مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ خرداد ۱۳۰۴ نشست ۱۸۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ خرداد ۱۳۰۴ نشست ۱۸۰
جلسه صدو هشتادم
صورت مشروح مجلس یوم ۳ شنبه ۱۹ خرداد ۱۳۰۴ مطابق ۱۷ ذیقعده ۱۳۴۳
مجلس سه ساعت قبل از ظهر بریاست آقای میرزا حسین خان پیر نیا تشکیل گردید:
(صورت مجلس یکشنبه هفدهم خرداد را آقای آقا میرزا شهاب الدین قرائت نمودند)
رئیس – آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری بنده هم قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – در صورت مجلس آقیان اعتراضی دارند
. بعضی گفتند – خیر.
رئیس – آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – درچندی قبل یک عده‌ای که تقریبا” به هفتاد بالغ می‌شد یک طرح قانونی را امضاء فرمودند و بنده را مأمور کردند تقدیم مجلس شورای ملی بکنم این طرح قانونی مربوط به مسائل بلدی ولایات بود و یک طرق عملی در نظر گرفته شده بود که وضعیات بلدیه‌های ولایات یکقدری تغییر بکند. طرح قانونی بکمیسیون بودجه رفت و بعد از آن دیگر بنده اطلاعی ندارم چه شده. البته اشخاصی که این طرح را امضاء کردند هر کدام منافع و مصالح محل خود را در نظر گرفتند و وضعیات بلدی ولایات دور دست را مشاهده کردند و این طرح را امضاء و تقدیم مجلس شورای ملی کردند. بنده هم البته مصالح و منافع شهر خودم را در نظر گرفته بودم و یکی از امضاء کنندگان بودم. اخیرا” یک عده مسافر از اصفهان آمده‌اند مخصوصا” نماینده محترم آقای میرزا تقی خان مشیر معظم که از اصفهان تشریف آورده بودند از وضعیات اصفهان از ایشان پرسیدم قطع نظر از بی آبی و اینکه وضعیات ارزاق انجا امید بخش نیست وضعیت بلدی شهر تاریخی اصفهان حقیقتا” شرم آور است. یک شهر بزرگی که شاید کوچکتر از طهران از هر حیث نباشد زیر یک تل بزرگ خاکستر و کود و غبار و کثافت و تاریکی پنهان شده. ما می‌بینیم بشهر تهران یک توجهات کافیه می‌شود ولی آخر مملکت منحصر بیک شهر که نیست. باید دولت مجلس افراد مردم همیشه نظرشان بتمام نقاط مملکت حتی کوچکترین ده و قریه این مملکت باشد و تبعیض نشود نه اینکه شهر کرمان یا کاشان را بگذاریم که بعد هر وقت محلی برایش پیدا کردیم یک توجهی به آنها بکنم. شهر مهم اصفهان با آن همه وسائلی که برایش فراهم است و با آن مالیاتهای سنگینی که می‌دهد بقدر آب پاشی خیابانهاش نباید از این مملکت استفاده کند؟ اصفهان روی هم رفته یک میلیون مالیات مستقیم و غیر مستقیم تحمل می‌کند. آن وقت ماهی دو هزار تومان نباید خرج این شهر بشود؟ نماینده محترم آقای عمادالسلطنه میدانند. علاوه بر اینکه اصفهان یک عوائد محلی هم از قدیم داشته که جزو اصل مالیات کل مملکتی شده است و آنها عایدات شهری است یک مالیات اختصاصی دارد که اگر همان هم بمصرف بلدیه برسد عجالتا” شهر از این وضعیت کثافت آلود بیرون میاید و آن مالیات اختصاصی نواقل است که دوره‌های قبل برای بلدیه‌ها وضع کرده‌اند. آقای وزیر مالیه یک روز فرمودند که فعلا” مالیاتهائی که هست باید بودجه مملکت را تأمین کند ولی یک مالیاتهای اختصاصی بمجلس میاوریم که بمصارف مخصوص برسد در صورتیکه ما امتحان کرده‌ایم که بمالیات اختصاصی عمل نکرده‌اند. مالیات نواقل یک مالیات اختصاصی است که باید حتما” صرف بلدیه‌های ولایات شود. اصفهان (شاید اگر درست جمع آوری شود) د حدود بیست و هفت هشت هزار تومان سی هزار تومان عایدات نوافل دارد یک کلمه مازاد نواقل در وزارت مالیه اضافه کردند و بولایات دستور دادند. این مازاد هم تشخیص با وائر مالیه محل و وزارت مالیه است. برای وصول سی هزار تومان می‌بینیم چهارده تا شانزده هزار تومان خرج حساب میکنند و آنوقت ده دوازده هزار تومان مازاد نواقل می‌شود بعد که معلوم می‌شود می بینم وصول سایر مالیاتهای غیر مستقیم را هم باید محل نواقل تکفل کند و حال آنکه این ترتیب بی اساسی است. بعقیده بنده عایدات نواقل باید اختصاص به بلدیه‌ها داشته باشد و غیر از همان خرج وصول خودش دیناری هم نباید ازش برداشت شود . راجع به این طرح قانونی بنده از رئیس کمیسیون بودجه هم تحقیقاتی کردم ایشان هم بیاناتی کردند که وزارت مالیه تا اندازه‌ای موافقت کده منتهی انتظار دارد لوایح مالیاتی که به مجلس آورده است بگذرد و این طرح قانونی را قبول کند اما در عین حال حرف بنده راجع به آن مالیات اختصاصی است. بنده در این باب با وزارت مالیه صحبت کردم. آقای وزیر مالیه هم شفاها” اظهار موافقت کردند که غیر از مخارج وصولش بقیه نباید بهیچ مصرفی جز مصارف بلدیه‌ها برسد ولی در عمل می‌بینیم این طور نیست و چون بنده از اقدامات خودم در این چند ماه نتیجه نگرفته و از مذاکرات با وزارت مالیه هیچ نتیجه حاصل نشد این بود که هیچ چاره‌ای ندیدم جز اینکه بیایم چند دقیقه وقتمجلس را بگیرم و در این باب با حضور نماینده دولت صحبت کنم و استرحام کنم اقلا” این مالیات اختصاصی به مصرف بلدیه‌های ولایات برسد تا تکلیف آن طرح قانونی معلوم بشود.
رئیس – آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری – ترکمانیه و شرارت تراکمه از سنوات سابق و شاید درست سیصد سال قبل بلکه متجاوز نسبت به مردم مخصوصا” اطراف ترکمانیه طوری بوده که همه وقت مردم دچار قتل و نهب و غارت و همه چیز بوده‌اند. در چندی قبل که آقای دامغانی و بنده بنحوه استرحام به دولت در مجلس شورای ملی تذکر دادیم و در اثر تجاوزلتی که طبعا” نتیجه آنها بود و ازشان بروز کرد دولت اقدامات مؤثری فرود بمساعدت و معاضدت و کمک قوای محلی. اخیرا” بطوریکه مکاتیب و تلگرافات هم از ناحیه دولت و هم بتوسط خود بنده می‌رسد بطوری تراکمه مستأصل شده‌اند که دیگر راه فرار بر آنها مسدود و اگر قدری فشار به آنها برسد کاملا” آن بار سنگین اسلحه را خواهند گذارد زمین و مثل سایر مردم از نعمت امنیت و تمدن بهره مند خواهند شد. بنده مصائبی که به استرآباد در دستورات اخیره وارد شده و دفاعهائی که وقت اهالی محترم استرآباد میکرده‌اند شرح نمی‌دهم. ولی بعده بنده اگر استرآبادی عایق وقایع ترکمان نبود سواحل بحر خزر از مازندران و گیلان بلکه پایتخت همه وقت از ترکمن تهدید می‌شد. تنها قوه‌ای که در مقابل تراکمه ایستادگی می‌کرد و بهر قسم که بود آنها را دفع و طرد و منع می‌کرد استرآبادیها بودند. اخیرا” بطوریکه رئیس معظم دولت، رئیس الوزرای محترم، هیئت دولت و ارکان حزب تصدیق کرده‌اند فوق العاده استرآبادیها فداکاری کرده‌اند. در این موقع که ترکمانها پناهنده شده‌اند و استرحام و استدعا کرده‌اند از رئیس قسمت قشون استرآباد و حضرت حجه الاسلام آقای آقا میرزا محمد مهدی (که خدمات ایشان نسبت به اهالی محترم استرآباد و این صفحه پوشیده نیست) یک درخواستی کرده‌اند و استرحام کرده‌اند که شاید دولت نسبت به آنها تلطفی کند و با نظر خوبی تلقی کند. بنده بطوریکه آقایان استرآبادیها تقاضا کرده‌اند عقیده دارم از طرف مجلس شورای ملی تذکر داده شود به هیئت دولت که عاقبت گرگ زاده گرگ شود یک مدتی که دولت اینها را رها کرد دو مرتبه برگردند به شرارت خودشان. در این موقع که دچار فشار دولت و قواء محلی شده‌اند خوب است بکلی این قضیه را خاتمه بدهند که شاید در آن صفحه زرخیز که شاید تا کسی آن جا نرود و آن صحرا و آبادی را حقیقتا” نبیند تصدیق نمی‌کند که اگر اسلحه از آنها گرفته شود چقدر مملکت از هر جهت می‌تواند از آنجا استفاده کند. باید دولت آن استرحامات را قبول نکند بلکه آن نقطه را هم مثل سایر نقاط مملکت خلع اسلحه کرده و نعمت امنیت را به اهالی استرآباد ارزانی بکند که بیش از این یعنی خدا شاهد است که حقیقتا” اگر بمکاتیب استرآباد و راپورتهای واصله از آن صفحه مراجعه کنند می بینیند که استرآباد از شرارت امسال تراکمه و اطراف غیراسترآباد هم راه خراسان، شاهرود، بجنورد، مردم امسال دارای هیچ چیز نیستند برای این حرکتی که آنها کرده‌اند و برای جبران این قضیه باید طوری شود که مردم امنیت پیدا کنند که هر روز یک تاجر محترم، یک آقا یک سید. یک کاسب تفنگ دوش نگیرد برود آنجا دفاع کند.
رئیس – آقای طباطبائی دیبا (اجازه)
طباطبائی دیبا – بنده یک سوالی از وزارت عدلیه داشتم آقای معاون هم حاضرند.
طباطبائی دیبا – سؤال بنده راجع به تشکیل ثبت اسناد در آذربایجان است قانون ثبت اسناد در دوره چهارم از تصویب کمیسیون عدلیه گذشته است جهت اینکه در ایالات و ولایات مخصوصا” آذربایجان این اداره تشکیل نشده چیست؟
معاون وزرات عدلیه – وزارت عدلیه از وقتی که قانون ثبت اسناد گذشته سعی دارد که شاید بتواند حتی المقدور در ایالات و ولایات ثبت اسناد را تشکیل بدهد و در آخر سنه ماضیه هم که برای هذه السنه بودجه تنظیم می‌شد دولت امیدوار بود که شاید بتواند در بودجه مبلغی برای اینکار تخصیص بدهد. در بودجه هم عدلیه هم نه فقط برای آذربایجان بلکه برای تمام ایالات و اغلب ولایات مهم پیش بینی و در اوایل هذه السنه که دربودجه تجدید نظر شددولت دیدنخواهد توانست علاوه بر اعتبارات سنه ماضیه اش اضافه به وزارت خانه‌ها بدهد مگر اینکه لوایح مالیاتی که تقدیم شده و خواهد شد بتصویب برسد این است که در بودجه که چند روز قبل به مجلس شده اعتباری برای تشکیل اداه ثبت اسناد آذزبایجان منظور نشده. ولی در بودجه ضمیمه که بعد پیشنهاد خواهد شد در آن جا پیش بینی شده است و تشکیل آن موکول خواهد بود به اینکه یک عوایدی هم مجلس برای بودجه آن تصویب کند.
طباطبائی دیبا- بنده عقیده‌ام این است که اداره ثبت اسناد یک عوایدی دارد که می‌تواند خودش را اداره کند و اینکه می‌فرمایند بودجه کافی نیست این عذر نمی‌شود که یک قانونی که از مجلس گذشته از طرف دولت اجرا نشود و بنده عقیده‌ام این است همانطور که در مرکز اجرا کردند و بودجه هم کافی شد در ایالات و ولایات هم مخبری شود.
معاون وزارت عدلیه – اجرای هر قانون مستلزم یک مخارج اولیه است حتی یک قانونی که مستلزم وضع مالیات می‌کند تا دولت یک مخارج بدوی نکند نمی‌تواند عایداتی تحصیل کند و مسئله ثبت اسنادهم با این وضعیت اخلاقی مردم که هنوز آشنا نشده‌اند و اهمیت و اعتبار این قانون را نمی دانند تصور نمی‌شود بدون یک مخارج مقدماتی انجام بگیرد. در هر حال تأسیس آن بدوا” یک مخارجی دارد که باید در بودجه منظور شود. در تعقیب پیشنهادی هم که راجع بکنترات مسیو پرنی تقدیم شد دولت ملاحظه کرد که آقایان نمایندگان موافقت کاملی با پیشنهاد اولیه دولت ندارند و برای اینکه حتی المقدور با نظریات آقایان هم یک توافقی حاصل شده باشد پیشنهاد جدیدی تهیه شده تقدیم می‌کنم و پیشنهاد سابق را مسترد می‌کنم
. رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده می‌خواستم در خصوص وضعیت نان یک تذکری بدهم حقیقتا” اوضاع نان خیلی بد است و این روزها در اطراف دکانین نانوائی یک ازدحام و اجتماعی از زن و مرد، کوچک و بزرگ دیده می‌شود میکنند و همان نانی هم که بدستشان می‌آید اگر تجزیه کنند گمان می‌کنم کمترش گندم باشد و بنده می‌ترسم بواسطه خوردن این نان مردم دچار امراضی بشوند که دولت برای جلوگیریش مجبور شود یک مخارج هنگفتی بکند
. عراقی – اگر نانی پیدا بکنند.
کازرونی – اداره ارزاق از سال مجاعه در اینجا تاسیس شد. بعد از آنکه سال مجاعه از میان رفت و سالهای عادی بود و شاید چندان احتیاجی بوجود اداره ارزاق نبود با اینکه این اداره ارزاق مستلزم یک مخارج هنگفتی بود که بالاخره از کیسه ملت گرفته می‌شد و بعلاوه یک تحمیلاتی هم صاحبان جنس می‌شد که بنده حالا لازم نمی دانم ذکر کرده باشم و شاید اکثر آقایان از شکایاتی که در این موضوع چه از مرکز و چه از ولایات می‌رسد مسبوق و مستحضر باشند. مردم ساکت بودند برای اینکه اگر چنانچه اتفاقی در یکی از سنوات واقع شود دچار مهلکه نشوند. بنده می‌بینم شاید یکماه بیشتر نیست که گندم قدری روینقص رفته مع ذلک حال مردم طوری شده که همان منظره سال مجاعه را نشان می‌دهد و من قطع دارم اگر این وضعیت ادامه پیدا کند اسباب زحمت فوقالعاده و خسارت خواهد شد. یقین دارم دولت هم در فکر هست لکن ضرر ندارد از طرف مجلس هم یک تذکری داده شود که علاج فوری برای این کار بشود.
رئیس – آقای دادگر (اجازه)
دادگر- آقای امیراعلم اینجا هستند و می دانند صحی در سواحل بحر خزر فوق العاده بد است و حالا بجای افرا فوج فوج تلفات حاصل می‌شود و همین طور تلفات است که علی النوالی به این مملکت وارد می‌شود و صحیه هم مفلوج است و حقیقتا” باید علاج فوری کرد و نمی‌شود گفت در آینده پیش بینی می‌کنیم و بالاخره در وضع مالیاتها غالب آقایان مخالف هستند مگر در آن مالیاتی که براس صعیه و معارف تخصیص داده شود برای اینکه از اینها یک نتایج خوبی تحصیل بکنند. مالیات کبریت که بمجلس شورایعالی پیشنهاد شد متضمن این مساله بود یعنی برای صعیه تخصیص داده شده بود و امید می‌رفت که باوضع آن مالیات صحیه یک وضعیت معنوی پیداکند و این تراکمی که در امراض هست یکقدری تخفیف پیدا کند. حالا از آقای رضوی هم تحقیق کردم راپرت آن حاضراست می‌خواستم تقاضا کنم جزء دستور شود.
رئیس ـ آقای فاطمی. (اجازه)
فاطمی ـ همانطور که آقای دادگر فرمودند راپرتش تقدیم شده است ولی بعضی نواقص پیدا کرده است که مجبوریم آن نواقص را رفع کنیم وبعد راپرت ثانوی تقدیم کنیم باین جهت نمی‌شود جزو دستور قرارداد.
بعضی از نمایندگان ـ داخل دستور بشویم.
رئیس ـ دستور خبر کمیسیون بودجه راجع بمستخدمین بلژیکیست. آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ در اینجا راجع بمستخدمین بلژیکی بنده عقیده خودم را عرض می‌کنم و آقای مخبر محترم هم جواب خواهند فرمود. دراینجا بنده بااساس کنترات مخالفت ندارم و در و اقع مستخدمین بلژیکی بطوری که آقایان مستحضرند اداره گمرکات را خوب اداره کرده‌اند اما این را درجواب بنده نفرمایند که امسال ادارة گمرک پانزده ضرور دخل داشته است برای اینکه این در واقع گروماست. پانزده ضرور عایدات گمرکات داشتن بدبختی ماست که معلوم می‌شود صادرات و واردات در مملکت ما چقدر بوده که این قدر حقوق گمرکی گیرما آمده است ولی مرتب بودن اساس گمرکات را بنده تصدیق دارم اما چیزی که هست خودتان تشریف داشتید در دورة چهارم یکنفر اینها که مسیو مونن است رئیس کل گمرکارت تصدیق کردند که آن مقام را ندارند. بنده دیگر بیشتر از این تعبیر نمی‌کنم و در لایحة که در دورة چهارم تقدیم شده اسم ایشان نیست کسی دیگر است فرمانست نمی دانم چه چیز است. حالا با اینکه در دورة چهارم خودشان کردند که او درعرض سایرین نیست حالا آن شخصی را که در دوره چهارم قبول شد آمده‌اند تبدیل کرده‌اند بهمین کسی که در دوره چهارم خودشان تصدیق کردند مقام خدمت مثل اینها را ندارد. اگر مایحتاج بوجود اونبودیم چنانچه در دوره چهارم دیگری را آوردند دیگر دومرتبه درین کنارات آوردن و ذکر کردن برای چیست؟ بنده از این جهت مخالفم. حالا آقای وزیر مالیه هم تشریف آورده‌اند. خواستم یک اطمینانی برای آتیه بما بدهند مثلا ما بیست و هفت سالست مستخدمین بلژیکی اینجا داریم. عدة مستخدمین بلژیکی نسبت بگمرک همان اندازه که درزمان مسیونوز و بعد در زمان هنس و مولیتر بوده همان اندازه هست و هنوز نقصان پیدا نکرده است بنده مبخواستم سؤال کنم با اینکه خودتان تصدیق دارید یک اشخاصی از ایرانیها برای ادارة گمرک تربیت شده‌اند آیا می‌شود عدة این معلمین را گم کرد که شاید یکیشان کمتر بشود یانه؟
یکنفر از نمایندگان ـ گم نشده
آقا سیدیعقوب ـ بلی کمتر نشده بلکه عقیدة بنده اینست که بمد از هنس یک قدری هم زیاد شده است آیا وزارت مالیه و کمیسیون بودجه یک فکری کرده‌اند که وقتی احتیاج ما نسبت به باینها کم بوشد از این کثرت بیک قلتی برسد و ایرانی هائی که درین ادارات خدمت کرده‌اند بیک مقامی برسند یانه!
مخبرـ در دورة چهارم موقعی که لایحة کنترات مستخدمین بلژیکی بمجلس آمده عده شان چهارده نفر بود ودر کمیسیون بعد از یک مذاکراتی که شد دونفر از آن عده با رضایت خود رئیس کل گمرکات کسر شد یکی از آنها هونن بود و دلیل هم عدم لیاقت یا کارندانی او نبود. برای این بود که شاید او در آن موقع با رضایت خودش خواست از کار خارج شود. ولی چندی قبل که حس کردند بوجود او احتیج دارند یک لایحة جداگانه برای کنترات او بمجلس تقدیم کردند که با همین کنتراتها خاتمه پیدا می‌کند و مجددا” همان مسیوهونن را استخدام کردند و الان هم در قسمت غرب و کرمانشاه است و ادارةگمرکات هم مخصوصا” از خدمات او کمال رضایت را دارد و اما درقسمت دوم این را تصور می‌کنم درست تحقیق نفرموده‌اند. مستخدمین بلژیکی که برای گمرکات استخدام کرده‌اند عده شان خیلی زیادتر از اینها بوده بلکه دوبرابر بوده‌اند و بمرورایرانی‌ها را تربیت کرده‌اند همه جا گذاشته‌اند و از آنها کسر کرده‌اند همه جا گذاشته‌اند و از آنها کسر کرده‌اند و البته بازهم مراقبت دارند که ایرانیها را تربیت بکنند و بجای خودشان بگذارند دلیلش هم اینست که از چندی قبل تاکنون عده‌اش از دوبرابرسیده است بیک برابر.
جمعی ازنمایندگان ـ مذاکرات کافیست.
ریئس ـ رای می‌گیریم برای شور در مواد آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد، ماده اول: (بشرح ذیل خوانده شد)
مادة اول ـ وزارت مالیه مجاز است به پیشنهاد رئیس کل مالیه کنترات یازده نفر مستخدم بلژیکی گمرکات را که اسامی آنها ذیلا شرح داده شده است بمدت سه سال از تاریخ ۴ شهریور ۱۳۰۴ باحقوقی که در مقابل اسامی هریک ذکر شده است تجدید نماید.
رئیس ـ اسامی را که آقایان دارند.
آقای آقاسیدیعقوب. (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـبنده یک سؤالی داشتم که چرا این اشکال را در قانون باقی گذاشته‌اند. اینجا قانون از مجلس گذشت. نمیدانم چرا سنبله نوشته شده است.
بعضی از نمایندگان ـ شهریور است.
