قانون تصویب قرارداد تقسیم آب رود هیرمند منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
| قوانین مرزی و منطقه‌ای ایران مصوب مجلس شورای ملی | تصمیم‌های مجلس | قوانین و قراردادهای بین‌المللی مصوب مجلس شورای ملی |
قانون تصویب قرارداد تقسیم آب رود هیرمند منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان – مصوب ۱۸ اردیبهشت ۱۳۱۸ مجلس شورای ملی
ماده واحده - مجلس شورای ملی قرارداد تقسیم آب رود هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان را که مشتمل بر شانزده‌ماده و یک اعلامیه‌است و در تاریخ ششم بهمن ماه ۱۳۱۷ در کابل به امضاء رسیده‌است تصویب می‌نماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد و اعلامیه پیوست است در جلسه هیجدهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هیجده به تصویب‌مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری
قرارداد تقسیم آب رود هیرمند بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
چون دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان هر دو بالسویه مایل بودند که راجع به تقسیم آب هیرمند بین دو مملکت قرار عادلانه داده‌شود و برای انجام این مقصود قرارداد مخصوصی منعقد و امضاء نمایند لهذا نمایندگان مختار خود را به شرح ذیل انتخاب نمودند: از طرف دولت شاهنشاهی ایران.
جناب آقای باقر کاظمی سفیر کبیر دولت شاهنشاهی در کابل.
از طرف دولت پادشاهی افغانستان.
عالی قدر جلالت‌ماب علی‌محمدخان وزیر امور خارجه دولت پادشاهی.
و نمایندگان مزبور پس از تبادل اختیارنامه‌های خود که واجد شرایط صحت و اعتبار بودند در مواد ذیل موافقت نمودند:
ماده ۱ - دولتین ایران و افغانستان موافقت می‌نمایند که همه‌ساله هر مقدار آب رودخانه هیرمند که به بند کمال‌خان می‌رسد بین ایران و افغانستان از بندکمال‌خان به بعد بالمناصفه تقسیم شود.
ماده ۲ - برای آنکه از ده چهار برجک الی بند کمال‌خان زائد بر مقدار آبی که فعلاً برده می‌شود مصرف نگردد دولت افغانستان تعهد می‌کند که در فاصله‌مزبور علاوه بر انهاری که جاری بوده و هست نهر دیگری احداث و حتی تعمیر ننماید.
ماده ۳ - مأمورین و میراب‌های مجاز طرفین متفقاً همه‌ساله در فصل پاییز مقدار آبی را که در بند کمال‌خان می‌رسد تعیین می‌کنند و از بند کمال‌خان تاسیخ‌سر مقدار آبی که هر یک از طرفین به وسیله انهار منشعبه از هیرمند می‌برند معلوم می‌نمایند و در سهم طرفین محسوب می‌دارند به قسمی که این‌دو سهم متساوی باشد.
صورت تقسیمات و اسامی انهار و مقدار آب هر یک از انهار طرفین را پس از تشخیص به یکدیگر ابلاغ خواهند نمود اگر بعد از این تغییری در صورتهای‌مزبور لازم شود که بخواهند در یکجا اضافه و در عوض جای دیگر کسر کنند به یکدیگر اطلاع خواهند داد.
ماده ۴ - دستگاه‌ها و ادوات لازمه برای تعیین مقدار آب رودخانه و انهار طرفین را مأمورین فنی ایران و افغانستان به خرج دولتین بالمناصفه تهیه کرده ودر محلهای مناسب از بندر کمال‌خان به بعد نصب نموده و در صورت لزوم مجرای رودخانه را نیز از بند کوهک الی سیخ‌سر تنظیم می‌نمایند.
ماده ۵ - برای اینکه تقسیم و تنظیم آب رودخانه هیرمند از بند کمال‌خان به وجه عادلانه که منظور این قرارداد است صورت گیرد مأمورین فنی طرفین درنقاطی که مناسب بدانند در خاکهای خود مقسمهای دائمی خواهند ساخت و مخارج ساختن این مقسمها را طرفین متعاهدین بعد از حصول توافق نظریکدیگر در طرح آن به تناسب مقدار آبی که می‌برند عهده‌دار خواهند بود.
ماده ۶ - تا ساختن سد و بندهای دائمی بندهای گزی به قرار سابق ساخته خواهد شد و اگر طرفین برای بستن بندهای چوب گز ضرورت داشته باشند به‌تأدیه قیمت به یکدیگر خواهند داد.
ماده ۷ - چون دهنه نهرهایی که مستقیماً از رودخانه هیرمند از بند کمال‌خان منشعب شده و به خاک طرفین جاری می‌شود خاکی می‌باشد برای اینکه‌زیاده و نقصانی در حصه هر یک از طرفین پیدا نشود دولتین متعهد می‌شوند که از تاریخ امضای این قرارداد منتهی تا چهار سال به مرور آن دهنه را با آجرو آهک هر یک به خرج خود به ترتیب صحیحی بسازند.
ماده ۸ - دولتین متعهد می‌شوند که هیچ گونه اقدامات و عملیات از بند کمال‌خان تا به ده دوست محمدخان و سیخ‌سر که مقسم آخرین است نخواهندکرد که موجب نقصان یا نکث میزان سهم هر یک از طرفین بشود.
ماده ۹ - دولتین ایران و افغانستان متقابلاً موافقت می‌نمایند که مأمورین فنی و میرابهایی که مأمور اجرای عملیات مندرجه در این قرارداد هستند وهمچنین عمله‌جات مأمور بستن و ساختن و پاک کردن و تنظیم بندها و انهار بین بند کوهک الی سیخ‌سر که اقدام به آن به موجب این قرارداد در خاک‌طرف مقابل مجاز شمرده شده باشد بدون اسلحه می‌توانند با جواز به خاک یکدیگر بروند.
تبصره - مصالح و ادوات و اشیایی که مأمورین و عمله‌ها برای انجام وظائف مندرجه در این قرارداد لازم دارند یا برای رفع حوائج زندگی خود در موقع‌خروج از سرحد همراه خود می‌برند از حقوق گمرکی معاف خواهند بود.
ماده ۱۰ - در صورتی که رودخانه هیرمند بالای بند کمال‌خان به بستر جدیدی منتقل شود مدلول ماده اول در محل دیگر که به منزله بند کمال‌خان درعلاقه چخانسور فعلی باشد با موافقت دولتین اجراء و تعیین مقسم خواهد شد چنانچه پایین‌تر از بند کمال‌خان به بستر جدید منتقل و یا به بستر فعلی‌طوری عمیق شود که برای اراضی سیستان آبیاری ممکن نشود دولتین موافقت می‌کنند در این صورت برای استفاده اراضی سیستان از سهمیه آبی که درماده اول معین شده‌است به رضایت طرفین تحت شرایط جداگانه قراردادی بدهند.
ماده ۱۱ - هر گونه اختلافی در اجرای مقررات این قرارداد رخ دهد که میرابها و متصدیان امر از حل آن عاجز و یا از حدود اختیارات آنها خارج باشد به‌مرجعیت حاکم و رییس مالیه سیستان از طرف دولت ایران و حاکم و رییس مالیه چخانسور از طرف دولت افغانستان یا نمایندگان آنها تصفیه خواهد شدو رأیی که این هیأت به اتفاق اتخاذ نمایند قاطع خواهد بود چنانچه موضوع مختلف‌فیه به این طرق تا دو ماه از تاریخ بروز اختلاف حل نگردد بین مراکزطرفین به اسرع اوقات به طور قطع حل و تسویه خواهد گردید.
ماده ۱۲ - طرفین متعاهدین تعهد می‌نمایند که هر گاه اتباع یکی از آنها طریقه استفاده از آب رودخانه هیرمند را از بند کمال‌خان که در این قرارداد مندرج‌است به هم بزنند یا از مقررات آن تخلف نمایند فوراً در خاک خود اقدامات لازمه را برای رفع آن به عمل آورده مقصرین را به مجازات قانونی برسانند.
ماده ۱۳ - طرفین متعاهدین در ظرف دو ماه از روز امضای این قرارداد ترتیب استفاده از آب هیرمند از بند کمال‌خان و سهم خود را در خاک خود به‌اطلاع مأمورین سرحدی و اهالی و ساکنین اطراف رودخانه خواهند رسانید.
ماده ۱۴ - هر یک از طرفین متعاهدین هر چه زودتر پس از امضای این قرارداد مأموری برای مراجعات و نظارت در اجرای مواد این قرارداد تعیین و کتباً‌به طرف مقابل معرفی خواهند نمود.
ماده ۱۵ - این قرارداد در ظرف سه ماه از تاریخ امضای آن به تصدیق مقامات مربوطه دولتین خواهد رسید و نسخ تصدیق شده در کابل مبادله خواهدشد.
ماده ۱۶ - این قرارداد پس از مبادله اسناد صحه شده معتبر و مجراست.
این قرارداد در دو نسخه به زبان فارسی تحریر شد و هر دو نسخه آن معتبر است نظر به مراتب فوق نمایندگان مختار طرفین این قرارداد را امضاء و به مهرخود ممهور نمودند.
کابل به تاریخ شش بهمن (دلو) ۱۳۱۷
سفیر کبیر دولت شاهنشاهی ایران وزیر امور خارجه دولت پادشاهی افغانستان
باقر کاظمی علی‌محمد
اعلامیه
نظر به روابط صمیمانه دوستی و برادری که خوشبختانه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان موجود می‌باشد در این موقع که‌قرارداد راجع به تقسیم آب هیرمند به امضای نمایندگان مختار طرفین می‌رسد برای اینکه هیچ نوع نگرانی و سوءظنی بین ساکنین سیستان و چخانسورو بالطبع بین حکومتهای دو طرف باقی نماند و ساکنین طرفین مزبور بتوانند با نهایت یکرنگی و اعتماد متقابل به دوستی و همکاری همدیگر اطمینان‌نمایند اعلامیه مشترکه ذیل را امضاء و ملحق به قرارداد تقسیم آب هیرمند مورخه امروز می‌نماید.
اولاً - دولت شاهنشاهی ایران اعلام می‌دارد که یگانه منظور آن از این قرارداد زراعت و آبیاری سیستان است که زارعین از این جهت در مضیقه و زحمت‌نباشند و هیچ مقصودی در به دست آوردن وسیله و بهانه برای مداخله در داخله افغانستان ندارد و پیوسته ترقی و تعالی افغانستان را آرزومند است.
ثانیاً - دولت پادشاهی افغانستان اعلام می‌دارد که به هیچ وجه مقصودی در تضییق و فشار و نرسیدن آب به سیستان ندارد و به این منظور اقداماتی را که‌موجب نکث آب سهمی ایران در بند کمال‌خان (قراری که در ماده اول قرارداد توضیح یافته) و از این راه ضرر رساندن به زراعت و آبیاری سیستان شوداجازه نخواهد داد.
کابل به تاریخ شش بهمن (دلو) ۱۳۱۷
سفیر کبیر دولت شاهنشاهی ایران وزیر امور خارجه دولت پادشاهی افغانستان
باقر کاظمی علی‌محمد
قرارداد تقسیم آب رود هیرمند و اعلامیه پیوست آن منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان به شرح بالا در جلسه هیجدهم‌اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هیجده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری