مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با نمایندگان رسانههای همگانی یوگسلاوی ۱۲ خرداد ماه ۱۳۵۲
| سخنرانیهای محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیمهای مجلس |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با نمایندگان رسانههای همگانی یوگسلاوی ۱۲ خرداد ماه ۱۳۵۲
پیشرفتهای یوگسلاوی
وجود روابط حسنه بین ایران و یوگسلاوی این امکان را به من میداد که حتی قبل از سفر به یوگسلاوی نتایج این سفر را ارزشیابی کنم، با این حال هر ملاقاتی که بین ما صورت میگیرد موجب خواهد شد که ما یکدیگر را بهتر بشناسیم.
دیدار از یک کشور باید به منزله آشنایی با مردم آن کشور و موفقیتها و پیروزی آنها در هر زمینه باشد و این همان کاری است که من کردهام. شش سال پیش من موفق شدم از این کشور دیدن کنم و باید اذعان کنم اکنون این کشور دارای بسیار چیزها است که شش سال قبل دارا نبود. یوگسلاوی عمیقاً دگرگون شده و مردم این کشور به پیشرفتها و پیروزیهای عظیمی نایل شدهاند. به عقیده من یوگسلاوی یکی از کشورهای مهم و واقع بین اروپا خواهد شد.
دنیای بهتر
با اعتمادی بیشتر و راسخ تر از همیشه میتوانم بگویم آنچه که قبل از سفر به یوگسلاوی درباره مناسبات دو کشور گفتهام به قوت خود باقی است. دلیل متقن آن این است که شما و ما و پرزیدنت تیتو و من قبل از هر چیز درباره کشورهای مان به عنوان کشورهای مستقل می اندیشیم و بزرگترین مشغله فکری ما وضع اکثریت ملتهای مان است. هر آنچه انجام میدهیم میبایستی به صلاح اکثریت مردم باشد. اگر دو نفر در این دو مورد هم عقیده باشند در هیچ موردی اختلاف نخواهند داشت. هر چند که ما دارای رژیمهای متفاوتی هستیم لیکن معتقدیم که نه تنها میبایستی میان همه کشورهای جهان همزیستی برقرار باشد، بلکه همکاری نیز باید وجود داشته باشد. درست است که سلاحهای اتمی در دست قدرتهای اتمی است، لیکن ما نیز به سلاح راستین بودن هدفهای مان مجهز هستیم و میدانیم که بسیاری از کشورها معتقدند که ما نیز میبایستی اراده و منابع خود را یک کاسه کنیم و دنیای بهتری بسازیم. منظورم انتقاد از کشورهای بزرگی اتمی نیست، زیرا آنها دوستان ما هستند، لیکن این امر به آن معنی نیست که ما که دارای نیروی اتمی نیستیم خود را فاقد نقش مؤثر بدانیم. شاید جهان هرگز تا این حد که در حال حاضر احساس میشود به وجود کشورهای اتمی نیازمند نبوده است.
قدرتهای بزرگ و کشورهای غیر اتمی
قبل از هر چیز باید بگویم که اولاً من درباره روابط کشورهای اتمی و غیر اتمی چندان بدبین نیستم. ثانیاً فکر میکنم اگر کشورهای بزرگ منافع کشورهای کوچک را زیر پا بگذارند جهان روی صلح را به خود نخواهد دید. ثالثاً در صورتی که مردم یک کشور بخواهند مستقل بمانند نمیتوان آن کشور را تحت انقیاد در آورد. دو نمونه بسیار خوب برای این مدعا وجود دارد. اول از کشور خود شما نام میبرم. دوم ملت ویتنام است که به خوبی میدانیم در مقابل فشار بسیار شدید مدت درازی مقاومت کرد. اگر همه کشورهایی که به همان اندازه خواهان حفظ هویت تاریخ درخشان و آینده خود هستند همان رویه را اتخاذ کنند هیچ قدرتی در جهان نمیتواند مسیر سرنوشت تاریخی آنان را تغییر دهد. از این رو به عهده اینگونه کشورها است که یکدیگر را بیابند، لیکن بار دیگر باید تذکر دهم که من چندان بدبین نیستم و تحولاتی را که تاکنون در مذاکرات هلسینکی و در مذاکرات سالت و در سیاست شرقی آقای ویلی برانت شاهد بودهایم سازنده و امیدبخش میدانیم و اکنون میتوانیم سیاست غربی آقای برژنف را نیز در شمار این تحولات محسوب کنیم.
البته مسئله آلمان مشکل ترین مسئله اروپا بود، ولی ظاهراً آن را پشت سر گذاشتهایم و یا باید بگویم که شما کشورهای اروپایی آن را حل کردید.
این نشانه بسیار خوب و امیدبخشی است، ما حتی میشنویم که کره شمالی و کره جنوبی مایلند درباره تفاهم و حتی وحدت مجدد خویش مذاکره کنند. پذیرش نمایندگی جمهوری خلق چین در سازمان ملل متحد نشانه مساعدی است، لیکن بار دیگر تأکید میکنم که قدرتی مانند کشور شما و کشور من میتواند و باید در آینده بیش از گذشته همکاری کنند.
بحران خاورمیانه
در تاریخ هفتم ژوئن یعنی دو روز پیش از جنگ ژوئن 1967 به مناسبت این واقعه گفتم که عصر فتوحات نظامی و اشغال اراضی کشورهای دیگر به زور به سر آمده است. خوشبختانه قطعنامه 22 نوامبر 1967 به جریان افتاد. من فکر میکنم که در خارج از چهارچوب قطعنامه مذکور هیچگونه راه حلّی یافت نمیشود. مشکل این جا است که سازمان ملل متحد و دستگاهی که ما خواهان نیرومندی اش هستیم در موقعیتی نیست که بتواند قطعنامههای خود را اجراء کند.
این موضوع خطری بزرگ ایجاد میکند، زیرا همه میدانند که سازمان ملل متحد اهمیتی خاص دارد. ولی وقتی نتواند کاری از پیش ببرد هر کشور میکوشد رأساً در فکر دفاع از خویش باشد. این رویه به مسابقه تسلیحاتی منجر میشود، از این رو اگر از طریق سازمان ملل متحد راه حلّی پیدا نشود و قطعنامهها و میانجیگریهای سازمان ملل متحد و سایر تدابیر این سازمان مورد قبول واقع گردد در آن صورت ممکن است متأسفانه شاهد برخورد دیگری باشیم.
روابط ایران و یوگسلاوی
روابط ایران و یوگسلاوی عالی است و تقریباً در هر زمینه میتوان این روابط را مستحکم تر ساخت و افراد ما نیز اکنون درباره همین موضوعات مذاکره میکنند. در حال حاضر دو کشور ما دسترسی آسان تری به یکدیگر دارند. زیرا تا کنون ارتباط ما تنها از طریق ترعه سوئز برقرار بود، اما فعلاً حداقل دو راه دیگر به روی ما گشوده شده است، یکی از طریق ترکیه که راه آهن ما بیش از دو سال قبل به ترکیه متصل شده است و ما میتوانیم به اسکندرون و یا به راه آهنی که به یوگسلاوی میرود متصل شویم. دیگر آنکه میتوانیم از راه ترانزیت شوروی به یوگسلاوی برسیم. بدین ترتیب راهها برای ما باز است و فواصل تقریباً بسیار کوتاه شده است.
در مورد مسئله نفت قبل از هر چیز باید خاطرنشان کنیم که افزایش بهای نفت به میزان تقریبی 12 درصد یعنی 83/11 و یا 48/11 درصد است. من این مورد را دیروز هنگامی که در جزیره کوچکی در نزدیکی بریونی بودم دریافت کردم. ثانیاً این افزایش تنها معادل میزان کاهش ارزش برابری دلار است. از این رو قدرت خرید ما در حال حاضر معادل قدرت خریدمان قبلاً از کاهش ارزش دلار شده است. بدین ترتیب در واقع این افزایش به مثابه افزایش درآمد نیست، بلکه فقط قدرت خرید ما را در سطح سابق حفظ کرده است، اما در مورد روابط ما با شرکتهای نفتی باید بگویم که چند روز قبل از آغاز این سفر، ما قرارداد جدیدی با شرکتهای نفتی امضاء کردیم و این قرارداد به صورت قانونی که تقدیم مجلس خواهد شد تصویب میشود و به موجب آن ما کلیه عملیات صنعت نفت و همچنین مالکیت کلیه تأسیسات نفت را در درست میگیریم، بنابراین روابط کشور ما با شرکتهای نفتی فقط به صورت روابط یک کشور تولیدکننده با مشتریان درازمدت خواهد بود.