آقاسیدیعقوب ـ اینجا سنبه نوشته شده است؟
یک نفر از نمایندگان ـ آن لایحة دولتست
. مخبرـ پیش نهاد دولت مال قبل از قانون مجلس بوده «سنبله» نوشته شده ولی پیشنهاد کمیسیون که بعد از قانون مجلست شهریور نوشته شده
. رئیس ـ آقای یاسائی .(اجازه)
یاسائی ـ بنده در کلیات این راپرت استجازه کردم لیکن آقایان گفتند مذاکرات کافیست و نوبت ببنده نرسید حالا در مادره اول عرایض خودم را عرض می‌کنم. از نقطة نظرفقر عمومی و پریشانی اهالی این مملکت گاهی می‌شود ارقامی که قدری برجسته است بنظر ما خیلی جلوه می‌کند و ما آن ارقام را حمل بریک چیزهای دیگر می‌کنیم. درارقامعایدات که نگاه می‌کنیم می بینیم نوشته‌اند عایدات گمرک پانزده کرور. مفاسه با مالیات مستقیم که ده دوازده کرور بیشتر نیست بر تعجبمان افزوده می‌شود و آن وقت احساسات موافقت با مستخدمین بلژیکی درما پیدا می‌شود دیگر حساب نمی‌کنیم ببینیم صادرات و واردات این مملکت چیست؟ دیگردرنظر نمیاوریم که پول ازین مملکت مثل سیل بخارج می‌رود این حسابها رادرنظر نمیاوریم فقط می‌بینیم یک قلم درشتی هست آن وقت طرفدار یک اشخاصی می‌شویم وحال آنکه بعقیدة بنده نباید این طور باشیم. این صادرات و این واردات البته عواید گمرکیس بیش ازین هاست و اگر تعرفه‌ها و قراردادهی گمرکی یکقدری عادلانه شود شاید عواید گمرکی ما دو برابر این یعنی پانزده میلیون بود. بنده در طرز جریان اداری گمرک وارد نمی‌شوم و چون اصطکاکش با اهالی مرکز کمتر است شکایتی نمی‌رسد ولی در بنادر و سواحل همان شکایت هائی که در اطراف تشکیلات دوائر مالیه هست دراطراف ادارة گمرک هم هست اما مالیه بشکایات بطور کلی نمی‌شود ناظر بود و از یک اشخاصی شکایت کرد و هر اداره هرطورهم اداره شودیک نوع شکایاتی هست ولی اخیرا” بنده اطلاعی پیداکرده‌ام راجع بیک قراردادهائی که بوسیلة یکی دونفر یا سابقی نشان بالا حقیشان انعقاد پیداکرده حالاصورت رسمیت بخودگرفته است یا نگرفته است در آنجا بطور کلی رعایت صرفه این مملکت نشده بهمان دلیل که شاید آقای فاطمی هم راپرت کمیسیون قوانین مالیه را راجع بلایحه کبریت نخواستند بگوین بچه جهت باید تجدید نظر شودبنده هم لازم نمیدانم توضیحاتی دراطراف این قضیه بدهم و شاید صلاح هم نباشد ولی مربوط بخودشان نکرده‌اند. هرچند صحیح العمل باشند. هرچند حسن نیت در قسمت‌های اداره بخرج داده باشند ولی درحاهائی که اساسا” مضراتی را متوجه باین مملکت کرده است در آنجا آنطوری که باید صرفة مارا منظور نکرده‌اند ...
شیروانی ـ اینطورنیست.
یاسائی ـ اینطوراست بروید اطلاع پیدا کنید. اسنادچاپی از وزارت مالیه بدست آورده‌ام.
رئیس ـ آقای تدین.(اجازه)
تدین ـ قسمت مخالفت ایشان بنظر بنده بدوجزء تحریه می‌شود یک قسمت راجع بصادرات و واردات و رفتن پول ایران بخارجه و این قسمت مربوط بمستخدمین گمرکی نیست و اداره گمرک مسؤل اینکارنیست بسته است بوضعیات ممکلت که صادرات آن زادتر یاکمتر بشود. اوفقط موظف است که درگمرک اگر جنس بخواهد وارد یا صادر شود تفتیش کند و گمرک بگیرد اماقسمت دوم که ایشان بان اشاره کردند بنده هیچ قسم اطلاعی ندارم و آنچه که از سابقة عملیات آنها مسبوق هستم تصور می‌کنم که اینطور که آقای یاسائی اظهار کردند نباشد معذلک آقای وزیرمالیه البته ابصر هستند و توضیحات می‌دهند.
وزیرمالیه ـ بلی بنده هم اینکه آقای یاسائی اشاره فرمودند اینطور اطلاعی که ایشان اظهارکردند ندارم. قراردادهم اگربسته می‌شود مستخدمین بلژیکی نمی‌بندند دولت مقامات رسمی دارد که قراردادهائی می‌بندند. خوب یا بد مسألةدیگری است. آنچه بنده خودم دیده‌ام آن اندازه که مستخدمین بلژیکی را درکار دیده‌ام یعنی رؤسای آنها راغیر از اعضای ولایات (چون بنده با اعضای آنها ارتباط مستقیم ندارم) ولی رئیس گمرک و اشخاص دیگری که با بنده مربوط بوده‌اند و همچنین با سایر اولیای اموری که درین مدت با آنها کارکرده‌اند دیده‌اند که آنها با کمال صمیمیت و از روی حق تکلیف کار کرده و میکنند. راستست، بنده خودم شاید سابقا هم درهمین جا عرض کرده باشم و اگر نکرده‌ام حالا عرض می‌کنم هیچ وقت ما نمی‌توانیم بگوئیم که ادارة گمرک اگر هفده کرور یا پانزده کرور عایدی داشته است این را مستخدمین بلژیکی باشند ایجاد کرده‌اند. این نتیجة تجارت ایران بوده است اگر اضافه شده است باید اسباب خوشوقتی باشد که تجارت ایران اضافه شده است وترقی کرده است. اما البته مستخدمین گمرک قسمت اعظم رؤسایش بلژیکیها هستند یک مزیتی دارند که بواسطة حسن اداره این عایداتی را که تجارت برای ما آورده است بخوبی جمع آوری کرده‌اند اگر می فرمائید خوب جمع آوری نمی‌کنند؟ همچو اطلاعی نیست که درین خصوص ایرادی شود کرد ولی آن هم که فرمودند یک قراردادهائی بسته‌اند که حقوق ما را خوب حفظ نکرده‌اند این را بنده اطلاعی ندارم و گمان می‌کنم برایشان اشتباهی شده باشد علاوه براینکه قرارداد را مستخدمین بلژیکی نمی‌بندند
. رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ موافقم.
رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ موافقم.
رئیس ـ آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی ـ موافقم.
رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب ـ عرضی ندارم.
رئیس ـ کسی مخالف نیست؟ ...
(اظهاری نشد)
رأی گرفته می‌شود بماده اول آقایان موافقین فرمایند. و
(اکثر برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد، مادة دوم. (بشرح ذیل قرائت شد)
مادة دوم – درموقعی که دولت بمأموریت میود گر کرومسیوهونن و مسیودلکروا خاتمه دهد بپاداش خدمات متمادی و صمیمانه آنها پانسیونی مادام الحیاه معادل ۵ را حقوق دربارةآنها مقرر خواهد شد. در صورت فوت هریک از آنها نصف پانسیون مزبور بعیال آن مأمور تأدیه و درصورتی ک مشارالیها شوهر ثانی اختیار یا فوت کند مستمری بکلی مقطوع خواهدشد.
رئیس ـ آقای آقاسیدیعقوب. (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ مخالفت بنده درین لایحه از یک نقطة نظراست که بعقیده خودم آن نظر قانونی است برای اینکه مستخدمین مادام که در خدمت بوده‌اند حقوق خودشان را اخذ کرده‌اند در اینجا نوشته است بعنوان پانسیون در سال یک پنجم حقوق بآنها بدهند. این مطابق با چه میزانیست اگر میزانیست که ما در قانون استخدام کشوری برای متقاعدین خودمان قرارداده‌ایم اینکه مطابق با او نیست که بگوئیم تناسب قانونی داشته باشد.آن تناسب قانونی که برای متقاعدین در قانون استخدام کشوری قرار داده‌ایم که اینجا مناسبت ندارد و این وظیفه است و دیگر اینکه اساسا” بنده عقیده‌ام اینست که برای این نوع موارد دولت یک لایحه پیشنهاد بکنند که مستخدمین خارجی تا چند سال که خدمت کردند مثلا” مستحق فلانقدر حقوق بشوند (ما که مستخدمین خارجی را حالا حالاها لازم داریم) پس میزانش را قراربدهند که بیست و چهارسال یا بیست که خدمت کردند فلانقدر حق داشته باشند و یک ماده قانونی درین موضوع وضع کنیم. بنده مکرر در اینجا فریاد زدم که مجلس نباید در وضع جزئیات دخالت کند. مجلس واضع قانونست. قانون یک امر کلی است که محیط بر جزئیاتست مقنن باید تعیین قانون نماید نه اینکه وضع جزئیات بکند یک قانونی بیاورند بگذرانند که مستخدمین خارجی وقتی خدمت کردند و مدت خدمتشان رسید به بیست سال یا بیست و چهارسال (هرطوری که بین مجلس و دولت اتفاق شد) مطابق قانون از روی آن میزان حقوق بگیرند. این مسأله را ما اگر بخواهیم امتداد بدهیم د رموارد دیگر صلاح نیست. مستخدمین بلژیکی شاید درجای خودش قبول بشود ولی مخالفت من از جهت وظیفه مجلس است اینست که بنده کلیه مخالفم مگر اینکه دولت یک پیشنهاد بکند که مستخدمین خارجی بیست سال، بیست و چهارسال که خدمت کردند میزان حقوقشان فلان مقدار باشد و الا مطابق میزان تقاعدی که در قانون استخدام کشوری داریم بآنها بدهند و باوضع جزئیات من مخالفم.
مخبرـ بنده خیال نمی‌کردم که آقای آقاسید یعقوب نسبت باین ماده بخصوص مخالفت بکنند برای اینکه اگر مراجعه بفرمایند بمقدمه راپرت درآنجا مخصوصا” ذکرشد که دونفر اینها مدت استخدامشان نوزده سال و هشت ماه بوده اما اینکه می‌فرمایند که خوبست بعدها دولت برای این موادیک لایحه بمجلس یشنهاد بکند که صورت قانونی پیدا بکند که بعد ازاین هریک از مستخدمین خارجی که در اینجا بودند مثلا” فلان مدت خدمت کردند فلان اندازه بآنها مستمری داده شود بنده هم مخالف این نیستم. ولی ما فعلا همچو قانونی نداریم و دولت هم چنین پیشنهاد نداده. این یک تذکریست بدولت، بسیا رخوب ممکن است دولت یک مطالعاتی بکند یکهمچو ماده یشنهاد بعد از این بکند. و اما این که می‌فرمایند ما در این مورد حرفی نداریم لیکن ممکن است برای موارد دیگر هم سابقه بشود که اگر یک مستخدمی بیست سال پانزده سال بطورصحت مثل همین مستخدمین بلژیکی شما خدمت کرد و این طور خدمتگذار بود پس از اینکه بیست سال خدمت کرد و مدت خدمتش سر آمد، از خدمت دولت ایران خارج شد آنوقت این اندازه که تصور می‌کنیم مبلغش هم خیلی عادلانه باشد) مستمری بآنها داده شود و این یک چیزی است که گمان می‌کنم در تمام دنیا معمول باشد. یک مستخدمی که قانون استخدام شاملش نیست و بموجب کنترات است و بیست سال بدرستی و راستی که ماها تصدیق صحت خدمات آنها را داریم البته حق این مستمری را خواهد داشت و باید علاوه براینکه تصوی بشود مورد قدردانی هم واقع شود.
