مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۰
جلسه ۱۹۰
صورت مشروح مجلس یکشنبه اول شهریور ۱۳۰۴مطابق سوم صفر سنه ۱۳۴۳
مجلس سه ساعت و ربع قبل از ظهر بریاست آقای حسینخان پیرنیا تشکیل گردید.
(صورت مجلس سه شنبه شانزدهم تیر ماه را آقای آقا شیخ‌های طاهری قرائت نمودند)
رئیس – آقای عراقی (اجازه)
عراقی – قبل از دستور عرض دارم
رئیس – آقای آقا شیخ جلال (اجازه)
آقا شیخ جلال – بنده هم قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – آقای آقاسید یعقوب
آقاسید یعقوب – در موضوع لایحه معافیت اتومیبلها این را خود مقام ریاست هم فرمودید این مسئله آنروز بواسطه اختلافی که در مجلس بود درست جریان قانونی پیدانکرد. بنده خواستم سابقه نشود حالا هر طور که مقام ریاست و مجلس تصویب می‌کند البته صحیح است ولی خواستم سابقه نشود که یک مسئله راجع بمالیه یک شور بشود خواستم مجلس دراین باب یک قراری بدهد که سابقه نشود
رئیس – شور دوم خواهد شد. آقای اتحاد. (اجازه)
اتحاد – دردستور عرض دارم
رئیس – نسبت بطوربت مجلس ایرادی نیست؟
(اظهار ی نشد)
رئیس – آقای عراقی (اجازه)
عراقی – چندی قبل خاطر آقایان نمایندگان محترم و مجلس را بقضیه اداره ارزاق عراق متوجه کردم و خیال می‌کنم که آنوقت هم از طرف دولت یک توجهی نشد دراین مسافرت بیست و پنج شش روزه که بنده بعراق کردم دیدم اوضاع ارزاق عراق خیلی اسفناک است دو محل عراق که یکی شراره و دیگری فراهنست آنقدر می‌شود گفت که هیج چیزی نیامده گرچه شاید ربع یا خمس آمده باشد ولی بقیه اش هیچ نیامده قنواتش غالبا خشک رودخانه ثراه هم بکلی خشک. دو محلی که حاصل عمده از آنجا بدست میآمده است نیامده. اداره ازراقهم بایک فشارهای فوق – دراین موقع که هر رعیت بدبختی یک خروار یا پنجاه من گندم برای خودش دارد می‌آید از دستش می‌گیرد ومیگوید تومجبوری بیائی در شهر چهار فرسخی نان پخته بگیری ما این گند م را برای تهران می‌خواهم و تهران باید گندم داشته باشد وضع سلوک اداره ارزاق با رعایای عراق ووضع زراعت عراق طوری واقع شده که خیلی اسباب تاسف است وبنده خیال می‌کنم خوبست از طرف مجلس مقدس یک تذکری بدولت داده شود که لااقل اگر می‌خواهند از آنجا گندم بگیرند اول ملاحظه حال خود رعایای آنجا را بکنند اگر چیز زیادی دارند دولت ازشان بگیرد اگر ندارند یک قدری باآنها مدارا کنند که راجع بنان خودشان عاجز نباشند
رئیس – آقای آقا شیخ جلال (اجازه)
آقا شیخ جلال – بنده هم می‌خواستم راجع بارزاق عرض کرده باشم چون ایشان فرمودنددیگر عرضی ندارم
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده در دستور عرض دارم.
رئیس – آقای اتحاد (اجازه)
اتحاد – البته خاطر محترم آقایان نمایندگان مسبوق است که بنده در تاریخ بیست وسوم سنبله طرح قانونی راجع بمنع مسکرات تقدیم مجلس :شورایملی کردم و بکمیسیون مبتکرات رفت و برگشت در مجلس هم قابل توجه شد تقریبا ششماه بیشتر است که این طرح بکمیسیون قوانین مالیه مراجعه شده است هنوز تکلیفش معلوم نشده بنده تصور می‌کنم در مسائلی که راجع بمصالح عمومی است مخصوصا چیزهائی که راجع بدیانت است آقایان نمایندگان باید بیشتر دقت کنند وطرف توجه قرار دهند از اینجهت تقاضا می‌کنم بر طبق مواد نظامنامه داخلی این طرح امروز در مجلس مطرح شود.
رئیس – تقاضا مبتنی بر کدام ماده است؟
اتحاد – ماده در نظر نیست ولی آنچه بنده: خاطردارم درنظامنامه داخلی هست که هر گاه کمیسیون ششماه راپورت طرح را نداد صاحب طرح حق دارد تقاضا کند در مجلس رای بگیرند.
رئیس – ماده اش راپیدا کنید تا رای گرفته شود. آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – قانون انتخابات سابقا مطرح بود و ناتمام ماند حالا بنده می‌خواهم تقاضا کنم چون موقعش مقتضی است واگر امروز مابمسامحه بگذارنیم کم کم موقع مضیق تر می‌شود جزو دستور باشد و مطرح شود
رئیس – چون دوره شعب منقضی شده بالفعل باید تعیین شعب شود و بعد راجع بدستور رای بگیریم هر شعبه هیجده نفر دارد باستثناء سه شعبه اول که هر کدام نوزده نفر دارد (آقای احتشام الحکماء‌استقرا ء‌نموده نتیجه اینطور حاصل شد)
شعب اول آقایان روحی. میرزا یحیی خان زنگنه. ارباب کیخسرو و شاهرخ آقاسید حسن اجاق. ناصرندامانی. محمد هاشم میرزا. آقا شیخ محمد علی طهرانی حبیب الله خان شادلو. علائی. آقا میرزا علی خان خطیبی. کی استوان آقا میرزا سید احمد بهبهانی. دادگر. مفتی. اخگر. آقا سید کاظم یزدی. آقا میرزا تقی خان خواجوی. دکتر ضیائی
شعبه دوم – آقایان :آقا سید محمد سلطانی. کازرونی. آقا میرزا فتح الله خان اکبر. حاج میرزا عبدالوهاب. دست غیب اتحاد. دکتر حسینخان بهرامی. حاج حسن آقای ملک. فرج الله خان آصف. آقا میرزا حسنخان مشار. آقا میرزا صادق خان اکبر. سهراب خان. مرتضی قلیخان بیات. آقا میرزا محمود خان وحید. تجدد سهراب زاده. آقا میرزا حسنخان پیرنیا. بهار.
شعبه سوم ـ آقایان :لطف الله خان. آقا میرزا رضاخان افشار. آقاشیخ محمد علی ثابت م. آقا اسمعیل نمانید ه ملایر. دکتر امیر خان علم. آقا سید محمد جواد محقق. آقا شیخ علی مدرس. آقا میرزا سید حسن کاشانی. امیر حسینخان بختیاری حاج میرزا علیرضا. سیف الله خان اسکندری آقا میرزا آقاخان عصر انقلاب. آقا میرزا مهدیخان زاهدی. میرزائی. آقا رضا مهدوی. شیروانی. حاج آقا اسمعیل عراقی آقا میرزا باقرخان عظیمی.
شعبه چهارم – آقایان فرمند. سلیمان میرزا. آقا شیخ هادی طاثری. آقا میرزا اسمعیل خان اصانلو. نجات. عباس میرزا آقا میرزا سید احمد خان اعتبار. آقا میرزا رضاخان حکمت. احتشام الحکماء‌هایم. آقا سید یعقوب. آقا میرزا سید حسنخان زعیم. آقا سید مصطفی بهبهانی آقا سید محمد علی شوشتری. تدین. سلطان ابراهیم خان. آقا شیخ جلال. تقی زاده
. شعبه پنجم – آقایان فاطمی. حاج میرزا اسدالله خان. رفیعی. حائری زاده آقا میرزا یوسف خان عدل. دکتر آقایان آقا شیخ محمد تقی ذوالقدر. داور. آقا میرز ا جواد خان امامی. صدرائی. دیوان بیگی. ایزدی. اسمعیل خان وکیل رهنما. آقا میرزا شهاب. طبا طبائی دیبا. شریعت زاده. آقا میرزا محمد خان معظمی شعب ششم – آقایان مدرس. هرمزی آقاسید ابوالفتوح. آقا میرزا حبیب الله خان کمالوند. آقا شیخ عبد الرحمن صالحی ملافرج الله. آقا سید علاء‌الدین. محمد ولیخان اسدی. حاج میرزا احمد خان اتابکی. حیدر قلیخان حشمتی. اسمعیل خان قشقائی. رضاخان پهلوی. آقا میرزا ابوالحسن خان پیرنیا. شاهزاده اکبر میرزا دکتر محمد خان مصدق. آقامیرزا هاشم آشتیانی. آقا میرزا حسین خان پیرنیا جهانشاهی. راجع بشعبه اول – آقای آقا میرزا حسینخان اسفندیاری راجع بشعبه دوم – آقای آقا سید عبدالحسین صدر راجع بشعبه سوم – آقای آقا سید ابراهیم ضیاء
رئیس – پیشنهاد آقای اتحاد قرائت می‌شود و بعد رای می‌گریم (بشرح آتی قرائت شد)
بنده تقاضا می‌کنم مطابق قسمت اخیر ماده بیست و پنجم نظامناممه داخلی طرح این بنده راجع بمنع مسکرات جز و دستور مجلس شود.
مدرس – خوب است ماده خوانده شود.
رئیس – ماده که فرمودید گمان نمی‌کنم راجع باین موضوع باشد. (ماده بیست و پنجم نظامنامه داخلی بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده بیست و پنجم – کمیسیونها پس از انتخاب بدون تاخیر درتحت ریاست مسین ترین اعضاء خود اعضاء خود منعقد و یک رئیس و یک نایب رئیس و بمناسبت اهمیت یک یاد و منشی و یک مخبر که عقیده کمیسیون را به مجلس راپرت می‌دهد بترتیب ماده ۲ انتخاب می‌نماید. تمام کمیسیونهای ماده ۱۵باید دو ماه بدوماه صورتی ازخلاصه اعمان خودشان در مجلس علنی تقدیم نماید وصورت مزبوره درروزنامه رسمی طبع خواهد شد. هر طرح یا لایحه قانونی که بکمیسیون راجع می‌شود باید راپرت آن منتها در ظرف دو ماه از تاریخ ارجاع داده شود والا صاحب لایحه حق دارد از مجلس درخواست کند که مباحثه آنرا جزو دستور مجلس قرار دهند. در هر جلسه اسامی اعضاء حاضره کمیسیون درصورت مجلس ثبت می‌شود
اتحاد – بنده تصور می‌کنم این یک موضوع خیلی حیاتی است برای هر ملتی. بنده از نقطه نظر دیانت وبیشتر از نقطه نظر دیانت و بیشتر ازنقطه نظر صالح اجتماعی این پیشنهاد را کردم این مسئله بیشتر حق آقای مدرس واز قبیل ایشان بود که تقاضا کنند درمجلس مطرح و تکلیفش معین شود. سایر دول از قبیل امریکا و روسیه و ترکیه این مسئله را مقرر کرده و کلیه مسکرات رامنع کرده‌اند و بنده فلسفه هم تصور می‌کنم همینطور باشد اگر کسی طرحی داد ودر کمیسیون تکلیفش معلوم نشد چه باید کرد؟ باید ساکت شد که طرح از میان برود من تصور می‌کنم که قسمت اخیر ماده بیست و پنجم نظامنامه داخلی کاملا تصریح می‌کند که اگر یک طرحی دریک کمیسیونی معوق ماند صاحب طرح حق دارد از مجلس تقاضا کند مطرح شود.
رئیس – آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی – بنده اجازه که گرفتم برای این بود که آقای اتحاد درضمن اظهار اتشان فرمودند مدتی است این طرح بکمیسیون قوانین مالیه رفته ودر آنجا مساهله و مسامحه شده و راپرتش بمجلس نیامده هیچ اینطور نیست این طرح وقتی در کمیسیون آمد اولا تصور می‌کنم عقید ه اعضاء کمیسیون غالبا این بودکه این طرح یک چیز زائدی است. چیزی را که درشرع ما آنرا منع کرده‌اند دیگر بهیج وجه من – الوجوه محتاج نیست که مجلس شورای ملی یک قانون جدیدی بر منع و حرمت آن وضع کند پس شماتمام محرومات شرعیه ما را امروز بیاورید در مجلس وبرایش قانون وضع کنید. این را اساسا ما عقیده مان اینست که حرام است ومنع آنهم واجب است ثانیا چون یک طرحی بود که لازم بود بادولت هم مذاکره شود آنهم در منع ورودش نه د رمنع استعمالش این بود که مانظریه دولت راهم دراین مسئله خواستیم تا این ساعت یعنی تا قبل از تعطیل مجلس نظریه دولت بکمیسیون نرسیده بود والا اگر رسیده راجع بآن قسمت نظریه کمیسیون راپرت داده می‌شد.
رئیس – رای گرفته می‌شد
اتحاد – اجازه بفرمائید توضیح بدهم
رئیس – آقایانی که پیشنهاد آقای اتحاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. پیشنهاد آقای اتحاد مطرح است. مذاکرات راجع بکلیات است.
جمعی از نمایندگان – قرائت شود (بشرح آتی قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورایملی
مضرات استعمال مشروبات الکلی محتاج بشرح وبسط نیست علاوه بر ممنوعیتی که در تمام ادیان آسمانی برای جلوگیری از مضرات آن موجود است با مختصر دقتی معلوم می‌شود که غالب جنایات انتخاب‌ها کتک کاری بین افراد نتیجه مستقیم استعمال مشروباتست قطع نظر از اثراتی که مسکرات در ثروت مادی و اتلاف آن دارد هیچکس نیست که اثرات سو ء‌معنوی این ام الخبائث را حساب نکند. مطابق احصائیه هائی که در اروپا تهیه شد است غالب امراض داخلی. سل سو ء هاضمه جنونهای وراثتی، نتیجه استعمال مشروبات الکلی است تجربیاتی که مسکرات در روح و عقاید می‌کند در نتیجه جنگها بخوبی معلوم شده است زمانی که ناپلئون سوم بطرف میدانهای جنگ ۱۸۷۰می‌رفت بچشم خود دید غالب صاحبمنصبان اردو بمسکرات معتاد ومبتلا ی به آن هستند بواسطه شکست قطعی فرانسه در آن تاریخ علمای اجتماع و اطبای حاذق فرانسه د رآن تاریخ علمای اجتماع و اطبای حاذق فرانسه کشف کردند که موثر ترین عامل مغلوبیت اردوهای فرانسه استعمال مسکرات بوده است بنابراین درسنه ۱۸۱۳مجلس ملی فرانسه درخصوص منع مسکرات پاره از قوانین جزائی را وضع نمود موافق مذکور مستی و استعمال مسکرات موجب فسخ مقاولات و قرار دادها و معاملات می‌گردید کسانی که عادت بشرب مسکرات داشتند از حقوق مدنی محروم می‌شدند حق انتخاب حق شرکت در مسائل سیاسی حقی که برای افراد در معاشرت و روابط با افراد یک جامعه منظور است از او سلب می‌گردید و چون قانون ۱۸۷۳نتایج مطلوبه رانداد در سنه ۱۸۸۹مواد شدید تری براو علاوه نمود و معتاد باستعمال مسکرات را از حق ابوت و عائله محروم و برای فروشنده مسکرات در جامعه جمعیتهای اخلاقی تاسیس کنفرانسها نمایشها داده و مخصوصا درپروگرام مدارس ابتدائی در ضمن تدریس کتب اخلاقی در وسی راجع بمضرات استعمال مشروب گنجا نیدند امروز بواسطه وضع قوانین جزائی دراغلبی از ممالک اروپا تا درجه موفق بتحدید استعمال مسکرات شده. بعد از جنگ ۱۹۱۴-۱۸دول روسیه آمریکا ترکیه که البته اثرات مشروبات رادر روح سلحشوری اردوهای خود احساس نمودند استعمال مسکرات را بطور قطعی قدغن و درحال حاضر ورود تهیه کردن مشروبات و مواد (الکلی) بغیر از آنچه برای صنایع ومعالجه لازمست جدا منع کردند درایران درسنوات اخیراستعمال این سم شیوع پیدا کرده و متاسفانه برای جلوگیری از توسعه آن فکر عملی اظهار نشده وچنانچه به الگو:باری بهر جهتبگذرد در آتیه نزدیکی ضررهای اخلاقی و اقتصادی متوجه جامعه ضعیف البنیه ایران خواهد گردید بنابر مقدمات فوق طرح قانون ذیل رابمقام محترم مجلس شورای ملی تقدیم و تصویب آنرا تمنی می‌نماید ماده اول استعمال ووارد ساختن مشروبات (الکلی) بغیر از آنچه در مواد ۳ تا ۶ذکر شده است قانونا ممنوع و بهیچکس اعم از اتباع خارجه یا داخله اجازه داده نمی‌شود مشروبات مذکور رابرای فروش از خارج واردسازد
۲- مشروبات مذکور در ماده (ا) عبارتست از اقسام شراب اقسام لیکر اقسام آپرتیف
۳- دواخانها مجازند با تصدیق طبیب مشروبات مذکور را برای معالجه بفروش برسانند
تبصره – هر مقدار از مشروباتی راکه دواخانه‌ها خریداری یا از خارج وارد می‌کنند باید مطابق نسخه طبیب دیپلمه حاذق بوده و در آخر هر سال صورت ریز مصروفات سالیانه راتقدیم مجلس حفظ الصحه دولتی بنماید
۴- دکترها مکلفند در نسخه هائی که برای خریداری مشروبات بمرضی می‌دهند مرض و اسم آن مشروبی که برای دفع آن لازمست توضیح دهند و نسخه‌های مذکوره را بضمیمه لیستی که در تبصره (۳) نوشته شده است دواخانه‌ها برای مجلسین حفظ الصحه دولتی ارسال می‌دارند.
۵- مجلس حفظ الصحه دولتی در صورتی ثانیا بیک دواخانه اجازه خرید اری یا وارد کردن مشروبات را می‌دهد با رعایت شرایط مندرجه در تبصره (۳) وماده (۴) مشروبات خودرا بمصرف رسانیده باشد.
۶- دولت بصاحبان کارخانجات و صنایع که در آتیه در ایران تاسیس و محتاج به استعمال مواد (الکلی) است بر طبق نظام نامه مخصوصی اجازه می‌دهد که باری رفع احتیاجات خود مواد مذکوره رااستعمال نمایند.
۷- وزارت عدلیه قانون مجازات مخصوصی تدوین خواهد نمود که بر طبق آن متتخلفینی از این قانون رامجازات نماید و این قانون رابکمیسیون عدلیه تقدیم تا پس از تصویب برای آزمایش بموقع اجرا گذارد
۸- وزارت عدلیه، داخله و مالیه هر کدام در حدود اختیارات خود مامور اجرای این قانون می‌باشند.
رئیس – آقای کازرونی – بنده موافقم
رئیس – آقای میرزائی میرزائی – موافقم
رئیس – آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – موافقم
رئیس – آقای تدین (اجازه)
تدین – بنده اساسا کمال موافقت رادارم باینکه مشروبات و هیچ قسمتی از اقسام مسکرات بواسطه مضار محسوسه که دارد استعمال نشود اما با این طرح مخالفم برای اینکه طزرح مضارش بیشتر از منافعش است این طرح می‌خواهد رسمیت بدهد باستعمال مسکرات در ۱۳۴۴سال قبل از ازا ین در کتاب مقدس آسمانی ما که قرآن است حکم: مسکرات شراب معین شده و در تمام کتب فقهیه تمام فقها معین کرده‌اند ساختنش حرام فروشش حرام، خوردنش حرام حدش هم معین است که هر کس مرتکب شود مجازاتش چه چیز است ماتازه می‌خواهیم قانون وضع کنیم ما می‌خواهیم تجدید نظر در قانون اساسی آسمانی کنیم من اصلا نمی‌فهمم مورد ورود این مسئله در مجلس شورای ملی چیست اگر ما واقعا علاقمند باین قسمت هستیم باید بدولت خودمان که یک دولت اسلامیست تذکر بدهیم که حکم اسلام رادر سرتا سر مملکت اسلامی اجرا کند آقا آمریکا که برای منع مسکرات رای می‌دهد علتش اینست که از نقطه نظر مذهبی منع صریح نداشته است ولی وقتی که درمذهب ما بضروره من الااسلام ساختن و فروش خوردن مسکرات حرامست حالا ما می‌خواهیم بعد از هزار سیصد سال قانون وضع کینم آنهادر مقابل قر آن “ در مقابل اسلام خیلی مضحک بنظر می‌آید بعلاوه آنچه در اسلام مجوز است یک مورد است آنهم خیلی بااحتیاط، باید طبیب حاذق باشد، دوا منحصر باشد آنوقت مجاز است اما اینجا که نوشته شده دوا فروشها مجاز باشند برحسب دستور طبیب بفروشند سه هزار ناخوش جعلی در این مملکت پیداخواهد شد آنوقت ما از کجا اطمینان پیدا کنیم که تمام اطباء‌ما حاذق هستند. بعلاوه اگر یک کارخانه – هائی لازم شد برای استعمال مسکرات آنها مجاز باشند. کاخارنه مسکر یعنی چه؟ معنی ندارد فقط مواد الکلی ممکنست د رکارخانجات استعمال شود آنهم الکلیاتی که مشروبی نیست دیگر در این موضوع بنده بیشتر نباید صحبت کنم بنده اصولا کاملا موافقم با جلوگیر ی از استعمال این سم مهلک ودراین هیج تردیدی ندارم ولی تازه بیائیم قانون وضع کنیم و تجدید نظر کنیم اینرا بنده بر خلاف عقیده خودم و بر خلاف همه چیز میدانم باید این مسئله اصلا مطرح نشود و بدولت تاکید شود که بوسائل ممکنه در اسرع اوقات حکم اسلامی ر اکه درهزار وسیصد و چهل سال قبل شده است بموقع اجرا بگذارند.
رئیس – آقای کازرنی (اجازه)
کازرونی – عرضی ندارم
رئیس – آقای میرزائی (اجازه)
میرزائی – موافقم
(جمعی از گفتند مذاکرات کافیست)
رئیس – آقایان مذاکرات را کافی میدانند؟
اتحاد – بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس – بفرمائید
اتحاد – بنده این وضعیتی که امروز در مجلس شورای ملی مشاهده می‌کنم تا بحال مشاهده نکرده‌ام
رئیس – بفرمائید
اتحاد – بنده این وضیعتی که امروز درمجلس شورای ملی مشاهده می‌کنم تا بحال مشاهده نکرده‌ام
رئیس – اخطار را بفرمائید
مدرس – می‌گویم بر یهودی و نصاری کجا ممنوعست چرا نمی‌گذارید حرف بزنند.
اتحاد – اخطار اینست که آقای تدین اظهاراتی فرمودند که شاید بنظر بنده اشتباه بوده است اجازه بدهید یکنفر موافق هم صحبت کند بعد رای بگیرید
رئیس – این اخطار نیست
اتحاد – اخطار اینست که بعد از یک مخالف یک موافق باید حرف بزند
رئیس – وقتی گفتند مذاکرات کافی است بنده باید رای بگیرم
سهراب زاده – بنده مخالفم باکفایت مذاکرات.
حاج میرزا عبدالوهاب – بنده هم مخالفم.
رئیس – آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام بفرمایند
(عده قیا م نمودند)
رئیس – تصویب نشد آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – عرضی ندارم
رئیس - آقای میرزائی
میرزائی – این قسمت راکه آقای تا این فرمودند بنده در قسمت خودم نمی‌توانم قبول کنم برای اینکه پرواضح است مشروبات را اداره مالیه علتا باندرل می‌کند و اجازه فروش می‌دهد بنده عرض نمی‌کنم که حتمااین لایحه تصویب شود اما عقیده دارم همینطور که فرمودند بدولت تذکر داده شود یا مواد دیگری وضع شود که کاملا از این سم مهلک جلوگیری شود ودولت هم از این منفعت مختصر صرف نظر کند. این مسئله حقیقتا فساد اخلاقی در مملکت تولید کرده که بر هر کس لازمست بفوریت جلوگیری کند.
رئیس – پیشنهاد آقای فاطمی (بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم این طرح از دستور امروز خارج شود و بمجلس خصوصی محول شده اگر لازم بدانند ثانیا به مجلس بیاید.
رئیس – آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی – بنده چون می‌بینم این طرح از جنبه مذاکرات مجلس خارج می شو وکم کم داخل مذاکرات علمی می‌شود که با مجلس اقتضا ندارد باین جهت از آقایان استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند از دستور امروز خارج شود بعد در جلسه خصوصی مذاکره می‌شود اگر در آنجا حل نشد آنوقت ثانیا بمجلس بیاورند و مذاکره شود دراینجا مورد ندارد.
آقا سید یعقوب – بنده مخالفم
رئیس – بفرمائید
آقا سید یعقوب – بنده نمی‌خواهم در فرمایشات آقای تدین داخل شوم چون نمی‌خواهم از ماده نظامنامه تخلف کنم ولی چیزی را که الان مجلس رای داد جز ء دستور شود و صحبش هم در بین آمد گرچه بیاناتی که آقای تدین کردند رفع اشتباه کرد آقای تدین اول عنوان کردند که از روی قوانین اسلامی نمی‌توانیم حرف بزنیم صحیح هم هست اما چون این مسئله در بین آمده بعد از مطرح واقع شد ن از دستور خارج شود مناسبت ندارد اگر آقایان صحبتی دارند درموادش صحبت کنند اما الان رای دادید در دستور باشد چطور می‌توانید از دستور خارج کنید؟
فاطمی – مجلس هر وقت می‌تواند مطلبی را از دستور خارج کند
رئیس – رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای فاطمی آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد
کازرونی – بنده دردستور عرض دارم
رئیس – بفرمائید.
کازرونی – بنده چنانچه عرض کردم استدعا می‌کنم قانون انتخابات جزء دستور شود چون تصدیق میفرمائید موقعی مناسبتر از امروز برای قانون اتنخابات نیست. محل احتیاج است اگر آقایان حقیقتا علاقه مند مند انتخابات صورت خوبی بخود بگیرد بایستی مساعدت بکنند که این چند ماده قانون از مجلس بگذرد. رئیس - آقای افشار راجع بپیشنهادد خودتان است
افشار – بلی بنده لایحه معافیت ارومیه رااز تادیه مالیات پیشنهاد کرده‌ام واز تصویب کمیسیون مبتکرات هم گذشته است استدعا می‌کنم در مجلس مطرح شود وقت مجلس را پنج دقیقه بیشتر اشغال نمی‌کند.
رئیس – جز ء دستور نبوده باید رای بگیرید آقایانی که پیشنهاد آقای کازرونی را تصویب می‌کنند قیام بفرمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس الوازراء- بمجلس شورای ملی آقای فیروز میرزا رابوزارت عدلیه و آقای میرزا شکر الله خان صدری را بوزارت داخله و آقای عبدالله خان طهماسبی را بمعاونت پارلمانی وزارت جنگ معرفی می‌کنم.
رئیس – آقای سلیمان میرزا اظهاری دارند.
بهار – سابقه نداشته است.
رئیس – چه فرمودید؟
کازرونی – جزء‌دستور نبوده است.
سلیمان میرزا – درهر حال بنده می‌خواستم اظهار عقیده خود را بکنم در صورتیکه مجلس نمی‌خواهد امروز بنده اظهار عقیده بکنم از حالا بنده اجازه می‌خواهم برای اول جلسه بعد قبل از دستور جلسه عقاید خودم رااظهار کنم زیرا هروکیلی حق دارد اظهار عقیده خودش رادر هر موضوعی آزادانه بکند و بنده هم یک نفر وکیل هستم. (از پشت تریبون بجای خود عودت نمودند)
کازرونی – بگذارید مذاکره شان را بکنند.
رئیس – آقایان مخالفق نیستند که ایشان اظهار عقیده شان رابکنند؟
بعضی از نمایندگان – خیر
حائری زاده – سابقه نشود ایشان بفرمایند.
سلیمان میرزا – البته آقایان مسبوقند که همانطور که عرض کردم درهر امری از امور مطابق صریح قانون اساسی هر یک از وکلا می‌توانند آزادانه اظهار عقیده خودشان رابدون هیج ملاحظه بکنند وبنده هم امروز در این مودضوع از این حق خودم استفاده می‌کنم چنانچه مسبوق هستید درهر وقت و هر موقع که یک اشخاص تاریخی مصدر یک کارهائی شده‌اند علی الاصول تارخچه از سوابق خدمت آنها بمعرض افکار عامه می‌گذارند تا اینکه مردم امیدوار شوند که در آتیه هم این اشخاص تاریخی کما فی السابق برای مملکتشان خدمت بی پایان خواهند کرد. بنده بنابراین اصول امروز می‌خواهم این وظیفه راانجام بدهم. چون یک نفر شخص تاریخی که تاریخ مشعشی د رآزادی مملکت مادارد امروز عضو کابینه می‌شود و مطابق قانون استخدام سابقه خدمت و دو سبه اعمال اشخاص را از اول مشروطیت شروع می‌کنند. بنابراین بنده هم از اول مشروطیت شروع می‌کنم وقبل از مشروطیت را ذکری نمی‌کنم. این شخصی که فعلا مورد بحث بنده خواهد بود شاهزاده فیروز میرزا هستند شاهزاده فیروز میرزا شخصی هستند که در هر ورق از تاریخ آزادی و مشروطیت یک صفحه برجسته ویک تاریخ عالی برضد مشروطیت دارند. قیام و اقدام برعلیه آزادی و مشروطیت کرده‌اند. باچه دلیل؟ بادلیل یادگاری‌های دوره اول مشروطیت. دوره اولی که این مجلس بعد از کشتا رها وبعد از زدو خودردها افتتاح یافت اشخاصی که در آن دوره وکیل بوده‌اند اگر متوجه بشوند وقدری تفکر بفرمایند سابقه ایشان را در آن دوره بخوبی در نظر می‌آورند. افسوس که به کمک هم عقیده‌های حضرت والا ا زباغشاه بمجلس اوراق و اسناد تاریخی آنزمان را بردند والا در دفتر مجلس از مذارکرات دوره اول یادگار های بسیار عالی از ایشان بود بنده در دوسیه که راجع بتاریختچه احوال ایشان می‌خواهم بیان کنم فقط بچیزهائی می‌پردازم که اظهر من الشمس واز حد شیاع هم گذشته است. اعمال خصوصی و اعمالی که کاملا معروف نشده است آنها رانمی توانم باین کنم و زیرا اسناد آن دوره بغارت رفته است. از آن جمله حکموت کرمان ایشان استکه اشخاصی که در دوره اول مشروطیت بوده‌اند کاملا مسبوق هستند. اینکه عرض کردم برعلیه آزادی قیام و اقدام کرده‌اند اگر چه تارخیچه حکومت کرمان ایشان را در روزنامه‌ها ودوسیه اعمال ایشان را در مذاکرات دوره اول مجلس بنظر بیاورند خواهند دید که حق بامن است زیرا ایشان درآن تاریخ به اصطلاح یکی از روزنامه‌ها گل سرسبد خانواده قاجاریه و حکم کرمان بودند. در موقع حکومت کرمانشان قانون انتخابات اعلام شد و بنا شد که انتخابات بکنند . . .
رئیس الوازراء‌چون صورت استیضاح است.
(صدای زنگ رئیس)
رئیس الوزارا ء – چون استیضاح را دارد بایستی قبلا به هیات دولت اطلاع داده باشند.
(همهمه بین نمایندگان)
رئیس – می فرمائید مجلس را تعطیل کنیم؟ ؟ ؟
جمعی از نمایندگان – تنفس (در این موقع جلسه تعطیل و پس از سه ربع ساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس – شاهزاده سلیمانمیرزا (اجازه)
سلیمان میرزا – در لحظه قبل که بنده می‌خواستم صحبت کنم آقایان یاد آوری می‌کردند که درمجلس سابقه ندارد و بعد بانهایت تعجب اکثریت عصبانی شدند.
فاطمی – هیچ همچو چیزی نبود. سلیمان میرزا –بلی همینطور است اکثریت عصبانی شد و یک هیاهوئی کرد درهر حال بنده کاری بآن ندارم ویک صحبتی راشروع کرده‌ام حق دارم (چنانچه هر وکیلی حق دارد به آزادی تمام اظهار عقیده بکند) صحبت خودم را مطابق قانون اساسی بایستی تمام کن وهیج اکثریتی هم نمی‌تواند مرا مانع بوشد از اینکه حرف خودم ار بزنم و سابقه هم ندارد که دروسط نطق کسی رای بدهند که مطلب دیگری مطرح بشود. معذلک چنانکه قبلادر خارج هم عرض کردم امروز آمده‌ام اظهار عقیده بکنم و بهیچوجه طرف دارهای هوی داد وبی – داد که از طرف مخالفین هم عقیده بنده شد نیستم و بانهایت آرامی می‌خواهم ایفاء وظیفه مشروطیت ووظیفه یک نفر وکیلی را که دراظهار عقیده خودش آزاد است انجام بدهم برای اینکه کاملا اثبات کنم که می – خواهم اظهار عقیده خودم رابکنم وهیچ منظوری ندارم غیر از اینکه تاریخچه آزادی را بگویم چون یک نفر آزاد یخواه هستم که از ۲۰ سال قبل تا بحال کار کرده‌ام درهر حال اگر هم آقایان میل ندارند که امروز عرایض بنده را استماع بفرمایند قانون مجلس اجازه می‌دهد که دراول هر جلسه بنده داخل دراین صحبت بشوم بنابر – براین با وجود اینکه کسی جلوبگیرد بند حرفی ندارم و از حالا اجازه می‌خواهم که برای جلسه آتیه مطالب خود مرا از همانجائی که باقی مانده شروع کنم.
رئیس – خوب پیشنهاد راجع به قانون انتخابات قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد) اصلاحات بعضی از مواد قانون انتخابات راکه طبع ونشر شده است مخبر کمیسیون مسترد داشته و مواد ذیل را که درضمن مواد مندرجه مندرج است بحکم اختصار وضرروت تقدیم وتقاضا می‌نماید مطرح شود مواد ۸-۹-۱۰-۱۱-۲۱-۲۸-۵۱-۵۲-۵۴-
رئیس – آقای کازرونی موافقند با مطرح شدنش؟ کازرونی –بلی
رئیس – آقای روحی (اجازه)
روحی – بنده مخالفم. بعد ازرای دادن عرایضم را عرض می‌کنم. با پیشنهاد مخالف نیستم با اصلاحش مخالفم.
رئیس – آقای اخگر (اجازه)
اخگر – موافقم
. رئیس – آقا ی شریعت زاده. (اجازه)
شریعت زاده – عرضی ندارم.
رئیس – آقای سلیمانمیرزا (اجازه)
سلیمان میرزا – بنده عرایضی که کردم بالاخره آیا مجلس رای داد که بنده صحبت نکنم وداخل این قضیه شدیم؟ مقصودم این است که اگر رای دادند مطیعم اگر رای ندادند که باید معلوم شود.
رئیس – چون ببنده هم د ر خارج ایراد شده بودکه سابقه نداشته است یک همچو اجازه داده شود بنده هم بآقایان عرض کردم با اجازه خودتان اجازه نطق داده شد گفته شد کسی مخالفتی ندارد این بود که اجازه داده شد نطق هم که فرمودید دربین نطق یک غو غائی شد و مجلس تعطیل شد حالا می‌خواهید رای بگیریم؟
سلیمان میرزا – بلی
رئیس – آقایانی که تصویب می‌کنند شاهزاده سلیمانمیرزا نطق خود شانرا ادامه بدهند قیام فرمایند
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس – تصویب نشد. راجع به قانون انتخابات اظهاری دارند؟ آقای آقا شیخ فرج الله (اجازه)
آقا شیخ فرج الله – بنده مخالفم و عرض می‌کنم کلیه قانون انتخابات از کمیسیون بیرون آمده تمام قانون مطرح شود هفت هشت ماده چه خصوصیتی دار د و این چند ماده از تمام قانون مطرح شودو سایر مواد ترجیح داده شود. جهه این چیست؟
مخبر – در جلسه گذشته هم دراین باب توضیح داده شد مراجعه می‌فرمودید و اقناع می‌شدید. ما ازنقطه نظر الاهم موادی که فوق العاده اهمیت داشت و اصلا ح آنمواد منظور نظر کمیسیون بوده که شما آن کمیسیونرا برای اینکار انتخاب کردید آنها را در حقیقتا اصلاح کرد یم و بنظر مجلس رساندیم دراین مواد رای بعد هم اگر سایر مواد بنظر شما لازم داشته باشد پیشنهاد می‌کنید البته مجلس رای می‌دهد. مامخالف موادی که شما اصلاح آنرا لازم می دانید که نیستیم ما این مواد را لازم الاصلاح می دانیم شما هم که مخالف با اصلاحات قانون نیستید باین قسمت رای می‌دهید باقی راهم پیشنهاد می‌کنید ما رای می‌دهیم.
رئیس – آقایانیکه تصویب می‌کنند قانون انتخابات جزء دستور امروز شود قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمود ند)
رئیس – تصویب شد. ماده هشت قرائت می‌شود. (بشرح ذیر قرائت شد)
ماده ۸(بجای ماده هشتم ونهم ودهم قانون سابق) در مرکز هر حوزه انتخابیه مطابق جدولیکه منضم باین قانون است حکومت محل بمحض وصول دستور دوزارت داخله برای تعیین انجمن نظارت مرکزی ۲۴نفر از طبقات ششگانه (علما ء- اعیان ـ ملاکین – تجار – اصناف وزارعین) ۱۲ نفر از معتمدین اهل محل که معروف با مانات و باسواد ودارای شرایط انتخاب نمودن باشند دعوت می‌کنند مدعوین درهمان مجلس درمیان خود برای مخفی و با کثریت نسبی ۹نفر برای عضویت انجمن تعیین نمود. و ۹نفر دیگر را نیز بعنوان عضو علی البدل از همان مدعوین انتخاب می‌نمایند در انتخاب مزبور حضور دوثلث مدعوین کافی خواهد بود. در نقاطی که یک یا چند طبقه از طبقات شش گانه وجود نداشته باشند از طبقه دیگر عده منظور تکیمل خواهد شد.
تبصره ۱- حکومت محل باید بعد ا زوصول دستور وزارت داخله در ظرف ۵روز انجمن نظارت مرکزی را تشکیل داده اعضاء آنرا بوزارت داخله معرفی نماید.
تبصره ۲- در محل هائیکه انجمن ایالتی یا ولایتی قانونا برقرار است ۴نفر ۹نفر اعضاء انجمن نظارت از اعضای انجمن ایالتی یا ولایتی خواهند بود که به انتخاب خود انجمن ایالتی یا ولایتی معین می‌شوند.
رئیس – آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – بنده گمان می‌کنم از اینها ماده ضد مقصود آقایان پیشنهاد کننده‌ها و تصویب کننده‌های این ماده حاصل شود برای اینکه بیشتر نقطه نظر تسریع درانتخابات بود و این ماده بیشتر بطوء می‌دهد و اسباب کندی انتخابات می‌شود برای اینکه ۳۶نفر انتخاب کردن تا۹نفر انتخاب کردن البته ۹نفر از میانه این عده انتخاب شود دیگر بعد بوزارت داخله تمام این اسامی معرفی شود. هرچه دراین ماده فکر می‌کنم می بینم بیشتر اسباب بطوء جریان انتخابات است در حالیتکه اگر مقصود این است که اختیار از دست حکومت بیرون برود بازهم تقریبا اختیار از دست او بیرون نرفته برای اینکه باز حکومت باید آن سی و شش نفر را انتخاب بکند و شروطی که گفته است (البته نمی‌شود توهین کرد همه معروف به امانت و درستکاری هستند) ولی معروف بامانت تا خائن نبودن ومعروف بعدم خیانت خیلی فرق دارد. یک وقت می گوئید فلانکس معروف بامانت است یک وقت معروف بعدم خیانت است. معروف ومشهور بامانت معنایش این است که وقتی در بازار گفتگو می‌شود همه مردم اورا بامانت بشناسند. یک نفر دو نفر پنج نفر را مردم نشناسند این اهمیتی ندارد. ولی اینکه سی و شش نفر معروف بامانت رامردم بشناسید خیلی مشکل است وآن وقت از میان آنها۹ نفر انتخاب بشود. بنده عقیده دارم این اسباب بطوء جریان انتخابات تست. علاوه براین شکایت هم بیشتر می‌شود برای اینهک سی وشش نفر وقتی که انتخاب شدندواز میان آنها هم ۹ نفر بعد ودوسیه‌های اینها که می‌آید بمجلس اول باید بانتخابات سی و شش نفر نظری بکنند که آیا درست از طبقات مختلفه انتخاب شده‌اند؟ معروف هستند؟ داخل در افراد بشوند بیفتند که تمام سی وشش نفر معروف بامانت و درستکاری بوده‌اند؟ آنوقت بعد از اینکه از انتخابات اولی خلاص شدند داخل در انتخابات دوم بشوند که آن ۹ نفری که این سی وشش نفر از جانب خود انتخاب کرده‌اند آیا آن انتخاب هم صحیح بوده ؟برای مخفی بوده یاخیر؟ بنده عقیده‌ام این است که اسباب بطوء جریان انتخابات می‌شود در صورتیکه اختیار حاکم را هم از دستش نمی‌گیرد. یک دلیل دیگر ی هم دارد در خود تبصره نوشته شده است که اگر از یک طبقه پیدا نشد از طبقات دیگر هم با زهمان حاکم انتخاب کند. پس این ماده ضد مقصود است و تامین مقصود را نمی‌کند حالا بسته بنظر آقایان است. در جریان هم بودیم اطلاع از ولایات هم داریم. درخود مرکز ملاحظه کنید چقدر اسباب اشکال میشوددر ولایات البته بیشتر تولید اشکال می‌کند.
