مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ تیر ۱۳۳۳ نشست ۳۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری هجدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ تیر ۱۳۳۳ نشست ۳۳

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۴

سال یازدهم

شماره مسلسل

دوره هجدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۸

جلسه: ۳۳

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۷ تیر ماه ۱۳۳۳

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت‌مجلس.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: قوامی، شوشتری، خلعتبری و وزیر امور خارجه.

۳- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.

۴- تعیین موقع و دستور جلسة بعد، ختم جلسه.

مجلس ساعت ۵۰: ۹ دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

۱- تصویب صورت‌مجلس

رئیس- صورت غایبین و دیرآمدگان جلسه قبل قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

غایبین با اجازه، آقایان: مکرم، تربتی، محمود ذوالفقاری، قرشی، دکتر عدل، علم، سلطانی، سیداحمد صفایی، مشایخی، سلطان العلما، مهندس اردبیلی، اریه، احمد فرامرزی، رضا افشار، پناهی، عبدالرحمن فرامرزی.

غایبین بی‌اجازه، آقایان: دکتر افشار، کدیور، امیر تیمور کلالی.

دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: تفضلی، دکتر مشیر فاطمی، بزرگ‌نیا، عمیدی‌نوری، دولتشاهی، مسعودی، کریمی، مهندس شاهرخ‌شاهی.

دیرآمدگان و زودرفتگان بی‌اجازه، آقایان: نقابت، دکتر حمزوی.

رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست، آقای صدرزاده.

صدرزاده- در بیان بنده یک اصلاح عبارتی هست تصحیح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی.

رئیس- بسیار خوب، آقای خرازی.

خرازی- گمان می‌کنم در صورت‌مجلس یک اشتباهی شده است و آن این است که صفحه دو را به جای صفحه ۳ و صفحه ۳ را به عوض صفحه دوم چاپ کرده‌اند.

رئیس- بلی این اشتباه شده است و در چاپ دوم اصلاح می‌شود آقای دکتر پیرنیا.

دکتر پیرنیا- آقای دکتر افشار را غایب بی‌اجازه نوشته‌اند در صورت‌مجلس در صورتی که ایشان اجازه خواسته‌اند.

رئیس- بسیار خوب استجازة ایشان رسیده است و به کمیسیون محاسبات ارجاع شده پس از تصویب با اجازه قید می‌شود دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ آقای اردلان نسبت به صورت‌مجلس نظری دارید؟ (اردلان: بعد از صورت‌مجلس.) دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: قوامی، شوشتری، خلعتبری و وزیر امور خارجه

رئیس- سه نفر از آقایان که تقاضای نطق قبل از دستور کرده بودند اجازه آنها محفوظ مانده بود.

بعضی از نمایندگان- دستور، دستور.

رئیس- چند جلسه است این آقایان ثبت‌نام کرده‌اند این حق نمایندگان است نمی‌شود از بین برد سه جلسه است آقایان اجازه خواسته‌اند حالا هم عده برای رأی کافی نیست اگر بخواهیم رأی بگیریم.

اردلان- اجازه می‌فرمایید؟

رئیس- حالا قبل از دستور است وارد دستور هنوز نشده‌ایم. آقای قوامی شیرازی.

قوامی شیرازی- بنده اولاً معذرت می‌خواهم که با نداشتن سوابق پارلمانی و محرومیت از قدرت نطق و بیان در مجلس شورای ملی که حق صحبت با فضلا و دانشمندان و واردین به امور است مزاحم آقایان می‌شوم و تقاضا دارم چنانچه از عهده مطلب برنیامدم مورد عفو واقع گردم. ثانیاً می‌خواستم به عرض آقایان محترم برسانم و یادآوری کنم که امروز تقریباً چهار ماه از عمر دوره ۱۸ قانون‌گذاری می‌گذرد (قنات‌آبادی: اشتباه فرموده‌اید سه ماه بیشتر نیست) یعنی ۱۰۹ روز است که مردم کشور می‌بینند می‌شنوند و می‌خوانند که هفتة ۳ روز زنگ جلسه علنی مجلس شورای ملی زده می‌شود نمایندگان محترم در جلسات حضور به هم می‌رسانند مذاکرات طولانی و مفصلی به عمل می‌آید بدین منظور که باری از روی دوش جامعه بردارند خدمتی که مستلزم رفاه و آسایش مردم باشد انجام می‌دهند و تصمیمی که برای آتیه کشور مفید باشد اتخاذ نمایند و مردم نیز مخصوصاً اهالی شهرستان‌ها که از مرکز دور و از کلیه نعمت‌ها محرومند همه روزه با کمال بی‌صبری انتظار دارند ببینند در این جلسات چه اقدامی چه عملی و چه تصمیمی که معروف به صلاح و صرفه آنها باشد انجام شده است (صحیح است) ولی با کمال حسن‌نیتی که در آقایان نمایندگان محترم وجود دارد و این موضوع به هیچ وجه مورد شک و تردید نیست مع‌هذا مشاهده می‌شود مشکلات کشور به حدی بوده است که ما جز انجام تشریفات مقدماتی و تصویب چند فقره لوایح نتوانسته‌ایم در ظرف این مدت به میزان آمال و آرزوی خود و به اقتضای موقعیت حساس کشور قدم‌های سریع و مؤثری برای بهبود حال جامعه برداریم (عبدالرحمن فرامرزی: قدم برداشتن کار دولت است کار مجلس نیست) و بیلان صحیحی از عمل خود که اثر آن محسوس و موجب رضایت عامه باشد به آنها تقدیم داریم آقایان محترم به خوبی می‌دانند که مردم باهوش کشور خوب می‌فهمند خوب موشکافی می‌کنند خوب قضاوت می‌نمایند و به خوبی از علل و جهاتی که مشکلات را برای آنها به وجود آورده است و مولود سال‌ها بی‌اعتنایی و بی‌احتیاطی اولیا امور می‌باشد آگاهند هر وقت عملی شایسته و نافع ببینند و اقدامی که به بهبود وضعیت آنها کمک نماید مشاهده کنند در هر محفل و هر مجلس بر سر هر کوچه و بازار از آن ذکر خیر می‌نمایند سپاس‌گزاری و حق‌شناسی می‌کنند چنانچه از این آرامشی که اخیراً در کشور به وجود آمده است همه جا تمجید می‌شود همه اعتراف می‌نمایند که از این حیث در رفاه و آسایش‌اند و دوام آن را از خداوند مسئلت دارند ولی در عین حال می‌گویند از مشکلاتی که صبح تا شام با آن روبرو هستند و فشار آن بر طبقه ضعیف و بی‌دست و پا شدیدتر و محسوس‌تر است به ستوه آمده‌اند از تماس روزمره با ادارات بطؤ جریان محاکمات بلاتکلیفی و تبعیضات مخصوصاً در تضییع‌وقت و سایر تضییقاتی که این سازمان در طی سال‌های متمادی جهت آنها به وجود آورده رنج می‌برند و با کمال بی‌صبری اصلاح آن را عاجلاً از مقام محترم مجلس شورای ملی و دولت تقاضا دارند.

آقایان محترم مردم می‌گویند اگر مجلس شورای ملی باید ناظر بر کلیه شئون کشور باشد می‌داند وضعیت سازمان‌های کشور که مراجعه به آن از ضروریات اولیه هر فردی می‌باشد خوب است، اگر عدالت حکم‌فرماست، اگر مالیات‌ها بر روی اساس صحیح وضع می‌شده اگر، عواید دولت بدون حیف و میل جمع‌آوری می‌گردیده، اگر تبعیضی در تشخیص و جمع‌آوری مالیات‌ها نبوده، اگر آنچه مردم می‌دادند کلا به خزانه دولت وارد می‌شده، اگر همین مبلغ که وارد می‌شد به مصرف واقعی خود می‌رسیده، اگر جریان محاکمات حقوقی بطی نیست، اگر قوانین جزایی به همان منظور قانون‌گذار اثرات واقعی خود را به نفع جامعه می‌بخشید، اگر ضابطین دادگستری قادرند وظایف خود را با حسن‌نیت و رعایت مقررات قانونی اجرا نمایند، اگر اوضاع اقتصادی کشور خوب است، اگر وضعیت کشاورزی و دفع آفات موجب بالا رفتن سطح تولید و بهبود حال کشاورزان شده، اگر فرهنگ تعلیم مخصوصاً تربیت را در نونهالان این کشور که امیدواری آتیه به وجود آنها است تعمیم داده، اگر بهداشت مردم مملکت تأمین شده، اگر قدم‌های مفید و مؤثری برای عمران و آبادی برداشته‌اند، اگر دستگاه‌های این سازمان موجب ترقی و تعالی کشور موجد رفاه و آسایش اهالی بوده است، اگر مأمورین دولت که خود گرداننده این دستگاه می‌باشند راحتی و آسایش دارند ولی مردم برخلاف حقیقت و بدون جهت حق ناشناس و اظهار عدم رضایت می‌نمایند، چرا مجلس شورای ملی و دولت در اطراف این موضوع مهم و خطرناک که بستگی تام با سرنوشت کشور دارد تفکر نمی‌فرمایند و اقدامی به عمل نمی‌آورند تا رفع سو تفاهم و اشتباه از مردم بشود این همه بدبینی و عدم رضایت و عصبانیت که مانند آتشی زیر خاکستر پنهان است با منطق و دلیل نه با زور و اجبار از بین برود و مردم بدانند که در اشتباه بوده و حقیقت غیر از آن است که درک کرده‌اند ولی اگر مجلس شورای ملی و دولت می‌دانند که واقعاً تشخیص جامعه صحیح و این عدم رضایت‌ها و عصبانیت‌ها بی‌مورد نیست چرا هر چه زودتر برای رفع مشکلات چاره نمی‌اندیشید، و راه حل عاجلی به دست نمی‌آورید، خرابی ادوار گذشته را ترمیم نمی‌کنید تا عملاً نه با حرف موجبات رفاه و آسایش مردم فراهم شود و با همت بلند نمایندگان و جدیت کامل دولت گرهی از کار مردم گشوده شود، نام نیکی از این دوره برای آنها باقی و برقرار ماند، آقااین محترم صریحاً عرض می‌کنم مردم معتقدند این سازمانی که در این کشور از چندین سال قبل به وجود آمده موجب زحمت و نگرانی آنهاست، معتقدند وضعیت این سازمان است که سرمایه‌ها را راکد، برنامه‌های کشاورزی را متوقف، مأمورین صالح را از قبول مسئولیت منصرف، تبهکاران را به ارتکاب انواع جرایم تشجیع، مالیات‌های غیرمستقیم را به طبقه ضعیف و کشاورز تحمیل، طبقه تحصیل‌کرده را بلاتکلیف، اهالی شهرستان‌ها را مجبور به مهاجرت، دولت‌ها را متزلزل، مردم را نسبت به دستگاه دولت بدبین، شکاف بزرگی بین مردم و دولت ایجاد و به طور خلاصه یک نوع ناراحتی و تشنجی در این کشور به وجود آورده است که شرح آن بدین سهولت به هیچ وجه میسر نمی‌باشد.

آقایان محترم مردم می‌گویند باک نداردند گداتر شوند بار سنگین این مشکلات را تحمیل نمایند بلکه می‌گویند حاضرند تا آخرین رمق در مقابل مشقات پایداری کنند مالیات را مضاعف دهند، ولی می‌گویند از این می‌ترسیم که این همه تضییع وقت، این همه عدم رضایت و این همه عصبانیت که همه مولود این سازمان غلط است روزی موجب شود که استقلال خود را نیز از دست دهد که بنده فعلاً به جهاتی از توضیح بیشتر در این باب خودداری می‌کنم. (صحیح است.)

آقایان محترم مردم می‌گویند مطابق قانون اساسی هم قوه مقننه و هم قوه مجریه داشته‌ایم، ولی ضمناً سؤال می‌کنند مرکز قوه مقننه کجا است، هیأتی که حق قانون‌گذاری دارند چه اشخاصی هستند، وظایف قانون‌گذاری چیست، مقصود از وضع قوانین چه بوده، قوه مجریه تاکنون به چه کیفیت عمل نموده، نظارت قوه مقننه بر قوه مجریه و نظرت قوه مجریه بر عمل سازمان خود به چه نحو اجرا شده و مسئولیت هر دو قوه در مقابل ملت از چه قرار بوده است، حتی استدعا دارند تعیین و تصریح شود این همه قوانین که وضع گردیده و این همه سازمانی که با این بودجه هنگفت به وجود آمده به چه منظور بوده و آیا مقصود تأمین رفاه و آسایش مردم بهبود وضعیت کشور است یا جهت دیگری نیز دارد، حقیقتاً مردم می‌خواهند بفهمند اگر قوه مقننه و قوه مجریه داشته‌اند و اگر این دو قوه به وظایف خود عمل می‌نموده‌اند، این عدم رضایت‌ها از کجا سرچشمه می‌گیرد و اگر به تکالیف و وظایف عمل نمی‌شده چرا این مجلس که پایه اولین مرحله خدمت‌گزاری گذارده است صریحاً شروع به اصلاحات نمی‌نماید و قدم‌های اساسی برای رفع معایب برنمی‌دارد، زیرا می‌گویند مجلس شورای ملی مرکز ثقل سیاست مملکت است راه و رویه آن باید سرمشق جامعه باشد، مجلس مورد احترام عموم ملت ایران است، صلاح و فساد عمومی از آنجا سرچشمه می‌گیرد، نمایندگان مجلس برگزیدگان ملت ایران و صاحب اختیاراتی هستند که تمامی اصلاحات امور جامعه به ید قدرت آنهاست، دولت‌ها را مجلس باید به وجود آورد، فرصت اصلاحات را به آنها بدهد، تقویت نمایند و مسئولیت را نیز از آنها بخواهد، مردم معتقدند هر قدر مجلس شورای ملی بیشتر اهمیت و عظمت داشته باشد، جامعه زودتر در خط راستی و درستی و وطن‌خواهی سیر خواهد نمود و به طور خلاصه مجلس را پس از انتخاب مولود صحبت و اهمیت عمل خود می‌دانند زیرا اگر خوب عمل کند تمام اختیارات در آنجا تمرکز خواهد یافت و منشأ کلیه اصلاحات خواهد بود و اگر خدای نکرده غیر از این باشد مورد تخطئه و تنقید خاص و عام قرار خواهد گرفت، آقایان محترم بنده عرض می‌کنم صرف‌نظر از کلیه اصلاحات آیا ما نمی‌توانیم به این اکتفا نماییم که یک دادگستری به معنای واقعی خود به وجود آوریم، آیا قضات پاک‌دامن نداریم، آیا نمی‌توانیم قسمت عمده بودجه کشور را از وزارت‌خانه‌هایی که به واسطه فقر کشور جز اسم کوچک‌ترین اثری از وجود آنها مشاهده نمی‌شود و جز تضییع وقت و ایجاد عدم رضایت مردم نفعی به حال جامعه ندارند بکاهیم و در راه ایجاد عدالت و یک دادگستری مقتدر مصرف نماییم، آیا ما نمی‌توانیم قوانین نافع و مؤثری که با روحیه جامعه و مقتضیات کشور وفق دهد و منشا اثر باشد وضع و اجرا نماییم، آیا نمی‌توانیم پاک‌دامن‌ترین، مجرب‌ترین، بی‌غرض‌ترین مأمورین سازمان کشور را با وضعیت کنونی حاضر برای قبول مسئولیت نیستند با تأمین معاش و رعایت استقلال آنها و در صورت لزوم با طی یک دوره کلاس قضایی به این وزارت‌خانه که باید مایه بیم و امید مردم باشد منتقل نماییم، آیا نمی‌توانیم قوای مسلحه کشور را برای اجرای احکام این وزارت‌خانه مکلف سازیم تا بتواند از کلیه مفاسد اجتماعی جلوگیری نماید، به عقیده بنده همه اینها میسر و انجام‌پذیر است، چرا نمی‌کنیم، معلوم نیست آقایان بنده افتخار دارم ۳۲ سال ضابط دادگستری بوده‌ام و در اکثر نقاط این کشور خدمت کرده‌ام مخصوصاً با طبقات دوم و سوم تماس دایمی داشته‌ام و با تجربیاتی که تحصیل نموده‌ام مطمئناً به عرض آقایان می‌رسانم.