رئیس ـ آقای رضوی (اجازه)
رضوی ـ بنده می‌خواستم اولا جهت تبعیض را بپرسم که آقای عماد السلطنه جواب دادند که در راپرت نوشته شده دونفر اگر بناست بهمه اینها ئیکه تجدید کنترات می‌شوند داده شود چرا فقط باین سه نفر می‌دهند و بسایرین نمی‌دهند و اگر بنا است بدونفر داده شود چرا دونفر را سه نفر نوشته‌اند؟ بعلاوه اینها که حقوق می‌گیرند یک شاهی از حقشانرا که نمیگذند بقدریکه ما استطاعت داریم ازما حقوق می‌گیرند و درمقابل کار میکنند. حالا بعداز اینکه خدمت کردند و مدت خدمتشان منقضی شد ما بیائیم بآنها یک مقداری علاوه بدهیم من نمیدانم بودجه مملکت ایران گنجایش این بذل و بخشایش‌ها را دارد یا ندارد؟
مخبرـ اینکه بنده عرض کردم دونفر مقصودم این بود که دونفرشان برای اینست که نوزده سال و هشتماه خدمت نکرده‌اند والا یکنفرشان هم هیجده سال و هفت ماه خدمت کرده و این راجع بهمین سه نفر است بقیه آنها ایام خدمتشان باین اندازه نرسیده و فقط ما این سه نفر است
وزیرمالیه ـ آقای رضوی در این موقع مثل موقع لایحه مستخدمین امریکائی فرمودند که این مملکت بذل و بخشش دارد. خواهش می‌کنم این فرماین را نفرمایند دولت هیچ بذل و بخشش نمی‌کند این در مقابل خدمت است. یک روسی که بیست سال خدمت کند درهمه جای دنیا مرسوم است که یک لقمه نانی باو می‌دهند و ثانیا عرض می‌کنم آنها خدمتی میکنند که برای ما عایدات جمع میکنند چرا استطاعت نداریم؟ چرا اینقدر میفرمائید ما استطاعت نداریم البته داریم ولی بذل و بخشش هم نمی‌کنم.
رئیس ـ آقای افشار (اجازه)
افشارـ اگر دولت یک لایحه قانونی بمجلس پیشنهاد بکند که مأمورین خارجی پس از بیس سال خدمت حق دارند مستمری و شهریه بگیرند صحیحست ولی اساسا” باید دولت تقاضای شهریه برای کسی بکند که او مشمول قوانین داخلی مملکن باشد. ممکن است ما یک شهریه در مقابل یک خدمتی بیک شخصی بدهیم بعد وضعیات مملکت قطع این شهریه را ایجاد کند آن وقت اگر آنشخص از اتباع داخله باشد مشمول هرقانونی است که از مجلس بگذرد ولی اگر خارجه باشد هرقانونیرا اما وضع کنیم شامل او نخواهد بود لهذا آنچه که از این مملکت عاید می‌شود بجیب اجانب خواهد رفت و ثانیا” این یک فورمولی خواهد شد که هرکس را ما می‌خواهیم کنترات کنیم پیشنهاد یک پانسیونی برای خودشان یا اعضاء شان خواهند کرد. مخبر بنده که درست ملتفت اظهارات آقای افشار نشدم برای این که فرمودند اگر ما یک قانونی وضع کنیم آنکه تبعه خارجه است تبعیت نخواهد کرد . چطور حضرتعالی این فرمایش را می فرمائید بعلاوه این که ممکن است قانون بیاورند و شهریه برای اعوان و انصارشان منظور بکنند. هیچ دلیلی برای جواب جنابعالی بالا تر از این لایحه نیست. چرا برای دیگران این ترتیب را منظور نداشته‌اند. و فقط برای این سه نفر پیشنهاد کرده‌اند؟ و این برای این است که مدت خدمت آنها هجده سال تجاوز می‌کند و این اندازه را آنها حق دارند زیرا هرجائی که این مقدار خدمت کنند همینطور خواهد بود
رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ موافقم
رئیس ـ آقای تقی زاده (اجازه)
تقی زاده ـ بنده درعین اینکه مصدق خوبی خدمت مامورین بلژیکی و هم تصدیق دارم آنهائی که خدمت طولانی کرده‌اند دولت باید مثل سایر مستخدمین به آنها مستمری بدهد. ولی مایل هستم که مستمری دادن اتباع خارجه را بموجب کنترات خاتمه بدهیم یعنی همانطور که آقا فرمودند دولت باید یک قانونی پیشنهاد کنند و اگر می‌خواهند مطابق قانون استخدام باشد و همانطور که یکی از آقایان فرمودند بیست سال بیست و چهار سال باشد ولی نوزده ماه و هشتماه نباشد.نسبت باین اشخاص هم موقعش فوت نمی‌شود. چون اگر بیست سال هم همین بشود باز ۴ ماه وقت داریم آنکسی که بیشتر خدمت کرده و ممکن است یک قانونی وضع بکنند و بموجب آن قانون بآنها مستمری بدهند. و تاکنون وضع خوبی نبوده است و همیشه اساب اشکال بوده است. فقط از راه مثل عرض نمی‌کنم بلکه از روی اطلاع عرض می‌کنم که اسباب اشکالات شده و مخصوصا” سابقه بدی می‌شود و متصل تسلسل در اینها پیدار خواهدشد. ممکن است یک قانونی وضع کرد که در آنقانون هرچه می‌خواهند بنویسند که هر روز در کنتراتها نوشته نشود که اگر اختلاف حاصل شد به حکمیت برود و اگر و اگر شوهری فوت شد اولادش چه بشود.از اینبابت راحت بشویم چونکه خیلی از کنتراتها بمجلس می‌آید که خیلی از چیز‌هایش باید حذف شود و بعقیده بنده باید یک قانون استخدام خارجی همانطوری که قانون استخدام داخلی داریم داشته باشیم. لیکن الا بمجرد اینکه بیکی از مأمورین خارجی یک مساعدتی می‌شود دیگران مدعی می‌شوند که باید با آنها بشود. حتی بعضی اوقات شنیده شده که بعضی‌ها بخود حق نمی‌دهند که مستمری داشته باشند و می‌گویند ممکن است من صرف نظر کنم اما چون بدیگری داده شده این یک توهینی بمن می‌شود. از اینجهت بنده مخالفم با اینکه این مسئله در کنترات درج شود.
رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ توضیحاتیکه نماینده محترم آقای تقی زاده دادند بنده اصولا مخالفتی را استنباط نکردم. بلکه فرمودند که باید رعایت خدمات اینها بشود نهایت فرمودند بهتر این است که دولت یک قانون کلی را بخدمات خارجیها وضع کند. بنده تصور می‌کنم مانعه الجمع نیست هروقت دولت ۱ ماده کلی متضمن شرایط مربوطه بخدمات مستخدمین خارجه است تقدیم مجلس کند. البته آن قانون حتمی الاجراء خواهد بود ولی در این موقع ۱ مستخدمی که ۱۸ سال و ۲۰ سال خدمت کرده است باید نسبت بخدمات او رعایتی شود که تاوقتی که یک چنین قانونی تصویب نشده است آتیه اش تأمین بشود و ممکن است در این قانون هم قید شود که اگر راجع بمستخدمین خارجه و پانسیون و بالاخره حقوق تقاعدی آنها در مجلس شورا قانونی وضع شود. نسبت باینها هم لازم الاجراء خواهد بود ولی عجالتا” در این کنترات باید تکلیف ۱ مستخدم ۲۰ ساله معین شود.
رئیس ـ آقای رهنما (اجازه)
رهنما ـ موافقم
رئیس ـ آقای طهرانی (اجازه)
آقای شیخ محمد علی طهرانی ـ بنده فرقی بین مستخدمین صحیح العمل داخله و خارجه نمی‌گذارم و مخالف هم نیستم که مستخدم صحیح العمل خارجه پانسیون بگیرد. (که بنده بالفظ پانسیون هم مخالف هستم) حمل وثور و جوزا را بر می‌داریم فروردین می‌گذاریم !! آنوقت لفظ پانسیون در قانونمان می‌گذاریم !! ولی شهریه و مستمری برای کسانیکه آنهارا کنترات میکنند اساسی نیست برای اینکه حقوق تقاعد بمستخدمین می‌دهند که ۲۰ و ۲۵ سال خدمت کرده باشند آنهم در هرماه صدی پنج. صدی شش. صدی هفت از حقوق آنها کم میکنند آنوقت پس از ۲۵ سال خدمت وقتی که متقاعد شدند بآنها به عنوان تقاعد می‌دهند. اما کسانی را که با ماهی یک مبلغی کنترات کرده‌اند و هیچ مبلغی هم در سال و ماه از حقوق آنها کسر نمی‌شود حقوق تقاعد فلسفه ندارد. آیا اگر مستخدمین داخلی را کنترات کر دیم، پس از بیست و بیست و پنج سال خدمت بآنها شهریه می‌دهیم؟ هرگز نمی‌دهیم. بنابراین چه امتیازی است ما بین مستخدمین داخلی و خارجی؟ و خوبست مستخدمین خارجی هم مثل مستخدمین داخلی باشند یعنی درهرماه یک مبلغی بعنوان تقاعد در یک جائی بگذارند پس از آنکه پیر شدند در دوره پریشانی آن پول را بردارند بخورند علت ندارد ما با بآنها تقدیمی بدهیم؟ تقدیمی هم بذل و بخشش است. برای اینکه بذل و بخشش عبارت است از اینکه امتیازی بیک دسته خاصی بدهیم که فقط آن دسته امتیاز را داشته باشند و سایرین آن امتیاز را نداشته باشند و همانطور که بنده عرض کردم این ترتیب بذل و بخشش است و بنده هم اصلا با بذل و بخشش مخالفم.
مخبرـ این موضوعی که آقای طهرانی فرمودند هیچ مربوط بامروز نیست می‌فرمایند اگر ما مستخدمین داخلی را کنترات کردیم و بیست سال خدمت کردند چه باید بکنیم؟ امروز این موضوع در مجلس مطرح نیست بنده هم نمیدانم چه باید کرد. حضرتعالی اگر چیزی بنظرتان می‌رسد یک طرح قانونی تهیه بفرمائید و بدهید پانزده نفر دیگرامضاء کنند و بجریان بیفتد. امروز موضوع مستخدمین بلژیکی است که بیست سال است در مملکت همدست کرده‌اند. بنده نخواستم زیاد در این موضوع توضیح بدهم و الا یک توضیحات مفصلی عرض می‌کردم اینها که می‌آیند بایران پس از ۱۵ سال که در ایران ماندند غالبشان مریض می‌شوند و یک کسالتهای فوق العاده پیدا میکنند.
بعضی از نمایندگان ـ (با همهمه) بر عکس است.
مخبرـ برعکس نیست بنده را هم هو نکنید و بعداز اینکه بیست سال خدمت کردند دیگر توانائی اینکه مجددا بروند در مملکت خودشان یا جای دیگر خدمت بکنند ندارند و اگر هم در مملکت خودشان بیست سال خدمت کرده بودند امروز شاید یک حقوقی که خیلی بیشتر از این بود بآنها داده می‌شد و بنده خیال نمی‌کردم دریک ماده که حقیقتا” اگر این ماده با یک قدری سردی از طرف مجلس شورای ملی تلقی شود اصلا آن اصول تشویق و ترغیب را از بین خواهد برد این قدر صحبت شود در حالتی که همه آقایان خدمات شایسته آنها را تصدیق می‌فرمایند و بیست سال هم هست که یکنفر مستخدم خدمت کرده است. امروز وقتی از کار خارج می‌شود آیا نباید این قدر از او رعایت کرد؟ آیا می‌فرمایند برای مستخدمین خارجی که کنترات می‌شوند یک قانونی نوشته شود که ما فعلا” چنین موضوعی را مذاکره نمی‌کنیم. امروز این موضوع مطرح است و من تصور نمی‌کردم از طرف آقایان تا این اندازه بی لطفی شود.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
(بعضی گفتند ـ کافی نیست)
رئیس ـ آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ معلوم می‌شود کافی است. پیشنهاد آقای افشار (اینطور خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم این ماده فعلا از این لایحه حذف و بدولت اعلام شود که برای این قبیل موارد لایحه مخصوصی تدوین و بمجلس شورای ملی تقدیم دارد
رئیس ـ بفرمائید
افشارـ از صدی ۹۹ مریضهائی که از اروپا بایران می‌آیند پس از چندی صحیح و سالم از ایران تشریف می‌برند. یک نفر مأمور اروپائی بلژیکی اگر در مملکت خودشخدمت می‌کرد هیچوقت باین اندازه حقوق نمی‌گرفت و بالطبیعه یک چنین شهریه که ما برایش معین می‌کنیم در مملکت خودش نمی‌گرفت و این را بنده عرض کردم و آقای مخبر فرمودند اجانب تابع قوانین داخلی ما نیستند درصورتیکه شما یک قانون شهریه برای چندنفر از خارجیها می گذرانید و آنها این حقوق را خواهند گرفت بعد اگر مجلس شورای ملی یک قانونی وضع کرد برای آنها آنوقت این حقوق را نخواهند گرفت.
مخبر ـ بنده هرگز همچو حرفی نزدم بنده کی همچو چیزی گفتم همه آقایان شاهدند. این حرف را خودتان زدید و بنده تکذیب کردم حالا ازقول بنده میفرمائید؟ آقایان همه شاهدند و صورت مجلس هم حاضر است. بعلاوه آنها روز اولی که اینجا آمده‌اند این حقوق را نداشتند این حقوق در نتیجه تجدید کنتراتهائی است که هر ۳ سال بسه سال کنترات شده‌اند و یک اضافه حقوقی در حق آنها منظور شده. بعلاوه مطابق قانون استخدام هم اشخاصی که ۲۰ سال خدمت میکنند ۱ ثلث حقوقشان باسم حقوق تقاعدی بآنها داده می‌شود و اینهم چیز فوق العاده نیست که از حدود قانون تجاوز کرده باشد.
رئیس ـ رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای افشار ـ آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(عده برخاستند)
رئیس ـ قابل توجه نشد.
پیشنهاد آقای طباطبائی دیبا (بشرح آتی قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم ماده بترتیب ذیل اصلاح شود: در موقعی که مدت کنترات مسیو وکرکر و مسیو هومن و مسیو لکر را مقتضی ویا بطیب خاطر دولت بخواهد مأموریت مستخدمین مزبور را خاتمه دهد الی آخر
رئیس ـ بفرمائید
طباطبائی دیبا ـ عقیده بنده این است که عبارت قوانین باید خیلی صریح باشد که بعدها اسباب زحمت شود. اینجا می‌نویسد: درموقعی که بخواهد خاتمه دهد. این اعم است از اینکه قبل از انقضای مدت کنترات بخواهد خاتمه بدهد و یاپس از انقضای مدت کنترات. یا اینکه دولت بکنترات او باطیب خاطر بخواهد خاتمه بدهد یا اینکه در اثر یک خلافی که از مستخدم ظاهر شده است بکنترات او خاتمه بدهد. باین معنی که اگر رعایت قوانین مملکتی را نکرده یا رعایت نظام اداری را نکرده باشد و دولت بخواهد بکنترات او خاتمه بدهد در اینصورت مستحق اخذ پانسیون نخواهد بود. این است که بنده عبارت را باین ترتیب اصلاح و پیشنهاد کردم که اگر دولت باطیب خاطر بکنترات آنها خاتمه داد حق این مبلغ را داشته باشند.
مخبر ـ خوب است ۱ مرتبه دیگر پیش ـ نهاد آقا قرائت شود.(مجددا” بشرح سابق خواهند شد)
مخبرـ عیبی ندارد قبول می‌کنم
رئیس ـ رأی می‌گیریم بماده دوم با اصلاحی که آقای طباطبائی دیبا پیشنهاد کردند. آقایان موافقین قیام فرمانید.
(عده برخاستند)
رئیس تصویب نشد.ماده سوم قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده سوم ـ وزارت مالیه مجاز است به پیشنهاد رئیس کل مالیه یک نفر مأمور بلژیکی دیگر علاوه برعده فوق برای خدمت اداره گمرکات استخدام کند مأمور مشارالیه به توسط وزارت مالیه بلژیک بـا تـوافق نظر وزیر مختار ایران در بروکل انتخاب خواهد شدـحقوق مأمور جدید سالیانه بیشتر از (۴۸۰۰) نخواهد بود و بقیه مقررات کنترات او مطابق مندرجات کنترات سایر مأمورین بلژیکی گمرکات خواهدبود.
رئیس ـ آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ اینجا اولا” یک دفاعی از آب و خاک مملکت خودم می‌خواهم بکنم و درجواب آقای مخبر که عصبانی شدند عرض می‌کنم تقریبا” درتمام دنیا تصدیق دارند که آب و هوای ایران بهتر از آب و هوای اروپا است ولی حفظ الصحه نداریم ما خودمان از روی حفظ الصحه رفتار نمی‌کنیم اما آنها که بایران از روی حفظ الصحه آب و هوای ایران از هر حیث که ملاحظه بفرمائید خوبست از حیث اقلیم که اقلیم ثالث است. بهرصورت آب و هوای ما برای ما بدبخت ایرانیها بدست ولی برای آنهائی که می‌آیند اینجا و از روی حفظ الصحه عمل میکنند بهشت جاودان است حالا آمدیم درماده سوم. از مقام ریاست استدعا دارم اجازه بفرمایند آنچیزیکه در دلم هست عرض کنم. بنده نمی دانم چه نظری است مابین دو دسته از مستخدمین محترم آمریکائی و دیگری مستخدمین محترم بلژیکی؟ که اگر یکی بدسته اول اضافه شد فورا” باید یکی هم بدسته دوم اضافه شود و بنده با این تیب مخالفم.مستخدمین بلژیکی ما در آندوره دوازده نفر بودند. مدرس و آقایانی که در دوره چهارم تشریف داشتند که عده آنها دوازده نفر بود. ویکی از آنها هم شوستر بود که حقیقه آدم آدم خدمتکاری بود و در مادرید برای ما خیلی خدمت کرد مجلس آن دوازده نفر را تصویب کرد ولی حالا ما مستخدمین ایرانی که از عهده اینخدمات برمی آیند داریم. فرزین یکی از مستخدمین خیلی لایق است و اگر اداره گمرکات را بدست او بدهیم خیلی خوب اداره می‌کند. ترجمان الدوله داریم یک اشخاص خیلی خیلی خوب داریم که حالا اسامی شان را درست نمیدانم و خود آقای وزیر مالیه بخوبی اطلاع دارند ولی به اعتبار اینکه ما معلوم کنیم که حفظ حقوق و خدمات آن مستخدمین را همیشه در نظر داریم و بهمان مقامی که ما داریم که ما اولاد آفتاب هستیم ببزرگ منشی خودمان آنها را قبول می‌کنیم. بنده حرفی ندارم. آمریکائی‌ها هم عده شان محدود بود و بنده یکدفته دیدم که در آن لایحه عده آمریکائی‌ها سیزده نفر شده است حالا بعده بلژیگی‌ها هم یکی اضافه کرده‌اند که عده شان سیزده نفر شده است از اینجهه بندة مخالفم برای اینکه سال دیگر اگر عده ایندسته چهارده نفر بشود آندسته هم می‌گوید که من باید چهارده نفر باشم. ای دادو بیداد. ما باید برگردیم به یک اصلی که آزادیخواهان دنیا زیرو زبر کردند.این است که بنده با اضافه کردن یک نفر مخالفم. برای اینکه آیا مملکت وسیع تر شده است؟ یا ما یک مملکت دیگر را گرفته‌ایم و باید گمرک آنجا را هم اداره کنیم؟ قفقاز را گرفته‌ایم؟ هندوستان یا افغانرا گرفته‌ایم که بخواهیم گمرک آنجا را اداره کنیم؟ خیر مملکت ما همان مملکت سابق است و همان گمرکی را هم که در سابق داشتیم حالا هم داریم حالا هم اگر ایران یک ایالتی را بخود ضمیمه کرده است صحیح است در صورتی که حدود ایران همان حدود و ثغور سابق و گمرکاتش هم همان گمرکات سابق است و تمام اینها مرتب است دیگر یکنفر اضافه کردن معنی ندارد مگر از نقطه نظر اینکه بر آمریکائی‌ها یکنفر اضافه کرده‌اند یکی هم باید بر عده اینها افزوده شود. بنده می‌گویم یکی از آنها کم شود یکی هم از اینها من نمی دانم این چه ملاحظه‌ای است که چشم بچشم هم گذاشته‌اند. درخانه ما که نباید اینقدر رقابت شود. در خانه ما که نباید اینقدر رقابت شود.
معاون وزارت مالیه ـ آقای آقاسید یعقوب موافق نیستند که یک نفر برعدة بلژیکیها علاوه شود. و شاید یک مقدار از چیزیکه بنده سابقا” عرض کردم در خاطر محترمشان باقی باشد و آن مسأله محرک شده باشد که در این قسمت مخالف باشند. و آن این است که بنده عرض کردم عدةمستخدمین بلژیکی از یک زمانی الی حال تقریبا” نصف شده است و بنابراین اگر باین نهج پیش برویم باید تدریجا” تقلیل شود بنده مخصوصا” آقای آقاسید یعقوب را یادآوری می‌کنم باین نکته که همچه چیزی در تأئید فکر ایاشن بنده سابقا” عرض کردم. ولی اتفاقا” در این موقع بخصوص پیش بینی علاوه کردن یک نفری احتیاطا” برای استخدام در نقاطی است که بعدها ممکن است بدفاتر گمرکی علاوه شود و اگر مقتضی بود که جزئیات مسائل تا حدی در مجلس مذاکره شود و در موقع مذاکرات در کلیات این لایحه جزئیات گفته می‌شد باید دیگر در مواد این قدر تردید و اشکال می‌شد ولی همین قدر عرض می‌کنم همچو استنباط شده است که استخدام یک مستخدمی برای ما ضرورت و لزوم دارد برای اینکه اگر یک موقعی خدمتی برای او پیدا شد پیش بینی کرده باشیم. در یک قسمتی از مملکت ما که تا چندی قبل ادارات و دوائر دولتی در آن جا دائر نبوده و مواقع عبور و مرور و خروج گمرکی نداشته‌ایم با کمال خوشوقتی از چندی باین طرف امنیت پیدا کرده و ایاب و ذهاب می‌شود دفاتر گمرکی لازم داریم بعلاوه اداره گمرکات یک ترتیبات و تفتیشات و یک تنظیماتی دارد که روزبروز ممکن است نسبت بسابق چیزهای تازه در نظر بگیرد و برای تحکیم التظامات پیشنهاد کرده است که یک نفر مستخدم در صورتیکه ضرورت پیداکند استخدام کنید.اولا” مسلما” همچو در نظر گرفته نشده است که یک آدم بیکار ویلانی را از مملکت بلژیک بیاوریم. در اینجا و این بدبخت از فقر و فاقه نجات بدهیم خیر اگر ضرورتی پیداکرد. دولت ایران با شرایط معینه یک نفر مستخدم از بلژیک استخدام می‌کند و بطورکلی بنده بمناسبت اینکه یک ماده از تصویب نگذشت و موقعش گذشت در آن باب بنده عرض نمی‌کنم. اما اگر راجع بقسمت کنتراتها و استخدام مستخدمین کاملا” یک اصولی را مراقبت بکنیم حقیقتا” محتاج این نمی‌شود که در بعضی جزئیات در مجلس معطل باشیم بعضی چیزها در اینجا د رکنترات نوشته شده است که مزایائی بنظر می‌آید در صورتیکه اینها برای آن اشخاص مزایائی نیست و یک چیزهایی است که وزیر مالیه با رئیس کل گمرکات می‌نشینند و از روی حساب سنوات خدمت اشخاص و آنچه را که در مملکت خود می‌توانند داشته باشند آن را معین می کنندو آن قدر که ممکن است در یک مدت معینی از مستخدم کار گرفت و یک مبلغی باو داد آنرا دریک کنترات پیشنهاد و تقدیم مجلس میکنند و بوجه من الوجوه عنوان اینکه ما بخواهیم در این جا سخاوت طبیعی بکار برده باشیم و بخواهیم تبذیر و اسرافی کرده باشیم نیست.بلی سخاوت ایرانی همه وقت ضرب المثل بوده و هست ولی مجلس شورای ملی در ایران ایجاد شد که این سخاوت طبع را دریک حدود نگاهدارد. البته خوبست در مجلس مذاکره شود ولی بحد مبالغه هم نرود ابدا” و اصلا قضیه سخاوت طبع نیست چه نسبت بنفرات و چه نسبت بمبالغ رقومی که برای اشخاص پیش بینی می‌شود و چه نسبت بشرایطی که در کنترات آنها گذارده می‌شود بهیچ وجه عنوان خوش آمد یک نفر مستخدم خارجی و سهل انگاری و اسراف و تبذیر و این قبیل چیزها نیست و آنچه که در اینجا ملاحظه بفرمائید موادی است که جزء بجزء با دقت‌های کاملی که آقایان اعضاء کمیسیون بودجه بکار برده‌اند از کار در آمده و بصورت این کنترات تدوین شده است و بعلاوه با همان نظری که آقای آقاسیدیعقوب تأئید فرمودند انتظامات در اداره گمرک بحدکمال است و برای اینکه این انتظامات باقی بماند و دفاتر جدید گمرکی پیدا خواهیم کرد باید فورا” اقدام کرد. باین جهت این یکنفر را پیش بینی کرده‌اند که در اینجا گذاشته شود و تعهد می‌کنم نسبت بمواد کنتراتیکه دقت کامل در آن شده است اجمالا” مذاکره کنند و بطور کلی قدری دقیقا” تلقی بفرمائید برای اینکه اشکالات فراهم نکند
رئیس ـ آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی ـ بنده اساسا” با این راپرت و این لایحه مخالف بودم وهستم ودراین ماده هم مخالفم فلسفه استخدام یک عده از خارج مملکت بسمت استخدام مستشاری برای این است که شاید در رأس یا حاشیه ادارات ما یک کمک‌های فکری بما بکنند و یک تعلیمات و تنظیمات بدهند بادارات کشوری ما یک سروصورت اداری پیدا کند بقول آقای زعیم تربیت کنند و آدم درست کند ولی البته یک مدت وحدی دارد و برای یک مدت دائمی نمی‌شود مستشار بیاوریم و هر روز هم یکی دوتا زیاد بشود.یک وقتی شاید لزوم داشت که برای اصلاحات و دوائر ما را اداره کنند و آمدند و حالا هم یک چندی است که ایرانیها پست و تلگراف را اداره میکنند والبته از آن کسانی هم که موجبات اصلاحات اداری پست و تلگراف را فراهم کردند تشکر داریم ولی یک مدت معین بود و گذاشتند و رفتند و امروز ایرانیها می‌توانند اداره کنند و تفاوت هائی هم بعداز آنها پیدانشده. چندین سال است مستخدمین بلژیکی در رأس ما هستند بعقیده من دیگر بس است تاکی باید مستخدم بلژیکی رئیس گمرک ماباشد؟ چقدر!! مگر باید برای یک قرنی مستخدم و مستشار در رأس اداراتمان بگذاریم؟ کی را تربیت کرده‌اند؟ اگر کسانی را برای اداره گمرک تربیت کرده‌اند بسیار خوب.همان اشخاصی گمرک را اداره کنند و اگر تربیت نکرده‌اند؟ پس نالایقند بروند اگر تربیت کرده‌اند بگویند تربیت شده‌ها کی‌ها هستند نشان بدهند بدولت و بما بگویند که اینها تربیت شدگانی هستند که می‌توانند گمرک را اداره کنند واگر موفق بتربیت نشده‌اند بروند مگر مدت استخدام مستشاران چندوقت خواهدبود؟ بنده نمیدانم! بنده با این لایحه اساسا” مخالفم نظر بجهاتیکه قبلا” عرض کردم و تکذیبی هم که آقای وزیر مالیه کردند تردید می‌کنم و راجع باین ماده هم که مجددا” یک نفر استخدام کنند و از نو برای اداره گمرک بیاورند بنده مخالفم.
وزیرمالیه ـ البته ما قائل نیستیم که مستخدم خارجی را ابدا” برداشته باشیم و خیلی هم امیدوارم که کم کم مستخدمین خارجیان را کم کنیم یک روزی هم شاید برسد که هیچ نخواهیم. اما امروز دولت تشخیص می‌دهد که ماهنوز یکعده مستخدمین خارجی لازم داریم و این عده ایستکه پیشنهاد کرده‌اند حالا یکی ممکن است نظرش این باشد که نباید استخدام بشود. آن کسیکه این عقیده را دارد ما نمی‌توانیم باو بگوئیم چرا این عقیده را داری ولی بدولت هم نمی‌شود گفت چرا این عقیده را داری. عجالتا” چیزی که می‌خواهم عرض کنم همین است. ما عده مستخدمین بلژیکی را نمی‌خواهیم زیاد کنیم الان این قانون پیش بنده حاضر است که در مجلس چهارم دوازده نفر مستخدم بلژیکی را مجلس شورای ملی تصویب کردو حالا این لایحه که ما آورده‌ایم آنهائی را که اسم برده‌ایم یازده نفر هستند ویکنفر از آنها را خارج می‌کنیم و یکنفر دیگر بجای او می‌گذاریم
رئیس ـ آقای رهنما (اجازه)
رهنماـ موافقم
رئیس ـ آقای شیروانی
شیروانی ـ بنده هم موافقم
رئیس ـ آقای کازرونی
کازرونی ـ بنده هم موافقم
رئیس ـ آقای جهانشاهی
(حاضر نبودند)
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بماه سوم آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد اجازه میفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود؟
جمعی از نمایندگان ـ صحیح است.
(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجددا” تشکیل گردید)
رئیس ـ ماده چهار قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده چهارم ـ دولت مجاز است کمافی السابق منزلی متناسب با اثاثیه مختصر که اجاره آن در ماه کمتر از ۲۵ تومان و زائدبر ۵۰ تومان نباشد باختیار مستخدمین بلژیکی گمرکات در محل هائی که اماکن دولتی برای سکنای آنها موجود نیست بگذارد.
رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ بنده گمان می‌کنم تمام عرایض بنده مستند بیک مدرکی باشد که از مجلس گذشته است در دورة چهارم این مستخدمینی که در اینجا اسامیشان ذکر شده و بنده چون این اسامی را نمی‌توانم صحیح بخوانم این است که قرائت نمی‌کنم لیکن بحسب میزان حقوقی که در این جا ذکر کرده‌اند عرض می‌کنم سال اول چهارهزارفرانک فرانک را که تعبیر کنیم بدو قران آن وقت معین می‌شود که حقوق اولی سال اول چهارده هزار دو قران و دومی سال اولش شانزده هزار دو قران است و اینجا اولی پنج هزاروپانصدتومان و دومی شش هزارو هفتصدو شصت تومان می‌شود و این حقوقی که الان بترتیب تومان معین شده پنج هزار و ششصدتومان شش هزارو هفتصدوشصت تومان پنجهزارونهصدتومان هفتهزاروسیصدتومان الی آخر وقتی حساب کنیم نسبت بدورة چهارم می‌بینیم هرکدام هزاروپانصد تومان هزاروسیصدتومان تفاوت دارند و من نم یدانم با این تفاوتی که در اینجا ملاحظه شده است باز دولت باید مجاز باشد کرایه خانه و اثاثیه هم بدهد؟ درصورتیکه هرقدر کم حساب بکنید اقلا ماهی هشتادتومان صدتومان برای ما تمام می‌شود. ببنده نفرمائید چرا اینطور میگوئی همه آقایان می‌گویند. یک پول از بودجه مملکت را ما باید بقدریکه می‌توانیم در آندقت و نظارت کنیم بفرمایش آقای آقاشیخ جلال ما امانت دار و خزانه دار ملت هستیم و باید از مال ملت بدهیم و آن اندازه که شما خیال بکنید از این مستخدم که ملاحظه بوشد نسبت به دوره چهارم شده است بنابراین بفده با کرایه خانه و اثاثیه مخالفم
. مخبرـ اولا” این اعتراضاتی که آقای آقاسیدیعقوب فرمودند مربوط بماده اول بود ولی راجع بمسئله دوره چهارم که فرمودید اگر خاطر جنابعالی باشد درچندی قبل یک لایحه که در حقیقت اصلاح حال و وضعیت همین مستخدمین بود به مجلس تقدیم شد که در اثر همان لایحه دوره چهارم ود و در آن موقع فرصتی باقی نمانده بود اصلاح بشودو در این دوره به مجلس تقدیم شد و درهمین جا هم رای داده شد. راجع به این کرایه خانه هم اگر خاطر آقایان باشد مدتی مدید در همین مجلس درباب مستخدمین بلژیکی مذاکره کردیم و بالاخره از طرف مجلس هم قبول شد و رأی داده شد و از طرف دیگر البته تصدیق می فرمائید که نفر مستخدم وقتی بناشد بیک محلی وارد شود البته منزل می‌خواهد. یک محل هائی هست که از طرف دولت ساختمان شده و برا یمأمورین تهیه شده است و چند نقطه دیگری که بقی مانده و دولت هنوز موفق نشده تهیه پولی بکند ودر آنجاها بایستی خانه کرایه کنند باین جهت بدولت اجازه داده می‌شود خانه و اثاثیه که اقلا” بیست و پنج تومان و اکثرا” پنجاه تومان باشد برای این اشخاص تهیه کند و اینکه فرمودید صدتومان یا صدتومان کری برای ما تمام می‌شود.این مبلغی که میفرمائید خارج از حدود این اجازه است و البته چیزی که خارج از حدود این اجازه باشد بمصرف نخواهد رسید و بنده بجناذبعالی اطمینان می‌دهم که اضافه برماهی پنجاه تومان اکثرا” و اقلا” از بیست و پنج تومان خرج نمی‌شود و اینهم که میفرمائید حقوق اینها در دوره چهارم چه بود اگر برگردیم بیک دوره دیگر ملاحظه می فرمائید که شاید حقوقشان کمتر بوده است اینها که قانون استخدام کشوری شامل حالشان نیست. هرسه سال که کنترات تجدید می‌شود یک اضافاتی درحق اینها شد و حقا” و عدلا” هم باید منظور شود و البته ممکن نیست با همان حقوقی که روز اول آمده‌اند تا روز آخر بتوانند در اینجا خدمت کنند
رئیس ـ آقای رهنما (اجازه)
رهنما ـ بنده موافقم
رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب موافقم
رئیس ـ آقای آقا میرزا شهاب اصلاحی پیشنهاد نموده‌اند قرائت می‌شود. (بشرح ذیل خوانده شد) کمتر از بیست و پنج تومان از ماده ۴ حذف شود آقا میرزا شهاب ـ درماده چهارنوشته شده است منزلی مناسب با اثاثیه مختصر که اجاره آن در ماه کمتر از بیست و پنج تومان و زیادتر از پنجاه تومان نباشد و بعقیده بنده این قید که کمتر از بیست و پنج تومان قیمت داشته باشد حالا در اینجاها مقید کنیم که کمتر از این مبلغ نباشد بعقیده بنده لازم نیست.
مخبرـ اگر چه بنده عقیده ندارم که منزل کمتر از بیست و پنج تومان پیدا شود معذلک قبول می‌کنم (ماده چهارم بشرح ذیل قرائت شد) دولت مجاز است کمافی السابق منزلی متناسب با اثاثیه مختصر که اجاره آن در ماه زائد بر پنجاه تومان نباشد به اختیار مستخدمین بلژیکی گمرکات در محل هائی که اماکن دولتی برای سکنای آنها موجود نیست بگذرد.
رئیس ـ آقایانی که ماده چهارم را تصویب میکنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس تصویب شد. ماده پنجم (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده پنجم ـ درصورتیکه مأموریت مستخدمین فوق الذکر آنها را مجبور کند بطور دائم در بنادر خلیج فارس در خوزستان اقامت کنند معادل یکسوم حقوق سالیانه بطور فوق العاده به آنها داده می‌شود و برای اقامت دائمی در ناحیه سیستان و دزد آب میزان حقوق فوق العاده معادل یک چهارم حقوق خواهد بود.
رئیس ـ آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ بنده چون هیچوقت دست از عقیده خودم برنمیدارم عرض می‌کنم (حالا آقایان رأی می‌دهند بدهند، لیکن من از عقیده خودم هیچوقت دست برنمیدارم این مستخدمین بلژیکی را ما نمی‌خواهیم بیاوریم برای باغ سلطنت آباد اینها خودشان می دانند که ما اینهار برای سرحدات سرحد شمالی سرحد جنوبی یا گرمسیر یا سرد سیر لازم داریم. از اول میدانند که مامور گمرک هستند و گمرک هم درحد سر حدات است و سرحد هم گرم دارد سرد دارد؟ اینها با اطلاع و علم می‌آیند قبول میکنند حالاهی درتحت هرکلمه اگر یک زیارتی باید بابن‌ها داده یک مرتبه بگوئید ماهی ده هزارتومان بدهیم بهتر است از اینکه جگرما را خون بکنید اجاره فلان قد. اثاثیه فلان قدر. دوسال اگر در فلان محل ماند فلان قدر یکدفعه بگوئید ماهی ده هزارتومان می‌دهیم دیگر درهرماده یک خرج علیحده را تصویب کنیم. بنده بکلی مخالفم.
مخبرـ این فرمایش آقای آقاسیدیعقوب بغیر جدی شبیه تر است تا بحدی برای اینکه این ماده را برای مستخدمین داخلی خودمان که مشمول قانون استخدام هستند منظور داشته‌ایم وهمچنین نسبت به مستخدمین آمریکائی هم منظور شده آن وقت در اینموضوع مخالفت میکنند. می فرمائید مگر اینها نمی‌دانستند که بایستی بروند بفلان سرحد برفرض هم که بدانند اما بادانستن و با این شرط حاضر میشوندمگر مامورین داخلی خودمان نمی دانند؟ می دانند. این یک اصلی است که در همه جای دنیا معمول است وقتی یکنفر مامور را از طهران مامور میکنند بدزد آب یا بندر عبای یا در نقاط بد آب و هوا البته باید یکتفاوتی درباره اش منظور شود و این اندازه هم در اینجا منظور شده شاید از موارد دیگر که منظور شده کمتر باشد.
رئیس ـ آقای رهنما و شیروانی موافقند؟
(گفتند بلی)
رئیس ـ آقای طهرانی (اجازه)
طهرانی ـ بنده اساسا” مخالفت ندارم ولی فرق بین مستخدمین داخلی و خارجی نمی‌گذارم قانون استخدام بجاهای بد آب و هوا بروند چقدر بآنها اضافه بدهند حالا جلفا باشد در آذربایجان یا یکی از نقاط جنوبی فارس باشد مامورین داخلی وقتی که بنقاط بد آب و هوا رفتند مطابق قانون استخدام باید بآنها اضافه بدهند بهمان تناسب هم اینها باید اضافه حقوق داد و اضافه ربع است یاخمس است یا ثلث هرچه هست بهمان اندازة درباره آنها منظور می‌شود درباره مامورین خارجی هم بهمان تناسب باید قائل شویم که اسباب اطمینان قلب مامورین داخلی باشند.
رئیس ـ آقای رهنما (اجازه)
رهنماـ در این موضوع البته یک اختلافی بین مامورین داخلی و خارجی هست و نمی‌شود انکار کرد با تذکری که آقای طهرانی دادند که در قانون استخدام داخلی نیست بمامورین که در نقاط بد آب و هوا محل ماموریتشان قرار می‌گیرد تفاوتی منظور هست ولی در قسمت مامورین خارجی البته آقایان متوجه هستند که حکم مامورین داخلی را ندارند مگر اینکه قانون استخدامی (همینطور که یکی از آقایان نمایندگان فرمودند) بطورعموم برای آنها وضع شود و وقتی که وضع نشود کنترات اداری دو قسمت است و دوطرف است و اینها قبول میکنند که با آن شرائط کار کنند. این جا چیزی زیادی هم درباره آنها منظور نشده یک مامورینی که می‌آیند در اینجا خدمت میکنند برای آنها شاید مشکلاتی پیش می‌آید نو شاید یک اضافه خارجی هم در عمل پیدامیشود. بنابراین آن اضافه مخارج را دولت با دقت درنظر گرفته شودو کمیسیون هم بادفت تنظیم کرده و حالا بمجلس پیشنهاد کرده است بنا براین اشکالی باقی نمی‌ماند.
رئیس دیگر مخالفی هست؟
(گفته شد خیر)
رئیس ـ پیشنهادها قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای طهرانی ـ بجای ماده پنجم پیشنهاد می‌نمایم در صورتیکه ماموریت مستخدمین فوق الذکر آنها را مجبور کند بطور دائم در امکنه بد آب و هوا اقامت کنند برطبق قانون استخدام بآنها اضافه حقوق داده خواهدشد
. رئیس ـ آقای طهرانی (اجازه)
طهرانی ـ بنده توضیحی ندارم و همانهائی بود که عرض کردم عبارت راهم اصلاح کنند (اضافه حقوق داده می‌شود)
رئیس عقیده کمیسیون چیست؟
مخبر ـ کمیسیون قبول نمی‌کند
رئیس ـ رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای طهرانی آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد
پیشنهاد آقای شریعت زاده ـ درصورتی که ماموریت مستخدمین فوق الذکر آنها را باقامت دائم در بنادرخلیج فارس و خوزستان و ناحیه سیستان و دزد آب مجبور نماید معادلی ربع حقوق سالیانه بطور فوق العاده بآنها داده خواهدشد.
شریعت زاده ـ بنده نمی‌خواهم در این باب زیاد توضیح بدهم و تصور می‌کنم که اگر ربع حقوق بطور فوق العاده داده شود عادلانه هم هست و بعلاوه فرق مابین این سرحد و آن سرحد نیست از این جهت این پیشنهاد را کردم
مخبرـ دراین موضوع بنده اشاره کردم که یک مدتی در کمیسیون بودجه مذاکره شد و یک جلسه وقت کمیسیون صرف همین دو ماده شد و بالاخره یک دلائلی که ازطرف رئیس کل گمرکات اقامه شد کمیسیون را قانع کرد والا کمیسیون هم بدون دلیل نمی‌پذیرفت دلائلی داشت که ایجاب می‌کرد تفاوتی در این دو نقطه سرحدی باشد این بود که کمیسیون نپذیرفت و این پیشنهاد را تقدیم کرد
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای شریعت زاده را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد رأی می‌گیریم بماده پنج آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده شش (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۶ ـ مأمورین سابق الذکر سالی یکماه مرخصی با حقوق کامل خواهند داشت باقید تصویب رئیس کل گمرکات می‌توان مرخصی‌ها را جمع نمود ولی مدت آن از سه ماه تجاوز نخواهد کرد مگر اینکه مأمور ذینفع بموجب کنترات جدید برسرخدمت نگاهداشته شود و دراین صورت وزارت مالیه می‌تواند جمع مرخصی هائی را که بموجب این قانون و کنترات جدید بآن مأمور تعلق می‌گیرد اجازه دهد و دراین صورت جمع مرخصی‌ها دفعه واحده بیش از چهارماه جایز نخواه بود
رئیس ـ آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ بنده خواستم خدمت مخبر محترم عرض کنم که عرایض بنده جدی است هیچوقت عرایض بنده را بغیر جدی تلقی نکنند. ملاحظه بفرمائید درماده می‌نویسد: مجلس بوزارت مالیه اجازه می‌دهد که مستخدمین بلژیکی را بسه سال استخدام کند این ۳ سال درهر سال هم ۱ ماه بیشتر مرخص ندارند بعد می‌نویسد جمع مرخصی باید از ۳ ماه بیشتر نباشد. درماده اول می‌نویسد ۳ سال کنترات می‌شود هرسال هم ۱ ماه حقوق مرخصی بیشتر ندارند این می‌شود ۳ ماه آنوقت کمیسیون خیلی زحمت کشیده است که نوشته است از ۳ ماه زیادتر نشود. بعد می‌فرمایند که اگر دولت محتاج شد و بعضی از مستخدمین را یکسال دیگر نگاهداشت مرخصی از ۴ ماه تجاوز نماید پس بنده عرایضم روی حدی است و از روی عقیده هم می‌گویم و گمام می‌کنم که هیچوقت هم غیر جدی عرض نکرده‌ام.بنابراین عرض می‌کنم در ماده اول خودتان می گوئید ۳ سال آنوقت نباید از ۳ ماه تجاوز کند بنده مخالفم.
مخبر ـ بنده نگفتم حضرتعالی عقیده دیگران را می‌فرمودید البته حضرتعالی همیشه عقیده خودتان را می فرمائید و بنده خیلی مسرورم که جنابعالی باین نکته دقیقتر برخورده‌اید و گمان کردید که کمیسیون متوجه نبوده است. صحیح است درماده اول اینها برای ۳ سال استخدام می‌شوند. ولی علت اینکه ما این قید را کرده‌ایم این است در بین این مستخدمین اشخاصی هستند که ممکن است در مدت ۳ سال کنترات قدیم از مرخصیش استفاده نکرده باشد و ۶ ماه بآخر مدت کنترات بگوید چون ۳ ماه از آن ۳ سال حق دارم ۳ ماه هم از این ۳ سا حق دارم. بنابراین ۶ ماه می‌شود لهذا ما در اینجا قید کردیم که اگر یک مستخدمی ۹ سال هم بمرخصی نرفته باشد بعد از ۹ سال اگر بخواهد دفعه واحده یعنی ۹ ماه استفاده کند نتواند پس این قید برای این است والا تصور نفرمائید که ما باین نکته برنخورده‌ایم.
رئیس ـ مخالفی ندارد؟
آقا سید یعقوب ـ این عبارت این معنی را ندارد.
مخبر ـ عبارت مگر راست در اینصورت دوم را تبدیل می‌کنیم به معذلک (ماده شش بطریق ذیل قرائت شد)
ماده ۶ـ مأمورین سابق الذکر سالی ۱ ماه مرخصی با حقوق کامل خواهند داشت باقید تصویب رئیس کل گمرکات می‌توان مرخصی‌ها را جمع نموده ولی مدت آن از ۳ ماه تجاوز نخواهد کرد مگر اینکه مأمور ذینفع بموجب کنترات جدید بر سر خدمت نگاهداشته شود دراینصورت وزارت مالیه می‌تواند جمع مرخصی هائی را که بموجب قانون و کنترات جدید بآن مأمور تعلق می‌گیرد اجازه دهد معذلک جمع مرخصی‌ها ذفعه واحده بیش از چهارماه جایز نخواهد بود
رئیس (خطاب بآقای مخبر) همینطور صحیح است؟
مخبرـ بلی
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بماده ۶ بترتیبی که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده هفتم. (اینطور خوانده شد)
ماده ۷ ـ در انقضای کنترات بشرح ذیل مخارج سفر بجهت عودت از ایران به بلژیک بهریک از مأمورین داده خواهد شد.
(۱) از یکی از بنادر خلیج فارس به ضمیمه محمره یا ذردآب سرحد سیستان یا سرحدکرمانشاه معادل یکصدوبیست وپنج لیره انگلیسی.
(ب) از یکی از بنادر بحر خزر یا سرحد شمال ایران مبلغ یکصد لیره انگلیسی مشروط بر اینکه مأمورین اجازه عبو آزادانه از خاک روسیه بدست آوردند وجوه مقرره فوق بغیر از مخارج مسافرت در خاگ ایران است که آن جداگانه از طرف خزانه ری کل حواله خواهد شد. مخارج مسافرت مأمور جدیدی که باید استخدام شود از بلژیک بایران برطبق مأخذ فوق تأدیه می‌شود.
رئیس ـ آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب ـ عرضی ندارم
رئیس ـ آقای رهنما (اجازه)
رهنما ـ موافقم
مخبرـ بعد از کلمه یاذردآب (سرحدسیستان) را حذف کنند و اینطور نوشته شود بضمیمه محمره یا ذردآب یا سرحد کرمانشاه.
رئیس ـ آقای آقمیرزاشهاب (اجازه)
آقامیرزاشهاب ـ بنده درکمیسیون بودجه هم که حضور داشتم راجع بصدو بیست و پنج لیره انگلیسی مخالف بودم که دریکجا فرانک بنویسیم یکجا لیره انگلیسی بنویسیم یکجا تومان بنویسیم. این هیچ مناسب نیست دلیلی که آقایان بیان کردند این بود که این برای مخارج مسافرت بآنها داده می‌شود و چون مخارج مسافرت را از روی لیره انگلیسی باید بپردازند از قبیل کرایه اتوبوس و جمازه و غیره، از این جهت باید لیره انگلیسی نوشته بشود بنده عرض می‌کنم این دلیل نمی‌شود هرمبلغی که می‌شود پول ایران معین کنند و در موقعی که می‌خواهند بروند دربانک انگلیسی آن را تبدیل بلیره انگلیسی کنند و حواله بگیرند و بروند و بنده باین لفظ انگلیسی مخالفم و قانون باید همه جایش به یک نحو نوشته شود.
مخبر ـ خود آقای آقامیرزا شهاب همانطور که فرمودند این را در کمیسیون هم فرمودند ولی پس از تحقیق اینطور نوشته شده است یعنی مخارج آن سرحد و این سرحد را تعیین کرده اندو دیده‌اند این اندازه ایست که در اینجا نوشته شده و چون لوازم مسافرت و کشتی که مسافر عبور می‌کند از روی لیره است این است که لیره نوشته شده و نظر باینکه ممکن است قیمت لیره اختلافات پیدا کند لهذا مقتضی اینطور دیده شد که بهمان لیره که مخارج مسافرت و کرایه از روی آن است نوشته شود و تصور نمی‌کنم ضرری هم داشته باشد.
رئیس ـ آقای قائم مقام (اجازه)
قائم مقام ـ بنده اینه مادره را بکلی مخالف با منافع دولت میدانم اولا در یک قانون لازم نیست اسم پول همه دول را ببریم یکجا فرانک بنویسیم یکجا لیره همه اش را فرانک کنید یا تومان یا لیره. بعلاوه مخارج مسافرت یک چیزی است که همیشه تغییر پیدا می‌کند خصوصا” حالا که وسائل حمل و نقل روزبروز در ایران زیادتر و مخارجش هم ارزانتر می‌شود و لیره هم همیشه در کار ترقی است این هیچ وقت بمنفعت ماتمام نمی‌شود که ما بیائیم به لیره انگلیسی قیمت طی کنیم. خوبست بنویسند مخارج مسافرت را به مظنه روز بدهند یعنی موقعی که می‌خواهند بپردازند حساب کنند سیصدتومان است سیصد تومان بدهند پانصد تومان پانصد تومان. چرا لیره انگلیسی اینجا معین میکنند؟ بنده ۳ جور ۴ جور پول را نمی‌فهمم چرا معین میکنند؟ آن روزی که می‌روند حساب کنند هر قدر شده بدهند. ۳ سال ۴ سال بعد چه میدانند لیره چقدر خواهدبود. پول اتوبوس چقدر خواهد بود. باج راه چه خواهد شد. از حال معین کردن لزومی ندارد.
مخبر ـ اگر این عقیدة که شما دارید مجلس هم همان عقیده را داشت که نوشته شود (هرقدر مخارج آنها می‌شود بدهند) صحیح بود. ولی اگر ما چنین چیزی نوشته بودیم هزار جور اعتراضی می‌شد ممکن بود آقای آقاسیدیعقوب بفرمایند که در موقع رفتن مخارج راه را ۱۵ هزاتومان حساب میکنند. برای اینکه دچار اشکالات نشویم مخصوصا” معین کردیم و مخارج مسافرت آن سرجد و این سرجد هرکدام را برآورد کردند و باین اندازه نوشتند. اما اینکه میفرمائید چرا یکجا لیره اسم می‌بریم یکجا تومان آ“جاکه لیره اسم می‌بریم برای مخارج از مملکت خودتان است و آنجا که تومام اسم برده شد برای آنجائی که همین پول رواج است. از سرحت ما که خارج می‌شوند لیره معمول است و آنجا که تومان می‌نویسند برای مخارج مملکت خودمان است که باید ماه بماه بگیرند و خرج کنند.
رئیس ـ پیشنهاد آقای طباطبائی ـ دیبا. (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم سطر چهارم قسمت (ب) نوشته شود جداگانه از طرف وزارت مالیه پرداخت خواهدشد.
طباطبائی دیباـ خزانه داری که با مستخدمین خارجی طرف نیست وزارت مالیه باید بخزانه داری حواله کند نه اینکه خود خزانه داری حواله ند این است که این اصلاح عبارتی را پیشنهاد کردم.
معاون وزارت مالیه ـ این مسئله بخودی خود اهمیت ندارد و ممکن هم هست قبول بشود ولیکن بنده می‌خواهم اساسا” عرض کنم که تدریجا” هرچه پیش برویم محرز خواهدشد که قوانین باید به اسم ادارات نوشته شود. درهمه جای دنیا هم هست وزارت مالیه عبارت از یک مؤسسه ایست که شامل این ادارات می‌شود ولی تأدیه و پرداخت وجوه با خزانه داری کل است خزانه داری کل به موجب یک قانونی مکلف است برای تمام پرداخت ـ وزارت مالیه هیچوقت پرداخت نمی‌کند. خزانه داری کل است که پرداخت می‌کند.
رئیس ـ رأی می‌گیریم آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام بفرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. رأی گرفته می‌شود به ماده هفتم آقایانی که تصویب میکنند قیام بفرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده هشتم (بشرح آتی قرائت شد)
ماده هشتم ـ درصورتیکه یکی از مأمورین براثر کسالت مزاج که کاملا” به ثبوت رسیده باشد مجبور بعودت بلژیک و استعفای از مأموریت در ایران شود اندانیته معادل ۶ ماه حقوق بدون مخارج عودت باو داده خواهدشد. چنانچه یکی از مأمورین در طی انجام مأموریت در نتیجه ناخوشی یا بنحو دیگر فوت نماید دولت بوراث مستقیم او معادل ۶ ماه حقوق اندانیته خواهد داد درصورتیکه خانواده آن شخص در ایران باشد مخارج عودت آنها نیز پرداخته خواهدشد.
رئیس ـ آقای آقاشیخ فرج الله پیشنهاد کرده‌اند جلسه ختم شود
جمعی از نمایندگان ـ صحیح است.
رئیس ـ مخالفی ندارد؟
(گفتند خیر)
رئیس ـ دستور جلسه آتیه بقیه مذاکرات راجع بامروز و درثانی اگر راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع بلایحه ممیزی حاضر شد. طرح آقای اتحاد هم راجع بقانون انتخابات برای قابل توجه شدن جزو دستور خواهدشد.
(مجلس ده دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ حسین پیرنیا
منشی م شهاب
منشی ـ دکتر احتشام طباطبائی