‌کنیم می‌بینیم چندان تناسب ندارد از هر جامعه همین طور است که یک وقتی گفته می‌شود فلان فکر خوب است ولی آن تامل ودقتی که بایددر آن بشود نشده مثلا د راول مشروطیت می‌گفتند معارف خوب است ولی یقین دارم که این دقتی که امروز در مسئله معارف شده آنروز نشده بود و امروز که گفته می‌شود خوب است در اثر یک تمایلات و دقت و تجارب ومقایسه باسایر ممالک دنیا است وامروز بادقت هر چه تمامتر معلوم شده که معارف خوب است ودراین بودجه آنطور که باید این مسئله مهم رعایت نشده است گر چه چون حالا سنگ معارف معارف بسینه زدن قدری مبتذل شده او را کنار می‌گذارم و صحیه عرض می‌کنم. برای صحیه که باید حفظ جان مردم رابکند چیزی منظور نشده. آیا واقعا این مسئله شوخی نیست. وقتی که ما می‌خواهیم که فلان دکتر مثلا دکتر السکات یا دیگر ی در نتیجه مطالعات خودش می‌گوید – صحیه مملکت بجائی رسیده است که بموجب احصائیه مریض خانه‌ها صدی چهل یا صدی پنجاه یا صدی شصت یااگر جرات کنم بیشتر از مرضا سیفلتیک هستند آنوقت در مقابل این امر می‌شود صد هزار تومان گذاشت وقتی که احصائیه بلدیه طهران راملاحظه می‌کنم می‌بینم جمعیت پایتخت ما بواسطه نبودن صحیه دویست هزار وکسری است حالا دردهات اگر انسان مسافرت کند می‌بیند این زمین‌های قشنگ هیج سکنه ندارد. اینها یک مسائل اساسی و عمیق است ما راه آهن می‌خواهیم. وسائط نقلیه می‌خواهیم. ماشین می‌خواهیم ولی تمام این موسسات که ما می‌خواهیم برای کوه البرز نیست بلکه برای این مردم و برای این مملکت است اول وسایل آسایش عمومی باید فراهم شود و این مسئله رعایت نشده است از این گذشته وقتی که ببودجه وزارت خانه‌ها نگاه می‌کنیم می‌بینیم هر یک از وزارت خانه‌ها در حدود امکان بقدر خود کم و بیش مشغول یک کارهائی هستند که بحال مملکت مفید است مثلا وزارت فوائد عامه قدری بجوش و خروش آمده و یک حرکت هائی بخودش داده یا اقلا یک پروژه لایحه تهیه می‌کند ولی بنده حقیقتا نمی دانم که وزارت خارجه چه می‌کند؟ از نقطه نظر مملکت و سیاست بین المللی چه رلی بازی می‌کند و نمایندگان در خارجه کدامین راپورت جامع را بوزارتخانه خودشان می‌دهند و چگونه وزارتخانه را از مجاری امور دنیا مطلع می‌کنند؟ بلکه یک وضعیت بکلی راکدی پیدا کرده است. شاید وزارت خارجه دارای یک عناصر خوبی باشد ولی متاسفانه آن استفاده که منظور است و باید از وجود آنها بشود نمی‌شود. ما می‌بینیم نمایندگان ممالک خارجه که بمملکت ما می‌آیند درست از طرز اخلاق و روحیات و صفات ما مطلع می‌شوند و وضع زندگانی ما را می‌بینند. صنعت و تجارت و کلیه امور ما در تحت مداقه در می‌آورند. باین هم اکتفا نمی‌کنند و در داخله مملکت ما مسافرت می‌کنند و از بعضی نقاط عکس بر می‌دارند و بالاخره هزار کار می‌کنند و هیچ کار نمی‌کنند بدیهی است که سیاست بین المللی ما توسط وزارت خارجه باید صورت گیرد چرا امروزه ما هیچ سیاست بین المللی نداریم چرا برای اینکه این ماشین خوب کار نمی‌کند. تمام قسمتهای کار خودش را انجام داده سایر وزارتخانه‌ها هم بیک عملیاتی دست زده و مبادرت کرده‌اند ولی وزارت خارجه همینطور راکد است بنده میدانم نمایندگان ما بوزارتخانه خود راپورت می‌دهند یا نه؟ اگر هم راپورت می‌دهند بنده نمی دانم تا چه اندازه صحیح است و تا چه اندازه وجود این مامورین برای مملکت مفید است وقتی که ما در این بودجه نگاه می‌کنیم می‌بینیم هفتصد هزار تومان برای وزارت خارجه معین شد یا باید معتقد شویم که اصلا نباید سفارتخانه داشته باشیم. یا وقتی که داریم طوری باید باشد که این سفارتخانه‌ها و مامورین وظایف و تکالیفشان را بطور خوبی انجام دهند و باید طوری لایق باشند که بتوانند در سیاست بین المللی بنفع مملکت بازی کند و اگر غیر از این باشد خوب است سفارتخانه نداشته باشیم. فقط یک شارژد افر بگذرید تا کارها را صورت دهد. ولی اگر بودجه سفارتخانه هم کار بکند و وظایف خودش را انجام دهد و بالاخره یی وضعیات ایجاد بشود که از این حالت سکوت و خمودی و جمودت بیرون آید و آن روابطه محکم و اساسی که هیچوقت دیده نشده ایجاد بشود بنده خیلی خوشوقت می‌شوم که این اطلاعاتی که بنده دارم از طرف آقای کفیل وزارت خارجه یا سایر آقایان وزراء تردید شود و بگویند سفارتخانه‌های ما اینطور نیست اصولا بنده باید این را عرض کنم که اگر ما بخواهیم بودجه بنویسیم باید برای حفظ حیات جامعه از لحاظ اقتصادیات و ضرورت برای مملکت بودجه را تدوین کنیم و همانطور که آقای رئیس الوزراء فرمودند قسمتهای ضروری را باید تحت نظر و دقت آورد. وقتیکه ما می‌بینیم مطبوعات فرانسه با اینکه ثلث خاک مملکت ما است و جمعیتی چند مقابل مملکت ما است داد می‌زند و شکایت دارند. می‌گویند جمعیت مملکت ما کم است. این مسئله برای ما دو سه مقابل آنها خاک داریم و بیست کرور جمعیت باید اسباب عبرت باشد که صد و بیست هزار تومان بودجه صحیه خودمان را قرار می‌دهیم. این مسئله ما را بطرف انقراض و بدبختی میکشاند. اول باید این مسئله را در نظر داشت که ایرانی باید زنده بماند و مزاجش صحیح و سالم باشد و طرز قضاوت و فکر و کارش صحیح باشد تا بتواند صحیحا زندگانی کند و اگر بنا شود مریض باشد نه دست و نه اعضایش کار می‌کند و نتیجه این می‌شود که تمام تناسل و توالدی هم که می‌شود خرابست. حالا برویم بر سر اصل قضیه و طرز تشکیلات خودمان و سایر وزارتخانهای خودمان مخصوصا وزارت خارجه که باید حیثیات مارا در مقابل خارجه حفظ کند. ما اگر امروز از داخله خودمان پاره تنقیدات داشته باشیم چندان اهمیتی ندارد ولی وقتی که فلان نماینده ما در فلان پایتخت خارجه عمل خوب نکرد و رویه نامطبوعی اتخاذ کرد اسباب بدنامی همه مملکت است. بنا بر این بنده لازم می‌دانستم که این نکات مهم را خدمت آقای رئیس الوزراء عرض کنم.
رئیس الوزراء‌ـ اولا بنده می‌خواهم عرض کنم که ما یعنی هئیت دولت هیچ فشاری بمجلس شورای ملی و آقایان نمایندگان محترم نداریم که زود مذاکرات را کافی بدانند و این بودجه زور بگذرد فقط این مسئله را آقایان باید در نظر داشته باشیم که در عرض این مدت کمی که ما وقت داریم باید این کارهائی که داریم بگذرد زیرا غیر از مسئله بودجه دو سه فقره کار دیگر هم هست که یقین دارم خود آقایان هم تصدیق خواهند داشت که باید بگذرد و نهایت و لزوم را دارد. اما بیانات آقای رهنما و تذکری که راجع بصحیه و معارف مملکت دادند و لازم است عرض کنم که خود ما هم این مسئله را تصدیق داریم و منظور نظر و مطلوب ماهم همین است. ولی بر می‌گردم بیانات سابق خودم و عرض کردم اولا تمام شعب‌های اداری این مملکت را باید اصلاح کرد منتهی بعضی را حالا و بعضی را بعد. بعضی را بیشتر و بعضی را کمتر. و بفرا خور امکان قوه و استطاعت خودمان باید امور اصلاح کنیم. اینکه عرض می‌کنم در حدود امکان باید اصلاح کرد برای این است که مثلا یک عنصر مهم ترقی مملکت همان صحیه است خوب صحیه اطباء حاذق لازم دارد. ما الان و در آن واحد که نمی‌توانیم عده اطباء حاذق مملکت را ده برابر کنیم و البته این امر مربوط بتوسعه معارف می‌شود. باید صبر کرد مدرسه طب توسعه پیدا کند. عده اطباء ما زیاد شود تا قهرا امور صحی هم توسعه پیدا کند و حالا ما هر قدر بتوانیم باید از وجود اطبای خارجه و داخله که داریم استفاده کنیم و البته توسعه معارف و اصلاح همه وزارت خانه منظور نظر ما است. اما در مسئله وزارت خانه و نمایندگی ما در خارجه که شرحی اظهار فرمودند لازم است این نکته را به عرض برسانم. اولا نمایندگان ما در خارجه تماما مصداق آن بیانی است که ایشان فرمودند نیستند. نمایندگان خوب هم داریم ولیکن نمی‌توانیم منکر شویم که تمام نمایندگان و مامورین خارجه ما بوظیفه خودشان عمل نکرده‌اند. ولی یک نکته را ضمنا باید در نظر داشته و آن اینست که مامور وقتی خوب کار می‌کند که امر از او کار خوب بخواهد و بنده در این خصوص نمی‌خواهم زیاد طول بدهم زیرا هم تضییع وقت خواهد شد و هم حمل بر ریاء خواهد شد. ولی همین قدر عرض می‌کنم که رئیس مملکت فعلا یک شخصی است بیش از همه چیز بمسئله روابط خارجی ما اهمیت می‌دهد و بیش از همه چیز باصلاح این امر علاقمند است. امیدوارم عن قریب در این مسئله هم یک تفاوت‌های مخصوص و زیادی ظاهر شود حتی شاید ایشان امروز از این مسئله دلتنگ هم باشند از اینکه آنطوری که منظور نظرشان است انجام نیافته و عمل نشده ولی چون علاقمند هستند یقین داشته باشید که انشاءالله کاملا اصلاح خواهد شد. یک نکته دیگری که می‌خواهم عرض کنم این است که در همین موضوع نمایندگی خارجه که آقای رهنما فرمودند همین مسئله یک نمونه بدست ما می‌دهد از اینکه نمی‌توانیم از تمام مخارجی که در مملکت داریم صرف نظر کنیم و اختصاص بدهیم بتوسعه وترقی دو سه وزارتخانه و بسایر وزارتخانه‌ها چیزی ندهیم. البته وزارت معارف و اقتصادیات و صحیه از همه چیز مهمتر است ولی در وزارت خارجه هم باید سعی و اهتمام کرد که یک اصلاحاتی بعمل آید ولی وقتی که موقع عمل می‌شود متاسفانه می‌بینیم به واسطه محدود بودن استطاعت مالی نمی‌توانیم آن طوریکه لازم است باصلاحات بپردازیم. عرض کردم مامور خوب وقتی اداء وظیفه می‌کند ک آمر از او بخواهد یعنی بقدر کفایت آسایش را برای مامورین فراهم کند. این را هم باید در نظر داشته باشیم که دو سه سال است که ما وارد اصلاحات شده‌ایم یعنی از اول دوره مجلس چهارم اولین مجلسی بوده است که بحالت عادی در این مملکت معتقد شده و بحال عادی خاتمه پیدا کرده است. بعد در ایندوره پنجم که او هم بحالت عادی قائم مقام مجلس چهارم شده بحالت عادی دارد خاتمه پیدا می‌کند و آن انشاءالله امیدواریم مجلس آتی هم بحالت عادی بیاید و یک کارهائی بکند. غرض اینست که در عرض اینچند سال است که در این مملکت زندگانی عادی برقرار شده ما وارد امور مالی شده‌ایم و در خط داشتن بودجه صحیح از خرج ودخل وارد شده‌ایم وتعدیلی د ربودجه حاصل شده و بتصویب مجلس رسیده که تخطی از آن هم ممکن نبوده است. غرض اینست که در این چند ساله اخیر یک اقدامات مالی شد و قوانین مالیاتی تصویب شده است و البته در آتیه هم باید اصلاحات لازمه درادارات توسط دولت با مشارکت مجلس شورای ملی بشود. بنده با اینکه خودم جزء هیئت مجریه هسم هیچ عقیده ندارم که تنهادولت اینکار را بکند بلکه معتقدم که هر اصلاحی می‌شود بانظر ومشارکت مجلس شورای ملی باشد و این یک امر واجبی است راست است که دولت در موقع خودش نتوانسته است و موفق نشده است که بودجه را بمجلس بیاورد و مجلس هم نتوانسته است در در موقع د رآن مطالعه کند و آنرا تصویب کند ولی لازمست عرض کنم که تقصیر باهیچکس نیست نه بادولت است و نه بامجلس اما بالاخره باید کار بجائی برسد که بودجه هر سالی در موقع خودش چنانکه معمول تمام دنیاست بمجلس بیاید و تصویب شود تا دولت مجال کافی داشته باشد که بودجه سال آتیه را با تامل ودقت و بامطالعه هر چه تمامتر تهیه کند. عقیده بنده این بود که امساله مجلس شورای ملی اصلا از مطالعه د ربودجه صرف نظر کند وهیمنطور که هست تصویب کند تا دولت مجال داشته باشد که بودجه سال آینده راتهیه کند و مجلس هر نظری دارد در آن اعمال نماید این عقیده بنده بود ولی نمی‌خواهم اصرار کنم درهر حال بودجه که در آتیه تقدیم خواهد شد مطابق منظور مجلس و بر طبق میل آقایان خواهد بود البته این مذاکراتی هم که می‌شود لازم است برای اینکه ضمنا هیئت دولت رابمسائل لازمه توجه می‌دهند والبته دولت در ضمن این مذاکرات منظور آقایان رامی فهمند و به آن عمل خواهد کرد. بهر حال امسال که گذشته واین مخارج شد. است. خوب است این بودجه راتصویب کنند وهر نظری که دارند برای بودجه‌های بعد بگذارند و البته دولت هم سعی خواهد کرد که درحد امکان منظور آقایان را حاصل کند. البته این نقیصه در بودجه هست و باید من بعد رفع شود ودر آتیه انشاء الله مجال خواهد بود که مجلس د ربودجه یک دقت‌های کاملی بکند.
بعضی از نمانیدگان – مذاکرات کافی است. (بعضی گفتند کافی نیست)
سهراب زاده – راجع بکفایت مذاکرات بنده پیشنهاد می‌کنم اجازه میفرمائید توضیح بدهم
رئیس – تا کنون معمول نبوده است در کفایت مذاکرات پیشنهادی بشود اگر مخالفی هست باید مخالفت خودش رااظهار کند. آقای زعیم. (اجازه)
زعیم – بنده اساسا تنظیم و تدوین بودجه راباین شکل فعلی برای مصالح دولت و مملکت مفید نمیدانم و موافق با ترقیات مملکت نمیدانم در اصل موضوع صحبت است یادر کلیات مذاکرات؟
رئیس – در اصل موضوع
زعیم – بنده می‌خواهم مخالفت خودم را پس بگیریم عرض می‌کنم بنده اساسا باطرز بودجه باین شکلی که معمول به مانده است مخالفم زیرا بحال ترقی مملکت مفید نمیدانم و مخصوصا راجع بطرز تقسیم بندی مخارج دراین بودجه که در این چند ساله صورت گرفته طوری بوده است که احتیاجات واقعی مملکت رادرست تامین نمی‌کند و بودجه از روی احتیاجات مملکتی تدوین نشده است. همانطوری که آقای تقی زاده اظهار فرمودند بنده مخالفم که از یکمشت مردم باین شکل پول بگیرند و بشکل دیگری بیک جمع دیگری بدهند ولی متاسفانه بنده می‌بینم یک ساعتی این بودجه بمجلس آمده که چند ساعت بیشتر این مجلس باقی نمانده است. اگر بخواهیم دراین موضوع زیاد بطول و تفصیل بپردازم گمان می‌کنم موافقت نظر هم بالاخره شامل نشود و بودجه نگذرد و امور همین اداراتی هم که داریم فلج بماند باین جهت بنده مخالفت خودم را بابودجه مسترد می‌دارم واز سایر رفقا و آقایان هم که بابنده شریک بوده‌اند و خیال مخالفت داشتند و می‌خواستند نظریات خود – شان رادر ضمن شور در کلیات بودجه اظهار کنند استدعا دارم که مخالفت خود – شان راپس گرفته و از اظهار عقیده خودداری کنند. زیرا تصور می‌کنم غروب مجلس باید خاتمه پیدا کند و برای یکساعت دیگر یعنی امشب جلسه دیگری باید تشکیل شود که صورت مجلس رابخوانند و به مجلس خاتمه داده شود
رئیس – ایشان مخالفت خودشان را اظهار کردند منتهی در ضمن پس گرفتن مخالفت و این هم یک سابقه جدیدی است اما اینکه نسبت بموقع ختم مجلس شرحی اظهار کردند لازم است عرض کنم آن طوری که ایشان اظهار کردند نیست
(بعضی گفتند صحیح است)
افسر – بنده راجع بکفایت مذارکرات بطوری که عرض کردم مخالفم
رئیس – این مسئله که مطرح نیست
وزیر مالیه – دراینجا نماینده محترم آقای تقی ازده در ضمن اظهاراتشان شرحی فرمودند که بنده پس از تشکر از اظهاری که فرمودند عرض می‌کنم همانطور که خودشان ملاحظه فرمودند که آقای رئیس الوزرا هم فرمودند نظر دولت درآتیه متوجه باین مسئله استکه قسمت معارف راتوسعه بدهد و تا جائی که ممکن و مقدور است وسائل توسعه وتعمیم آن را فراهم نماید ولی اگر توجه بفرمایند تصدیق خواهند فرمود که در واقع چهار سال است که صحبت بودجه در این مملکت پیش آمده و یک اهمیتی باین موضوع داده شد ودر واقع یک اقداماتی از طرف مجلس چهارم و پنجم در این امر بعمل آمده است و اگر آقایان در نظر داشته باشند د ردوره چهارم همین نظر گرفته شد که عایدات مملکتی راطوری باید بین وزارتخانه‌ها تقسیم کرد که از روی احتیاج و تناسب باشد و دو سه وزارتخانه بود که لازم بود که بانها یک توجه مخصوصی بشود اول وزارت جنگ و قسمت ابنیه بوده که از طرف دولت و مجلس یک اقدامات مفیدی شد وبودجه آن در حدود معینی که محل ضرورت و احتیاج بود معین شد بعددر سایر وزارتخانه‌ها هم یک تقسیم بندی – هائیکه اگر درست مالحظه فرمائید می – ببنید. در این چند ساله یک اضافاتی بوزارت – خانه‌ها داده نشده و اگر وجوهی پیدا شود صرف وزارت معارف وهمان توسعه هائی که طرف توجه است می‌شد و به آنها اختصاص داده میشده است. و حالا هم از برای سنه ۱۳۰۵مطابق قانون ممیزی یک مبلغی برای وزارت معارف تخصیص داده شده است و گمان می‌کنم همین مبلغی که برای معارف تخصیص داده شده است تا درجه خوب است زیرا زیاده براین در سال آتیه برای دولت مقدور نیست یعنی وسائل ازدیاد مدارس ومعلمین و تعلیمات آن طوری که لازمست فراهم نیست و البته امیدواریم برای سنوات بعد همان طوری که اظهار فرمودند دولت موفق شود که یک بودجه اساسی برای قسمت معارفی تهیه کنند ومبالغ زیادی برای اینکار درنظر – بگیرد تا نظر آقایان درباب امور معارفی تامین شود.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس – رای گرفته میشودبرای ورود در شور ومواد آقایان موافقین قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده اول مطرح است. آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – بنده میل داشتم در کلیات عرایض خودم را عرض کرده باشم ولی چون درماده اول هم ممکنست درکلیات حرف زده لذا بنده نظریه خودم را به عرض میرسانم. دراین جا بعضی از آقایان می‌فرمایند فایده این مذاکرات چیست؟ ساعات آخرین رانباید خراب کرد وزودتر باید بودجه را گذراند ولی بنده برعکس کاملا این مذاکرات رامقید و لازم می دانم. زیرا در اثر همان مذاکرات سال گذشته بود که دولت کتاب شهریه‌ها و مستمریات را که بموقع اجرا گذارده بود امسال از چند صفحه ازآن کتاب آثاری باقی نیست و این نبود مگر در نتیجه توجه مجلس ومذاکراتی که در مجلس از اینبابت شد و دولت همینکه توجه ونظر مجلس رادانست وفهمید بر طبق آن عمل کرد. حالا هم همینطور است بنده تعهد کرده‌ام عرایض خودم رامختصر عرض کنم و ازاین جهت ۱۵دقیقه بیشتر حرف نمی‌زنم و بعد از یک ربع بعرایض خودم خاتمه می‌دهم. ولی حالاهم که سهل است اگر ۱۵دقیقه بیشتر به آخر عمر مجلس هم باقی نمانده بود بنده ناچار بودم که نظریات و عرایض خودم را عرض کنم ولی آن چیز هائی را که مذاکره شد بنده تکرار نمی – کنم وفقط عرایضم رامختصرا به قسمت می‌کنم:قسمت اول از عرایضم را اظهار تشکر اسم می‌گذارم باین معنی که مادر سال گذشته اولا بودجه نداشتیم وامسال آن کتاب‌های بزرگ بودجه در حقیقت ما را امیدوار کرد که موفق شده‌ایم شالوده بودجه مملکتی رابریزیم و از این حیث بنده متشکرم. قسمت دوم شهریه‌ها بودکه بنده سابقا کاملا مخالف بودم باآن ارقام درشت و امساله خوشبختانه دولت و کمسیون بودجه موفق شده است که یک ارقام بزرگی از آنها راکم کند ومخصوصا بمعارف اختصاص بدهد از این حیث هم جای تشکر است یکی دریگر مسئله اقتصاد یات ومخصوصا ساختن راه‌ها و الغاء باج راه‌ها بودکه سال گذشته طرف توجه آقایان نمایدیگان واقع شد و امسال می‌بینم این موضوع هم تا درجه سر وصورت پیدا کرده و اقدامات اساسی وعملی دراین باب شده است این یک قسمت قسمت دوم از عرایض بنده در حقیقت تذکراست و چیزی است که آقای تقی زاده و آقای رهنما راجع بمعارف وصحیه در اینجا اظهار کردند و توضیح دادند بنده اساسا می‌خواهم یک نکته رابدولت تذکر بدهم وآن اینست که اگر بودجه معارف وصحیه مملکت خودمانرا هم چندین برابر زیاد کنیم ولی این رویه را که فعلا معمول ومتداوال است تعقیب کنیم بهیچ جا نخواهیم رسید. بنده توجه می‌دهم که اول باید اصلاحات اساسی در معارف کرد تا هر چه پول بمعارف می‌دهیم خرج میز وصندلی وآرشیو واداره و غیر ذلک نشود. قدم اول مسئله تعلیم اجباری است که باید طرف توجه واقع شود ودولت باید انشاء‌اله برای دوره ششم اینکار رابکند ووسائلش را فراهم نماید و اشخاصی که در آن دوره وکیل ونماینده ملت خواهند بود خیلی خوشوقت ومسرور خواهند بود اینکه اولین لایحه که دولت تقدیم مجلس میکندهمین لایحه تعلیم اجباری باشد و دوم الیحه صحیه مملکت تا بلکه انشاء الله باین وضعیت شرم آور خاتمه داد شود یک نکته دیگر هست که باز بنده بطور تذکر لازم است عرض کنم و آن اینست که در وازرت جنگ ما امروز از حیث پیاده نظام. سواره نظام توپخانه وسائل حمل ونقل. هواپیمائی. تلگراف بی سیم وغیره یک ترفیات فوق العاده که فوق انتظار ما بود بمنصه ظهور رسیده و بطوریکه انتظار نداشتیم ترقی کرده است. ولی هنوز بیکی از قوای مهمه:مملکت هیچ توجه نشده است و آن بحریه مملکت است مملکت ما از دونقطه شمال و جنوب محدود است بدریا. بنده حالا داخل دراین موضوع نمی‌شوم که این دوسر حد ما چه اهمیتی دارد ولی اجمالا دولت راتذکر می‌دهم که یک توجهی نسبت ببحریه مملکت بفرمایند و لو اینکه یک بودجه زیادی هم داشته باشد معذلک باید بقوای بحریه مملکت توجه کرد و در این موقع دنیا نهایت لزوم را دارد که مادرشمال و جنوب یک بحریه داشته باشیم و امیدوارم وزارت جنگ بطوری که تاکنون اهتمام داشته دراین قسمت هم یک توجهی مخصوص ابراز کند و یک بحریه برای مملکت تهیه کند. موضوع دیگری که می‌خواستم تذکر بدهم و بعقید بنده اگر این اقدام نشد بهیچوجه اقتصاد یات مانضح ورونقی پیدا نخواهد کرد. مسئله قضائی مملکت است. وبدون داشتن یک قوه قضائی خوب تمام اصلاحات اقتصادی که منظور ما است بی نتیجه خواهد بود ولازم است بنده دولت را تذکر بدهم باینکه د رآتیه باید قوه قضائیه را توسعه بدهد مخصوصا یک توجهی بتشکیلات قضائی ایالات و ولایات بکند و اقلا عشر این توجهی که حالا بمرکز می‌شود درباره ولایات دور دست هم منظور شود. ملاحظه بفرمائید الان اگر در یزد یکنفر در محکمه ابتدائی محکوم شود با عدم وسائل نقلیه باید چند فرسخ راه طی کند و باید طهران استیناف بدهد و این کاملا برای مملکت بد است و بااین ترتیب نمی‌توان گفت امنیت قضائی آنطوری که باید حکمفر ما است و تامین شده است البته اساس امنیت قضائی مقصود است این هم یک تذکری بود که بنده عرض کردم. اما مخالفت بنده از نقطه نظر وسعت بی نهایت درارث مالیه است حقیقه هر کس ببودجه وزارت مالیه یک توجهی بکند حتی خود وزارت مالیه ومسیون محترم امریکائی با بنده هم عقیده خواهند شد. بودجه این وزارتخانه دارای سیصد صفحه است و صفحاتش از ۳۲رقم الی ۱۷رقم ۱۸رقم درج شده است. و در صورتی که حد وسط آنرا بگیریم بیست و پنج درصد می‌شود این رقم را ضرب درسیصد صفحه می‌کنیم هفتهزار و پانصد رقم می‌شود. پانصد رفعش را که از حیث مصارف خارج و موضوع کنیم الباقی هفت هزار رقم می‌شود ومعلوم می‌شود وزارت مالیه ماهفت هزار عضو دارد و یک وزارتخانه که تقریبا در حدود هفت هزار نفر داشته باشد هر چه پول از مردم بگیرد باید خرج خودش بکند از این جهت بنده مخالفم. اینکه بطور تقریب عرض کردم برای این استکه از روزی که بودجه وزارت مالیه در مجلس توزیع شد چند ساعت متوالی وقت پیدا نکرد م که درست حساب کنم و بشمارم از این جهت تخمینا عرض کردم که هفت هزار نفر عضو دارم مخالف بنده از این نظر است که عواید مملکتی با بودجه سنگین این وزارت خانه تکافو نخواهد کرد ملاحظه بفرمائید وزارت مالیه در مرکز دارای سی وهشت نفر مدیر کل است در ولایات هم دوازده نفر دارد که دارای رتبه مدیر کل می‌شود در صورتی که دارای رتبه مدیر کل هستند وتقریبا مجموعا دارای پنجاه نفر مدیر کل می‌شود و در صورتی که تمام وزارتخانه‌ها ی ما بیست و یک نفر مدیر کل دارد. دفتر ریاست محترم کل مالیه ۲۴نفر عضو دارد که یکنفر از آنها ۳۱۲تومان یکنفر ۲۱۲یک نفر دیگر یک نفر دیگر ۱۹۱تومان. یکنفر دیگر ۱۲۴تومان و بالاخره یکنفر دیگر ۱۰۷تومان وبقیه آنها از یکصد تومان تا ۳۵تومان حقوق می‌گیرند. بنده با ۲۰۰نفر را توانستم بشمارم باقی را نتوانستم مثلا می‌نویسد بلا متصدی ودر مقابلش ا ز۱۶۰تومان حقوق می‌دهند تا ۳۵تومان این جمله بلامتصدی را بنده نفهمیدم چیست؟ باید توضیح بدهند تا بنده ملتفت شوم تنها ملزومات مالیه ۳نفر شوفر دارد یعنی ۳اتومیبل دارد مترجمین: مالیه عبارت از ۵۹نفر است تنها اداره مالیه طهران ۹نفر مترجم دارد. که اینها ا ز۱۹۰تومان تا۷۰تومان حقوق می‌گیرند یک مسئمه دیگری که بیشتر نظر مرا جلب کرده و مخصوصا در راپرت رئیس کل مالیه قرائت کردم جدول نمره ۱۲راپرت مزبور است که در آنجا دیون خارجی دولت را معین می‌کند. یک دیون ثابت و یک دیون جاری است از لحاظ دیون ثابت بنده چون مملکت خودم را مدیون نمی دانم لذا قبل از تصویب مجلس ابدا وارد در آن نمی‌شوم اما دیون جاری که از زمان ورود مسیون محترم امریکا برای ماتهیه شده است عبارتست از ۴۵۲هزار تومان ونهصد و هفتاد هزارو چهار صد وچهار لیره که بنده پس از تسعیر بپنج ملیون تقریبا تخمین زده‌ام و این مبلغ که یک مقداریش داده شده و بقیه باقی است فروض ۳ساله است. در بودجه وزارت مالیه بودجه دو اثر آنوزارت خانه را ۳ملیون ودویست و دوازده هزار ونودچهار تومان معین می‌کند در صورتی که به عقیده بنده ۵ میلیون است و الان اقلامی را که بنده ۵ملیون است والان اقلامی را که بنده یادداشت کرده‌ام حضور آقایان می‌خوانم و از آقایان انصاف می‌خواهم که آیا این ارقام جزء‌بودجه وزارت خانه‌ها است یا جزء بودجه وزارت مالیه؟ مطابق این صورتی که عرض کردم ۹۷۵هزار تومان مخارج انتفاعی معین شده است در صورتی که بنده هنوز نتوانسته‌ام بفهمم مخارج انتفاعی چیست؟ زیرا در لایحه تفریغ بودجه فقط یک لایحه راجع به ۱۳۰۱بمجلس آمد د رآنجا اسمی از این موضوع داشت ودر آن لایحه چیزی که بیشتر از همه چشم بنده رازد مخارج زیادی بدون اعتبار یعنی بدون اجازه مجلس شورای ملی بود که جزء لایحه تفریغ بودجه بمجلس تقدیم شده بود و بنده نمی دانم این مخارج انتفاعی که ماداده‌ایم چه شده و نتیجه اش چه بوده است؟ چیزی که بنده نفهمیده‌ام همین است در هر حال یک مخارج شده ووزارت مالیه یک خرجی را کرده است و باید جزء بودجه وزارت مالیه محسوب شود. مسئله دیگر حقوق مسیون محترم امریکائی است بمبلغ یکصد و پنجاه و پنج هزار تومان درصورتی که دولت تصدیق دارد که حقوق مسیون محترم جزو بودجه وزارت مالیه است و باید هم باشد و چیز خارجی نیست. رقم دیگر راجع بارزاق است که آن هم که بموجب ماده ۱۲همین بودجه مبلغلش را معین کرده‌اند جز وبودجه وزارت مالیه است و چیز خارجی نیست زیرا یک قرضی است که بگردن ما گذاشته است واین در نتیجه آن خبط هائی است که در امر ارزاق شده و بنده چون در اینموضوع یک عرایضی کرده‌ام دیگر تکرار نمی‌کنم. درهر صورت جمع این اقالم ۳ملیون و ۲۰۰ هزار تومان نیست و چنانچه عرض کرده تقریبا ۵ملییون است. وقتی که ما عایدات نفت جنوب و گمرک که تقریبا ۱۳ملیون می‌شود. موضوع کنیم از ۲۴ملیون وکسری عایدات کل مملکتی ۱۱ملیون باقی می‌ماند و آنوتقت برای وصول این مبلغ یعنی ۱۱ملیون ۵ملیون و ۸۰۰ هزار تومان ما خرج می‌کنیم که تقریبا درحدود صدی ۶۰ می‌شود. از اینجهت بنده کاملا باین بودجه و بااین وسعت بی نهایت وزارت مالیه مخالفم.
