سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر هنگام گشایش کنفرانس جهانی حقوق بشر در تهران ۲ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷
| برنامه عمرانی چهارم | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | کنفرانس جهانی حقوق بشر - تهران ۲ تا ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ |
سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر هنگام گشایش کنفرانس جهانی حقوق بشر در تهران ۲ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷
آقای دبیر کل، بانوان و آقایان،
برای من موجب کمال خوشوقتی است که از طرف خودم و ملت ایران ورود شما را به پایتخت کشورمان تبریک بگویم.
هم میهنان من به اهمیت تاریخی مجمعی که امروز به کمک سازمان ملل متحد افتتاح می‌شود وقوف کامل دارند، و به خاطر انتخاب کشورشان به عنوان مقر اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر احساس مباهات می‌کنند. این غروری مشروع است، زیرا چنین انتخابی مفهومی خاص دارد. آیا واقعاً نیازی به یادآوری این حقیقت تاریخی هست که فرمان اجرای نخستین منشور شناسایی حقوق بشر در ۲۵۰۰ سال قبل در همین سرزمین و به وسیله کورش کبیر صادرشد؟
بدون تردید در فاصله صدور منشور آزادمنشانه گذشته که به مردم مختلف عضو شاهنشاهی اجازه استفاده آزادانه از حقوق خود را می‌داد با اعلامیه جهانی که در همین سال ۱۹۶۸ میلادی بیستمین سالگرد آن را جشن می‌گیریم، بنای عظیم پیروزیهای اعجازآمیز علمی و اجتماعی بشریتی که خود را وقف ترقی و پیشرفت ساخته، سر برافراشته‌است. آنچه در گذشته به جهان تصور و رؤیا تعلق داشت، در قانون اخلاقی دنیای ما که در دهم دسامبر ۱۹۴۸ به وسیله مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید، جایی طبیعی و عادی پیداکرد.
به این ترتیب به نظر من مفید بلکه ضروری است که در آستانه این کنفرانس بزرگ نه تنها ارزش معنوی و الهام‌بخش این اعلامیه، بلکه نیروی عملی بی‌انتها و نفوذ همه‌جانبه و وسیع آن را خاطرنشان سازیم.
اعلامیه حقوق بشر در زمانی تدوین گردید که هنوز خاطره عصیان‌انگیز و شوم یکی از خونین‌ترین جنگهای تاریخ که بر تعداد بی‌شماری افراد و گروه‌های بشری تحمیل شده‌بود در اذهان باقی بود.
ارزش انکارناپذیر این اعلامیه در بیان اصولی است که خواستهای همه را برای زندگی بهتر و آزادی بیشتر و شایستگی واقعی‌تر منعکس می‌سازد.
ولی در جهانی که دستخوش تحولی خارق‌العاده است و در آن همه چیز با آهنگی بیش از پیش سریع در حال تغییر می‌باشد، فاصله زمانی بیست ساله، مدتی است که قابل ملاحظه است و شخص را به تفکر وامی‌دارد.
اگر چه ما همیشه به اصولی که در عین اعلامیه جهانی قیدشده به دیده تکریم می‌نگریم، ولی در عین حال ضروری است که این اصول را با مقتضیات زمان تطبیق دهیم و بر اساس آنها تنظیم کنیم. شرایط زندگی سیاسی و مادی بشر از بیست سال قبل دائماً در حال تغییر بوده‌است و این شرایط جدید خواه‌ناخواه در مفهوم حقوق بشر نیز تأثیر می‌بخشد. همانطور که طی چند سال گذشته در فرصتهای متعددی غالباً تکرارکرده‌ام، تا به امروز حقوق بشر فقط مفهوم مساوات افراد را از لحاظ سیاسی و قضایی داشت. ولی در دنیای ما دیگر حقوق سیاسی بدون حقوق اجتماعی و عدالت قضایی بدون عدالت اجتماعی و بالاخره دموکراسی سیاسی بدون دموکراسی اقتصادی مفهوم واقعی ندارد.
در چنین شرایطی پیشرفت واقعی تمدن زمان ما در گسستن روزافزون این قید و بندهایی است که در طول قرون از جانب اقلیتهای ممتاز بر دست و پای اکثریتهای کمابیش محروم اجتماع نهاده شده‌است. اجرای واقعی و مؤثر عدالت قضایی، تأمین حقوق مدنی و دموکراسی سیاسی همراه با عدالت اجتماعی، امروز نه تنها وظیفه ملی هر دولتی را تشکیل می‌دهد، بلکه پر ارزش‌ترین هدیه‌ای است که هر حکومتی می‌تواند به جامعه بشری و صلح بین‌المللی بدهد. تنها در این شرایط است که حقوق بشر می‌تواند واقعاً و حقیقتاً تأمین گردد، و تحت چنین شرایطی است که بشریت می‌تواند از بلیات گرسنگی، بیماری، نادانی و جنگ در امان بماند.
علیرغم حوادث دلسردکننده‌ای که در گوشه و کنار جهان به وقوع می‌پیوندد، شایسته است که امید خود را فارغ از هر گونه آلایشی حفظ کنیم، زیرا بارقه‌هایی که بیش از پیش در افق می‌درخشید، چنین نوید می‌دهد که بشر پس از آنکه سنگینی تاریخ و تصادمات خونین و شدید را طی قرون تحمل کرد، اکنون آماده‌است که پی‌ریزی یک نوع اخلاق منطبق با موازین انسانی را بپذیرد. ولی نیل بدین هدف در صورتی تحقق‌پذیر است که بی‌عدالتی‌های بارزی که از تاریخ به جا مانده، کنار گذاشته‌شود و عدم تعادلهای ظالمانه‌ای که کشورهای ثروتمند را از ملل در حال توسعه جدامی‌کند، برطرف گردد. شکاف بین ملل ثروتمند و ملل در حال توسعه که واقعاً رو به فزونی است یکی از عظیم‌ترین موانعی است که در راه اجرای کامل حقوق بشر وجوددارد. تا زمانی که شرایط لازم برای استفاده تمام مردم از مواهب پیشرفتهای علمی و فنی فراهم نشده‌است، بیم آن می‌رود اجرای اصولی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر قید گردیده در بسیاری از نقاط جهان در بوته فراموشی بماند.
بنابراین ضروری است که به این وضع جدید وقوف و اعتقاد کامل پیداکنیم و اصول کهنه گذشته را به دور افکنیم. به عبارت دیگر هدف عالی ما یعنی اجرای همه‌جانبه و بدون قید و شرط حقوق بشر، تنها در صورتی به طور کامل قابل تحقق است که مسایل را منحصراً از نظر مقتضیات زمان آینده مورد نظر قراردهیم. این مقتضیات نیز واقعاً واضح و روشن است.
اگر من در بیاناتم این مسایل را با شما مطرح کردم، از آن جهت است که اصولاً موضوع کنفرانس شما برآورد موانع موجود در راه حقوق بشر و تدوین برنامه‌های علمی برای آینده است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد وظیفه‌ای بس دشوار بر دوش شما نهاده‌است. این وظیفه عبارت از تأمین امکانات مساوی برای کلیه افراد کره زمین به منظور به کاربردن و نشان دادن استعدادهای آنان و همچنین تعمیم واقعی اصول انسانیت است.
صمیمانه امیدواریم که کار شما با موفقیت کامل قرین گردد و از این راه قدمی قاطع در راه ایجاد احترام واقعی برای ارزشهای بشری برداشته‌شود، زیرا مبارزه واقعی بشریت کنونی، جهاد افراد بشر در راه از میان بردن تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماعی در زمینه ملی و بین‌المللی است.