نوشتار ژنرال دنسترویل انگلیسی درباره خاورمیانه ۱۹۱۸
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| کودتای سوم اسفند | درگاه انقلاب مشروطه | قرارداد سری سایکس - پیکو |
نوشتار ژنرال دنسترویل انگلیسی درباره خاورمیانه ۱۹۱۸
- یکی از آرزوهای آلمان از پیش از زمان جنگ این بود که آسیای کوچک را بگیرد و با کشیدن راه‌آهن برلین و بغداد به درون آسیا راه یابد. چون در ماه مارس ۱۹۱۷ شهر بغداد به دست انگلیسیان افتاده و امید بازگردانیدن آن نماند آلمانیان ناچار شدند برای پیشرفت خود در آسیا اندکی بالاتر را گیرند و این بار راه برلن و باکو و بخارا را به دیده گرفتند. پیداست که خواست آنها بیش از همه دست یافتن به شهرهای قفقاز و به باکو و دریای خزر می‌بود. از این رو کار من این بایستی بود که پیش از آنکه آلمانیان و ترکان برسند این جاها را زیر نگهبانی دارم. شگفت بود که هنگامی که سپاه انگلیس بغداد را گرفت و راه نخستین که آلمانیان به سوی آسیا برگزیده بودند به روی آنان بسته شد در همان هنگام پیش‌آمد شورش روسستان راه دومین را به روی آنان بازکرد. تا تابستان ۱۹۱۷ سپاهیان روس در میدان‌ها می‌ایستادند، ولی پیدا بود که این ایستادگی دیری نخواهد پایید. خط جنگی روس از جنوب روسستان آغازیده و از سراسر قفقاز و دریای خزر گذشته و از شمال ایران پیش رفته و دست چپ آن با خط جنگی انگلیس در بین‌النهرین به هم می‌پیوست. در پاییز ۱۹۱۷ این خط جنگ بهم خوردن آغازید.
- از این رو نیروهای ترک در ارزروم که به جای پیشرو سپاه آلمان می‌بودند برای پیشرفت به سوی شهرهای قفقاز که یگانه آرزوی آنان می‌بود جلوگیری جز از دسته‌هایی از ارمنیان نمی‌داشتند و آنان چون پیش رفتندی شهر تفلیس بی‌گمان به دستشان افتادی و داشتن این شهر آلمان و ترک را به سراسر قفقاز چیره گردانیدی و گذشته از راه‌آهن میانه دریای سیاه و دریای خزر کان‌های نفت باکو و دیگر داراک‌های کوهستان قفقاز و همه غله و پنبه آن پیرامون‌ها به دست آنان افتادی.
- از این سو دوری راه که از بغداد تا باکو هشتصد میل دور است، جلوگیری از فرستادن سپاه می‌کرد. تنها راه آسان آن بود که میسیونی از انگلستان فرستاده شود که همین که به تفلیس رسیدند از روسیان و گرجیان و ارمنیان آنجا که در سپاه روس بوده بودند نیرویی پدیدآورد و از پیشرفت ترکان جلوگیرد.
منبع
احمد کسروی: تاریخ مشروطه ایران - جلد دوم - تاریخ هیجده ساله آذربایجان - چاپ دوم - تهران - خرداد ۱۳۴۳ - ص. ۷۸۲