معاون وزارت مالیه – عر ض می‌کنم از مواردی که برای انسان حیرت دست می‌دهد یکی حالا است نماینده محترم بجز اقلامی رافرمودندکه با ضرورت تامی که دراختصا رمذاکرات هست. اگر جواب داده نشود و بلا جواب ماند سروصورت ندارد پس باید مذارکره شود. یعنی نسبت بمواردی را که ایشان اظهر فرمودند لازمست جواب داده شود ولی با خیل باختصار عرض می‌کنم. قسمت‌ها ی اولی که فرمودند عبارت بوداز یک کلیاتی که در تنظیم بودجه اصلاح مالیه مملکتی و احساس حوائج ضروری یک نظرهای خوبی است ولی آنها یک قسمتهائی است که قبلا مذاکرات شد. بنده حالا مستغنی از تکرار ش هستم آنچه را که سابقا مذاکره نشده بود ولازم می‌دانستند در قسمت خرج مملکتی رعایتش بشود واقعا هم آنقسمت خیلی مهم و لازم است قسمت بحریه بود ولی بدبختانه چون استطاعت مالی اقتضا نمی‌کند تا کنون نتوانسته‌ایم دلی بدریا بزنیم (خنده نمایندگان) این است که بودجه را باید:در حدود استطاعت نگاه داشت. ولی البته باندازه‌ای که لازم است مامورین دریائی داریم و بطور کلی آنچه را که دولت لازم میداند در امور بحری از قبیل وسائط و وسائل نقلیه در آبهای ساحلی لازمست وسایطی که برای نقل گمرکات لازم است و همچنین وسائطی که برای تفتیش مال التجاره‌ها و جلو گیری از قاچاق لازمست چه در قسمت جنوبی و چه در قسمت شمالی علی الجاله بقدر رفع احتیاج در دست هست و امیدوارم تکثیر عایدات که پیدا شد نسبت بتوسعه این امر هم دولت توجه بکند. در وسعت بودجه وزارت مالیه شرحی فرمودند نظر به اینکه خود آقای شیروانی یک عده را قلمداد فرمودند از اعضاء و اجزاء وزارت مالیه که تقریبا شش هفت هزاز نفر اجزاء و اعضاء دارد. دیگر نظر بنده گویا محتاج باستدلال نباشد که یک وزارتخانه که دارای شش هفت هزار جمعیت و مستخدم است و همه هم لازم هستند بدیهی است که باید حقوق بآنها داده شود. ولی اگر گفته شود که اینها غیر لازمند بنده تصور می‌کنم آنچه را ما اعضاء فعلی زیاد تصور کنیم بهمان اندازه هم در ماده باید از عایدات کسر کنیم والا نسبت بموسساتی که امروز هست همه ضروری است و به تناسب ضرورت و احتیاج هم عضو دارد. اما یک چیزی را بنده باید خدمت آقایان نمایندگان محترم عرض کنم و آن این است که این ترتیبی را که اخیرا مجلس شورایملی اختیار فرموده است و دولت هم با آن ترتیب موافق است که مالیاتها از صورتهائی بصورتهای دیگر در بیاید این بهترین راهی است و مقدمه است برای اینکه حتی المکان بعنوان در کارهای زیاد و اعضاء کمتری گذاشت. ولی تا امروز کمتر این عضو برای مقدار کار کار از وزارت مالیه میسر نبوده و این عددی را هم که آقای شیروانی از مدیرهای کل در وزارت مالیه فرمودند بنده که اطلاع ندارم آنچه را که بنده می‌شناسم عدد مدیرهای کل در وزارت مالیه محدود است بهفده نفر و لازم است عرض کنم که وزارت مالیه از وزارتخانه هائی است که قدیمی تر است و شروع امرش از اداره گمرکات و از بیست و سه سال قبل شروع بکار کرده و بخدمت دولت بوده و مراتبی را طی کرده قهرا باید امروز مدیر کل باشد و باید خوشوقت باشیم که محدود به هفده نفر است، راجع به نفر شتر برا ی
(خنده نمایندگان)
راجع به ۳ نفر شوفر اداره ملزومات فرمودند لازمست جواب داده شود بنده گمان می‌کنم عده اینها صحیحا خدمتشان عرض شده است زیرا بیشتر از سه نفر است. وزارت مالیه چندین اتومبیل در دست دارد برای رفع احتیاجات خودش و برای هر یک از این اتومبیل‌ها هم یک شوفر مخصوص دارد و شاید عدد کامیونها ئی که تا امروز آورده‌ایم از صد هم تجاوز کند که همه امروز مشغولند برفع حوائج وزارتخانه برای کار و امر فوری ومسافرت بولایات و اینها هم البته شوفر دارند و بیش از آن مقداریست که فرمودند. راجع بعده مترجمین فرمودند البته اینها هم بر طبق قانون کنترات دکتر میلسیو است و از حدود احتیاجات هم تجاوز نمی‌کند و قانون استخدام هم این راه را بر ما نبسته است. دیون ثانیه که می‌فرمایند در بودجه گذاشته شده است اینها دیون مصوبه است. زیرا در بودجه هذاه البته علاوه بر بودجه سال گذشته بعنوان دیون چیزی گذاشته نشده. در خصوص ارقام بودجه وزارت مالیه که اظهار فرمودند این ارقام همان ارقامی است که در سال گذشته بتصویب مجلس شورایملی رسیده است و اینکه فرمودند در روی کاغذ سه میلیون و دویست و چند هزار تومانست. ولی بیش از پنج میلیون تومانست البته قلام مختلفه را که ایشان اظهار فرمودند اینطور می‌شود. ولی وقتیکه آنها را موضوع کنیم پنج میلیون نیست و همان سه میلیون و کسری است. زیرا مخارج انتفاعی مربوط نیست ببودجه وزارتخانه وزارتخانه برای آنست که خرج واسباب اداری وزارتخانه را بگرداند. ولی مسائل انتفاعی از قبیل بهره برداری و تخم کاشتن و حاصل برداشتن و همچنین تریاک جمع آوری کردن بجای خودش رساندن و این قبیل کارهائی که وزارت مالیه بعهده داشته است اینها جزء بودجه بابت مخارج اداری وزارت مالیه نیست. نسبت بآنچه که راجع بارزاق اظهار فرمودند بودجه ارزاق هم از حیث مخارج اداره نیست و ممکنست وجهیکه برای عملیات ارزاق لازم می‌شود از میلیونهائی هم که فرمودند بر حسب ضرورت تجاوز کند. این اولا مربوط بوزارت مالیه نیست ثانیا یک خرج ثابت هم نیست. زیرا از یکطرف یک مبلغی داده می‌شود و ازطرفی مبلغی بجایش گذاشته می‌شود. منتهی اینکه اگر بر حسب ضرورت ناچار شده باشیم که یک خرج زیادتری بکنیم ممکن است یک مبلغ خرجی برای دولت باقی بماند که آنهم خرجی است که در سختی سال واقع شده و تفاوت خرید و فروش ارزاق برای تجارت مردم از زحمت شده است و مربوط بوزارت مالیه نسبت قسمتی از مخارج انتفائی را فرمودند که بدون اعتبار خرج می‌شود،..
شیروانی ـ بنده همچو چیزی نگفتم معاون وزارت مالیه ـ اگر نفرمودید که عرضی ندارم. حقوق میسیون امریکائی را فرمودند که در بودجه منظور نشده است اینطور نیست برای این که در بودجه کل منظور شده است و این امریست که مربوط بوزارت مالیه است منتهی احتیاج باین نبوده است که این ارقام را در هر کجای بودجه بگذارندمثل حقوق مستخدمین داخلی مملکت. البته اگر حقوق اینها جزء بودجه وزارت مالیه هم نباشد و فرضا ببرند در بودجه وزارت پست و تلگراف و یا وزارت فوائد عامه بگذارند مسلم است که میسیون امریکائی آمده‌اند برای امور مالی ما و حقوقشانهم از مالیه داده می‌شود. میزان صدی شصتی بر آورد فرمودند برای مخارج وزارت مالیه بنده گمان می‌کنم اشتباه شده باشد زیر پا گر خوب دقت فرموده بودند ملاحظه می‌فرمودند که قسمتهای عمده موسسات وزارت مالیه اداره گمرکات است که حالا در حدود صدی یازده الی صدی ده مخارج زندگانی می‌کنند. بدیهی است چنانچه سابقا کرار عرض کرده‌ام مقصود ما اینست که تدریجا در آتیه بهمان نسبتی که انتظام در امور مالیه پیدا می‌شود نه تنها مالیه بلکه ادارات دولت بهمان نسبت هم از میزان خرج بتوانیم کسر کنیم. چنانچه در سایر ممالکیکه امورشان بجریان افتاده است حالا در حدود درصدی ۹ و صدی ۱۰ خرج می‌کنند ما هم در وزارت مالیه موسساتی داریم که در همین حدود خرج می‌کند و شاید انشاءالله در آتیه سایر موسسات هم همین حالت را پیدا کند.
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
دولت آبادی ـ بنده با کفایت مذاکرات مخالفم.
رئیس ـ بفرمائید
دولت آبادی ـ بنده عقیده‌ام اینست چون بودجه مملکتی مهم است و در ماده اول هم چون مذاکرات یکقدری مبسوط است و می‌توان در کلیات صحبت نمود از این جهت باید اجازه داده شود که آقایان اگر نظریاتی دارند بفرمایند
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ کافیست. راجع بقسمت یک عوائد وزارت مالیه پیشنهادی رسیده است قرائت می‌شود. (این طور خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم در قسمت ۱ ماده اول راجع بمالیات مستقیم نقدی که مشتمل بر خانوار و سرشماریست. بنحو ذیل بدو جزء تجزیه شود. خانوار و سر شماری ۸ و ۱ ۹ ۵ ۲ ۹ تومان و سایر عایدات مستقیم نقدی ۲ و ۸ ۰ ۴ ۴ ۰ ۴ ۳ تومان و اخذ رای بعمل آید (یاسائی)
رئیس ـ بر طبق ماده ۹۹ نظامنامه داخلی پیشنهاد نمی‌شود رای گرفت برای اینکه مالیات مستقیم نقدی یک قلم است و قابل تجزیه نیست قسمت اول ماده ۹۹ قرائت می‌شود. (بضمون ذیل قرائت شد)
ماده نودو نهم ـ درمسائل و موادیکه مشتمل بر فقرات مختلفه است اگر تجزیه آن و لو
از طرف یکنفر خواسته شود باید آن ماده یا مسئله تقسیم شده و جزء بجز رای گرفته شود
رئیس – (خطاب بآقایا یاسائی) توضیح بدهید
یاسائی – برای وزار ت مالیه در قسمت اول ماده نوشته شده است: مالیات مستقیم نقدی ۴۹۷سه میلیون وچهارصد و نود و هفت هزار توما ن واین مالیات مستقیم مشتمل است براعلام متعدد. یک قلم مالیات صنفی است. یک قلم مالیات سرشماریست که غیر از خانواریست که مارای ندادیم و اقلام دیگر هم هست منتهی باین صورت درآورده‌اند و جمعش کرده‌اند بخیال اینکه مبادا همچو پیشنهادی بشود و چون اینمسئله مشتمل فقرات متعدده است قابل تجزیه است همانطور ی که عبارت یکماده را می‌شود تجزیه کرد بنده هم تقاضا می‌کنم که این قسمت تجزیه شود.
وزیر عدلیه - راجع به مسئله تجزیه و اینکه فرمودند این مبلغ رااز روی چه میزان حساب فرمودند که مالیات سرشماری معادل ۹۲هزار و کسریست. این راهم که تصدیق کنیم که مالیات سر شماری معادل این مبلغ است ولی برای اینکه رفع نگرانی جنابعالی بشود لازم است عرض کنم که این بودجه را که امروز تصویب می فرمائید متعلق بسنه (۱۳۰۴) است و این ماده هم ماده یازدهم این سال می‌باشد و تا کنون اگر بنابوده مالیاتی گرفته شود پس این اعتراض آقا برای بودجه سنه ۱۳۰۵است و متعلق بامسال نیست و درسال آتیه هم قانون ممیزی که از تصویب مجلس گذشته است اجرا می‌شود و مطابق آن رفتار خواهد شد. این قبیل مالیاتها را که باعث نگرانی آقایاست و شاید خود دولت هم با آن مالیاتها موافق نباشد دیگر نخواهند گرفت و این مسئله رفع نگرانی آقا را خواهد کرد. ولی فعلا ما نمی‌توانیم یک مبلغ معینی را در اینجا تصویب بکنیم باسم مالیات سرشماری.
رئیس – درهر حال برحسب سابقه و عمل مجلس و ظاهر نظام نامه این فقره قابل تجزیه نیست.
بعضی از نمایندگان. صحیح است.
رئیس – قسمت اول ماده اولی عوائد وزارت مالیه است بملبغ ۱۸ملیون وهشتصد ونود و نه هزار و پانصد و نود و چهار تومان. رای گرفته می‌شود باین قسمت آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت دوم عوائد وزارت خارجه بابت تذکره و شانسلری ۱۵۰هزار تومان. رای گرفته می‌شود باین قسمت آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت سوم وزارت داخله عوائد ادارات نظمیه ۱۵هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(غالب نمایندگان برخاستند)
رئیس – تصویب شد. قسمت چهارم وزارت عدلیه عوائد محاکماتی و ثبت اسناد صدهزار تومان. آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. در قسمت ۵نسبت بعوائد وزارت پست وتلگراف پیشنهادی ا زآقای حائری زاده رسیده است قرائت می‌شود. (باین مضمون خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم از ماده اول قسمت عوائد حمل ونقل دولتی صد هزار تومان حذف شود.
حائری زاده – آقایان این بودجه را کاملا مطالعه فرموده‌اند و آن بودجه تفصیلی وزارت پست و تلگراف را هم البته مطالعه کرده‌اند و دیده‌اند که رویهمرفته سیصد و چهل وچند هزار تومان مخارج حمل و نقل است و صد هزار تومان عایدات برای آن پیش بینی شده. در صورتیکه من آنچه تحقیق کرده و اطلاع پیدا کرده‌ام اداره حمل و نقل طهران بمشهد طهران باصفهان و قم و بروجرد و عراقرا اداره پست اداره می‌کند و سایر خطوط مملکتی رااجاره داده بقریب دویست هزار تومان بلکه ۱۵۰هزار تومان یک اداره حمل ونقل که فقط چند خط رااداره می‌کند وقریب سیصد و پنجاه هزار تومان خرج دارد و صدهزار تومان عایدی بنده با آن اداره حمل و نقل مخالفم ا زاین جهت پیشنهاد کردم که عایدات آن حذف شود ودر قسمت خرج هم سیصد و چند هزار تومان حذف شود و این اداره را مجنی بدهند باشخاصیکه این اداره را دارند و اداره می‌کنند که آنها بروندبرای خودشان کرایه کشی کنند وامور شان را اداره کنند و این بهتر ا زاین است که یک چیزی هم بآنها دستی بدهیم. این اسب و درشکه و کالسکه که هست متعلق بخود آنها باشد که بروند و خودشان اداره را بگردانند و خودشان عایدات را ببرند و خودشان هم مخارجش را بدهند و آنوقت سیصد هزار تومانهم برای ما صرفه خواهد داشت.
وزیر داخله – عرض کنم غالب موسسه هائی که در مملکت دولت دارد الزامی ندارد که از تمام آن موسسات منفعت ببرد این اداره حمل ونقل برای تسهیل زندگانی مردم است ممکن است استفاده ببرد و ممکن است ضرر کند. در هر صورت اگر هم ضرر کند چون برای رفع احتیاج مملکت است اهمیتی ندارد بعلاوه یک چیزی راهم باید دراینجا دقت کرد و توجه نمود و آن این است که این بودجه سال ۱۳۰۴است و ماهم در ماده یازدهم سال این بودجه هتیم که د رواقع ماه آخر سال بودجه است وبالاخره مادر مقابل یک قضیه گذشته واقع شده‌ایم که هرقدر هم کنجکاوی کنیم اصلاح گذشته را نمی‌کند و بنظر بنده در بودجه آینده باید این دقتها بشود و الا حالا این نحواز قضاایا را نمی‌شود اصلاح کرد پس این پیشنهادی که آقا راجع بحذف مخارج و عایدی حمل ونقل کرده‌اند موارد ندارد. ولی ممکن است دولت قبول کند ودر سال آتیه این ترتیب را بهم بزند
حائری زاده – در صورتیکه دولت قبول می‌کند سال دیگر این ترتیب را بهم بزند بنده استرداد می‌کنم.
وزیر مالیه – چون وزارت مالیه در نظر دارد بترتیبی که مقتضی است توسط اتومبیل حمل و نقل را اداره کند و همچنین وزارت پست و تلگراف هم درصدد است که این اقدام را بکند و گمان می‌کنم برای سال آتیه قسمت عمده حمل ونقل که بامال انجام می‌شود موقوف شود ودر عوض قسمت سرویس اتومبیل رانی در اغلب نقاط بتوسط اشخاصی که باآنها قرارداد هائی بسته می‌شود دائر شود.
رئیس – رای گرفته می‌شود بعوائد وزارت پست و تلگراف بمبلغ یک میلیون و ۶۷۵هزار تومان. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. قسمت ششم عوائد وزارت معارف و اوقاف یکصد و سی و پنج هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان برخاستند)
رئیس – تصویب شد. مجموع عوائد وزارت فوائد عامه یکمیلیون و دویست و سی و یکهزار تومان. آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. عوائد مطبعه و باغ مجلس شورای ملی وعایدات متفرقه آن ۴۶هزار تومان. آقایانیکه موافقند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. عوائد متفرقه سهمی دولت از نفط جنوب و بانکه شاهنشاهی دو میلیون و پانصدو شانزده هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده برخاستند)
رئیس – تصویب شد. رای گرفته می‌شود بمجموع ماده اول بمبلغ ۲۴میلیون و ۷۶۰هزار و پانصد ونود و چهار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. آقایان موافق هستند چند دقیقه تنفس داده شود؟
بعضی از نمایندگان – صحیح است
(در این موقع جلس برای تنفس تعطیل و پس از ۳ربع ساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس- در موقعی که نسبت بلایحه دیون دولتی اخذ رای شده است اشتباها یکی از آقایان بجای یک رای دو رای داده است بنابراین یک رای از مجموع آراء‌کم می‌شود. ماده دوم بودجه مطرح است آقای کازرونی. (اجازه)
کازرونی – در این ماده عرضی ندارم.
