نامه ترومن و چرچیل به محمد مصدق نخست‌وزیر ایران در چاره‌جویی برای نفت ایران به محمد مصدق نخست‌وزیر دولت شاهنشاهی ایران ۴ شهریور ۱۳۳۱
| ملی کردن نفت | تصمیم‌های مجلس | درگاه نفت |
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری هفدهم |
نامه ترومن و چرچیل به محمد مصدق نخست‌وزیر ایران در چاره‌جویی برای نفت ایران به محمد مصدق نخست‌وزیر دولت شاهنشاهی ایران ۴ شهریور ۱۳۳۱
اینجانبان تلگراف‌های واصله از سفارت کبری مربوطه خود را در ایران درباره مذاکرات اخیری که با جنابعالی بعمل آمده‌است و همچنین یادداشتی را که در هفتم اوت ۱۹۵۲ (۱۶ مرداد۳۳۱) بعنوان دولت علیاحضرت ملکه انگلستان ارسال داشته بودید مورد مطالعه قرار داده‌ایم بنظر اینجانبان این مطلب روشن است که حل رضایت بخش مساله نفت مستلزم اقدام فوری از طرفه هر سه دولت خواهد بود. اینک پیشنهاد اقداماتی که دولتین ما حاضرند بعمل آورند بضمیمه ارسال می‌داریم و صمیمانه امیدواریم که مورد تصویب آنجانب واقع شود و منتج به حل رضایت بخش موضوع گردد. محرک ما احساسات دوستی صمیمانه و تاریخی است که نسبت به ملت و مردم ایران داریم و قلبا آرزومندیم هر چه زودتر موجبات حل سریع و منصفانه اختلاف کنونی را فراهم سازیم
هری س. ترومن وینستون س. چرچیل
۱-موضوع غرامتی که بابت ملی شدن موسسات شرکت نفت انگلیس وایران واقع در ایران باید پرداخته شود و با درنظر گرفتن وضع حقوقیق طرفین که بلافاصله قبل از ملی شدن موجود بوده‌است و با توجه بکلیه دعاوی و دعاوی متقابله طرفین بدیوان بین المللی دادگستری ارجاع خواهدشد.
۲- نمایندگان مناسبی از طرف دولت ایران و شرکت نفت انگلیس و ایران تعیین خواهند شد که با یکدیگر مذاکره کنند و ترتیب جریان نفت را از ایران به بازارهای دنیا بدهند
۳- چنانچه دولت ایران با پیشنهادهای مندرجه در دو بند موافقت فرمایند
- الف - نمایندگان شرکت نفت انگلیس و ایران برای حمل نفتی که هم اکنون در ایران ذخیره‌است اقدام به تهیه وسائل لازم خواهندنمود. و همینکه موافقت‌هایی درباره قیمت حاصل شود و شرایط فنی برای بارگیری اجازه دهد بابت هر مقدار نفتی که بتوان هر چه زودتر حمل کرد پرداخت مقتضی بعمل خواهدآمد
- ب - دولت علیاحضرت ملکه انگلستان پاره ایی تضییقات موجوده نسبت بصادرات (کالا) را بایران و نسبت باستفاده ایران از (وجوه) استرلینگ مرتفع خواهد ساخت
- ج - دولت کشورهای متحدآمریکا فورا مبلغ ده میلیون دلار بلاعوض بدولت ایران کمک در رفع مشکلات بودجه ایی آن دولت خواهد پرداخت
قرارداد مخصوص
دولت کشور متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی از یکطرف و دولت شاهنشاهی ایران از طرف دیگر موافقت نموده‌اند که موضوع غرامتی را که باید بابت ملی شدن موسسات شرکت نفت انگلیس و ایران واقع در کشورایران پرداخت شود با رعایت وضع حقوقی طرفین که بلافاصله قبل از ملی شدن موجود بوده و با توجه بکلیه دعاوی و دعاوی متقابله طرفین بحکمیت رجوع نمایند.
این فرارداد به تصویب دو کشور خواهد رسید و سند تصویب هر چه زودتر در تهران مبادله خواهد شد پس از مبادله اسناد تصویب این قرارداد ممکن است از طرف هر یک از طرفین به دیوان دادگستری بین‌المللی اعلام گردد.
در تصدیق مراتب فوق امضاءکنندگان زیر که از طرف دولت‌های مربوطه خود اجازه و اختیار دارند ذیل قرارداد حاضر را امضاء نموده‌اند
در این روز
در دو نسخه به انگلیسی و فارسی تنظیم و متن هر دو دارای اعتبار متساوی خواهد بود.
یادداشت :نامه بالا در روز هشتم شهریور ۱۳۳۱ به همراه نامه کوتاه زیر با امضای هندرسن و میدلتون به مصدق داده شد.
تهران - ایران ۳۰ اوت ۱۹۵۲ (هشتم شهریور ۱۳۳۱)
جناب آقای دکتر محمد مصدق نخست وزیر ایران
افتخار داریم طبق تعلمیاتی که از دولت‌های مربوطه خود دریافت داشته‌ایم پیام مشترکی را که رئیس جمهوری کشورهای متحد آمریکا و نخست وزیر بریتانیای کبیر بعنوان جنابعالی فرستاده‌اند بدینوسیله تقدیم کنیم.
لوی و. هندرسن
سفیر کبیر کشورهای متحدآمریکا
ج. ه. میدلتون
کاردار موقت علیاحضرت ملکه انگلستان