مخبر – تکیه فرمایشات آقای دست غیب دراین قسمت به بطو ء جریان انتخابات بود.
دست غیب – وشکایت.
مخبر – مسئله شکایت که فرمودید این مسئله شکایت آزاد است و در هر قسمت د راکارها یک شکایاتی ایجاد می‌شود و اما نمی‌توانیم جلویش رابگیریم. راجع به بطوء جریان اگر واقعا این مسئله یک گندی در جریان ایجاد می‌کرد که قابل ذکربود آنوقت ممکن بود فرمایشات جنابعالی را گوش کرد ولی درمقابل این ماده مواد دیگری ما اینجا ذکر خواهیم کرد که تمام این مواد انتخابات د راز یکماه به پانزده روز و از دوماه بیک ماه تنزل داده است و در مقابل آن مساعدتهائی که شده است این یک ماده که به عقیده حضر تعالی یکروز شاید عقب بیندازد قابل صرف نظر است. بر فرض که این ماده معنی انتخاب هیئت نظار باین شکل تاخیری در انتخابات بیندازد یک روز فرق خواهد داشت ولی در مقابل منافع زیادی دار د همه آقایان که در موقع انتخابات در ایالات و ولایات و در مرکز و مجلس و کمیسیونها بوده‌اند حس کرده‌اند که بیشتر شکایات وزحمات مادر کمیسیونها و شعبات مربوط بسو ء انتخاب هیئت نظار است. بعضی از حکام بمیل خودشان از نقطه نظر‌های خصوصی بر خلاف آزادی و رضایت عمومی هفت نفر را همینطور کتره واله بختی انتخاب می‌گردند و اختیار جریان انتخابات را بآنها می‌دادند و غالبا شکایات از آنجا برمیخواست حالا ما آمده‌ایم جریان اولی انتخابات یعنی انتخاب هیئت نظار را یکقدری ملی کرده‌ایم درحقیقته یکقدری دست ملت را که فرمان فرمای حقیقی انتخاباتست باز کرده‌ایم و اختیارات حاکم راهم از اونگرفته‌ایم اگر بنا بود بکلی حکام را دخالت ندهیم این هم باز برخالف قانون می‌شد زیرا دولت باید عامل و مجری انتخابات باشد و ما انیجا یک کاری کرده ایمم که هم اختیار را کاملا از حکومت سلب نکرده‌ایم برای اینکه برخلاف فلسفه عمل نشده باشد هم دست ملت رادر انتخابات باز کرده‌ایم برای اینکه کمتر شکایت از طرف مردم بشود. حاکم محل یک عده سی و شش نفری از طبقات مختلفه دعوت می‌کند و البته در میان یک طبقه حاکم نمی‌تواند آن فردی که بدیانت وامانت معروف نباشد انتخاب کند بدیهی است این یک قضیه عملی است و قطعا وقتی که خواستنداز میان طبقات یکنفر راانتخاب بکنند آدم صحیح انتخاب بکنند آدم صحیح انتخاب می‌کنند بعد آنها می‌نشینند و نه نفر را انتخاب می‌کنند وبطوئی هم که گفتید یکروز خواهد بود و در مقابل منافعی هم که در این قسمت منظور است آن یکروز اهمیتی ندارد. بعقیده بنده بایستی موافقت کرد و اهمیت به این قضیه ندارد.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس – آقایان مذاکرات را کافی می دانند ؟
(گفته شد بلی)
رئیس – آقایانی که این ماده راتصویب می‌کنند قیام فرمایند
مدرس – آقا تبصره پیش نهاد شده است.
(عده کمی برخاستند)
رئیس – تصویب نشد.
بعضی ازنمایندگان – آقا منتظر پیشنهاد بودیم دررای اشتبا ه شد.
رئیس – پیشنهاد آقای مدرس. (بشرح ذیل خوانده شد) مدعوین می‌توانند انتخاب هر یک از نه نفررا از غیر خودشان بنمایند.
مدرس – چون این پیشنهاد که کردند موهم اینست که این نه نفر راز میانه خودشان انتخاب کنند و حال این که مقصود این نیست. ممکن است مدعوین این نه نفری راکه باید انتخاب کنند از خودشان یا غیر خودشان انتخاب کنند
مخبر – بعقیده بنده خوب بود آقای مدرس این اصلاح را درخود ماده پیشنهاد می‌کردند و بنده هم مخالفتی ندارم که نوشته شود از میان خودیا غیرخود.
مدرس – بنده پیشنهادم را پس گرفتم وهمانطور که آقای مخبر فرمودند اصلاح بفرمائید.
رئیس – آقا یکقدری از رویه خارج شدیم.
مدرس – آخر یک ماه تعطیل بوده است.
رئیس – را ی می‌گیریم بماده . .
. یک نفر از نمایندگان – با اصلا ح عبارتی.
رئیس – با اصلا ح کی؟
دست غیب – بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس – بفرمائید.
دست غیب – بعقیده بنده بماده رای گرفته شد . . .
بعضی از نمایندگان – (باهممه) رای گرفته نشد
دست غیب – صورت مجلس که تند نویسان نوشته‌اند حاضراست و آنها ضبط کرده‌اند. که آقای رئیس فرمودند رای می‌گیریم بماده کسانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند فقط معددوی از آقایان برخاستند پشت سرش فرمودند تصویب نشد و اگر این سابقه در مجلس گذاشته شود که بعد از آنکه آقای رئیس فرمودند تصویب نشد آنوقت آقایان نمایندگان بفرمایند رای گرفته نشد آنوقت در تما م موارد ممکن است رای گرفته شود بعد یکنفر اجازه بخواهد و بگوید رای گرفته نشد و اشتباه شده است. در صورتی که صورت مجلسی که تند نویسان نوشته‌اند حاضراست ملاحظه بفرمائید که آقای رئیس فرمودند را ی می‌گیریم بعدهم فرمودند تصویب نشد. حالا آقایان می‌فرمایند اشتباه شده است منکه نمی‌فهمم این چه سابقه است
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بتصدیق یک عده زیاد یا عموم نمایندگان محترم آقایان نمایندگان منتظر بودند که پیشنهاد برود ازاین جهه رای نداند حالا آقای دست غیب می‌فرمایند رای دادند. بنده عرض می‌کنم رای داده نشده منکه رای ندادم و آقایان هم همینطوری رای نداند و منتظر بودند که پیشنهاد داده شود.
رئیس – پیشنهاد دیگری از طرف آقای مدرس رسید ه است قرائت می‌شود (اینطورخوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت (ازمیان خود برای مخفی) اینطور اصلاح شود از میان خود یا خارج
مخبر – بنده این پیشنهاد را این طور قبول می‌کنم ازمیان خود یاخارج برای مخفی الی آخر
رئیس – آقای آقاشیخ فرج الله (اجازه)
آقاشیخ فرج الله – بنده اساسا بااین پیشنهاد مخالفم برای اینکه بنظر بنده انجمن نظار برای این معین می‌شود که ازهر طبقه از طبقات یکنفر در آن باشد برا ی شناختن آنها مثلااز طرف اصناف یکنفر ناظر می‌آورند برای اینکه وقتی طبقه اصناف میآند را ی بدهند این شخص آنهارا بشناسد وهم چنین از طبقه علماء یکنفر ناظر می‌آورند برای اینکه وقتی آنها رابشناسد لهذا بنده عقیده دارم که هرطبقه ناظر رااز بین خودشان معین کنند برای اینکه معرف اشخاص همان طبقه باشد از ین جهه بنده بااین پیشنهاد مخالفم.
رئیس – جنابعالی هم که جزء کمیسیون نبودید. رای می‌گیریم بماده هشت بااین اصلاحی که شد و کمیسیون هم قبول کرد آقایان که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده ۹ بجای ماده یازده قانون سابق (اینطور خوانده شد)
ماده ۹ – اعضای انجمن نظارت پس ازانتخاب بلافاصله درمحل معینی جمع شده یکنفر رئیس نایب رئیس ولااقل چهار نفر منشی برای مخفی از مابین خود انتخاب خواهند کرد.
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – موافقم
رئیس – آقای اخگر
اخگر – موافقم
رئیس – مخالفی ندارد ؟
(اظهاری نشد)
آقایانی که ماده ۹ راتصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس – تصویب شد. ماده یازده (بشرح آتی خوانده شد)
ماده ۱۱- انجمنهای نظارت هرحوزه انتخابیه درتحت نظارت حاکم محل متصدی ومسئول صحت جریان انتخابات آن حوزه خواهند بود انجمنهای مزبور غیر قابل تغییر و انحلال می‌باشد مگر درموردی که اسباب تعطیل یا تعویق جریان انتخابات و اقع کردند دراین صور ت حاکم محل مراتب رابادلائل کافیه بوزارت داخله اطلاع داده پس از صدور امر وزارت داخله اقدام به تجدید انتخاب انجمن نظارت می‌نماید
رئیس – آقای کازرونی
کازرونی – موافقم
رئیس – آقای حائری زاده
حائری زاده – موافقم
رئیس – آقای اخگر
اخگر – بنده مخالفم برای اینکه مسول قرار دادن انجمن نظار که هیج وظیفه ندارند وفقط یک انتخاب ملی است که از طرف افراد می‌شود در مقابل انتخابات هیج موضوع ندارد و شاید موافق میل انجمن نظار هم نباشد. آنها که مامور مخصوصی همراه خودشان ندارند آنها که نمی‌توانند همراه صندوقها رابیفتند و بولایات بروند باین جهه آنها نمی‌توانند مسئله مسئولیت راقبول کنند حالا آمدیم انجمن نظار را مسئول گرفتیم شاید حکومت وقت در کار احلال کند یا مامورینی که همراه صندوق می‌روند ودر امر انتخابات اخلال کنند چه طور می‌شود گفت انجمن نظار که در مرکز شهر یا یک قصبه هست مسئول باشد بنابراین بنده بااین کلمه مخالفم.
رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده نمیدانم آقای اخگر مسئولیت را چه طور پیش خودشان تعبیر کردند اگر معنهای مسئولیت اینست که هروقت در حوزه مسئولیت یک کسی کارها ی بدی واقع شد اگر او باید مجازات شود حق با ایشان است اما ما مسئولیت ر اکه ذکر کرده‌ایم این معنی را که مقصودایشان است اراده نمی‌کنیم. مثلا یکنفر حاکم مئول حوزه حکومت خودش است این معنایش این نیست که اگر یکی درحوزه حکومتی اودزدی کرد حکم را بیاوریم دستش در ببریم. ایشان می‌فرمایند نبایستی نوشت که انجمن نظار مسئولند پس مباشر عمل و متصدی عمل کی است و اجرای این قوانین بدست کی باید بشود؟ کی باید نظارت در صحت و سقم جریان انتخابات بکند؟ هر کسی که مسئول است این امورات بعهده اواست. حالا اگر آقا می‌فرمودند اگر نظار برخلا ف مسئولیت رفتار کردند چه می‌کنند این یک موضوع علیحده ایست وممکن بود بنده هم گوش بدهم ولی بنده گمان نمی‌کنم مورد داشته باشد که مسئولیت رااز نظار برداریم وبگوئیم نظارهم مسئول نیستند
جمعی از نمایندگان – مذاکرت کافی است.
اتحاد ـ کافی نیست
رئیس – آقای اتحاد (اجازه)
اتحاد – بنده هم باکلمه مسئولیت مخالفم.
رئیس – رای می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانی که مذاکرات راکافی می دانند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – معلوم می‌شود کافی است. رای می‌گیریم بماده یازدهم آقایانی که ، . .
سلیمان میرزا – بنده تقاضای تجزیه می‌کنم.
رئیس – چطور تجزیه کنیم.
سلیمان میرزا – این ماده از اول تا اینجایش یک مطلب رامیرسان که بنده با آن موافقم و قسمت دومش را بنده مخالفم. تقاضای تجزیه می‌کنم. در این ماده می‌نویسد انجمنهای نظارت هرحوزه انتخابیه درتحت نظارت حاکم محل متصدی و مسئول صحت جریان انتخابات آن حوزه خواهند بود و انجمنهای مزبور غیر قابل تغییر وانحلال می‌باشند.تا اینجا رابنده موافقم و یک مرتبه تقاضای رای می‌کنم و ازاینجا به بعد که انتخابات رابمیل حکومت واگذار می‌کند و عبارتهای مبهم دارد بنده مخالفم برای اینکه د رهر موقعی حکومت می‌تواند انتخابات را تعطیل کند.در این ماده می‌نویسد مگر درموردی که اسباب تعطیل یا تعویق جریان انتخابات واقع گردند ومعین نیست که چه وقت اسباب تعطیل و تعویق انتخابات می‌گردد با اینکه نه عضو علی البدل هم دارد. باز می‌نویسد در این صورت حاکم محل مراتب رابا دالائل کافیه بوزارت داخله اطلا ع داده پس از صدور امروزارت داخله اقدام بتجدید انتخاب انجمن نظارت می‌نماید. ما اگر این استثنا رااینجا رای بدهیم مثل اینست که مسئولیت را از گردن انجمن نظار برداشته‌ایم و فقط میل وارده حاکم رادر انتخابات دخیل قرارداده‌ایم وهر وقت موافق میلش نشد انجمن راتعطیل می‌کند وتقاضای تجدید انجمن می‌کند. اینست که بنده تقاضای تجزیه می‌کنم.
مخبر – بنده باتجزیه نمودن مخالف نیستم البته تقاضای تجزیه کردن آزاد است ولی برای اینکه نماینده محترم قانع شوند عرض می‌کنم که در بادی نظر ممکن است بطور ی که می‌فرمایند این اشتباه یا سوء تفاهم و سوء ظن حاصل شود اما در عمل اینطور نیست. برای اینکه خودحضرت والا درکمیسونها وشعبات دیده‌اند که مکرر جریان انتخابات مطابق میل نظار واقع نشده است و غالبا دیده شده است چون جریان انتخابات مطابق میل نظار نبوده است خود نظار باعث تعطیل وتعویق انتخابات شده‌اند.روسیه این امر درمجلس خیلی زیاد است ممکن است مراجعه بفرمائید و اگر واقعا مطمئن بودیم که هیئهای نظار اشخاصی هستند که تمام این دقایق رامراعات می‌کنند واشخاصی نیستند که مطابق شهوات خودرفتار کنند البته حق با آقا بود ولی البته هیئت نظار هم جزء بشر هستند و همینطور که ما دست حاکم رادر انتخابات باز بگذاریم زیرا همانطور که عرض کردم مکرر نظاردر یک انتخابات صحیحی سوسه گذاشته وآن راخراب کرده‌اند و یک دوسیه رابرای اینکه مخالف میلشان بوده نموده‌اند باین جهت حدودی برای نظار ی که حقیقه از روی حقیقت رفتار نخواهند کرد معین کرده‌ایم و ما اینجا اختیار را بحاکم نداده‌ایم و اگر اختیار با حاکمم بود باز حق با آقا بود بلکه دراینجا نظریات و زارت داخله را دخیل قرار داده‌ایم و بالاخره برای حاکم هم یک قیودی قرار گذارده‌ایم که اگر هیئت نظار نخواستند بوظایف خودشان عمل کنند وغرض شخصی مخرج دادند حاکم قضایا را بوزارت داخله اطلاع می‌دهد ودلائل کافیه خودش راهم راپرت می‌دهد پس از آنکه تحقیق شد که نظار باعث بطلان یا تعویق انتخابات هستند آنوقت وزارت داخله امر. بتعطیل انتخابات می‌دهد وبحاکم اجازه می‌دهد که نظار تجدید شوند واینکه حضرت والا فرمودند چندین اگر دارد و آنهاهم کش دار است. خیر. اینطور نیست. آنهاباعث استحکام کار است و یک قیدی است که بدست حکام زده شد ه است. لذا بنده موافق نیستم که بکلی نظار را آزاد بگذاریم و دست حاکم راکاملا ببندیم زیرا دیده شده است که گاهی نظار هم تخطی می‌کنند معذلک اگر میل بتجزیه داشته باشند تجزیه می‌کنیم.
رئیس – این ماده تجزیه می‌شود ولی یک پیشنهادی هم از آقای اخگر رسیده است.
اخگر – استرداد می‌کنم
رئیس – رای می‌گیریم بقمست اول ماده یازدهم تا لفظ مگر آقایان که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. رای گرفته می‌شود بقسمت دوم ازمگر الی آخر ماده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس – تصویب شد. رای می‌گیریم به مجموع دو قسمت آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد. ماده بیست و یک. (اینطور خوانده شد) ماده (۲۱) همینکه انجمن مرکزی تشکیل گردید وانجمنهای فرعی را معین نمود اعلانی مرتب نموده وبمناسبت اهمیت محل از پنجروز الی پانزده روز قبل ازشروع بانتخاب بتوسط مامورین حکومت اعلان مزبور را در تمام حوزه انتخابیه دریکروز معین اشاعه می‌دهد. اعلان مزبور مطالب ذیل راحاوی خواهد بود. اول – محل انعقاد انجمن واوقاتی که برای دادن تعرفه واخذ رای معین می‌شود
دوم – شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان.
سوم – ترتیب گرفتن تعرفه و دادن رای با توضیح این نکته که گرفتن تعرفه و داد ن رای در یک مجلس به عمل میاید و رای دهندگان باید قبل ازورود با نجمن رای خود را روی کاغذ سفید بی نشان نوشته حاضر داشته باشد.
چهارم – عده نمایندگانی گه باید انتخاب شوند.
رئیس – آقای اخگر
اخگر – موافقم.
رئیس – آقای کازرونی
کازرونی – بنده هم موافقم
رئیس – آقای رضوی (اجازه)
رضوی – این قسمتی که در اینجا نوشته است در یک روز معین این بعقیده بنده اسباب زحمت می‌شود دو بعقیده بنده باید در ظرف سه روز معین نوشته شود
رئیس – آقای اخگر (اجازه)
اخگر – این اشکالی ندارد ممکن است اعلاناتی که چاپ می‌کنند بمامورین بنویسند که درفلان روز معین فرستاده می‌شود و درفلان روزمعین فرستاده می‌شود و درفلان روز معین این اعلان را انتشار بدهند
رئیس – آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا – بنده هم مخالفم بااینکه دریک روزمعین باشدولااقل باید در بیشتر از یک روز باشد برای اینکه با این ترتیب در مملکتی که هنوز احصائیه وسجل احوال کاملا معین نیست ازبرای آقا یانیکه رعیت زیاد دارند خیلی بموقع است که دویست نفررعیت را بیاورند در طهران و پنج انتخابیه ببرند و رد یان حئزه بگوید اسم من مشهدی حسینقلی اس وتعرفه بگیرد و رای بدهد واز سنکلج او را ببرند بچمالمیدان ودر آنجا بگوید اسم من مشهدی حسنقلی است و در یک روز معین این مردم بدبخت رابپنج شش جا ببرند آنوقت دویست نفر هزار رای بدهند تفتیش هم که در کار نیست. حالا اگراوراق هویت وسجل احوال درسدت اشخاص بود باز ممکن بود که گفت مشهدی حسینقلی یک جا می‌رود رای می‌دهد ولی هنوز درمملکت مااین قسمتها نشده است واین ترتیب واین رای برای ملاکین و اشخاصی که رعایای بدبخت راهمیشه صدمه می‌زنند بسیار مفید است زیرا از بابت خرج هم برای آنها صرفه جوئی شده است واگر سابقا ملاکین رعایا رااز دهات بشهر می‌آوردند پنج شش روز از آنها پذیرائی می‌کردند و یک آش و پلوئی برایشان تهیه می‌کردند که یک مرتبه آنها بروند تعرفه بگیرند و یک مرتبه هم بروند رأی بدهند. از این ببعد دیگر بمرحمت اینماده راحت شده‌اند و یک صرفه جوئی هم از برای آقایان مالکین و اشخاصی که مردم و رعایاشان را مجبور به رأی دادن کرده‌اند و می‌کنند و خواهند کرد و تا تحصیل اجباری در این مملکت نباشد و سجل احوال و سایر قوانین اجرا نشود بدبخت رعایا را برای ضرر خودشان از آنها استفاده می‌کنند و از برای تیز کردن شمشیری که بگردن خود آن رعایا وارد خواهد آمد آنها را می‌برند که رأی بدهند که خودشان بازروی گردن آنها سوار شوند پس در اینماده چندین صرفه جوئی شده است اول اینکه یک نفر را رایعده حوزهای انتخابیه می‌توان مصرف کرد دوم اینکه باین بدبختها آش وپلو کمتر بدهند و صرفه جوئی بشود لهذا بنده خاتمه انتخابات را برای اشخاصی که ملاک نیستند می‌خوانم و در آتیه در مجلس یک نفر غیر ملاک هم نخواهیم دید
عباس میرزا انشاءاله
سلیمان میرزا ـخضرت والا عباس میرزا که آرزویشان این است البته باید ملاکین رعایای بدبخت را آلت استفاده خودشان بکنند. بعضی از نمایندگان ـشما آلت می‌کنید. سلیمانمیرزا ـبعد از بنده اجازه بگیرند و صحبت کنید. اکثریت هوچی هم چیز تازه ایست.
یک نفر از نمایندگان =سابقه دارد
سلیمان میرزا ـاجازه بدهید بنده حرفهایم را بزنم و بعد اجازه بگریم و پنجساعت هم بگوئید انشاءاله. خدا انشاءاله نادانی را زیاد کند تا ماهی مردن را بچاپیم و پول‌های آنها را بباوریم اینجا مصرف کنیم و وکیل بشویم وهی قوانینی بصرفه خودمان وضع کنیم و آن بدبخت مردمرا صدمه بزنیم این دعاها را هم خداانشاءالله مستجاب می‌کند هم هر وقت فهمیدند مستجات نخواهد شد. بنابراین بدبخت مردمی که در مرکز و شهرها نیستند رعایائی که هیچ سواد ندارند و هیچ چیز ندیده‌اند خبر چوب و چماق ارباب و ارباب خدای روی زمین برای آنها شده است و در این ۲۰سال هم بهیچ نتیجه نرسیده‌اند تقصیر هم با خودشان بوده است. زیرا نتوانسته از حکومت ملی استفاده کنند بدبختها هم تقصیر ندارند زیرا موقع استفاده از برای آنها داده نشده این مجلس که باید پشتیبان آنها باشد باز بواسطه نادانی خود آنها ضرر آنها تمام شده است. یعنی آنها اشخاصی که به آنها تعدی میکرده‌اند همان اشخاص انتخاب می‌شوند و می‌آیند اینجا و شاید دو مرتبه یک همچو مواد بگذرد. بنابراین دیگر هیچوقت امید انتخاب شدن ۱نفر غیر مالک باشد نباید داشت و انشاءالله عباس میرزا هم آنوقت مستجاب خواهد شد. این است بنده با این ماده از دو نظر مخالفم …
رئیس ـآقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـباز هم اسم رنجبر و زحمت کش بیچاره آمد بمیدان باز هم حامی‌های رنجبر بدبخت بنای مبارزه و مذاکره را گذاشتند این رنجبرها دایه‌های مهربانتر از مادر نمی‌خواهند زیرا کاملا آشنا شده‌اند و می دانند که چه خبراست یکی از خوش بختیها و خوش روزی‌های این دوره این بود که این مسئله کاملاموضوح پیوست و دیگر جای اینکه کسی بخواهد چیزی به مردم حالی کند باقی نمانده است کاملا فهمیده‌اند که این همه اظهاراتی که از اول تا آخر شد برای چه این همه که گفتند رنجبر بدبخت. این رنجبرها را الان بروید حالشان را بپرسید به ببینیم چه کاره هستند ؟اگر در آن قوانینی که بر علیه این رنجبرها وضع شده است این حرارت‌ها در آنجا ابراز می‌شد و اسباب آسایش برای آنها در آن قوانینی فراهم می‌شد من هم تصدیق می‌کردم. اما بر عکس در موقع انتخابات می‌گویند ای رنجبر بدبخت ای بیچاره می‌خواهند بیاورند آلتت کنند بلی منهم تصدیق می‌کنم تا چند سال دیگر این بیچاره مردم آلت هستند ما هم خیلی فکر کردیم که بلکه وجود اینها را از حالت آلی بیرون کنیم بالاتر دیدیم ممکن نیست سابق معمول بود اینها می‌آمد تعرفه می‌گرفتند و تعرفه بخرند و وکیل بشوند یا پول به آنها می‌دادند یا نفط البته اگر پول می‌دادند بهتر از نفط بود بواسطه اینکه دوباره هم می‌خواستند اینها را آلت کنند در هر صورت تعرفه اینها را ازشان می‌گرفتند . اما امروز اگر کسی رفت (یعنی با این پیشنهادی که شده الان مطرح است) در انجمن نظارو تعرفه گرفت دیگر فرجه باقی نمی‌گذارد که ببرندش تهدید یا تطمیعش کنند رأی مخفی هم هست درست است ممکن است آنها را آلت کرده و اینجا آورد، باشند. اما اینجا که می‌خواهد رأی مخفی بدهد آزاد است پولش را از خارج گرفته حالا می‌نویسد یا نمی‌نویسد و هر حال آزاد است. در هر صورت اگر ما طرفدار این رنجبرها هستیم نباید راضی شویم که چندین روز اینها سفیل و سر گردان بشوند و وجود آلی آنها را بکار بیندازند. می‌فرمایند ممکن است در یک روز چند جا ببرندشان و آلتشان بکنند. بنده عرض می‌کنم حالا ممکن است اینکار بکنند همینطور هم شد و بعد هم خواهد شد و هیچ جا هم نتوانستیم جلو گیری کنیم. اگر می‌فرمایند در گذشته همچو چیزی نشده است البته آقا خودشان منکر نیستند که در گذشته هم در همه جا اتفاق افتاده اگر می‌فرمایند این ماده کاملا این مسئله را تأمین نمی‌کند و من یک پیشنهادی دارم که این مسئله کاملا تأمین می‌کند ما هم موافقت می‌کنیم.
جمعی از نمایند گان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـمذاکرات کافی است
(اظهار شد ـبلی)
رئیس ـپیشنهادات قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد) پیشنهاد آقای رضوی بنده پیشنهاد می‌کنم هوش یک روز همین در ظرف سه روز نوشته شود.
رئیس ـ آقای رضوی (اجاره)
رضوی. توضیحش را دادم.
مخبر ـ سه روز باشد ضرری ندارد بنده هم از طرف کمیسیون قبول می‌کنم. پیشنهاد قبول می‌کنم.
پیشنهاد اخگر. بنده پیشنهاد می‌کنم شرط دادن تعرفه بانتخاب کنندگان منوط به داشتن ورقه هویت باشد.
مخبر ـ این پیشنهاد بعقیده بنده علمی نیست.
رئیس ـ آقای اخگر (اجاره)
اخگر ـ مقصود بنده از دادن این پیشنهاد مذاکره در اصل موضوع بود و الا بنده می دانم قبل از اینکه تعرفه هویت در تمام ایران منتشر شده این مسئله عملی نیست. ولی البته ما قانون را برای همیشه می‌نویسیم فقط اختلاف نظری که در اینجا بود که بعضی آقایان اظهار کردند اشخاصی که برای ورقه تعرفه اگر اینها در همانروز بیایند رأی بدهند معطل می‌شوند و اسباب زحمتشان می‌شود. می‌خواستم عرض کنم که این دو صورت بیشتر ندارد یا قبل از جریان قانون سجل احوال است یا بعد از آن. البته آن قسمتی که قبل از جریان قانون سجل احوال است از آن قسمتی که بعد از جریان قانون سجل احوال است خیلی کمتر است و بعد از اجرای قانون سجل احوال هر کس ورقه هویت خواهد داشت ورقه هویت خود را ارائه می‌دهد و موافق آن تعرفه می‌گیرد. ولی قبل از آنهم بایستی این نکته را متوجه بود که اگر بروند یک نفدوعیت را از یک جائی برای گرفتن تعرفه بیاورند و یک ماه برای رأی دادن معطلش کنند، آیا این را در یک مدت بیشتری بهتر می‌شود از این حوزه بآن حوزه بر ئو مصرف کرده با اینکه در یک روز؟ اگر تصور می‌فرمایند در صورتیکه در یک روز تعرفه بدهند و در همانروز هم رأی بگیرند ممکن است اینها را در چند جا ببرند. پس بطریق اولی ممکن است در ظرف یک ماه بچندین ولایت هم آنها را ببرند و بعقیده بنده آنچیزی که بهتر است همچنین استکه همانجائیکه تعرفه می‌گیرند همانجا هم رأی بدهند.
مخبر ـ در مسئله هویت که فرمودند شاید در آینده که قانون سجل احوال در تمام مملکت جریان پیدا کرد این مقصود حاصل شود و شاید هم انجمن محتاج نباشد تعرفه بدهد. خود آنورقه که دست او هست در حکم تعرفه ضبط می شوذ و رأی خودش را می‌دهد. ولی حالا چون این قانون در تمام مملکت اجرا نشده اگر بخواهیم اسم ورقه هویت را ببریم این بهانه می‌شود برای نظار که بیک عده اشخاصی که آنها را مخالف خودشان می دانند تعرفه نمی‌دهند. ولی حالا چون این قانون در تمام مملکت اجرا نشده اگر بخواهیم بقابل توجه بودن
پیشنهاد آقای اخگر آقایانیکه قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـقابل توجه نشد.پیشنهاد آقای کازرونی
بنده پیشنهاد می‌کنم نوشته در روز ۳ روز متوالی معین ...
کازرونی- این سه روز را اول پیشنهاد کردند کردند وبنده این جهة پیشنهاد کردم که سه روز متوالی باشد زیرا ممکن است سه روز غیر متوالی باشد
مخبر ـ هر دو یکی است بنده هم قبول می‌کنم. پیشنهاد آقای عدلی بنده پیشنهاد می‌کنم عبارت بمناسبت اهمیت محل از ۵ روز الی حذف شود.
رئیس ـ بفرمائید
عدلی ـ بنده بااینکه عضو کمیسیون هستم ولی بدبختانه وقتی که این ماده تنظیم شده است در کمیسیون حاضر نبودم و می‌خواستم یک توضیحی در این خصوص از آقای مخبر بخواهم وقت نشد و حالا بوسیله این پیشنهاد عرض می‌کنم. اصل این قضیه این است که آقای تقی زاده یک پیشنهادی دادند که یک روز معینی شروع شود پیشنهاد ایشان آمدبه کمیسیون و در آنجا قابل توجه شد و در مقابل او این ماده تنظیم شد این دو ایراد بنظر بنده آمد اولا اینست که عبارت این ماده قدری گنک است و مفهوم حقیقی را نمیرساند زیرامی گوید (بمناسبت اهمیت محل از پنجروز الی پانزده روز قبل از شروع بانتخابیه در یک روز همین اشاعه می‌دهد) اگر مقصود اینست که پنجروز پیش از انتخاب اعلان بدهند در یک صورت در یک روز معین نمی‌شود زیرا یکجا پانزده روز طول دارد یکجا پنجروز اگر مقصود اینست که اعلان را پانزده روز قبل حاضر کنند در این صورت باز در یک روز معین انتخاب نمی‌شود آنوقت بنویسند در یکجا پنجروز در یک جا سه روز در بعضی جاهاده روز ودر بعضی نقاط پانزده روز پس اگر مقصود اینست بنده استدعا می‌کنم در همه جا پانزده روز قرار بدهند که در همه جای مملکت پانزده روز پس از اعلان شروع به انتخابات کنند در همه جای مملکت در یک روز شروع شود اگر مقصود غیر از این است بفرمایند
مخبر ـ آن قسمتی که مربوط پیشنهاد آقای تقی زاده است که انتخاب در تمام مملکت در یک روز شروع شود در تبصره ماده ۵۴این نظریه پیش بینی شده است که می‌گوید در تمام حوزهای انتخابیه باید انتخابات در زمان واحد شروع شود و یک چیز تازه نیست البته بعضی جاهاحوزه اش خیلی وسیع وبزرگ است برای اینکه باهالی اطلاع داده شد پانزده روز قبل از آن روزی که معین می‌کنند اعلام منتشر می‌کنند واین اعلانات را منتها در سه روز یا پنجروز منتشر می‌کنند اگر حوزه انتخابیه کوچکتر است و وسعتش کمتر است در ظرف پنجروز قبل در هر صورت این مدت را برای اطلاع مردم ما معین کردیم اگر حوزه وسیع است پانزده روز از روزنشر اعلان تا روز شروع بانتخابات فاصله خواهد بود و اگر حوزه کوچکی است مثل ورامین و خوار پنجروز فاصله قرار داده‌ایم برای اینکه مکرر دیده شده که امروز اعلان می‌کردند و فردا انتخابات را شروع می‌کردند برای چه؟ برای اینکه آن نقاطی را که میل دارند بآنجا تعرفه بدهند و آن نقاطی را که میل ندارند تعرفه ندهند و آنها محروم بمانند در قانون و در هر قانونی که شما بنویسید مجبورید بین نشر اعلان انتخابات تا روز شروع بانتخابات یک فاصله قائل شدیم اگر وسعتش کم است پنجروز و اگر وسعتش زیاد است پانزده روز و این اشکالی ندارد.
عدلی ـبنده استرداد می‌کنم
رئیس ـپیشنهاد آقای شریعت زاده
شریعت زاده ـبنده هم استرداد می‌کنم. پیشنهاد آقای تقی زاده ـ پیشنهاد می‌کنم تبصرة باین مضمون علاوه شود. دولت ور قه رائی طبع نموده و آنها را در صورتی که ممهور بمهر وزارت داخله و حکومت محل و انجمن نظار باشد با تعرفه بدست انتخاب کنندگان بدهند که هر کس دارای سواد باشد فی المجلس رآی خود را روی همان ورقه رآی نوشته و بصندق بیندازد و اگر سواد ندارد ورقه بی نشانرا که رآی خود را روی آن نوشته بورقه رآی رسمی جایی باسنجاق وصل کرده و بصندوق بیندازد عده اوراق چایی که در صندوقها انداخته شده و هم آنها که استعمال نشده باید بعد از اتمام انتخاب بوزارت داخله عودت داده شود.
رئیس ـ بفرمائید
تقی زاده ـ این اصلاحاتی را که کرده‌اند هر کدام برای جلوگیری از یک دسیسه باتقلب یا بی نظمی است مثلا وقتی که می‌گویند اعضاءانجمن نظاره عضو علی البدلی داشته باشد برای اینست که اگر یکی نا خوش شد یا عمداًَََ بیامد عضو دیگری بجای او بیامد و بالاخره هر اصلاحی از برای جلوگیری از یک بی نظمی و بی ترتیبی است. گمان می‌کنم یکی از بزرگترین خللهائی که در دم انتخابات هست و شکایاتی که تولید می‌شود. از این جهت است که این ورقه‌های بی نشان را در صندوق می‌اندازند این کاغذ‌های سفید در همه دکانها هست و میفرو شند و هر کس بجای یک کس دیگر می‌تواند ورقه بنویسد امضاهم که ندارد و یکی از خللهای بزرگ انتخابات دزدیدن صندوق انتخابات است یا برداشتن اوراق و اوراق دیگر بجای آنها گذاشتن یا آنش زدن صندوق و بعضی ترکیبات دیگر که آقایان میدانند و این ترتیبی که بنده کردم جلوگیری از بعضی معایب می‌کند یعنی دولت یک ووقه رآی رسمی چاپ می‌کند و مهروزارت داخله و حکومت محلی و مهر انجمن را در آن ورقه می زندو بدست انتخاب کنندگان می‌دهد اگر همه مردم سواد داشتند می‌گفتیم که روی همان ورقه رآی خودشان را بنویسند ولی برای اشخاصی که سواد نداشته باشند در روی آن ورقه بی نشان رآی خودشان را بنویسند و با خود بیاورند آن وقت آن ورقه را با ورقه چایی که ورقه انتخاب است با سنجاق متصل کنند مثل تمبر‌ها ورقه بی نشانش را رویش بچسبانید و در صندوق بیاندازید آنوقت آن اندازه ورقه رآیی که بولایات فرستاده شده عددش در وزارت داخله محفوظ است باید وزارت داخله از انجمن محلی آن ده هزار ورقه تعرفه‌ای که داده است بخواهند اگر سه هزار یا چهار هزار ورقه در صندوق و پخته شده آنها را باآن اندازه که زیاد مانده تمام را بر گردانند بمرکز در این صورت راه تقلب مسدود می‌شود و کسی نمی‌تواند بگوید که از آن اوراق جایی هم ممکن است حکومت محل یا انجمن نظاره دارند و دوباره بنویسند و بیندازند در صندوق و این پیشنهاد بعقیده بنده عملی و ساده است منتها عباراتش مفصل است ولی عملش خیلی آسان است و ممکن است فی المجلس انجام شود
رئیس ـ آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده ـ این پیشنهاد آقای تقی زاده برای اینکه آراء عمومی تحت نظر دولت واقع شود کاملا پیشنهاد خوبی است برای اینکه امروز بخواهش یا بتهدید یا بتطمیع اگر یک ورقة را دست من دادند که ببندازم در صندوق اختیار دارم که آن را عوض کنم و یک ورقه بی نشان دیگری مطابق نظر خودم رأی خودم را رویش بنویسم و آن ورقه را که بتهدید یا تطمیع بمن داده‌اند باطل کنم ولی اگر بنا باشد اوراق منحصر باشد باوراقی که دولت چاپ می‌کند ممکن است شب بیایند رأی را بنویسند روی آن ورقة چایی و بدهند بمن در اینصورت من باید با از رأی دادن صدف نظر کنم و آن ورقه را دور بیندازم ویا باید اطاعت کرده باشم این فرمایش آقا برای جلوگیری از تقلب مردم مفید است ولی جلوگیری از تهدید و تطمیعی که از طرف مأمورین دولت می‌شود نخواهد کرد بلکه یکراهی هم برای آنها باز می‌کند که آراء مردم را تفتیش کنند و تحت نظر خودشان بیاورند در صورتی که ما کاملا مخالف این عقیده هستم و میل داریم که انتخابات بکمال آزادی جریان پیدا کند.
رئیس ـ رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای تقی زاده آقایائی که موافقت قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشده ماده بیست و یک مجدداً قرائت می‌شود رأی می‌گیریم. (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲۱(بجای داده ۲۱قانون سابق) همینکه انجمن مرکزی تشکیل گردید و انجمنهای فرعی را همین نمود اعلانی مرتب نمود و بمناسبت هیئت محل از پنجروز الی پانزده روز قبل ازشروع بانتخاب بتوسط مأمورین حکومت اعلان مزبور را در تمام حوزه انتخابیه در سه روز متوالی همین اشاعه می‌دهد اعلان مزبور مطالب را حاوی خواهد بود.
اول ـ محل انعقاد انجمن و اوقاتی که برای دادن تعرفه واخذ رأی همین می‌شود.
دوم ـ شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان.
سوم ـ ترتیب گرفتن تعرفه و دادن رأی با توضیح این نکته که گرفته تعرفه در یک مجلس بعمل میاید و رأی دهندگان باید قبل از ورود بانجمن رأی خود را روی کاغذ سفید بی نشان نوشته حاضر داشته باشد.
چهارم ـ عده نمایندگانی که باید انتخاب شوند.
رئیس ـ رأی می‌گیریم باین ماده آقایانیکه موافقند قیام فرمایید.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. پیشنهاد شده است جلسه ختم شود.
جمعی از نمایندگان صحیح است.
رئیس ـ جلسه آتیه روز سه شنبه دستور بقیة قانون انتخابات بعد راپرت کمیسیون مالیه راجع بمعافیت اتومبیل کارخانه کبریت سازی آذربایجان از پرداخت حقوق گمرکی بعد خبر کمیسیون بودجه راجع باستخدام یکنفر مهندس امریکائی برای ریاست طرق و شوارع. اگر مطلب دیگری دارید پیش نهاد کنید.
آقای آقا سید یعقوب. (اجاره)
آقا سید یعقوب ـ اولا راجع بمسئله امریکائی بنده همچو نظرم میاید که رد شد. آقا این چیزی که بنده می‌خواهم پیش نهاد کنم آن لایحه کمیسیون قوائد عامه است راجع بفرامین بلد مدت که آنروز جزو دستور بود و آقای مدرس پیشنهاد کردند که از دستور آنروز خارج شود و خارج شد.حالا گویا مانعی نداشته باشد که جزو دستور شود.
مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شواری منشی حسین پیرنیا
منشی طاهری
منشی دکتر احتشام طباطبائی