رئیس – آقای حائری زاده. (اجازه)
حائری زاده – بنده عرایض زیادی داشتم دراین ماده ولی بواسطه ضیق وقت مختصر می‌کنم وتقریبا بدوسه سوال خاتمه می‌دهم بعرایض خودم. یکی راجع بقسمت خرج ۰ من می‌بینم که وزارت پست و تلگراف برای مخارج حمل ونقل دولتی ۲۹۶هزار و هشتصد و بیست و چهار تومان یک قلم در بودجه نوشته. یک قلم هم ۱۵۰هزار و ششصد و کسری برای مخارج حمل ونقل ومقاطعه نوشته یک قلم هم ۵۸هزار تومان و یک قلم هم ۶۰۰هزار تومان و کسری برای اداره پست نوشته شده که مجموع اینها یک میلیون و کسری مخارج برای وزارت پست معین شده. درصورتیکه پست جنوب شرقی (کرمان) اگر خیلی زود بیاید ۴۰روز و یکماه درراه معطل می‌شود وبا گاو وشتر حمل ونقل می‌شود. اگر وزارت پست و اطمینان میدهدکه در سال آتیه (در دوره ششم) این وضیعات راتغییر بدهند یعنی پست گاو وشتر رامبدل کنند بپست بااتومبیل که آنجا هم دارای پست اتومیبل بشود چنانچه آقای: وزیر مالیه هم تذکر دادند بنده مخالفتی بااین ماده ندارم. ولی اگر بنا شود که همین گاو و شتر باشد بنده بااین مبلغ اعتباری برای وزارت پست کاملا مخالفم و معتقدم که بااین مبلغ می‌شود سرویس پست اتومبیل را دائر کرد. یکی هم راجع بقمست مخارج وزارت مالیه بود که چون بنده درکمسیون بودجه نبوده‌ام و بواسطه مفصل بودن این بودجه و ضیق وقت نتواستم کاملا باقلام جزء رسیدگی کنم و تصور می‌کنم این هیئت امریکائی که مستخدم شده‌اند برای اصلاحات مالیه بوده و شاید بواسطه کمی وقت هنوز فرصت نکرده‌اند بتمام امور مراجعه کنند. چون بعضی پستها بوده که یکروزی برای یک احتیاجاتی ایجاد شده بعد که آن احتیاجات مرتفع شده هنوز آن پستها بجای خودش باقی است. بنده در بودجه تفصیلی وزارت مالیه که نگاه می‌کنم می‌بینم (یکی دو قلم را محض نمونه عرض می‌کنم) در یک سالی که شاید چند ماه هم بیشتر طول نکشید وزارت مالیه عایدات اوقاف را قرار شد جمع آوری کند بعد هم مجلس شورای ملی آمد و بکلی عایدات اوقاف را نسخ کرد ومن د رقسمت و یزد می‌بینم برای اوقاف متصدی و پستی معین شده و آلان هم هست یکدوره دیگر هم که بودجه را تصویب می‌کنیم باز خواهد بود و آن یکدوازدهم‌ها را که مجلس تصویب می‌کند متصدی می‌گیرد و بشغل خودش هم باقی است د رصورتیکه مجلس شورای ملی این محل را زده است یا مثلا د راین دوره ما آمده‌ایم باج راه و ذبایح را داده‌ایم. ولی متصدی این مالیاتها جز ء‌بجزء در وزارت مالیه است و بچهار دوازدهم سال آتیه هم که رای می‌دهیم باز هم هستید و ماهم که فرصت نمی‌کنیم در مجلس کاملا ببودجه تفصیلی رسیدگی کنیم و بالاخره تا وقت یکدوازدهم هست این مامورین بلا هم حقوقشان منظور می‌شود. حالا بنده استدعا می‌کنم که وزارت مالیه بمن اطمینان بدهد که در سال آتیه این ترتیب را بهم نزنند و این اشخاص را که پستشان از بین رفته لااقل انتقال بدهند بوزارت معارف وآنها را معلم کنند. فراش کنند. واین مبلغ رابر بودجه معارف بیفزایند.
وزیر پست و تلگراف – وزارت پست و تلگراف در نظر دارد که ازماه سوم سال نو کلیه راههای ایران را که گاری حرکت می‌کند مبدل کند باتومبیل و راه کرمان و یزد را هم اطمینان می‌دهم بآقایان که در ماه ششم سال آتیه اتومبیل رانی د رآنجا شروع شود.
وزیر مالیه – در قسمت وزارت مالیه آقای حائری زاده اظهاراتی فرمودند همانطوریکه آقای شیروانی هم تذکر دادند در بودجه یک پستهای بلامتصدی ونوشته شده مقصود ازاین اقلام که ملاحظه میفرمائید حذف آن مقامها بوده نه اثبات آنها مثلایک مقام هائی در وزارت مالیه بوده وبعد از یکی دوسال دیده‌اند که به آنهاد دیگر محتاج نیستند در مقابل آن نوشته‌اند بالمتصدی وهمانطور که که فرمودنداز این اقلام خیل هست که برای یادداشت و تذکر نوشته شده است و البته حقوق اینها جزء صرفه جوئی خواهد شد ومتعلق ببودجه مملکت است و منحصر بوزارت مالیه هم نیست در هر وزارت خانه که باشد این پستهای خالی جزء صرفه جوئی هائی بودجه مملکت محسوب می‌شود والبته در موقعی که تفریغ بودجه بمجلس شورای ملی تقدیم خواهد شد. آقایان ملاحظه می‌فرمایند که درهر یک از وزارتخانه‌ها چقدر صرفه جوئی شده.
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – رای می‌گیریم بقسمت اول دربارو کابینه سلطنتی و والا حضرت ولیعهد چهار صد وچهل هزار و هتصد تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت دوم مجلس شورای ملی:۴۲۹هزار ودویست و شصت و شش تومان. رائی که سابقا داده شد است کافی است. قسمت سوم کابینه ریاست وزرا ء: ۵۹هزار و چهار صد و هفتاد وپنج تومان ۰ آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت چهارم وزارت جنگ ۹ ملیون و چهار صد هزار تومان آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت پنجم مخارج توقف محصلین وزارت جنگ در خارجه خرج معاودت محصلین سابق و اعزام محصلین جدید ۶۷هزار و سیصد تومان ۰ آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت ششم امنیه مملکتی ۵۵۸هزار تومان. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(غالب نمایندگان برخاستند)
رئیس- تصویب شد. قسمت هفتم وزارت مالیه و بودجه اداری طرق وشوارع ۳ ملیون و دویست و دوازده هزار و نود تومان. آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- بنده پیشنهادی دارم
(پیشنهاد ایشان به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌شود فقره ۸ و فقره ۲۰ ضمیمه فقره هفتم شده به طریق ذیل نوشته شود.
۷- وزارت مالیه وبودجه اداری طرق و شوارع و مخارج اتنفاعی وزارت مالیه و اعتبار جهت هیئت اعزامیه امریکائی
رئیس – فقط می‌توانید مبلغی را که منظور – تانست کسر کنید آنوتقت پیش نهاد کنید.
شیروانی – نه کسر می‌کنم نه اضافه می‌کنیم.
رئیس – پس ماده ۶۵نظامنامه اجازه نمی‌دهد.
شیروانی – قرائت شود. (ماده (۶۵) نظامنامه بشرح ذیل قرائت شد)
ماده شصت و پنجم – در قانون بودجه هیج طرحی را که مستلزم ازدیاد مقرری یا مدد معاش یا وظیفه باشد بعنوان ماده الحاقیه یا بعنوان اصلاح نمی‌توان پیشنهاد کرد و همیچنین است طرحی که خواه مستلزم تاسیسات یا شغل یا وظائف بوده خواه باعث توسعه هر یک از این ۳فقره خارج از حدود قوانین جاریه باشد.
رئیس – قسمت بیستم این ماده ۱۵۵هزار تومان اعتبارات جهت هیئت اعزامیه امریکائی و مقصود شما این است که جزء بودجه وزارت ملیه و داخل درآن ۳ ملیون و کسری با شش و اینجا کاری که می‌شود بکنید این استکه از این مبلغ کسر کند وپیشنهاد کند
شیروانی – در اینجا بنده نه پیشنهاد کسر کرده‌ام و نه پیشنهاد اضافه فقط رقم را گفتم توام نوشته شود و اینراهم بند در صورتی پیشنهاد کردم که هیئت دولت هم موافقت کند وآقای معاون محترم و وزارت مالیه هم که از وزارتخانه خودشان دفاع می‌فرمودند و بحریه را هم مسخره می‌کردند موافقت فرمایند. علیهذا چون میل ندارم در شود پس می‌گیرم.
وزیر فوائد عامه – تصور می‌کنم آقای شیروانی از نقطه نظر عصبانی بودن این پیشنهاد راکردند حالا هم لطف می‌فرمایند و پس می‌گیرند.
شیروانی - پس گرفتم
رئیس – رای می‌گیریم بقسمت هفتم وزارت مالیه و بودجه اداره طرق و شوراع ۳ملیون دویست ودوازده هزار و نود و چهار تومان آقایان موافقین قیام فرمایند.
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رییس- تصویب شد قسمت هشتم.
اخگر- بنده پیشنهادی دارم.
رییس- در این پیشنهاد هم بر طبق ماده ۶۵ نمی‌شود رای گرفت معذلک قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم از مخارج انتفاعی وزارت مالیه ۵۰ هزار تومان کسر و به مصرف صحیه ایالات و ولایات تخصیص داده شود.
رئیس – مطابق صریح ماده ۶۵نظام نامه. از قسمت بودجه حق اضافه خرج ندارید. ممکن است قسمت اولش را پیشنهاد کنید.
اخگر – اجازه می فرمائید
رئیس بفرمائید
اخگر ـ بنده سو ء نظری نسبت بمخارج انتفاعی وزارت مالیه نداشتم و این پیشنهاد را هم فقط ا زنقطه نظر تذکر دادم. چون پارسال بودجه صحیه کل مملکتی ۱۶۵هزار تومان بود و امسال بااینکه بودجه سایر موسسات مملکتی نسبتا زیادتر شد است یک دیناربر بودجه صحیه اضافه نشده است خواستم این قضیه را تذکر بدهم که انسان باید اول سالم باشد و بعد از آن برای او تکلیفات معین شود. البته وزارت عدلیه هم مهم است و زارت معارف هم لازم است ولی برای اشخاصی که زنده باشدو بااین ترتیباتی که از حیث امراض مسریه در این مملکت هست بنده خواستم هیئت محترم دولت را (حال که گذشت ولی برای آتیه) متوجه باین قسمت بکنم که توجهی در این خصوص بفرمایند که اول اشخاص سالم در مملکت باید تهیه شود وبعد برای آن اشخاص رخت نودرست کرد. رئیس الوزراء - از تذکر نماینده محترم بسیار متشکرم هستم و عرض می‌کنم که این قسمت صحیح است و اهمیت این مسئله را هم تصدیق داریم:چون سال گذشته است فعلا نمی‌شود و امیدوارم برای سال آتیه بشود واین منظور راتامین کرد.
اخگر – باوعده که دادند بنده هم پیش نهاد خودم راپس می‌گیرم.
رئیس – پیشنهاد آقای رضوی تصور می‌کنم آنهم مشمول ماده ۶۵نظامنامه است قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم از قسمت هشتم مخارج راجع بسوخته کسر شود
رضوی – در قانون بودجه نوشته شد که سوخته ضبط می‌شود که دولت کسر بمصرف نرساند در اینجا یکی از مخارج انتفاعی خرید سوخته است چون لایحه ۴دوازدهم آمده است که تصویب شود وازروی این بودجه تدوین خواهد شد. از این جهت خواستم که مخارج سوخته از این مخارج انتفاعی کسر شود.
وزیر عدلیه- مخارج خرید سوخته را خود آقا می دانند در صورتی که این ماده در این بودجه اضافه شده است و مجلس رای بدهد البته از این مبلغ اعتبار کسر می زشود. این نهصد و کسری هم اعتبار است ممکن است تمامش خرج شوود و ممکن است نصفش خرج شود و این اشکالی ندارد.
رئیس – باین پیشنهادی نمی‌شود رای گرفت.
رضوی – مقصودم تذکر بود پس می‌گیرم.
رئیس – پیشنهاد آقای آقا شیخ – جلال.(بمضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم در قسمت ۸ نوشته شود سیصد هزار تومان.
آقای شیخ جلال – بنده درکمسیون بودجه بود با حضور بعضی از آقایان نمایندگان محترم ونمیانده محترم دولت درهمین قسمت مذاکره شدکه ۶۰۰هزار تومان خرج شیره کشی وسوخته تریاک است که برای مردم تهیه می‌شود و درنتیجه عایداتش تقریبا دویست یا سیصد هزار تومان است و چون این عمل بنظر بنده غیر مشروع برخلاف حفظ الصحه و آنچه که تصور بفرمایند می‌باشد. از اینجهت بنده معتقدم که از این تحمیل نامشروع و مخارجی که از مردم بعنونان مالیه گرفته م یشود باید صرفنظر شود ونبایستی اساسا بهیچوجه دیناری صرف اینکارشود. این استکه بنده پیشنهاد کرد م ۶۰۰ هزار تومان از عایدات مملکت یعنی از مالیات عمومی که صرف شیره می‌شود چون بنده عقیده‌ام اینستکه کار ناصحیحی است حذف شود.
وزیر مالیه – اساسا گمان نمی‌کنم این اظهاری را که آقای آقاشیخ جلال می‌فرمایند در کمیسون ماجای دیگر گفته شد باشد بنده از این اظهاری که فرمودند اطلاع ندارم و گمان نمی‌کنم این مسئله که ۶۰۰ هراز تومان خرج می‌شود ودر هیج کجا گفته شده باشد شاید در قسمت عایدات است از برای کلیه چیزهائی که برای دولت یک منافعی زیاد بکند و حالا هم آخر سال است و همانطوری که سابقا هم عرض کرده‌ام در قمست ضرایخانه وسایر قسمت‌ها این مخارج می‌شود ودولت انتفاعش را می‌برد واین یک چیز بیهوده نیست وبرای دولت فایده دارد وگمان می‌کنم آقای آقا شیخ جلال هم موافقت بفرمایند و پیشنهاد خودشان را پس بگیرند. در آنجا عرایضم را می‌کردم وقتی که راجع باین مسئله مخارج انتفاعی که صحبت شد از نماینده وزارتن مالیه تحقیق کردند که مخارج انتفاعی که صحبت شد از نمایند ه وزارت مالیه تحقیق کردند که مخارج انتفاعی که شما بیان می‌کنید چه چیز است؟ (در اینجا بنده نمی‌خواهم اعتراضی به وزارت مالیه کنم چون دولت محل اعتماد بنده است) در آنجا صحبت شد که ۳۵۰هزار تومان خرج تریاک است و ۴۵۰هزار تومان دخل ما می‌شود ودراین مسئله ۳شب صحبت شد مسئله دیگر راجع مساعده دادن دولت به خالصه جات مطرح شد که آنهم از جمله مخارج انتفاعی است که راجع بآن هم در آنجا صد و پنجاه یا صد وشصت هزار تومان نوشته‌اند بنده باین کردم بااینکه مخارج مساعده بر عایا دادن معین شد ه است دیگر این عنوان مخارج برای خالصه چیست؟ اساسا بنده د رکلیات اجازه خواسته بودم اجازه خواسته بودم که دراین بودجه حرف بزنم ولی نوبت ببنده نرسید و ومذاکرات کافی شد ولی حالا یکقدی درا ین خصوص می‌خواهم صحبت کنم اولا بنده یک آدمی هستم که حقیقت دانم (خنده نمایندگان) واز این جهت خیلی تشکر می‌کنم از دکتر میلیسیو چرا؟ برای اینکه حقیقتا مالیه شیرازه از هم گسیخته مارا جمع آوری کرده است و بیک صورت منظمی در آورده ولی ماباید نظریات خودمان را نسبت ببودجه بگوئیم تا دولت لااقل در بودجه سنه آتیه یک نظرایات کاملی داشته باشد بنده هر چه خواستم مخارج انتفاعی را درآنجا معین کنیم نشد صحبت کردیم که مجلس و دولت ملت پول می‌دهد برای موسسه که نافع باشد آیا سوخته تریاک چه نفعی بحال این ملت دارد؟ و گمان می‌کنم خور دولت هم تصدیق داشته باشد که ابدا نفعی نداشته باشد بلکه مضرهم می‌باشد راجع بمخارجی هم که برای خالصجات می‌شود که شما خودتان یک قلم علیحده معین کرده‌اید پس این مخارج انتفاعی برای چیست؟ بالاخره بنده هم همانطوری که آقای شیروانی بیان کردند چون صورت خرج این مخارج انتفاعی غیر معین است و لایحه تفریفی بودجه هم بمجلس نیامده که به ببنیم این پول بچه مصرف می‌نماید شود. ممکن است آقای وزیر مالیه یا آقای معاون جوابی بدهند که مخارج انتفاعی برای فلان مسئله ایست که نافع بحال ملت است و بنده آنوقت قانع می‌شوم و پیشنهاد خودم رامسترد می‌کنم وزیر عدلیه – عیب کار این است که خود آقای آقا سید یعقوب فرمودند در مو قعی که آمده‌اند بکیسیون که بودجه وزارت مالیه تمام شده بود والا با توضیحاتی که در این جا از طرف دولت داده شد ه این فرمایشات رانمیفرمودند این مبلغی که د راینجا پیشنهاد شده است راجع بسوخته تریاک و شیره نیست بلکه قسمت عمده این مبلغ مربوطه به خالصجات است مخصوصا امسال که آفت بخالصه جات رسیده این مبلغ اعتبار برای بذرکاری در خالصه جات و برای بنقیه قنوات و برای ضرابخانه وبرای سایر چیزهای از این قبیل است و اگر این نهصد وهفتاد و پنجهزار تومان راحذف کند البته بایستی از اقلام عایدات هم عایدات این مبلغ را کسر کنند ولی چنانچه سایر آقایان هم تذکر دادند امیدواریم در سال آتیه دولت در نظر بگیرد و مخارج انتفاعی را جز بجز ء‌بنویسید و تصور نمی‌کنم دولت بتواند این مخارج انتفاعی را حذف کند برای اینکه این یک چیزی است که وقتی یک تومان خرج کردند و آقایان برمی دارند و اگر خرج نکردند آن عایدی را بر نمی‌دارند. آقاسید یعقوب – استراد می‌کنم رئیس – قسمت هشت مخارج انتفاعی وزارت مالیه نهصد و هفتاد و پنجهزار تومان آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) رئیس – تصویب شد. قسمت نه وزارت داخله آقای آقا میرزا شهاب (اجازه) آقا میرزا شهاب – خواستم تذکر بدهم نسبت بهریک از این اقلام آنچه که یک مخارج اختصاصی بوده است یا متعلق به ماههای معین سه ماه چهار ماه آخر سال بوده است در ملاحظات نوشته شده است ولی در بودجه وزارت داخله برای سه ماه آخر سال بیست و پنجهزار تومان اضافه شده که در بودجه تفصیلی نوشته شده ودر بودجه تفصیلی نوشته شده ودر ستون ملاحظات ازاین موضوع ذکری نشده است و اگر یک دوازدهم با دو دوازدهم سال آتیه تصویب شود آنوقت از موافقت کرد که برای مخارج ضروری برای ۳ماه آخر سال یک مبلغی اعتبار بوزارت داخله داده شود و درهمان بودجه تقصیلی وزارت داخاله شرح این قسمتی که اظهار کردند مفصلا نوشته شده است حالا که ما می‌خواهیم سال آتیه را بپردازیم چون موافق اسفند باید پرداخته شود آنچیزی که برای اسفند ماه تصویب شده در تمام سال پرداخته خواهد شد و آن نظریه ایشان هم تامین خواهد شد. وزیر داخله – بنده از این بیان آقای آقا میراز شهاب استفاده می‌کنم و منتهی فرصت بودم که باین فقره از ماده برسد عرضی بکنم تلویحا گفته شد که وزارت داخله بودجه اش زیاد است د رصورتیکه وزارت داخله چندین مرتبه از بودجه اش کسر شده است و تقلیل پیدا کرده است بیک جائی که واقعا قابل مساعدت است در این بودجه دورقم اساسی آن متعلق به نظمیه است که تامینات مملکتی وشهراها متفرع بر اوست و اتفاقا بنده در جبیم خلاصه دارم که تقریبا یک قسمت بسیار حساس بودجه است. یک قلم چهار صد وهشتاد و سه هزار و هفتصد تومان و یک قلم ششصد وشصت و دو هزار و سیصد و سی و هشت تومان که متجاوز از یک میلیون تومان است که خرج تامیناتی وزارت داخله می‌شود و بقدری که مقدور بوده است از این بودجه کسر شده اما راجع به بیست وپنج هزار تومانی که در سه ماه آخر افزوده شده این بیست و پنجهزار تومان بقدری در اصلاح وزارت داخله ضعیف بوده است که بنده نمیدانم چطور آقای آقا میرزا شهاب متوجه باین قسمت شده‌اند و ماهم باین بودجه ارضی نیستیم و اضافه خواهیم خواست واین مقدار خفیف ترین بودجه است برای وزارت داخله چون یک مقدار زیادی از بودجه وزارت داخله حذف شده است و در هر موقع گوش و سر ودم او را بریده‌اند و حالا هم اگر این را زیاد میدانند ممکن است حذف کنند. رئیس – رای گرفته می‌شود به قسمت وزارت داخله بملبغ یک میلیون و پانصد و هشتاد و دو هزار تومان آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) رئیس – تصویب شد. قسمت ده و تلگراف. یک میلیون و ششصد و هفتاد وهشت هزار تومان آقایانی که تصویب می کندقیام فرمایند. (غالب نمایندگان برخاستند) رئیس – تصویب شد. قسمت یازده وزارت عدلیه – پیشنهاد آقای یاسائی (بمضمون ذیل قرائت شد) بنده قسمت یازده را راجع باعتبار وزارت عدلیه پیشنهاد می‌کنم وزارت
یاسائی – متاسفانه بنده در این ماده اجازه خواسته بودم که عرایضم عرض کنم. ولی نوبت ببنده نرسید ولی حالا نظریه خودم رابطور خلاصه عرض کنم. تقریبا در این دوره غالب اوقاف از اکثر آقایان نمایندگان می‌شنیدم که فوق العاده متوجه هستند به تامینات قضائی. مطبوعات هم قلم فرسائی هائی در این موضوع کردند. قانون جزای عرفی هم از مجلس گذشت. یکی از مواد آن قانون اینست که اگر حکام نواب حکام مامورین نظمیه دخالت جزئی درامور قضائی کند علاوهن:بر انفصال از خدمت که دو سه سال هم باید حبس شوند. و بالاخره اگر دولت بخواهد این قانون را اجراء‌کند و استقلال قوه قضائیه راحفظ کند با این مبلغ نمی‌شود. تشکیلات قضائی را اداره کند. این مملکت عریض وطویل این مملکتی که چهل دوهزار فرسنگ مربع مساحتش است و این مملکتی که اینقدر توسعه دارد تشکیلات قضائیس باید زیادتر بشاد چون در اینخصوص شکایات زیادی هم می‌رسد چنانچه بعضی از آقایان نمایندگان محترم هم پیشنهاد کردند که محاکم ابتدائی تبدیل بصلح تا محدود شود این پیشنهاد هم فقط برای ضیق بودجه عدلیه بود و آخرین فکری که بنظر مارسید ودر کمیسیون مذارکره شد این بود که اگر بخواهیم استقلال کامل قوه قظائیه را حفظ کنیم. راه منحرش اینست که برای تشکیلات وزارت عدلیه مجلس شورای ملی طرز مخصوص باسم قانون بگذراند یعنی دار تمام نقاط مملکت استاتیستیک دعاوی مدت گذشته رادر نظر بگیرد و بتفاوت محل و اهمیت ولایات و قرب و بعد ولایات محاکم صلح و ابتدائی و استیناف برای کلیه مملکت معین کند والا بااین وضع فعلی این مبلغ هم زیادی است. این مبلغی که خرج می‌شود فقط تشکیلات مرکزش یکقدری سر وصورت دارد و الا ء‌در ولایات اسباب زحمت و گرفتاری مردم است. و همیشه مامورین امنیه مقصرین را جلو اسب انداخته وتوی بیابانها می‌برند بدائره استنطاق دایره‌های استنطاق هم غالبا چهل و پنج پنجاه فرسخ است آنوقت تازه مسنطق تبرئه می‌کند چرا اینطور است؟ برای اینکه تشکیلات عدلیه را منحل کنید و بگوئید که حکام به ترتیب سابق رفتار کند. یا اگر بهمین ترتیب باشد این مبلغی هم که الان خرج عدلیه می‌شود زیادی است این است که بنده این پیشنهاد را کردم که این عرایض راعرض کنم.
وزیر عدلیه – بنده خیلی متشکرم. از آقای یاسائی که نواقصی را که شاید لازم بود بنده د رموقع خودش عرض کنم ایشان تذکر دادند و بعض مجلس رساندند ولی از طرفی هم باید عرض که نه اینست که خود بنده هم این نواقص رامتوجه نبوده‌ام و مذاکره هم نکرده‌ام تمام اینها شده است بلکه منظور تمام آقایان نمایندگان و دولت و همه این بوده است. ولی چون برای دولت مقدور نیست فعلابودجه عدلیه رازیاد کند اینست که باین مقدار عجالتا قناعت کرده و اینهم از کمیسیون بودجه عنوان شد که در سال آتیه وزارت عدلیه که مطابق احتیاجات خودش است ورفع شکایات مردم می‌شود بدهد در این خصوص بارئیس کل مالیه وزیر مالیه هم مذاکره شده و وعده داده‌اند که از مبلغ شصت هزار تومانی که اضافه بر بودجه هست تا حدی که ممکن است کمک کنند و رفع بعضی نواقصی که در عدلیه ولایات موجود است انشاالله از اول سال رفع شود تا انشاء الله مجلس مفتوح شود و یک بودجه صحیحی برای عدلیه بمجلس پیشنهاد شود. البته اگر برای چهار ماه بعدهم اضافاتی بنظر برسد از عایدات دولت بوزارت عدلیه کمک خواهد شد و امید ورام د رسال آتیه جبران یا نواقص بشود.
یاسائی – چون مقصود بنده تذکر بود واز نقطه نظر بودجه هزار وسیصد پنج این پیش نهاد راعرض کرده بودم مسترد می‌کنم.
رئیس – قسمت یازده وزارت عدلیه ششصد و بیست هزار تومان آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت دوازده وزارت فوائد عامه با اعتبار دفع امراض حیواین هفتصد و پنجاه و یک هزار و هشتصدو بیست و هفت تومان آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (غالب نمایندگان قیام نمودند) رئیس – تصویب شد. قسمت سیزده وزارت امور خارجه هفتصد و پنجاه و یکهزار وپانصد و چهل و هشت تومان و دو قران هشتصد دینار آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمانید. (اکثر نمایندگان برخاستند)
رئیس- تصویب شد. قسمت چهارده وزارت معارف پیشنهاد آقای کازرونی (اینطور خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که راجع به بودجه معارف ولایات قسمت شهریه و مستمری‌ها باسم قرائت و رای گرفته شود.
کازرونی – بنده محتاج نمی‌بینم توضیح زیادی بدهم ووقت مجلس راضایع کنم نظر باینکه ممکن بود اسباب بهتر بشود از این جهت پیشنهاد کردم:که راجع به مستمری و شهریه باسم و رسم قرائت شود جداگانه رای گرفته شود
کفیل وزارت دارائی – دراین جا چون اقلام مستریات بجز ء‌نوشته نشده است برای اینکه در وزارت مالیه نسبت با قلام اشکال پیدا نشود و رعایت اصل صدم قانون اساسی هم شده باشد بهتر این است که اجازه بدهیند قرائت شود و بعد از اینکه قرائت شد یکجا رای گرفته شود
رئیس – این اشکال بعقیده بنده وارد نیست برای اینکه هر چه د رضمن بودجه تصویب شد بموجب قانون محاسبات عمومی وزارت مالیه باید بپردازد اصل صدم قانون اساسی هم می‌گوید هیچ مرسوم و انعامی بخزانه دولت حواله نمی‌شود مگر بموجب قانون بر طبق همین قانون بودجه وزارت مالیه باید بپردازد اگر اصلاح دیگری در بودجه معارف راجع بقسمت مدارس دارید بفرمائید کفیل وزارت معارف – در بودجه تفصیلی اسم که مدرسه هستع که فعلا و جود ندارد یکی مدرسه نوامیس و جمع اعانه آن دو مدرسه هم ماهیانه هشت تومان می‌شود بمدرسه فردوسی استدعا می‌کنم بااین اصلاح رای گرفته شود.
رئیس – وزارت مالیه موافق است؟
وزیر مالیه – بلی
رئیس – نظریه آقای کازرونی هم تامین شده یا بپیشنهاد ایشان رای گرفته شود؟
کازرونی – خیر تامین نشده ولی استرداد می‌کنم
رئیس – پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب (بمضمون ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم برای اعتبار وزارت معارف از محل صرفه جوئی همان وزارتخانه مبلغ یازده هزار و دویست تومان که در آخر بودجه تصریح شده رای علیحده گرفته شود
آقا میرزا شهاب – در آخر بودجه وزارت معارف نوشته شده است بوزارت معارف اعتبار داده می‌شود که از محل صرفه جوئی بودجه سفه هزار و سیصد و چهار خود برای خریداری و ساختن محلی برای ورزش ده هزار تومان و حق الزحمه معلم فوتبال دویست تومان و اعتبار کلاس ژیمناستیک و خرید اثاثیه هزار تومان بمصرف برساند که مجموع آن می‌شود یازده هزار و دویست تومان چون این در متن بودجه مبلغ بودجه جزء مبلغ بودجه نیست و از صرفه جوئی همان وزارتخانه اعتبار داده می‌شود برای اینکه در آتیه اشکالی تولید نشود بنده پیشنهاد کردم که یک رایی هم نسبت باین قسمت علیحده گرفته شود
رئیس – لابد وزارت مالیه در کمیسیون با این قسمت موافقت کرده است
وزیر مالیه – بلی موافقت کرده‌ام حالا هم با این پیشنهاد موافقم
رئیس – رای گرفته می‌شود باینقسمت چون جزء بودجه وزارت معارف منظور شده است
وزیر مالیه – خوبست این را بطور تبصره در ذیل ماده بگذارید
رئیس – در این جا نمی‌شود اضافه کرد
وزیر عدلیه – این یازده هزار و دویست تومان از صرفه جوئی وزارت معارف است اگر بخواهیم در اینجا اضافه کنیم آنوقت این مبلغ بر جمع مخارج اضافه می‌شود و جمع و خرج معادله نمی‌کند. درهمانجائی که نوشته شده است از صرفه جوئی وزارت معارف اگر این صرفه جوئی معادل یازده هزار و دویست تومان بشود وزارت مالیه خواهد پرداخت و این هم یک چیز احتمالی را نمی‌شود در اینجا نوشت بعلاوه اگر جز ء بودجه ببریم مبلغ زیاد می‌شود و آنوقت معادله جمع و خرج غلط خواهد شد.
رئیس – شاهزاده سلیمان میرزا. (اجازه)
سلیمان میرزا – این مبلغ که برای ورزش در کمیسیون از محل صرفه جوئی معین شده است ممکن است برای اینکه اشکالی پیدا نکند مقل دو قلم بالاتر که راجع بدفع آفات حیوانی نوشته شده در ستون ملاحظات قسمت بودجه وزارت معارف نوشته شود دیگر اشکالی پیدا نمی‌کند.
وزیر عدلیه – این طریقی را که شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند صحیح است که در ستون ملاحظات د رمقاب لمبلغ مخارج وزارت معارف نوشته شود و این ترتیب هم منظور آقا را تامین می‌کند و هم برجمع چیزی اضافه نمی‌شود.
رئیس – پس در ستون ملاحظات اضافه می‌شود قسمت چهارده وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه. مبلغ هفتصد و هفتاد و سه هزار و یکصد و سی وهشت تومان باضافه مبلغ مرتبط به شهریه‌ها آن قلمی که اضافه کردند.
معاون وزارت مالیه – شهریه‌ها جزء‌این مبلغ است
رئیس- اگر بود محتاج برای جداگانه نبود بهرحال رای گرفته می‌شود باین مبلغ آقایانی که موافقند قیام بفرمایند.
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. قسمت پانزده صحیه کل مملکتی.
اخگر – بنده پیشنهادی دارم.
رئیس – پیشنهاد جنابعالی موخر است. پیشنهادآقای آقا سید یعقوب قرائت می‌شود. (بمضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در ماده دوم قسمت ۱۵نوشته شود یکصد وسی وششهزار و سیصد تومان.
آقا سید یعقوب – بنده چون دیدم که مجلس ودولت متوجه باین مسئله صحیه هستند و میدانم که در سنه هزار و سیصد وپنج هم که بودجه نوشته می‌شود باز بهمین ترتیب نوشته خواهد شد وبودجه صحیه همینطور باقی خواهد ماند. می‌خواستم عرض کنم که تصور بفرمائید مسئله صحت که مقدم و بالاتر از امنیت است چه ترتیب برایش بودجه معین می‌کنند؟ بااین امراض که عمومیت پیدا کرده و دارد ایرانیها را منقرض می‌کند از قبیل مرض مالاریا و ناخوشی دیگر که مکرر در اینجا صحبت شده که راجع به این دولت توجهی بکند. بهر صورت بنده هم خواستم تذکر بدهم که در بودجه سال آتیه دولت یک فکر اساسی برای صحیه بکند هم راجع بصحیه طهران و هم راجع بصحیه ولایات باید توجهی بکنند و یک چیزی بر بوجه صحیه ولایات بیفزایند. بنده توجه آقایان وزراء ر بانی مسئله جلب می‌کنم وحالا هم پیشنهاد خودم رامسترد می‌کنم.
رئیس – پیشنهاد آقای حائری زاده. (این طور قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم درقسمت (۱۵) (۱۱۶۱۹۴) تومان نوشته شود.
رئیس – پیشنهاد آقای اخگر هم قرائت می‌شود. (باین ترتیب خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم صحیه کل مملکتی ۱۳۶۳۶۰قران منظور شود.
رئیس - آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده – بنده خواستم از موقع استفاده کنم که اولا معلوم کنم مدافع بودجه صحیه در مجلس کیست؟ بنظر بنده باید مدافع این بودجه وزارت داخله باشد برای اینکه مریض خانهای طهران و سایر ولایات و قسمت قرنطینه‌ها و غیره بتوسط مامورین وزارت داخله اداره می‌شود. و این مبلغی که برای اداره صحیه تخصیص داده شده وقتی که بنده ملاحظه می‌کنم می‌بینم علاوه بر بودجه مریض خانه‌ها و قرانطینها هائی است که در سر حدات این مملکت هست. مریض خانه خانی طهران را که بلدیه طهران یا ورارت داخله اداره می‌کند ونسبت به صحیه سرحدات هم که بتوسط وزارت داخله اداره می‌شود آنوقت معلوم نیست اداره صحیه چه می‌کنند؟ بنابراین بعقیده بنده باید این اداره صحیه را منحل کنند و این بودجه هنگفتی را تخصیص بدهند بمریضخانه‌ها و قرنیطینه‌های مجلس سرحدات و چون بنده نمی‌توانم د رمجلس اضافه خرجی پیشنهاد کنم از اینجهت این بیست هزار و کسری را پیشنهاد کردم کسر شود واگر دولت اطمینان می‌دهد که در آتیه یک نظر صحیحی در این کار بکنند بنده پیشنهاد خودم را استرداد می‌کنم.
وزیر عدلیه. اولا همانطور که اظهار کردند صحیه از چند ی باین طرف جزوزارت داخله بوده است اما اینکه فرمودند یک مبلغ هنگفتی باسم اداره صحیه است البته وقتی که قائل شوند که برای مملکتی صحیه لازم است آن صحیه هم باید دارای یک اداره باشد ووقتی که دارای اداره شد باید یک مبلغی هم برایش خرج کنیم چون اداره اجزاء‌و اعضاء می‌خواهد و این مبلغی هم که برای صحیه در بودجه نوشته شده است تصور می‌شود اول مبلغی است که برای اداره صحیه تشخیص داده شده است. البته همانطوریکه تذکر داده شد دولت در نظر دارد در سال آتیه انشاءالله بر بودجه صحیه مخصوصا نسبت ببودجه صحیه ولایات علاوه کند ولی فعلا نمی‌شود بر بودجه صحیه چیزی اضافه کرد.
حائری زاده ـ استرداد می‌کنم
رئیس ـ آقای اخگر (اجازه)
اخگر ـ الان بنده اطلاع رسید که بتوسط آقای دکتر امیر خان اعلم ۸۲۵۰ تومان و کسری از عایدات مریض خانه‌ها تحویل وزارت مالیه شده است و بنده در ستون عایدات یک همچو قلمی ندیدم و برای اینکه داخل در این موضوع بشوم و ببینم که این عایدات جزو چه رقمی رفته و اگر در محل است ممکن است قبول کنند که بمصرف مخارج صحیه برسد این است که بوسیله پیشنهاد ناچار شدم که این قسمت را عرض کنم که اگر ممکن است عایدات خود صحیه را هم برای مصارف خودش قرار بدهند.
رئیس ـ آقا آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب ـ اگر چه بنده متاسفم که بعد از بیانات آقای اخگر این عرایض را عرض می‌کنم چون می‌بینم بکسر کردن یک قران و دهشاهی از یک بودجه ما می‌خواهیم موکلین خودمان را در این دم آخر از خودمان راضی کنیم. البته بنده هم می‌خواهم که یک چرخ بزنم که موکلین خودم را راضی کنم و تماشاچی و سایرین هم از حرف من خوششان بیاید. ولی این فکر را نمی‌کنم که هنوز پانزده شانزده ماده از این بودجه باقی مانده و یکساعت دیگر هم شاید بتوانم اینجا بمانیم و اگر بخواهیم ۵ تومان و ۲ تومان پیشنهاد کنیم از این بودجه ۲۴ میلیونی کسر شود این بودجه امشب که نخواهد گذشت. البته می‌شود پیشنهاد کرد و آقایان هم حق دارند ولی باید فکر بکنند که عمرشان بیهوده تلف نشود. بعلاوه حالا هم خیلی از شب گذشته است و آقایان خسته شده‌اند خوبست قدری ملاحظه این قسمت را بفرمایند و بگذارند این بودجه امشب بگذرد و البته بنده بآقایانی که اینقدر برای صحیه و معارف و پست کرمان و سایر چیزها دادو فریاد می‌کنند موافق و شریک هستم ولی مقصودم اینست که آقایان یک قدری فکر اینرا بکنند که اگر در این بودجه این مقدار صحبت شود و پیشنهاد شود قطعا نخواهد گذشت و این فرمول هائی هم که تازه برای پیش نهاد کردن پیدا شده گمان می‌کنم سابقه نداشته باشد و الا مسئله مطرح می‌شود که پیشنهاد می‌شود یکشاهی صد دینار یک قران کسر شود و بنظر بنده این ترتیب ما را از مقصود که گذشتن بودجه است باز می‌دارد.
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای اخگر آقایان موافقین قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. رای گرفته می‌شود بقسمت پانزده صحیه کل مملکتی بمبلغ یکصد و سی و ششهزار و سیصد و هفتاد تومان آقایان موافقین قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. قسمت ۱۶ اعتبار جهت حقوق منتظرین خدمت کشوری
امامی خوئی ـ بنده پیشنهادی تقدیم کرده‌ام (باین ترتیب قرائت شد)
بنده قسمت ۱۶ ماده دوم را بترتیب ذیل پیشنهاد می‌کنم.
۱۶ ـ اعتبار جهت حقوق منتظرین خدمت کشوری ۱۹۴۹۹۹ تومان
امامی ـ بطوریکه از پیشنهاد بنده مفهوم می‌شود البته مقصودم این نبوده است که باین پیشنهاد رای گرفته شود.
(صدای زنگ رئیس)
رئیس ـ اگر مقصودتان این نیست پس اجازه نمی‌دهم توضیح بدهید رای گرفته می‌شود بقسمت ۱۶ و ۱۹۵ هزار تومان. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. قسمت هفده. آقای آقا شیخ جلال پیشنهاد شما قرائت شود؟
آقا شیخ جلال ـ بلی (بضمون ذیل قرائت شد)
در قسمت ۱۷ نوشته شود اعتبار برای دیون دولتی ۱۸۷۶۰۰۰
آقا شیخ جلال ـ آقای معاون وزارت مالیه در جواب آقای شیروانی اظهار کردند که این بودجه سنه ماضیه اشاره بآن شده و بنده موقع را مغتنم شمردم که بعرض برسانم که اگر بوسیله قرض باشد …
(صدای زنگ رئیس)
رئیس ـ فقط باید دلائل اقامه کنید برای اثبات پیشنهاد خودتان و الا از موضوع خارج خواهد بود.
آقا شیخ جلال ـ بسیار خوب این قرض اگر در نتیجه معاملات جاری باشد باید از دیون محاسبات تصدیق کنند و در ضمن لایحه تفریق بودجه از مجلس بگذرد. بنا بر این ما در دیار سال که بودجه را تصویب کردیم امسال هم که تصویب می‌کنیم از نقطه نظر اعتمادی است که بدولت داریم بدون اینکه اصل این قضیه را تصدیق کرده باشیم اگر واقعا اصل آن دین از نظر کمیسیون گذشته بفرمائید که با هم تصویب کنیم و اگر در نتیجه معاملات جاری است که مربوط بتصدیق دیوان محاسبات می‌شود. بنا بر این چون بنده اطلاعی ندارم از این جهت پیشنهاد کردم که مطلع شوم.
رئیس ـ این پیشنهاد نمی‌شود مطرح شود.
یاسائی ـ بنده هم پیشنهادی کرده‌ام.
رئیس ـ برخلاف ماده ۶۵ است ولی معذلک قرائت می‌شود.
(اینطور قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم در قسمت ۱۷ بعد از استهلاک دیون عمومی اضافه شود.
(که شامل قروض حمل و نقل است)
رئیس ـ نمی‌شود باین پیشنهاد رای گرفت.
یاسائی ـ این اضافه نیست که مستلزم خرج باشد.
مخبر ـ ۲۰ هزار تومان از این مبلغ بابت حمل و نقل است.
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بقسمت ۱۷ استهلاک دیون عمومی بمبلغ یک میلیون و هشتصد و هفتاد و ششهزار و صد و هشتاد و نه تومان آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. قسمت هجده اعتبار ماهیانه دولت جهت مخارج غیر مترقبه. ۱۶۵ هزار تومان. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. قسمت ۱۹ آقای طهرانی پیشنهاد جنابعالی مطرح شود؟
طهرانی ـ خبر مسترد داشتم
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بقسمت ۱۹ وظائف و شهریه و معارف هشتصد هزار تومان آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. قسمت ۲۰ اعتبار جهت هئیت اعزامیه امریکائی بملغ یکصد و پنجاه و پنج هزار تومان ـ آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد، نسبت بمخارج مجلس موسسان قبلا رای داده شده است جمع کل مخارج ۲۴ میلیون و هفتصد و پانزده هزار و نهصد و هشت تومان و ۲ قران و هفتصد دینار رای گرفته می‌شود باین مبلغ آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد پیشنهادی شده است از طرف آقای تجدد راجع بحذف تبصره. آقای تجدد (اجازه)
تجدد ـ وقتی که میزان عایدات و مخارج را نگاه کنیم تقریبا در حدود پنجاه و یکهزار و ششصد و هشتاد و شش تومان اضافه عایدات است که حقیقه جای سی تشکر است زیرا که در نتیجه مساعی دولت و میسیون امریکائی یک قلم بزرگ اضافه عایدات پیدا کرده‌ایم ولی با این حال بنده نفهمیدم بچه مناسبت این تبصره در این لایحه آمده است زیرا برای یک عده از مستخدمین دولت که تقریبا عملشان خیلی بد است اضافه زیادی برای آنها منظور شده و این اضافه را مطابق قانون استخدام از اول سال دریافت داشته‌اند و اشخاصی که حقیقه استحقاق ترفیع رتبه و اضافه را داشته‌اند یک مبلغی کم برای آنها منظور شده و تمام این اضافه‌ها هم رویهمرفته سی چهل هزار تومان نمی‌رسد و بنده تصور می‌کنم این تبصره را دولت برای این نوشته باشد باحتمال اینکه شاید خودش یک مخارجی پیدا کند نتواند پیشنهاد کند والا اگر مقصودش این باشد که بمستخدمین که اضافه حقوق در سنه ۱۳۰۴ داده تا تصویب این بودجه این اضافه‌ها را پس بدهد این خیلی بی انصافی می‌شود برای اینکه این مستخدمین یک مردمانی هستند که چرخهای این مملکت را می گردانند و در نتیجه زحمت و خدمت مطابق قانون استخدام یک اضافه حقوقی به آنها داده شده و آنها هم خرج کرده‌اند. حالا از کجا بیاورند و چه چیزشان را گرو بگذارند که این اضافه حقوقی را که از دولت گرفته‌اند خرج کرده‌اند بدولت بدهند و اگر هم دولت از آنها نگیرد مطابق این تبصره حذف شود حالا اگر دولت و آقای وزیر مالیه و مخبر محترم کمیسیون قبول می‌فرمایند که این تبصره حذف شود بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم و الا رای گرفته شود
رئیس ـ عقیده آقای مخبر چیست؟
مخبر ـ برای مجلس واگذار می‌کنم
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد پیشنهاد آقای زعیم هم مورد ندارد معذلک قرائت می‌شود (اینطور خوانده شد) در قسمت تبصره ماده اول پیشنهاد می‌کنم که بجای (از تاریخ تصویب این قانون) نوشته شود از اول دی ماه ۱۳۰۴ تادیه خواهد شد
رئیس ـ یک تبصره دیگری هم هست در همین زمینه چون پیشنهاد اضافه خرج است. نمی‌شود نسبت به آن رای گرفت. پیشنهاد آقای طهرانی هم تصور می‌کنم تامین شد باشد معذلک خوانده می‌شود (بضمون ذیل قرائت شد) این بنده پیشنهاد می‌نماید که در آخر تبصره ماده دو اضافه شود: ولی حقوق معلمین کلاسهای مؤسسه جدید ۱۳۰۴ از تاریخ تاسیس پرداخته می‌شود.
طهرانی ـ اینجا بدبختی معلمین این است که قانون استخدام آنها بهیچوجه بمجلس نیامده یکجا او را مستخدم و یک جا او را معلم خطاب می‌کنند و کنتراتشان می‌کنند و این عبارت که اینجا نوشته شده (اضافه حقوق مستخدمین) بعضی از معلمین هستند که اسمشان را مستخدم می‌گذارند ولی در جای دیگر می‌روند و درس می‌دهند و این عبارت ممکن است اسباب اشکال برای معلمین کلاسهای مؤسسه جدید فراهم بیاید از اینجهت پیشنهاد کردم که این عبارت اضافه شود تا معلوم باشد
مخبر ـ این قسمت تبصره مربوط است باضافه حقوق مستخدمین کشوری و آن قسمتی که آقای طهرانی تذکر دادند مربوط می‌شود باضافه مؤسسات جدید و البته همانطوری که در بودجه منظور شده است پرداخته خواهد شد
طهرانی ـ پس گرفتم
رئیس ـ رای گرفته می‌شود به تبصره.
عدل ـ بنده هم یک تبصره پیش نهاد کرده‌ام
رئیس ـ آن بعد است و برخلاف ماده ۶۵ است معهذا خوانده می‌شود (اینطور قرائت کردند)
تبصره – اضافه حقوق مستخدمین منظور در بودجه‌های تفضیلی علاوه بر بودجه‌های ۱۳۰۳ آنچه که قبلا در حدود اعتبار وزارتخانه‌ها پرداخته شده است مسترد نخواهد شد و بقیه که پرداخته نشده است از ابتدای آذر ماه پرداخته می‌شود
رئیس ـ قسمت اول و دوم هر دو اضافه خرج است برای اینکه می‌گویند اضافه حقوقی که داده شده است مسترد نخواهد شد و همچنین در قسمت دوم می گوئید که بقیه که پرداخته نشده است از اول آذرماه پرداخته شود. این دو قسمت هر دو اضافه خرج است و بر خلاف ماده ۶۵ نظامنامه است
عدل- اجازه می‌فرمایید توضیح بدهم.
رییس- بفرمایید
عدل ـ مقصود بنده این بود که مطابق این تبصره ممکن است
وزارت مالیه اضافه بر بودجه ۱۳۰۳ چیزی پرداخته باشد در صورتی که تصویب نشده است؛ بنا بر این بنده پیشنهاد کردم آنچه در حدود اعتبار وزارتخانه داده شده مسترد نشود
رئیس ـ پیشنهادی آقای دکتر آقایان (اینطور قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که بتبصره ماده دو اضافه شود ولی رتبه آنها محفوظ است.
دکتر آقایان ـ بنده مقصودم از این پیشنهاد این است که اگر اضافه حقوق آنها از دستشان گرفته شود لااقل رتبه آنها محفوظ باشد بنا بر این بنده این پیش نهاد را کردم که اگر ترفیع رتبه مطابق قانون استخدام پیدا کرده باشد آن رتبه اش را از دستش نگیرند. و اگر ما این تبصره را تاینترتیب تصویب کنیم برخلاف ماده بیست و هفت قانون استخدام است
رئیس ـ شاهزاده سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا ـ این اضافه حقوق هائی که در کمیسیون بودجه منظور شده است هیچکدام ترفیع رتبه نیست. و در حدود حداقل و اکثر حقوق است و حداقل و اکثر اشخاص در رتبه آنها اثری ندارد.
دکتر آقایان ـ بعد از توضیح حضرت والا پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم.
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بتبصره آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد رای گرفته می‌شود بماده دوم بضمیمه تبصره آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ماده سوم آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ موافقم
یکنفر از نمایندگان ـ مخالف ندارد
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بماده سوم آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده چهارم. مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بماده چهارم آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ماده پنچ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده خیلی تشکر می‌کنم از آقای رئیس که خیلی عجله دارند که این بودجه بگذرد برای اینکه تکلیف اساسی مجلس همین گذراندن بودجه است ولی باندازه که لازم است باید در اطراف آن حرف زده شود اینماده می‌گوید پرداخت وجوه فقط در ازاء خدمت انجام شده یا اشیاء و ملزومات که خریداری می‌شود بنده خواستم از آقای وزیر مالیه و کمیسیون سؤال کنم که تمام مخارجی را که برای مملکت تصور می‌شود لازم باشد نوشته‌ایم و آنچه که مخارج می‌شود برای این وزارتخانه ها است چون غیر از این ادارات وازرتخانها مخارج دیگری نداریم بعد از آنکه ادارات منحصر بهمین وزارتخانه‌ها شد و ماهم برای مخارج این وزارتخانها بودجه معین کردیم دیگر این ماده چه احتیاجی دارد که در این جا باشد. زیرا همان ماده را که ما رای دادیم برای حقوق تمام مستخدمین وزارت خانها است و این رای کفایت کرد این است که بنده عرض می‌کنم اگر این ماده برای قسمت اولش باشد که فایده ندارد اما نسبت بقسمت دومش که اجازه خرید چیزهای لازم است آنهم در قسمت امتیاز است این است که بنده بااین ماده مخالفم
رئیس – آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب – این ماده بهترین موادی است که دراین بودجه منظور شده و علتش هم این است که پول بی ربط به هیچکس داده نشود بایستی خدمتی کرده باشند تابه آنها پول داده شود یا اینکه د رمقابل اشیائی که تحویل می‌دهند بیایند و مطالبه پول کنند نه اینکه بگویند مثلا آن هزار تومان یا بیست هزار تومان بفلان شخص داده‌ام که برود ذغال سنگ بیاورد و نیاورده اینجا مقصود این است که در مقابل کار یا جنس تحویل شده پول داده شود واین ماده بنظر بنده بهترین مواد این بودجه است
جمعی گفتند – مذاکرات کافی است.
یاسائی – بنده باکفایت مذاکرات مخالفم.
رئیس – بفرمائید
یاسائی – بنده د رماده سه با کفایت مذاکرات مخالف بودم و آقایان رای دادند ودراین ماده هم با کفایت مذاکرات و هم یا خودماده مخالفم چون در این قسمت نوشته است و بعنوان انعام با هدیه جز آنچه در ماده چهار مجوز است پرداخت نخواهد شد و گویا مقصود ماده سوم ایست ودر ماده سوم هم می‌گوید هر ماه تا میزان فلان مبلغ ممکن است بمصرف اندام یا هدایا برسد و این تقریبا سالیانه خیلی می‌شود. ماده می‌خواستم در اینموضوع سوال کنم و به ببینم این اندام و هدایا چه صیغه ایست؟ چون من می‌ترسم بعدها هر سال یک مبلغی باین نام پیدا شود و سابق شود در صورتی که سابقه نداشته و حالا پیدا شده است
وزیر مالیه – اینجا یک اشتباهی شد است. ماده چهار که نوشته شد گویا اشتباه در طبع شده است و ماده سه است. استدعا می‌کنم مقرر بفرمائید اصلاح کنند دراین قسمتی هم که آقای یاسائی فرمودند گمان می‌کنم قدری توجه نفرمودند چون این ماده یکی از موادی استکه ممکن است خدمت‌های بزرگ بمملکت بکند و انعام و هدایا درحدود ای مبلغ برای یک مملکتی خیلی جزئی است و قابل اهمیت نیست.
رئیس – د رضمن ماده پنج چهار است برده شد ه است تبدیل می‌شود بماده سه رای گرفته می‌شود بماده پنج آقایانی که تصویب می‌کند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده شش مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده شش آقایانیکه موافقند قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده هفت آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – مخارجی را که مجلس شورای ملی رای می‌دهد باید معلوم باشد که چه اندازه رای می‌دهد و برای چه مصرف رای می‌دهد آقایان اگر صورت لایحه می‌خوانم تا آقایان مستحضرشوند.
ماده هفتم:هر گاه وزارت مالیه معلوم نماید که بوسیله خرج اضافی ممکن است یکی از منابع موجوده عایدات راتوسعه دهنده مجاز خواهد بود در حدود یک عشر اضافه عایداتی که حاصل می‌شود بمصرف جمع آوری عوائد جدید یا اضافی مذکوره فوق برساند. این اصل ماده است که ملاحظه می‌فرمایند که بنده بنظر آقایان نمایندگان محترم رساندم. حالا عرض می‌کنم آقا این ماده مجمل و مجهول هست یا نه؟ و اگر اینطور است. بآنچه غیر معلوم و مجهول چطور می‌توانیم رای بدهیم در اینجا معلوم نیست چه اندازه باید خرچ کنیم ودرچه محلی باید مصرف شود و چه اندازه عوائد دارد و بااین ترتیب گمان می‌کنم هیچکدام از آقایان هم بیک همچو چیز مجهولی رای ندهد و بنده از این جهت مخالفم بااین ماده و اینهم ادله مخالفتم است.