که همین نقطه ضعف است که کشور ما را به این صورت درآورده، اطمنان را از جامعه سلب، اشخاص را از راه راستی و درستی منحرف، همه ناراضی، اختلافات را بین مردم ایجاد و اشرار را از هر طبقه و دسته که باشند به شرارت وادار نموده است، چنان که روزی که مردم می‌بینند حکومت نظامی در محلی برقرار شده با اطلاع از آن ماده ۵ کذایی شب را به راحت می‌خوابند و به محض این که می‌شنوند حکومت نظامی لغو شده، آسایش از آنها سلب می‌گردد، آقایان ضعف و طرز جریان این دستگاه است که در دست داشتن همه گونه قوانین روز به روز اهمیت اختیارات خود را از دست می‌دهد ناچار می‌شویم قوانینی وضع کنیم که پس از مدتی آن را هم لغو نماییم اختیارات این وزارت‌خانه اگر چه به وزارت‌خانه دیگری تفویض نماییم ولی نکنیم چه کنیم آسایش مردم به چه کیفیت تأمین خواهد شد.

رئیس- وقت آقای قوامی تمام شد و آقای دولت‌آبادی وقت‌شان را به ایشان داده‌اند.

قوامی- بنده از جناب آقای وزیر محترم دادگستری که به حسن‌نیت و صحت عمل معروف‌اند، تقاضا می‌نمایم بفرمایند آیا تکلیف سارقین مسلح در قانون کیفر عمومی تعیین نشده؟ آیا ماده ۱۴ و سایر مواد متعاقب آن برای نیل به این هدف کافی نیست، حقیقتاً اگر قوانین نقص دارد چرا لایحه اصلاحی آن را به مجلس نمی‌آورید، اگر دستگاه دادگستری ضعیف و قادر به اجرای قوانین نمی‌باشد چرا معایب آن را رفع نمی‌نمایید تا دولت‌ها ماده مربوط به مبارزه با فساد را از برنامه خود حذف نمایند و منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که برای بسط عدالت اجتماعی همیشه تأکید می‌فرمایند و مبارزه با دزد را برای تعالی و ترقی کشور لازم می‌دانند اجرا گردد، با ایجاد اطمینان سرمایه‌های راکد به کار افتد، مشکلات مالی دولت مرتفع شود، از اختلافات بین اشخاص جلوگیری به عمل آید، حیثیت اشخاص از تعرضات مصون ماند و اهالی کشور با اطمینان خاطر از شر سارقین موظف و غیر موظف به کسب و کار خود مشغول شوند (صحیح است) و از فکر اشغال کرسی‌های دولتی که یک قسمت آن به واسطه بی‌کاری و قسمت دیگر آن به قول یکی از آشنایان تهیه زره در مقابل زور است صرف‌نظر نمایند به هر حال آقایان محترم فعلاً وضع سازمان کشور و ابتلایات مردم که مربوط به امروز و دیروز نیست به این صورت درآمده این مجلس و این دولت با این همه مشکلات که مولود عمل گذشتگان اسن مواجه گردیده بنابراین به عقیده بنده باید برای اصلاحات اساسی کوشید، برای رفاه و آسایش مردم قدم‌های سریع و مؤثری برداشت و با وحدت نظر کامل فکری اندیشید که ان‌شاالله به خواست خداوند مجلس ۱۸ قبل از انقضا دوره و دولت با اطمینان کامل از پشتیبانی مجلس بر مشکلات فایق آید و مخصوصاً اهالی محروم شهرستان‌ها سریعاً از اصلاحات بهره‌مند شوند، ولی اگر خدای‌نکرده مجلس شورای ملی که چشم امید عموم افراد ملت به سوی آن باز است و دارای همه گونه قدرت نیز می‌باشد نتواند برای اصلاحات قدم سریع و مؤثری بردارد و برای آسایش مردم و رفع مشکلات آنها عمل مثبتی انجام دهد اینجا است که باید گفت نه بر مرده بر زنده باید گریست.

رئیس- پنج دقیقه از وقت خودشان را هم به آقای شوشتری داده‌اند.

عبدالرحمن فرامرزی- بنده پیشنهادی کرده بودم پیشنهاد بنده مقدم نیست؟

رئیس- خیر چند جلسه است که اجازه خواسته‌اند. آقای شوشتری بفرمایید.

شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم، آقایان نمایندگان محترم با اطلاعی که دارند و دولت بیدار می‌داند این موضوع حیاتی و اساسی که مربوط به ملت ایران تنها نیست و مربوط به مسلمین عالم هم تنها نیست، بلکه مربوط به موحدین عالم و اشخاصی است که به کلمة مقدسه لا اله الا الله آشنا هستند، این عرضی که امروز می‌کنم مربوط به تمام موحدین عالم است و شنیده بودم که دولت عمل کرده است من هم ناچارم از نظر نمایندگی این چند کلمه را به عرض نمایندگان ملت ایران و جامعة اسلام و موحدین دنیا برسانم و بگویم یک عمل فجیعی شده است که مورد تقبیح عموم موحدین عالم است، آقایان، آقای فرامرزی توجه بفرمایید یک موضوع حیاتی مربوط به عالم اسلام است (فرامرزی: من مریضم آقا نزدیم به مماتم با دیگران صحبت کنید) شنیده بودم در جنگ اول و تمام جنگ‌ها که مساجد و معابد و کلیساها از تعرض و تجاوز و به مبارده مصون است.

رئیس- یواش‌تر بفرمایید.

شوشتری- چشم، متجاوزین و متحاربین و متخاصمین کلیساها، معابد، مساجد، جایی که توحید خالص در آنجاست و در آنجاها لااله الا الله می‌گویند از حمله مصون است، سه روز قبل واقعه‌ای واقع شده است که عالم اسلام و موحدین را متزلزل کرده است، اطلاع داده‌اند که به مسجد اقصی، مسجد اقصی، مسجد اقصی، چند بمب ریخته‌اند، آقایان گریه کنید عجب! عجب! سه روز قبل طیارات اسرائیل به مسجدالاقصی بمب ریخته‌اند این عمل عالم اسلام را متزلزل کرده است، مسلمان‌ها را متشنج ساخته، دولت دارد عمل می‌کند ولی باید از طرف مجلس شورای ملی هم به جامعه ملل و آنجاهایی که می‌گویند ما طرفدار ملل عالم هستیم تذکر بدهند که مجلس ایران این عمل را تقبیح می‌کند (صحیح است) عالم اسلام این عمل را تقبیح می‌کند (صحیح است) موحدین دنیا این عمل را تقبیح می‌کنند (صحیح است) قویاً از دولت سپهبد زاهدی خواهانیم که در این باره عملی کنند که این عمل مرضی موحدین اسلام باشد و به کلیمی‌های ایران می‌گویم اقلیت آنها در ایران محترم است غرض من از این عرض اسائه به اقلیت‌های ایرانی نیست، بلکه نفس عملی که به مسجدالاقصی واقع شده است قبیح است و من از نظر نمایندگی ملت ایران و ملل مسلمین و موحدین عالم این عمل را تقبیح می‌کنم تا که بدانند که ما نسبت به آنها متنفریم (صحیح است، احسنت)

رئیس- آقای ارسلان خلعتبری.

ارسلان خلعتبری- آقایان توجه بفرمایند مسئله‌ای که بنده امروز می‌خواهم صحبت کنم مربوط است به مقاله‌ای که روزنامة پراودا منتشر کرده است (صحیح است) مقاله‌ای است که در روزنامة پراودا منتشر شده و بعد خبرگزاری تاس مقاله را در تهران توزیع کرده (فرامرزی: سفارت شوروی توزیع کرده) بنده متن مقاله را در روزنامه کیهان خواندم (فرامرزی: کیهان هم مقاله‌ای داشت در این خصوص) بلی روزنامة کیهان هم سرمقاله‌ای داشت در جواب پراودا (بعضی از نمایندگان: بسیار خوب بود) ولی لازم است که اینجا هم اظهار نظری بشود از طرف یکی از وکلای مجلس، مندرجات این مقاله تقریباً ۴ یا ۵ قسمت است یکی راجع به مسئله مذاکرات نفتی است که دولت ایران با کنسرسیوم نفت می‌کند. یکی راجع به مؤسسه اصل ۴ است در ایران، یکی راجع به اظهارات بعضی آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی است و راجع به مسئله سیاست ایران از لحاظ بلوک غرب و شرق و بعد هم اظهارات جرایدی است که در تهران منتشر می‌شود (قنات‌آبادی: کدام جراید جرایدی که توقیفند؟) و بعضی از مطالب آن جراید را نقل‌قول کرده‌اند و از نویسندة آن مقاله خواسته است استفاده بکند و استنتاج کند که ایران در خطر است و به بلوک غرب ملحق می‌شود و ملحق به قراردادهای نظامی می‌شود و بعد هم اظهار نظر در مسائلی که از طرف وکلای مجلس گفته شده است مخصوصاً در این مورد چون نمایندة مجلس می‌تواند راجع به مسائل مملکتی خویش هر طوری که می‌داند اظهار نظر کند بنده مقتضی دانستم که اصولاً موضوع مقالة پراوا را اینجا مورد بحث قرار بدهم همه می‌دانند نویسندة مقاله پراودا هم باید بداند که وقوع معاملات اقتصادی و قراردادهای سیاسی و اقتصادی از خصایص حاکمیت یک ملت است (صحیح است) از خصایص حق استقلال هر کشور است مخصوصاً نویسنده پراودا به کشوری تعلق دارد که آن کشور با ما قرارداد دوستی و مودت دارد و من می‌توانم بگویم که این مقاله برخلاف دوستی است (صحیح است) و نمی‌بایستی این روزنامه چنین چیزی نوشته باشد و چنین مقاله‌ای را منتشر کرده باشد (صحیح است) و بعد چون یک مسئله سیاسی است و این مقاله در همه جا منتشر شده است به خودم حق می‌دهم که راجع به قسمتی از این مقاله به نام یک نمایندة ایران جواب بدهم. در قسمت اول نویسنده مقاله بحث زیادی راجع به مذاکرات ایران و کنسرسیوم شرکت‌های نفت کرده بنده اگر نظر آقایان باشد در نطقی که در هفتة قبل کردم یک مسئله را تذکر دادیم و حالا جای آن است که آن مسئله را مجدداً تذکر بدهم برای نویسندة روزنامه پراودا و آن این است که آن دفعه هم عرض کردم کشور شوروی در سال ۱۹۲۴ بعد از انقلاب خودش با کمپانی زینگلر امریکایی برای بهره‌برداری و استخراج نفت کلیه ممالک شوروی قرارداد بست ولی زینگلر نتوانست ۱۶۰ میلیون دلاری که تعهد کرده بود برساند از آن جهت آن قرارداد عملی نشد (صحیح است) بنده می‌خواهم عرض کنم که چرا روزنامه رسمی یک کشوری، نویسنده یک روزنامه یک کشوری متوجه به این مطلب نیست که آن کشور خودش حق دارد با هر مملکتی و دولتی با هر شرکتی هر نوع قراردادی می‌خواهد ببندد، اما این حق را برای یک کشور مستقل دیگری قائل نیست و انتقاد می‌کند (احسنت) عرض کنم کشور شوروی در زمان جنگ با امریکا منتهای رفاقت و صمیمیت را داشت برای استفاده مقاصد جنگی آن روز خودش (صحیح است) روزولت و استالین هر دو مثل دو برادر بودند و افراد مملکت هم آنها را عموجان خطاب می‌کردند بنابراین چطور است که یک کشوری حق داشت آن روز از آمریکا استفاده کند یا طرف قرارداد او باشد یا از وجود او استفاده کند یا ده هزار میلیون از طریق وام و اجاره از آن مملکت استفاده کند و هیچ یک از کشورهای دیگر دنیا حرفی نزدند اما اگر یک مملکت مستقل دیگری بخواهد یک معامله‌ای بکند که از وظایف خودش است روزنامه آن کشور آن عمل را مورد انتقاد قرار بدهد آن روز کشور شوروی منفعتش را آن طور تشخیص می‌داد. کشور ایران قوای ایران ملت ایران دسته‌جات ایران مردم ایران اینها باید خودشان مصالح خودشان را تشخیص بدهند و هیچ ربطی به روزنامه پراودا با یک روزنامه امریکایی و یا یک روزنامه انگلیسی نخواهد داشت ما خودمان حاکم به مقدرات خودمان هستیم (صحیح است) و اگر دولت راه بدی رفت خودمان تذکر می‌دهیم (احسنت) عرض کنم این مثال‌ها را بنده عرض می‌کنم برای این که مطلب خیلی خوب از لحاظ سیاست روشن بشود که هر کشوری منفعت و مصلحت خودش را از لحاظ سیاست خودش باید تشخیص بدهد کشور شوروی و کشور ژاپن قبل از جنگ بین‌المللی دوم با هم روابط خوبی نداشتند در واقع روابط خصمانه داشتند و در مسائل مربوط به منچوری و راه‌آهن و مسائل دیگر بینشان اختلافات بود و حتی زد و خوردهایی هم بین آنها واقع شد ولی چون مسئله آلمان پیش آمد و خطری از این طرف متوجه شوروی شد و وضع اروپا صورت ابهام به خود گرفت انگیس و فرانسه نقشه‌ای در پیش داشتند دولت شوروی که تا آن زمان با جامعة ملل بد بود و روابطی نداشت فوراً با جامعه ملل ایجاد روابط کرد برای این که مصلحتش این بود که با آنها ایجاد روابط کند آن وقت آمد سمت ژاپن با ژاپن هم قرارداد عدم تعرض بست حتی شیلات خودش را در آب‌های شرق دور به ژاپن واگذار کرد پس چرا روزنامه پراودا برای کشور خودش این حق را قائل است با آن که روابط خصمانه داشته است شیلات خودش را به او واگذار کرد و برای مملکت ایران این حق را قائل نیست که ما صحبت راجع به نفت خودمان بکنیم چون هنوز ما که نمی‌دانیم وضع نفت معامله‌اش چه طور است به قول آقای فرامرزی آن روز در جلسه خصوصی تذکر خیلی خوبی به دولت داد که آقا این مطالبی که به ما گفتید کمتر از آن مطالبی بود که ما در روزنامه‌ها خوانده‌ایم بنابراین اگر در یک چنین موقعی روزنامه پراودا حمله بکند بدون این که هنوز این موضوع در مجلس ایران طرح شده باشد حق ندارد (صحیح است) عرض کنم ما با هر کس هر معامله‌ای می‌خواهیم می‌کنیم خودمان می‌دانیم ممالک دیگر وقتی معاملات می‌کنند مگر از ما کسب اجازه می‌کنند نظر ما را مگر می‌خواهند خودشان به عنوان استقلال و حق حاکمیت می‌روند و معامله می‌کنند و منافع‌شان هم مربوط به خودشان است حالا روزنامه پراودا راجع به معاملة بعدی که دولت ایران با کنسرسیوم نفت می‌خواهد مذاکره کند بدون این که هیچ مدتش معلوم باشد تازه اگر قراردادی بسته شد به روزنامة پراودا یا به روزنامه دیگری مربوط نیست تازه خود ما هم هنوز نظری در این خصوص اتخاذ نکرده‌ایم خود بنده که یک وکیل مجلس هستم صریحاً عرض می‌کنم و تمام مردم ایران هم می‌دانند که شرکت‌های بزرگ نفت نسبت به تمام ممالک کوچک نفتی این عمل را می‌کنند نمی‌گذارند مردم کشورهای کوچک نفت خودشان را بفروشند جلوی آنها را می‌گیرند در خود امریکا هم مسلط هستند (صحیح است) شرکت‌های کوچک نفت امریکا اگر با ما نمی‌توانند معامله‌ای بکنند از ترس شرکت‌های بزرگ است برای این که به آنها نفت نمی‌دهند که به مصرف نفت مردم برسانند بنابراین مسائل برای هر یک از افراد ایران روشن و واضح است و ما می‌دانیم و عالم به این وضع هستیم که این شرکت‌های بزرگ برای تجارت می‌آیند برای معامله و استفاده می‌آیند مع‌ذلک هنوز از ما نظری نشنیده چه حق دارد یک روزنامه‌ای مقاله‌ای به این شدت منتشر کند و بعد هم خبرگزاری تاس آن مقاله را در داخله ایران منتشر کند و من از آقای وزیر امور خارجه می‌خواهم که جداً نسبت به این عمل اعتراض کند (فرامرزی: صحیح است برای این که آن یک مؤسسه دولتی است آن روزنامه دولتی است دولت این عمل را کرده نه ملت شوروی) (دکتر جزایری: متأسفانه خودشان هم در فروش نفت ایران کمکی به ما نکردند و نفتی از ما نخریدند) همیشه ثابت شده است که افراد و مردم ایران در مقام مقابله با خارجی متحد هستند (صحیح است) ولو این که هر نوع اختلاف سلیقه داشته باشند

