بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی هموندان فرهنگستان ادب و هنر ایران ۲۱ فروردین ماه ۱۳۵۲
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی هموندان فرهنگستان ادب و هنر ایران ۲۱ فروردین ماه ۱۳۵۲
قبلاً هم تذکر داده بودم که کشوری بدون روح فرهنگی و ادبی قادر به تأمین زندگی انسان‌ها نیست. به همان تناسبی که ما کشورمان را از لحاظ فنی و صنعتی و کشاورزی به تکنولوژی مدرن مجهز می‌کنیم و انشاءالله به حدود ممالک مترقی دنیا خواهیم رسید، به همان تناسب هم به فراهم کردن و عرضه نمودن غذای روح و همچنین توازن در کار جسمی و ماتریالیستی با خوراک روح و لذایذ معنوی باید توجه بکنیم. خوشبختانه گذشته ایران در این قسمت غنی است، یعنی گذشته ما فقط به همین سرمایه روحی و ادبی و فرهنگی متکی است، برای اینکه ما گذشته فنی و تکنولوژی نداشتیم. اگر درست در نظر بگیریم از بدو پیدایش تاریخ بشر و جغرافیای دنیا تا همین اواخر بر اثر ندانستن و دیگری بواسطه اینکه در هیچ جا به این موضوع اهمیت نمی‌گذاشتند. هیچوقت در گذشته ایران قدمی برای حفظ طبیعت برداشته نشد. هیچوقت برای تسطیح خاک و برای جلوگیری از شن‌های روان اقدامی نشد. هیچوقت یک درخت اضافی کاشته نشد، بلکه جنگل‌ها را از میان می‌بردند. با وجود طبع لطیفی که در افراد وجود داشت با این حال به علت ضعف حکومت مرکزی و دلایل دیگر که بهتر است در این جلسه صحبتش را نکنم قدمی در این راه برداشته نشد، ولی حالا که این تمرکز قدرت پیدا شده، این قبیل کارها را برای رفاه زندگی مردم می‌کنیم، حتی برای عوض کردن طبیعت تا آن جا که می‌شود درخت کاشت درخت می‌کاریم. آن جایی که می‌شود زمین را تسطیح کرد تسطیح می‌کنیم، ولی همه این کارها و کارهای دیگر بدون مطالعه و تقویت و توسعه فرهنگ و تقویت روحی مردم مملکت کار کاملی نخواهد بود. این است که از شما انتظار دارم در این قسمت‌ها بکوشید و سعی کنید که گذشته پرافتخار ما را همیشه زنده نگهدارید، ولی تنها اکتفا به گذشته نکنید، بلکه فکر بکنید که حالا چه کارهایی می‌توان کرد.
همانطور که کارهای دیگر مملکت برنامه دارد شما نیز در مورد کارهای خودتان باید برنامه ریزی نمایی و این امری است که بلافاصله می‌توانید آن را شروع کنید. این دیگر مدرسه رفتن و یاد گرفتن تکنیک مدرن نیست، بلکه باید ببینید کارهایی که انجام می‌دهید به چه وسیله می‌توان آن‌ها را به مردم رساند. سابقاً قهوه خانه‌ای بود و مردم آن جا می‌نشستند و چند نفر هم اشعار فردوسی را برای آن‌ها می‌خواندند. قهوه خانه سابق امروز به رادیو و تلویزیون و روزنامه و مجله تبدیل شده است. به هر صورت انتظار دارم که شخصیت ایرانی و فرهنگی و تمدن و لطافت روحی اش که طی قرون و اعصار باقی مانده، امروز هم با وجود خشونت زندگی عصر حاضر و زمینه‌های ماتریالیستی که وارد آن شده حفظ بشود تا با اختلاط عوامل مادی و معنوی بتوانیم یک انسان متوازن به نام ایرانی داشته باشیم که مطابق پیشرفته ترین کشورها با حفظ همان میراث‌های کهن و روحیات انسانی و تمدن قدیمی خودمان باقی بماند.