معاون وزارت مالیه – گمان می‌کنم این ماده ابهام و اجمالی نداشته باشدچون عبارت ماده منظور و یک مبلغی رسانده و آن عبارت ا زاجازه خرجی است که د راین حدود نمی‌شود تجاوز کرد چون ممکن است دولت تصادف کند با یک امری. مثلا برای استخراج یک معدنی یا تاسیس یک اداره جدیدی یا از برای اضافه کردن عایدات ناچار شود که یک مبلغی خرج کند. این ماده برای این گذاشته شده است که (چون نمی‌تواند درحدود بودجه اضافه خرج کند) اگر یک چنین مواقع پیش آمد کرد بتواند مخارج آن را بکند. و عوایدش را بردارد. فرض بفرمائید بخواهد دولت استخراج یک معدن ذغال سنگی را بکند یا بخواهد در معدن نمکی کار کند یا فرض کنیم در یکی از نقاط سرحدی که محل عبور قاچاق است دولت مجبور شود در آنجا مفتش بگذارد که جلوگیری از آن قاچاق کند و وقتی که اینکارها را کرد آنوقت یک اضافه عایداتی پیدا می‌کند. بنابراین د رضمن بودجه قید می‌شود که عایدات حاصله از آنجا که فلان مبلغ پیش بینی شده ممکن است دولت خرج کند و این یک چیزی است که بجا وموقع می‌باشد و شاید درموقعش باید اجازه داد که سه عشر هم اضافه براین مبلغ دولت بتواند خرج کند.
جمعی از گفتند – مذاکرات کافی است.
رئیس – مذاکرات کافی است.
بعضی از نمایندگان – بلی کافی است.
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده هفتم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمانیدگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماده هشتم مخالفی ندارد.
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده هشتم آقایانیکه موافقند قیام نمایند
(غالبا قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده نه آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقاسید یعقوب – مخالفت بنده بااین ماده برای اینست که تمام وزارت خانه‌ها یک اعتباری دارند و علاوه برای مخارج انتفاعی هم ما رای دادیم و سایر مخارجات را هم ما توصویب کردیم دیگر این ماده که می‌گویند اعتباراتیکه اختصاصی جهت پرداخت حقوق تصویب کردند بمصرف سایر مخارج نخواهد رسید. قید این ماده دیگر دراین بودجه چه لزومی دارد و چون اعتبارات محدود است بنده با این مخالفم.
بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس- رای گرفته می‌شود بماده ۹ آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده دهم آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده می‌خواهم عرض کنم که برای بودجه وزارت مالیه هر اندازه که تصور بفرمائید رای اعتبار برای چیست؟ هی ماده بماده هی اعتباز باعتبار بنده بااین جهت این ماده مخالفم.
جمعی گفتند – مذارکرات کافی است؟
رئیس- کافی است؟
بعضی از نمایندگان بلی
رئیس – آقای عدل پیشنهادی ک جنابعالی کرده‌اید در قانون محاسبات عمومی تامین شده است چون مسئله مناقصه و مزایده کلیتا د رآنجا قید شده است معهذ قرائت می‌شود. (اینطور قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده جمله ذیل اضافه شود. از اشیائیکه خرید یا فروش و مناقصه در خرید رعایت خواهد شد.
عدل – اجازه میفرمائید.
رئیس- عرض کردم در قانون محاسبات عمومی این قسمت تامین شده است رای گرفته می‌شود بماده ده آقایانیکه موافقند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده یازده مخالفی ندارد؟
(گفتند خیر)
رئیس – پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب. (اینطور قرائت شد)
بنده ماده (۱۱) را بطریق ذیل پیشنهاد می‌کنم. پرداخت حداکثر مبالغی که در بودجه تفصیلی وزارتخانه‌ها برای حقوق تصویب شده است د رصورتی بعمل خواهد آمد که قوانین موضوعه د رقوانین استخدام پرداخت حداکثر مزبور را ایجاب نماید
آقا میرزا شهاب – این ماده طور ی نوشته شده است که ممکن است این طور تعبیر شود که هر اندازه وزارت خانه خواست حقوق می‌دهد چون نوشته شده است مبالغی که در بودجه تفصیلی هر یک از وزارتخانها برای حقوق تصویب می‌شود حداکثر آنست که ممکن است پرداخت شود. و تصویب مبالغ مزبور مستلزم آن نخواهد بود که همان مبالغ بمتصدیان این مشاغل تادیه گردد. نتیجه این می‌شود که این مبلغی که برای فلان مستخدم تصویب شده مستلزم این نیست که این مبلغ را بهش بدهند یا اگر کمتر هم خواستند بدهند بتوانند چون بنده اینطور استنباط کردم که قصد این ماده این است و تصور می‌کنم که این حداکثر بهم که در اینجا نوشته شده است برخلاف قانون استخدام باشد از این جهت پیشنهاد کردم که اصلاح شود.
وزیر مالیه ـ این قسمت برای این است که ممکن است برای یک کسی که حقوق معین شده کمتر از رتبه او حقوق معین شده باشد. از این جهت در اینجا نوشته شده که ممکن باشد وزارت مالیه اگر دید یکه کسی یک رتبه را داشته و بیک رتبه بالاتری نایل شده چون باید حقوقش بیشتر شود وزارت مالیه حق داشته باشد حقوقی را که برای هر رتبه در اینجا نوشته شده باو بدهد از این جهت تصور می‌کنم پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب مورد نداشته باشد و خودشان هم متقاعد شوند.
آقا میرزا شهاب ـ متقاعد نشدم ولی مسترد می‌کنم.
رئیس ـ رای گرفته می‌شود به ماده یازده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد ـ ماده دوازده آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو ـ بنده در کمیسیون بودجه هم با این ماده مخالفت کردم و در اینجا هم مخالفم چون در کمیسیون هم راجع باین مبلغی که برای ارزاق در اینجا پیش بینی شده است و شرط می‌کند که منافع آنرا تا یکسال بپردازند مذاکره شد و آقای وزیر مالیه هم تشریف داشتند ولی یک جواب مقتضی به بنده ندادند. چون میدانید برای تادیه قیمت جنس و فروش آن وزارت مالیه معادل یک میلیون و پانصد هزار تومان بعنوان مساعده می‌گیرد و رد می‌کند و البته برای عملی کردن این مساله این مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان را بطور اعتبار لازم دارند و می‌گیرند و پس از فروش جنس رد می‌کنند. ولی در این قسمت ماده که می‌نویسد اصل ومنافع این مبلغ از حاصل فروش غله پرداخت خواهد گردید. بنده هر چه فکر می‌کنم و چیزی نمی فهم و نمی دانم چه چیز مجبور کرده است که این قسمت اخیر ماده را نوشته‌اند؟
وزیر مالیه ـ این قسمت را همانطور که آقای ارباب توضیح دادند یک اعتباری است یعنی دولت این پولرا می‌گیرد برای خرید جنس و بطور حساب جاری است و در واقع دولت معاملاتی می‌کند و یک مقدار جنس برای مصارف ارزاق می‌خرد و بعد که بفروش میرساند به محل خودش رد می‌کند ولی این قسمت را که آقای ارباب فرمودند البته در هذالسنه برای دولت یک کسرها و ضررهائی از حیث اداره ارزاق حاصل شده است و دولت درصدد است که برای آنهم در موقع خودش لایحه بمجلس بیاورد واز نظر آقایان نمایندگان محترم بگذراند. ولی حالیه چون بعنوان اعتبار است و برای یک اعتبار متحرکی هست که وزارت مالیه بتواند این وجه رابگیرد و مسترد دارد این ماده نوشته شده. ولی البته کسر و نقصانش هر چه بشود در موقع تقدیم لایحه تفریغ بودجه تقدیم مجلس می‌شود.
رئیس ـ پیشنهاد آقای شیروانی (بضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌شود ـ در ماده دوازده عوض عبارت (مساعده قلیل المدت) نوشته شود (اعتبار)
شیروانی ـ در موضوع بودجه ارزاق توضیحی را که آقای معاون وزارت مالیه دادند بنده نفهمیدم ولی از این عبارتی که آقای وزیر فرمودند بنده استفاده کردم و مطابق این کلمه که چندین مرتبه خودشان تکرار فرمودند. بنده این پیشنهاد را کردم ـ فرمودند (اعتبار) و چندین مرتبه هم این کلمه اعتبار را تکرار فرمودند. بنده این مساعده قلیل المدت را نمی‌فهمم بنده عرض می‌کنم دولت اگر می‌خواهد قرض بکند صاف و ساده یک لایحه بیاورد بمجلس و تصویب شود و برود بگیرد و در تحت یک عبارتی که هیچ چیز ازش فهمیده نمی‌شود و توضیح هم که داده می‌شود یک توضیح غیر صحیحی برای چه؟ همان طور که آقای وزیر فرمودند چندین مرتبه هم تکرار کردند یک میلیون و نیم می‌خواهند خرج کنند برای ارزاق منتهی همانطور که عرض کردم می‌خواهند اقلام بودجه وزارت مالیه خیلی درشت نباشد (با اینکه سه میلیون و نیمش هم خیلی درشت است) می‌خواهند برای اداره ارزاق مستقلا یک مبلغ زیاد خرج کند از این جهت در تحت این عنوان آورده‌اند که اداره ارزاق را یک اداره مستقلی فرض کنند و معلوم شود که راجع باداره ارزاق از کی باید سوال یا استیضاح کرد حالا این مطلب سر جایش باشد ولکن بنده این مساعده قلیل المدت را نمی دانم برای چیست؟ اگر مقصود اعتبار است چرا کلمه قلیل المدت را نوشته‌اند از این جهت بود که بنده این پیشنهاد را کردم.
معاون وزارت مالیه ـ گمان می‌کنم آن مقدار مذاکر بنده منظور را برای آقای شیروانی روشن کرده باشد و فقط یک اشتباهی که باقی مانده است در قسمت مساعده قلیل المدت است. مساعده قلیل المدت را خوب اطلاع دارند که یک کلمه اصلاحی است. مساعده قلیل المدت عبارت از یک وجهی است که بعنوان مساعده دریافت می‌شود بطوریکه استهلاک و استردادش در همان سنه مالی واقع بشود بنا بر این وزارت مالیه اگر برای اداره کردن ارزاق که یک قسمت عمده آن عبارتست از خرید جنس و مصرف آن مبلغی لازم داشته باشد که یک میلیون و نیم یا سه میلیون یا چهار میلیون باشد و آن مبلغ را دریافت می‌کند و در موقع خودش هم در می‌کند و این یک وجهی نیست که گنجایش داشته باشد که در اقلام مخارج نوشته شود. چون این مبلغ برای خرید و فروش موقعی است و وزارت مالیه تحصیل این مساعده را می‌کند برای مدت یکسال بطوری که آخر آن سال این وجه را پرداخته باشد. اتفاقا وزارت مالیه که این ماده را اینجا گذاشته است برای این است که کلیه عملیاتیکه وزارت مالیه می‌کند اعم از دادو ستد پولی یا هر چه که باشد در ضمن بودجه تصویب شده باشد و استحظار خاطر محترم آقایان هم بعمل آمده باشد
رئیس ـ عقیده کمیسیون چیست
مخبر ـ برای مجلس واگذار می‌کنم.
رئیس ـ رای گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب
پیشنهاد می‌کنم در ماده ۱۲ بعد از کلمه ارزاق اضافه شود. طهران
آقا سید یعقوب ـ بنده یک عرضی را خدمت نمایندگان محترم می‌کنم و استدعا می‌کنم توجه بفرمایند. اگر چه امشب شب آخر مجلس است همه کسل هستند ولی اساسا متوجه باشند که در طهران کار کم است و ادارات زیاد است و تصویب این را هم نفرمایند که اداره ارزاق در جای دیگر باشد چرا برای اینکه اداره ارزاق در طهران وجودش خیلی لازمست چون در یک مواقعی برای تهران مفید بوده است و باید همیشه هم باشد امسال هم کمک و مساعدتهای زیاد کرده اگر چه بنده می دانم تمام این اقدامات از طرف شخص اعلیحضرت بود ولی بنده نمی‌خواهم این اداره ارزاق در شیراز باشد برای اینکه جنس صحیح مردم را می‌گیرد و خاک مخلوط آن می‌کند و می‌دهد بمردم و این ترتیب برای حوزه انتخابی که مرا انتخاب کرده‌اند خوب نیست از این جهت بنده پیشنهاد کردم که اداره ارزاق حکم عمومیت نداشته باشد و مخصوص تهران باشد
وزیر مالیه ـ آقای آقا سید یعقوب البته اگر درست توجه فرمایند تصدیق خواهند فرمود که اداره ارزاق خدمت بزرگی کرده است و اگر خدمات اداره ارزاق نبود. شاید تهران امسال دچار قحطی شده بود (بعضی از نمایندگان ـ صحیحست) و ثانیا این اعتباریکه خواسته شده است برای اینست که جنس خریداری شود و منحصر به طهران هم نیست چون این جنس از نقاط مختلف خریداری می‌شود و بنقاط مختلف هم حمل و نقل می‌شود.
آقا سید یعقوب ـ استرداد می‌کنم
رئیس ـ خطاب به آقای کازرونی پیشنهاد شما قرائت بشود؟
کازرونی ـ بلی (بترتیب ذیل خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم ماده ۱۲ حذف شود
کازرونی ـ علت اینکه بنده این پیشنهاد را کردم این است که اولا یک قسمت همانطور که آقای ارباب توضیح دادند در واقع یک عبارت زائدی است و مقصود بنده از این عرضی که می‌کنم اینست که یک تصدیق ضمنی شده است برای اینکه اداره ارزاقی که نمیدانم تاسیسش از روی چه قانونی است؟ متعلق بکدام وزارت خانه است؟ واین اداره مجهول المالک از مؤسسات کیست؟ در صورتیکه اداره ارزاق باید قانونا متعلق ببلدیه باشد ولی گاهی می‌بینیم وزارت داخله درش تصرف می‌کند و در این اوقات وزارت مالیه یک مالکیتی در آنجا برای خودش تصور می‌کند اینها بماند ولی در هر صورت تصدیق مجلس را برای یک اداره که نمی دانیم اساسش چیست؟ من نمی‌توانم به رسمیت بشناسم بنده نمیدانم چه صورت دارد و مخصوصا بنده برای اینکه می‌خواهم احتراز کنم که این اداره انشاءالله در جاهای دیگر تاسیس نشود از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم
وزیر عدلیه ـ آقای کازرونی باعتراض آقای ارباب گوش ندادند اعتراض آقای ارباب اینطوریکه ایشان بیان فرمودند نبود و بنده انتظار داشتم امشب وقتیکه لایحه بودجه مملکتی مطرح می‌شود از طرف آقایان نسبت باداره ارزاق اظهار امتنان بشود ولی متاسفانه در عوض آقایان می‌گویند اصلا اداره ارزاق نمی‌خواهیم د ر صورتیکه اداره ارزاق یک موسسه است است مثل سایر موسسات دولت و رسمی است و خدمات مهمی هم کرده است و اگر اداره ارزاق نبود آنونقت معلوم میدش که چه کارهائی کرده می‌شد و چه ترتیباتی پیش می‌آمد
رئیس – رای می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای کازرونی آقایان موافقین قیا م فرمایند
(عده کمی برخاستند)
رئیس – قابل تو جه نشد. رای گرفته میشودئ بماده دوازده آقایانی که توصیب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب ششد اگر آقایان موافقت بفرمایند چند دقیقه تنفس داده شود؟
جمعی از نمایندگان – صیحیح است
(درا ین موقع جلسه برای تنفس تعطیب و پس از یک ربع ساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس – ماده ۱۳آقای رهنما (اجازه) آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – بنده ا زاین جهت د رباره ماده سیزده مخالفم که یک ضمیمه به آن شده است:در قسمت شهریه‌ها و مستمری‌ها که یک اشخاصی تومان تومان می‌گیرند و با مکنت و ثروت هم هستند و می‌تواند زندگانی خود شاهنرا اداره کنندآنهارا کسر یا قطع بکنند بنده مخالفتی ندارم ولی در زمینه تومانی دوریال که قطع کرده‌اند بنده می – خواهم عرض بکنم که شهریه بگیرو مستمری بگیررا از دونظر بیشتر نمی‌شود تصور کرد و هر دونظر هم در باب تومانی دو ریالی‌ها موجود است یکی بوسطه اینکه شاید نظر بفقر و بی چیزی آن آقایان باشد بنده نگاه کردم آن اسامی که د رضمیمه ماده سیزده است و تومانی دوریال می‌گیرند همه شان فقیرند و چیز ندارندو در حقیقت زندگانی بسته باین شهریه است و یک نقطه نظراینست که سابقه خدمت داشته باشند و خدمتی بدولت کرده باشند و در ازاء‌خدمت این حقوق را بگیرند و بنده عقیده‌ام این است که در ازاء خدمت این حقوق داده نمی‌شود و دولت درازاء خدمت این حقوق ار منظور نکرده است برای اینکه اشخاصیکه می‌توانند زندگانی خودشان را اداره نمایند و سابقه خدمت هم ندارند حقوقشان قطع نشده. ولی اشخاصی که خدمت کرده‌اند و این تومانی دوریال هم قبابل نیست و سابقه خدمتشان هم بدولت زیاد است و فقیر و مستاصل هم هستند قطع شده است و البته مجلس نباید راضی شود که حقوق اینگونه اشخاص قطع بشود و از گرسنگی بمیرند. خیلی چیزها را مجلس تصویب کرده و حالا اگر این شهریه‌ها را هم تصویب کردیم و از ماسوال کردند که چرا اینها را تصویب کردید می گوئیم از چندین نقطه نظر یکی اینکه فقیر بودند دیگر اینکه سابقه خدمتشان نسبت بدولت زیاد بوده است از این جهه پیشنهاد شد و دولت هم این کار راکرد و ماهم تصویب کردیم این است که بنده پیشنهادی تقدیم کرده‌ام و عقیده‌ام این است که این ضمیمه باید حذف شود.
رئیس – آقای آقا میرزا محمد خان وکیل. (اجازه)
آقا میرزا محمد خان وکیل – بنده خیلی میل داشتم که آقایک چند نفری ا زآنها که ممکن بود بهشان این حقق را داد صورتشان را می‌دادند تا ماهم اطلاع پیدا کنیم. مثلا شیخ خزعل یکی ا زاین اسامی است و البته همه آقایان میدانندکه احتیاجی باین تومانی دوریال ندارد و هالبته اگر آقایان مادر میان آنها اشخاصی را میدانند که احتیاج و استحقاق دارند ممکن است صورتشان را بدهند شاید سایر آقایانهم موافقت بفرمایند.
جمعی از نمایند گان – مذاکرات کافی است.
رئیس – مذاکرات کافی است؟
بعضی از نمایندگان – بلی
رئیس – پیشنهادآقای دست غیب (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده ماده ۱۳راجمله باستثنا ء‌صد و چهار قلم الی آخر اینطور اصلاح می‌کنم. (باستثناء۵۷قلم مقطوعات هذه السنه مطابق صورت ضمیمه)
دست غیب – بنده عرض نکردم به شیخ خز عل حقوق بدهند. بنده عرض کردم اشخاص فقیر و بی بضاعت را نباید حقوقشان را قطع کرد. بنده عرض کردم نسبت باین چهار قلمی که تصدیق می‌کند و آقاین میشمارند صحیح است. این اشخاص نمی‌میرند و لی برای این چهار قلم نباید یک عده را از گرسنگی کشت. بنده عرض نکردم بآن اشخاصیکه مکنت و ثروت دارند بدهند. بنده عرض کردم بآن اشخاصیکه واجب الرعایه هستند و بیشتر بدولت خدمت کرده‌اند و حالا چیزی به آنها: نمی‌دهند نسبت بآنها آقایان توجهی بفرمایند و آن قسمت را قطع بکنند.
رئیس- آقای مخبر.
مخبر – برای مجلس واگذار می‌کنم.
رئیس – رای گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس – قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای زعیم. (باین عبارت خوانده شد)
در قسمت ماده (۱۳) پیشنهاد می‌کنم اسم معدل الدوله از صفحه (۸) حذف شود.
میر سید حسن خان زعیم – بنده د راین پیشنهاد حذف توضیحات مفصلی ندارم و مقصودم هم ا زآمدن پیشت این تریبون بامید این است که شاید بهتر بتوانم خاطر محترم آقایانرا باساس این پیشنهاد خودم معطوف بدارم. در صفحه هشت یک اسامی ونوشته شد ه من جمله شاهزاده عضد السلطنه – عین الدوله.
مخبر – عین الدوله نیست – یمین الدوله است اشتباه شده.
زعیم – بسیار خوب یمین الدوله همینطور صممام السلطنه و در ضمن اینها هم نوشته شده: معدل الدوله. بنده در اینجا خیلی بی تناسب دیدم که اسم معدل الدوله را در ردیف این اشخاص بنویسند چون بند ه او را می‌شناسم. از این جهت عرض می‌کنم که اواز یک سلاله و دودمانی است که ایاعن جد خدمت بدولت کرده‌اند و لی هیج وقت از طبقات اولیه مملکت بشمار نمی‌آیند و بلکه د رطبقه سوم و چهارم این مملکت هم باشکال می‌گنجد
(آقای آقاسید یعقوب بایکنفر از نمایندگان مشغول صحبت بودند)
زعیم – مخصوصا به آقای آقا سید یعقوب عرض می‌کنم
(چون حضر تعالی یکی از احرار بوده‌اید از این جهت توجهتان ر باینمسئله جلب می‌کنم)
باضافه در موقع تغییر رژیم و تبدیل حکحوم استبداد بحکومت مشروطه معدل الدوله یکی از اشخاصی بود که جلب نظر مجاهدین را خیلی کرده است و اگر از نقطه نظر بودجه معدل الدوله بخواهد همت کند ودوسیه استخدامش را مرتب کند قطعا هشت سال متناوب و شش سال متوالی خدمت کرد ه است و آخرین حقوق او هم در حدود سیصد و پنجاه تومان بوده است که مطابق بارتبه مدیر کل می‌شود و سه چهار هزار تومان می‌شود و فعلا در اینجا هزار و شش تومان حقوق دارد و اگر اسم او از این مقطوعات بیرون نیاید از نقطه نظر بودجه هم یک ضرری بدولت وارد میاید. امانظر بنده از این پیشنهاد این است که د راین موقع که مجلس (از راه شفقت است نمیدانم از راه قدردانی است نمیدانم هر چه هست) یک قانون مخصوصی برای منتظرین خدمت و زارت خارجه وضع می‌کند سزاوار نیست اشخاصی که بمستمری کمتر از حقوق انتظار خدمت ساخته‌اند آنها را سربار منتظرین خدمت کند و این نقض غرض است زیرا بمحض اینکه این قبیل اشخاص بموجب قانون استخدام حق اخذ حقوق دارند وقتی که حقوقشان قطع شد می‌پردازند به تهیه دوسیه و گرفتن حقوق تقاعد و انتظارخدمت و سوق دادن این اشخاص باین عملیات و سربار کردن آنها بمنتظرین خدمت در صورتی که بیک حقوق کمتری ساخته‌اند حقیقتا دو راز انصاف است. این بود نظر بنده از تقدیم این پیشنهاد حالا بسته برای آقایان
مخبر – بنده با بیانات محترم کاملا موفقم ولی چون از طرف کمیسیون اجازه ندارم از این جهت متاسفانه نمی‌توانم قبول کنم
رییس- رای گرفته می‌شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای زعیم آقایان موافقین قیام بفرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس – قابل توجه نشد یک نکته را هم لازم است که بآقایان تذکر بدهم و آن این است که اگر یکی از این پیشنهادها قابل توجه نشد کی بکمیسیون خواهد رفت و کی خواهد برگشت؟
پیشنهاد آقای شریعت زاده) باین ترتیب قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم فقره (۱۷) از ماده (۱۳) حذف شود.
شریعت زاده – بنده بارعایت ماده (۶۳)باختصار عرایضم را عرض می‌کنم: علت قطع نکردن حقوق یک عده این بوده است که استحقاق آنها را کیمسیون محترم بودجه تصدیق نموده است و برای این که اشتباهی نشود عرض آن در مجلس شورای ملی بموقع است مقتضی است نمایندگان محترم موافقت بفرمایند که میرزا زضاخان موید السلطنه که یک شخصی است نودسال از عمرش گذشته است و تقریبا شصت سال باینمملکت خدمت کرده است و الا ن مشغول معالجه است این حقوقی که باو داده شده از بابت منتظر خدمت بودنش د رمقابل خدماتی است که کرده است و بنده نظر باطلاعی که از حالات و گذارشات او داشتم ازاین جهت لازم دانستم که بعرض آقایان نمایندگان برسانم
رئیس – آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب – اینجا صد و چهل قلم شهریه و مستمری مقطوعی است وآقایان نمایندگان هم صد نفر حاظر ندو هر کدام یکی دو تای از اینها آشنائی دارند و ازحالشان اطلاع دارند و مستحقشان هم میدانند و شاید مثل بنده با بعضی از اینها بلکه با اغلب آنها خصوصیت داشته باشند ولی اگر بنا باشد هر یک از آقایان برای هر یک از آنها یک پیشنهادی بکنند ملاحظه بفرمادئید چقدر طور خواهد کشید این است که بنده تقاضا می‌کنم از آقای شریعت زاده که پیشنهاد خودشان را مسترد بفرمایند
شریعت زاده – چون استدالال آقا موجه نیست از این جهت پس نمی‌گیرم
رئیس- رای می‌گیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی برخاستند)
رئیس – قابل توجه نشد (پیشنهاد آقای حاج حسن آقا بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم اسم امین الدوله از صورت حذف شود
حاج حسن آقا ملک – اغلب آقایان از روابط بنده کاملا وارد هستم باوضاع ایشان و در محاکم عالیه هم در هر کجا محکوم شده‌اند اظهارشان این است که درائیشان را صلح کرده‌اند و ازقراری که می‌شنوم بیش از ماهی سه تومان هم بهشان داده نمی‌شود از این جهت بنده استدعا می‌کنم مساعدتی هم نسبت بایشان بشود
رئیس – چون روح پیشنهاد بر خلاف عقیده شان بودبنابراین رای نمی‌گیریم (پیشنهاد آقایان دکتر احتشام و عراقی باین مضمون قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم اسم اجلا ل السلطنه از صفحه ۸حذف شود
حاج آقا اسمعیل عراقی – بنده قبلا آنچه را باید از نظامنامه دردستم باشد هست و بطور اختصار عرض می‌کنم
اجلال السلطنه باین ترتیبی که بنظر میاید اینطور نیست و باین انداره که این شهریه را بهش بدهند استحقاق دارد حالا اگر آقیا مخبر قبول می‌فرمایند که این قسمت حذف شو د بسیار خوب و الا رای گرفته شود چون این شخص فقیری است
مخبر – بنده عرض کردم بدبختانه ا زطرف کمیسیون اجازه ندارم
رئیس –رای گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس – قابل توجه نشد پیشنهاد آقای امامی راجع بتبصره یک (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده تبصره یک را به ترتیب ذیل پیشنهاد می‌کنم.