بنده یادم است خواندم در کتاب مشروطیت که وقتی مرحوم باقرخان و ستارخان در تبریز بودند و قوای روس آنجا را محاصره کرد آنها به محمدعلی شاه تلگراف کردند که اختلاف شما با ما اختلاف پدر و فرزند است ما فعلاً با شما متحد می‌شویم و اتحاد می‌کنیم و به همین جهت مخاصمه را موقتاً ترک کردند این را بنده عرض کردم که مسلماً اگر از هر جهت هم در داخل اختلاف باشد وقتی که پای خارجی آمد ما ملت ایران همه هم‌صدا و متحد هستیم (صحیح است) موضوع دوم موضوع مؤسسه اصل ۴ است عرض کنم آقایان بعد از جنگ وضع دنیا خیلی خراب بود شهرها بمبارده شده بود غذا، ملبوس، لوازم زندگی هیچ چیز در ممالک دیگر وجود نداشت یک مؤسسه‌ای به وجود آمد که اکثریت سرمایه بلکه تمام سرمایه این مؤسسه را امریکایی‌ها دادند این مؤسسه اسمش یو. ان، ار. آ U. N. R. A مؤسسه احیای ممالک بود برای عمران و آبادی ممالک خراب شده تشکیل شد این مؤسسه بعد از جنگ‏ صدها میلیون دلار کفش ملبوس لوازم زندگی آرد غذا کنسرو چرم آنچه را که برای مردم جنگ‌دیده لازم بود فرستاد و کشور شوروی هم قبول کرد با کمال میل یعنی متجاوز از ۳۰۰، ۴۰۰ میلیون دلار به آنها کمک کرد و تمام آنهایی که در شوروی هستند این مسئله را قبول دارند آن مؤسسه با تمام کشورهای اروپایی هم کمک کرد قریب ۳۰۰ میلیون دلار به یوگوسلاوی دادند که آن موقع هنوز جز بلوک شرق بود من‌جمله ۹۰ میلیون دلار بعد از جنگ به لهستان دادند صدها میلیون دلار به بلغاری و رومانی و چک اسلواکی دادند که همه جز بلوک شرقی هستند دو سال قبل ۹۰ میلیون دلار به دولت هند دادند برای کمک در خرید گندم و ارزاق بنده متعجب هستم که چه طور نویسنده پراودا که تمام این کمک‌هایی که به کشورهای شوروی کردند و به کشورهای دیگر کردند تمام اینها را ندیده گرفته وقتی که به آنها کمک می‌کرد سکه آمریکایی‌ها رایج بود و وقتی که به ایران کمک کرد سکة قلب شد این فکر صحیح نیست منطق ندارد که چون یک مملکتی کمک و مساعدت را از یک مملکتی قبول می‌کند این کمکی که به ما می‌کنند اصل ۴ سالی سی میلیون یا بیست میلیون دلار می‌پردازد آقا ملت ایران در جنگ صدها میلیون دلار از هر یک از این دولت سه گانه طلبکار است این والله به خدا اعانه نیست اینها وعده دادند در کنفرانس طهران مطابق اعلامیة سران سه دولت که خسارات ایران را جبران کنند دیناری که از آن بابت ندادند یکی از اینها به نام اعانه یک پولی می‌دهد که در داخلة مملکت ما خرج می‌شود این را دولت و مردم ایران قبول نکند آنها باید خودشان هم مساعدت کنند و نمی‌کنند (نراقی: طلاهای ما را هم نمی‌دهند) بنده این مسائلی را که امروز خدمت‌تان عرض می‌کنم برای این است که معلوم شود که بنده اگر چیزی به نظرم برسد به اندازة تشخیص خودم در موقع خودش تذکر می‌دهم خاطر آقایانی که با مطبوعات ارتباط دارند به این مسئله توجه دارد (قنات‌آبادی: کدام مطبوعات؟) وقتی رئیس جمهور آمریکا ژنرال آیزنهاور نامه‌ای به آقای دکتر مصدق نوشت من همان وقت در روزنامة ایران ما یک مقاله‌ای نوشتم و گفتم شما حق ندارید در موضوع غرامت اظهار نظر بکنید که غرامت زاید بر مال است این از وظایف شما نیست شما رئیس‌جمهور هستید و شما قاضی نیستید که در موضوع غرامت بتوانید اظهار نظر بکینید در همان مقاله نوشتم که مملکت ایران از انگلیس و روس و آمریکا برای خساراتی که در جنگ به او وارد شده است طلبکار است حالا اگر شما مساعدت می‌کنید استدعا می‌کنم که این را به حساب آن ضرر بیاورید و اگر قبول ندارید یک هیأتی من تقاضا می‌کنم بفرستید بیایند به ایران مطالعه کنند آنچه ضرر به ما وارد شده یک ثلثش به عهدة شما، شما از بابت همان یک ثلث به ما مساعده بدهید بدون این که اصل ۴ باشد حالا هم همین عرض را می‌کنم ما اگر مساعده‌ای می‌گیریم این ربطی به روزنامة پراودا ندارد (صحیح است) (شوشتری: عوضش مهاجر برایتان می‌فرستند) اما آقا اظهارات نسبت به جراید ببخشید اظهارات راجع به آقایان وکلا در آن روزنامه نوشته است که دو نفر از آقایان وکلا راجع به اصل ۴ صحبت کردند، این حق مسلم هر نمایندة مجلس است که هر نظری می‌خواهد بدهد استفاده کرده‌اند به اظهارات یکی از آقایان وکلا از نطق آقای امیر احتشامی در این روزنامة پراودا نقل قول کرده است یعنی نویسنده مقاله خواسته است دلسوزی بکند که آقای امیر احتشامی در مجلس چرا گفتند که تصویب با عجله ملی شدن این بر خلاف مصلحت ایران بوده است و این خیانت بوده است. این روزنامة پراودا خواسته است دلسوزی کند حالا بنده جواب قانع‌کننده‌ای می‌دهم به نویسنده پراودا و آن جواب این است که اول دفعه و اول اشخاصی که مسئله ملی شدن نفت ایران را خیانت و نقشة سیاسی امریکا دانستند و عملش را عمل امپریالیزم امریکا دانستند خود آنها بودند و با جبهه‌ای که ملت ایران مبارزه می‌کرد جمعیت‌های وابسته به چپ و جمعیت‌های موسوم به ضد استعمار بود آن روز آن جمعیت این عمل ملت ایران را خیانت می‌دانست حالا نویسنده روزنامه پراودا همان مسئله‌ای را که آن روز خودشان می‌کردند حالا می‌گویند چرا آقای امیر احتشامی در مجلس می‌کند و صحیح هم نیست (قنات‌آبادی: معلوم می‌شود که آقای امیر احتشامی با کمونیزم مربوط است) (عمیدی‌نوری: جمعیت‌های چپ طرفدار ملی شدن بودند می‌خواستند نفت بخواند) مقاله‌هایشان هست اگر اداره تبلیغات اظهارات جمعیت‌های ضد استعمار را که راجع به ملی شدن نفت می‌کردند بگیرد و منتشر کند خواهید دید که از روز اول تا آخر مخالف با ملی شدن بوده است (صحیح است) و من نوشته‌های آنها را دارم و دفعة دیگر می‌آورم. قسمت دیگر راجع به اظهارات یکی از نمایندگان اظهارات نماینده‌ای در مجلس نظر شخصی است یکی از آقایان نمایندگان اینجا اظهار کرده‌اند که ایران خوب است که به بلوک غرب بپیوندد بنده که یک نماینده‌ای هستیم عرض می‌کنم که به مصلحت ایران نیست که وارد هیچ جبهة نظامی بشود و در هیچ بلوکی وارد بشود بلکه ایران برای حفظ صلح باید یک نیروی سومی در مقابل دو بلوک درست کند (صحیح است) بنابراین حالا از آقای نویسنده خواهش می‌کنم نظر بنده را هم بنویسند منتها نظر بنده را به حساب مملکت نگذارند (عبدالصاحب صفایی: البته این هم نظر خود ایشان است) عرض کنم بنده مطالبم را می‌خواهم خاتمه بدهم فقط قسمت راجع به مطبوعات باقی مانده است نقل‌قول شده است از بعضی از مطبوعات که ایران را می‌خواهند پایگاه نظامی قرار بدهند و ایران ملحق به قراردادهای نظامی بشود بنده عرض می‌کنم که این مطبوعات که این حرف‌ها را زده‌اند دلیل و مدرک‌شان چیست؟ به علاوه دولت ایران که تکذیب کرده حالا این روزنامه‌ها که این حرف‌ها را می‌زنند کی منتشر می‌کند مدیرانش چه کسانی هستند و واقعاً چه نظری دارند به علاوه بنده تصور می‌کنم که کسی هم نباشد و هیچ نظری هم نداشته باشند در اروپا و امریکا روزی هزار روزنامه منتشر می‌شود و هزار قسم مطلب درش منتشر می‌شود این که نباید به حساب مملکت گذاشته بشود (صحیح است) بنابراین انتساب و نسبت دادن بعضی از این اظهارات ...

رئیس- آقای خلعتبری وقت شما دارد تمام می‌شود.

خلعتبری- بنده دو سه دقیقه دیگر تمام می‌کنم قسمت آخرش که می‌خواستم اظهار کنم این است که ما نمایندگان مجلس شورای ملی ایران نهایت درجه علاقه به دوستی با کشور همجوار خودمان اتحاد جماهیر شوروی داریم (صحیح است) (شوشتری: به طور متقابل) علاقمندیم به حفظ این روابط بنابراین اظهارات ما ربطی به دوستی ما ندارد و وقتی که پای حقوق ما در بیاید ما باید تذکر بدهیم در خاتمه عرضم می‌خواستم تقاضا کنم یکی از آقایان نمایندگان و یکی از دولت از دولت این است که در باب مطبوعاتی که معلوم است اخلال‌گر نیستند اگر نظریات مخالفی هم داشته باشند و انتقادی کنند والله بالله صلاح نیست که آنها را توقیف کنند دولت باید به مطبوعات آزادی بدهد که آنها انتقاد خودشان را بکنند و دولت باید در رویه خودش نسبت به مطبوعات تجدید نظر کند دوم می‌خواهم به آقایان نمایندگان تذکری از نقطه نظر همکاری بدهم همکار عزیز آقای درخشش اینجا آمد اظهاراتی کرد چند روز بعد از این رادیوی لندن گفت آقای درخشش کمونیست است و بعضی از روزنامه‌ها هم درخشش را کمونیست می‌دانند این طور نیست درخشش نماینده چندین هزار معلم است آمد در اینجا به نمایندگی چندین هزار مردم روشنفکر اظهار علاقه به شخص شاه کرد اظهار علاقه به رژیم دمکراسی کرد اگر نظریات مخالفی داشت این را نباید به حساب‌های دیگر گذاشت (احسنت) (پیراسته: خودش باید بگوید).

رئیس- آقای اردلان فرمایشی داشتید.

اردلان- سؤالی از وزارت کشور راجع به شهرداری طهران کرده بودم دستور بفرمایید برای جواب حاضر شوند.

رئیس- آقای اردلان سؤالی که راجع به شهرداری‌ها در جلسه قبل دادید به دولت ابلاغ می‌شود البته برای جواب حاضر می‌شوند آقای وزیر امور خارجه.

وزیر امور خارجه (عبدالله انتظام)- جناب آقای شوشتری بیاناتی فرمدند که البته اسباب تأثر خاطر همه آقایان نمایندگان شد (صحیح است) تهاجم، حمله، تجاوز از طرف یک کشور نسبت به کشور دیگر به هر صورت که باشد مورد انزجار ملت و دولت ایران است خاصه این که چنین عملی به یکی از اماکن مقدس اسلامی باشد و یا نسبت به دولت و مللی که هم‌کیش اما باشند متأسفانه به طوری که آقایان اطلاع دارید این قضیه در خاورمیانه یک خاری شده و اسباب ناراحتی خیال یک عده از ملل کشورها را فراهم کرده است دولت ایران در موقع خودش اقدامات مقتضی می‌کند و امید است که در تحت لوای مؤسسات مربوط به سازمان ملل یک راه حلی پیدا شود که این ملل بتوانند در شرایط همجواری با یکدیگر زندگی کنند اما در مورد فرمایشات جناب آقای خلعتبری بنده مجبورم عرض کنم که انتشار این مقاله علاوه از علت‌هایی که فرمودند خیلی بی‌موقع هم بود در این موقعی که ما با دولت شوروی مشغول مذاکرات هستیم و سعی می‌کنیم که اختلافات‌مان را رفع کنیم و خیلی حسن‌تفاهم هم در بین بود انتشار چنین مقاله‌ای البته در افکار سوء اثر داشت برای این که عکس‌العملش را امروز مابین نمایندگان محترم دیدیم (عبدالرحمن- اصلاً بر خلاف قرارداد ۱۳۲۶ بود که تعهد کردند در ایران هیچ گونه تبلیغی نکنند) بیانات جناب آقای خلعتبری که تجزیه تحلیل کردند مقاله را تماماً مستدل

بود و وزارت خارجه قول می‌دهد که موضوع را تعقیب کند و اقداماتی که متقضی باشد به عمل بیاورد (احسنت).

عبدالصاحب صفایی- عین بیانات ایشان را منعکس کنید.

۳- بقیه مذاکره در لایحه تثبیت پشتوانه اسکناس

رئیس- لایحه پشتوانه اسکناس مطرح است پیشنهادی در جلسه پیش از آقای سالار بهزادی قرائت شد و آقای سالار بهزادی هم پاسخ دادند حالا باید رأی گرفته شود یک بار دیگر قرائت می‌شود که آقایان توجه کنند اصلاحی هم در پیشنهاد کرده‌اند که سه ماه به شش ماه تبدیل می‌شود حالا قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)

بانک ملی ایران مکلف است از تاریخ تصویب این قانون تا شش ماه مبلغ یک صد میلیون ریال با سود صدی سه در اختیار بانک کشاورزی قرار دهد که توسط آن بانک برای وام‌های کشاورزی در شهرستان‌ها به مصرف برسد.

رئیس- سود را هم حق‌العمل کردند سه ماه را هم شش ماه کرده‌اند.

وزیر دارایی- بنده مخالف بودم و قبول نکردم.

رئیس- پس توضیح بفرمایید.

وزیر دارایی (دکتر امینی)- بنده در جلسه گذشته حضور آقایان توضیحاتی عرض کردم این پولی که مبلغش معلوم نیست فعلاً اگر به این کیفیت تقسیم شود اصل خود لایحه را از بین خواهد برد و از آقای سالار بهزادی تقاضا کردم که این پیشنهاد را معلق بگذارند تا بعد فکر اساسی بشود البته اگر گشایش شد در صورت امکان مضایقه نخواهد شد. (سالار بهزادی: مدتش را شش ماه کردیم) این یک تکلیفی است که معین می‌فرمایید اگر تا شش ماه خدای نخواسته نرسید آن وقت چه باید کرد باید وسایل اجرایش را هم فراهم کرد بنده تقاضا می‌کنم که آقایان صرف‌نظر بفرمایند البته تمام این قسمت‌ها اصلاح خواهد شد.

رئیس- چون به بانک رهنی یک مساعدتی شده و همین طور به بانک کارگشایی، بنابراین این پیشنهاد اگر رد شود صورت خوبی ندارد (صحیح است) می‌خواهید مبلغش را پنجاه میلیون ریال بکنید مجلس هم رأی می‌دهد (اردلان: اجازه بفرمایید؟) صحبت شده حالا باید رأی گرفته شود. آقایانی که با اصلاح پنجاه میلیون ریال که ۵ میلیون تومان بشود و به بانک کشاورزی مساعده داده شود موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بقیه پیشنهادات قرائت می‌شود.

(پیشنهاد آقای صدرزاده به شرح زیر خوانده شد).

پیشنهاد می‌کنم در ماده ۷ بعد از جمله تشکیل یافته با سرمایه دولت جمله زیر (یا با سرمایه افراد) افزوده شود. صدرزاده‏

چند نفر از نمایندگان- یک مرتبه دیگر خوانده شود.

رئیس- آقای صدرزاده.

صدرزاده- اجازه می‌خواهم در خصوص این پیشنهاد یک مقدمه مختصری به عرض آقایان برسانم، در این سال‌های اخیر به مناسبت انحصار تجارت که در اختیار دولت قرار گرفته بود وضع اقتصادی مملکت بسیار بد بود بیکاری زیادی در مملکت برای افراد پیدا شد بسیاری از دسته‌جات که به تجارت و کسب آزاد اشتغال داشتند فرومایه و بیچاره شدند در همین دو روز پیش تلگرافی از هیأت بازرگانان شیراز رسیده بود و راجع به طرحی که در مجلس سنا راجع به آزادی تجارت تقدیم و طرح شده است تأیید و پشتیبانی کرده بودند و نیز تقاضا دارند که نسبت به آن طرح آزادی تجارت در مجلس شورای ملی هم از نظر مجلس سنا پشتیبانی بشود (موسوی: طرح کافی نیست). حالا اگر نواقصی هم باشد باید این نواقص را رفع کرد بنده تصور می‌کنم این لایحه پشتوانه نشر اسکناسی که از طرف دولت فعلی تقدیم شده است تا حدی در امور اقتصادی کشور اگر درست اجرا بشود گشایشی به وجود بیاید در ماده ۷ از طرف دولت این طور پیشنهاد شده است که «وام‌هایی که قسمت بانکی بانک ملی ایران ممکن است در آتیه طبق قوانین به دولت و سازمان برناه و شهرداری‌ها و شرکت‌ها و بنگاه‌های تشکیل یافته با سرمایه دولت بدهد منحصراً باید به مصرف عمران برسد» بنده تصور می‌کنم این قیدی که راجع به سرمایه دولت یعنی مؤسسه‌ای که با سرمایة دولت تشکیل یافته باشد شده است که به مصرف کارهای عمرانی برسد بجا است ولی این کمک نسبت به بنگاه‌هایی که با سرمایه افراد تشکیل شود و منظور آنها کارهای عمرانی است باید نسبت به آنها هم به عمل به یادی یعنی منحصراً لازم نیست که بنگاه‌هایی که با سرمایه دولت تشکیل یافته است از این مساعدت بهره‌مند شوند بلکه بنگاه‌هایی هم که با سرمایه افراد تشکیل یافته‌اند و منظور آنها کارهای عمرانی است از این مساعدت استفاده کنند به این مناسبت بنده پیشنهاد کردم بعد از جمله با سرمایه دولت تشکیل یافته باشد جمله یا با سرمایه افراد افزوده بشود تا آنها هم بتوانند از این مساعدت بهره‌مند بشوند (تیمورتاش: بنده مخالفم اصلاً اشتباه لفظی شده است).

رئیس- آقای وزیر دارایی.

وزیر دارایی- بنده تصور می‌کنم برای آقای صدرزاده اشتباهی رخ داده این ماده ناظر به شرکت‌های دولتی است و علت این که این قید هم گردیده این بوده است که این شرکت‌های دولتی یا وابسته به دولت ممکن است یک پول‌هایی برای این کارهای تولیدی بگیرند و بعد هم استفاده کنند برای کارهای غیر تولیدی این بود که در اینجا خواستیم این مطلب را روشن کنیم و حتی اگر خاطر آقایان باشد پیشنهادی شد که اگر غیر از این بشود مجازات بشوند اشخاص در صورتی که شرکت‌های خصوصی اصلاً ارتباط با این کار ندارند و قانون مخصوصی می‌خواهد نه حمایت وزارت دارایی البته به اعتبار و سرمایه خودشان ممکن است از بانک ملی قرض کنند و هیچ مرزی و حدی هم برایش نیست بنابراین خواستم توجه جنابعالی را جلب کنم که این ماده مربوط به شرکت‌های دولتی است و هیچ حد و قیدی و شرطی برای شرکت‌هایی که با سرمایه خودشان تشکیل می‌شود نسبت به عنوان سرمایه و اعتباری که معمولا بانک ملی می‌دهد.

صدرزاده- پس ربطی به شرکت‌های غیر دولتی ندارد؟ (وزیر دارایی: خیر) بنده قانع شدم با توضیح جنابعالی پس گرفتم.

رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده اضافه شود.

نسبت به کسانی که مریض هستند و طبق تشخیص اطبای مورد اعتماد دولت ناگزیر از مسافرت به خارج می‌شوند دولت ارز به نرخ رسمی و متناسب خواهد داد. پیراسته‏

رئیس- این پیشنهاد وارد نیست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)

پیشنهاد می‌کنم این تبصره افزوده شود به ماده ۷ چنانچه بانک ملی ایران بخواهد به اتکا این قانون یا مجوز قانونی دیگر بر حجم اسکناس منتشره در تاریخ تصویب این قانون بیفزاید بانک ملی موظف خواهد بود که لااقل معادل یک سوم اسکناس‌های جدیدالانتشار را به صورت اعتبار در اختیار بانک کشاورزی قرار دهد که به مصرف پرداخت وام‌های کشاورزی قرار دهد که به مصرف پرداخت وام‌های کشاورزی و تولیدی برسد حق‌العملی که بانک ملی از بانک کشاورزی دریافت می‌کند حداکثر سه درصد خواهد بود (صفایی: نظیرش رد شد) و حق‌العملی که بانک کشاورزی از مشتریان خود از وام‌های پرداختی از محل این اعتبار دریافت خواهد داشت حداکثر صدی ۶ در سال خواهد بود.

حیدرعلی برومند

رئیس- این بانک‌ها اساس‌نامه دارند این از کارهای داخلی آنها است این پیشنهاد وارد نیست یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم عبارت ذیل به ماده ۷ اضافه شود تخلف از مفاد این ماده به منزله دخالت غیر قانونی در اموال می‌باشد و متخلف طبق قوانین مربوطه مجازات خواهد شد. قوامی‏

رئیس- یک پیشنهاد آقای حمید بختیار کردند که به عنوان انفصال از خدمات دولتی بود و رد شد این مربوط به مجازات است آقای قوامی توضیحی دارید بفرمایید.

قوامی- بند اول ماده را قرائت می‌کنم ماده ۷ می‌نویسد (وام‌هایی که قسمت بانکی بانک ملی ایران ممکن است در آتیه طبق قوانین به دولت و سازمان برنامه و شهرداری‌ها و شرکت‌ها و بنگاه‌های تشکیل یافته با سرمایه دولت بدهد مختصراً باید به مصرف عمران و با افزایش تولید کشور برسد بانک‌های با سرمایه دولت تشکیل شده یا می‌شوند از این قاعده مستثنی هستند شرط این که وام دریافتی آنها به مصرف اعطای وام به دولت و شهرداری‌ها و وام‌های غیر تولیدی بنگاه‌ها و شرکت‌هایی که با سرمایه دولت تشکیل یافته‌اند نرسد ولی در اینجا به هیچ وجه قید نشده است که اگر خدای نکرده یک متخلفی پیدا شد این به چه کیفیتی مجازات خواهد شد بنده می‌خواستم از جناب آقای وزیر دارایی استدعا کنم که موافقت کنند در اینجا مجازاتی برای این نوع متخلفین ذکر بشود بسته است به نظر آقایان.

رئیس- آقای وزیر دارایی.

وزیر دارایی- بنده اصولاً اشکالی نمی‌بینم که برای متخلفین یک مجازاتی قائل شوند ولی می‌بینم که پیشنهاد آقای قوامی خیلی وسیع است تخلف از مورد ماده ۷ نباید گفته بشود اگر گفته شود در صورتی که این وام را در غیر موردش صرف کنند تصرف در اموال دولت خواهد بود.

رئیس- اشکالی ندارد آقای قوامی در این قسمت نظری دارید اصلاحی فرمودید؟

عبدالرحمن فرامرزی- می‌گویند این در قانون هست.

رئیس- با توضیحی که آقای وزیر دارایی دادند ممکن است استرداد بفرمایید.

قوامی- ایشان اصلاحش را قبول کردند.

رئیس- آقای اردلان شما موافقید (اردلان: موافقم) آقای دولت‌آبادی (بنده موافقم) آقای دکتر شاهکار.

دکتر شاهکار- بنده مخالفم.

رئیس- بفرمایید.

دکتر شاهکار- هر گونه تصرف در اموال دولتی برخلاف آنچه که مقنن معین کرده است جرم است و در ماده ۷ نوشته شده است که وام‌ها و این وجوه باید به این مصرف برسد و اگر خزانه‌دار دولت یا وزیر دارایی برخلاف این دستور عمل کند این صرفاً منطبق به ماده اختلاس و تصرف غیر قانونی در اموال دولتی است عیب این پیشنهاد این است که اساس مطلب را شل خواهد کرد

نفس این که اگر مقامی نص صریح نباشد تصرف در اموال دولتی نیست واین نقص غرض جناب آقای قوامی است بنده خیال می‌کنم که اگر از این پیشنهاد منصرف بشوید اصل مطلب قوی‌تر خواهد بود اصل مطلب در این مورد مشمول تصرف غیر قانونی است و باید مجازات شود (احسنت) (فرامرزی: صحیح است).

اردلان- آقای رئیس من موافقم، موافق هنوز صحبت نکرده.

رئیس- چون شور دوم است در پیشنهادات یک مخالف بیشتر صحبت نمی‌کند (اردلان: شور دوم نیست) لایحه دو فوریت داشت پس در حکم شور دوم است رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقای قوامی آقایان موافقین قیام کنند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد، یعنی مورد توجه شد سه پیشنهاد رسیده که تقریباً مشابه هم هست حالا قرائت می‌شود که آقایان توجه بفرمایند به یکی از آنها رأی گرفته می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)

مقام ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نماید که به جای تبصره پیشنهادی آقایان میراشرافی و نقابت تبصره ذیل به ماده هفت اضافه شود. تبصره: هزینه و حق‌العمل و کارمزدی که بانک‌ها و مؤسسات اعم از دولتی یا غیردولتی در قبال وام پرداختی می‌توانند دریافت کنند نباید از مبالغ مندرج در ذیل تجاوز نماید و متخلفین هر کس و در هر مقام که باشند محکوم به دو سال حبس خواهند بود.

الف- در مورد وام‌های بانک رهنی و ساختمانی تا پنجاه هزار ریال حداکثر پنج درصد و نسبت به وام‌های بیش از پنجاه هزار ریال هشت درصد.

ب- در مورد وام‌های بانک کارگشایی تا پنج هزار ریال تا بیست هزار ریال سه درصد و از بیست هزار ریال تا پنجاه هزار ریال پنج درصد و از پنجاه هزار ریال به بالا تابع مقررات فعلی بانک کارگشایی خواهد بود.

ج- در مورد وام‌های کشاورزی تا پنجاه هزار ریال حداکثر شش درصد و نسبت به وام‌های بیش از پنجاه هزار ریال حداکثر بیش از ۷ درصد از هر حیث نباید تجاوز نماید.

د- در مورد وام‌های تجاری و بانکی اعم از دولتی و یا غیر دولتی نباید از هشت درصد مجموعاً از هر حیث تجاوز نماید.

ه- حق‌العمل و کارمزد در کارهای تجاری عادی حداکثر به ۹ درصد تثبیت می‌گردد. شادمان‏

رئیس- بعداً دو پیشنهاد دیگر است که مشابه است آنها را هم می‌خوانیم تطبیق می‌دهند آقایان چون وقتی پیشنهادها مشابه شد قبول یکی از آنها با تشخیص بنده است حالا آقای شادمان بفرمایید توضیح بدهید.

جلال شادمان- اصولاً کلیه مسائل عالم از هر حیث که باشد دارای یک نوع ظرافت مخصوصی می‌باشد البته همان طور که مسائل سیاسی یک نوع ظرافت مخصوص دارد مسائل ادبی و ریاضی از این قاعده مستثنی نیست مسائل پولی و مالی و اقتصادی نیز تابع همین اصل کلی می‌باشد لکن ظرافت آنها نظری نیست و تابع یک سلسله اصول و قواعد علمی و فنی می‌باشد در باب ظرافت یک شعر هر قدر که رسا و زیبا باشد اختلاف نظر تقریباً قطعی است اما در باب نتیجه پنج ضرب در پنج هیچ عاقلی تردید نمی‌کند و بنابراین اگر بخواهیم در باب اصول بانکی و میزان بهره و نتایج حاصله از آنها بحث کنیم باید با کمال صبر و حوصله ارقام را در مقابل چشمان خودمان بگذاریم و نتایج حاصله را با خونسردی و همان خشکی مربوط به ارقام قضاوت کنیم آقای میراشرافی نماینده محترم مجلس شورای ملی در باب تغییر و تثبیت نرخ بهره وامی که بانک‌ها به مردم می‌دهند و یا به طور عادی بین خود تجار عمل می‌شود پیشنهادی تقدیم نمودند و با کمال زیرکی از تجارب گذشته استفاده کردند و احساسات و عواطف نمایندگان محترم را تحریک کردند و در نتیجه در وهله اول رأیی داده شد که شاید دور مصلحت کلی مملکت باشد ولی آنچه که مسلم است ظاهر این مطلب به حساب فقرا گذاشته شد در صورتی که این کار بیشتر به نفع سرمایه‌داران و سفته‌بازان تمام خواهد شد (ارباب: خدا لعنت‌شان کند) برای روشن شدن مطلب باید بگویم که انواع وام‌ها در عالم در هر حال به دو دسته کلی بیشتر تقسیم نمی‌شود یا وام تولیدی است که انشعاب آن بر حسب زمان و مکان و مقتضیات متعدد و فراوان است و یا وام‌هایی است که صرفاً برای رفع احتیاجات شخصی و یا خانوادگی داده می‌شود در هیچ کجای عالم نرخ بهره وامی که برای تعمیر یک عمارت شخصی داده می‌شود با نرخ وامی که برای استخراج یک معدن می‌دهند مساوی نیست. (صحیح است) و این مطلب کاملاً منطقی است زیرا که وام دومی برای مدت طولانی و برای انتفاع وام‌گیرنده است و قرضة اولی منحصراً برای رفع احتیاج یک خانواده است از این گذشته البته مسائل بسیار دقیق علمی و فنی دیگر هم هست که نه مقام ریاست و نه حوصله نمایندگان محترم به من اجازه می‌دهد که آنها را تجزیه و تحلیل کنم مطلب دیگری که در باب میزان نرخ بهره پول باید در نظر گرفت مدت بهره است با توجه به این مقدمات و ذکر این نکته که اصولاً در تمام عالم بانک متعلق به پول‌دارها است چرا که فقرا با بانک کاری ندارند در باب مقررات بانکی به نام فقرا بحث کردن از عالی‌ترین انواع سفسطه است (صحیح است) جناب آقای میراشرافی (پورسرتیپ: راجع به بانک کارگشایی این طور نیست) اجازه بفرمایید الان می‌رسیم جناب آقای میراشرافی نماینده محترمی که یک زن بیچاره کاسه به دست را در بانک کارگشایی دیده بودند این تابلوی رقت‌آور را در اینجا به صورتی تصویر کردند که مجلس به نفع سفته‌بازان رأی داد پول بانک‌های دولتی یا بهتر بگویم امانت مردم را با صدی شش به سفته‌بازان دادن و آن پول را آنها با صدی سی فرع به خورد فقرا بدهند این مصلحت فقرا نیست (صحیح است) بانک ملی ایران یا هر بنگاه و مؤسسه دولتی اگر لااقل از این راه نفعی می‌برد در دفاتر رسمی خود ثبت می‌کند و آخر سال آن را در معرض قضاوت مردم می‌گذارد و مالیات می‌دهد شما یک تاجر هندی یا یکی از این صاحبان قصور چند طبقه را که متعلق به روده‌چی و گیوه‌چی و مس‌چی و دستمال‌چی است به من نشان بدهید که دفتر رسمی داشته باشد و دفتر او ضرر نشان ندهد (صحیح است) بنابراین این چه اصراری است که یک حفرة دیگر برای کسر بودجه این مملکت برای جبران هزینه اداری بانک‌ها برای دولت باز کنید من وقتی برای آقای میراشرافی که تشریف ندارند تشریح کردم که این پیشنهاد شما برای فقرا چندان نفعی در بر ندارد و دیدم اظهار می‌دارند که من فی‌الواقع می‌خواستم که برای طبقه محتاج کاری انجام بدهم بر خود واجب دانستم که راه حلی برای این کار پیدا بکنم و به همین دلیل روز گذشته با مدیران بانک ملی و کشاورزی و رهنی ملاقات کردم و به تفصیل مطالب را با آنها بحث کردم آقایان می‌دانند که هر سه این آقایان یعنی آقای ناصر و بختیار و نیساری از صاحب‌منصبان شریف و فوق‌العاده مورد احترام مملکت هستند (صحیح است) لکن وظیفه وجدانی من به من حکم می‌کند که در این مقام رسمی از کمال حسن‌نیتی که این سه نفر دیروز به نفع فقرای این مملکت نشان دادند کمال امتنان و تشکر را بکنم (صحیح است) آقایان اینجا بحث شد از کسی که فرش زیر پا و یا لحاف منحصر به فردش را در بانک کارگشایی به پنجاه تومان گرو می‌گذارد شش درصد فرع بگیرند من دیروز موافقت مدیر بانک ملی ار جلب کردم تا به آنهایی که کاسه آبگوشت یا یک چرخ خیاطی منحصر به فرد خود را گرو می‌گذارند و بالاخره تا وجوه پنج هزار ریال را فقط یک درصد فرع بگیرند (احسنت) اما باید بگویم که اغنیا حتی در مورد گرو گذاشتن کاسه آبگوشت فقرا هم به حق آنها تجاوز می‌کنند من ثابت می‌کنم که بانک کارگشایی را صراف‌ها و سفته‌بازها و پول‌دارهای بی‌انصاف از محور حقیقی خود منحرف کرده‌اند (صحیح است) بانک کارگشایی در حال حاضر انبار ذخیره و حفاظت‌گاه بسیار مطمئن اموال اغنیا است (صحیح است) آنهایی که در کاباره‌ها می‌رقصند یا در ییلاق‌های اطراف تهران به سیر می‌برند اموال‌شان را برای حفظ از سرقت و یا جلوگیری از بید خوردگی در گرو بانک کارگشایی می‌گذارند (صحیح است) (تفضلی: مخصوصاً قالی را) در هر حال پس از این مقدمه که البته معذرت می‌خواهم اگر به طول کشید چنان که گفتم دیروز با رؤسای بانک‌های کشاورزی و رهنی و بانک ملی مذاکره کردم و اشکالات آنها را شنیدم و حتی بیلان بانک کشاورزی را دیدم که با فرعی که گرفته در سال گذشته مبالغی هم ضرر کرده اما در مورد بانک رهنی اگر اجازه می‌فرمایید پیشنهادی را که عرض کردم خود قرائت کنم تا یکی یکی خودم توضیح کنم (نمایندگان: بفرمایید) هزینه و حق‌العمل و کارمزدی که بانک‌ها و مؤسسات اعم از دولتی یا غیر دولتی در قبال وام پرداختی می‌توانند دریافت کنند نبایداز مبالغ مندرج در ذیل تجاوز نماید و متخلفین هر کس و در هر مقام که باشند محکوم به دوسال حبس خواهند بود.

الف- در مورد وام‌های بانک رهنی و ساختمانی تا پنجاه هزار ریال حداکثر پنج درصد و نسبت به وام‌های بیش از پنجاه هزار ریال هشت درصد. (موسوی: الان که کمتر می‌گیرند) الان هفت و نیم درصد می‌گیرند که با کارمزد و سایر چیزهایی که علاوه می‌شود در حدود ۱۲ درصد است و به همین دلیل کمال تشکر را از حسن‌نیت آقای بختیار دارم و واقعاً وظیفه وجدانی من بود و حالا اجازه بدهید که از روی ارقام ثابت کنم این گذشتی که می‌شود تا چه اندازه مؤثر است الان عرض می‌کنم در سال ۱۳۳۲

(رئیس: توضیحات‌تان را مختصر بفرمایید) ۶۸۴۲ وام در بانک رهنی داده شده از این ۶۸۴۲ فره ۶۲۴۸ فقره‌اش از هزار تومان کمتر بود بنابراین وقتی بانک رهنی قبول کرد که به این اکثریت ۹۸ درصد با کمتر از پنج درصد فرع یا حق‌العمل اسمش را هر چی می‌گذارید بگذارید وام بدهد من تصور می‌کنم که دیگر بانک رهنی برایش امکان نخواهد داشت که حتی یک پول استفاده در بیلانش نشان بدهد و این حد اعلای مساعدتی است که می‌تواند بکند برای این که با ارقام و دلایل حساب کردند و آنچه واقعاً نسبت به فقرا می‌توانستند کمک بکنند کردند و تخفیف دادند این در مورد بانک رهنی، در مورد بانک کشاورزی با فرعی که فعلاً می‌گیرند به طوری که قبلاً عرض کردم چون شعبات متعددی دارند و این شعبات تا آنجایی که برایشان مقدور بود صندوق‌های روستایی باز کرده‌اند بهره‌ای که می‌گیرند تکافوی هزینه فعلی اداریشان را نمی‌کند و گزارشی که آقای نیساری نشان دادند که برای ملاحظه آقای دکتر امینی تهیه کرده بودند در آن دو پیشنهاد کرده بودند که اگر آقایان در مجلس موافقت فرمایند بهره هی طویل المدت وام‌های کشاورزی با صدی شش تصویب شود و یا می‌بایستی کسر بودجه کشاورزی را در بودجه دولت بگذارند و یا می‌بایستی که صد میلیون تومان به سرمایه بانک کشاورزی علاوه کنید چون این دو قسمتش در حال حاضر مقدور نیست و مصلحت نیست در توضیحی که به من دادند موافقت کردند وام‌های

کشاورزی را حداکثر من حیث‌المجموع هفت درصد بکنند (دکتر وکیل: الان شش درصد هست) شش درصد است و یک و نیم درصد کارمزد است به اضافه حق‌العمل و ارزیابی و غیره که می‌شود یازده درصد موافقت کردند که من حیث المجموع از هر بابت هفت درصد بگیرید (دکتر وکیل: این گران‌تر می‌شود). خیر بنده اطمینان می‌دهم که این طور نیست آقا بانک کشاورزی در سال گذشته ۱۶۹۶۹ فقره وام کشاورزی داده که از آن ۱۶۹۶۹ فقره وام ۱۶۱۷۹ فقره‌اش مشمول این است یعنی وام‌هایی است که کمتر از ۵ هزار تومان است بنابراین آنهایی که کمترند یعنی نود و هشت درصدش مشمول این تخفیف حداکثرش را نوشته‌ایم که بیش از هشت درصد نمی‌توانند (پورسرتیپ: من حیث‌المجموع؟) من حیث‌المجموع نمی‌توانند بگیرند و اما در مورد بانک کارگشایی که آقای ناصر انصافاً دیدم که پیش از همه آقایان اظهار تأسف می‌کرد قبول کردند برای اشخاصی که فقیر و بی‌چیز هستند برای اشخاصی که کاسه‌ای یا چرخ خیاطی و چیزی از این قبیل گرو می‌گذارند تا پانصد تومان فقط یک درصد بهره بگیرند.

رئیس- آقای شادمان از وقت شما گذشت.

شادمان- فرمودید که توضیح بیشتری بدهم الان عرایضم تمام می‌شود بنابراین با توجه به این توضیحاتی که دادم و جناب آقای ناصر هم توضیح دادند که وام‌هایی که بانک ملی می‌دهد از یک درصد حداقل تا هشت درصد حداکثر بیشتر نیست این وام‌ها بر حسب موضوع وام و بر حسب مدتش و بر حسب این که تجاری است یا برای هزینه است موادش مختلف است بسیار هست که صدی دو می‌گیرند بنابراین با موافقت آقایان رؤسای بانک‌ها من این پیشنهاد را تهیه کردم و صبح به آقای وزیر دارایی نشان دادم و تصور می‌کنم که پیشنهاد بنده را قبول کردند و حالا توضیح خواهند فرمود و بنده پیشنهادم را قرائت می‌کنم و مرخص می‌شوم.

رئیس- شما بفرمایید در موقعش قرائت می‌شود (داراب: بنده مخالفم) آقای سعید مهدوی (نقابت: طبق ماده ۱۲۰ اخطار دارم در مورد آقای شادمان ماده ۱۲۰ را رعایت نفرمودید) بله پنج دقیقه بیشتر نمی‌شود تذکر داد ماده ۱۲۰ این است.

سعید مهدوی- در جلسه گذشته وقتی که پیشنهاد آقای نقابت مطرح شد اینجا گفته شد که صدی شش بگیرند بنده پیشنهاد تجزیه دادم نه روی کم و زیادیش اصولاً بنده معتقد هستم که در این لوایح دولت از لحاظ پیشنهاداتی که می‌شود ما همه ایراد می‌گیریم که اینها چرا سه فوریتی است و رویش بحث نمی‌شود چرا به کمیسیون نمی‌رود که مطالعات بیشتری بشود و رویش بحث بشود؟ (صحیح است) وقتی مطالعه بیشتری شد اشکالات مرتفع می‌شود و در خارج هم به این شکل منعکس نمی‌شود و چیزی که تصویب شد هم به درد بانک می‌خورد هم به درد مردم اما یک چیزی که صحبت شد این سر و صداها و مخالفت‌ها از نقطه نظر فرع زیاد هیچ وقت مربوط به صدی شش بلکه صدی هفت و هشت و نه و دوازده از وام بانک‌ها نیست قرض‌هایی است که با فرع صدی هجده صدی بیست و چهار صدی سی و شش که تجار و یک عده محتکرین و بازاری می‌گیرند می‌باشد برای آنها در قانون ما هرچه مطالعه و دقت کنیم دو سال حبس را ده سال کنیم تأثیری در اوضاع و احوال ندارد یعنی برای کسانی که قرض می‌کنند گشایشی حاصل نمی‌شود قرض می‌کنند اگر ده هزار تومان قرض می‌دادند دو هزار تومانش را کسر می‌کردند حالا می‌گویند سه هزار و پانصد تومان فرع است و می‌کشند رویش برای این که ممکن است سال دیگر هم تجدید نشود این پیشنهادی که آقای شادمان دادند به نظر بنده باز هم باید مطالعه بیشتری بشود در این پیشنهاد بعضی از آن چیزهایی که منطور آقایان بود اضافه می‌شود اگر بانک کشاورزی را بعضی مقرراتش را مطالعه بفرمایید می‌بینید که نوشته است حق‌العمل قرض‌هایی که برای مقاصد فوق یعنی برای کشاورزی است نباید از صدی ۴ تجاوز کند و منافع مزبور باید پس گرفته شود اینجا ما آمده‌ایم گفته‌ایم صدی هفت و صدی هشت (شوشتری: در مجلس اینها را نگویید) وزیر دارایی وقت می‌گوید اعلام می‌کند به من یک ماهه اجازه بدهید قانون بانک‌داری را بیاورم اینجا و توجه مجلس هم معلوم شد که به کسر فرع است این را بگذارید برای مورد خودش که با یک مطالعه بیشتری باشد و به عقیده بنده موردش اینجا نیست و آیین‌نامه هم ناقل است که نباید در یک موادی همچو پیشنهاداتی بیاید که خارج از موضوع لایحه باشد.

رئیس- پیشنهاد آقای نقابت قرائت می‌شود عرض کردم که این سه پیشنهاد مشابه است همه اینها قرائت می‌شود بعد به هر کدام که متناسب‌تر بود رأی می‌گیریم آقایان توجه بفرمایند (پیشنهاد آقای نقابت به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم این تبصره به ماده ۷ اضافه شود اخذ نزول در معاملات مطلقاً ممنوع است و بانک‌ها و اشخاص فقط هزینه و حق‌العملی متناسب با معامله دریافت می‌نمایند که نباید از صدی ۶ تجاوز نماید.

متخلفین از این قاعده به دو برابر وجهی که دریافت کرده‌اند به عنوان غرامت محکوم می‌شوند و در صورت تکرار به شش ماه تا سه سال حبس تأدیبی محکوم خواهند شد.

نقابت‏

رئیس- آقای نقابت.

نقابت- عرض کنم برای آقای شادمان چون دفعه اول‌شان بود ما ماده ۱۲۰ را رعایت نکردیم ۵ دقیقه وقت داشتند ۲۰ دقیقه صحبت کردند ولی بنده سعی می‌کنم که ۴ دقیقه صحبت کنم تا جبران شده باشد مطلب آقا خلاصه تخصص و علم و رئیس بانک نمی‌خواهد مطلب این است که مردم محتاجند آنان که غنی‌ترند محتاج‌ترند غنی‌ها هم یک قرض دیگری دارند فقرا هم یک قرض دیگری ما هم در اینجا در حضور طبقات عالی و برگزیدگان مملکت نمی‌خواهیم یک تابلویی ترسیم بکنیم که ایجاد تأثر بکند که روی تأثر رأی بدهیم اینجا مجلس شورای ملی است و باید در حدود مطلق رأی داد مقصود این است که نرخ بهره زیاد است و پهلوی فلان پول‌دار هم زیاد است حساب و قاعده‌ای هم ندارد هر کس هم هر چه از دستش برآید می‌گیرد و هر چه توانست اضافه می‌گیرد باید این را یک تعدیلی بکنید نتیجه این نزول‌خواری، نتیجه این رباخواری، نتیجه این خلاف شرع این شد که سرمایه‌های مردم به کارهای تولیدی نمی‌رود کسی نمی‌رود زراعت بکند کسی نمی‌رود خانه بسازد اجازه بدهد کسی نمی‌رود کار تولیدی بکند زیرا بهتر می‌داند که تومانی یک عباسی دو عباسی سه عباسی توی بازار با ملک ثبت شده نزول‌خواری کند رباخواری کند و آنچه که می‌بینم تحت تأثیر لوای حق و شریعت مطهره این گونه آدم‌ها بهره‌مند نمی‌شوند مریض می‌شوند بدبخت می‌شوند اصل پول‌شان از بین می‌رود آن تاجر ورشکست می‌شود و به قول سعدی:

آن همه آبی که در آن شیر بود سیل شد آنگه رمه را در ربود

با این همه شما یک دسته‌ای حمله کنید به مس‌چی و میخ‌چی و پوست‌چی و پول‌چی و یک دسته حمله کنید به فقرا و بدبخت‌ها چه فرقی می‌کند زیر این بیرق سه رنگ ایران تمام باید تأمین قضایی داشته باشند تمام باید مشمول عدالت اجتماعی باشند این که ما پیشنهاد کردیم نظر این بود که فقط حداکثر بهره را تعیین کنیم یعنی از صدی هشت حق‌العمل ببخشید آقای شوشتری زبانم لال که بگویم سود و نزول آن هم در مجلس شورای ملی با اصل دوم قانون اساسی فقط حق‌العمل حق‌السعی ما حدش را ماگزیمم و حداعلی را گفتیم هشت درصد منتهی بانک‌ها از نظر این که مبلغ را ۵۰۰ تومان صد تومان و دویست تومان قرض بدهند بنا به آیین‌نامه‌های داخلی‌شان می‌آیند یک مقررات توی بانک برای خودشان ترتیب می‌دهند ولی مجلس می‌نویسد که زیاده از صدی هشت نگیرند و چیز دیگری نگیرند و اگر گرفتند مجرمند هم شرعاً مجرمند و هم قانوناً مجرمند برای حسن اجرای کار برای سانگسیون اجرایی این جور قرار گذاشتیم که در یک نوبت دو برابر وجهی که به عنوان نزول گرفته‌اند مشمول غرامت بشود و حکم صادر بشود و در نوبت دوم هم به شش ماه تا سه سال حبس تأدیبی که در محکمه جنحه محاکمه شوند محکوم شوند این طرزی است که پیشنهاد شده این پیشنهاد آقای شادمان در داخل این است النهایه ایشان آمده اد و تجزیه کرده‌اند و گفته‌اند که پانصد تومان صدی ۵ و ششصد تومان ۷ درصد بدهند ولی ممکن است اختلاف سلیقه پیدا شود بگویند چهارصد تومان سه و نیم درصد انی را ما بحث نمی‌کنیم حداکثرش را می‌گذاریم و حداقلش را چون قید کردیم در عبارت که حق‌العمل متناسب با معامله می‌گیرند که حداکثرش فلان است نتیجه این می‌شود از آن مبلغی که مجلس در نظر می‌گیرد تجاوز نکند و یک سانگسیونی داشته باشد مذاکره با آقای رئیس بانک ملی و یا رئیس بانک کشاورزی این حرف‌ها صحیح است و خود بنده با آقای ناصر صحبت کردم و گفتند که صدی شش کم است سوء استفاده می‌شود و یک عده پول از بانک می‌گیرند و توی بازار از آن سوء استفاده می‌کنند و رفتاری می‌کنند که به ضرر اقتصادیات است چون نظر دادید البته نباید که راه را باز گذاشت آقایان موافقت کردند با جناب آقای وزیر دارایی حین ورود صحبت کردم که آقا این صدی شش اگر کم است بکنید صدی هشت فرمدند مطالعه می‌کنیم حالا اگر موافقت بکنید اگر نکنید باید بالاخره این کار انجام بشود زیرا اگر که بنا باشد ما از صدی هشت بیشتر اجازه بدهیم هیچ پولی خرج تولید نمی‌شود و این رباخواری در مملکت ادامه پیدا می‌کند.

