شهستان پهلوی
| برج شهیاد آریامهر | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران | شهبانو فرح پهلوی |
شَهستان پهلوی گردایه بزرگ، ارزنده و خیره‌کننده ساختمان‌ها و پارک‌ها در شهر تهران که ساختمان آن در زمین‌های عباس‌آباد برنامه‌ریزی شده بود. با توجه ویژه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران [۱] و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی [۲] به نگاهبانی از منبع‌های طبیعی در شهرها، شهستان پهلوی با نگاهداری تپه‌ها و زمین‌های سبز عباس آباد، در پهنه‌ای به بزرگی چهار میلیون متر مربع پیش‌بینی شده بود.[۳] شهستان پهلوی پردیزه‌ای دربرگیرنده کتابخانه بین‌المللی پهلوی، موزه انقلاب شاه و ملت، نخست‌وزیری، وزارتخانه‌ها، سفارتخانه‌ها و سازمان‌های شاهنشاهی بود. شهستان پهلوی از شمال به بلوار پهلوی خیابان میرداماد، از غرب به بزرگراه جردن، از شرق به نزدیکی خیابان کوروش کبیر و جنوب به خیابان عباس آباد و بزرگراه داریوش می‌رسید.
این گردایه (مجموعه) با میدان بزرگ "شاه و ملت"، موزه انقلاب ششم بهمن [۴] ، کتابخانه پهلوی، مرکز فرهنگی و هنرهای نمایشی دربرگیرنده تالارهای دست‌افشانی، تاتر، موسیقی و دیگر هنرهایی که در برابر دیگران به اجرا در می‌آید، باشگاه‌ها، فرهنگ‌سراها، و ایستگاه‌های مترو پروژه‌ای برای نمایش توانایی‌ها و دستاوردهای کشور ایران و ساختن چهره‌ای جهانی از تهران پایتخت ایران می‌بود.[۵] پیش‌بینی شده بود که بناهایی برای دستگاه‌های اداری کشوری، شهرداری، فعالیت‌های فرهنگی، تجاری و پذیرایی ویژه شود. میدان مرکزی "شاه و ملت" از میدان شاه اسپهان پهناورتر بود و برای برگذاری آیین‌های بزرگ ملی ویژه شده بود. فراخه‌های همگانی، پارک‌ها و باغ‌های افسانه‌ای با گلکاری‌های بی مانند و ایرانی و راه‌های مدرن این گردایه باشکوه را جایی یکتا در سراسر جهان می‌کردند.
در سال ۱۳۴۸ در مجلس شورای ملی در برنامه شهرسازی تهران، تپه‌های عباس‌آباد که به دولت تعلق داشت برای بنا کردن ساختمان‌های وزارتخانه‌ها، سیاسی و بین‌المللی ویژه شد ولی در آن هنگام بودجه برای آغاز ساختمان بسنده نمی‌کرد. سرانجام پس از اینکه نفت ایران از سوی شاهنشاه ایران ملی شد[۶] و ایران توانست آن اندازه نفتی را که می‌خواهد به بهای عادلانه و بر پایه اندکس‌های بین‌المللی که اوپک [۷] درباره آن تصمیم می‌گرفت بفروشد، درآمد کشور ایران بالا رفت [۸] و بودجه برای ساختن شهستان پهلوی به دولت داده شد و هم چنین به بودجه پیش‌بینی شده برنامه عمرانی پنجم دوبار افزوده شد.[۹]
۱۳ شهریور ماه ۲۵۳۵ اداره‌های مرکزی بانک ملی، بانک مرکزی، توسعه و سرمایه گذاری، تجارتی ایران و هلند، صادرات، شماری از وزارتخانه‌ها و موسسه‌های دولتی، و شهرداری تهران به شهستان پهلوی جا به جا می‌شوند. کارهای ساختمانی شهستان پهلوی یا تپه‌های عباس آباد پیشین در مهر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی آغاز خواهد شد و کم کم شش میلیون متر مربع زمین شهستان به فضای سبز، مرکزهای اداره‌ها، بازرگانی و مسکونی دگرگون می‌شود. از شش میلیون متر مربع زمین شهستان ۲٫۴ میلیون متر مربع ویژه فضای سبز می‌شود. بخش بزرگی از