تبصره ۱-وزارت مالیه مجاز است مستختدمین دولتی که بموجب مواد ۶۶و ۷۱قانون مستخدم کشوری مستمزم اداری رسمی محسوب و حقوق اداری یا تقاعد انتظار خدمت دریافت می‌دارند اگر مستمری یا شهریه در دفاتر شهریه مستمری داشته باشد آن دفتر حذف نمایند
مخبر – بنده این قسمت را قبول می‌کنم که د رتبصره علاوه شود (حقوق اداری و انتظاری خدمت) و بعلاوه و آخر تبصره هم تقاضا می‌کنم مطابق را ی کمیسیون اضافه شود اشخاصی که بمقام وزارت رسیده و شهریه یا مستمری درایافت می‌دارند مستثنی باشند
رئیس – آن قسمت پیشنهاد آقای امامی را قبول کردند؟
مخبر – بلی
رئیس – قسمت اخیر را باید مطابق معمول پیشنهاد کنید
کازرونی – بنده پیشنهاد تجزیه می‌کنم این قسمت را
رئیس – کدام قسمت را؟
کازرونی – این قسمتی را که پیشنهاد کردند و آقای مخبر قبول کردند
مخبر پیشنهاد آقای امامی را قبو ل کردم ومطابق نظر کمیسیون بودجه است و اصل غرض تبصره یک این است که اشخاصی که مشاغل خدمت اداری هستند و حقوق خدمت هستند و حقوق انتظار خدمت می‌گیرند و همچنین اشخاصی که متقاعد هستند و حقوق تقاعد می‌گیرند هر گاه مستمری یا شهریه داشته باشند از دفتر وظایف حذف شود و آقای امامی این قسمت را تصریح کردند و چون نظر کمیسیون هم همین بود از این جهت بنده قبول کردم و آن قسمت دیگر را که عرض کردم اشخاصی که بمقام وزارت...
(صدای زنگ رئیس)
رئیس- رسما باید پیشنهاد بدهید آن اصلاح در کجا می‌شود تبصره بااصلاح خوانده می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)
تبصره یک را بترتیب ذیل پیشنهاد می‌کنم
تبصره ۱- وزارت مالیه مجاز است مستخدمین دولتی که بموجب مواد (۶۶) و ۷۱قانون استخدام کشوری مستخدم رسمی محسوب و حقوق اداری یا تقاعد و یا انتظارخدمت دریافت می‌دارند اگر مستمری یا شهریه در دفاتر شهریه و مستمری داشته باشند ازآن دفتر حذف نماید
رئیس – پیشنهاد آقای حشمتی (بترتیب ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم د رتبصره (۱) بعد از جمله مستخدم رسمی محسوب می‌شوند این طور نوشته شود (حقوق تقاعد یا انتظار خدمت مطابق رتبه خود دریافت می‌دارند اگر مستمری الی آخر)
حشمتی – یک قسمت از پیشنهاد بنده را پیشنهاد آقای امامی تامین کرده است و لی در قسمت آخرش که مطابق رتبه خود حقوق انتظار خدمت دریافت می‌کند باید ضمیمه شود زیر لان اچند دقیقه قبل بود که منتظرین خدمت و زارت خارجه را بتومان شما قرار شد چیزی به آنها بدهند و اگر حقوق منتظر خدمت را مطابق رتبه که دارند بآنها می‌دهند باید اگر شهریه یا مستمری دارند قطع بشود
و زیر مالیه – با این پیشنهاد ی که آقای امامی کردند و مخبر هم قبول کردند نظریه آقاهم تامین می‌شود چون اگر حقوق بگیرند البته مطابق رتبه شان می‌گیرند
رئیس – رای می‌گیریم
بعضی از نمایندگان – پس گرفتند
رئیس – پیشنهاد آقای معتمد خوانده می‌شود و لی بر خلا ف ماده ۶۵است
مخبر – پیشنهاد از طرف کمیسیون است (بشرح ذیل قرائت شد)
مطابق نظر کمیسیون بودجه تقاضا می‌کنم در آخر تبصره یک علا وه شود: اشخاصی که بمقام وزارت می‌رسند و شهریه یا مستمری دریافت می‌دارند مستثنی خواهند بود
رئیس – اولا اضافه خرج است و ثانیا این ترتیب سابقه ندارد و باید کمیسیون راپرت بدهد رای گرفته می‌شود بماده ۱۳که مشتمل بر سه تبصره است آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند (عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماد ه چهار ده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد.
ماده پانزده – آقای دکتر آقایان. (اجازه)
دکتر آقایان - ماده پانزده اینست که قرائت می‌شود:
وزارت مالیه مجاز خواهد بود اضافه عایدات راه آهن جلفا به تبریزو کشتی رانی دریاچه ارومیه را نسبت بمبلغ پیش بینی شده در ماده ۱و علاوه بر مخارج پیش بینی شده در بودجه وزارت فوائد عامه بمصرف خود راه آهن و کشتی رانی برساند) این اجازه نبایستی با وزارت مالیه باشد بلکه باید با وزارت فوائد عامه باشد چون کشتی رانی و راه آهن با وزارت فوائد عامه است و صلاحیت تشخیص خرج آنهم با وزارت فواید عامه است. منتهی چون پول را وزارت مالیه می‌دهد باید اینجا قید شود د رصورت تقاضای وزارت فوائد عامه وزارت مالیه مجاز است که اینکار را یکند وتصور می‌کنم نه دولت و نه کمیسیون در اینخصوص اشکالی داشته باشند.
وزیر فوائد عامه – البته نظر بجنبه خرجیش وزارت مالیه باید اجازه بدهد ولی اینکار با وزارت فواید عامه است و ما اگر اضافه عایدات داشته باشیم و تقاضا کنیم البته وزارتمالیه خواهد داد و آقایان همینطور که هست تصویب بفرمایند ما خودمان با هم در می‌رویم.
رئیس – رای می‌گیریم بماده پانزده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد. ماده شانزدهم مخالفی ندارد؟
(گفتند خیر.)
رئیس – اینماده الحاقیه ایست که کمیسیون بودجه رسما پیشنهاد کرده است وماده الحاقیه دوم است بنابراین ببعد موکول می‌شود. ماده الحاقیه اول این است که در آخر نوشته شده و برای اطلاع آقایان قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده الحاقیه – وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته تریاک را معدوم نموده و از این تاریخ ببعد تهیه شیره و فروش سوخته و شیره بکلی در تمام مملکت ممنوع است.
رئیس – آقای یاسائی. (اجازه)
یاسائی – د راینجا لازم است کمیسیون بودجه توضیحی بدهند زیرا بنده که نفهمیدم مقصود کمیسیون از این ماده الحاقیه چیست می‌نویسند: وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته تریاک را معدوم کند. آیا بچه طریق و ترتیب معدوم کند؟ اگر بنا باشد بزور از مردم بگیرد که اینکا روزارت مالیه نیست. اگر مقصود این است که خریداری کند؟ که یک مبلغی در بودجه باید برای قیمت خریداری شیره معدوم کردنش منظور شود. مقصود کمیسیون از تنظیم این ماده چیست؟
رئیس – شاهزاده سلیمان میرزا. (اجازه)
سلیمان میرزا – عرض کنم راجع به شیره و سوخته دو موضوع است یکی راجع بامسال است که در ذیل لایحه.
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده شانزده آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده هفده مخالفی ندارد؟
بعضی ازنمایندگان – خیر.
رئیس – رای می‌گیریم بماده هفده.آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس - تصویب شد. ماده هیجده مخالفی ندارد؟ رای می‌گیریم بماد ه۱۸آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(جمعی قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده الحاقیه (بمضمون آتی خوانده شد)
ماده الحاقیه دوم – مجلس شورای ملی مبالغ مقطوعه از شهریه و مستریات را به تناسب ذیل برای تشکیل مدرس ابتدائی در نقاط مفصله تخصیص می‌دهد. خوزستان – صدی دوازده – کردستان – صدی دوازده استر آباد و صحرا و سر حدات خراسان صد ی شانزده – آذربایجان – صدی بیست و چهار – بنادر جنوب – صدی نه – گیلان و مازندران صد ی شش – بلوچستان و نر ماشیرو خاش صدی دوازده مدرسه صنعتی اثاث در طهران – صدی نه – بودجه پیشنهاد شد ه است یکی هم راجع بسالهای بعد است که بعدا اجازه خواهند داد و یک طرحی است که تقاضای دو فوریت هم شده و تقدیم خواهد شد و اینجا چیزیکه هست و باید به آقایان اطلاع داده شود اینست که الان دو ماه و بیست و دو روز از سال گذشته و وزارت مالیه از اعتبار مخارج انتفاعی این سوخته‌ها راخریده و شیره‌ها را هم تهیه کرده ولی ما می‌خواهیم که بعد از این شیره نفروشد و بعد از این می‌خواهیم عوض شیره و رزشخانه تهیه کند مردمان قوی تهیه بکند بنابراین وزارت مالیه در این یکماه و نیم هر چه سوخته دارد همه را معدوم می‌کند و این یک قسمت خسارت را تحمل می‌کند و بطوریکه ملاحظه می‌فرمایند د رآخر ماده هم نوشته شده که ازاین تاریخ ببعد تهیه شیره و فروش سوخته و شیره ممنوع است شاید انشاءالله این بلای جان اهالی بیچاره از بین برود
وزیر فوائد عامه – این توضیحاتی که حضرت و الا دادند صحیح است ولی اعتراض بنده باصل ماده است و عبارت ماده باید درست شود د راینجا نوشته است: (وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته تریاک را معدوم نموده) این عبارت را باید طور ی نوشت که بعدها وزارت مالیه مبادرت بخرید و فروش سوخته نکند و الا وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته و شیره را معدوم کند معنی ندارد.
رئیس – آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی – این ماده بنظر بنده بی مطالعه تهیه شده است و البته آقایان تصدیق می‌کنند که من خیلی خوشوقت هستم که اینکار بشود و دلیل بند ه هم طرحی است که داده‌ام ودر کمیسیون عدلیه هم جدیت کرده‌ام که برای استعمال افیون و شیره در قانون جزا باید مجازاتی معین شود ولی اینطور بی مطالعه که (وزارت مالیه مکلف است که سوخته را بکلی معدوم نماید) آقایان تصور نمی‌کنند که این ترتیب بدون مطالعه د رواقع در حکم قتل یک عده نفوس است
آقا سید یعقوب – باشد چه اهمیت دارد؟
یاسائی – باید با یک طرح و زمینه مخصوص اینکار را کرد و یک فکری کرد که عاقلانه و عملی باشد
(همهمه نمایندگان)
یاسائی – اجازه بدهید وزارت مالیه را ما اینجا مکلف می‌کنیم که سوخته موجودی شیره خودش را معدوم کند بسیار خوب مااینجا اصلاح می‌کنیم و میگوئیم کلیه سوخته موجودی را معدوم کند این اشکالی ندارد ازاین ببعد هم شیره پختن و فروختن آن بکلی در تمام مملکت ممنوع است همه اینهاد رست ولی شیره کش بعد چه می‌کند؟ شیره کشی که پنجاه سال است معتاد بکشیدن شیره است چه می‌کند؟ خیلی غریب است بنده تعجب می‌کنم که آقایان چرا فکر نمی‌کنند که نتیجه تصویب این ماده چه می‌شود باید صحیه اینکار را بکنند تصدیق طبیب لازم دارد و باید طبیب تصدیق کند این شخص می‌تواند ترک بکند در اینصورت البته صحیح است ولی اگر طبیب تحدیق نکرد آنوقت د رنتیجه این عمل اینشخص می‌میرد و اینجا د رواقع شما حکم قتل اورا می‌دهید خوب است یکقدری ملاحظه بفرمائید این ترتیب عملی نیست.
رئیس الوزراء - بنده تمنی می‌کنم از آقایان که درست بعرایض بنده توجه بفرمایند تا نظر دولت معلوم شود این ماده الحاقیه باین شکل و ترتیب صحیح و عملی نیست بنده شخصا عرض می‌کنم از این مخالفتی که می‌خواهم بکنم:منظورم این نیست که بگویم بدولت ضرر وارد می‌آید خیر بنده هیچ باک ندارم از این که یک ضرر سیصد چهار صد هزار تومانی هم از این را ه بدولت وارد بیاید و شاید امیدوارباشم که از راه دیگری جبران کنم ولی بنده نظرم این است ماده که وضع می‌شود باید متناسب الاجرا وصحیح باشد. می‌فرمایند وزارت ملیه مکلف است کلیه سوخته تریاک را معدوم نماید این جا شاهزاده سلیمان میرزا توضیح دادند ولی بنده عرض می‌کنم که این ماده مقصود ایشان را نمیرساند این عبارت مکلف می‌کند و زارت مالیه را از حالا ببعد باین که سوخته تریاک رامعدوم کند و آنوقت توجه فرمودند باظهارات آقای وزیر فوائد عامه که این را بچه نحو باید بکند وزارت مالیه مکلف استکه سوخته را بخرد معدوم کند یا نخریده معدوم کند اگر مقصود آقایان اینست که این سوخته را امروز موجود دارد معدوم بکند که باید اینجا بنویسند و توضیح بدهند که وزارت مالیه بعد از ضع اینقانون هر چه سوخته دارد بیاد معدوم بکند و نفروشد اما در آتیه وزارت مالیه نمی‌تواند مامور جلوگیری و معدوم کردن سوخته بشود چون راجع بعایدات مملکتی نیست. بلکه این کار:باوزارت داخله و نظمیه یا جای دیگر است و آنها باید مامور منع استعمال شیره باشند. هیج ذهن آقایان متوجه باین نباشد که دولت از نقطه نظر عایدات مخالفت می‌کند بلکه فقط ا زبرای این است که د ولت می‌خواهد یک قانون صحیحی وضع شود فرمودند یک طرحی تهیه شده راجع بمسئله شیره و تقاضای دو فوریت هم شده است. بسیا ر خوب ماهم مخالفت نخواهیم کرد و لی مشروط براینکه رعایت این نکات هم بشود و الا باین ماده اگر بخواهید رای بدهید یک چیز بی تناسب و غلطی است
رئیس – شاهزاده سلیمانمیرزا (اجازه)
سلیمان میرزا – همانطور که آقای رئیس الوزرا ء‌اظهرا فرمودند گمان می‌کنم که آرزوی همه ایرانیها همین است که اشخاص قوی داشته باشند چون اشخاص قوی دارای روح قوی هم هستند و می‌توانند مملکت را قوی بکنند. این یک اصلی است که ما باید کاملا تعقیب کنیم و باید تریاک کشی وشیره کشی و سایر مواد مخدره را از این مملکت براندازیم زیرا بدتر از میکرب و با و طاعون است یکنفر شیره کش یک محیطی را فنا می‌کند. یک نفر شیره کش مملکت را فنا می‌کند یک خانواده را مختل می‌کند و مرضی است که باولاد و اعقاب آدم سرایت می‌کند و از بین می‌برد و جمعیت مملکت مادیگر محتاج سمومات نیست. ماهمه ساله از سایر بلیات از عده نوسمان کم می‌شود و دیگر این چیزها و الازم نداریم عده نفوسمانهم زیاد نیست دولتهم کاملا بااین مسئله موافق است چنانچه آقای رئیس الوزراء ووزیر فوائد عامه هم اظهار فرمودند اینجا ما دو موضوع سایر سنوات موضوع امسال بعنوان ماده الحاقیه در این بودجه هست و موضوعن سالهای بعد هم بعنوان طرح قانونی که بامضاء‌سایرین خواهد رسید بعد هم تقدیم خواهد شد اما اشکالی که می‌فرمایند اولا حقیقتا جای خیلی تاسف است که ادارات دولتی ماسم قاتل را بمردم می‌فروشند و حالا من داخل نمی‌شوم درآن شکایت هائی که اگر بکمیسیون عرایض مراجعه بفرمائید خواهید دید که بچه ترتیب مردم را وادار می‌کند که شیره را بخرند و بکشند و از طرف دیگر اینر ابایذد ملاحظه کرد که اگر ا مروز بگویند عایدات ما زیاد می‌شود و یا شد ه شیره زیاد فروخته‌ایم ببننید چقد رمضحک و چقدر اسباب بدبختی و در آتیه چقدر خطرناک است این مثل این است که بگویند ما امسال از فروختن میکرب و باو طاعون فایده برده‌ایم بنابرا ین باید این مرض‌ها را از میان برداشت و حالا بنده اینجا ترتیب کار را عر ض می‌کنم اداره مالیه واداره تحدید تریاک بهمان ترتیبی که تا حالا جمع کرده است تا آخر سال هم این سوخته‌ها راجمع آوری می‌کند منتهی چیزی که هست این است که تا حالا جمع می‌کرد و شیره می‌پخت و مردم را می‌کشت و نسل را از میان برمیداشت و ملت و قوه عمومی مملکت را ضعیف می‌کرد و از دست می‌داد در ازانش چند شاهی پول نالایق می‌گرفت حالا دیگر از این پول نالایق باید صرف نظر کند و سوخته تریاکی راجمع – آوری می‌کند یک مرتبه معدوم کند و دیگر ترکیب و تجزیه اش نکند و خسارت اینکار هم مطابق احصائیه که حاضر کردند عایدات این سم مهلک را از برای مملکت ما پس از وضع مخارج معین کرد سیصد و پنجاه هزار تومان یا بعضی اوقات قریب چهار صد هزار تومان و کسری است یعنی مابین سیصد وپنجاه و چهار صد هزار تومان است باینمعنی که ششصد هزار تومان کل این عایدات است و آن وقت صد و پنجاه یادویست هزار تومان مخارج موضوع می‌شود و باقی می‌ماند چهار صد هزار تومان که این مبلغ از تزریق میکروب این سم قاتل و کشتن یکعده نفوس عاید می‌شود فرضا این مبلغ هم که کسر شود و آن اضافه که د ربودجه هست ا زبرای خرج اینکار منظور شد هو از هر مخارجی هم مقدم تراست حالا اگر عبارتش نارسا است ما مقصود را می‌خواهیم که عبارت از برانداختن شیره کشی از این مملکت است و می‌خواهیم این افتخار را دراین شب‌های آخر مجلس از برای خودمان درست کنیم و یان یادگار را دراین مملکت بگذاریم که مردم رابطرف ورزش وقوت ببریم تا د رمیدان جنگ وورزش بمسابقه پیش بروند در میدان تریاک کشی که قوه رفتن و آمد ن نداشته باشند و در هر صورت این لعنت و ننگ را باید از بین برداشت حالا دیگر عبارت را هر طور می – خواهید اصلاح کنید ماهم قبول داریم یعنی مقصود این باشد که از امشب ببعد شیره کشی در این مملکت موقوف شود ودیگر اداره تحدید تریاک این سم را بمردم نفروشد ما عبارت نمی‌خواهیم مقصود ما راهر طور می‌خواهید تامین کنید
وزیرمالیه – همانطور که آقای رئیس الوزرا فرمودند در این مدت هم اگر وزارت مالیه اینکار را میکرده است برای جلوگیری این مسئله بود ه است و این مالیاتی که وضع کرده بودند برای این بوده است که کمتر استعمال کنند والا اگر آزاد باشند بیشتر استعمال می‌کنند و تصدیق خواهند فرمود که اگر قیمت شیره مناسب تروارزان تر باشد بیشتر ترویج پیدا می‌کند و نقطه نظر دولت از این اقدام جلوگیری ازاین مسئله بوده است که کمتر استعمال بشود والا از حیث عایدات هیچوقت دولت این نظر را ندارد و حالا هم همانطور که آقای رئیس الوزراء‌اظهار فرمودند گمان می‌کنم آقایان هم متقاعد شوند و آن طرح را مرقوم بفرمایند و این وظیفه را بعهد ه دولت واگذار کنند والا این صورتیکه د راینجا هست تصور بفرمایند وزارت مالیه آنوقتی که این کار را می‌کرد برای وصول عایدات آن بودوالا وقتیکه مسئله عایدات در بین نباشد دیگر وظیفه وزارت مالیه نیست که این اقدام را کند و بعقیده بنده آن نظریرا که ماداریم و می‌خواهیم کم بشود حاصل نخواهد شد و بر عکس زیاد خواهد شد برای اینکه حالا هم مقاالی بیست و هفت شاهی است کمتر استیعال می‌کنند ولی اگر مثقالی سه شاهی بشود قطعا بیشتر استعمال می‌کنند پس بنظر بند ه اگر آقایان بخواهند عملی بشود بایداین قسمت از بودجه برداشته شود تا در اطرافش مطالعاتی بشود و بیک طریقی که جلوگیری بشود و استعمال نشود پیشنهاد بشود والا اگر باین ترتیبی که نوتشه شده است بخواهیم عمل کنیم زیادتر می‌شود و در واقع نقض غرض خواهد شد این است که بنده تقاضا می‌کنم که بصورت طرح این مسئله تقدیم شود و از این لایحه بودجه اینمسئله خارج شود که بودجه هم معطل نماند رئیس – بنده نظربا طلاعاتی که د راین مدت قلیل نسبت بشکایاتی که از ولایاک رسیده است دارم ناچارم عریضی عرض کنم بیشتر توجه آقایان نسبت باین موضوهع برای اجحافات و تعدیاتی است که مالیه بمردم می‌کند و مردم هم بواسطه همین اقدامات بی رویه شکایب می‌کنند
(بعضی از نمایندگان – صحیح است)
و این برعکس مقصود است زیرا مقصود جلوگیری است ولی برای تحصیل عایدات مامورین زیاد تر توسعه می‌دهند بکشیدن شیره و این مسئله شایسته نیست بنابراین تصور می‌کنم که د راینمورد وزارت مالیه نظریه عایدات نباید داشته باشد و بعلاوه د راثر قوانین مالیاتی که این مجلس وضع کرده است تصور می‌کنم یک عواید فوق العاده حاصل شود که کسراین – گونه محلها راجبران کند
وزیر فوائد عامه – همان طور که آقای رئیس مجلس هم فرمودند دولت هم نظری نسبت بعایدات این مسئله ندارد و لی همان – طور که توضیح دادند مقصود رفع و جلوگیری از اینمسئله است ولی این ماده باین صورتی که نوشته شده است همینقدر وزارت مالیه را مکلف می‌کند که تا آخر سنه ۱۳۰۴این کار را بکند ولی از اول سال آینده دیگر از وظیفه وزارت مالیه خارج است چون این قانونی که حا لا مرقوم میفرمائید قانون بودجه است و اعتبارش هم برای سنه ۱۳۰۴است آنوقت تکلیف سنه ۱۳۰۵چیست؟ پس همانطوریکه قبلا عر ض شد بهتر اینست که عبارت را یک طوری بنویسند که هم مقصود تامین شود وهم عرض کردیم از نقطه نظر این بوده است که تکلیف وزارت مالیه معلوم شود والا نظر دیگر ی نداشتم. زیرا اینماده باینصورت فقط تکلیف یکماه و نیم دیگر رامعین می‌کند ولی برای بعدش معلوم نیست چه می‌شود؟
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – آقایان مذاکرات را کافی میدانند؟
(گفتند – بلی)
رئیس – پیشنهاد آقایان شیروانی و تجدد واسدی است قرائت می‌شود (بترتیب آتی خوانده شد)
اصلاح ماده الحاقیه را بطریق ذیل پیشنهاد می‌کنیم: دولت مکلف است سوخته موجودی خود را معدوم نماید وازاین تاریخ ببعد معامله شیره را ممنوع نماید ومعامله شیره بهر وسیله بعمل آمد د رحکم استعمال علنی آن است و مجازات همان جرم را خواهد داشت
رئیس – آقای تجدد (اجازه)
تجدد – چون آقای وزیر مالیه د رقسمت آخر توضیح دادند بنده هم در قسمت آخر توضیح می‌دهم:در قانونی که د رکمیسیون عدلیه گذشته برای استعمال تریاک و شیره علنی یک مجازاتی قائل شد این قسمت آخر ماده متوجه باواست البته دولت و مجلس هر دودارای یک عقیده هستند مسلم است دولت هم طرفدار این نخواهد بود و نیست که تریاک و شیره در این مملکت رواج پیدا کند و لی بالاخره عملی که درخارج می - شود این است که سوخته تریاک را دولت تهیه می‌کند و شیره درست می‌کند و می‌فروشد حالا از دولت تقاضا می‌کند که این سوخته که جمع آوری می‌کند اینها رابکلی معدوم نماید و استعمال تریاک و شیره علنی رامنع نماید زیرا هر کس وارد شد و دیده علنی شده قطعا می‌کشد
وزیر عدلیه – راجع بپیشنهاد آقادولت در قسمت اولش هیچ مخالفتی ندارد که سوخته که موجود است معدوم بکند ودیگر این کار را نکند ولی درقسمت آخرش هیج لازم نیست زیرا مجازات کشنده که در قانون جزا نوشته شده است این قسمت را تامین می‌کند اما اینکه می فرمائید مامورین دولت این کار را می‌کنند تا امروز که مجلس شورایملی رای نداده بود که این کاررا نکنند حالا که را ی می‌دهد موقوف شود البته مامورین دولت اینکار را نخواهند کر د.
رئیس – باقی پیشنهادها قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای شریعت زاده – ماده الحاقیه را بترتیب ذیل اصلاح می‌کنم:
ماده الحاقیه – وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته تریاک که موجود دارد معدوم ودولت نیز مکلف است برای منع قطعی استعمال تریاک وشیره اقدامات مقتضیه را بعمل آورد
شریعت زاده – همه آقایا ن می دانند که هر قدمی در خصوص منع استعمال تریاک برداشته شو دمملکت را بطرف سعادت میکشاند و این بپیشنهاد ی که بنده تقدیم کردم جامع افکاری است که آقایان دارند یعنی هم سوخته تریاک معدوم می‌شود وهم دولت مکلف می‌شود برای جلوگیری از این مسئله اقداماتی بعمل آورد
رئیس- پیشنهاد دیگر (باین ترتیب خواند ه شد) ماده الحاقیه را بطریق ذیل پیشنهاد می‌نمایم:
وزارت مالیه مکلف است کلیه سوخته تریاک و شیره موجود خود را مدوم نموده و از این تاریخ ببعد دولت تهیه شیره و فروش سوخته و شیره سوخته را بکلی در تمام مملکت ممنوع دارد. سلیمان محسن
رئیس – اینجا مقصود از شیره شیره تریاک یا شیره سوخته؟
سلیمان میرزا – مقصود شیره سوخته است
حشمتی – بنده کلمه سوخته را هم علاوه می‌کنم
بعضی از نمایندگان – یکمرتبه دیگر خوانده شود (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده الحاقیه ر ابطریق ذیل پیشنهاد می‌نمایم.
وزارت مالیه مکلف است که سوخته تریاک و شیره سوخته موجوده خود را معدوم نموده واز این تاریخ ببعد دولت تهیه شیره سوخته و فروش سوخته و شیر ه سوخته رابکلی در تما م مملکت ممنوع دارد
مخبر – بنده قبول می‌کنم.
رئیس – سایر آقایان قبول می‌کنند؟
(گفتند – بلی)
رئیس –رای می‌گیریم باین ماده بطوری که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند
یاسائی – بنده اجازه می‌خواهم
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده الحاقیه ۲ پیشنهاد ی د رکمیسیون که اول بعرض مجلس رسید خوانده می‌شود (بمضمون آتی خوانده شد)
ماده الحاقیه دوم – مجلس شورای ملی مبالغ مقطوعه از شهریه و مستمریات را بتناسب ذیل برای تشکیل مدرسه ابتدائی درنقاط مفصله تخصیص می‌دهد خوزستان صدی دوازده کردستان – صدی دوازده استر آباد و صحرا و سرحدات خراسان صدی شانزده آذربایجان – صدی بیست و چهار بنادر جنوب صدی نه گیلا ن و مازندران – صدی شش بلوچستا ن و نرما شیر (خاش) صدی دوازده مدرسه صنعتی انات در طهران – صدی نه
رئیس – آقا میرزا محمد خان وکیل (اجازه)
میرزا محمدخان – موافقم
رئیس آقای عراقی (اجازه)
جاج آقا اسمعیل عراقی –مخالفم دراین زمینه بنده و جمعی از آقایان یک پیشنهادی دادیم چون بنده آن تقسیمی را که کمیسیون بودجه کرده است نفهمیدم اگر برای سر حدات و آنجاهائی که دورتر است تهیه می‌کنند این وضع تقسیمش ببمورداست و اگر مطابق آنچه که در مملکت و صول می‌کردند و حالا چون شهرها و نمی‌دهند تقسیم می‌کنند بنده تصور می‌کنم همه باید علی السویه باشد یعنی باین ترتیب که هر حوزه انتخابیه بهمان اندازه که وکیل می‌دهد بهمان اندازه هم سهم ببرد یعنی بضد وسی وشش قسمت تقسیم شود (بعده و کلاء) ودراین زمینه بنده و جمعی از آقایان پیشنهادی داده‌ایم و ایده تقسیم بندی بنظر بنده خیلی غریب و عجیب است؟
رئیس – آقای میرزا محمد خان وکیل (اجازه)
میرزا محمد خان وکیل – بنده ابدا مخالف نیستم که همه جا معارفش توسعه پیدا کند ولی اگر دست توجه بفرمائید نقطه نظر کمیسیون این نبوده است که یک جارا بدهد و یک جا را محروم کند و بنده نظر کمیسیون راشرح می‌دهم این جا می‌نویسد:
رشت. خوزستان. بلوچستان. کردستان. آذربایجان د راینجا اساس نظر مجلس و کمیسیون بودجه این است که زبان فارسی د رتمام مملکت بسطه و توسعه پیدا کند
عراقی – اینطور نیست
میرزا محمد خان وکیل – ملاحظه بفرمائید نماینده بلوچستان اینجا هست سوال بفرمائید د رتمام دویست فرسخ بلوچستان یک مدرسه نیست هزار نفر زبان فارسی میدانند و بقیه نمیدانند این بود که از این نظر اینطور تقسیم – بندی شد و تمام دویست فرسخ بلوچستان یک مدرسه نیست هزار نفر زبان فارسی میدانند و بقیه نمیدانند این بود که از این نظر اینطور تقسیم – بندی شد و تمام منظور این بوده است که زبان فارسی در تمام مملکت اعم از خوزستان یا کردستان یا جاهای دیگر توسعه پیدا کند حالا اگر آقا می‌خواهند برای عراق هم پیشنهاد بفرمائید البته داده شود ولی اساسا مقصود همانست که اول عرض کردم و حالا این یک جمله معترضه بود که عرض کرد م و بیش از این دیگر چیزی لازم نیست عرض کنم
رئیس –آقای رهنما
رهنما – موافقم
(همهمه بین نمایندگان – صدای زنگ رئیس – همهمه طولانی)
رئیس – معلوم می‌شود صدای زنگ هم بگوش آقایان نمی‌رسد آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – اگر آقایان اعضاء کمیسیون بودجه یکقدری رعایت کرده بود ند که در تمام مملکت بتناسب تقسیم شود و برای و لایتهای خودشان که البته حق هم دارند زیاده روی نکرده یک همچو جنجالی در مجلس برپانمیشد بنده عرض می‌کنم مقصود از زبان فارسی که آقای وکیل الملک فرمودند نوشتن زبان فارسی است و مامدرسه در تمام مملکت برای نوشتن زبان فارسی لازم داریم و البته درقسمت آذربایجان از جهات مختلفه و نقطه نظرهائی باید زیاد تر رعایت بشود چنانچه پریروزهم اینکار را کردیم ولی باید از دو نقطه نظر این تقسیم بشود یا اینکه بهر ولایتی بتناسب این مبلغی که قطع می‌کنند بهمان اندازه بهش بدهند زیرا این پول را د رهمان شهر یا محل خرج می‌کردند و حالا که قطع می‌شود باید بمصرف معارف همان محل برسد ولی یکوقت مقصود اینست که این یک پولی است عمومی که از تمام مملکت بعنوان مالیات اخذ می‌شود واین را مجلس می‌خواهد نگذارد یک عده بخورند و می – خواهد این پول را صرف معارف ممکلت بکند البته در اینصورت تصدیق بفرمائید که باید در اینجا بتمام نقاط بطور مساوی تقسیم شود زیرا این پول را اصفهانی می‌دهد. آذربایجانی می‌دهد. تمام نقاط بطور مساوی تقسیم شو د زیرا این پول را اصفهانی می‌دهد. آذربایجانی می‌دهد. تمام نقاط مملکت دهند و باید بهمان تناسب خرج خودشان بشود
(جمعی از نمایندگان – صحیح است)
اینست که پیشنهاد ی شده است که بتناسب عده و کلاء که صدو سی و شش نفرند تقسیم شود
کفیل وزارت معارف – این یک طرحی بوده است که از طرف آقایان نمایندگان تقدیم مجلس شورای ملی شده است و در کمیسیون بودجه هم تحت مطالعه قرار داده‌اند و مدافعه‌ای هم که از این طرح باید بشود بعهده خود آقایان است ولی البته لازم بود که با وزارت معارف مشورت بشود و در کمیسیون بانظر وزارت معارف دلائلی که داشت این ماده را تصویب فرموده و تقدیم مجلس شورای ملی شده است اینجا لازم است. بنده مجملا خدمت آقایان عرض کنم که اگر از این مقطوعات یک عایدی بدست بیاید یک عایدی گزافی نخواهد بود منتهی د رحدود هفتاد یا هشتاد هزارتومان بالاتر یا کمتر بشود. آقایان معتقدند که این مبلغ د رتمام حوزه‌های انتخابیه به تساوی تقسیم شو دبسیار خوب. ولی آیا ممکن است ا زاین پول این منظور انجام گیرد بااین مدارس تشکیل شود؟؟بنده عرض می‌کنم با این مبلغ نیمشود د رتمام نقاط یک مدارس مفتوح نمود و بهر جایک سهم خیلی قلیلی خواهد رسید که هیچ از آن استفاده نخواهند کرد.
بعضی از نمایندگان – باهمهمه خواهند کرد.
کفیل وزارت معارف – اجازه بفرمائید بنده می‌خواهم نظر آقایان را متوجه باین قضیه کنم که اگر در اینجا یک رعایتی نسبت ببعضی جاها شده است برای این بود ه است که معارف آنجاها مدرسه وجود نداشته
(همهمه نمایندگان – صدای زنگ رئیس)
کفیل وزارت معارف – در این نقاط سرحد ی که ذکر شد ه مدرسه وجود ندارد. علی ایحال بسته بنظر آقایان است ولی د رآن صورت فایده نخواهیم برد.
جمعی از نمایندگان – مذارکرات کافی است.
رهنما – بنده مخالفم باکفایت مذاکرات.
رئیس – بفرمائید.
رهنما بنده گمان می‌کنم اگر مجلس اجازه بدهد که دراین موضوع یکقدری بیشتری صحبت بشود آنوقت ازآن قسمت پیشنهادات راحت خواهیم شد و شاید آقایان موافقت بفرمایند. ازا ین جهت بند ه معتقدم که آقایان اجازه بدهند که یکقدری در این موضوع بیشتر مذاکره شود شاید آقایان قانع شوند واز مخاطر ه پیشنهادها راحت شویم.
جمعی از نمایندگان – مذکرات کافی است.
رئیس – آقایان کافی میدانند؟
جمعی از نمایندگان – بلی کافی است
رئیس – پیشنهادها: قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای آقا میرزا شهاب – بنده پیشنهاد می‌کنم شهریه و مستمریات مقطوعه بنظر شورای عالی معارف برای مدارس ابتدائی ایالات ولایات تقسیم شود.
آقا میرزا شهاب – آقایان نمایندگان ولایات از بس جنجال فرمودند متوجه به پیشنهاد بنده نشدند در پیشنهاد بند ه یک شاهی برای طهران نیست. نوشته‌ام مدارس ابتدائی ایالات و ولایات یکی می‌گوید همه اش را خرج طهران می‌کنند. ابدا اینطور نیست قید کنید غیر از طهران اگر آقایان ببودجه معارف مراجعه بفرمایند تصدیق می‌کنند که معارف کرمان از همه جا کمتر است و بنده خودم از اشخاصی بودم که شش ماه زحمت کشیدم تا این شهریه‌ها قطع شد وناله و نفرین صاحبا ن این شهریه یک قسمت بیشتر ش متوجه شخص بنده است برای اینکه خودم کمک کردم و این اسامی را پیدا کردم و هر کدام را که غیر مستحق تصور کرده‌اند جا شهریه ومستمری شان را قطع کرده‌اند. بنابراین بنده حق اولویت دارم که یک چوبه بزنم یا دراین تقسیمی که شده است یک قسمت هم برای کرمان ولو بعنوان حق الزحمه هم باشد بگیرم ولی آقایان دیدند که برای کرمان چیزی منظور نشده است. وحالا آقایان هم هر کدام نماینده یک محلی هستند و آنهائی هم که نماینده طهران هستند نماینده سایر جاها هم هستند و اگر یک:نظر بهتری و یک فورمول عملی تری برای تقسیم بندی یاین مقطوعات بنقاط مملکت معین بفرمایئد شاید آن وقت بنده هم پیشنهاد خودم را مسترد دارم. می‌گویند این پولی که تقریبا شصت وسه هزا ر – تومان می‌شود این را بعده وکلا تقسیم کنند در صورتیکه صد وسی و شش نفر وکیل هست و یکی از نقاطی که در اینجا نوشته شده است بلوچستان است. اولا آنجا یکنفر وکیل دارد وثانیا تا کنون ا زطرف دولت بهیج وجه توجهی به آنجا نشده است ولی نسبت ببندرعباس شده است نسبت بفارس شده است نسبت ببنادر جنوب شده است. واین پول یک پولی نبوده است که مابخواهیم با آن تعلیم اجباری را در مملکت ترویج کنیم این یک تفیر سلطنتی د رمملکت پیدا شده یعنی اگر سابقا می‌خواستیم این شهریه‌ها را قطع کنیم تولید محظورات می‌کرد ولی در نتیجه این تغییر موفق شدیم که شصت هفتادهزار تومان از محل این شهریه‌ها تحصیل کینم و اگر بعنوان انعام هم باشد باید بتمام ایالات و ولایات تقسیم نمائیم که در واقع یادگار عصر انقلاب این مملکت باشد و از طرف وکلائی که در این تغییر شرکت داشتند این انعام و هدیه برای مدارس ابتدائی هر حوزه انتخابیه داده شود و این پول در واقع یک کمک خرجی برای آنها خواهد بود
شوشتری – در صحرا نیست.
آقا میرزا شهاب – در صحرا هم امروز از اثر امینت مدرسه پیدا شده است.
وزیر عدلیه – پنج مدرسه هست
آقا میرزا شهاب – بله بفرمایش آقای وزیر عدلیه پنج مدرسه هم باز شده اگر اطلاع ندارید جراید را ملاحظه کنید اطلاع پیدا می‌کنید بنده معتقدم و کسانی هم که این پیشنهاد را امضاء‌کرده‌اند عقیده دارند که باید به تناسب صد و سی و شش سهم که تقریبا هشتاد حوزه انتخابیه د راین مملکت هست با این پول ممکن است هشتاد مدرسه تاسیس شود یا یک کمک خرجی بآنها داده شود واین تقریبا یک یادگاری است از یان تغییر وضع مملکت که باید بتمام نقاط سهمی داده شود و این برای ترویج زبان فارسی است نه ترویج تعلیم اجباری و حالا اگر آقای مخبر قبول نمی‌کند و باید رای بگیرند بنده برای این که بودجه معطل نماند سهم خودم را پس می‌گیرم ولی به پیشنهاد کمیسیون هم رای نخواهم داد.
مخبر – از طراف به من تذکر داده شد که این پیشنهاد را قبول کنم ولی چون اکثریت کمیسیون بمن اجازه نداده‌اند نمی‌توانم قبول کنم واز آنطرف هم آقایان باید این قسمت را ملحوظ بفرمایند که اگر این پیشنهادها قابل توجه شود اصل موضوع بودجه از بین می‌رود
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده می‌خواهم حضور آقایان محترم یک عرض بکنم که اگر توجه بفرمایند و این پیشنهاد را پس بگیر ندابدا صحبت آذربایجان شیراز و اصفهان وکرمان نیست
(همهمه نمایندگان)
آقا سید یعقوب اجازه بدهید. ماها تماما نماینده ملت ایرانیم – بنده وکیل ایلات خمسه هستم و آقا وکیل اصفهان ووکیل سایر جاها هم هستم آقایان توجه بفرمائید که در این جا ما خواسته‌ایم یک قدم اساسی برداریم یعنی در آنجاهائی که تعلیم ابتدائی کمتر بود یک مساعدتی بشود بنده در کمیسیون بودجه که بودم همیشه مدافع وزارت معارف بوده‌ام ومخصوصا وقتی که کفیل معارف این صورت را آورد ما دیدم از هر حیث وهر جهت عادلانه و عاقلانه و بر حسب پیشرفت مملکت کرده است. خود آقایان توجه دارند که ما کاملا اطراف ممکلت را در تحت نظر گرفته‌ایم دولت ومجلس درنظر داشتند که در کردستان و ترکمن و همینطور بنادر جنوب وخوزستان مدارس ابتدائی زیاد شود وبرای خاطر توسعه دادن بمعارف واز دیاد مدارس ابتدائی این کار را کردیم حالا شما میگوئید این پول رامثل گوشت قربانی تقسیم کنیم؟ ماهم بعداز مدتی موفق شده‌ایم که یک محلی از برای بسط معارف در نقاطیکه نظر و توجهمان درآنجاها بوده است پیدا کنیم ولی الان شما می‌خواهید این مقصود را این احساسات از بین ببرند.
حائری زاده – شما تبعیض می‌کنید
آقاسید یعقوب – آقا ی حائریزاده شما وکیل یزد هستید. آقا وکیل آذربایجان هم هستید. وکیل خراسان هم هستید وهمه جا در نظر شما باید یکسان باشد. یعنی هر نقطه را که شما ببینده احتیاجش بیشتر است باید پیش قدم باشید برای رفع احتیاج آن نقطه هیمنطور کل واصل اگر تشخیص دادید که از برای خوزستان مدرسه لازم است باید فورا تاسیس کرد آقایان کجا هستید ما وکیل سیاسی هستیم ماوکیل عدلیه نیستیم که بیائیم دفاع از حقوق فلان شخص بکنیم. ماباید دفاع از حقوق عمومی بکنیم. ماباید سیاست ومعارف مملکت را در نظر بگیریم. کفیل وزارت معارف آمده و یک صورت عادلانه آورده است. اگر بناشد که این قدر اشکالتراشی بشود که اصل موضوع از بین می‌رود. بنده عدالت را عین این میدانم زیرا آنطوریکه مقتضی است باید عمل کنید والا اگر غیر از این بخواهید کار دیگر ی بکنید بکلی از بین خواهد رفت.
رئیس الوزراء - بنده خیلی متاسفم که دقایق زمان امشب برای ما خیلی عزیز است و سه چهار فقره کار فوری وضروری داریم که بعد از تصویب بودجه اگر مساعدت نفرمائند و این کارها را تمام نکنید بکلی بعضی ازکارهای ما فلج می‌شود و نسبت باین ماد ه که اینجا نوشته شده است اگر یک پیشنهاد ی قابل توجه شود اصل بودجه می‌ماند زیرا برود بکمیسیون و بودجه نخواهد گذشت اگر بعضی آقایان می‌فرمایند دولت فلان پیشنهاد را قبول کند خاطر آقایان را توجه می‌دهم که قبول کردن دولت فایده ندارد مخبر باید قبول کند خاطر آقایان راتوجه می‌دهم که قبول کند وایشان هم که نمی‌توانند از پیش خود قبول بکنند والبته باید نظر اکثریت کمیسیون راببینید چیست؟ و بنده هم می‌بینیم یعنی احتمال کلی می‌دهم که اکثریت مجلس شورای ملی با این طرح مخالف باشد و بالاخره باید این کار یک صورتی پیدا کند بنده نظرم این است که اگر ممکن است آقایان همه پیشنهادات را بدهند خدمت آقای رئیس و کمیسیون بودجه را همین الان منعقد کنند ودراین ضمن که کمیسیون بودجه تشکیل می‌شود ماداخل مطلب دیگر ی بشویم. تا آقا مخبر از کمیسیون بودجه کسب تکلیف بکنند و هر کار را که قبول کردند بیاورند بمجلس تا تکلیفش معلوم شود.
رئیس – آقا ی حائریزاده (اجازه)
حائریزاده – در نتیجه مخالفتیکه آقای مخبر کردند نسبت بقبول اینپیشنهاد بنده در سهم خودم امضا یمرا پس می‌گیرم برای اینکه بودجه معطل نشود ولی به آن ماده الحاقیه کمیسیون هم رای نخواهم داد.
رئیس – پیش نهاد آقای تقی زاده (بشرح ذیل قرائت شد) پیش نهاد می‌کنم مدرسه صنعتی انات طهران حذف شود و این قلم بمعارف کردستان و خوزستان علاوه شود تقی زاده – بنده این پیش نهاد رابجهه این کردم که خاطر آقایانر ا متوجه کنم باینکه همینطور آقای رئیس الوزراء‌فرمودند اینجا مطلب ولایتی در بین نیست و بنده خودم که آذربایجانی هستم ووکیل طهران هستم تکلیف هم نکردم که به آذربایجان اضافه شود. ماها نماینده تمام ولایات هستم و این خبر کمیسیون را که آقایان دردست دارند یک نمایشی است از طرف مجلس شورای ملی برای یک خدمت ملی مقصود این نیست که معارف همه نقاط از این پول تقویت شود البته باید بشود و اگر داشته باشیم الان پیشنهاد می‌کنم یک کرور برای معارف تمام نقاط تخصیص داده شود و بنده اول کسی هستم که رای خواهم داد ولی فعلا بنده امید واری ندارم و خواهش دارم ا زآقایان که باین یک قلم رای بدهند برا ی ولایات سرحدی که در آنجاها زبان فارسی تدریس شود زیرا معارف و زبان ملی را باید تقویت کردو این یک نمایشی باید باشد و از طرف مجلس و مخصوصا وکلای ولایات چنانچه د رمجلس اول ودوم این نمایش داده شد یعنی همه وکلاء بجای اینکه برای ولایات خودشان پیشنهادی بکنند برای کلیه مملکت پیشنهاد می‌کردند و باید هم همینطور باشد و اشخاصی که باعلاقه مند ی دارند که ایران یک مملکت بزرگی باشد واتصال اجزائی که بیک جهاتی ضعف دارند یا بواسطه زبان است یا بواسطه دوری از مرکز است. هرچه هست باید اتصال آنها را بمرکز مملکت تقویب کنند. چون اینجا ذکر شد که اگر یکی از این پشنهادات قابل توجه بشود بودجه می‌ماند زیرا باید برود بکمیسیون بودجه و مبادا دراثر این پیشنهادات خللی بخبر کمیسیون برسد از این جهت اگر آقایان قبول بفرمایند که به خبر کمیسیون رای بدهند و دوباره این خبر بکمیسیون نرود بنده در پیشنهاد خودم اصراری ندارم ولی اگر بنا شود یک پیش نهاد دیگری قبول شود در آن صورت بنده پیشنهاد خواهم کرد که طهران را حذف بکنند علاوه کنند بخوزستان و کردستان حالا دیگر بسته بنظر آقایان است
رئیس – شاهزاده سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- استدعا می‌کنم که بعد از استماع مذاکرات آقای تقی زاده یکقدری توجه بعدد بفرمایند. این مبلغی راکه آقایان د رنظر گرفته‌اند علی الخصوص وقتی که به صد و سی و شش قسمت هم تقسیم شود خیلی چیز غریبی است.مثلا وقتی حساب کنیم این مبلغ را که در سال هفتاد و سه هزار تومان است که ماهه اش می‌شود دوازده هزار وسیصد وپنجتومان و اگر بفرمایش آقای حائری زاده بنسبت عده وکلا تقسیم بفرمائید می‌شود نفری نوه تومان و کلاسهای تحصیلی هم ا زماه ششم شروع می‌شود و حالا پنج ماه است که مدارس د رهرجا که باز است هر شاگردی ومعلمی درآنجا مشغول تحصیل یا تدریس است و بر فرض که این مبلغ را هم بآنجاها بیفزائید فایده ندارد و کمیسیون اول فکر و نظری که داشت این بود که باید برای سال آتیه اول معلم درست کرد تا شاگرد بتوانند درس بخواند مملکتی که معلم ندارد شما هر قدر هم بر اعتبارات معارف از بیفزائید نتیجه ندارد. حالا اگر آقایان هم قبول بفرمایند بهترین ترویجد معارف از برای مملکت پیدا کردن معلم است ووقتی که این مبلغ ر اختصاص دادید به دارلمعلمین در واقع ا زبرای همه مملکت فایده و نتیجه دارد و یک تقسیم عادلانه‌ای است. امروز اگر آقایان توجه بفرمایند ملاحظه می‌کنند که در طهران یا در ولایات معلمی که بتواند کاملا زبان فارسی رادرس بدهد نیست؟ چونکه دانستن غیر از درس دادن است. علی الخصوص باطفال کوچک. پس باید معلم تربیت کرد تا معارف اصلاح شود بنابراین کمیسیون نظر اولیه اش این بود که این را بدهند به دار المعلمین اینست که اگر آقایان موافقت بفرمایند متفقا اجازه بدهند که یک پیشنهادی بکنیم که این مبلغ مخصوص باشد از برای دارلمعلمین و البته اعضای کمیسیون ودولت هم موافق خواهند بود و این یک قدم عادلانه است از برای تمام مملکت والا همانطور یکه آقای تقی زاده فرمودند ماها تمام وکیل مملکتیم وکیل شیراز فرقی با وکیل اصفهان ندارد و باید همگی برای پیشرفت و خبر امور مملکت حرف بزنیم. این پیشنهادی که شده بود برای معارف سرحدات بود ولی حالا اینجا ممکن است منفقا بگوئیم که این پول داده شود به ـ دارلمعلمین زیرا بهترین قدمها است و زودتر هم بمقوصود اصلی می‌رسیم.
رئیس – بنده تصور می‌کنم سابقه این مذاکرات اگر ادامه پیدا کند شاید منتهی بیک مذاکراتی بشود که منافی بانظر وحدت ملی باشد و یک نکته را هم می‌خواستم تذکر بدهم به آقایان و آن این است که وزارت معارف مسول است که تمام ملاحظات اقتصادی و موقعیت جغرافیائی ملت ایران را در نظر بگیرد و بر طبق آن این مبلغ را که مجلس شورای ملی رای می‌دهد بمصرف برساند. بنابراین اگر آقایان بخواهند وارد شوند در کیفیت تتقسیم آن بانظریه خوشان البته حق دارند ولی تصور می‌کنم اگر این اعمال نظر را غی رمستقیم بفرمایند بهتر باشد زیراممکنست باینترتیب د ر آتیه سلب مسولیت ا زوزارت معارف بشود.
ناصر نداماتی – بنده هم پیش نهادی تقدیم کرده‌ام استدعا می‌کنم خوانده شود.
رئیس – تکلیف این دو پثیشنهاد اولی چه می‌شود؟ همه را بخوانند؟
بعضی ازنمایند گان – بخوانند (پیشنهاد آقای طهرانی بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌نمایم که وجه مزبور بنظریات وزارت معارف بترتیب الا هم فعلا هم مصرف شود.
مخبر – این پیشنهاد را قبول می‌کنم.
طهرانی – یک پیشنهاد دیگری هم د رهمین موضوع تقدیم کرده‌ام آنرا هم بخوانند شاید عبارتش بهتر باشد.
رئیس – ممکنست اینطور اصلاح شود. شهریه مستمیریهای مقطوعه سایر آقایان هم موافقت می‌فرمایند؟
جمعی از نمایندگان – صحیح است.
رئیس – تصویب شد.
این ماد الحاقیه سوم است و لی مورد ندارد. (بشرح ذیل خوانده شد) مدارس ملی شهر طهران بواسطه عدم کفایت اعانه دچار بحران و بدرستی وظایف خود را نمی‌توانند ادامه دهند لهذا من باب اینکه تاحدی بمدارس مزبوره کمکی بشود امضاء‌کنندگان ذی لمماده الحاقیه سوم را بخیر کمیسیون بودجه کل مملکتی پیشنهاد مینمائیم.
ماده الحاقیه – مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که ماهی یکصد و چهل ودو تومان از صرفه جوئیهای ادارات وزارت معارف بکمک خرج سی مدرسه ملی علاوه شود که بهر یک از این مدارس اقلا ماهی ده تومان برسد
رئیس- متاسفانه بر خلاف ماده شصت و سه است و الا همه آقایان موافقند.
عدل – ماده الحاقیه هم بنده تقدیم کرده‌ام.
ر ئیس – ماده الحاقیه پیش نهادی آقای عدل خوانده می‌شود ولی جز وقانون بودجه محسوب نخواهد شد. (بمضمون ذیل خوانده شد)
وزارت ملایه مکلف است مستمری وشهریه و تخفیف و حقوق معوقه (بشح معمولی که دولت) میپرداخته و طلب مسلمه اشخاص را از دولت بابت بدهی مالیات همان اشخاص را جع بهمان سنه یا سنوات دیگر محسوب دراد ولی انتقال وواگذاری مستمری یا شهریه یا تخفیف یا طلب شخصی بدیگر ی خارج از حدود این ماده است
عدل – مسئله احتساب مطالبات اشخاص در مقلبل بدهی مالیاتی آنهادر کمیسیون قوانین مالیه تصویب شده ودر مجلس هم یک شورش هم تمام شده وبنده آن روز استدعا کردم جزو و دستور شود وی بعد وزیر مالیه یک لایحه دیگر را تقاضا کردندجزء دستور شد و حالا بنظرخود دولت بنده می‌خواهم این مسئله جزو بودجه باشد که دیگر اسباب زحمت آقایان نباشد که شورثانی آن لایحه بشود وهمین ماده الحاقیه را بگذرانند سهلتر است و دولت هم خودش موافق است.
وزیر مالیه – چون لایحه اش اینجا نیست و برای سهولت کار مردم هم لازم است این مسئله را بگذرانند ممکن است فعلا بودچه را تصویب کنند وبعد آن لایحه را بگذرانند چون مختصراست و آ“قدر وقتی هم لازم ندارد
رئیس – ماده الحاقیه دیگری است قرائت می‌شود.(بمضمون آتی خوانده شد)
ما امضاء کنندگان ذیل ماده الحاقیه ذیل راپیشنهاد می نمائیم
ماده الحاقیه – وزارت مالیه مکلف است که بقایای مالیاتی رعایا وزارعین خرده مالکی که مالیات آنها در سال بیشتر از بیست تومان نیست از بابت محاسبات قبل از سنه ۱۳۰۳تا موقوف بمطالبه گذاشته و از دفاتر مالیاتی حذف نماید
مفتی حائری زاده – محمد ولی اسدی – میرزا آقاخان – رضا حکمتی
وزیر مالیه – یک پیشنهاد دیگری هم گویا آقایان تهیه کرده‌اند که دو قسمت است یعنی یک قسمت هم مال رعایای خالصه خرده مالک است آن را ممکن است قبول کنیم زیرا:جامعتر است.
(بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده – بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود که نسبت به بقایای سنواتی قبل ا زسنه ۱۳۰۳زارعین خالصجا ت ا زنقدی و جنسی که دارائی آنها بیش از بیست تومان نخواهد شد موقوف و از دفاتر دولتی حذف نماید.
یداله نظامی – محمد ولی اسدی – رضوی یعقوب الموسوی – سهراب زاده طهرانی – سید کاظم یزدی
رئیس – مقصودتا ن این پیشنهاد است؟
وزیر مالیه - بلی
حائر ی زاده – ماهم این را قبول می‌کنیم
مخبر – چون دولت قبو ل کرد بنده هم قبول می‌کنم..
رئیس – این تقریبا اصلاح شده است (باین مضمون خوانده شد)
ماده واحده – بوزارت مالیه اجازه داده می‌شود که نسبت ببدهی و بقایای سنواتی قبل از سنه یکهزار و سیصد سه رعایای خالصجات که دارائی آنها بیش از دویست تومان نخواهد شد موقوف المطالبه قرار داده و از دفاتر د ولتی حذف نماید
حائری زاده – این که عوض شد ه است
رئیس – این چه دیگری است. آن واولی را قبول کردید؟
مخبر – بلی
رئیس –رای گرفته می‌شود باین ماده الحاقیه که طرف قبول واقع شد آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد. باقی مواد الحاقیه مورد ندارد.شور در کلیات است
یکنفر ازنمایندگان – مخالفی نیست
رئیس – مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود باورقه نسبت باین لایحه بودجه – که مشتمل بر هیجده ماده اصلی و چند ماده الحاقیه است (اخذ آراء شروع و بعضی از نمایندگان خارج می‌شدند)
رئیس – آقایان تشریف نبرند که تکلیف جلسه فردا معلوم شو د.اخذ اوراق رای تمام شد استخراچ آراء بعمل آمد ه ۶۷ورقه سفید تعداد شد
رئیس – عده حضار هشتاد وچهار به اکثریت شصت و هفت را ی تصویب شده
اسامی رای دهند گان – سلطان ابراهیم خان افخمی – افشا ر- میرزا حسین خان علائی آقا شیخ جلال – آقا سید علاء الدین یاسائی سهراب خان – علی خان اعظمی ودکتر احتشام محمد تقی خان اسعد هرمزی. دیوان بیگی. سهراب زاده صدرائی. یحی خان زنگنه. آقا رض مهدوی. امیر حسین بختیار. زعیم. هایم. طباطبائی دیبا. دکتر حسین خان معتمد. رهنما. آقا سید یعقوب. نجات. تجدد. سید احمد بهبهانی میرزا محمد خان معظمی. دکتر ضیائی. یدالله خان سید حسن کاشانی. ذوالقدر. تهرانی دست غیب. حاج میرزا علیرضا. شیخ الاسلام ملایری. سید ابراهیم ضیاء. عراقی. اتابکی ایزدی. دکتر آقایان. حاج حسن آقا ملک افسر. میرزا محمد خان وکیل. عصر انقلاب اخگر. میرزا غلامحسین صدر. ناصر ندامانی. زاهدی. امامی خوئی. اتخاد. شوشتر ی. اسکندری. حبیب الله خان شادلو. حاج میرزا اسدالله خان شادلو. حاج میرزا اسدالله خان کردستانی. روحی. سید کاظم یزدی. شریعت زاده. مفتی محمد و لی میرزا محمد ولی خان اسد ی. میرزا محمودخان وحید. غلامحسین میرزا
رئیس – آقای رئیس الوزراء فرمایشی دارید؟
رئیس الوزراء – بنده می‌خواستم عرض کنم دو سه فقره لایحه ضروری داریم که باید آقایان امشب تصویب بفرمایند حالا اگر جلسه را ادامه میندهند استدعا دارم ابتدا لایحه چهار دوازدهم تصویب بشود
رئیس – بنده لازم میدانم که یک توضیحی بدهم. گرچه آقایان خوب می دانند که اگر مساعدت بفرمایند و تکلیف بعضی چیزهای مهمی را که هست معین کنند بهتر است برا ی اینکه اگر فردا بخواهیم جلسه تشکیل بدهیم و وارد شویم د رمباحثه و مذاکره لوایح باید یک مدتی توقف بفرمایند تا صورت جلسه تنظیم شود و باین ترتیب ممکن است وقت قانونی مجلس بگذرد و صورت مجلس تصویب نشده بماند البته در این صورت تمام آراء مجلس هم بالا اثر است پس ممکن است این چند قفره مطلبی که دارند تمام کنیم چون تصور می‌کنم فردا نشود داخل در مطالب شد.
اول راجع بچهار دوازدهم مخالفی هست؟
(گفته شد: خیر)
رئیس – خبر کیسیون بودجه جدید قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده اول - وزارت مالیه مجاز است که کلیه مخارج مملکتی بانضمام شهریه و مستمریات و مصارف وحقوق منتظرین خدمت بابت چهار ماه اول سنه ۱۳۰۵را بر طبق بورجهای تفصیلی ومواد مقرره قانون بودجه مصوب ۱۳۰۴در حدود پرداخت اسفند ماه بعنوان علی الحساب بپردازد.
ماده دوم – برای محتاج فوتی و فوری و تعهدات اضافی که بموجب قوانین موجوده ایجاد شده و نیز سایر مخارجی که تعویق آنهاغیر ممکن است ماهیانه شصت هزار تومان اعتبار اضافی بدولت اعظاء‌می‌شود دولت از این محل جز مخارجی را که بتصویب مجلس رسید ه یا خرجهائی که تعویق آنهاد ممکن نخواهد بود مطلقا هیچگونه خرج دیگر ی را نباید پرداخت نماید و تمام خرجهائی که از محل این اعتبار مخصوص می‌شود باشرط تکافو عایدات ۱۳۰۵در بودجه همان سال باید منظور گردد
ماده سوم – در سنه ۱۳۰۵اعتبار موقتی خرید ملزومات و مصالح بجای صدهزار تومان دویست هزار تومان ومساعده‌های ارزاق بعو ض یک میلیون و پانصد هزار تومان سه ملیون تومان خواهد بود
ماده چهارم – وزارت مالیه می‌تواند در حدود میزان سالیانه ۹۷۵۰۰۰تومان اعتبار انتفاعی هر مبلغی را که مقتضی بداند صرف کند مشروط بر آنکه د رنتیجه این اقدام علاوه بر میزان سالیانه مزبور مطلقا ایجاد تعهدی نشود
رئیس – شور در کلیات است. آقای رهنما (اجازه)
رهنما – موافقم
رئیس – آقای شوشتری
شوشتری - موافقم
رئیس – آقای طهرانی
طهرانی – موافقم
رئیس – آقای اتحاد
اتحاد – بنده بشهادت آقایان نمایندگان شاید این اولین دفعه باشد که بالایحه دولت مخالفت می‌کنم ومخالفت بنده هم نسبت باصل موضوع نیست زیرا از آقای رئیس – الوزراء قبلا خودم خواهش کردم که این مسئله راتقاضا کنند جزو دستور شود مخالفت بنده راجع بچهار ماه است زیرا معنایش این است که تا شش ماه دیگر مملکت مرا تسلیم حوادث و فترت بکنیم بنده تصور می‌کنم که آقایان وزراء مسئول مجلس هستند و مانمایندگان مسئول ملت و مملکت هستیم و نظر بمسئولیتی که داریم این مدت را نمی‌توانیم تصویب کنیم از این جهت بنده معتقدم که دولت هم موافقت کند و در ماه بطور دود واز دهم اعتبار بخواهند و ماهم تصویب کنیم و آنچه که بنده حساب کرده‌ام چهل روز به آخر سال داریم دو ماه را هم که تصویب کردیم تقریبا صد روز می‌شود بنده تصر می‌کنم باجدیت هیئت دولت فعالیکه داریم موافق شویم که انتخابات در ظرف اینمدت انجام پذیرد و وکلاء‌هم در مزکز حاظر شودند از ینجهت بنده با این چهار ماه مخالفم. وزیر فوائد عامه – بنده هم بشهادت تمام آقایان در لایکه بودجه کمتر خواسته – ام از آقایان تمنا کنم و داخل در صحبت شوم بلکه سعی کرده‌ام خودشان کمک بفرمایند و کار را بانجام برسانند. اما دراین موضوع خواستم آقایان را توجه بدهم که پس از آنکه مجلس شورای ملی افتتاح می‌شود یک ماه اول که موافق نظام نامه اساسا نمی‌توانند هیچ کار کنند بلکه باید رسیدگای باعتبار نامه‌ها کند در ماه دوم هم که چند روز اولش مشغول برسیدگی اعتبا رنامه د رمجلس هستند و بعد هم یک چند روزی مشغول تعیین هیئت رئیسه و کمیسیونها هستند.پس دو ماه اول را می‌توان گفت که مجلس برفرض اینکه موجود هم باشد نیمتواند رسیدگی کند ورای بدهد و این راهم آقایان قطعا بدانند و اطمینان می‌دهم به آقایان که این حرفی را که می‌زنم درش تردید نکنند بلکه عمل هم نشان خواهد داد. مبنده هم حرف بی اساس نزده‌ام و نمی‌زنم دولت منتهی درجه جدیت را دارد که بسرعت هرچه تمامتر انتخابات دوره ششم شروع بشود ولی البته لاالقل در ظرف دوماه یا قریب بدوماه انتخابات تمام می شو د خوب دو ماه انتخابات دو ماه هم ابتدای مجلس این چهار ماه که دیگر هیج از او کمتر نمی‌شود حالا این یکماه و چند روز یهم که باقی می‌ماند دولت برای این نگاه داشته است که بتواند و کلاء را د رمرکز حاضر کند و برای اینکار این مدت لازم است. زیرا البته قوه قهریه که نمی‌تواند اعمال کند. پس یکماه هم احتیاط برای اینکار پیش بینی شده است. دیگر اینکه آقایان بدانند اساسا این هیئت دولتیکه امروزه در مقابل مجلس حرف می‌زنند و صحبت می‌کنند اعضایش کسانی هستند که د رادوار مختلفه د رمجلس بوده‌اند و سابقه وکالت طولانی دارند و بالاخره مجلس را خانو اقعی خود میدانند و نباید تصور کرد که یک دولتی استکه می‌خواهد مجلس نباشد یا مجلس دیر افتتاح پید ا بکند. بنابراین در این وقت تنگ و باصطلاح در یان آخر شب خوبست آقایان موافقت بفرمایند و در این موضوع بیش ازاین مباحثه نفرمیاند واین عرضی را که کردم محل تردید قرار ندهند و این قولی راکه بنده از طرف خودم و هیئت دولت اینجا می‌دهم کافی بدانند و بیش از این هم بمذکرات ادامه ندهند
رئیس – رای گرفته می‌شود بشور در مواد آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده او ل آقای رهنما. (اجازه)
رهنما – موافقم
رئیس – آقای طهرانی.
آقا شیخ محمد علی طهرانی – بنده همین اندازه خواستم تذکر بدهم که بیانی را که آقای وزیر عدلیه فرمدند چون حقیقه وزارت عدلیه درجه اش به همه جا نمی‌رسد یعنی مثلا خیلی جاها استکه محاکم ابتدائی ندارد و البته باید داشته باشد بنابراین خوبست یک اختیاری داده شود بوزارت عدلیه که د رحدود همین بودجه که بالا پائین نکنند آن ادارات و محاکم را تشکیل بدهد که اثر قظائی د ربعضی جاهاهم که نیست برقرار شود.
وزیر عدلیه – بنده برای انجام همین مقصود آقایان عرض می‌کنم که وزارت عدلیه: در نظرداشت که در آخر سال یک موسساتیکه قهرا منحل می‌شوند اعتبار آنها را بمصرف توسعه عدلیه‌های ایالات وولایات از قبیل گروس و سایر جاها برساند و یک لایحه هم د راین باب تهیه شد بود ولی حالا آقای وکیل پیشنهادی تقدیم کرده‌اند و تصور می‌کنم نظریه آقایان را تامین کند و آن پیشنهاد هم د رموقع خودش مطرح شود (پیش نهاد ایشان بشرح ذیل قرائت شد) پیش نهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده اول ضمیمه شود
تبصره – مخارج وزارت عدلیه بابت چهار ماه مزبور برای هر ماه معادل یک دوازدهم ششصد وبیست هزار تومان که در بودجه ۱۳۰۴مننظور شده بتشخیص وزارت عدلیه پرداخته خواهد شد.
مخبر – بنده قبو ل می‌کنم
رئیس – رای می‌گیریم بماده اول بضمیمه تبصره که بعرض مجلس رسید آقایانیکه موافق هستند قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده دوم (بشرح سابق خوانده شد)
رئیس – مخالفی دارد؟
شیروانی – بنده مخالفم
رئیس – بفرمائید
شیروانی –همانطور که آقای وزیر فواید عامه توضیح دادند بنده هم فکر نمی‌کنم که هیچوقت بر خلاف قانون اساسی اصول مشروطیت تعطیل بردار باشد و البته هم مشروو ط است و مجلس هم افتتاح خواهد شد و بنده در ماده اول هم مخالفت نکردم ولی این منضمات ماده اول را بنده معنایش را نمی‌فهمم برای اینکه چهار دوازدهم دولت اجازه می‌خواهد و رای هم داده میوشد ولی دیگر عبارت (اگر یک مخارج فوری پیدا شود) این را بنده نمی‌فهمم یعنی غیر از این چهار دوازدهم بنده از این اضافات نمی دانم مقصود چیست؟ دولت خودش تشخیص داده استکه چهار دوازدهم لازم دارد بنابراین اضافات دیگر لزومی ندارد از این جهت بنده پیش نهاد کردم که سایر مواد حذف شود و همان ماده اول کافیست
وزیر مالیه – آقیای شیروانی فرمودند که دولت تشخیص داده استکه چها ر – دوازدهم کافی است و مواد دیگر برای چیست؟ البته ملاحظه می‌فرمایند که این مخارج مربوط به آن چهار دوازدهم نیست ا مروز مجلس شورای ملی هست اگر بفرض یک مخارج فوتی و فور یپیش بیاید بیاورند بمجلس و تصویب می‌کنند و دست دولت باز می‌شود و می‌رود اقدام می‌کند و یک مواد مهمه مملکتی بعهده تعویق و تاخیر نمی‌افتد دیگر اینکه تصدیق می‌فرمایند که بعضی مخارج پست خانها که یک اعتبارات متحرکی نموده زیرا آنها نمی‌توانند با یک دوازدهم مخارج خودشان را اداره کنند دیگر اینکه در مملکت یک ترتیبات و تشریفاتی هست که البته لازم است یک مخارجی بشود ودراین جادولت نمی‌تواند آن مخارج را بکند و اگر نکند دست دولت بسته میشو این است که این را برای این قبیل مخارج نوشته‌ایم آنهم بایک شرایطی که در این جا ذکر کرده‌ایم و البته تصدیق میفرمائید این قبیل مخارج که پیش بیاید نباید بتاخیر و تعویق بیفتند آنهم یک مبلغ جزئیست
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده دوم آقایانیکه توصیب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خستگی مانع قیام آقایان نشود که یک وقت ماده دو بشود ماد ه سوم (بمضمون گذشته قرائت شد)
رئیس – آقای یاسائی
یاسائی – موافقم
رئیس – مخالفی ندارد
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده سوم آقایان موافقین قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده چهارم (کمافی السابق خوانده شد)
رئیس – ماده چهارم هم مخالفی ندارد
(گفته شد خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود بماده چهارم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس – تصویب شد. شور در کلیات است
جمعی از نمایندگان – مخالفی ندارد.
رئیس – رای گرفته می‌شود با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد (اخذ رای بعمل آمد)
رئیس – اخذ اوراق را ی تمام شد (استخراج آراء بعمل آمده ۶۴ورقه سفید تعداد شد)
رئیس – عده حضار هشتاد و دو با کثریت ۶۲تصویب شد.
آقایان را ی دهندگان – امامی خوئی‌هایم – آقا میرزا سید حسن کاشانی – نجات ذوالقدر. دکتر ضیائی. آقای سید مصططفی بهبهانی. سهراب زاده - حاج حسن آقا ملک. آقا سید محمد علی شوشتر ی. شیخ الاسلام ملایر ی. ناصر ندامانی. میرزا حسین خان اسفندیاری. میرزا محمد رضاخان زاهدی آقای حائری زاده. آقیا طباطبائی دیبا. امیر حسین خان بختیاری. آقای دست غیب. آقا شیخ جلال. آقا میرزا غلامرضا قمی محمد ولی خان اسدی. میرزا محمد حسین صدرائی. دکتر حسین خان بهرامی. حاج – میرزا اسدالله خان کردستانی. شریعت زاده فتح الله میرزا هرمزی میرزا یدالله خان نظامی. علیخان – اعظمی. محمدولی میرزا. محمد تقی خان اسعد م. دکتر احتشام. حبیب الله خان شادلو آقا سید ابراهیم ضیاء. غلامحسین میرزا – مسعود. سید محمد خان معظمی. ارباب کیخسرو شاهرخ. سیف الله خان اسکندری سهراب خان ساکنینان. یحیی خان زنگنه. میرزا رضاخان افشار. میرزا عبداله یاسائی محمد هاشم میرزا افشار. میرزا محمد خان وکیل آقاسید حسن اجاق. سلطان ابراهیم خان افحمی. دیوان بیگی. کی استوان. آقا سید کاظم یزدی. میرزا محمدخان وحید. آقای روحی. دکتر آقایان مفتی – اخگر آقا رضا مهدوی. سلیم ایزدی. آقا میرزا شهاب.
وزیر مالیه – لایحه تاج گذاری که تقدیم شده بود استد عا می‌کنم جزودستور و آنر اهم تصویب بفرمایند.
رئیس – مخالفی ندار د
جمعی از نمایندگان – خیر (خبر مزبور بشرح ذیل خوانده شد)
ماده اول – مجلس شورای ملی یکصد هزار تومان اعتبار برای مخارج جسن جلوس و تاجگذاری اعلیحضرت همایون شاهنشاه پهلوی تصویب می‌نماید
ماده دوم – اعتبار مزبور از صرفه جوئیهای بودجه هذالسنه مملکتی محسوب خواهد شد.
ماده سوم – وزارت مالیه مجاز است یکصد هزار تومان اعتبار مذکور د رماده اول را عجالتا با تشخیص قطعی صرفه جوئی در حدود بودجه مملکتی هذالسنه ۱۳۰۴محسوب و تادیه می‌نماید رئیس – عده برای قرائت کافی بود ولی برای مذاکره کافی نیست بنابراین باید تامل بفرمایند
(دراین موقع عده این از آقایان نمایندگان وارد مجلس شدند)
رئیس – شور در کلیاتست
اخگر – یکمرتبه دیگر خواند ه شود (مجددا خوانده شد)
رئیس – آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو – موافقم
رئیس – آقای دست غیب
دست غیب – موافقم
رئیس – سایر آقایان هم موافقند
بعضی از نمایندگان - بلی
رئیس – رای گرفته می‌شود بودجه د رشور موادآقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد ماده اول مخالفی ندارد؟
جمعی ازنمایندگان – خیر
رئیس. رای می‌گیریم بماده اول آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمودند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس - تصویب شد ماده دوم هم مخالفی ندارد؟
گفته شد خیر؟
رئیس – آقایان موافقین باماده دوم قیام فرمایند (اکثر برخاستند)
رئیس – تصویب شد ماده سوم مخالفی ندارد؟ رای می‌گریم بماده سوم آقایانی که تصویب می‌کنند قیا م فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد شور در کلیات است د رکلیات هم مخالفی نیست؟
(گفتند خیر)
رئیس – رای گرفته می‌شود با ورقه. (اخذ آراء بعمل آمد)
رئیس - اخذ اوراق رای تمام شد. (استخراج آراء بعمل آمده ۶۹ ورقه سفید تعداد شد)
رئیس – عده حضار ۸۲با کثریت ۶۹رای تصویب شد
آقایان را ی دهندگان – سید محمد – علی شوشتر ی. میرزا جوادخان خوئی. سید جواد محقق – علی خان اعظمی – سید ابوالحسن حائری زاده. حاج حسن آقا ملک. ارباب کیخسرو شاهرخ. سیف – الله خان اسکندر ی. دکتر ضیائی. میرزا سید حسن کاشانی. هایم. میرزارضاخان افشار میرزا حسینخان اسفندیار ی. میرزا محمد خان وکیل. میرزا سید احمد احتشام. میرزا سید احمد بهبهانی. حاج سید –عبدالعلی طبطبائی دیبا. آقا میرزا محمد خان وحید. میرزا آقاخان دیوان بیگی. محمد هاشم میرزا افسر. آقا رضا تجدد. دکتر حسین خان بهرامی. شیخ جلال الدین. میرزا مهدی خان زاهدی. میرزا علی کازرونی. سهراب خان ساکینیان. میرزا اسدالله خان کردستانی. میرزا آقا خان عصر انقلاب. حبیب الله خان شادلو. حیدر قلی میرزا حشمتی. میرزا عبد العزیز مفنی. سید ابوالفتوح. شیخ محمد علی الموتی. کی استوان. میرزا یدالله خان. میرزا عبدالله خان معتمد. حاج آقا اسمعیل عراقی. سید علاءالدین – بهبهانی. سلطان ابراهیم خان افخمی. حاج میرزا علیزضا قمی. دکتر آقایان. میرزا زین العابدین رهنما. آقا میرزا محمد تقی ذوالقدر.. آقاسید یعقوب. آقا سید محی الدین. میرزا محمد علی صدر. آقا سید کاظم یزدی. هرمزی. میرزا یدالله خان. آقاسید کاظم خان اتحاد. حاج میرزا احمد خان اتابکی. یحیی زنگنه. شیخ محمد علی طهرانی. حاج سید محمد باقر دست غیب. میرزا عطاء الله خان روحی. حاج شیخ عبدالرحمن صالحی. امیر حسین خان بختیاری و میرزا یوسف خان قایم – مقام. میرزا محمد حسین صدرائی. سلیم – ایزدی. میرزا عبدالله خان یاسائی. میرزا احمد خان شریعت زاده. محمد ولی خان اسد ی. آقاسید حسن اجاق. محمد تقی خان اسعد. شیخ الاسلام ملایری. میرزا محمدخان معظمی. میرزا احمدخان اخگر.
رئیس الوزراء - بنده نیمدانم چطور از آقایان تشکر کنم که آقایان مساعدت فرمودند باما این همه لوایح را تصویب فرمودند. ولی یک تقاضای دیگر هم دارم ولی خجالت می‌کشم عرض کنم و آن این است که د رچند روز قبل یک لایحه پیشنهاد کرده‌ام و تقاضای فوریت هم کرده بود م این مدت که استدعد می‌کنم تکلیف آن را معلوم بفرمایند و ملاحظات و نظریات خودشان را بفرمیاند و این آخرین استداعای بنده است.
رئیس – عده از آقایان بواسطه کسالتی که داشتند بیش از این نتوانستند بمانند و تشریف بردند. بنابراین عده برای رای ووارد شدن در مذاکره کافی نیست و متاسفانه فردا را هم آقایان می دانند که یکی از روزهای بزرگ مذهبی است و اگر چنانچه اجبار ی نمی‌بود البته آقایان معتقد بودند که بطور کلی تعطیل باشد ولی یکفقره اجبار است و از نقطه نظر اجبار تصور می‌کنم آقایان مجاز باشند که مجلس را تشکیل بدهند و فقط برای قرائت صورت مجلس و تصویب آن بنا براین برای اینکه حفظ آثار مذهبی شده باشد و باین وظیفه هم عمل شد باشد بنده تصور می‌کنم بهتر این است فردا قبل از ظهر جلسه را تشیل ندهیم و جلسه دوساعت بعد از ظهر تشکیل شود.
بعضی از نمایندگان – صحیح است
(مجلس شش ساعت از شب گذشته ختم شد)
رئیس مجلس شورایملی سید محمد تدین منشی م. شهاب منشی ع خطیبی