شوشتری- برای این کار فکری در خارج بکنید و البته در مجلس مقتضی نیست.

رئیس- آقای وزیر دارایی.

وزیر دارایی- در همه جای دنیا نرخ تنزیل و بهره را بانک‌های ناشر اسکناس تعیین و تنظیم می‌کنند که نرخ بهره از یک حدی تجاوز نکند آقایان اگر ملاحظه فرموده باشند در فرانسه یا انگلستان تعیین می‌کنند که نرخ بهره بانک ناشر اسکناس چه قدر است و این را بر حسب مقتضیات بالا و پایین می‌برند پول هم آقا این مثل یک کالاست که هر چه قدر در خارج کم باشد یعنی عرضه‌اش کم باشد به همان نسبت قیمتش بالا می‌رود بهترین دلیل این که آقایانی که تشریف دارند و در اطاق بازرگانی واردند می‌دانند که وقتی که احتیاج دارند به این که یک پولی را بگیرند و یک جنسی را بخرند اگر از بانک ملی یا از بانک‌های دیگر توانستند که بگیرند می‌گیرند و اگر ندادند می‌روند بازار و به هر نرخی که دادند تهیه می‌کنند (داراب: تا اندازه‌ای که صرف کند می‌گیرند) این که تثبیت می‌فرمایند آقایان نرخ را به این کیفیت و تصور می‌فرمایند که آن

همان طوری که آقایان دارند انجام خواهد شد متأسفانه بنده باید عرض کنم که در عمل انجام نخواهد شد آقای شادمان اینجا طوری عنوان مطلب فرمودند که اگر بنده بخواهم مخالفت بکنم خدای نکرده با فقرا صحبت فرمودند بانک برای اشخاصی است که سرمایه‌دار باشند و به تناسب اعتبارشان از بانک می‌گیرند فقط می‌ماند بانک کارگشایی و این بانک که واقعاً مال فقرا است این را واقعاً باید بهش توجه کرد و توجه این است که فقط به طبقه معینی قرضی بدهد و به دیگران ندهد چون آقایان دقت فرموده‌اند یک قسمت عمده مشکلاتی که در بانک‌ها ایجاد شده است طرز تقسیم قرضه است آقایان پرونده ملاحظه بفرمایند چه در بانک ملی چه در بانک رهنی و کشاورزی اشخاصی که فرضی کرده‌اند اولاً برای آن مورد قرض نکرده‌اند کرده‌اند به آن که آمده‌اند ملاحظه کاری کرده‌اند و به یک اشخاص غیر مستحقی قرض داده‌اند و اگر برگشت پول را ملاحظه بفرمایید با کیفیتی که در بانک رهنی قرض می‌کنند متأسفانه در سر موعد نمی‌توانند بپردازند یا اجراییه صادر می‌شود یا مساعدت می‌شود و تمدید می‌شود به طوری که این سرمایه بانک راکد می‌ماند بنده خواستم توجه آقایان را جلب کنم که در این مسائل فنی احساسات به خرج ندهند و تصور نفرمایند که یک ماده‌ای که گذرانیدند واقعاً به خیال خودشان یک عده را نجات داده‌اند اینجا این طور مذاکره می‌شود و مردم خیال می‌کنند که بانک ملی یک بانکی است که برای سودپرستی است و برای این است که حداکثر استفاده را بکند و یک بهره عجیب و غریبی می‌گیرد که آقایان می‌خواهند آن را از بین ببرند در صورتی که بانک الان در نامه‌ای که به بنده نوشته است یک قسمتش را قرائت می‌کنم نرخ تنزیل معاملات بازرگانی بانک در حال حاضر به قرار ذیل است وام‌های صنعتی صدی شش به روات ارزی صدی ۶ سفته‌ها و به روات نزولی تا مدت ۴۵ روز هفت درصد و از ۴۵ تا ۹۰ روز هشت درصد بهره دیرکرد ۱۲ درصد اضافه حواله از حساب جاری ۹ درصد ...

رئیس- بهره دیرکرد مال کی است؟

وزیر دارایی- مال بانک ملی اگر یک بدهکاری در رأس موعد بدهیش را نپرداخت می‌فرمایید که چه عملی با او بکنیم یک کسی می‌آید از ما قرض می‌کند بعد از ۳ ماه نمی‌دهد دوباره برای همان مدت می‌خواهد بگیرد این تفاوت مدت را باید حساب کرد و رویش کشید اگر بنا باشد استقراضی که از این دستگاه‌ها می‌کنند در موعد خودش نپردازند دچار این مطالب می‌شویم بانک کشاورزی را آقایان اطلاع دارند وضع معاملاتش چه طور است و برای چه منظوری است از بانک کشاورزی قرض می‌کنند برای احداث قنات عمران و آبادی و غیره یا پول‌هایی که از بانک کشاورزی گرفته شده اغلبش رفته‌اند ساختمان کرده‌اند کارهای دیگر کرده‌اند پول در موعد خودش برنمی‌گردد به جای آن که چندین هزار نفر از این استفاده کنند پول در دست چند صد نفر می‌ماند و ما گرفتار زحمت می‌شویم و مادام که اعمال نفوذ در مملکت هست متأسفانه این گرفتاری هست بنابراین خواستم عرض کنم که این که پای فقرا را توی کار می‌کشند و به نام فقرا این کار را می‌خواهند بکنند فلان فقیر بدبختی که می‌رود به بانک ملی اگر اعتبار نداشته باشد که به او قرض نمی‌دهند یا فلان بدبختی که می‌رود از بانک کشاورزی قرض می‌کند باید مالک باشد لااقل باید یک شعیر ملک داشته باشد کسی که ملک ندارد قرض هم نمی‌گیرد بنابراین در وضع اینها گشایشی ایجاد نمی‌شد در بانک ملی کسانی که می‌روند قرض می‌کنند یا وارد کننده هستند یا صادرکننده و اینها بالاخره سرمایه‌ای دارند و تا جایی که در واردات یا صادرات و امور تولیدی مؤثر باشند اینها وضع‌شان روشن شده وام صنعتی شش درصد است برای این که بدهند کارخانه درست بکنند متأسفانه به جای کارخانه دایر کردن می‌آیند و خرج قمار و غیره می‌کنند یا وامی که برای واردات است این فرعش صدی هفت است بنابراین به طوری که عرض کردم بهره بانک در امور تولیدی و بازرگانی و برای پایین آمدن هزینه زندگی اگر مصرف شود تأمین است و از طرفی آقای شادمان می‌فرمایند که با رؤسای بانک‌ها صحبت کرده‌اند بنده هم تصدیق می‌کنم ولی من خدمت آقا تعهد کردم که یک کاری است اهمیت دارد حساب دارد روی اصول علمی و فنی به شاد این را عجله و شتاب درش به خرج ندهید به خصوص این که تصور می‌فرمایید اگر این تصویب شد برای اشخاصی گشایش ایجاد خواهد کرد این را تصور نفرمایید بنابراین بنده تقاضا کردم اجازه بفرمایید قانون بانک‌داری را بیاورم هر نظری که آقایان دارند تأمین می‌شود تا یک ماه ضرب‌الاجلی تعیین بفرمایید که اگر بنده نیاوردم بنده را استیضاح بفرمایید (احسنت، احسنت).

رئیس- آقای رضایی.

رضایی- با توضیحاتی که جناب آقای وزیر دارایی فرمودند به نظر بنده مطلب به حد کافی حقش ادا شده است و همان طوری که فرمودند این یک مطلبی نیست که ما بخواهیم در اینجا با عجله رویش تصمیم بگیریم مخصوصاً این که به هیچ عنوان فقرا از این تصمیمات استفاده نمی‌کنند اگر آقایان یک دقت کافی در وام‌هایی که از طرف بانک‌ها و بانک ملی داده شده بفرمایند شاید بشود گفت که صدی ۵۰ این وام‌ها به صراف‌های بازار داده شده است که اینها با صدی ۶ و صدی ۷ و صدی ۸ می‌گیرند و در بازار با صدی ۳۶ به سایرین می‌دهند با تصویب این پیشنهاد تنها خدمتی که می‌کنیم به این طبقه است نه به فقرا دو وام است در این مملکت که می‌شود گفت مورد استفاده فقراست، یکی وام‌های کوچکی است که توسط بانک کشاورزی داده می‌شود به نام وام‌های تضمین که حداکثرش می‌تواند تا پانصد تومان باشد و بیش از این چیزی نصیب زارع نمی‌شود و نصیب متمکنین می‌شود و یکی هم رقم کوچکی است که در بانک کارگشایی داده می‌شود و خطر دیگری که تصویب این پیشنهاد دارد به نظر بنده در این مملکت یک اشخاصی به جای این که سرمایه‌های خودشان را مثل عده دیگری که توی بازار تجارت‌خانه و تشکیلات‌شان تمام یک دفتر است زیر بغل‌شان و یک دسته سفته و یک دسته چک اینها راه می‌روند توی بازار و سرمایه‌شان را نزول می‌دهند با صدی بیست و چهار مالیاتی هم از این معاملات نمی‌دهند اما یک عده‌ای آمده‌اند سرمایه‌شان را داده‌اند و یک تشکیلات علنی ایجاد کرده‌اند به نام بانک، بانک پارس، بانک بازرگانی، بانک تهران، یا هر چه اینها به صدی نه و یا صدی ۱۲ حداکثر و در هر حال حتماً پنجاه یا ۶۰ درصد ارزان‌تر از آن کسانی که در خارج معامله می‌کنند قرض می‌دهند مالیات هم می‌دهند حساب‌شان هم خیلی روشن هست و ما به محض این که این پیشنهاد را تصویب بکنیم از نظر فنی روشن است که این بانک‌های خصوصی تعطیل خواهد شد بنابراین استدعا می‌کنم آقایان این پیشنهادات را مسترد کنند و اجازه بفرمایند در این مطلب همان طور که آقای وزیر دارایی فرمودند یک مطالعه بیشتری بشود و ظرف یک ماه قانون امور بانک‌داری را بیاورند و این نظرها را تأمین کنند.

نقابت- بنده یک اصلاحی در پیشنهاد دادم.

رئیس- حالا اجازه بدهید پیشنهاد آقای عمیدی‌نوری قرائت شود ایشان هم توضیح بدهند بعد (پیشنهاد به شرح زیر قرائت شد.)

مقام مقدس مجلس شورای ملی نظر به این که تبصره‌های پیشنهادی قابل توجه آقایان میراشرافی و نقابت در جریان رأی می‌باشد اینجانب مقتضی می‌دانم توجه مجلس شورای ملی را به این امر جلب نمایم که در قانون اصلاح ثبت اسناد و قوانین دیگر مصوب ۲۶ مرداد ۱۳۲۰ در قسمت (ه) آن اجازه داده شده است که بانک‌ها ربع مرکب دریافت دارند نظر به این که این موضوع مخالف اصول متداوله دنیا و شرع و نظر نمایندگان محترم مجلس در تقلیل نرخ بهره است تقاضا دارم به دو تبصره آقایان میراشرافی و نقابت این جمله نیز اضافه بشود:

«و قسمت (ه) قانون ثبت اسناد و قوانین دیگر مصوب ۲۶ مرداد ۱۳۲۰ ملغی است» و برای توجه نمایندگان محترم عین آن را در اینجا نقل می‌نمایم.

عمیدی‌نوری‏

ه- راجع به معاملات ملکی‏

فقط بانک‌هایی که با اجازه دولت تأسیس شده یا می‌شوند می‌توانند مطابق قرارداد خود با مشتریان بهره و کارمزد مقرر بین طرفین را که پایه احتساب آن بیش از میزان قانونی نخواهد بود بر مجموع بدهی بدهکار تا تاریخ محاسبه افزوده و نسبت به مجموع آن بهره و کارمزد قراردادی را دریافت دارند.

رئیس- آقای عمیدی‌نوری.

عمیدی‌نوری- آنچه که مسلم شد اینجا به خاطر نمایندگان محترم از وضع بدی که در معاملات بانکی از حیث مضیقه نسبت به مردم به وجود آمده متأثر بود و جناب آقای وزیر دارایی هم اصولاً موافق هستند که یک تعدیلی در موضوع حق‌العمل و هزینه یا سود و بهره هر چه هست بشود بنده خاطر آقایان محترم را متوجه می‌کنم که موضوع مضیقه و فشاری که به مردم در موضوع بهره وام وارد می‌آید منحصراً موضوع بالا بردن نرخ بهره نیست که بگوییم تا صدی دوازده است و باید کم کرد بلکه بیشتر از قانونی است که در سال ۱۳۲۰ از مجلس گذشته است که این قانون ربح مرکب و فرع اندر فرع که هم برخلاف شرع و هم در دنیا سابقه ندارد و در هیچ کجای دنیا معمول نیست که بانک‌ها مجاز باشند فرع اندر فرع بگیرند مجاز دانسته ربح مرکب موضوع این قانون به نظر بنده مضیقه و فشاری که به مردم وارد می‌کند بیشتر از موضوع بحثی است که در جلسه است اینجا می‌کنیم و به عقیده بنده اگر این قانون لغو شود تغییر اساسی حاصل می‌شود اعم از این که فرع صدی هشت باشد یا صدی ۱۲ باشد می‌خوانم قانون را قسمت قانون ثبت اسناد و املاک نوشته است: «ه- راجع به معاملات ملکی: فقط بانک‌هایی که با اجازه دولت تأسیس شده یا می‌شوند ملاحظه می‌فرمایید این هم شامل بانک‌های دولتی است و هم بانک‌هایی که هر روز ایجاد می‌شود و واقعاً وجودشان لازم است که در مملکت ما بانک زیاد باشد اینجا هم شامل اینها می‌شود یعنی هم بانک‌های دولتی و هم بانک‌های خصوصی می‌توانند مطابق قرارداد خود یا بیشتر از آن بهره و کارمزد مقرر بین طرفین که پایه احتساب آن بیش از میزان قانونی نخواهد بود بر مجموع بدهی بدهکار تا تاریخ هر محاسبه افزوده و نسبت به مجموع آن بهره و کارمزد قراردادی را دریافت کنند» این است که آقایان ملاحظه می‌فرمایند که صورت حساب‌هایی که از بانک‌ها می‌آید هر سه ماه به سه ماه مانده آن طلبی که بانک دارد صدی ۱۲ یا صدی نه هر چه هست آن را می‌کشد رویش به نحوی که در ظرف یک سال که چهار سه ماه است ملاحظه می‌فرمایید که فرع زیادی گذشته از بهره قانونی و قراردادی ازش اخذ می‌شود بنده تقاضایم این است که اگر آقایان می‌خواهند موافقت بفرمایند که نرخ بهره پایین

بیاید اقلاً این ربح مرکب و این فرع اندر فرع را که هم برخلاف اصول شرعی است و هم برخلاف قانون مدنی و اصولی است که در دنیا معمول است این ماده در ضمن این قانون لغو شود و اما این که آقایان فرمودید موکول کنیم به بعد بنده نمی‌دانم چه طور در این قانون جایش هست که به بانک کشاورزی و بانک رهنی وام بدهیم تعهد بشود که وام شرکت نفت داده بشود و این قانون پشتوانه اسکناس مطالب مهمی که مورد علاقه مردم است درش هست اما یک همچو موضوعی که مجلس شورای ملی بحث کرده و جناب آقای وزیر دارایی هم اصولاً موافق هستند به جای این که در ضمن یک ماده تصویب بکنیم چرا تعلیق به محالش بکنیم؟ معلوم نیست که چه بشود بنابراین به نظر بنده انصاف خود جناب آقای وزیر دارایی اقتضا نمی‌کند که اجازه بدهند هم اشخاص و هم بانک‌های دولتی و هم بانک‌های غیردولتی این ربح مرکب را بگیرند این است که بنده پیشنهاد کردم و اصلاح هم می‌کنم که خواه آن دو تبصره تصویب بشود یا نشود یا پیشنهاد آقای شادمان و آقای نقابت تصویب بشود اگر آن تبصره‌ها قابل توجه نشد یا پیشنهاد مورد توجه قرار نگرفت این قسمت به صورت یک تبصره مستقل که قسمت معاملات بانکی مندرجه در فلان قانون لغو و نسبت به این موضوع به استقلال درش رأی بگیرند آقای وزیر دارایی هم متن قانون را تقدیم می‌کنم قرائت بفرمایید.

رئیس- آقای صدرزاده.

صدرزاده- پیشنهاداتی که در این قانون شد راجع به تزیید سرمایه بانک رهنی و کشاورزی در حقیقت از نظر مساعدت با مردم بوده است که مردم بتوانند استفاده بیشتری از این بانک‌ها بکنند راجع به دستمزد و بهره و با این که جناب آقای وزیر دارایی قبول کردند که در ظرف یک ماه با مطالعه کافی یک لایحه کاملی تهیه و تقدیم کنند به نظر بنده وارد کردن میزان دستمزد و بهره در این لایحه بی‌مورد است و آقایان خوب است موافقت بفرمایند که این لایحه پشتوانة اسکناس زودتر تصویب بشود (صحیح است) و راجع به آن بهره و کارمزد و دستمزد هم لایحه را خواهند آورد مخصوصاً که ایشان اضافه کردند که اگر در ظرف یک ماه نیاوردند، مجلسین می‌توانند استیضاح بکنند (اردلان: استیضاح که اجازه نمی‌خواهد) با این وضعیت دیگر به موضوع ندارد که به این پیشنهادات رأی بدهیم و خوب است بگذاریم در این بابت مطالعة کامل‌تری بشود (صحیح است، احسنت).

رئیس- حالا این سه پیشنهاد شده علی‌الحساب آن قسمتی که آقای عمیدی‌نوری گفتند به هر یک از پیشنهادها که تصویب شد ملحق می‌شود (عمیدی‌نوری: اگر هم تصویب نشد مستقلاً به عنوان تبصره‌ای رأی بگیرید) اگر نشد بله. اول پیشنهاد آقای شادمان قرائت می‌شود خوب دقت بفرمایید (تیمورتاش: تجزیه مقدم است) اول باید قابل توجه شود و جز لایحه بشود که قابل تجزیه باشد (پیشنهاد آقای شادمان به شرح سابق قرائت شد.)

رئیس- در این پیشنهاد از ۵۰ هزار ریال به بالا تابع مقررات فعلی است (شادمان: بلی) رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شادمان آقایانی که موافق‌اند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد، پیشنهاد آقای نقابت هم قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود. (پیشنهاد آقای نقابت به شرح سابق قرائت شد.)

نقابت- خواهش می‌کنم صدی هشت را به صدی شش تصحیح بفرمایید ما صدی شش را در جلسه گذشته تصویب کردیم خواهش می‌کنم اینجا صدی هشت به صدی شش اصلاح شود با صدی شش رأی بگیرید.

رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای نقابت با اصلاح صدی ۶ موافق‌اند قیام کنند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد.

نقابت- حالا با صدی ۳۶ رأی بگیرید.

صفایی- با آن هم مخالفیم.

عمیدی‌نوری- پیشنهاد بنده را به عنوان تبصره رأی بگیرید.

رئیس- پیشنهاد آقای عمیدی‌نوری قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد).

پیشنهاد می‌نمایم قسمت (ه) از قانون ثبت اسناد و قوانین دیگر مصوب ۲۶ مرداد ۱۳۲۰ ملغی است.

عمیدی‌نوری‏

عمیدی‌نوری- این همان ربح مرکب بود که بنده به صورت پیشنهاد دادم.

رئیس- آقای وزیر دارایی.

وزیر دارایی- بنده با ربح مرکب مخالف هستم ولی اگر آن را تصویب بفرمایید یک ضرر بسیاری به بانک‌ها وارد خواهد آمد (عمیدی: به چه دلیل) خوب دلیلش این است که اگر شما این را تصویب کنید هیچ کس طلبش را تجدید نخواهد کرد (عمیدی‌نوری: اجراییه صادر کنند) و اگر بخواهند اجراییه صادر کنند و بر علیه همه طرح دعوی کنند این دیگر به نظر بنده بدتر از ربح مرکب است اگر این قسمت را آقایان تصویب بفرمایند بدانید که این قانون عملی نخواهد شد.

رئیس- به هر حال باید رأی بگیریم مجدداً قرائت می‌شود. (مجدداً به شرح سابق قرائت شد.)

آقایانی که با این پیشنهاد موافق‌اند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.

رئیس- یک پیشنهادی آقای اردلان کرده‌اند که قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۷ اضافه شود حق‌الحفاظه و کارمزد بانک کارگشایی که در مقابل اموال غیرمنقول (اردلان: اموال منقول) در مقابل اموال به هر عنوان از وام گیرنده دریافت می‌دارد تا مبلغ ده هزار ریال از صدی یک و نسبت به مازاد از صدی چهار نباید تجاوز نماید.

اردلان‏

رئیس- آقای اردلان.

وزیر دارایی- آقا بنده موافقم با این پیشنهاد مشروط به این که منقول باشد.

اردلان- خیال می‌کنم نظر آقایان به پیشنهاد بنده موافق باشد برای این که اینجا مقصود مساعدت به اشخاصی است که بی‌بضاعت هستند و پول ندارند و مجبورند از بانک کارگشایی قرض بگیرند بنابراین مساعدت بفرمایید که نزول آنها یعنی حق‌الحفاظه آنها کمتر باشد (یکی از نمایندگان: تا چه مبلغ؟) تا ده هزار ریال صدی یک و از ده هزار ریال به بالا صدی چهار.

رئیس- آقای وزیر دارایی موافقت فرمودند آقایانی که موافق‌اند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد در این مورد یک پیشنهاد دیگر هم هست که آقای جفرودی کرده‌اند. (به شرح زیر قرائت شد.) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم جمع بهره و حق‌الزحمه بانک‌ها اعم از دولتی و ملی و خصوصی بابت تضمین‌های بانکی حداکثر پنج درصد باشد.

جفرودی‏

عده‌ای از نمایندگان- این که رد شده است.

محمدعلی مسعودی- این تضمین است و چیز دیگری است.

رئیس- آقای مهندس جفرودی.

مهندس جفرودی- بنده قبل از توضیح راجع به تضمین‌های بانکی توجه جناب آقای وزیر دارایی را به این تلگراف جلب می‌کنم که مربوط به کارهای بانکی است که توسط آقای محمود خان محمودی رسیده (زنگ رئیس).

رئیس- این مربوط به پیشنهادتان نیست.

مهندس جفرودی- مربوط به همان است جناب آقای امینی وزیر دارایی تهران سه ماه از سال منقضی شده است با توتون‌کارهای گیلان هنوز پیمان برای کشت توتون نبسته ... (زنگ رئیس).

رئیس- عرض کردم خارج از موضوع است. راجع به پیشنهادتان توضیح بفرمایید.

جفرودی- عرض کنم تضمین‌های بانکی آقایان می‌دانند بانک‌ها در مقابل سفته تضمین می‌کنند. بابت این صدی ده، صدی یازده، صدی دوازده می‌گیرند ملاحظه می‌فرمایند این یک اجحافی است که از طرف بانک‌ها می‌شود چه در بانک ملی و چه در بانک‌های خصوصی برای این که یک دینار پول نمی‌دهند (وزیر دارایی: بانک‌ها ریسک می‌کنند) هیچ ریسکی نمی‌کنند اغلب می‌آیند در مقابلش ملکی رهن می‌گیرند گارانتی ملکی می‌گیرند و آن وقت صدی ۹ هم می‌خواهند فرع بگیرند این یک اجحافی است بنده پیشنهاد کردم که برای این کار صدی پنج بگیرند (وزیر دارایی: صدی چهار می‌گیرند) خیر قربان صدی ۹ می‌گیرند الان صدی ۹ می‌گیرند یک دینار هم پول نمی‌دهند ملاحظه بفرمایید صدی ۹ و صدی ۱۰ حداقل است که بانک رهنی می‌گیرد بانک‌های دیگر تا صدی یازده از این بابت نزول می‌گیرند (صارمی: مردمان متمکن و متمول استفاده می‌کنند بدهند) کجایش متمول‌اند؟ می‌خواهند عمران و آبادی بکنند کجایش متمول‌اند؟ بنده این تلگراف را هم خدمت مقام ریاست می‌دهم.

رئیس- آقای مسعودی مخالفید بفرمایید.

مسعودی- عرض کنم که پیشنهاد آقای مهندس جفرودی برای تضمین‌های بانکی است ایشان پیشنهاد کردند صدی پنج بگیرید اولاً بانک ملی کمتر می‌گیرد یعنی صدی چهار می‌گیرد ایشان یک دو صد هم آمدند اضافه کردند اصلاً این هم زیاد است خود آقای وزیر دارایی تصدیق دارند که صدی چهار هم زیاد است جنابعالی یک تضمین بانکی می‌خواهید بدهید پولی که بانک نمی‌دهد.

رئیس- شما موافقید؟

مسعودی- بنده مخالفم با این پیشنهاد به دلیل این که مبلغش زیاد است باید کم شود به علاوه خود آقای وزیر دارایی فرمودند که به قول من اعتماد بکنید موافقت بکنید که تا یک ماه دیگر قانون بانک‌داری آورده شود که اگر تا یک ماه دیگر نیاوردم و این اصول را درش قرار ندادم مرا استیضاح بکنید بنابراین منظور این پیشنهاد درست است به نظر من ولی بالأخره ما باید به قول یک وزیر دارایی اعتماد بکنیم و احترام بگذاریم (صحیح است) نمی‌شود به هیچ چیزی ما گوش ندهیم بنابراین خواهش می‌کنم که پیشنهادشان را پس بگیرند.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مهندس جفرودی آقایانی که موافق‌اند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد دو پیشنهاد رسیده است که قرائت می‌شود ولی وارد نیست و رأی گرفته نمی‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

دولت مکلف است از این تاریخ تا یک ماه قانون بانک‌داری را به مجلس تقدیم و موضوع بهره را در ضمن آن قانون تذکر دهد. دکتر شاهکار

رئیس- این پیشنهاد وارد نیست، راجع به این قانون وارد نمی‌شود خود آقای وزیر دارایی هم تعهدی در این مورد کرده‌اند اگر در مورد مقرر نیاوردند بحث می‌شود. پیشنهاد

دیگر قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم ربح رسمی کشور ایران صدی ۳۶ به صورت ربح مرکب گرفته شود.

نقابت‏

رئیس- این پیشنهاد وارد نیست.

نقابت- بنده توضیح عرض می‌کنم، یک توضیح کوچکی دارم، مطابق آیین‌نامه هم وارد است.

رئیس- فقط باید قرائت بشود توضیح ندارد مطابق آیین‌نامه وارد نیست و رأی گرفته نمی‌شود.

نقابت- در این مملکت آقا باید از پول‌دارها حمایت صدی بشود ۳۶ به نفع آنها است مجلس رأی می‌دهد.

صارمی- آقای نقابت چرا به مجلس توهین می‌کنید؟

رئیس- آقای صارمی ساکت باشید.

نقابت- مطلبی را در جلسه قبل رأی دادی. حالا رأی نمی‌دهید. (زنگ رئیس).

صارمی- در رأی همیشه آزاد هستیم.

نقابت- ولی در مذهب آزاد نیستیم (زنگ رئیس).

رئیس- آقای نقابت برای این که توجه بفرمایید که در پیشنهادهای مشابه تشخیص آن با بنده است ماده ۱۲۶ قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

ماده ۱۲۶- در شور دوم در مورد پیشنهادهای مذکور در ماده ۱۲۳ در صورتی که چند پیشنهاد مشابه باشد فقط پیشنهادی که با تشخیص رئیس مجلس جامع‌تر باشد قرائت و مطرح خواهد شد.

عمیدی‌نوری- آقای نقابت قبول کردند.

رئیس- دیگر پیشنهادی در این ماده نرسیده رأی گرفته می‌شود به ماده ۷ با اصلاحات و تبصره‌هایی که موافق شد آقایانی که با ماده ۷ موافق‌اند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده هشتم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

ماده هشتم- نرخ بهره کلیه بدهی‌های دولت اعم از تنخواه‌گردان و غیره و کارمزد انتقالات وجوه دولت با موافقت وزارت دارایی بانک ملی ایران تعیین خواهد شد.

رئیس- در اینجا کسی نام ننوشته و پیشنهادی هم نرسیده.

شوشتری- چرا قربان بنده مخالفم.

رئیس- بفرمایید آقای شوشتری.

شوشتری- آقایان محترم آن روز هم عرض کردم توجه نفرمودید دولت اموری دارد که آورده در مجلس آنها را باید حل کرد باید به مصلحت مملکت عمل بکنید بعضی از حرف‌ها اصلاً در مجلس موضوعاً نباید گفته بشود احتیاجات دولت یک مقداریش باید از نظر مملکت و از نظر دیانت در مجلس مطرح بشود یک موضوعاتی است که می‌خواهند یک عده شر و شرور و دزد قطاع‌الطریق در حین عمل یک کاری بکنند این حرف‌ها مربوط به توی مجلس نیست اما بنده اینجا پیشنهاد کرده‌ام کلیه بهره تبدیل به حق‌العمل شود برای این که به آقایان تذکر بدهم که ما پایبند قانون اساسی هستیم شما را به خدا این کلمه بهره را از این بحث خارج بکنیم و کلمة حق‌العمل را بگذاریم (وزیر دارایی: بنده موافقم).

رئیس- بهره اصلاح می‌شود به حق‌العمل. یک پیشنهاد دیگر هم رسیده که قرائت می‌شود ولی وارد نیست. (به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم حداکثر حق‌الزحمه بانک ملی ایران بابت دیون دولت صدی یک و نیم باشد.

رئیس- وارد نیست دیگر هم در این ماده پیشنهادی نیست.

دکتر شاهکار- من هم پیشنهادی داده‌ام.

رئیس- کی داده‌اید؟

دکتر شاهکار- خیلی وقت است داده‌ام.

رئیس- بسیار خوب قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده ۸ اضافه شود. مادام که وجوه ریالی بانک ملی ایران از صدی بیست کلیه سپرده‌های حساب‌های بستانکار غیردولتی کمتر است بانک ملی حق اعطای هیچ گونه وام به دولت یا دستگاه‌های وابسته به دولت را ندارد. دکتر محمد شاهکار.

رئیس- این را که آقای وزیر دارایی مکرر فرمودند که ما حق قرض از بانک ملی نداریم این هم گفته شده که بدون اجازه مجلس بانک ملی نمی‌تواند به دولت قرض بدهد ممکن است یک مرتبه دیگر آقای وزیر دارایی توضیح بدهند زیادتر هم باشد دولت حق ندارد بدون اجازه مجلس از بانک ملی قرض بگیرد اصلاً این پیشنهاد وارد نیست.

دکتر شاهکار- اجازه می‌فرمایید بنده توضیح عرض کنم.

رئیس- وارد نیست و توضیح ندارد. رأی گرفته می‌شود به ماده هشتم با اصلاح آقای شوشتری که آقای وزیر دارایی قبول کردند آقایانی که موافق‌اند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده نهم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

ماده نهم- هر قانونی یا موادی از قوانین که با مقررات این قانون متناقض باشد ملغی است.

رئیس- در این ماده هم کسی اجازه نخواسته و پیشنهادی نکرده است آقایانی که موافق‌اند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده‌ای که عرض کردم اگر پیشنهادی خارج از موضوع باشد طبق آن به آن پیشنهاد ترتیب اثر داده نمی‌شود حالا قرائت می‌شود.

عمیدی‌نوری- آقا اشتباه کردند.

رئیس- نه باید اینها سابقه باشد در مجلس مثل همین پیشنهاد آقای دکتر شاهکار که گفتم وارد نیست. (قسمتی از ماده صد و بیست به شرح زیر قرائت شد).

به اصلاحاتی که به تشخیص رئیس مجلس خارج از موضوع لایحه باشد ترتیب اثر داده نمی‌شود و به قرائت آن اکتفا می‌گردد.

رئیس- ماده دهم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

ماده دهم- آیین‌نامه این قانون به پیشنهاد بانک ملی ایران و تصویب هیأت مشترک مندرج در ماده ۲ و به موجب تصویب‌نامه هیأت‌وزیران به موقع اجرا گذارده خواهد شد.

رئیس- پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

تبصره- آیین‌نامه این قانون باید به تصویب کمیسیون دارایی و کمیسیون دادگستری مجلس برسد.

نقابت‏

رئیس- آقای نقابت.

نقابت- هر قدر که انسان عصبانی بشود در موضوعی وقتی پشت این تریبون آمد به قدری مؤدب و منظم و به قدری می‌تواند از روی منطق مطلبی را عرض بکند که واقعاً بهترین درس باشد آقایان آزادید هر رأیی دلتان خواست بدهید هیچ کس هم حق ندارد اعتراض کند (صارمی: شما نگفتید که آزاد هستید شما تخطئه کردید نظر افراد را، استهزا هم نباید بکنید) و اگر چنانچه بنا باشد نسبت به آن کسی که اعتراض شده نارحت بشود این یک حمله خصوصی است آن هم با معذرت رفع می‌شود (صحیح است) مطلب در اینجاست که به موجب این قانون اجازه داده شده تا حد معینی هیأت مشترک نظارت و شورای بانک اجازه بدهند که یک مقداری دلار گذاشته بشود یک مقداری اسکناس که اینجا می‌آمدند و اجازه می‌گرفتند به آن هیأت واگذار می‌شود حالا آمده‌اند نظامنامه این کار را هم گفته‌اند بانک ملی بنویسد و هیأت‌دولت. آقا این دیگر چرا؟ ما کمیسیون دارایی داریم مرکب از ۱۸ نفر از نمایندگان کمیسیون دادگستری هم هست در مورد مقرراتی که تماس با امور قضایی دارد این حق تحریر نظامنامه را چرا از قوه مقننه سلب کردید و به آنها دادید؟ ما که اساس را تعیین کردیم مبلغی را که موافقت کردیم همه جریانات را موافقت کردیم اجازه بدهید که نظامنامه‌اش را مجلس بنویسد دست مجلس را در این کار به کلی کوتاه نکنید این نکته‌ای است که بنده پیشنهاد کرده‌ام که آیین‌نامه اجرای این کار را باید مجلس شورای ملی بنویسد و در اساس قضیه ربح که آقای وزیر دارایی وعده کردند تا یک ماه دیگر آن لایحه را بیاورند این یک ماه یک ماه اداری است و ضمناً این نکته را بنده تذکر می‌دهم پیشنهاد آقای شادمان رد شد پیشنهاد اصلاحی بنده که صدی هشت بود و سه پیشنهاد صدی شش که جلسة گذشته تصویب شد به قوت خودش باقی است تا زمانی که تجزیه به عمل آید.

رئیس- آقای صفایی.

عبدالصاحب صفایی- بنده تصور می‌کردم جناب آقای نقابت مقصودشان از این پیشنهاد صرفاً آمدن پشت این تریبون و راضی کردن رفقایشان بود زیرا در مورد پیشنهاد سابق‌شان عصبانی شده بودند و چیزهایی فرمودند که با مقام شامخ همیشگی ایشان تناسب نداشت زیرا یک عده‌ای از دوستان‌شان معتقد نبودند و رأی ندادند و خوب نبود که ایشان آن قدر عصبانی بشوند (نقابت: معتقد بودند ولی گوش ندادند) این یک فحش دوم است بعنی بنده معتقد بودم و پا نشدم؟ به هر ترتیب اما در موضوع آیین‌نامه این موضوع به هیچ وجه سابقه نداشت که یک آیین‌نامه اجرایی چون آیین‌نامه دو قسم است یک وقت در اصل موضوع تأثیر دارد و آن آیین‌نامه را معمول این بوده است که به کمیسون‌های مجلس می‌آورده‌اند ولی آیین‌نامه‌های اجرایی (صدرزاده: که نمی‌تواند از حد قانون تجاوز کند) که از حدود چهارچوبة قانون هم تجاوز نکند معمول این بوده است که خود وزارت‌خانه‌های مسئول اجرا آن آیین‌نامه را تدوین می‌کرده است و با تصویب هیأت‌دولت به موقع اجرا می‌گذاشته است اینجا هم درست همین است آیین‌نامه اجرایی است نه آیین‌نامه‌ای که مربوط به قانون باشد مثلاً معین بکند که هیأت نظار رئیسش کیست، وقتی تعیین جلسه می‌کند هفته‌ای چند جلسه باید تشکیل شود؟ حق‌الزحمه‌ای دارند یا نه؟ جناب آقای نقابت روز پنجشنبه و شب جمعه است یک عده‌ای باید برای دعاگویی آقا مرخص بشوند اجازه بفرمایید کار این لایحه تمام بشود.

نقابت- بگذارید مجلس رد کند.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای نقابت آقایانی که موافق‌اند قیام کنند

(عده کمی برخاستند) تصویب نشد رأی می‌گیریم به ماده دهم آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. در کلیات هم کسی نام‌نویسی نکرده فقط یک تقاضا رسیده که با ورقه رأی گرفته شود (صدرزاده: پیشنهاد تجزیه) آن دو پیشنهاد را جداگانه رأی می‌گیریم راجع به تبصره‌های سابق آقای نقابت و آقای میراشرافی علی‌حده رأی می‌گیریم حالا باید رأی گرفت به کلیه ده ماده با اصلاحاتی که قبول شده به استثنای آن دو تبصره که نسبت به آنها تقاضای تجزیه شده آقایان توجه بکنند آن دو تجزیه را اول باید با قیام و قعود تکلیفش را معلوم کنید و بعد راجع به کلیات رأی بگیریم بعد که تکلیف قطعی معلوم شد به مجموعش با ورقه رأی می‌گیریم پیشنهادی که مورد توجه مجلس شده علی‌ای‌حال باید تکلیفش معلوم بشود. پیشنهاد آقای نقابت که مورد توجه شده بود قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم ۰۰۰ (به شرح زیر قرائت شد.)

اخذ نزول پول مطلقاً در معالمات ممنوع است و بانک‌ها فقط هزینه حق‌العملی متناسب با معامله دریافت می‌نمایند که نباید از صدی شش تجاوز نماید.

نقابت‏

رئیس-رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. حالا پیشنهاد آقای میراشرافی قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۷ علاوه شود. دولت موظف است نرخ تنزیل را به حداکثر صدی شش تثبیت نماید و بانک‌های دولتی حق ندارند بیش از صدی ۶ نزول دریافت نمایند و همچنین اشخاصی که در خارج معاملات نزولی می‌کنند نباید بیش از صدی هشت نزول دریافت نمایند و در صورت تخلف به دو سال حبس محکوم می‌شوند. میراشرافی‏

رئیس- این پیشنهاد آقای میراشرافی که مورد توجه واقع شده حالا تکلیف تمامی آن باید معلوم بشود. آقایانی که با این پیشنهاد موافق‌اند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. به مجموع لایحه با ورقه رأی گرفته می‌شود. آقایان موافقین ورقه سفید با اسم خواهند داد. (اسامی آقایان نماینده به ترتیب ذیل به وسیله آقای جلیلی اعلام و اخذ رأی به عمل آمد.)

آقایان: سرمد، شوشتری، قنات‌آبادی، کاشانی، دکتر بینا، صفاری، تجدد، قریشی، داراب، پورسرتیپ، شادمان، بزرگ‌نیا، تیمورتاش، عبدالصاحب صفایی، بوربور، موسوی، باقر بوشهری، حشمتی، صدرزاده، دکتر مشیرفاطمی، اخوان، محمودی، مهندس جفرودی، اکبر، مهندس ظفر، زنگنه، ایلخانی‌زاده، دکتر وکیل، سنندجی، خاکباز، فرید اراکی، اردلان، امیر احتشامی، ارباب، قراگزلو، نراقی، غضنفری، سید احمد صفایی، صارمی، کیکاوسی، حمید بختیار، صادق بوشهری، مهندس شاهرخ‌شاهی، دکتر سعید حکمت، دکترحمزوی، توماج، دکتر نیرومند، عاملی، صدقی، مهدوی، لاری، سعیدی، شادلو، تفضلی، دهقان، استخر، قوامی، دولت‌آبادی، معین‌زاده، سلطان‌مراد بختیار، مرتضی حکمت، دکتر آهی، نصیری، نقابت، عمیدی‌نوری، هدی، برومند، دکتر عمید، دکتر جزایری، خلعتبری، دکتر شاهکار، بهبهانی، درخشش، خرازی، ارباب گیو، مصطفی ذوالفقاری، افخمی، صراف‌زاده، فرود، محمود جلیلی، مسعودی، یارافشار.

(آرا مأخوذه شماره شده ۶۵ ورقه موافق و ۷ ورقه مخالف و ۸ ورقه سفید و بی‌اسم شماره شد.)

رئیس- لایحة تثبیت پشتوانه اسکناس از ۷۶ نفر عده حضار به اکثریت ۶۵ رأی تصویب شد.

اسامی موافقین، آقایان: عاملی، شادلو، عمیدی‌نوری، خرازی، محسن اکبر، دکتر سعید حکمت، داراب، اردلان، مهندس ظفر، دکتر وکیل، دکتر آهی، استخر، شوشتری، دکتر مشیر فاطمی، محمودی، مهدوی، غضنفری، نراقی، ایلخانی‌زاده، سنندجی، صارمی، ارباب، امیر احتشامی، لاری، حشمتی، توماج، مهندس شاهرخ‌شاهی، دکتر امیر نیرومند، نصیری، صادق بوشهری، برومند، کیکاوسی، دکتر بینا، شیبانی، قرشی، دولت‌آبادی، موسوی، مهندس جفرودی، قراگزلو، بوربور، عبدالصاحب صفایی، صدرزاده، جلیلی، باقر بوشهری، صراف‌زاده، یارافشار، افخمی، سعیدی، مسعودی، گیو، شادمان، بزرگ‌نیا، تیمورتاش، فرود، صادق سرمد، صفاری، معین‌زاده، قوامی، مصطفی ذوالفقاری، مرتضی حکمت، زنگنه، تجدد، دکتر حمزوی، دهقان. (با تصویب قانون پشتوانه موافقم) احمد اخوان.

اسامی مخالفین، آقایان: قنات‌آبادی، دکتر جزایری، تفضلی، درخشش، عبدالحمید بختیار، کاشانی، بهبهانی.

برگ سفید علامت امتناع: ۸ برگ.

رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.

وزیر دارایی- بنده از آقایان محترم خیلی تشکر می‌کنم با وجود این که مصادف با ایام تعطیل بود این لایحه که یکی از لوایح مفید بود در اسرع اوقات تصویب شد امیدوارم آقایانی که رأی مخالف دادند در انتظار این باشند که قدم‌های مؤثر و اساسی در راه امور اقتصادی برداشته شود و چون این قانون از سنا بر خواهد گشت نمی‌دانم می‌توانم از آقایان تقاضا کنم که برای تصویب آن یک جلسه فوق‌العاده تشکیل بدهند.

رئیس- این لایحه دیگر از نظر مجلس شورای ملی خاتمه یافته است.

۴- تعیین موقع جلسه بعد، ختم جلسه

رئیس- کارهای زیادی در دستور هست لوایح و طرح‌های سه فوریتی هم در دستور داریم آنچه دستور سابق است چاپ شده و بین آقایان توزیع شده قرائت می‌شود که بدانند چیست آنچه هم بعداً رسیده قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

صورت لوایحی که جزو دستور پانزده روزه مجلس بوده است.

غیر از لایحه مربوط به تثبیت پشتوانه اسکناس که تصویب شد لوایح زیر جزو دستور می‌باشد:

۱- لایحه دو دوازدهم بودجه کل کشور.

۲- گزارش کمیسیون دادگستری در تعقیب طرح راجع به الغای قوانین ناشیه از اختیارات.

۳- طرح سه فوریتی راجع به ارسال لوایحی که فعلاً در دست اجرا می‌باشد ظرف ده روز به مجلس.

۴- گزارش کمیسیون فرهنگ مربوط به ازدیاد حقوق معلم و دبیران و آموزگاران.

شمس قنات آبادی- پس طرح مطبوعات چه شد؟

دکتر جزایری- لایحة راجع به فرهنگیان باید اول مطرح بشود.

رئیس- مال فرهنگ هیچ فوریت ندارد چون از اول فروردین تفاوت حقوق پرداخته می‌شود هر وقت که تصویب بشود حقوق‌شان را می‌گیرند.

شمس قنات آبادی- طرح سه فوریتی مربوط به مطبوعات باید اول مطرح بشود. من سند آوردم که از مطبوعات چطور جلوگیری می‌کنند.

(بقیه دستور مجلس به شرح زیر قرائت شد.)

۵- تعیین تکلیف فوریت طرح یک فوری مربوط به ساختمان کف سواره‌روهای معابر و کلیه کوچه‌ها از طرف شهرداری‌ها.

۶- تعیین تکلیف فوریت طرح یک فوریتی راجع به ممنوعیت کارمندان دولت از معاملات بازرگانی و عملیات مقاطعه کاری.

۷- تعیین تکلیف فوریت لایحه قانونی مربوط به اکتشافات و بهره‌برداری از منابع طبیعی (فلات قاره) ایران.

۸- انتخاب اعضا دیوان محاسبات.

۹- سؤالات.

رئیس- این دستوری بود که چاپ شده، حالا طرح‌ها و لوایح سه فوری دیگری هم آمده که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)

۱- طرح قانونی سه فوریتی مربوط به آزادی مطبوعات.

۲- طرح قانونی سه فوریتی راجع به فروش کالاهای ممنوع‌الورود موجوده در گمرکات ظرف پانزده روز (میراشرافی: اسم گمرک را نیاورید آقای دکتر امینی بدش می‌آید و اوقاتش تلخ می‌شود.)

۳- تعیین تکلیف تبصره قانون راجع به الغای قوانین موقتی انحلال دیوان کشور و دادرسی و کیفر ارتش که در مجلس سنا در آن تبصره اصلاحاتی به عمل آمده بود.

۴- گزارش کمیسیون استخدام در تعقیب طرح قانونی یک فوری مربوط به دعوت نمودن کارمندانی که در زمان دولت سابق بازنشسته شده‌اند (که پانزده نفر هم تقاضای مقدم داشتن آن را پیشنهاد نموده‌اند.)

۵- گزارش شور اول کمیسیون قوانین دارایی راجع به اصلاح قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض.

رئیس- از این طرح‌ها که با فوریت داده شده است و ۱۵ یا ۲۰ نفر از آقایان تقاضا کرده‌اند جزو دستور باشد سه فقره است یکی راجع به دعوت کارمندان دولت که بازنشسته شده‌اند (صحیح است، احسنت) یکی راجع به مطبوعات است، یکی هم راجع به فرهنگ است، یکی هم موضوع تعطیل مجلس است که در جلو داریم، عقیده من این است هر کدام را آقایان مقدم می‌شمارید یک جلسه فوق‌العاده برای آن تشکیل بشود. (شمس قنات‌آبادی: مطبوعات) (چند نفر از نمایندگان: لایحه فرهنگ) آقای وزیر کشاورزی فرمایشی دارید؟

وزیر کشاورزی- یک لایحه‌ای تقدیم کرده بودم به قید یک فوریت راجع به بنگاه عمران.

رئیس- یکی هم تعیین تکلیف یک فوریت این لایحه است.

رئیس- به هر حال یک‌شنبه هم جلسه داریم (شمس قنات‌آبادی: دستور چیست؟) دستور چاپ شده است و دستور چاپ شده مقدم است آن وقت روز یک‌شنبه صبح اگر آقایان خواستید تغییرش بدهید باید با رأی مجلس تغییر بدهید با امضای حداقل ۱۵ نفر که تقاضا می‌کنند.

شمس قنات‌آبادی- پس مجلس بگذارد که مطبوعات را همین جور سانسور بکنند؟

رئیس- فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده روز یک‌شنبه تشکیل خواهد شد.

(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد.)

رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت