پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به ملت ایران در پنجاه و ششمین سال مشروطیت ایران ۱۴ امرداد ماه ۱۳۴۰
| انقلاب مشروطه | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۴۰ |
پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به ملت ایران در پنجاه و ششمین سال مشروطیت ایران ۱۴ امرداد ماه ۱۳۴۰
آغاز پنجاه و ششمین سال مشروطیت ایران را به عموم هم میهنان عزیز تبریک می‌گویم و امیدوارم هر سالی که می‌گذرد اساس این بنای استوار در کشور ما با تقویت رشد ملی و اجتماعی پایدارتر و نیرومندتر گردد.
در تاریخ کشور ما این دوران پنجاه‌وپنج ساله مشروطیت دورانی واقعاً میمون بوده‌است، زیرا رستاخیز ملی ایران و تحول اساسی و عمیقی که اکنون در همه شئون حیاتی این کشور در جریان است، هم زمان با این نهضت مخصوصاً در چهل ساله اخیر آن انجام گرفته‌است. در این مدت عواملی که پایه دموکراسی به شمار می‌روند، یعنی رشد فکری و فرهنگی و حکومت قانون روزبه‌روز در کشور ما توسعه یافته و در آموزشگاهها و مراکز فرهنگی ما خوشبختانه تعدادشان سال به سال در افزایش است. نسل تازه‌ای تربیت شده‌است که می‌تواند در پرتو این رشد فکری خود آمادگی زیادتری برای درک و قبول اصول واقعی مشروطیت داشته‌باشد.
اینکه می‌گویم «اصول واقعی مشروطیت» برای آن است که مشروطیت واقعی با مشروطیت ظاهری و آزادی واقعی با تظاهر به آزادی‌طلبی فرق دارد. در تظاهر به آزادی‌خواهی می‌توان مواعید و اصول فریبنده درخشانی را مطرح کرد و سرابها را به جای آب در نظرها جلوه‌گر ساخت، ولی دموکراسی حقیقی آن طور که در کشورهای متکی به انضباط و قیودی است که از هر انضباط دیگر سخت‌تر است، زیرا حفظ هر قانون و هر آزادی جز با رعایت و اجرای کامل اصول آن میسر نیست و دفاع از حقوق مشروع فردی و اجتماعی مستلزم آن است که به همین حقوق در نزد دیگران نیز احترام گذاشته‌شود.
- سال گذشته در چنین روزی به هیأت رئیسه مجلسین گفتم: باید متوجه بود که معنی مشروطیت دروغ و عوام‌فریبی و تزویر یا آن آزادی که به زیان آزادی دیگران تمام شود، نیست. امروز نیز تذکر این حقیقت را لازم می‌دانم که هر ملتی که بخواهد واقعاً از نعمت دموکراسی برخوردارگردد، می‌باید عملاً خود را شایسته حفظ اصول این دموکراسی نشان دهد، وگرنه تظاهر به مشروطه‌طلبی و آزادی‌خواهی بدون مسئولیت و بدون واقع‌بینی کار آسانی است، منتها جز زیان چیزی از آن عاید نمی‌گردد. باید همه افراد ملت ایران بدانند که آزادی عبارت از لجام‌گسیختگی و هرج‌ومرج نیست. آزادی فقط توأم با مسئولیت و احترام به آزادی همه امکان دارد. حفظ آزادی و رشدونمو آن در هر مملکت و نزد هر ملتی مستلزم شرایط خاصی است که بستگی به وضع اجتماعی و نژادی و سیاسی و جغرافیایی آن دارد. در کشورهای کوچک و بزرگ جهان که سابقه ممتد و ریشه‌دار دموکراسی دارند، هیچ دو کشوری را نمی‌توان یافت که این اصل در آن صورتی کاملاً مشابه داشته‌باشد و این کاملاً طبیعی است. برای اینکه اصول آزادی و دموکراسی را باید افراد هر ملت قلباً و روحاً بپذیرند و درک و هضم کنند و بنابراین می‌باید این اصول با روحیات و طرز فکر و احساس خاص ملی آنها تطابق داشته‌باشد. اگر این نکته اساسی رعایت نشود، به ناچار افراط‌ها و تفریط‌ها و سوءاستفاده‌هایی که از جانب مراجع مسئول و غیرمسئول از نام آزادی و دموکراسی می‌شود خودبه‌خود منجر به محو این آزادی خواهدشد و کافی است نظری به قسمت مهمی از کشورهای جهان که از این نعمت محرومند بیفکنیم تا مفهوم عملی این افراط و تفریط را دریابیم.
خوشبختانه ملت ما ملت رشد کرده و پخته‌ای است که در طول قرون متمادی در کوره حوادث آب‌دیده شده‌است. آن روز که شاهنشاهی ایران نخستین اصول مساوات حقوقی و آزادیهای مدنی را برای ملل تابعه خود اعلام داشت، هنوز هیچ یک از کشورهای دموکرات امروز جهان پا به صحنه تاریخ نگذاشته‌بودند. بنابراین برای ما که خود از واضعین این حقوق و آزادیها بوده‌ایم، درک مفهوم حکومت ملی امری تازه و نامأنوس نیست. وظیفه ما است که این ودیعه گرانبهای ملی و تاریخی را با واقع‌بینی و با رعایت واقعی اصول و مقررات آزادی، و نه به صرف ادعا و تظاهر و احیاناً ریاکاری، حفظ و تقویت کنیم و میراث چند هزار ساله وحدت و حاکمیت ملی خویش را از دستبرد حوادث محفوظ نگاه داریم.
برای من که بیست سال است مسئولیت سنگین حفظ استقلال و تمامیت و حاکمیت این کشور پر افتخار و باستانی را در دنیای پر آشوب و طوفانی بر عهده دارم، سوگندی که در نخستین روز سلطنت خودم به حفظ قانون اساسی و نگاهبانی اصول مشروطیت یادکردم همواره راهنمای اصلی و معنوی بوده‌است. در تمام این مدت من با توجه به مسئولیت خطیر خویش در مقابل ملت خودم و در مقابل تاریخ این کشور این اصل مقدس را که در قلب بدان ایمان داشته‌ام و دارم و همواره نیز خواهم داشت، از دستبرد خطرات خارجی و داخلی و از دشمنی‌هایی که در لباس دوستی با آن می‌شود، حفظ کرده‌ام و چون قانون اساسی مرا نگاهبان مشروطیت ایران قرار داده‌است بدون احتیاج به تظاهر، کوشیده‌ام تا روح و ماهیت واقعی مشروطیت را تقویت کنم و با حفظ امنیت و استقلال و ثبات کشور، که بدون آن مملکتی وجود نخواهدداشت مشروطیتی وجود داشته‌باشد، ملت خویش را روزبه‌روز به سمت دموکراسی استوار و پایداری رهبری نمایم.
بر همین اساس بود که در انتخابات تابستان گذشته به راهنمایی و توصیه من، نمایندگان داوطلبانه استعفاکردند و در اردیبهشت‌ماه سال جاری نیز فرمان انحلال انتخابات دوره بیستم صادرگردید، زیرا احساس می‌کردم که این انتخابات با آن شایستگی و درستی که من و همه مردم انتظارداشتیم، صورت نگرفته‌است. ولی تذکر این نکته که قبلاً نیز بدان اشاره کردم، لازم است که قسمت مهمی از این معایبی که در کار انتخابات دیده‌می‌شود، مربوط به نواقص آشکار قانون انتخابات ما است و تا وقتی که با همین قانون رأی گرفته‌شود، نتیجه‌ای که از هر جهت بی‌عیب و نقص باشد، به دست نخواهدآمد. با این وصف دولت سعی خواهدکرد با توجه به کلیه مقدورات و جوانب امر وسایلی را فراهم سازد که انتخابات به بهترین نحو ممکن انجام گیرد و از تکرار وضعی که مورد نارضایی همه ما بوده، تا سر حد امکان جلوگیری گردد.
کشور ما وقتی دارای مجالس صحیح قانون‌گذاری خواهدگشت که ملت هوشمند ایران آزادی را از هرج و مرج و احزاب واقعی ملی را از دسته‌بندیهای مغرضانه تشخیص دهد.
یک بار دیگر کمال اعتماد قلبی خویش را به رشد فکری و اجتماعی ملت خود و به روح نیرومند میهن‌پرستی افراد این آب و خاک که همواره با احساس غریزی و ملی خویش مصالح و منافع کشور را مافوق تمایلات و منافع خصوصی منظور داشته‌اند، اظهار می‌دارم و از خداوند متعال خواستارم که ما را در حفظ استقلال و حاکمیت این کشور و تأمین سعادت و رفاه روزافزون آن و نگاهبانی مبانی مشروطیت و دموکراسی واقعی ایران موفق بدارد.