مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر و رییس خبرنگاران هفته‌نامه تایم چاپ آمریکا در کاخ نیاوران ۸ فروردین ماه ۱۳۵۳
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر و رییس خبرنگاران هفته‌نامه تایم چاپ آمریکا در کاخ نیاوران ۸ فروردین ماه ۱۳۵۳
روابط ایران با کشورهای دیگر
ما در سیاست خارجی ایران دارای جنبه‌های مثبتی هستیم. یکی از آن‌ها این است که ما با هند مناسبات صمیمانه‌ای داریم، حال آنکه این مورد قبلاً وجود نداشت. با مصر نیز مناسبات عالی داریم که قبلاً اینچنین نبود. علاوه بر این در صددیم که با سودان نیز روابطی عالی برقرار کنیم.
اکثر کشورهای آفریقایی به سوی ما می‌شتابند، زیرا می‌دانند که کمک ما مطلقاً عاری از تزویر و ریاست. چین رفتار بسیار دوستانه‌ای با ما دارد. همه این موارد دارای جنبه‌های بسیار مسالمت جویانه است و هیچیک از آن‌ها موجب نخواهد شد که هیچ کشوری حتی عراق تحت فشار قرار گیرد.
نفت گرانبها
اگر صدور نفت منطقه خلیج فارس به دنیای غرب یا جهان آزاد قطع شود، زندگی شما به پایان خواهد رسید. در این مورد ناگزیرم اندکی به گذشته بازگردم. در سال ۱۹۴۷ قیمت اعلام شده هر بشکه نفت در خلیج فارس ۱۷/۲ دلار بود. آنگاه این رقم به ۷۹/۱ دلار کاهش یافت. تا سال ۱۹۶۹ بهای نفت در همین حد متوقف ماند. از این رو مدت ۲۲ سال سوخت ارزان قیمت در اختیار همه قرار گرفت و اروپا را به این صورت که هست درآورد و ژاپن را به آنچه که اکنون می‌بینیم مبدل ساخت، در حالی که در این مدت بهای گندم ۳۰۰ درصد جهش پیدا کرد، بهای سبزیجات نیز به همین میزان افزایش یافت، قیمت شکر طی شش سال گذشته ۱۶ برابر بالا رفت. از اینرو ما کارشناسان را مأمور کردیم مطالعه کنند و ببینند که ما چه قیمتی باید روی نفت بگذاریم. آیا می‌دانید که امروزه مشتقات نفت به هفتاد هزار رسیده است؟ هنگامی که چاه‌های نفت ما خالی شود، شما نیز از آنچه من آن را یک ماده گرانبها می‌نامم محروم خواهید شد.
استخراج نفت از شن‌های رسوبی و ماسه سنگ‌های آغشته به قیر برای شما ۸ دلار تمام خواهد شد، بنابراین من گفتم بگذارید حداقل قیمت را از ۷ دلار آغاز کنیم، ولی ناگهان فریادهای اعتراض از همه سو بلند شد، و حال آنکه من سئوال می‌کنم چرا شما زغال سنگ و ماسه سنگ‌های نفتی را برای ایجاد برق یا گرم کردن منازل خود بکار نمی‌برید و این نفت گرانقیمت را برای صنایع پتروشیمی طی ۳۰۰ سال آینده نگاه نمی‌دارید؟
کمک‌های خارجی ایران
ده سال پیش سازمان ملل متحد ضمن بحث در مورد تجارت و توسعه مذاکراتی را درباره وجود شکاف‌های عمیق میان کشورهای فقیر و غنی آغاز کرد. در تمام مدت این ده سال حتی یک قطعنامه برای کمک به کشورهای فقیر صادر نشد. حتی شما آمریکایی‌های بشردوست هم هرگز راهی برای کمک به کشورهای رو به توسعه ارائه ندادید. از این رو شکاف میان ثروتمندان و فقرا وسیع تر شد.
اکنون به طوری که اطلاع یافته‌ام در حدود ۴۰ الی ۵۰ میلیارد دلار به سوی کشورهای تولید کننده نفت سرازیر شده است. از این رو من به این فکر افتادم مبلغی که از یک میلیارد دلار کمتر نباشد در سال جاری به صورت وام در اختیار صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی قرار دهم تا از این راه کسری موازنه پرداخت‌ها در کشورهای توسعه یافته و کشورهای رو به توسعه جبران شود و بنیاد جدیدی برای اعطاء وام‌های نیمه مدت ۵/۲ در صد طی ۱۵ سال یا چیزی شبیه به آن برای اجرای پروژه‌های کشورهای در حال توسعه ایجاد گردد. به همین جهت است که رابرت مک نامارا رئیس بانک جهانی این پیشنهاد را به عنوان یک طرح جدید مارشال نامید، لیکن مسلماً این طرح دورنما و دامنه وسیع تری از طرح مارشال دارد، زیرا به تمامی جهان مربوط می‌شود. این طرح براستی مردم بسیاری از کشورها را تحت تأثیر قرار خواهد داد، همانطور که اروپا بوسیله طرح مارشال نجات پیدا کرد.
بطوری که اطلاع یافته‌ام اعراب برای کمک به بعضی کشورها می‌خواهند بنیادی خاص خود تأسیس کنند. آن‌ها می‌گویند ما تنها به کسانی که خودمان انتخاب می‌کنیم یعنی به دوستانمان کمک خواهیم کرد. آن‌ها با مازاد درآمد نفت خود چه می‌خواهند بکنند؟ ساختمان بخرند؟ این حق آن‌ها است، زیرا آن‌ها کشورهای حاکم بر سرنوشت خویشند، اما مسئولیت من این بود که آنچه را خود می‌کنم پیشنهاد نمایم، بقیه کارها بر عهده سایر کشورهای دنیا است. به گمان من سایر کشورها هم باید از این طرح پشتیبانی کنند، زیرا این تنها راه حل مؤثر برای بهبود وضع بسیاری از کشورها است که تا بحال پیشنهاد شده است.
زدوخوردهای مرزی ایران و عراق
نخستین بار که عراقی‌ها به ما حمله کردند ما غافلگیر شدیم. تانک‌های آن‌ها به خودنمایی پرداختند و از نزدیک شلیک را آغاز کردند، ولی نتوانستند پیشروی نمایند. به هر حال جانبازی جوانان ما وضع را دگرگون کرد و ما با قدرت به مقابله به مثل پرداختیم و در نتیجه آن‌ها گریختند. مسئولان حکومت عراق می‌خواهند ملت خود را مشغول نگهدارند، از اینرو دائماً برای خود یک دشمن خیالی می‌تراشند، فی‌المثل یک موجود خیالی مانند «لولو» که باعث ترس و وحشت بی‌اساس می‌شود.
دومین بار که آن‌ها با توپخانه خود به سوی ما آتش گشودند، ما به آن‌ها پاسخ دادیم و تلفات سنگینی عاید آنان شد.
من از اینکه دوستان خوبمان از من می‌پرسند چرا شما اینقدر خود را با اسلحه مجهز می‌کنید، دچار حیرت می‌شوم، زیرا آنچه ما از آن بیمناکیم آن است که عراقی‌ها نوعی ماجراجوئی را در خلیج فارس آغاز نمایند، و در این صورت اگر کشورهای این منطقه از من درخواست کمک نکنند، من درباره اینکه چه باید بکنم دچار نگرانی و تردید خواهم شد، به این جهت من انعقاد نوعی پیمان دفاع منطقه‌ای را پیشنهاد کرده‌ام. تاکنون در این مورد به جز عمان از جانب هیچ کشور دیگر پاسخی دریافت نکرده‌ایم. کشورهای کوچک منطقه خیلی خوب می‌دانند که ما چشمداشت به چیزی نداریم. این امر در مورد کویت نیز صدق می‌کند. ما نفرت داریم از اینکه ببینیم کویت به خاطر ثروت فراوانش به دست نیروهای اجنبی افتاده است. عراقی‌ها تاکنون کوشیدند که کویت را تصرف کنند. آن‌ها به کویت تجاوز کردند و آنگاه متوقف شدند. خدا می‌داند چرا؟ آن‌ها می‌توانستند قبل از فرا رسیدن ظهر سراسر کشور کویت را زیر پا بگذارند. به هر حال عملیات خرابکارانه آن‌ها به همه جا رسوخ پیدا کرده است.
کشور مستقل و خودمختار
ما اکنون دارای برنامه‌ای هستیم که به موجب آن کارخانه‌ها ۴۹ درصد سهام خود را به کارگران واگذار می‌کنند. از اینرو کارگران و خرده مالکان در صف پیشین جنبش انقلابی ما قرار دارند.
ژنرال دوگل کوشید همین کار را در فرانسه جامه عمل بپوشاند، ولی نتوانست، اما من می‌توانم و علت آن روابط ویژه‌ای است که میان شاه و مردم در این کشور وجود دارد. من امیدوارم که این رهبری تا زمانی که فرد فردِ مردم از نعمت سواد برخوردار شوند، و از ثمرات زندگی مرفهی بهره‌مند گردند، همچنان ادامه یابد. در راه حفظ این کشور به عنوان یک کشور مستقل، خودمختار، سعادتمند و پیشرفته هنوز مشکلات بسیاری وجود دارد.
جانشین آینده
ما مقرر داشته‌ایم تا زمانی که والاحضرت رضا پهلوی ولیعهد ایران که اکنون ۱۳ سال دارد به سن قانونی ۲۰ سال نرسیده است، شهبانو نیابت سلطنت را بر عهده بگیرد. او با کمک یک شورای سلطنتی امور کشور را اداره خواهد کرد. در این مورد تصمیم لازم گرفته شده و مورد تأیید قرار گرفته و به صورت قانونی درآمده است، با این حال من وصیتنامه سیاسی خود را نیز تدوین کرده‌ام. این وصیتنامه نوشته شده و به امضاء رسیده است.
بدین ترتیب ما سیاست کنونی خود را تا زمانی که کشور واقعاً توسعه یابد و پیشرفت حاصل نماید و بلای بیسوادی نیز کاملاً ریشه کن شود همچنان ادامه خواهیم داد.