این فضای سبز یک پارک مرکزی شهر تهران خواهد شد که بسیار با هاید پارک لندن شباهت خواهد داشت. نخستین بخش از شهستان پهلوی که همزمان با پیاده کردن پروزه‌های زیربنایی شهرک مانند خیابان بندی، آسفالت، اگوسازی در زمینی به پهنه یک صد هزار متر مربع پیاده می‌شود. این زمین در شرق شهستان است و شرکت خانه آن را اجرا می‌کند. در این منطقه سه آسمانخراش سی اشکوبه ساخته می‌شود که زیر بنای این سه آسمانخراش ۱۵۰ هزار متر مربع خواهد بود که بلندترین آسمان خراش شهستان و تهران خواهد شد. یکی از این آسمان خراش‌ها را بانک صادرات خریداری می‌کند. در این زمین پهناور یک ساختمان مدور برای زندگی نیز ساخته می‌شود که ۱۴ اشکوب و ۳۰۰ دستگاه آپارتمان از دو خواب تا چهار خواب با زیر بنایی نزدیک به ۲۵۰ تا ۴۰۰ متر مربع داراست. در این زمین‌ها ۴۵۰۰ جای پارک برای خودروها ساخته می‌شود. مجموع سرمایه گذاری در این منطقه ۲٫۵ میلیون تومان پیش بینی می‌شود. در ساختمان‌های بازرگانی همه آسان کننده‌ها برای برآوردن نیازهای سازمان‌ها چون مرکزهای تلکس، زیراکس، فتوکپی، آماده سازی بولتن و مرکز تلفن در دسترس خواهد بود. مرکز بازرگانی شهستان پهلوی از امپایر استیت نیویورک بزرگتر است. در روز ۲۲ مهر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی همزمان با زادروز فرخنده علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران نخستین کلنگ ساختمانی بخش شرقی شهستان پهلوی از سوی غلامرضا نیک‌پی شهردار تهران بر زمین زده شد. این نخستین فاز کارهای ساختمانی شهستان پهلوی است که در پهنه‌ای نزدیک به ۲٬۵ میلیون متر مربع به اجرا در می‌آید و در برگیرنده بخشی از یکان‌های مسکونی، اداری و بازرگانی است. بدین سان ساختمان سازی شهستان پهلوی بر پایه برنامه‌های زمان‌بندی شده در دل پایتخت آغاز شد و پس از پایان ساختمان‌های این بخش اداره‌های مرکزی بانک‌ها چون بانک مرکزی، بانک ملی، بانک توسعه سرمایه‌گذاری، بانک تجارتی ایران و هلند، بانک صادرات، و سازمان‌های دولتی و کاخ شهرداری به شهستان پهلوی جا به جا خواهند شد. پهنه شهستان پهلوی شش میلیون مترمربع است که ۲٬۴ میلیون متر مربع آن فضای سبز به فرم پارک مرکزی شهر در خواهد آمد. یک میلیون و ۲۶۵ هزار مترمربع برای آپارتمان‌سازی ویژه شده است که در میان آنها سه آسمانخراش ۳۰ اشکوبه اداری، با زیربنای ۱۵۰٬۰۰۰ متر مربع ساخته خواهد شد. یک ساختمان گرد و چرخی در ۱۴ اشکوبه دارای آپارتمان‌های ۲ تا ۴ اتاق خوابه بنا می‌شود. از نام‌های پایوران، بزرگان و قهرمانان ملی و میهنی در نامگذاری خیابان‌های شهستان پهلوی بهره گرفته شده است.
کاخ شهرداری، میدان فراخ انقلاب نیز در پهنه‌ای بیش از ۱۵۰٬۰۰۰ متر مربع و بازار بزرگ شهر در پهنه‌ای به گستردگی ۲۵۰٬۰۰۰ متر مربع ساخته می‌شوند که همه نیازهای تهران بزرگ را برآورده خواهد ساخت. افزون بر این، در شهستان پهلوی چندین « شاپینگ سنتر » یا مرکز خرید بنا می‌شود که همه تولیدات و فرآورده‌های نیازین در آنجا در دسترس خواهد بود. از سوی دیگر مرکزهای پزشکی، فرهنگی، ورزشی، مرکزهای کنفرانس و هتل‌ها در شهستان پهلوی پیش‌بینی شده‌اند تا این شهرک به فرم یک شهرک مدرن درآید.
در سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی ساختمان اولین تونل متروی تهران نیز در منطقه شهستان پهلوی آغاز شد. این بخش از خط یک قرار بود دارای چهار ایستگاه در منطقه شهستان پهلوی باشد که ایستگاه اول آن در زیر بلوار شهبانو فرح، ایستگاه دوم در زیر میدان ۲۴ اسفند، ایستگاه سوم در زیر بلوار داریوش بزرگ و ایستگاه چهارم در زیر بلوار محمدرضا شاه می‌بود.
نخستین نقشه ایستگاه‌های متروی تهران ۱۳۵۳
ساختمان نخستین ایستگاه مترو در شهستان پهلوی
پیش‌ساز بخشی از شهستان پهلوی
پیش‌ساز بخشی دیگر از شهستان پهلوی برج بلند شهستان
جای شهرداری، موزه‌ها، وزارت امورخارجه، نخست‌وزیری و...
نقشه شهستان پهلوی
شهستان و فراخه سبز آن
جای شهستان پهلوی در تهران
نقشه شهستان پهلوی اداره‌های دولتی، سازمان‌های فرهنگی و دیگر
در پروژه شهستان پهلوی، بنا بر این بود که ده‌ها برج با سی اشکوب ساخته شود. یکی از پیمانکاران کارگاه خانه داریوش، در اگهی نوشته بود: "اولین پروژه بزرگ ایران، پنجمین پروژه بزرگ جهان، نیم میلیون متر مربع زیر بنا، ۴ هزار پارکینگ اختصاصی، ۳ برج ۳۰ طبقه - دفتر کارگاه خانه داریوش - تهران - شهستان پهلوی، تقاطع بزرگ‌راه‌های شاهنشاهی و داریوش - تلفن ۶۸۰۳۰۶
پس از شورش اسلامی خائنین به کشور و ملت ایران، این پروژه را بازایستاداندند. برجی که بلندترین برج خاور میانه قراربود در شهستان پهلوی ساخته شود، به نام برج میلاد در جای دیگری از تهران ساخته شد. بخشی از زمین‌های شهستان، مصلای تهران شد. تا بهمن ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی دو برج سپید رنگ با ده اشکوب ساخته شده بودند. شرکت خانه داریوش مصادره و به بنیاد مستضعفان داده شد. و به همین روش همه ایده‌ها و نقشه‌ها و برج‌ها و ساختمان‌های این مجموعه ارزنده و بی همتا را ملایان از هم دریدند و دزدیدند.
منابع
- ↑ محمدرضا شاه پهلوی
- ↑ شهبانو فرح پهلوی
- ↑ مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ مهر ۱۳۵۴ نشست ۸
- ↑ اجازه اعتبار سال ۱۳۵۶ طرح ساختمانی و تجهیز موزه انقلاب ششم بهمن
- ↑ اساسنامه شركت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو)
- ↑ روز نفت ۹ امرداد ماه
- ↑ اوپک
- ↑ قانون الغای قرارداد نفت با کنسرسیوم مصوب سال ۱۳۳۳ و اجازه اجرای قرارداد فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکت‌های خارجی
- ↑ برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶
قوانین
- قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد - مصوب ۹ خرداد ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۱۵ خرداد ۱۳۵۰ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون اصلاح ماده ۳ قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد - مصوب ۱۰ بهمن ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۱۳ آذر ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۰ و چهار تبصره به ماده ۱۲ قانون اجرای برنامه نوسازی عباس‌آباد - مصوب ۲۵ اسفند ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ مجلس سنا
- اجازه اعتبار سال ۱۳۵۶ طرح ساختمانی و تجهیز موزه انقلاب ششم بهمن - مصوب ۲۵ اسفند ۱۳۵۴ کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی